Ізгілікті бағыт

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы:
Батыс психологиясындағы ізгілікті бағыт. (А.К.Маслоу, К.Роджерс,
С.Л. Рубинштейн).

Жоспар:
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
І ЖАЛПЫ ПСИХОЛОГИЯНЫҢ МƏН-МАҒЫНАСЫ, ІЗГІЛІКТІ
ПСИХОЛОГИЯ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1. Психология пәні және нысаны. Психология
міндеттері ... ... ... ... ... ... . ...5
2. Ізгілік психологиясының
ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
3. Ізгілік психологиясының негізі қағидаттары.
(ережелері) ... ... ... ... ... ... 9

ІІ БАТЫС ПСИХОЛОГИЯСЫНДАҒЫ ІЗГІЛІКТІ БАҒЫТ ... ... ... ... ... ... 13
2.1. Э.Фроммның ізгілікті тәсілі, қалыптасу
тұжырымдамасы ... ... ... ... ... .. ... .13
2.2. Ізгілікті психология өкілдерінің зерттеулері (О.Гордон, К.Р. Роджерс,
А.Х.Маслоу, Ш.Бюлер, Р.Мэй, В.Франкл, Дж.Бюджентал, Ф.Бэррон,
СДжурард) ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
2.4. Трансперсоналды психология идеялары (Ч.Тойч, С.Грофф, Р.Ассаджиоли,
К.Уилбер) ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .27

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..32
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..34

Кіріспе

Талай ғасырлар бойы адам көптеген ғалымдар əулетiнiң зерттеу объектiсi
болып келдi. Өз тарихы мен қалай пайда болғанын, биологиялық табиғатын,
тiлi мен əдеттерiн танып бiлуге деген адамзат құштарлығының шегi болған
емес. Ал осы таным жолында жантану ғылымының алатын орны аса ерекше. Адам
болмысының табиғатына, оның саналы қоғам шеңберiнде өркендеуi мен
қалыптасуына, төңiрегiндегi басқа адамдармен қарым-қатынасының
ерекшелiктерiне деген психология дамуының негiзiнде жатқан қызықшылығу
уақыт озуымен бiрге өрiстей түскен.
Қазiргi кезеңде өндiрiс, ғылым, медицина, өнер, оқу, ойын жəне спорт
салаларындағыбiрде-бiрiс-əреке психологиялық заңдылықтарды түсiнiп, танып
бiлмей тиiмдi орындалуы мүмкiн емес. Адамның даму заңдары мен оның
болмысының жасампаздық мүмкiндiктерi жөнiндегi бiлiмдер жүйесi бүкiл
қоғамның кемелденуi үшiн өте қажет. Адам əр түрлi ғылым тұрғысынан жан-
жақты зерттелетiн объектi, ал ғылымдардың əрбiрi өзiне тəн ерекше
көкейкестi мəселелермен айналысады. Солардың iшiнде қоғамдық ғылымдар
əлеуметтiк процестердi зерттеуде психологиялық факторларды айналып өтуi
тiптi мүмкiн емес..
Психология ерекшелiктерiн танудың қиындығы олардың адам ақылына сиып
болмайтын, қалыптан тыс, тылсым құбылыс болуында. Себебi, əрқандай нақты
заттың өзi мен оның қабылданған кейпi бiр-бiрiнен ажыратылып тұратыны
даусыз. Жан ерекше, тəннен бөлек жасайтын құбылыс деген нанымның санаға
терең ұялауы бұған мысал бола алады. Алғашқы адамның өзi де адамдар мен
жануарлардың өлетiнiн, адамның түс көретiнiн сезiп, бiлген. Осыған орай
адам ұстамға келетiн тəннен жəне көрiнбейтiн жаннан бiрiнен-бiрiбөлiнбейтiн
дербес екi бөлiктен тұрады деген сенiм туындады; яғни адам өлмейiнше, жан
оның тəнiнде жасап, өлгеннен соң тəннен шығып кетедi-мыс. Ал адам ұйқыдағы
кезде, жан оның тəнiнен уақытша ажырап, қандай да бiр басқа жерге ауысады.
Осылайша, психикалық процестер, қасиеттер мен қалыптар ғылыми талдауға
түсiп, зерттелгенге дейiн адамдар-дыңбiрiнiң екiншiсi жөнiндегi қарапайым
тұрмыстық психологияға тəн пайымдаулары жинақтала бердi. Адам психика
жөнiндегi кейбiр түсiнiктердi өз өмiр тəжiрибесi негiзiнде топтайды.
Əлеуметтiк қатынастар мен еңбек барысында түсiнiсуге, бiрлiктi тұрмыс
құруға, iс-əрекетарқылы адамды тануға қажет болудан жинақталған жай
психологиялық пайымдаулар ғылыми психологияға дейiнгi бiлiмдер ауқымын
құрады. Осы бiршама бiлiктер əр адамға қоршаған ортада жол тауып, өзге
тұлғалармен қылық-əрекетiне орай қатынас жасауға көмегiн тигiздi. Бiрақ
мұның бəрi тұтастай жүйеленбеген, тереңнен танылмаған, дəлелсiз. Оларды бiз
күнделiктi тұрмыстық тəжiрибемiзден ғана үйренбестен, көркем əдебиеттен,
халық ауыз əдебиетi үлгiлерiнен (мақал-мəтел,ертек, əпсана) ұғып, түсiнiп
келдiк. Қазiргi заман психология теориялары мен психология салаларының
бастаулары нақ осы өмiр тəжiрибесi мен атадан ұрпаққа жеткен асыл рухани
мұрадан келiп шығады.
Курстық жұмыстың мақсаты - Психология ғылымының ежелден келе жатқан
танымдық ғылым екендігін дәлелдеу және қазіргі таңдағы Батыс елдерінің
психологиялық бағыттарын зерттеу.
Курстық жұмысттың міндеті - Ізгілік психологиясының ерекшеліктері мен
қағидаттарын зерттеу.
Зерттеудің объектісі - Батыс психологиясындағы негізгі бағыттар.
Ізгілікті бағыт.

Курстық жұмыстың әдіснамалық негізі - Әдіснамалық негіз ретінде
О.Гордон, К.Р. Роджерс, А.Х.Маслоу, Ш.Бюлер, Р.Мэй, В.Франкл, Дж.Бюджентал,
Ф.Бэррон, СДжурардтың тұжырымдамалары алынды.

Курстық жұмыстың құрылымы.
Курстық жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан және әдебиеттер
тізімінен тұрады. Жұмыстың жалпы көлемі 33–бет, қолданған әдебиеттер тізімі
22-әдебиеттер қатарынан тұрады.

І ЖАЛПЫ ПСИХОЛОГИЯНЫҢ МƏН-МАҒЫНАСЫ, ІЗГІЛІКТІ ПСИХОЛОГИЯ
1. Психология пәні және нысаны. Психология міндеттері

Психология — адамның жеке бірлік ре тіндегі психикасын, өзінің сан –
алуан сезім, аффективтік, интеллектуалды, басқа да туа біткен
функцияларымен бірге сыртқы ортамен өзара әрекетін зерттейтін ғылым, кей-
кезде адам мінез-құлығын зерттеу деп те анықталады. Қыруар тараулары
теориялық және практикалық бағыттарды қарастырады, қолданбалы бағыттары да
сан алуан: терапевттік, қоғамдық, кәсіпкерлік, кей
жағдайда саясаттық және теологиялық .
Психологияның негізгі мақсаты — психиканы cубьективттік структураның,
сыртқы ортаны байымдаумен, елестетумен жұптасқан айырықша іс-
әрекеттің негізі ретінде зерттеу.
Психологияның зерттеу объектісі — осы күннің өткен ғасырлардан бері
келе жатқан дау мен талқылаудың тақырыбы. Бұл күрделі дауға шешім
табатындай пікірлер қалыптасқан әдет-ғұрып бойынша бірнешеу, атап айтсақ,
психологияның зерттеу объектісі — мінез-құлық пен оның қалыптасуы; ойлау
үдірістері; эмоциялар мен пейіл; тұлға; адамдар арасындағы қарым-
қатынастар, т.б.
Адамның ішкі жан дүниесін, оның сырттай болмыспен өзара ықпалдастық
байланыстарының жалпы заңдылықтарын зерттеумен арнайы ғылым
– психология (грек.-psiche,logos-ғы лым)айналысады.
Психологияның негізгі даму кезеңдеріне сәйкес оған берілген
анықтамаларды қарастырайық.
1-кезең – психология жан жөніндегі ғылым. Психологияға мұндай анықтама
бұдан екі мың жылдай бұрын берілген. Ежелгі адамзат жан бар деген ұғыммен
өзіне түсініксіз барша өмір құбылыстарын дәйектеуге тырысқан.
II-кезең – психология сана жөніндегі ғылым. XVII-ғасырда жаратылыстану
ғылымдарының өркендеуімен пайда болды. Адам өзінің ойлау, сезу және ниеттеу
қабілеттерін сана категориясымен баламаластырған. Ал сананы зерттеудің
негізгі әдісі адамның өзін өзі бақылап (интроспекция), одан алған
деректерін баяндау болған.
III-кезең – психология әрекет-қылық жөніндегі ғылым. XX ғасырда пайда
болды. Психология бұл кезеңде өз міндетіне эксперимент жасап, тікелей нақты
көруге мүмкін болғандарды ғана, яғни адамның мінез әрекеттерін, қылық-
қимылдарын, сыртқы әсерге жауап қозғалыстарын зерттеуге алды, бірақ оларға
себепші болған мотивтерді ескеруді қажет деп білмеді.
IV-кезең–психология шынайы заңдылықтарды, психика көріністері мен
тетіктерін зерттеуші ғылым ретінде танылды.
Психология - психиканың дамуы мен әрекетке келуі және оның көрінісінің
жеке-дара типологиялық ерекшеліктері жөніндегі, сонымен бірге адамның
қоршаған ортамен өзара ықпалдасты байланыстарының жалпы заңдылықтары туралы
ғылым.
Психология пәні:
1) іс-әрекет субъекті ретіндегі адам,
2) өзін өзі реттеуіне қажет тұлғаның жүйелі өз сапалары;
3) адам психикасының қалыптасуы мен әрекеттік қызметке келу
заңдылықтары;
4) адамның болмысты бейнелеу қабілеттері және онытануы;
5) соның нәтижесінде өзінің сырттай дүниемен өзара ықпалдасты
байланыстарын реттей алуы.
Психология нысаны: психиканың пайда болуы мен оның дамуы; психикалық іс-
әрекеттің нейрофизиологиялық негіздері; психиканың ең жоғары формасы –адам
санасы; сырттай болмыстың ішкі жан дүниелікке ауысу заңдылықтары; адам
психикасының әлеуметтік-тарихи жағдайларға тәуелділігі; психикалық әлем
бейнелерінің қалыптасуы мен сол бейнелердің адамның сырттай тұрмыстық,
тәжірибелікіс-әрекеттерінде көрініп, іске асуы; биологиялық және әлеуметтік
жағдаяттардың адамның өзін өзі реттеуіндегі бірлігі; адам психикасының
құрылымы; тұлғаның танымдық, еріктік және көңіл-күй үдерістері мен жеке-
дара психологиялық ерекшеліктерінің бейнелеу-реттеушілік мәні; адамның
әлеуметтік ортадағы қылық - әрекетінің психологиялық ерекшеліктері; адамның
нақты іс-әрекет түрлерінің психологиясы.
Психологияның негізгі міндеттері:
-психикалық құбылыстарды сапалық тұрғыдан зерттеу;
-психикалық құбылыстардың қалыптасуы мен даму барысын талдау;
-психикалық құбылыстардың физиологиялық тетіктерін зерттеу;
-психологиялық білімдерді адам өмірі мен іс-әрекетінежоспарлы ендіруге
жәрдем ету.
Психология зерттеулерінің міндеттері мен әдістеріқоғамдық және
жаратылыстану ғылымдарының тоғысынан туындайды.
Психологияның негізгі әдіснамалық принциптері:
1) заттасқан болмыстағы психикалық құбылыстардыңсебеп-
салдарлылығынмойындау;
2) психикалық құбылыстарды танудың генетикалық бағытын ұстану және
оларды даму үдерісінде зерттеу;
3) психика меніс-әрекеттіңажыралмас бірлікте болатынын қолдау;
4) адам психикасын биологиялық және әлеуметтік жағдаяттардың бірлігін
ескерумен зерттеп бару.
XX-ғасырдың соңына қарай психология адами ғылымдар жүйесінде өзекті
пәнге айналды, ал оның қолданбалы салалары адамзат тіршілік әрекеттерінің
барша тарауларындағы тиімділіктің кепілі ретінде қолданылуда.
Жетістіктерінің соншалықты ауқымды болуынан психология ғылымы бұл күнде
адам жөніндегі ғылымдар жүйесінің бірінші қатарларынан орын иелеуде.
Қазіргі заманда психолгияның келесідей қолданбалы салалары:
экономикалық, педагогикалық, құқықтық, әскери, ғарыштық, спорттық, өнер,
басқару, менеджмент,т.б. – жедел де өнімді қарқынмен дамуда.
Қорытындыласақ, жантану ғылымы психология - психика деректерiн,
заңдылықтарын жəне механизмдерiн зерттейтiн бiлiмдер саласы.

2. Ізгілік психологиясының ерекшеліктері

Батыс психологиясының негізгі үш бағыты.
• Психоаналитикалық бағыт-аналитикалық зерттеулер тәуелділіктің пайда
болуын психосексуалды жетілудегі дефект ретінде түсіндірілед, с.қ.
Тәуелділік регрессия ретінде қарастырылады. Қажеттіліктер
қанағаттандырылмағандықтан жеке тұлға фрустрацияға ұшырайды және
өшпенділікпен жауап береді.(З. Фрейд, Э. Эриксон, К. Хорни және т.б.)
• Бихевиористік бағыт- бұл бағыт өкілдерінің пікірінше адамға
әлеуметтік орта үздіксіз әсер етеді. Сенімділік сезімін жоғвлтады,
жауапкершіліктен қашады, сенімсіз достық қатынасты қауіпті әлем деп
санайды.(Д.Б. Уотсон, И. Павлов, Б.Ф. Скинер және т.б.)
• Ізгілікті (Гуманистік) бағыт - ізгілікке бағыттау, сүйіспеншілік.
Гуманистік бағыт өткен бағыттар арқасында пайда болды.(К.Г. Юнг, В. Франкл,
К. Роджерс, А. Маслоу, Э. Фромм және т.б.)
Ізгілік (лат. Нumanitas — адам табиғаты) — адамның еркін ойлауының әр
түрлі көріністерімен байланысты; оған сәйкес еркіндікті, адамның
индивидуалдық дамуын уағыздайды.
Қоғамдық жағдайы мен өзінің шығармашылық күштерін еркін дамытатын жеке
бас құқығына тәуелсіз түрде, адамның құндылығын, адамдардың арасындағы
тендік, әділеттілік, адамгершілік қатынастарды қуаттайтын көзқарастар мен
идеялар жиынтығы.
Ізгілік — әдеп санаты; адамның қоғамдық және жеке өміріндегі
құбылыстардың мұратқа қатысты жағымды адамгершілік мәнін бейнелейді,
моральдық-қоғамдық сананың неғұрлым жалпы ұғымдарының бірі. Ізгілікке
қарама-қарсы ұғым — зұлымдық. Нақ ненің бағамдалып отырғанына (жеке адамның
қылығы, моральдық сапасы, адамдардың қарым-қатынастары не әлеуметтік
қызметі) орай, ізгілік неғұрлым нақты ұғым нысанын алады —
жақсылық, қайырымдылық, әділеттілік және т.б. Әдеттегі ұғынуда ізгілік
ұғымының мазмұны моральдық құбылыстарға қоса басқа да жағымды құндылықтарды
қамтиды; бұлар игілікпен теңдестіріліп, жағымдыны, пайдалыны, белгілі бір
әлеуметтік топтардың мүдделеріне сай келетін мақсатқа лайықтыны білдіреді.
Бірсыпыра жағдайларда жеке және жалпы мүшелерді қанағаттандыруға
бағытталған іс-қимылдар арасындағы, өткінші жағдайлардың ықпалымен жасалған
бағамдаулар мен жалпы адамзаттық негізі бар пайымдаулар арасындағы,
субъективтік тілектерден не сол сәттегі көкейкесті қажеттіліктерден
туындаған шешімдер мен мұрат жолындағы құлшыныстан туыңдаған шешімдер
арасындағы шектерді дұрыс анықтау қиынға соғады.
Ізгілікті психологияның негізгі ұстанымы - адамзаттың өміріне холизмдік
(біртұтас) көзқарасты басшылыққа алады. Барлық адам тумысынан, болмысынан
ізгі болады деген көзқарасты ұстанады.
Бихевиоризм мен психоанализ теорияларына тiкелей қарсылығымен танылған
iрi бағыттардың жəне бiрi - бұл гуманистiк психология.
Тарихи тұрғыда ізгілік адамдар арасындағы бытыраңқылық пен жатсынуды
жеңуге, өзара түсіністікті, моральдық теңдік пен туысқандық бірлікті
орнықтыруға жәрдемдесетін іс-қимылдар мен қоғамдық бастамаларды білдіреді.
Ізгілікті бұлайша ұғыну — мұратқа ұмтылған адамның өз нәпсілерінен,
материалдық мұқтаждықтан, жеке адамға жасалатын топтық және қоғамдық
қысымнан тәуелсіз болуына себептесіп, ізгіліктің тарихи және жағдаяттық
нақтылықтарына гуманистік тиянақтылық береді. Идеяда ізгілік адамның
кемелділікке құлшынысын бейнелейді. Ізгілік зұлымдыққа антитеза ретінде
ұсынылғанда жеке тұлғаның іс-әрекетінде, қасиеттерінде бейнеленеді.
Зұлымдыққа қарсы қойылғанда ізгіліктің мазмұны іс жүзіндегі бағыттылыққа ие
болады. Адам ізгілікті таңдағанда зұлымдыққа қатысып анықтап алуға, оны жою
қажеттігін, ізгілік пен зұлымдықтың осы қарама-қарсылығын туғызған
себептерді жеңу керектігін ұғынуға тиіс. Ізгілік идеясы зұлымдыққа қарама-
қарсы болғандықтан ғана емес, адамның басқа алдындағы және өзінің алдындағы
міндеттері жүзеге асырылғанда өзінің әлеуметтік нақты мәніне ие болады.
Ізгілік пен парыздың қатынасы проблемасьін сонау классикалық
философия қойған болатын. Бұл ұғымдар идеялық түрде адамдардың мінез-құлқын
реттеу амалдарының әр алуан, өзара тәуелді сәттерін бейнелейді. Ізгілік
мақсат ретінде адамдардың мінез-құлқына реттеушілік ықпал жасайды да, осы
арқылы әлеуметтік талап, міндеткерлік түрінде көрінеді.
Тұлға теориясындағы ізгіліктік бағыт бойынша екіге бағытталған.
Біріншісі:клиникалық американ психологы К.Роджерс көзқарасымен, екіншісі:
мотивациялық өкілі Маслоу. Осы екі бағыттың арасындағы кейбір
айырмашылыққа қарамастан оларды көптеген ортақтақтар біріктіреді.
Iзгiлiк пcиxoлoгияcы aмepикaндық пcиxoлoгия бaғыты, oны зepттeyдiң пәнi
aдaмғa ғaнa тән epeкшe, жoғapы көpiнicтep, coндaй-aқ тұлғaның өзiндiк
кeмeлдeнyi жәнe дaмyы, oның жoғapы құндылықтapы, cүйicпeншiлiк,
шығapмaшылық, epкiндiк, жayaпкepшiлiк, тәyeлciздiк, әлeмдi тaнy, пcиxикaлық
дeнi cayлық, тepeң тұлғaapaлық қapым-қaтынac жacay жәнe т.б. бoлып
тaбылaды. Адамзаттың өміріне холизмдік (грекше- біртұтас) көзқарасты
басшылыққа алады. Барлық адам тумысынан болмысынан ізгі болады деген іргелі
көзқарасты ұстанады; Әр адамның өзіндік әлеуетәне бағытталады. Рухани
дамудың, өзін іс жүзінде көрсете білудің маңыздылығына назар аударады.
Адам бойында өзгеретін бір зат болса-ол өзін-өзі қалай сезінетіндігін
өзгертуі қажет.
Гуманизм (адамгершілікті) – әлемде адамды ең жоғары құндылық деп
таныған біртұтас теориялық тұжырымдама. Бұл тұжырымдаманың басты ережесі -
тұлға қадір-беделін қорғау, оның еркіндікке, бақытқа, дамуға және өз
қабілеттерін байқата алуға еркіндігін тану және мойындау, бұл үшін колайлы
(өмірлік, еңбектік, тәлімдік және т.б.) жағдайлар түзіп беру. Гуманизм -
бұл жалпы адам болмысының, сонымен бірге әрбір жеке тұлғаның әмбебап
маңыздылығына қолдау-қуаттау беретін идеялар мен құндылықтар жиынтығы.
Құндылықты бағыт-бағдар және нұсқау - көрсетпелер жүйесі ретінде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.