Отбасылық тәрбие стилдері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 47 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі

Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті

Педагогикалық факультет
Бастауыш оқытудың педагогикасы мен әдістемесі кафедрасы

Отбасы тәрбиесі және отбасы педагогикасы пәні бойынша
5В010200 -Бастауыш оқытудың педагогикасы мен әдістемесі мамандығы үшін

ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ (SYLLABUS)

курс: 3 (4 ж.)
семестр: 6

Қарағанды 2018
Құрастырғандар: Абильдина Салтанат Қуатовна п.ғ.д., бастауыш оқытудың
педагогикасы мен әдістемесі кафедрасының профессоры
Айдарбекова Күлжан Асетовна – п.ғ.м, бастауыш оқыту педагогикасы мен
әдістемесі кафедрасының аға оқытушысы

Отбасы тәрбиесі және отбасы педагогикасы курсы отбасы, оның қызметі
мен құрамы; бастауыш мектептің отбасымен жұмысының міндеттері, қызметі,
қағидалары, жағдайы; педагогтар, ата-аналар және балалар ынтымақтастығын
ұйымдастыру және әдістемесі туралы негізгі түсініктер береді.
Болашақ мұғалімдердің отбасыға деген құндылық көзқарас, бастауыш сынып
оқушылары ата-аналарымен жұмыс жасау үшін қажетті білім мен іскерлік
жүйесін қалыптастыруға бағытталған.

Отбасы тәрбиесі және отбасы педагогикасы пәні бойынша 5В010200
-Бастауыш оқыту педагогикасы және әдістемесі мамандығы студентеріне
арналған оқу бағдарламасы Дайынд. С.К. Абильдина., К.А.Айдарбекова.–
Қарағанды: ҚарМУ баспасы, 2018. – 51 б.

© Қарағанды мемлекеттік университеті, 2018
1. Күндізгі оқыту нысанының жұмыс оқу жоспары

ОқКурс СемесКреЛекиялСемиа
у тр дитар рлар
ме сан
рз ы
ім
і
Педагогикалық ғылымдар 2 1 1 4
жүйесіндегі отбасы
педагогикасы
Қоғам дамуының әр 1 2 1 5
кезеңдерінде отбасылық
тәрбиенің тұжырымдамалық
негіздері
Отбасы сипаттамасы және 1 2 1 4
оның даму тенденциялары
Отбасылық тәрбие стилдері 2 2 1 4
Отбасының тәрбиелік әлеуеті2 1 1 5
Отбасылық тәрбиенің 1 2 2 4
психологиялық-педагогикалық
негіздері
Баланы отбасында тәрбиелеу 1 1 2 5
Отбасын зерделеу әдістері 2 1 2 5
Отбасы мен бастауыш 2 2 2 4
мектептің өзара әрекеті
бала тұлғасының даму
факторы ретінде
Отбасылық тәрбиенің 1 1 2 5
құқықтық негіздері
Барлығы 15 15 15 45

Сырттай оқыту нысанының жұмыс оқу жоспары

ОқКурс СемеКредЛекСем
у стр ит иялиар
ме саныар лар
рз
ім
і
Отбасылық педагогика 2 1 7 7
педагогикалық ғылымдар
жүйесінде
Қоғам дамуының әр 2 1 7 8
кезеңдерінде отбасылық
тәрбиенің тұжырымдамалық
негіздері
Отбасы сипаттамасы және оның2 1 7 7
даму тенденциялары
Отбасылық тәрбие стилдері 4 2 7 7
Отбасының тәрбиелік әлеуеті 2 1 7 7
Отбасылық тәрбиенің 2 1 8 7
психологиялық-педагогикалық
негіздері
Баланы отбасында тәрбиелеу 2 1 7 7
Отбасын зерделеу әдістері 2 2 7 8
Отбасы мен бастауыш 4 1 7 7
мектептің өзара әрекеті бала
тұлғасының даму факторы
ретінде
Отбасылық тәрбиенің құқықтық2 1 8 7
негіздері
Барлығы (сағат) 8+164+8 72 72

2. Оқытушылар туралы мәліметтер:
Абильдина Салтанат Қуатқызы – п.ғ.д., профессор,
salta-7069@mail.ru,
Айдарбекова Күлжан Асетовна п.ғ.м., аға оқытушы

kuka_aid.73@mail.ru.
Кафедрада болу уақыты: 09.00 - 18.00., №11 оқу ғимараты, 317
3. Пререквизиттері: Бастауыш сынып оқушыларына ұлттық тәрбие беру,
Бастауыш мектепте өзін-өзі тану пәнін оқыту әдістемесі
4.Постреквизиттері: Мектептің оқу үдерісін ұйымдастырудың инновациялық
технологиялары, Бастауыш мектеп оқушыларының танымдық сферасын зерттеу.
Оқу нәтижелері:
Білім және түсіну: бастауыш сынып оқушыларының ата-аналарымен
жүргізілетін жұмыстарын ұйымдастыруында алдыңғы қатарлы білім элементтерін
қоса алғанда, сол сала бойынша білімі мен түсінігін көрсете білу; бастауыш
мектеп пен отбасының өзара әрекеттесуінің иноовациялық түрлерін білу.
Білім мен түсінгенін қолдану: пән бойынша білімі мен түсінігін кәсіби
деңгейде қолдана білу; отбасы тәрбиесі бойынша нақты дәйектемелер құрастыру
және ата-аналармен серіктестікті жүзеге асыру.
Пікір айтуды қалыптастыру: отбасы тәрбиесінің стилдері мен әдістері
туралы; әлеуметтік, этикалық және ғылыми көзқарастарды ескере отырып,
пайымдаулар жасауға қажет ақпараттар жинауды және интерпретациялауды жүзеге
асыру.
Коммуникативтік мүмкіндіктер: отбасында тәрбиелеу мәселелеріне тиісті
ақпаратты, идеяларды, проблемаларды және шешімдерді мамандарға да, маман
еместерге де жеткізе білу қабілеттерінің болуын көздейді.
Оқу дағдылары: белгілі бір дәрежеде білім алуды өздігінен жалғастыру
қабілеттерінің болуы; оқушылардың және өз кәсіби іс-әрекетіне рефлексия
жүргізу.
5. Пәннің қысқаша мазмұны:

Отбасы тәрбиесі және отбасы педагогикасы пәнінің мақсаты - отбасы және
отбасы тәрбиесінің педагогикалық феноменін түсіну жолын дамыту арқылы,
баланы отбасында тәрбиелеумен байланысты педагогикалық міндеттерді шешу
іскерлігі арқылы студенттердің кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру.

Пәннің міндеттері:
1. Отбасының педагогикалық негіздері және отбасылық әлеуметтік бейімделу
ерекшеліктері туралы біртұтас ұғым қалыптастыру. Отбасы субъектілері
арасындағы отбасылық қарым-қатынастарының ұтымды стильдері туралы ұғым
қалыптастыру.
2. Қазіргі заман отбасымен жобалық, бағалау, байланыс қарым-қатынасындағы
педагогикалық іскерліктерін дамыту.
3. Студенттердің ата-аналар педагогикалық мәдениетін жоғарылатуға
бағытталған отбасымен қарым-қатынастың қазіргі заман әдістерін
пайдалануға қабілеттілігін дамыту.

6. Пән бойынша тапсырмаларды орындау және өткізу кестесі:

№ Жұмыс ТапсырмПайдаБақылауБалдаЕсеп Тапсы
түрі а лануғтүрі р беру ру
мақсатыа (рейтин(рейттүрі уақыт
және ұсыныгтік инг ы
мазмұнылатыншкалағашкала
әдебисәйкес)ға
еттер сәйке
с)
1 2 3 4 5 6 7 8
1 Реферат жұмыс 2-6, ағымдық50-10жазба4
түрлері17 0 ша апта
н
орындау
дағдыла
рын
қалыпта
стыру
2 КоллоквиБілімді9, ағымдық50-10ауызш7
ум пайымда11-12 0 а апта
, ,
жүйелеу25,
және 30,
қорытын33
ды
лау
3 Эссе Педагог12, ағымдық50-10жазба10
икалық 16, 0 ша апта
іс-әрек19,
ет 24
дағдысы
н
меңгеру
4 ГлоссариТерминд8, ағымдық50-10ауызш13
й ерді 22, 0 а апта
бекіту 42-43
5 БелсендіПед. 14, ағымдық50-10ауызш15
лігін білім, 43, 0 а апта
анықтау білік, 45
дағдыла
рының
қалыпта
суы

7. Пәннің оқу-әдістемелік картасымен қамтамасыз етілуі
№ Курс бойынша оқулықтар мен оқу КарМУ
құралдарының атауы кітапханасы
н-дағы
оқулықтар
мен оқу
құралдарыны
ң саны
1. Негізгі әдебиеттер*
Абильдина С.К.,Одинцова С.А., 5
Айдарбекова К.А. Отбасылық тәрбие
негіздері.-Қарағанды: Арко, 2015.-
149 б.
Ищенко Г.Г. Бала мен үлкен адам: 3
түсіністік педагогикасы: ғылыми
басылым. - М.: Либерея - Бибинформ,
2017. - 119 б.
Куликова Т.А. Отбасылық педагогика 21
мен отбасылық тәрбие: оқулық. - М.:
Академия, 2014. - 232 б.
Урбанская О.Н. Бастауыш сынып 2
оқушыларының ата-анасымен жұмыс
жасау: Мұғалімге арналған оқу
құралы. – М.: Просвещение, 2015. –
192 б.
2. Қосымша әдебиеттер**
Туысы бірдің-уысы бір: әдістемелік 4
құралы ред. алқа мүшелері: С.
Ғаббасов, О. Ж. Темірбеков, Ж. Қ.
Боқанова. - Астана: Шикула және К,
2013. - 40 б.
Азаров Ю.П. Отбасылық педагогика: 4
ғылыми басылым. – М., 2015. - 223 б.
Ғаббасов С. Тәрбиелік жарасады қыз 3
балаға. - Астана: Шикула және К,
2013. - 40 б.
2.1 Мерзімдік әдебиеттер (басылымдар) тізімі
Атейбек С.Т. Бастауыш мектептің оқу-тәрбие
жұмысындағы мектеп пен отбасы қарым-қатынасының
рөлі. Қазақстан кәсіпкері.- 2016.- №9.-
24-26б.
Мәжит Б. Отбасы ұғымының
лингвомәдениеттанудағы мәні:Ғалым мінбері
Ақиқат.- 2017, қазан.- №10.- Б.107-111.
Баймолдаев Т.М. Баланың жеке тұлғасының
қалыптасуында отбасының рөлі Воспитание
школьника. - 2017. - №8. – Б.17-18
\ Зольникова О.В. Ізгілік. Менің отбасым
Мектептегі сыныптан тыс жұмыс. - 2017. - №7. -
Б.26-28
2.2 Электрондық оқулықтар мен оқу құралдары тізімі
Абильдина С.К.,Одинцова С.А., Айдарбекова К.А.
Отбасылық тәрбие негіздері: [Электрондық
ресурс]. - Зияткерлік меншік обьектісін
мемлекеттік тіркеу куәлігі № 95, 12 қаңтар,
2015
2.3 Интернет көздері
http:festival.1september.ru
http:pedsovet.su Педагогикалық кеңес

8. Лекциялық кешен (лекция тезисі)

№1 лекция тақырыбы: Педагогикалық ғылымдар жүйесіндегі отбасы
педагогикасы

Көп жылдар бойы отбасылық мәселелерді зерделеген А.Г.Харчевтің нақты
және ғылыми анықтамасы бойынша отбасы қоғамның халықтың ұдайы өсуінің,
рухани дамуының қажеттілігіне байланысты, тұрмыс пен моральдік
жауапкершілігі ұштасқан, ерлі-зайыптылар, ата-ана мен бала, некелік немесе
отбасылық қарым-қатынастағы адамдар арасындағы нақты тарихи жүйесі болып
есептеледі.
Отбасы қоғамның күрделі қосалқы жүйесі болып саналады және әр түрлі
әлеуметтік қызметтер атқарады. Сондықтан отбасы оның дамуы мен қызметінің
әр түрлі жақтарын зерделейтін көптеген ғылымдардың зерттеу объектісіне
арналған.
Қазіргі заман отбасын философия, әлеуметтану, демография, экономика,
заңтану, психология, педагогика, медицина, этнография және т.б. ғылымдар
зерделейді. Осы ғылымдардың әрқайсысы отбасының тіршілігін барлық тұрғыда
қарастыруына байланысты, бала тәрбиесі мәселелеріне қатысты.
Философия жалпы қағидалар мен таным тәсілдерінің жүйесін құрады,
сондықтан отбасылық педагогика үшін отбасылық тәрбиенің, ғылыми
зерттеулердің және олардың негізінде педагогикалық тұжырымдама жасаудың
теориялық негізі болып есептеледі.
Философия отбасын адамның өзін өзі іске асыру маңызды саласы ретінде
қарастырады. Адам үшін отбасы тіршілігі, бала тәрбиесі бұрыңғы заманнан
бері қоршаған ортаға деген құндылық көзқарас, өмір, махаббат, сұлулық,
ақиқат мағыналарын іздеу, ұғыну және т.б. мәңгі пәлсапалық мәселелермен
ұштасады.
Демография және әлеуметтану қазіргі заман отбасының жағдайы мен даму
үрдісін зерделейді. Осы ғылымдардың деректері мемлекеттік отбасылық
саясатын белгілеу үшін қолданылады. Демография ғылымының аумағында отбасы
құрамының мәселелері (жас шамасы, ұлттық және басқа да көрсеткіштер
бойынша), оның еңбек етуі, ұрпақ арақатынасы, бала туу, т.б. қарастырылады.
Әлеуметтану отбасын әлеуметтік институт,баланың қоғамға әлеуметтік
бейімделуінің әмбебап фактор ретінде қарастырады.
Отбасының түрлері мен қызметі, отбасылық өмірдің ұйымдастырылуы мен
кезеңдері оның зерттеу объектісіне айналған.
Экономика отбасының шаруашылық жағын, оның баспанамен, жұмыспен,
қамтамасыз етілуін, бала тамағын, киімін, ойыншық өндіру және т.б. жақтарын
зерделейді.
Заңтану отбасының, некенің, отбасылық тәрбиенің құқықтық нормаларын
белгілейді. Құқықтық нормалар отбасылық өмірдегі ата-ана мен баланың
мәртебесі, құқықтары мен міндеттерін реттейді.
Этика үшін адамгершілік, имандылық, ізгілік, салт-дәстүр сияқты
отбасылық құндылықтар маңызды.
Тарих отбасылық тәрбие берудің әр тарихи кезеңдердегі дамуын, ата-аналық
сезімнің, рөлдерінің және қарым-қатынасының сипаттамасын зерделейді.
Отбасылық тәрбиенің эволюциясында тарихшылар кейбір ауқымды үрдістерін
байқаған, бірақ бұл салада белгілі бір халық ділінің, ежелден келе жатқан
салт-дәстүрлерінің ерекшеліктері басым. Осыған байланысты ұлттық мәдениетті
сақтап қалуға, дәстүрлі отбасылық тәрбиенің салттарын қайта жандандыруға
үлес қосатын ұлыстану мамандарының зерттеулері өте маңызды
Психология ғылымы отбасын әлеуметтік топ деп зерделейді. Отбасындағы
қарым-қатынас, бала мен ата-ана қарым-қатынасы, жеке тұлға қалыптасуға
ыңғайлы психологиялық кеңістік ерекшеліктері зерттеледі.
Отбасылық педагогика – отбасылық тәрбие ерекшеліктерін, оның әлеуеттік
мүмкіндіктерін зерделейтін, бала тұлғасын қалыптастыру бойынша негізделген
ұсыныстарды әзірлейтін, отбасында тәрбие беру туралы ғылым. Ғылым тәрбие
берудің көптеген мәселелерін шешуге, қиындықтарды анықтап, дұрыс шешім
қабылдауға мүмкіндік береді.
Отбасылық педагогика объектісі – тәрбиелік институты ретінде отбасының
жағдайы мен даму жолдары.
Отбасылық педагогиканың сауалы – мәні, отбасылық тәрбиенің құрылымы,
баланың жеке тұлғасының қалыптасуына ықпал жасауы.
Негізгі әдебиеттер: [1, 4-8].
Қосымша әдебиеттер: 5-9.

№2 лекция тақырыбы: Қоғам дамуының әр кезеңдерінде отбасылық тәрбиенің
тұжырымдамалық негіздері

Кез келген мемлекеттегі тәрбие беру жүйесінің дамуы мен қалыптасуы оның
тарихымен байланысты. Мемлекет дамуының тарихи кезеңдері балаларды оқыту
мен тәрбиелеуге деген белгілі бір көзқарастармен, білім беру процесін іске
асыру мүмкіндіктеріне, қоғамдағы білімді және тәрбиелі адамдардың
қажеттілігіне және мемелекеттік білім беру жүйесінің жағдайына байланысты
сипатталады.
Білім беру саласындағы тарихи-мұрағаттық заңнамалық құжаттардың,
нормативтік құқықтық, публицистикалық және әдеби көздерінің талдауы
отбасылық тәрбиені мемлекеттің қоғамдық, әлеуметтік-мәдениеттік және
экономикалық жағдайымен ұштасқан күрделі білім беру процесі деп білуге
мүмкіндік береді.
б.з.б. VII–V ғ. Афинада қалыптасқан тәрбие мен білім беру жүйесінде
отбасылық тәрбие мен білім беру басым болатын. Мемлекеттік спартандық
тәрбие жүйесінде қарағанда, Афинада 7 жасқа дейін балалар отбасылық тәрбие
алатын.
Спартандық және афиналық тәрбие беру жүйелерінің қағидалары Римде
жалғасады (б.з.б.VI ғ.). Римнің білім мен тәрбие беру жүйесінің басты
белгісі оның азаматтық сипаты болатын. Оның басты мақсаты; өз руы мен елі
үшін құрбан болуға дайын қоғам мүшесін, шет жерліктерді жек коретін ержүрек
жауынгерді, өнерлі саясаткер, пайдақор жер иесін дайындау.
Ежелгі орыс халқының тәрбиесінде өмірлік ережелерге көп назар
аударылатын. Осы ережелерді меңгеру үшін қажетті болып саналатын
мәліметтер, сезім мен дағдылар кодексі христиандық өмір ғылымын құрайтын.
Бұл кодекс үш ғылымнан тұратын: жан құрылысы – жан міндеті туралы оқу,
қоғам құрылысы – азаматтық міндеті туралы, отбасы құрылысы – үй шаруашылығы
туралы ғылым. В.О.Ключевский айтуы бойынша, Ежелгі Рустегі білім мен тәрбие
берудің міндетін осы үш пәннің меңгерілуі құрайтын.
Отбасылық тәрбие тәжірибесінде алғашқы педагогикалық теориялар пайда
болды.
Қоғамдық тәрбие беру пайда болғаннан кейін отбасы мен мектептің қарым-
қатынас проблемасы туындайды.
Бұл проблема әртүрлі жолдармен шешілетін – қоғамдық қатынастарға,
белгілі бір педагог-практиктің философиялық және әлеуметтік-саясаттық
көзқарастарына байланысты.
Қоғамдық және отбасылық тәрбие негізгі үш бағытта дамыды.
1. Отбасылық тәрбие басты рөлді атқарады. Отбасында баланың
келешек өмірінің негізі салынады.
2. Отбасы рөлін жете бағаламау. Әлеуметтік, саясаттық,
мәдениеттік жағдайларға байланысты тарихи дамудың әр
кезеңінде отбасылық қайшылықтардың шиеленісуі отбасының
беделін төмендетеді.
3. Қоғамдық және отбасылық тәрбие өз міндетін бірігіп қана
жүзеге асырады. Бала тәрбиелеу ата-анасының жеке шаруасы
емес, ол азаматтық парызы.
Негізгі әдебиеттер: [1, 4-8].
Қосымша әдебиеттер: 12, 14

№3 лекция тақырыбы: Отбасы сипаттамасы және оның даму тенденциялары

Отбасы - жеке тұлғаның негізін қалайтын қоғамның бастапқы бірлігі болып
есептеледі. Мемлекет отбасының нығайтуын, сақталуын, оң дамуын қалайды.
Отбасы – адамзаттың ең маңызды құндылығы.
Отбасы - мүшелері тұрмыс бірлігі, өзара көмек және моральдық
жауапкершілікпен бір бірімен байланысқан, неке немесе туысқандықта
негізделген кіші әлеуметтік топ.
Отбасы қоғам мен оның бөлек мүшелерінің мүдделері байланысқан
ерекшеленген әлеуметтік институт.
Отбасы неке сөзімен ұқсастырады. Бұл бірлескен ұғымдар, бірақ синоним
емес.
Неке (ерлi-зайыптылық) – ерлi-зайыптылар арасындағы мүлiктiк және жеке
мүлiктiк емес құқықтар мен мiндеттердi туғызатын, отбасын құру мақсатында
Қазақстан Республикасының заңында белгiленген тәртiппен тараптардың ерiктi
және толық келiсiмiмен жасалған еркек пен әйел арасындағы тең құқықты одақ
(Неке (ерлi-зайыптылық) және отбасы туралы Қазақстан Республикасының 2011
жылғы 26 желтоқсандағы Кодексi).
Отбасы тәрбие берудің оң және теріс факторы болуы мүмкін. Отбасындағы
адамдар қарым-қатынастары барлық адам қатынастарынан гөрі терең және берік.
Олар қарым-қатынастың төрт түрін қамтиды: психофизиологиялық,
психологиялық, әлеуметтік және мәдениеттік.
И.В.Гребенниковтың ойы бойынша отбасының негізгі функциялары мыналар:
репродуктивтік, экономикалық, тәрбиелік, коммуникативтік.
Отбасы тұрпаттамасы
Белгі Отбасы түрі
Құрамы бойынша Бір ұрпақты отбасы;
Екі ұрпақты отбасы;
Көп ұрпақты отбасы;
Балалар санына Баласыз отбасы;
қарай Баласы аз отбасы;
Көпбалалы отбасы.
Қарым-қатынастары Үйлесімді отбасы;
бойынша Ыдырап жатқан отбасы;
Келеңсіз, қиянқы отбасы.
Педагогикалық Қолайлы отбасы;
көзқарас бойынша Қолайсыз отбасы;
Сырттай қолайлы отбасы.

Отбасы түрлері:
1. Жоғары адамгершілік қарым-қатынасты отбасы. Моральдік ахуалы
дұрыс, балалар өз қабілеттерін дамыта алады. Педагогтың жиі
кірісуінің қажеттілігі болмайды, бірақ баланың белгілі бір
жасында кеңес беруі артық емес.
2. Ата-аналар арасында қарым-қатынасы дұрыс, бірақ бала тәрбиесіне
оң ықпал етпейді. Балалар ата-анасының маңызды қамқорында
болса, баланың өзімшілдік қылқы пайда болады. Бұл кезде
педагог назар аудару керек.
3. Жанжалды отбасы. Мұндай жағдайда ата-анасы балаға назар
аударатын уақыты жоқ. Тәрбие беріліп жатқан жоқ, бәрі өз бетімен
жіберілген. Педагогтың белсенді қатысуы керек.
4. Сырттай қолайлы отбасыларда өнегесіздік өркендеп жатады. Рухани
құндылықтар жоқтың қасы, ұрпақ сабақтастығы бұзылған. Кейбір
балалар сырттай қолайлы отбасының психолонгиясын жетік
меңгерген, сондықтан мұндай отбасымен жұмыс жасау өте қиын.
5. Қолайсыз отбасыларға өрескелдік, жанжал, әдепсіздік тән. Мұндай
отбасылар педагогтың тұрақты бақылауын, кейбір кезде, бала
мүддесін қорғау үшін тіпті белсенді қатысуын талап етеді.
Негізгі әдебиеттер: [1, 3-8].
Қосымша әдебиеттер: 11, 14.

№4 лекция тақырыбы: Отбасылық тәрбие стилдері

Беделді стиль. Ана-ана бала тәрбиесіндегі маңызды рөлін түсінеді, бірақ
баланың өзінің дамуына мүмкіндік береді. Қай кезде талап етіп қай кезде
талқылауға болатынын біледі. Өз көзқарасын ақыл қонымды шек арасында қайта
қарауға дайын. Баласын сыйлайды, кейбір мәселелерді баласымен талқылай
алады. Балалар қоршаған ортаға жақсы бейімделген, өзін өзі бақылай алады.
Мектепте жақсы оқиды, өзін өзі жоғары бағалайды.
Өктемшіл стиль. Ата-ана өз баласының қандай болын өсу керек екенін әбден
түсінеді, Сондықтан ба, бұлар өз талаптарын тым үзілді-кесілді түрінде
қояды. Балаларға бұйрық беріп, нақты орындалуын тосады. Баламен қарым-
қатынасы суық, қойылған талаптарын өзгертпейді, талқыламайды. Бала қорқақ,
тұйық, тәуелді және ашуланшақ болып келеді. Қыз тәуелді және әрекетсіз, ал
ұл бала қияңқы болуы мүмкін.
Гипопротекция. Баланы сөз жүзінде ғана бақылайды, негізінде ата-анасы
баланы керек қылмайды. Бала өз бетінше әрекет жасай алмайды, көп нәрсеге
тыйым салынады. Баланың ынтагерлігі мен парыз сезімі қалыптаспайды.
Либералдық стиль. Ата-ана баласын тым жоғары бағалайды, оның
кемшіліктерін кешірімді деп санайды. Қарым-қатынастары оңай, балаға сенеді.
Ештеңеге тыйым салмайды. Бірақ бала мұндай бостандықты көтере алады ма?
Мұндай отбасында бала өз жүріс-тұрысын реттемейді. Ата-ана жетекшілігі
шектеулі. Ата-ананың сөзсіз махаббаты басым. Бала тіл алмайды, қияңқы
болады, басқа адамдардың көзінше мазасызданады.Кейбір осындай бала батыл,
шығармашыл адам болып шығады.
Бейтарапты стиль. Ата-ана үшін тәрбие мәселелері аса маңызды емес,
олардың өз шаруалары бар. Бала өз проблемаларын өзі шешуге мәжбүр. Ата-ана
балаларына ешқандай тыйым салмайды, өз баласына селқостық танытады. Өз
проблемаларынан асалмайды, қолы тимейді. Ата-ананың селқостығы өштесумен
үйлессе, онда бала девианттық мінезді болып өседі.
Ретсіз стиль — бұл жерде белгілі бір тәрбие әдісі жоқ. Балаға белгілі
бір талаптар қойылмайды, немесе ата-ана арасында тәрбие беру түрлері
мәселесінде келіспеушіліктер бар. Бұл стилде тұлға бір белгілі тұрақтылық
пен ретке келуін талап етеді. Балада алаңдау, жасқаншақтық, мазасыздық және
қиын жағдайда қияңқылық сияқты мінездер пайда болады. Бала жауапсыз, ой-
пікірі жетілмеген, өзін өзі төмен бағалайды.
Қамқоршылық стиль (ата-ана назары балада шоғырлану) — әрқашан баланың
жанында болуын қалайды, ол үшін туындаған проблемаларды шешкісі келеді. Ата-
аналар жеткіншектің жүріс-тұрысын бақылап, оның өз бетімен жүруін шектейді,
бала бір нәрсеге ұрынама деп алаңдайды. Сыртқы қамқоршылыққа қарамастан,
бұл стиль баланың өзінің маңыздылығы сезімі арта түседі, басқа жағынан –
алаңдаушылық, дәрменсіздік, әлеуметтік кәмелеттігінің кешігуі қалыптасады.
Г.Крайг ата-ана бақылауы мен ата-ана жылуы факторлары негізінде ата-
ананың өзін өзі ұстау стилдер жіктелімін құрған.
Э.Г.Эйдемиллер, В.Юстицкис отбасылық қарым-қатынас стилдерін зерттеген:
қосалқы гиперпротекция; басымдық гиперпротекция; қатыгездікпен қарау;
эмоциялық теріс қарау; жоғары моральдік жауапкершілік; қараусыздық.
Педагогикада А.В.Петровский құрған жіктелім таныс. Отбасылық тәрбиенің
төрт тактакасын анықтаған: 1. Диктат. 2. Қамқоршылық. 3. Бейбіт қатар
өмір сүру. 4. Ынтымақтастық.
Ана-бала қарым-қатынасының жіктелімін С.Броди ұсынады:
- Қолдау, рұқсат беру.
- Бала қажеттілігіне ыңғайлану.
- Парыз сезімі және балаға деген қызығушылығы жоқ.
- Өзін өзі ретсіз ұстау.
А.Я.Варга баламен қарым-қатынасына байланысты ана түрлерін анықтайды:
1. Байсалды, салмақты ана.
2. Мазасыз ана.
3. Мұңлы ана.
4. Өзіне сенімді, адуынды ана.
А.И.Баркан әке жіктелімін ұсынған: Әке-ана. Ана-әке. Қатал.
Төзімді. Жеңілтек. Бойы кең. Ынжық, Момын.
Тәрбие беру тәжірибесінде үлкен адам мен баланың қарым-қатынас стилдері;
өктемшіл; демократиялық; либералдық (өз бетімен жіберу).
Қазіргі заман ата-аналары көбінесе баламен демократиялық қарым-қатынаста
болады.
С.В.Ковалев отбасы мүшелерінің қарым-қатынасын былай белгілеген:
Ынтымақтастық. Ерлі-зайыптылардың тепе-теңдігі. Ерлі-зайыптылардың жарысы.
Ерлі-зайыптылардың бәсекелестігі. Ерлі-зайыптылардың бітіспес қайшылығы.
Басқыншылдық.
М.И.Буянов отбасылық тәрбие кемшіліктерін анықтайды: выделяет следующие
дефекты семейного воспитания: Күлше қыз әдісі бойынша тәрбие.
Гиперқамқоршылық (гиперпротексация). Гипоқамқоршылық (гипопротекционизм),
Бетімен жіберу.
Л.Д.Столяренко Қате тәрбиенің түрлерін ұсынды: Қараусыздық.
Гиперқамқоршылық. Күлше қыз әдісі бойынша тәрбие. Қатыгездікпен
тәрбиелеу.
Негізгі әдебиеттер: [1, 3-8].
Қосымша әдебиеттер: 9-14.

№5 лекция тақырыбы: Отбасының тәрбиелік әлеуеті

Әр отбасының өзінің тәрбиелік әлеуеті болады. Отбасылық тәрбиенің
нәтижесі осы мүмкіншіліктерді қаншалықты дұрыс және нысаналы
пайдаланатынына байланысты.
Отбасының тәрбиелік әлеуеті (кейде – педагогикалық деп атайды) ғылыми
әдебиетінде пайда болғанына көп болған жоқ және бір мағыналы түсіндірмесі
жоқ. Ғылымдар баланың тиісті тәрбие ала алатын отбасы көрсеткіштері мен әр
түрлі жағдайларды көрсететін көптеген сипаттама береді.
Отбасының түрі, құрылымы, материалдық жағдайы, тұру орны, психологиялық
ахуалы, салт-дәстүрлері, ата-анасының білім мен мәдениет деңгейі сияқты
және т.б. көрсеткіштерге назар аударылады.
Бірақ осы көрсеткіштердің қайсы болмасын бөлек өз бетінше тәрбие
деңгейіне кепілдік бере алмайды: бұлардың бәрін жиынтық түрінде қарастыру
керек.
Отбасы баланың өмір сүру мен даму ортасы. Оның сапасын әр отбасының
өлшемі анықтайды. Бұл келесі өлшемдер (А.В.Мудрик):
- Демографиялық;
- Әлеуметтік-мәдениеттік;
- Әлеуметтік-экономикалық;
- Техникалық-гигиеналық.
Негізгі әдебиеттер: [1, 3-8].
Қосымша әдебиеттер: 9-14.

№6 лекция тақырыбы: Отбасылық тәрбиенің психологиялық - педагогикалық
негіздері

Отбасы баланың әлеуметтік өмірге қалыптасуына, кезеңді жан-жақты
тәжірибесінің кеңейтуіне лайықты. Бұл жерде отбасы біркелкі емес, жеке
адамдардан тұратын әлеуметтік топ екенін естен шығармау керек.
Отбасылық тәрбие – балаға деген махаббат пен сыйласымдықта негізделген,
психологиялық-педагогикалық қолдау көрсетілетін, өз мүмкіншіліктеріне,
құндылықтарына байланысты тұлғаны қорғау мен қолдау көрсетілетін, отбасының
үлкен жастағы мүшелерінің кішілермен бағытталған қарым-қатынасы.
Отбасылық тәрбие – ата-ана мен туысқандардың күшімен қалыптасқан белгілі
бір отбасындағы тәрбие мен білім беру жүйесі. Бұл күрделі және көпқырлы
жүйе. Ықпал ететін көрсеткіштер: ата-ана мен баланың тұқым қуалаушылығы,
денсаулықтары, материалдық ахуалы, әлеуметтік жағдайы, тіршіліктің
қалыптасуы, отбасы мүшелерінің саны, тұрақты орнының сипаттамасы, балаға
деген көзқарастары. Осының бәрі бір-бірімен үйлесіп, әр бөлек жағдайда әр-
түрлі нәтиже береді.
Отбасылық тәрбиенің мақсаты қиындықсыз ересек адамның өміріне қалыптасу,
өмірлік жолда кездесетін қиындықтардан қадір-қасиетін жоғалтпай өту үшін,
жеке тұлғаның қасиеттерін қалыптастыру болып табылады.
Отбасылық тәрбиенің міндеттері:
- Баланың өсу мен дамуы үшін барлық жағдайды жасау;
- Отбасын құру мен сақтау, бала тәрбиелеу мен үлкенді сыйлау
тәжірибесімен бөлісу;
- Өзі өзіне қызмет көрсету және жақындарыңа қол ұшын беруге бағытталған
қосалқы дағдылар мен іскерлікке үйрету;
Отбасылық тәрбие ақыл-ой, физиологиялық, еңбек, эстетикалық,
экономикалық және т.б. бағыттарды қамтиды.
Отбасылық тәрбиеде адамгершілікке тәрбиелеудің орны бөлек. Бұл бастапқы
мейірімділік, ізгілік, адалдық, еңбекқорлық қасиеттерін тәрбиелеу.
Отбасы мен мектеп – бала мен жеткіншектер тұлғасының әлеуметтік
бейімделу кезеңіндегі екі негізгі және тең құқықылы субъектілер.
Педагогикалық ұжымның отбасымен жұмыс жасауы үш негізгі педагогикалық
жәрдем түрінен құралады: бір бірімен байланысқан білім берудегі,
психологиялық, делдалдық көмек.
Білім берудегі жәрдем екі бағытта қызмет етеді: отбасына білім алуда
және тәрбие берудегі көмек. Бұл көмек ата-анасының педагогикалық мәдениетін
қалыптастыру және отбасындағы проблемалардың алдын алу қызметін атқарады.
Педагогикалық ұжым ата-аналарды әр түрлі отбасылық тәрбие беру мәселелері
бойынша ағартушылық жұмыс жүргізеді:
- ата-аналарды болашақ балаларына тәрбие берудің әлеуметтік-
психологиялық дайындығы;
- ата-анасының беделі, анасы мен әкесінің қарым-қатынасының бала
тәрбиесіндегі рөлі;
- отбасындағы ұрпақтар сабақтастығы, балаға педагогикалық ықпал етуі,
бала мен үлкен адамның арасында оң қарым-қатынасының қалыптасуы;
- жасы мен жынысын есепке ала тұрып баланы отбасында тәрбиелеу;
- бала психикасы;
- отбасылық тәрбиедегі көтермелеу және жазалау;
- баланы отбасында еңбекке баулу, мамандық таңдауда қолдау көрсету;
- еңбек, демалыс, оқу, бос уақыт тәртібін ұйымдастыру;
Бала тәрбиесіндегі педагогтар көмегі бірінші кезекте ата-анаға
көрсетіледі: консультация өткізіледі. Және балаға: қазіргі заман отбасын
нығайту және оның тәрбиелік әлеуетін толық пайдалану мақсатымен, арнайы
тәрбиелік жағдай құру жолымен жасалады.
Психологиялық жәрдем екі бөлшектен тұрады: әлеуметтік-психологиялық
қолдау мен түзету. Әлеуметтік-психологиялық қолдау қысқа мерзімді дағдарыс
уақытында отбасында қолайлы жағдай жасауға бағытталған. Осы жұмысты мектеп
психологы жүргізе алады. Көмек кешенді болу керек: проблема анықталады,
отбасындағы тұлғалар қарым-қатынасы талданып, ондағы баланың орны
белгіленеді.
Педагогикалық жәрдемнің делдалды көмегі үш бөлшектен тұрады: отбасылық
тәрбие мәселелерінде ұйымдастыру және ақпараттандыру. Ұйымдастыру бөлшегі
отбасының бос уақытын (қызығушылықтары бойынша клубтар, отбасылық мереке,
жазғы демалыс және т.б.) ұйымдастыруға бағытталғын. Ақпараттандыру бөлшегі
отбасының білім мен тәрбие беру, әлеуметтік қорғау мәселелері бойынша
хабардар болуды көздейді.
Мектеп пен ата-ананың бірлескен жұмысының жемісті болуы мұғалімнің
баланың отбасы жағдайымен жақсы таныс болуы. Отбасының әлеуетімен,
жағдайымен сынып жетекшісі тек қана сабақ уақытында зерделеп қоймайды.
Мұғалім кешенді жұмыс жасау керек: баланың оқу мен мінез-құлқын, ата-
анасының қоғамдық тәрбиелік жұмысын бақылау, ата-анасымен жке әңгіме
өткізу, ата-ана жұртшылығынан алған ақпаратты есепке алу, сауалнама өткізу.
Негізгі әдебиеттер: [1, 3-8].
Қосымша әдебиеттер: 9-14.

№7 лекция тақырыбы: Баланы отбасында тәрбиелеу

Бала тұлғасының дамуы мен өзгеру процестерін туындататын себептер мен
күштер отбасылық тәрбиенің факторлары болып есептеледі. Педпгогтар мен
психологтар отбасылық тәрбиенің объективтік және субъективтік факторларын
анықтайды.
Отбасылық тәрбиенің объективтік факторлары:
- отбасының табиғаттық-экологиялық тіршілік жағдайы;
- отбасының аумақтақтық-тұрғылықты және әлеуметтік-мәдениеттік
орналасуы;
- отбасының ұлттық-этностық мәртебесі;
- отбасының материалдық-тұрмыстық ахуалы.
Отбасылық тәрбиенің субъективтік факторлары:
- баланың туылған уақыты және басқа балалар арасында оның орны;
- отбасы құрылымы;
- отбасы мүшелерінің өзі өзін ұстау ережелері мен үлгілері;
- отбасы ішіндегі бір-бірімен қатынас үлгілері және бос уақыттарын
өткізу;
- отбасындағы жағдай мен жұмыс жасауы;
- ата-ананың өз балалық кезіндегі тәжірибесі;
- баланың аты.
Отбасылық тәрбиенің міндеттері:
1. Бала денсаулығының сақталуы және дене дамуы.
2. Баланың шығармашылық қасиеттерін, ынтагерлігін
дамыту.
3. Баланың жайлы жағдайда әлеуметтік бейімделуіне
қолдау көрсету.
4. Рухани-эмоционалдық қарым-қатынас тәжірибесін
қалыптастыру.
5. Еңбекке баулу, болашақтағы мамандығын таңдауға
көмектесу.
6. Баланың жалпымәдениеттік және ақпараттық дамуын,
әлеуметтік құзыреттілігін қамтамсыз ету.
7. Жыныстық тәрбие, баланы өз бетімен отбасылық өмір
сүруге үйрету.
Отбасылық тәрбиенің негізгі қағидалары: альтруизм, қауіпсіздік, бірлік.
Отбасында балаға ықпал етудің ежелден келе жатқан, көп таралған екі түрі
бар: жазалау мен көтермелеу.
Бұрыннан бері бала тәрбиелеу педагогикасында жазалау қажетті ма деген
пікірталас жүріп жатыр.
Жазалау баланың қылығы нормаларға сәйкес келмейтіндігін, оны
қолдамайтынын білдіретін әдіс. Жазалау – бала өз қателігін түсінуге
мүмкіндік беру, өкініш сезімін ояту.
Жазалау арқасында баланың келешекте өзін ережелерге сәйкес ұстауға
тырысуы бекітілу керек.
Жазалау – үлкен адамның іс-әрекеті емес, баланың сол кездегі уайымдауы.
Көтермелеу – тәрбиелік құрал ретінде жазалаудан гөрі әсерлі болып
келеді.
Көтермелеу дамып келе жатқан тұлғаны жақсылыққа, ізгілікке тәрбиелейді.
Баланың кез келген кезде мақтау, көтермелеу, материалдық қолдау әдетке
айналған кезде, көтермелеу өзінің педагогикалық құндылығынан айырылады.
Көтермелеудің негізгі құралы – үлкеннің мақтау сөзі.
Көптеген ғылымдар үлкендер кешіруді үйрену керек деседі. (З.Матейчик,
Е.В.Субботский, Б.Спок және т.б.)
Кешірімді, татуласу деп білеміз, ол баланың кең пейілді, кешіру білетін
анасына, әкесіне деген жылы сезімін оятады.
Негізгі әдебиеттер: [1, 3-8].
Қосымша әдебиеттер: 9-14.

№8 лекция тақырыбы: Отбасын зерделеу әдістері

Отбасы қоғамның жабық бөлігі болғандықтан, оның зерделеу белгілі бір
қиындықтар туғызады. Отбасын зерделеу екі түрлі деңгейде жүзеге асырылады:
теориялық және нақты болып жатқан фактілер негізінде.
Отбасын және отбасылық тәрбиені сипаттайтын нақты мәліметтер жиналады.
Фактілерді жинақтап, сипаттау керек. Отбасының түрі, отбасы мүшелеріне
байланысты тәрбие беру ерекшеліктері және т.б. көрсеткіштерді зерделейді.
Мәліметтерді жинау үшін: әдебиеттерді зерделеу, бақылау, әңгіме өткізу,
педагогикалық консилиум, тәуелсіз мінездеме әдісі, шығарма әдісі,
тәжірибені зерделеп жинақтау, балалардың іс-әрекеттерін зерделеу,
құжаттанаманы зерделеу, зертханалық жұмыстар және т.б. бірі бірін
толықтыратын әдістер кешенін пайдаланылады.
Қоғамдық тәрбие берудің проблемаларын зерделеуден, отбасы мен отбасылық
тәрбиесін зерделеуде педагогикалық эксперимент кеңінен таралмаған.
Кейінгі жылдар әлеуметтанулық әдістер кеңінен таралған: әлеуметтанулық
сауалнама, сұхбаттасу, пікіртерім, тестілеу, соцоиметрия.
Психологиялық әдістер де белсенді түрде пайдаланылады. Олар қазіргі
заман отбасы туралы түсінікті кеңейтеді, тереңдетеді және сыналып
жатқандардың жақындарымен қарым-қатынастарын қайта қарауға тартады.
Зерттеушінің іс-әрекеті (социолог, психолог) сынақталушылардың әлеуметтік
белсенділігін арттыру, отбасылық өмірдің әр саласын, тәрбие беру әдістерін,
үй шаруашылығын жүргізу технологиясын жаңаша көзқараспен көруге
итермелейді.
Отбасын зерттеу әдістері мәліметтерді жинау, талдау, қорытындылау,
отбасылық тәрбиенің байланыстары мен заңдылықтарын анықтайтын құралдарға
айналған.
Негізгі әдебиеттер: [1, 3-8].
Қосымша әдебиеттер: 9-14.

№9 лекция тақырыбы: Отбасы мен бастауыш мектептің өзара әрекеті бала
тұлғасының даму факторы ретінде

Педагогтың ата-аналармен жұмысы үш негізгі бөлімнен тұрады:
1. Ата-аналардың психологиялық-педагогикалық білімін жоғарылату.
2. Ата-аналарды оқу-тәрбие процесіне тарту.
3. Ата-аналардың мектепті басқаруына қатысу.
Әр бөлігін іс-әрекеттәң әдіс пен түрлерінің жүйесі деп есептеуге болады.
Мектеп тәжірибесінде ата-анамен бұқаралық, топтасқан және жеке жұмыс
жүргізу түрлерін пайдаланады.
Олардың бәрі ата-ананың педагогикалық мәдениетін жоғарылатуға, мектеп
пен отбасының өзара іс-қимылын нығайту, оның тәрбиелік әлеуетін күшейту,
және де ата-аналардың сынып оқушыларына тәрбие беруге тарту.
Тәрбие негізіндегі бастапқы қағидалар әр жағдайда үлкендердің іс-әрекеті
тұрақты және дәйекті болу керек.
Тәрбие беру қағидалары тәрбие берудің мақсатынан туындайды, әлеуметтік
құбылыс ретінде анықталады.
Тәрбие мақсатын ересектер өз балаларын жетелейтін бір белгілі шың деп
қабылдаса, қағидаларды нақты әлеуметтік-психологиялық жағдайдағы
мүмкіншіліктер орнатады.
Сонымен, тәрбие беру қағидалары – әрқашан және барлық жерде басшылыққа
алатын практикалық ұсыныстар.
Қазіргі заманның тәрбие беру қағидалары:
1. Мақсаттылық қағидасы.
2. Ізгілік қағидасы, бала тұлғасын сыйлау.
3. Жоспарлылық, дәйектілік, үздіксіздік қағидасы.
4. Кешендік пен жүйелік қағидасы.
5. Тәрбие берудегі келусілік қағидасы.
Мұғалімнің бастауыш сынып оқушыларының ата-анасымен жұмыс жасаудың
негізгі міндеттері:
- Ата-аналармен жүйелі, жан-жақты педагогикалық ағарту жұмыстарын
өткізу, яғни олардың теориялық білім негіздерімен, оқушылармен жұмыс
жүргізу тәжірибесімен таныстыру.
- Педагогтың отбасылық тәрбиенің ұйымдастырылуы, әдістерімен танусы;
- Ең үздік тәжірибені жинақтау мен қорытындылау, оны жұмысында
пайдалану;
- Отбасылық тәрбиенің ең үздік тәжірибесінің таратылуы;
- Ата-аналардың оқу-тәрбие процесіне белсене қатысуға тарту;
- Ата-аналарда өз бетімен білім алу қажеттілігін қалыптастыру.
Бастауыш сынып мұғалімі, дамыған тұлғаны қалыптастыруға ықпал етуімен
қоса, ата-аналардың беделін жоғарылатады; ата-ана мен баланың мектепке,
білім алуға деген оң көзқарас қалыптастырады; ата-аналардың өзі өзін
тәрбиелеуде әдептілікпен басшылық етеді; алған білімдері негізінде
отбасылық тәрбие процесін уақтылы түзетулер енгізеді.
Ата-анамен, қоғаммен байланыс орнатып, келесі міндеттерді шешеді:
1. Оқушының отбасын тану.
2. Әлеуметтік ортаның оқушы тұлғасына қалай әсер ететінін жүйелі зерделеу.
3. Балаға білім мен тәрбие берудегі мектеп пен отбасының бірлесе жұмыс
жасау.
4. Баланы үйде тәрбиелеуіне ата-аналарға көмек көрсету.
5. Ата-аналардың педагогикалық ағарту жұмысын ұйымдастыру.
6. Отбасының теріс ықпалын бейтараптандыру.
Мұғалімнің ата-анамен жұмыс жасау түрлері:
Жеке: оқушы үйіне бару, мектепте ата-аналармен әңгіме өткізу, мектепте
ата-анамен консультация өткізу.
Топтасқан: (ата-аналар білімдері, баласының сабақта үлгерімі бойынша
топтарға бөлінуге болады.) Мұнда бөлінеді: сабақтағы мұғалім мен ата-
ананың өзара жұмыс жасауы, активпен жұмыс жасауы.
Ұжымдық: сынып жиналыстары, мектепшілік ата-аналар жиналысы, тәрбие беру
тәжірибесімен алмасу ата-аналар жиналысы, консультациялар, сұрақ пен жауап
кештері, бірлескен сыныптан тыс шаралар, және т.б.
Негізгі әдебиеттер: [1, 3-8].
Қосымша әдебиеттер: 9-14.

№10 лекция тақырыбы: Отбасылық тәрбиенің құқықтық негіздері

Демократиялық қоғам отбасы оның тұрақтандыру мен нығайту факторы
айналғанын көздейді. Бұл үшін отбасылық-некелік қатынастар, отбасының
тіршілігі заңнамалық актілерге сүйену керек. Заңнамалық актілердің жалпы
стратегиясы ҚР Коституциясында негізделген.
Ана мен бала мемлекет қорғауында. Мемлекет балалардың дамуына,
тәрбиеленуіне, білім алуына барлық әлеуметтік-экономикалық, құқықтық жағдай
жасайды. Баланың жеке басының даралығын, бұған азаматтығын, есімін және
отбасылық байланыстарын сақтау құқығын қоса алғанда, оған заңсыз араласуға
жол бермейді, құрметтеуге міндеттенеді. Конституция ата-аналарды балаларына
тәрбие беріп, оларды еңбекқорлыққа тәрбиелеуге міндеттейді. Бала тегін
жалпы білім алуға құқылы. Бұл адам құқығын қорғайтын халықаралық құқықтық
акттерге сәйкес, оның ішінде Бала құқығы туралы Конвенциясына.
Бала құқытарын анықтайтын негізгі болып мына құжаттар табылады: Бала
құқықтары Декларациясы (1959), Бала құқығы туралы Конвенциясы (1989),
Қазақстан Республикасының Неке (ерлi-зайыптылық) және отбасы туралы
Кодексі (2011).
Бала құқығы Декларациясы балаға деген көзқарастың негізгі қағидаларын
анықтайды.
Конвенция – 0-ден 18 жасқа дейінгі барлық балаларға қатысты халықаралық
заңы бар құжат. Ол елу төрт баптан тұрады.Әрбір баланың осы Конвенциямен
көзделген, оның ата-анасының немесе қамқоршысының қандай да бір
кемсітушіліксіз нәсіліне, түр-түсіне, жынысына, тіліне, дініне, саяси
немесе өзге де сенім-нанымдарына, ұлттық, этникалық немесе әлеуметтік шығу
тегіне, мүліктік жағдайына, баланың денсаулығының және туылуының жай-күйіне
немесе өзге де жағдайларына қарамастан, барлық құқықтарын құрметтейді және
қамтамасыз етеді.
Конвенция, он жылдық келіссөзден кейін 1989 жылы 20 қарашада қабылданды
және 1990ж. 2 қыркүйегінде жиырма мемлекет бекіткендн күшіне енді.
Қазақстан Республикасының Неке (ерлi-зайыптылық) және отбасы туралы
Кодексі – отбасылық заңнамалық қағидалары Бала құқығы туралы Конвенциясының
қағидаларымен келісілген.
Ата-аналар баласының мiндеттi орта бiлiм алуын қамтамасыз етуге
мiндеттi. Баланың білім алуының құқықтық мәселелері ҚР Білім туралы
Заңында белгіленген (2007 ж.).
Отбасылық саясат бала тәрбиелеу, некесін бұзу, бала асырап алу, некесіз
бала туу жағдайларын, отбасын, оның проблемаларын шешетін шаралар жүйесі
ретінде қарастырылады.
Негізгі әдебиеттер: [1, 3-8].
Қосымша әдебиеттер: 9-14.

9. Семинарлық сабақтар жоспары

Тақырып № 1: Педагогикалық ғылымдар жүйесіндегі отбасы педагогикасы
Сұрақтар
1. Отбасылық педагогика нені зерделейді?
2. Отбасылық педагогиканың басқа ғылымдармен байланысы.
3. Отбасылық педагогиканың негіздер.
4. БҰҰ құжаттарында отбасы – ұлттық даму мен әл-ауқатының ырыс-берекесіне
байланысты қоғамның негізгі құрылымы болып анықталған.
5. Отбасылық педагогиканың міндеттері мен әдістері.
Тапсырмалар
1. Отбасылық педагогиканың басқа ғылымдармен өзара байланыс схемасын
құрыңдар.
2. Отбасы, неке, отбасы құрылымы, отбасы функциясы шешуші ұғымдарды
жазып алыңдар.
3. Мына пікірлерге түсініктеме жаса:
- Бала – ата-ананың адамгершілігінің айнасы
(В.А.Сухомлинский)
- Тәртіптің ең жақсы мектебі – отбасы (Смайлс С.)
- Қисық мінезді өрттен бұрын басу керек (Гераклит)
- Баланы тәрбиелейтін бос сөз емес, тек қана сіздің
үлгіңіз (А.С.Макаренко)
4. П.Ф.Лесгафттың Баланы отбасында тәрбиелеу және оның маңызы кітабына
тезистер дайындау.

Тақырып №2: Қоғам дамуының ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.