Рента шартының ерекшелігі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

Кіріспе... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1. Рента шарттарының мәні
1.1. Рента және өмір бойы асырауда ұстау шартының ұғымы ... ... .15
1.2. Рента шартының ерекшелігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..19
II - НЕГІЗГІ БӨЛІМ :
2. Қазақстан Республикасындағы рента шарттарының түрлері
2.1. Тұрақты рента шарты ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... 23
2.2 . Ғұмырлық рента шарты ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... .27
2.3. Өмір бойы асырауда ұстау шарты ... ... ... ... ... ...29
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...33
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... 3 4

Кіріспе
Курстық жұмысты жазудағы ұстанған мақсатым: Рента шарттарының мәнін, тұрақты рента шартын , ғұмырлық рента шартын , өмір бойы асырауда ұстау шартын толықтай зерттеу болып табылады. Сонымен қатар , курстық жұмысымда толығырақ бөлімдер бойынша мағлұматтар айтылады. Бұл курстық жұмыс көптеген қызықты мағлұматтарды қамтиды. Енді қысқаша мәлімдеме беріп кететін болсақ:
Кіріспе бөлімнің тақырыптары бойынша : Рента шарттарының мәні жайлы , сонымен қатар , рента және өмір бойы асырауда ұстау шартының ұғымы туралы , сондай - ақ , рента шартының ерекшелігіне жалпы түсінік берілген.
Негізгі бөлімнің тақырыптары бойынша - Қазақстан Республикасындағы рента шарттарының түрлері , тұрақты рента шарты ғұмырлық рента шарты , өмір бойы асырауда ұстау шарты қарастырдым. Негізгі барлық тақырыптарын жан-жақты қамтуға тырыстым.
Зерттеу жұмысымның мақсаттары мен міндеттері . Курстық жұмысымның мақсаты рента шартының негіздерін , мәнін, жүйесін, мақсатын толығырақ ашып, толық мәліметтер беру.
Зерттеу жұмысымның құрылымы: кіріспе бөлімінен , негізгі бөлімнен, қорытынды бөлімінен және пайдаланған әдебиеттерден тұрады.
Зерттеу пәні: Азаматтық құқық
Шарт ұғымы. Екі жақты мәмілелер шарт болып табылады. Шарт адамзат тарихында адамдардың арасында туындайтын қатынастарды реттеудің ежелгі дәуірлерден келе жатқан, кеңінен тараған әдістерінің бірі. Шарт - сату - сатып алу, айырбас, рента, мүлікті жалға беру, сақтау және т.б. қатынастар негізінде жүзеге асырылады.Шарт дегеніміз - екі немесе одан да көп адамның азаматтық құқықтар мен міндеттердің белгілеу, өзгерту немесе тоқтату туралы келісім.Шарт еркіндігі - шарт жасаудың басты әрі айнымайтын қағидасы. Шарт еркіндігінің қағидасы:
· шартты жасау еркіндігі;
· шартты жасауға итермелеуге жол бермеу еркіндігі;
· жасалатын шарттың түрін таңдау еркіндігі;
· тараптар өз қалауы бойынша шартқа әр түрлі жағдайларды енгізе алатындығын;
· тараптар заңда көзделген және көзделмеген шарттарды да жасаса алатындығын білдіреді.
Шарттар, негізінен, екі жақты жасалады, бірақ көп жақты шарттар да кездеседі, мұнда екі жақтан көп тарптар қатысады және келісілген еріктеріне байланысты құқықтық салдар туындайды.Шарттың мазмұны заңда көрсетілген реттерден басқа тараптардың ортақ келісімі бойынша анықталады.Тараптардың еріктері белгілі бір нысанда жүзеге асырылуы тиіс. Шарт екі нысанда: ауызша және жазбаша болуы мүмкін.
Шарттың жіктелуі . Шарттарды жіктеудің маңызы өтезор. Шарттың дұрыс анықталуы тараптардың мүдделерін қорғауға септігін тигізеді. Шарттар жасалу уақытына байланысты (күшіне енуі) реалды және консенсуалды болып бөлінеді.
Консенсуалды шарт бойынша шарт жасаушы жақтардың келісімге келуі бұл шарттың жасалғандығын білдіреді және сол сәттен бастап күшіне енеді. (Мысалы, сату және сатып-алу, мүлікті жалға алу, т.б.)
Реалды шарт бойынша шартты жасасудың негізі - мүлікті немесе затты беру. Яғни, зат берілген уақыттан бастап шарт жасалынды деп есептелінеді. (Мысалы, несие шарты.)
Жеткізіп беру шарты - бұл консенсуалды мәміле, құқықтық міндеттердің пайда болу сәті тараптардың келісімімен анықталады. Бұл жерде бір келісімге келу жеткілікті, мәселен, мүдделі тараптар келіскен мерзімде шарт бұзылса, екінші тарап шарттың дұрыс орындалуын, шығындардың орнын толтыруды, айыппұлды үстемелеуді және т.б. талап етуге құқылы.Несие шарты - бұл реалды шарт, құқықтар мен міндеттер несие алушының ақша қаражатын алғаннан бастап пайда болады.Шарттарды ақылы және ақысыз деп екіге бөліп қарауға болады. Ақылы шарттың өзінің атынан көрініп тұрғандай, шарт бойынша өзінің міндетін атқарған жақ тиісті ақысын алуы қажет. Белгілі бір қызмет көрсеткен адам сол көрсеткен қызметінің ақысын алады. Ал егер бір тарап екінші тарапқа одан ақы алмай немесе бірдеңе бермей затты ұсынуды міндетіне алған болса, онда мұндай шарт ақысыз шарт болып есептеледі. Оған біреуге бір нәрсені сыйға беруді, т.б. жатқызуға болады.Шарттарды сонымен қатар, біржақты міндеттеуші және өзара келісілген деп жіктеуге болады. Шарттардың басым көпшілігі өзара келісілген, яғни құқықтар мен міндеттер екі жақты да бірдей.
Мәселен, сатып алу - сату шарты бойынша сатушы сатылған тауарды беруге мінлетті және оның ақысын талап етуге құқылы, екінші тарап - сатып алушы тауарды талап етуге құқылы және оны қабылдап ақысын төлеуге міндетті. Көріп отырғанымыздай екі тарапта да құқықтар мен міндеттер бар, яғни сатушы мен сатып алушының арасындағы шарт өзара келісімді. Сыйға беру шарты керісінше, бір жақты міндеттеуші шарт. Сыйға алушының ешқандай міндеті жоқ, тек құқықтарға ие және сыйды қабылдау немесе қабылдамауды өзі шешеді.
Жария шарт. Коммерциялық ұйыммен жасалған және өз қызметінің сипатына қарай оған өтінішпен келетін әркімге қатысты тауарларды сату, жұмыстарды атқару немесе қызмет көрсету жөніндегі оның міндеттемелерін белгілейтін шартты жария шарт деп атайды. Бұл шарт, негізінен байланыс қызметін көрсету, энергиямен қамтамасыз ету, медицина, мейманхана, банк қызметін көрсету, көпшілік пайдаланатын көлікпен тасымалдау, т.б. салаларда қолданылады.Коммерциялық ұйымдардың шарт жасау немесе жария шартын жасау барысында бір тарапқа көмек көрсетуден бас тартып, екінші бір тарапқа жеңілдік беруге құқығы жоқ.Жария шартының талаптары барлық тұтынушыларға бірдей қойылады. Яғни, жария шартын жасауға ниет білдіргендердің барлығы тең болуы тиіс.
Сенімхат - бір тұлғаның (сенім білдіруші) екінші тұлғаға (сенім білдірген) өзінің атынан жазбаша өкілеттік беруі.
Сенімхаттың мынадай түрлері болады: негізгі, арнайы және бір мезгілді. Шекті мерзімі - 3 жыл. Егер сенімхатта жарамды мерзімі көрсетілмесе, онда ол берілген күннен бастап 1 жыл бойына жарамды болып есептеледі, ал егер сенімхатта берілген күні көрсетілмесе ол жарамсыз деп танылады.
Рента шарттарының мәні . Рента шарты құқық саласындағы азаматтық-құқықтық реттеудің алатын орны ерекше. Осы шарт құқықтық сипаты бар нормативтік заңдармен, актілермен және нормалармен бекітілуі тиіс.Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 28 тармағы рента және өмір бойы асырауда ұстау шарттарына арналған.
Рента шарты тарихының дамуы мына жағдаймен қызықты болып келеді. 1922 жылғы Азаматтык кодексте рента және оның түрлері жайлы айтылмаған. Бірақта осындай келісімдер тәжірибе жүзінде жасалынатын. Аса кең таралушылық мұндай шарттар 1941-1945 жылдары Ұлы Отан соғысы кезінде және ол аяқталғаннан кейін алды. Ол түсінікті, өйткені сол кезде көпшілік үшін рента түріндегі ұстауды беру күн көрудің басты көзіне айналды, ең алдымен, мүгедектер, асыраушысын жоғалтқан тұлғалар, зейнеткерлер және тағы басқалар үшін. Сот тәжірибесі сондай жағдайлармен кездескен болатын.Бұның бәрі 1963 ж. Қазақ ССР Азаматтық кодекста Өмір бойы асырауда ұстау талабы негізінде үйді иеліктен шығару шарты деген тараудың пайда болуына әкеп соқтырды. Көрсетілген тарауда рента термині қолданылған емес, бірақ, белгіленген шарт ранта шартының бір түрі болды.
ХХ ғасырдың алпысыншы жылдарында болған зейнетақы мөлшерінің тез арада өсуіне байланысты осы қатынастардың дамуының қажеттілігі болмады, және рента шарты тәжірибеде сирек қолданылды.
ХХ ғасырдың тоқсаныншы жылдардың басында рента қатынастары тағы да белсенділік танытты, осы шарттарды теріс пайдалану жағдайларының болуына байланысты, олардың қатаң құқық реттеушіліктің қажеттілігі туды.
Қазіргі уақытта Азаматтық кодекстің 28 тарауымен регламенттелген рента - бұл мүлікті иеліктен шығарумен байланысты, кепілді табысты қамтамасыз ететін азаматтық құқықтың дербес институты.
Рентаға тән белгі бұл оның мүлікті рента төлеу үшін берген мүлік иесінің кәсіпкерлік қызметінің байланысы жоқ екендігінде. Рента міндеттемесі тек қана шарт негізінде пайда болады. Рента шарты шынайылық, ақысы төленетін болады, сондай - ақ мезгілсіз (тұрақты рента) немесе рента алушының өмір ұзақтығы уақытына (ғұмырлық рента иесі өмір бойы асырауда ұстау) жасалуы мүмкін.
Рента реалдық (шынайылық) шарт, өйткені рента алушы рента төлеушінің меншігіне қандай да бір мүліктің берілу сәтінен басталады, ал шарт талаптарына сай жақтар келіскен сәттен пайда болмайды. Егер де заңнамалық актілерге сәйкес шарт жасасу үшін мүлікті беру қажет болған жағдайда, қандай да бір мүлік берілген сәттен бастап шарт жасалды деп есептелінеді (АК 393-бабының 2 тармағы). Егер де мүлікті иеліктен шығару туралы шарт нотариалдық куәландыруға немесе мемлекеттік тіркеуге жататын болса, онда сатып алуда меншік құқығы нотариалдық куәландыру немесе мемлекеттік тіркеу сәтінен бастап пайда болады, ал шарттың нотариалдық куәландыруы да, мемлекеттік тіркеуі де керек болған жағдайда - оны (шартты) тіркеу сәтінен бастап. Рента шарты бойынша бір тарап (рента алушы) екінші тараптың (рента төлеушіге) меншігіне мүлік береді, ал рента төлеуші алған мүлікке айырбас ретінде рента алушыға белгілі бір ақша сомасы түрінде немесе оны ұстау үшін өзге де нысанда қаражат беру түрінде мезгіл-мезгіл рента төлеп отыруға міндетті. Рента шарты бойынша рента алушыға рентаны мерзімсіз немесе өмір бойы төлеу міндетін бекітуге жол беріледі. Рента шарты мүлікті иеліктен шығаруға арналған шарттардың бірі.
Шарттың ұғымы рентаны экономикалық мағынасына сәйкес меншік қатынастарының ерекше нысаны деп анықтауға болады. Олар өз кезегінде материалдық игіліктерді белгілі тұлғалар иеленетінімен немесе материалдық игіліктер біреуге жататынмен сипатталады. Ренталық қатынастарға меншіктің екінші ағымды күйі де тән болып келеді және айта кететін болсақ , ренталық қатынастардың осы күйін ескерген кезде ғана оларды анықтау қажеттігі пайда болады .
Рента қарым - қатынастарын рейттейтін әмбебап нормалар Қазақстан Республикасының заңнамасында тұңғыш рет қабылданған соң пайда болды. Онда рента шартына 517 - 519 баптар арналған .
Рента шартының ерекшелігі - мүлік төлемақы төленіп , не болмаса төленбей берілуі мүмкін. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 519 бабы бойынша осыған қарап сатып алу , сату шарты немесе сыйға тарту шарты туралы ережелер қолданылады. Бұл осы шарттың мәнісіне қайшы болмауы керек . Аталған екі шарт нормаларының қолданбауы тікелей рентаға қатысты нормаларымен қарастырылуы мүмкін .
Рента қазіргі азаматтық құқықта оларға реалдық мінезі берілген аздаған шарттың қатарына жатады . Ол бойынша құқықтар мен міндеттер пайда болуы үшін мүлік рента төлеушіге берілуі керек .
Рента шарты бір жақты шарт болып табылады. Мүлік берілгеннен кейін жалпы тәртіп бойынша рента алушыға ешқандай міндеттеме жүктелмейді . Рента төлеуші рентаны сатып алу құқығына ие болады , бірақ бұл құқық негізгілердің қатарына жатпайды .
Рента төленуін қамтамасыз ететін норманың міндетті мәні бар . Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 521- бабының 1 - тармағына сәйкес , рентаны алушы рента төлеуші міндетін қамтамасыз ету мақсатында сол мүлікке келіп құқығын иеленеді .
Қазақстан Республикасындағы рентаның түрлері. Рента шарты бойынша бір тарап (рента алушы) екінші тараптың (рента төлеушіге) меншігіне мүлік береді, ал рента төлеуші алған мүлікке айырбас ретінде рента алушыға белгілі бір ақша сомасы түрінде немесе оны ұстау үшін өзге де нысанда қаражат беру түрінде мезгіл мезгіл рента төлеп отыруға міндеттенеді .
Қазақстан Республикасының заңнамасымен рента шартының үш түрі көрсетілген :
Тұрақты рента шарты ;
Ғұмырлық рента шарты ;
Өмір бойы асырауда ұстау шарты .
Жалпы нормалар шарттың аталған үш түріне де бірдей қатысты болып табылады.
Тұрақты рента және ғұмырлық рента шарттары мүлік рента төлеушіге ақыға немесе тегін берілетініне , мүлік қозғалатын ба әлде қозғалмайтын ба , соған байланысты бөлінуі мүмкін. Өмір бойы асырауда ұстау шарты осы екі шарттан едәуір ерекшеленеді .
Рента шарты бойынша рента алушыға рентаны мерзімсіз (тұрақты рента) немесе өмір бойы төлеу (ғұмырлық рента ) міндетін бекітуге жол беріледі. Ғұмырлық рента азаматты өмір бойы асырап отыру жағдайларында белгіленуі мүмкін.
Рента шартының нысаны - рента шартын нотариат куәландыруға тиіс , ал рентаны төлеу үшін қозғалмайтын мүлікті игіліктен айыру көзделетін шарт та мемлекеттік тіркелуден өтуге тиіс.Рента төлеу үшін иеліктен айырылатын мүлікті рента алушы рента төлеушінің меншігіне ақы төлетіп немесе тегін беруі мүмкін.Рента шартында мүлікті ақы төлетіп беру көзделген жағдайларда тараптардың беру және төлеу жөніндегі қатынастарына сатып алу - сату шарты туралы ережелер (Азаматтық кодекстің 25 тарауы) , ал мұндай мүлік тегін берілетін жағдайларда егер осы тараудың ережелерінде өзгеше белгіленбесе және шарттың мәніне қайшы келмесе , сыйға тарту шарты туралы ережелер қолданылады .Қозғалмайтын мүлікке рента жүктеу . Рента жер учаскесіне , сондай - ақ оны төлейтін етіп берілген кәсіпорынға , үйге, ғимаратқа немесе басқа да қозғалмайтын мүлікке құқық жүктейді. Рента төлеуші осындай мүлікті иеліктен айырған жағдайда оның рента шарты бойынша міндеттемелері мүлікті сатып алушыға ауысады.Рента жүктеліп берілген Азаматтық кодекстің 357 бабының 1 тармағында аталған мүлікті басқа да тұлғаның меншігіне берген тұлға егер Азаматтық кодекстен басқа да заң актілерінде немесе шартта осы міндеттеме бойынша бірдей жауапкершілік көзделмесе рента алуышының рента шартының бұзылуына байланысты туған талаптары бойынша субсидиарлық жауапты болады (Азаматтық кодекстің - 357 бабы) Рентаның төленуін қамтамасыз ету. Жер учаскесі немесе басқа да қозғалмайтын мүлік құқығы рента төлейтін етіп берілген кезде рента алушы рента төлеушінің міндеттемесін қамтамасыз ету үшін осы мүлікті кепілге беру құқығын алады . Рента төлеушiнiң мiндеттемелерiн (Азаматтық Кодекстiң 292-бабы) орындауды қамтамасыз ету не осы мiндеттемелердiң орындалмағаны немесе тиiсiнше орындалмағаны үшiн жауапкершiлiк тәуекелi рента алушының пайдасына сақтандыру мiндетiн белгiлейтiн талап ақша сомасын немесе өзге де қозғалатын мүлiктi рента төлейтiн етiп берудi көздейтiн шарттың елеулi талабы болып табылады. Рента төлеушi осы баптың 2-тармағында көзделген мiндеттердi орындамаған кезде, сондай-ақ рента алушы жауап бермейтiн мән-жайлар бойынша қамтамасыз етуден айырылған немесе қамтамасыз ету талаптарын нашарлатқан жағдайда рента алушы рента шартын бұзуға және рента шартының бұзылуынан келтірілген залалдың өтелуiн талап етуге құқылы. Рента төлеушінің міндеттемелерін (Азаматтық кодекстің 292 бабы ) орындауды қамтамасыз ету не осы міндеттемелердің орындалмағаны немесе тиісінше орындалмағаны үшін жауапкершілік тәуекелі рента алушының пайдасына сақтандыру міндетін белгілейтін талап ақша сомасын немесе өзге де қозғалатын мүлікті рента төлейтін етіп беруді көздейтін шарттың елеулі талабы болып табылады .
Рента төлеуші Азаматтық кодекстің 293 бабының 2 тармағында көзделген міндеттерді орындамаған кезде , сондай ақ рента алушы жауап бермейтін мән - жайлар бойынша қамтамасыз етуден айырылған немесе қамтамасыз ету талаптарын нашарлатқан жағдайда рента алушы рента шартын бұзуға және рента шартының бұзылуынан келтірілген залалдың өтелуін талап етуге құқылы
Рента төлеу мерзімін кешіктіргені үшін рента төлеуші рента алушыға , егер шартта тұрақсыздық айыбының өзгеше мөлшері белгіленбесе Азаматтық кодекстің 353 бабында көрсетілген мөлшерде тұрақсыздық айыбын төлейді .
Тұрақты рентаны алушы тек қана азаматтар мен коммерциялық емес ұйымдар , егер бұл олардың қызмет мақсаттарына сәйкес келсе , тұрақты рентаны алушылар бола алады. Тұрақты рента шарты бойынша рента алушының құқықтары , егер заң актілерінде немесе шартта өзгеше көзделмесе , қойылатын талапқа жол беру және мұрагерлік не құқық мирасқорлығы тәртібімен заңды тұлғаларды қайта ұйымдастыру арқылы Азаматтық кодекстің 354 бабының 1 тармағында аталған тұлғаларға берілуі мүмкін. Тұрақты рентаның нысаны мен мөлшері тұрақты рента шартта белгіленген мөлшерде ақшалай төленеді . Шартта рентаны төлеу рентаның ақшалай соммасының құнына сәйкес келетін заттар беру , жұмыстар атқару немесе қызметтер көрсету жолымен қарастырылуы мүмкін. Егер шартта өзгеше көзделмесе төленетін рентаның мөлшері заң актілерінде белгіленген бір айлық есептік көрсеткіштің өзгеруіне бара бар өзгертіледі .

Тұрақты рентаның нысаны мен мөлшерi :
1. Тұрақты рента шартта белгiленген мөлшерде ақшалай төленедi.
2. Шартта рентаны төлеу рентаның ақшалай сомасының құнына сәйкес келетiн заттар беру, жұмыстар атқару немесе қызметтер көрсету жолымен қарастырылуы мүмкiн.
3. Егер шартта өзгеше көзделмесе, төленетiн рентаның мөлшерi заң актiлерiнде белгiленген бiр айлық есептiк көрсеткiштiң өзгеруiне бара-бар өзгертiледi.
Тұрақты рентаны төлеу мерзімдері егер шартта өзгеше көзделмесе , тұрақты рента әрбір күнтізбелік тоқсан аяқталғаннан кейін төленеді . Төлеушінің тұрақты рента сатып алу құқығы , тұрақты рента төлеуші рентаны сатып алу жолымен оны одан әрі төлеуден бас тартуға құқылы . Бұлайша бас тарту рента төлеуші рента төлеу тоқтатылғанға дейін үш айдан кешіктірмей немесе шартта көзделген неғұрлым ұзақ мерзімде жазбаша түрде мәлімдеген жағдайда жарамды болады . Бұл орайда рента төлеу жөніндегі міндеттеме , егер шартта сатып алудың өзгеше тәртібі көзделмесе рента алушы барлық сатып алу сомасын алғанға дейін тоқтатылмайды . Тұрақты рента төлеушінің оны сатып алу құқығынан бас тарту туралы шарт талабы жарамсыз болады . Шартта тұрақты рентаны сатып алу құқығы рента алушының тірі кезінде не шарт жасалған кезден бастап отыз жылдан аспайтын өзге де мерзім ішінде жүзеге асырылмайтындығы көзделуі мүмкін .
Рента алушы :
Егер шартта өзгеше белгіленбесе , рента төлеуші оның төленуін бір жылдан жылдан астам уақытқа кешіктірген ;Рента төлеуші рентаның төленуін қамтамасыз ету жөніндегі өз міндеттемелерін бұзған (Азаматтық кодекстің 521 бабы)Рента төлеуші төлемге қабілетсіз деп танылған не оның шартта белгіленген мөлшер мен мерзімде рента төлей алмайтынын айқын куәландыратын өзге де мән жайлар пайда болған ;Рента төлемі ретінде берілген қозғалмайтын мүлік жалпы меншікке түскен немесе бірнеше тұлғалар арасында бөлінген жағдайларда ;Шартта көзделген басқа да жағдайларда төлеушінің рентаны сатып алуын талап етуге құқылы .Тұрақты рента төлеушi рентаны сатып алу жолымен оны одан әрi төлеуден бас тартуға құқылы. Бұлайша бас тарту рента төлеушi рента төлеу тоқтатылғанға дейiн үш айдан кешiктiрмей немесе шартта көзделген неғұрлым ұзақ мерзiмде жазбаша түрде мәлiмдеген жағдайда жарамды болады. Бұл орайда рента төлеу жөнiндегi мiндеттеме, егер шартта сатып-алудың өзгеше тәртiбi көзделмесе, рента алушы барлық сатып алу сомасын алғанға дейiн тоқтатылмайды. Тұрақты рента төлеушiнiң оны сатып алу құқығынан бас тарту туралы шарт талабы жарамсыз болады.
Шартта тұрақты рентаны сатып алу құқығы рента алушының тiрi кезiнде не шарт жасалған кезден бастап отыз жылдан аспайтын өзге де мерзiм iшiнде жүзеге асырылмайтындығы көзделуi мүмкiн.
Тұрақты рентаның сатып алу бағасы , тұрақты рентаны сатып алу Азаматтық кодекстің 526 және 527 баптарында көзделген жағдайларда шартта белгіленген баға бойынша жүргізіледі.Шартта рента төлемі ретінде төлеу үшін берілген мүліктің сатып алу бағасы туралы ереже болмаған кезде сатып алу рента төлемдерінің жылдық сомасына сәйкес баға бойынша жүзеге асырылады . Шартта рента төлемін төлеуге тегін берілген мүліктің сатып алу бағасы туралы ереже болмаған кезде сатып алу бағасына рента төлемдерінің жылдық сомасымен қатар берілген мүліктің бағасы да қосылады . Тұрақты рента төлемі ретінде берілген мүліктің кездейсоқ жойылу немесе кездейсоқ бүліну қаупі . Тұрақты рента төлемі ретінде тегін берілген мүліктің кездейсоқ жойылу немесе кездейсоқ бүліну қаупін рента төлеуші мойнына алады.
Тұрақты рента төлемі ретінде төлеу үшін берілген мүлік кездейсоқ жойылған немесе кездейсоқ бүлінген кезде төлеуші тиісінше рента төлеу жөніндегі міндеттемесін тоқтатуды немесе оны төлеу талаптарын өзгертуді талап етуге құқылы.
Ғұмырлық рента . Рента төлемі ретінде мүлік берген азаматтың өмірі кезеңіне не ол көрсеткен басқа азаматтың өмірі кезеңіне ғұмырлық рента белгіленуі мүмкін. Егер шартта өзгеше белгіленбесе , рента алу құқығындағы үлестері тең деп саналған бірнеше азаматтың пайдасына ғұмырлық рента белгілеуге жол беріледі. Рента алушының біреуі қайтыс болған жағдайда , егер шартта өзгеше көзделмесе оның рента алу құқығындағы үлесі тірі қалған рента алушыларға ауысады , ал соңғы рента алушы қайтыс болған жағдайда рента төлеу міндеттемесі тоқтатылады . Шарт жасасу қарсаңында қайтыс болған азаматтың пайдасына ғұмырлық рента белгілейтін шарт жарамсыз болады .
Ғұмырлық рентаның мөлшері , ғұмырлық рента шартта рента алушыға оның өмір сүруі кезінде мезгіл мезгіл төленіп тұратын ақша сомасы ретінде белгіленеді. Тараптар өмір бойы асырауда ұстау туралы шарт жасасқан жағдайларда шартта мұндай асыраудың ақшалай бағасы белгіленуге тиіс . Егер ғұмырлық рента шартында өзгеше көзделмесе төленетін рентаның мөлшері бір айға шаққанда заң актілерінде белгіленген ең төменгі жалақыдан кем болмауға тиіс .Ғұмырлық рентаны төлеу мерзімдері егер шартта өзгеше көзделмесе ғұмырлық рента әрбір күнтізбелік ай аяқталғанда төленеді .Ғұмырлық рента шартын рента алушының талап етуі бойынша бұзу төлеуші шарт талаптарын елеулі түрде бұзған жағдайда рента алушы рента төлеушіден Азаматтық кодекстің 528 бабында көзделген талаптармен рентаны сатып алуды не шартты бұзуды талап етуге құқылы .Егер пәтер , тұрғын үй немесе өзге де мүлік ғұмырлық рента төлемі ретінде тегін иеліктен айырылса , рента төлеуші шарт талаптарын елеулі түрде бұзған кезде рента алушы осы мүлікті оның құнын рентаның сатып алу бағасына есептей отырып қайтаруды талап етуге құқылы .Рента төлемі ретінде берілген мүліктің кездейсоқ жойылу қаупі ғұмырлық рента төлемі ретінде берілген мүліктің кездейсоқ жойылуы немесе кездейсоқ бүлінуі рента төлеушіні шартта көзделген талаптар бойынша оны төлеу міндеттемесінен босатпайды .Өмір бойы асырауда ұстау шарты. Өмір бойы асырауда ұстау шарты бойынша рента алушы азамат өзіне тиесілі қозғалмайтын мүлікті сол азаматты және ол көрсеткен үшінші бір адамды өмір бойы асырауда ұстауды жүзеге асыруға міндеттенген рента төлеушінің меншігіне береді . Өмір бойы асырауда ұстау шартына егер осы параграфтың ережелерінде өзгеше көзделмесе ғұмырлық рента туралы ережелер қолданылады .
Асырауда ұстауға беру жөніндегі міндет рента төлеушінің асырауда ұстауға беру жөніндегі міндетіне тұрғын үйге , тамақ пен киімге , күтім жасауға және қажетті көмекке деген қажеттерін қамтамасыз ету енгізілуі мүмкін . Шартта рента төлеушінің салт жора қызметін көрсетуге ақы төлеуі де көзделуі мүмкін .
Шартта жалпы асырауда ұстау көлемінің құны айқындалуға тиіс . Бұл орайда жалпы асырауда ұстау көлемі айына заң актілерінде белгіленген ең төменгі екі жалақы мөлшерінен кем болмауы керек .
Азаматқа берілетін немесе берілуге тиісті асырауда ұстау көлемі туралы тараптар арасында туған дауды шешу кезінде сот адалдық пен парасаттылық принциптерін басшылыққа алуға тиіс .Өмір бойы асырауда ұстауды мерзімдік төлеммен ауыстыру шартта асырауда ұстауға заттай беруді ақшалай мерзімдік төлеммен ауыстыру мүмкіндігі көзделуі мүмкін .Өмір бойы асырауда ұстауды қамтамасыз ету үшін берілген мүлікті иеліктен айыру және пайдалану рента төлеуші өзіне өмір бойы асырауда ұстауды қамтамасыз ету үшін берілген қозғалмайтын мүлікті иеліктен айыруға , кепілге беруге және өзге де әдіспен жүктеуге рента алушының алдын ала келісім болғанда ғана құқылы .
Рента төлеуші өмір бойы асырауда ұстауға берілген кезеңде аталған мүлікті пайдалану осы мүліктің құнын оның табиғи тозуынан тыс төмендетуге әкеп соқпау үшін қажетті шаралар қолдануға міндетті .Өмір бойы асырауда ұстау міндеттемесі алушы қайтыс болғанда тоқтатылады.
Рента төлеуші өз міндеттемелерін елеулі түрде бұзған кезде рента алушы өмір бойы асырауды қамтамасыз етуге берілген қозғалмайтын мүлікті қайтаруды не Азаматтық кодекстің 528 бабында белгіленген жағдайда өзіне сатып алу бағасын төлеуді талап етуге құқылы . Бұл орайда рента төлеушінің рента алушыны асырауда ұстауға байланысты жасалған шығындарды өтеуді талап етуге құқығы жоқ .
Жер рентасы -- жерден түсетін тұрақты табыс. Оның дифференциялық және абсолюттік түрлері бар. Алғашқысы дифференциалдық І және дифференциалдық ІІ рента деп ажыратылады. Дифференциалдық І рентаның пайда болуының басты себебі -- жеке жер телімдерінің құнарлылығы мен сол жердің рынокқа қатысты орналасу ерекшеліктері. Дифференциалдық ІІ рента жерге жұмсалған қосымша қаржыға тура байланысты. Шаруашылықты қарқынды жүргізу нәтижесінде қосымша қаржыдан дифференциалдық ІІ рента туындайды. Ол, сондай-ақ, ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру кезіндегі қоғамдық және жеке баға айырмашылығынан да туындайды. Абсолюттік Жер Рентасы жерге деген жеке меншікке байланысты. Орташа пайдадан артық алынған қосымша құн абсолюттік рентаны алу көзі болып табылады. Ауыл шаруашылығы айналымына кірмейтін жерден де Жер Рентасы алынады. Оларға:
* тау-кен өнеркәсібі пайдаланып отырған жерден түсетін рента;
* құрылыс учаскелерінен түсетін рента, т.б. жатады.
Жер рентасының табиғаты жердің экономикалық ресурс ретіндегі ерекшеліктерімен және жерді пайдалану қатынастарымен байланысты. Жер -- бірегей өндіріс құралы: сан жағынан ол шектелген, оны жасанды түрде ұдайы өндіру мүмкін емес; жер учаскелері құнарлығы жағынан бір-біріне ұқсамайды, яғни олардың табиғи өндіргіш күштері өзгеше болады.Жерді пайдалану экономикалық қатынастардың әр түрлі жүйесімен реттеледі. Экономикалық ресурс ретінде жер еңбек нәтижесі емес, яғни оның өндіріс шығындары жоқ. Жер табиғаттың сыйлығы. Жердің саны шектелген, сондықтан жер практикада қайда пайдаланса да, оның ұсынысы мүлде икемді емес. Бұл жер нарығында тек сұраныс қана белсенді екенін көрсетеді. Жерге сұраныс өзгерістерінің нәтижесі шамалы болғандықтан, оны пайдаланғанда осы ресурстың иесі белгілейтін баға шешуші рөл атқарады.

1 Рента шарттарының мәні
1.1 Рента және өмір бойы асырауда ұстау шартының ұғымы
Рента жəне өмiр бойы асырауда ұстау шарттарының жалпы ережелерi. Шарттың ұғымы рентаны экономикалық мағынасына сəйкес меншiк қатынастарының ерекше нысаны деп анықтауға болады. Олар (меншiк қатынастары) өз кезегiнде материалдық игiлiктердi белгiлi тұлғалар иеленетiнiмен немесе материалдық игiлiктер (заттар) бiреуге жататынымен сипатталады
1. Ренталық қатынастарға меншiктiң екiншi - ағымды (қозғалыс) күйi де тəн болып келедi жəне айта кететiн болсақ ренталық қатынастардың осы күйiн ескерген кезде ғана оларды анықтау қажеттiлiгi пайда болады.
Мүлiктiң қозғалысы (айналымы) көп қырлы құбылыс, ол мүлiк тиесiлiгiн түбiрiнен өзгерте алады немесе негiзгi меншiк иесiмен қатар мүлiктiң өзге тұлғаларға да тиесiлiгiн бекiте алады.
Бұл осы жағдайларға байланысты шартты мiндеттемелiк қатынастар құрылады жəне топтасады. Осы қатынастарды реттейтiн мiндеттелiк құқық экономикалық мағынада (мəнде) меншiктiң заңи мағынада меншiк құқығы жəне өзге заттық құқықтар өтуiн (ауысуын) қамтамасыз етедi.
Қазақстан Республикасының азаматтық құқығында субъектiлердiң тиiстi қатары қатысуымен заттық құқықтық қатынастардың пайда болуына жəне жүзеге асуына ықпал ететiн рента шарттары қарастырылған. Аталған шарттардан субъектiлердiң мiндеттемелiк құқықтары мен мiндеттерi де пайда болатыны сөзсiз.
И. Грешников рентаның тұрақтанған түсiнiгiн берген: Рента сөздiң кең мағынасында (экономикалық маңызы бойынша), бұл - қолайлы жағдайлар немесе қандай болса да артықшылықтардың күшiнен пайда болатын табыс. Мысалы, егiн шаруашылығында, табысты өңделетiн жер учаскелерi құнарлы топырағын жəне орналасқан жерiн пайдаланып табыс табады.
Жылжымайтын мүлiктiң, кəсiпорындардың иелерi үшiн ренталық табысты алудың шарты болып жылжымайтын мүлiк объектiлердiң жəне кəсiпорындардың қасиеттерi келедi.
Рента қарым қатынастарын реттейтiн əмбебап нормалар Қазақстан Республикасы заңнамасында тұңғыш рет қабылданғасын (күшiне енгiзiлгесiн) пайда болды. Онда рентаға (рента шартына 517539 баптар арналған. Жалпы ережелердi реттейтiн нормалардан басқа олар тұрақты рентаны, ғұмырлық рентаны, өмiр бойы асырауда ұстауды реттейтiн нормаларды да қамтиды. Ал бұрынғы заңнамада тек өмiр асырауды қарастыратын тұрғын үйдi сату шарты ғана бекiтiлген едi.
Рента шарты бойынша бiр тарап (рента алушы) екiншi тараптың (рента төлеушiге)меншiгiне мүлiк бередi, ал рента төлеушi рента алған мүлiкке айырбас ретiнде рента алушыға белгiлi бiр ақша сомасы түрiнде немесе оны ұстау үшiн өзге де нысанда қаражат беру түрiнде мезгiлмезгiл рента төлеп отыруға мiндеттелген.
Рента шарты мүлiктi иелiктен шығаруға арналған шарттардың бiрi. Мүлiк рента төлеушi меншiгiне өтедi жəне бiр уақтылы мүлiктiң кездейсоқ жойылуы немесе бүлiнуi қауiпi оны күтiп ұстау ауыртпалығы да оған ауысады (оның мойнында болады). Сөйтiп, рента шартының мазмұнында басқа сату сатыпалу, сыйға тарту т.б. шарттармен ұқсастықтары бар.
Рента шартының ерекшелiгi мүлiк төлемақы төленiп, не болмаса төленбей берiлуi мүмкiн.
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексiнiң 519бабы бойынша осыған қарап сатып алу, сату шарты (25 тарау Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексi) немесе сыйға Тарту шарты (ҚР АК 27 тарау) туралы ережелер қолданылады. Бұл осы шарттың (мiндеттеменiң) мəнiсiне қайшы болмауы керек. Аталған екi шарт нормаларының қолданбауы тiкелей рентаға қатысты нормалармен қарастырылуы мүмкiн.
Бiздiң көзқарасымыз бойынша, рентаның тағы да бiр нақты ерекшелiгi рента төлеушi рента алушыға (мүлiктiң алғашқы иесiне) мүлiктiң жетiспеушiлiгi, бұзылғандығы туралы сатып алу-сату шарты бойынша сияқты толық көлемде келiспеушiлiк айтуға құқығы болмайды. Рента қатынастарының u1084 мəнiсi оларға сатып алу-сату қатынастары үшiн белгiленген нормаларды барынша абайлы жəне жағдайды ескерiп қолдануды талап етедi. Рента нысанасы (заты) оны рента төлеушiсiне берген кезде өзге тұлғалардың құқықтарымен ауырланғаны негiзiнен орын алмауы керек (осыған жол беруге болмайды). Себебi бұл шарт орындалуына кедергi жасайды.
Сатып алу-сату шартына қарағанда рента шарты бойынша рента алушының мүдделiктерi өзгеше. Оның мүлiкте ауыртпалығы болмауына өз мүдделiгi бар болып келедi. Егер ауыртпалықтар сонда да анықталса, осы рента шарты бойынша тараптардың құқықтары мен мiндеттерiне əсер етедi. Рентада сыйға тарту шартынан да айырмашылығы бар. Бiрақ заңнама арқылы айырмашылықтар мəселесi реттелмеген.
Сондықтан бiз белгiлеп (анықтап) отырған сұрақтарға көзқарастар əртүрлi болуы мүмкiн. Рента шарты экономикалық ренталық қатынастарды тек жартылай қамтиды.
ҚР Азаматтық кодексiнiң нормалары рента - меншiк иесi туралы үйренiштi болып келетiн көзқарасты жоққа шығарады (бiз нақты рента шарты туралы айтып келемiз). Рента алушыда тек кейбiр жағдайларда ғана мүлiктi кейiн қайтаруға талап етуге мiндеттемелiк құқығы бар болады.
Аталған құқық барлық рента шарттарында пайда бола бермейдi. Тек ғұмырлық рента төленуi үшiн пəтер, тұрғын үй жəне өзге де мүлiк иелiктен тегiн шығарылса жəне рента төлеушiсi рента жағдайларын елеулi бұзса бұл мiндеттемелiк құқық пайда болады (ҚР АК 533 бабы 2тармақ). Осыған қатысты экономикалық мағынада бəрiбiр бұрынғы меншiк иесi өз мүмкiншiлiктерiн сақтай бередi деген қарсылықты айтуға болады. Алайда меншiк құқығы заңды түрде өзге субъектiге рəсiмделетiн болғасын бұл дəлелдеуiмiз (есептеуiмiз) тұрақсыз болып шығады.
Рента төлеушiсi өзiне меншiктiң ауыртпалықтарын жүктеуге келiсуi үшiн салмақты себептер қажет. Жаңа меншiк иесi рентаны (табысты) алғашқы меншiк иесiмен бөлiсуге мəжбүр болғанына қарамастан, ол ұтыста да болады. Жаңа меншiк иесi өз бетiмен де рантье болып шығады.
Экономикалық ренталық қатынастар мүлiктi жалдау (аренда) шартымен де нəтижелi қамтылуы мүмкiн. Мүлiктiң жоғарылау саналық сипаттамалары немесе өзге ерекшелiктерi, мысалы ғимарат орналасқан жер, қосымша шығынданусыз жоғары табыс табуға мүмкiншiлiк бередi (аренда шарттарын жасасу негiзiнде).
Бiрақ заңгер рента шартына кəсiпкерлiк емес қатынастарды реттейтiн ретiнде қарайтынын ұмытпауымыз керек (ҚР АК 523 б. 1т., 530 б. 1т.), рента (рента шарты) осы себептен кəсiпкерлiкпен беретiн құқықтық нысан болып бағалануы мүмкiн.
Аренданың реттi шарттары туралы айтатын болсақ, онда табысты ұдайы табу сипаты жоғалып қалады. Бiрақ басқа түстен қарасақ, бiз жаңа заңнама мүлiктi жалдау (аренда) мерзiмi бойынша шектеулердi негiзiнен алып бастағанын байқай аламыз. Сондықтан рента жəне мүлiктi жалдау шарттарының бұл - табысты тұрақты табу немесе таппау бойынша сөзсiз болып келмейдi.
Сонда да рента алушының құқықтық жағдайы мүлiктi жалға беретiн немесе өзге қызметтi жүзеге асыратын кəсiпкер субъектiнiң құқықтық жағдайынан немен ерекшеленетiнiн айтып кетейiк.
Бiрiншiден, рента алушыда кəсiпкерлiк тəуекел (қауiп) орын алады. Екiншiден, кəсiпкердi тiркеуге қатысты талаптар болмайды. Б.В.Покровский атап көрсеткендей экономикалықмағынадағы ренталық қатынастар тек ренталық ренталық мiндеттемелер арқылы емес, өзге де мiндеттемелер арқылы қамтамасыз ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.