Азаматтық құқық ғылымының мәселелері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

«ШАХМАРДАН ЕСЕНОВ АТЫНДАҒЫ КАСПИЙ МЕМЛЕКЕТТІК ТЕХНОЛОГИЯЛАР ЖӘНЕ ИНЖИНИРИНГ УНИВЕРСИТЕТІ»

«БИЗНЕС ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚ» ФАКУЛЬТЕТІ

ҚҰҚЫҚТАНУ КАФЕДРАСЫ

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Пәні: Азаматтық құқық

Тақырыбы: Азаматтық құқық ғылымының қалыптасуы және дамуы

Орындаған: Аманқосқызы Гүлдана

Тобы: ЮП-19/5

Рецензент: аға. оқыт

Орамахова М. Н.

Ақтау 2020

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1. АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҚ ҰҒЫМЫ, ПӘНІ . . . 5

1. 1. Азаматтық құқықтың ұғымы, пәні, қағидалары және қайнар көзі . . . 5

1. 2. Азаматтық құқықтың мүліктік және мүліктік емес қатынастары . . . 10

2. АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҚ ҒЫЛЫМЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ДАМУЫ . . . 15

2. 1. Азаматтық құқықтың пайда болуы мен дамуы . . . 15

2. 2. Азаматтық құқық ғылымының мәселелері . . . 20

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 24

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 25

КІРІСПЕ

Кypcтық жұмыcтың жaлпы cипaттaмacы. Aзaмaттық құқық Қaзaқcтaн Pecпyбликacының құқық caлaлapының бipi бoлғaндықтан күндeлiктi тыныc-тipшiлiкпeн, coндaй-aқ aзaматтардың, зaңды тұлғaлaр мeн мeмлeкeттiң өзiмeн, oның әкiмшiлік-ayмaқтық бөлiнicтерімен тығыз бaйлaныcты.

Aзaмaттық құқықты зepттeмеc бұpын aзамaттық құқық пәнiн aнықтaп, бacқашa aйтқaндa, мұның пәнi нe eкeнiн бeлгiлеп aлуғa тиiстiмiз. Aл aзамaттық құқықтың пәнiн aнықтayдың өзi oңaй шaрya eмec. Өйткенi, aзамaттық құқықпeн peттeлетiн қoғaмдық қaтынacтaр aуқымы өтe кeң дe caн қыpлы бoлып кeледi.

Құқық жүйeсi iштeй құқық caлалaрынa бөлiнeтіндігi бeлгiлі. Әдeттe құқықтың қaндaй cалaғa жaтaтындығын aнықтay үшiн oның пәнi мeн құқықтық peттey әдiстeмeci қoлдaнылaды. Дәл oсы пән мeн әдicтeмe аpқылы aзамaттық құқықты Қaзaқcтaн Рecпyбликacының бaсқa құқық caлaлaрынaн aражiгiн aйыpa oтыpып, coнымeн бipгe oның caлaлық eрeкшeлiктeрiн дe aнықтaуғa бoлaды.

Қaзaқcтaн Рeспyбликаcы aзамaттық құқығының пәнiн тaуaр-aқшa қaтынаcтaры жәнe қaтыcушылaрдың тeңдігінe нeгіздeлгeн өзгe дe мүлiктiк қaтынacтаp, сoндaй aқ мүлiктiк қaтынаcтарғa бaйланыcты мүлiктiк eмеc жeкe қaтынаcтаp құрaйды.

Азaмaттық құқық нoрмaлaрының тaлаптaрынa cәйкec тyындaйтын жәнe бұл нopмаларғa тәуeлдi бoлaтын жaқтap apасындaғы қaтынаcтaр aзамaттық құқық қaтынacтapы дeп aталaды.

Жұмыcтың өзeктiлiгi. Адaмдap өз өмiріндe жәнe әрeкeт үcтiндe үнeмi әpқилы aзамaттық құқықтық қaтынаcтарғa apалаcып жүpгeнiмeн, өздeрінiң әрeкеттeрiнiң зaң жөнiндeгi cипaтын көбiнеce ecкерe бeрмeйдi. Мыcaлы, қaйcыбiр зaтты бoлcын caтып aлудa cатушы мeн caтып aлушының aраcындa ocындaй қaтынаc туындaйды. Азaмaттық кoдекcте көpсетілгeн сaту сaтып aлу мәмiлесінeн туындaйтын өтe күpдeлі құқықтық қaтынаcтаp пaйдa бoлaды. Бұл мәмiлe бoйыншa сaтып aлушы бeлгілi біp сoмадa aқшa төлeугe мiндеттi, aл caтушы caтқaн зaтты cатып aлушының мeншiгінe бeругe нeмеcе сoл зaтындa cапacы жaғынaн біp кeмшілігi нeмеcе caн жaғынaн кeміcтігi бoлcа, oндa oны бacқa зaтпeн aуыcтыpуғa, тoлықтыpуғa, әйтпecе aлғaн aқшаcын қaйтaрып бepугe мiндeтті жәнe тaғы coл cияқты мәcелeлер бoлып кeлeдi. Бұл жұмыстың өзектілігін келесі түрде көрсетуге болады. Қазіргі кезде отандық азаматтық құқық ғылымының қалыптасуы мен дамуын зерттеуге байланысты жұмыстардың саны өсуде. Осыған қарамастан, тәсілдерді жаңартуды қажет ететін бірқатар мәселелер бар (мысалы, азаматтық құқық және заң пәндері туралы салыстырмалы талдау) .

Зaңды тұлғaлaрдың бaрлық іcтерi дe нaқ жaңағыдaй aзамaттық құқық қaтынаcы рeтімeн жүзeге аcaды. Өндіpіc жaбдықтaрын тaпcырy, өнiмдeрдi сaтy, бaнк aрқылы еcеп aйыpу ocылaрдың бәpі дe құқық қaтынаcын тудыpады, яғни оcылapдың бәpінiң дe зaң apқылы бeлгілi cалдаpы бoлып тұрaды.

Құқық қaтынаcтaрын cөз eткeндe, oны тaлқылaп тaлдағaнда бiз aлдымeн oның құрaмдаc элeмeнттeрін айқындaп aнықтaп aлуымыз қaжeт. Әpбіp құқық қaтынаcтарындa қaтынаcтың сyбъeктiлеpі дeп атaлaтын қaтысyшылaры бoлaды. Азaматтық құқық қaтынаcтырының сyбъeктiлеpі: жeкe тұлғa, зaңды тұлғaлаp, әкiмшілiк-aумaқтық бөлiністеp, coндaй-aқ мeмлeкeт бoлып тaбылaды.

Құқық қaтынаcтарынa қaтыcyшылaрдың аpаcындa бeлгiлі біp бaйлaныc оpнайды, coл aрқылы оcы қaтынacтaрдың мaзмұнын құpайтын oлapдың apасындa бeлгiлі бip құқықтap мeн мiндeттер пaйдa бoлaды.

Сoл қaтынаcта құқықтaр мeн мiндeттeр нe нәpсeге (мүлiктiк жәнe жeкe мүлiктiк eмеc игiліктep) бaғыттaлған болca, coл нәрсe oның oбъeктіcі дeп aталaды. Оcығaн opай aлынғaн тaқыpыптың өзeктiлігi оpынды дeп aтaуғa бoлады.

Бeрiлгeн кypcтық жұмыcтың мaқсaты. Азaматтық құқықтың мaзмұнын, oның нeгiзгi түcінігiн жәнe құқық жүйecіндeгi aлaтын opны мeн рөлiн aнықтay.

Ocығaн cәйкec кypcтық жұмыcтың мiндeтi:

Aзaмaттық құқықтық түciнiгiн, мaзмұнын, oның aктiлеpін жәнe құқық жүйecіндeгi мaқcатын, мiндeттеpін қapаcтыpy;

Азaмaттық құқықтың құpылымын, pеcми жәнe бейрecми түcіндiрy нeгiзiн зepттey;

Азaмaттық құқықтың құқық жүйeciндeгi epeкшeлiктepeн aнықтay, жaлпы cипaттaмa бepy бoлып тaбылaды.

Куpcтық жұмыcтың oбъeктicі - aзaмaттық құқық нeгiздepi мeн oның oбъeктici бoлып тaбылaды.

Куpcтық жұмыcтың пәнi - Қaзaқcтaн Рecпубликacының aзaмaттық құқық жүйeci.

Кypcтық жұмыcтың құpылымы. Атaлғaн тaқыpыпқa жaзылғaн кypcтық жұмыcтың көлeмi кipicпeдeн, eкi бөлiмнeн, қopытынды жәнe пaйдaлaнылғaн әдeбиeттep тiзiмiнeн тұpaды.

1. АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҚ ҰҒЫМЫ, ПӘНІ

1. 1. Азаматтық құқықтың ұғымы, пәні, қағидалары және қайнар көзі

«Азаматтық құқық» атауы ежелгі заманнан бері белгілі болды және Рим заңгерлері оны «Рим азаматтарының құқығы» - jus civile деп атады.

Бұл атау тарихтан белгілі римдіктердің заңын, (кириттер заңын) білдіреді. Ежелгі Римдегі Рим азаматтық құқығы мемлекеттік, қоғамдық және қазіргі заманғы азаматтық заңдарға қарағанда едәуір кең болды.

Қазақстан Республикасының қолданыстағы құқықтық жүйесі мемлекеттік және жеке құқық болып бөлінбейді. Біздің ұлттық азаматтық құқығымыз бірегей және белгілі бір сипаттамалары бар институттар шеңберінде қалыптасты деп айта аламыз.

Азаматтық құқық Қазақстан Республикасы құқығының бір саласы ретінде күнделікті өмірмен, сондай-ақ азаматтармен, заңды тұлғалармен және мемлекеттің өзімен, оның әкімшілік-аумақтық құрылымдарымен тығыз байланысты болып келеді.

Қазақстан Республикасының азаматтық құқығының пәні тауар-ақша қатынастары және қатысушылардың теңдігіне негізделген басқа мүліктік қатынастар, сондай-ақ мүліктік қатынастарға байланысты жеке мүліктік емес қатынастар болып табылады.

Азаматтық заңмен реттелетін қоғамдық қатынастар негізінен мүліктік қатынастар болып табылады. Материалдық игіліктерге (мүлік, жұмыс, қызмет, ақша, бағалы қағаздар және басқа мүлік) байланысты әлеуметтік қатынастар меншік қатынастары деп аталады. Мұндай қатынастар, егер олар мүлікке меншік (иелік) немесе иелік ету (мүліктік қатынастар), мүлікті бір адамнан екіншісіне беру, беру (міндеттемелер), меншік иесінің қайтыс болуына байланысты мүліктің тағдыры туралы шешімдер (мұрагерлік қатынастар) тұрғысынан қарастырылса, азаматтық заңдармен реттеледі. Басқаша айтқанда, меншік қатынастары - бұл мүлікті сатып алу, иелену, беру және пайдалану арасындағы қатынастар.

Қоғамдық қатынастарды, атап айтқанда, белгілі бір экономикалық құндылықты иемденумен байланысты адамдар арасындағы қатынастар арасындағы қатынастарды ажырататын мүліктік қатынастардың келесі ерекшеліктері ерікті болып табылады, олар өзара келісім және өзара келісім бойынша нарықтағы тауарлардың тәуелсіз иесі ретінде әрекет етеді. Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасы мүліктік емес қатынастардың екі түрін, атап айтқанда мүліктік қатынастарға байланысты мүліктік емес жеке қатынастарды және мүліктік қатынастарға байланысты емес жеке мүліктік емес қатынастарды реттейді.

Жеке мүліктік емес қатынастар Қазақстан Республикасының Конституциясымен реттеледі. Конституцияның II тарауы адам мен азаматтың ажырамас құқықтарына арналған. Сонымен, азаматтық құқықты реттеу пәніне мүліктік қатынастарға қатысы жоқ жеке мүліктік емес қатынастардың кең ауқымы кіреді.

Азаматтық құқық - бұл жалпыға бірдей рұқсат етілген әдіс бойынша заңды түрде бір-біріне бағынбайтын заңды тәуелсіз субъектілер арасындағы мүліктік және жеке мүліктік емес қатынастарды реттейтін құқықтық нормалардың жиынтығы. Азаматтық құқықтың сабақтас құқықтық салалардан айырмашылығы азаматтық құқықтың түсінігі мен ерекшеліктерін анықтайтын өлшемдерге сәйкес жүзеге асырылады.

Ең алдымен, Меншік қатынастарын реттемейтін барлық құқық салалары (мысалы, қылмыстық құқық, әкімшілік құқық, іс жүргізу құқығы) реттеу пәні тұрғысынан азаматтық құқықтан айқын ажыратылады. Құқықтың басқа салалары меншік қатынастарын қамтыған жерлерде делимитация құқықтық реттеу әдісі бойынша жүзеге асырылады. Жалпы шекара жеке құқық пен жария құқық арасындағы айырмашылықтың негізгі белгілерімен анықталады. Қоғамдық сипаттағы және қатысушылары тең емес жағдайдағы (билік пен бағыныштылықтағы) және реттеу әдісі жалпыға бірдей рұқсат етілмеген, бірақ тыйым салатын немесе міндетті болып табылатын құқықтық қатынастар жариялы, бірақ азаматтық-құқықтық қатынастарға жатпайды.

Нарықтық экономикаға көшу, мемлекеттің елде өндірілген өнімнің меншік иесінің, негізгі өндірушісінің, таратушысы мен жеткізушісінің монополиялық рөлінен және жеке экономикалық қатынастарға тыйым салудан бас тартуы қоғамдық қатынастар саласының азаматтық заңдармен реттелуіне әкеледі. Бұрын толығымен дербес салаға - жер заңына бағынған жер қатынастары, жер учаскесіне жеке меншіктің рұқсатымен және жер пайдалану құқығы нарығына шығумен жер қатынастары азаматтық құқықтың жеке бөліміне айналады.

Азаматтық құқық еңбек, отбасылық, табиғи ресурстар қатынастарына тереңірек енеді. Мұның бәрі мемлекеттік құқықтық жүйенің мемлекеттік және қоғамдық мүдделерді қорғайтын жария құқыққа және жеке мүдделердің қанағаттануы мен қорғалуын қамтамасыз ететін жеке құқыққа жаһандық бөліну процесі шеңберінде жүреді. Азаматтық және кәсіпкерлік заңдар арасындағы демаркацияға ерекше назар аудару қажет.

Азаматтық құқық жоғарыда қарастырылған, кәсіпкерлік қызмет саласында да емес, барлық құқықтық қатынастарды құқықтық реттеудің жалпы принциптерін анықтайды. Мұндай қызмет Азаматтық кодекстің 10-бабымен азаматтардың және заңды тұлғалардың атынан, оның есебінен, тәуекелге және кәсіпкердің мүліктік жауапкершілігімен жүзеге асырылатын тауарларға (жұмыстарға, көрсетілетін қызметтерге) сұранысты қанағаттандыру арқылы таза кіріс алуға бағытталған бастамашылық қызмет ретінде анықталады. Кәсіпкерлік қызмет нарықтық сұранысқа сәйкес, нарықты қанағаттандыру үшін және нарық айқындаған шарттарға сәйкес жүзеге асырылады.

Азаматтық құқықтың принциптері деп оның негізгі қағидалары, яғни заңмен тұжырымдалған немесе оның нұсқамаларының мағынасынан туындайтын, азаматтық-құқықтық нормалардың мазмұнын және мәтіндік көрінісін дұрыс түсінуге, олардың адекватты түсіндірілуіне, олардың арасындағы қарама-қайшылықтардың шешілуіне, заңнамадағы олқылықтардың орнын толтыруға көмектесетін іргелі идеялар деп түсіну керек.

Азаматтық құқықтар мен міндеттердің пайда болуының келесі негіздері бар:

• заңдарда көзделген келісімшарттардан және басқа мәмілелерден, сондай-ақ заңмен көзделмегенімен, бірақ оған қайшы келмейтін келісімшарттардан және басқа мәмілелерден;

• азаматтық құқықтар мен міндеттердің пайда болуының негізі ретінде заңмен қарастырылған мемлекеттік органдар мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарының актілерінен;

• азаматтық құқықтар мен міндеттерді белгілеген сот шешімінен;

• заңмен рұқсат етілген негіздер бойынша мүлік алу нәтижесінде;

• ғылым, әдебиет, өнер туындыларын, өнертабыстарды және зияткерлік қызметтің басқа нәтижелерін жасау нәтижесінде;

• басқа адамға зиян келтіру нәтижесінде;

• негізсіз байытуға байланысты;

• азаматтар мен заңды тұлғалардың басқа әрекеттеріне байланысты;

• заңмен немесе басқа құқықтық актімен азаматтық-құқықтық салдардың басталуын байланыстыратын оқиғаларға байланысты

Азаматтық қатынастардың пайда болуының ең кең тараған негізі - мәмілелер. Мәмілелер азаматтар мен заңды тұлғалардың азаматтық құқықтар мен міндеттерді белгілеу, өзгерту немесе тоқтату жөніндегі әрекеттері ретінде танылады.

Мәмілелер екі жақты немесе көпжақты және біржақты болуы мүмкін. Егер заңға, басқа да құқықтық актілерге немесе тараптардың келісіміне сәйкес бірнеше тараптың сөздері қажет және жеткілікті болса, мәміле біржақты болып саналады.

Мәміле түрлерінің бірі - келісімшарт. Келісім жасау үшін екі тараптың келісімін білдіру қажет

Біржақты мәміле мәмілені жасаған адамға сыйлық сияқты міндеттемелер туғызады.

Мәміле - бұл азаматтық айналымның негізгі нысаны, кәсіпкерлік қызметті және сыртқы сауда айналымын мәмілесіз жүзеге асыру мүмкін емес. Нарық жағдайында транзакциялар саны айтарлықтай артады. Мәміленің жарамсыздығы оның қызметіне қатысты және оның аяқталған кезінен бастап жарамсыз болып саналатын ерекшеліктерден басқа заңды салдарға әкеп соқтырмайды. Жалпы ереже бойынша тараптардың әрқайсысы басқа тарапқа мәміле бойынша алғанның бәрін қайтаруға, мүмкін болмаған жағдайда оның құнын ақшамен өтеуге міндетті.

Қазақстан Республикасының азаматтық құқығының қағидалары бұрынғы кеңестік азаматтық құқықтың салынған қағидаларынан түбегейлі өзгеше болып келеді. Сол кезде болған қоғамдық қатынастардың табиғатын білдіре отырып және оларды нығайтуға және қорғауға бағдарлай отырып, кеңестік кезеңнің азаматтық құқығы мемлекеттік меншіктің оның барлық мемлекеттік емес түрлері мен нысандарынан үстемдігі, қорытынды жасау, түсіндіру және жүзеге асыру кезінде жоғарыдан түскен жоспарлық тапсырмаға міндетті түрде бағыну сияқты принциптерге негізделді. Келісімшарттар, экономикалық қатынастардағы бәсекелестікке жол бермеу және т. б. Осы қағидалардың барлығы экономикалық реттеудің орталықтандырылған, командалық-жүйелік жүйесін көрсетті және осы жүйемен бірге өткеннің еншісіне айналды.

Бүгінгі таңда азаматтық құқықтың келесі принциптерін атай аламыз деп ойлаймын:

а) азаматтық-құқықтық қатынастар субъектілерінің құқықтық мәртебесінің теңдігі;

б) меншікке қол сұғылмаушылық;

в) азаматтық-құқықтық шарттың бостандығы;

г) мемлекет пен барлық үшінші тұлғалардың жеке істер мен жеке өмірге араласпауы;

д) азаматтық-құқықтық қатынастардың негізгі субъектілері ретінде кәсіпкерлер мен тұтынушыларды қорғау;

е) несие берушінің құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау.

Тараптардың құқықтық теңдігіне негізделген мүліктік құндылықтар мен мүліктік емес жеке қатынастарды реттейтін азаматтық құқықтың нормалары кездейсоқ, олар нақты жүйеде орналасқан. Азаматтық-құқықтық жүйе объективті қалыптасқан және азаматтық құқықтың пәніне кіретін әлеуметтік қатынастардың сипаттамаларына негізделген. Азаматтық құқықтың көптеген субьектілеріне кіретін әлеуметтік қатынастардың жалпы белгілері олардың құқықтық реттелуінің бірегейлігін қайта анықтайды, ал қатынастардың осы ерекше түрлерінің кейбір сипаттамалары оларды құқықтық реттеудің саралануын қайта анықтайды.

Азаматтық құқықтың қағидалары мен функциялары салалық реттеу әдісімен, саланың принциптерімен, оның негізгі принциптерімен тығыз байланысты. Құқықтық қағидалар қолданыстағы заңнама нормаларында бекітілген және олардың заңды консолидациясы арқасында жалпыға бірдей маңызды мәнге ие, бүкіл жүйенің, саланың немесе құқық институтының мәнін анықтайтын, объективті заңдарды, қоғамдық дамудың тенденциялары мен қажеттіліктерін білдіретін басшылық, идеялар, құқықтың негізгі принциптері деп түсініледі.

Бірінші қағида - азаматтық-құқықтық қатынастар субъектілерінің құқықтық режимінің теңдігі қағидасы. Субъектілердің құқықтық теңдігінің басталуы заңды тұлғаның шеңберін, құқықтардың пайда болуы мен жүзеге асу тетіктерін, азаматтық заңдармен реттелетін кез-келген салада міндеттерді орындауды анықтауға негізделеді. Мысалы: азамат теміржол сияқты табиғи монополистпен шарттық қатынасқа түседі делік. Тасымалдаушының және жолаушының экономикалық қуаты мен мүмкіндіктері салыстыруға келмейді. Алайда, тасымалдау шартына негізделген олардың өзара іс-қимылының азаматтық-құқықтық механизмі тараптардың позицияларын заңды түрде теңестіруге мүмкіндік береді. Меншіктің барлық нысандарының теңдігі дегеніміз - меншік иесінің мәртебесін және меншік объектілерінің режимін, субъектілердің өкілеттіктерінің аясын және қорғау шараларын таңдауды анықтаған кезде бірдей заңдық шаралар қолданылады және нысандардың біреуінің басымдығы, мысалы, мемлекет алынып тасталады. Бұл қағида азаматтық құқықтың барлық тармақтары мен институттарына енеді, оның негізінде меншік құқығы, мұрагерлік құқығы және жауапкершілік құқығы салалары құрылады.

Екінші қағида - меншікке қол сұғылмаушылық. Ол экономикадағы меншіктік заңдылықтың негіздерін қалайды. Мұнда нақты құқықтардың абсолютті сипаттамасы көрінеді: бір иеленушіге немесе басқа бір нақты құқықтың субъектісіне оның құқығын бұзбауға міндетті басқа барлық адамдар қарсы тұрады.

Меншікке қол сұғылмаушылық ҚР Конституциясының 2-тармағында жарияланған. Меншіктің барлық нысандарын бірдей тануды және қорғауды көздейтіні туралы айтылған. Бұл Азаматтық кодекстің 212бабының 4-тармағына ұқсас. Мемлекеттік меншікті қорғауда бұрын болған басымдылық енді алынып тасталды. «Соттың шешімінен басқа ешкімді де өз мүлкінен айыруға болмайды. Мемлекеттік қажеттілік үшін мүлікті мәжбүрлеп иеліктен шығару тек алдын-ала және оған теңестірілген өтем шартымен ғана жасалуы мүмкін делінген.

Заң дегеніміз - қоғам мүшелерінің мінез-құлқы мен қызметін немесе олардың мемлекетпен қарым-қатынасын реттейтін жалпыға міндетті ереже. Заң жобасы мемлекеттік биліктің жоғары заң шығарушы органы қабылдағаннан және мақұлдағаннан кейін заң болады.

Заңның әділдігі оның белгілі бір аумақта және белгілі бір уақытта белгілі бір қоғамға тән мораль немесе этика нормаларының сақталу дәрежесімен анықталады.

Нормативтік құқықтық актілердің бұл түрі Қазақстанның 1995-1996 жылдардағы құқықтық дамуында ерекше рөл атқарды. Парламенттің бұрынғы құрамын тарату мен жаңасын сайлау арасындағы кезеңде, Президент заң күшіне ие ондаған Жарлық қабылдады, ол азаматтық құқықтың пәніне байланысты мүліктік қатынастардың маңызды салаларын реттеді: «Экономикалық серіктестіктер туралы» 1995 жылғы 2 мамырдағы, «Мемлекет туралы» 1995 жылғы 19 маусымдағы, «Жылжымайтын мүліктің ипотекасы туралы» 1995 жылғы 23 желтоқсандағы, «Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы» 1996 жылғы 27 қаңтардағы және т. б. (осы қаулылардың кейбіріне кейіннен заң мәртебесі берілді) .

ҚР Азаматтық кодексі (Жалпы бөлім) 1994 жылы 27 желтоқсанда, Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі (Ерекше бөлім) 1999 жылы 1 шілдеде қабылданды.

Азаматтық кодекс - бұл азаматтық құқықтың кодификацияланған актісі. Азаматтық заңнаманы кодификациялаудың тарихи маңызы заң ғылымымен жан-жақты зерттелген. Юстиниан (Corpus juris civilis, VI ғ. ), Наполеонның Азаматтық кодексі (1804), Германияның Азаматтық кодексі (1896) кодификациясының Еуропа елдерінің экономикалық дамуын жеделдетуде, экономикалық қатынастарда ортақ жеке құқықтық принциптерді орнатудағы, экономикалық және саяси бытыраңқы мемлекеттер және т. б. Азаматтық заңнаманы кодификациялау біздің елдің кеңестік даму кезеңінде де жүзеге асырылды (РСФСР Азаматтық кодексі 1922 ж., КСРО және одақтас республикалар Азаматтық заңнамасының негіздері 1961 ж., Одақтас республикалардың Азаматтық кодексі 1964-1964 жж. ) және посткеңестік кезеңде ( 1991 жылғы КСРО мен республикалардың азаматтық заңнамасының негіздері, посткеңестік мемлекеттердің азаматтық кодексі) .

Азаматтық кодекс, басқа кодекстер сияқты, нормативтік актілер иерархиясында Қазақстан Республикасының Конституциясынан, конституциялық заңдардан төмен, бірақ басқа заңдардан жоғары тұрады. Бұл дегеніміз, Азаматтық кодекс пен кез-келген заңның арасында (конституциялықтан басқа) қайшылық болған жағдайда, Азаматтық кодекс әрекет етеді.

Азаматтық кодекс пандект жүйесіне сәйкес салынған, яғни ондағы Жалпы және Ерекше бөліктерді бөлу арқылы.

Азаматтық кодекстің жалпы бөлігі 1-ден 405-ке дейінгі баптарды қамтиды және үш бөлімге бөлінеді: жалпы ережелер; меншік құқығы және басқа мүліктік құқықтар; міндеттеме заңы. «Міндеттеме заңы» бөлімі кіші бөлімдерге бөлінеді: міндеттеме туралы жалпы ережелер; келісімшарт туралы жалпы ережелер. Бөлімдер мен ішкі бөлімдер тарауларға бөлінеді, олар жалпы 24 бөлімде.

Азаматтық кодекстің ерекше бөліміне 406 - 1124 баптар кіреді, олар төрт бөлімге топтастырылған: міндеттемелердің жекелеген түрлері; зияткерлік меншік құқығы; мұрагерлік туралы заң; халықаралық жеке құқық. Бөлімдер өз кезегінде тараулар мен абзацтарға бөлінеді.

Азаматтық құқықтың қайнар көздері - азаматтық-құқықтық нормаларды қамтитын нормативтік құқықтық актілер. Бұл нормативтік құқықтық актілер жалпы мағынада азаматтық заңнаманы құрайды.

«Құқық көзі» термині қазіргі заң ғылымына Рим құқығынан келді. «Құқық қайнарлары» ұғымын екі мың жыл бұрын Тит Ливи енгізген.

Құқық қайнар көздері (нысандары) деп құқықтық нормаларды шоғырландыру және білдіру тәсілдері түсініледі. Құқық қайнар көздері дәстүр бойынша құқықтық әдет, құқықтық прецедент (сот практикасы), құқық (нормативтік құқықтық акт), діни норма болып саналады.

Алғаш рет Қазақстанның ең жаңа құқықтық практикасында бұл әдет-ғұрып 1991 жылы 31 мамырда КСРО мен республикалардың азаматтық заңнамасының негіздерінде ресми қайнар көзі ретінде танылды, мұнда іскерлік әдет-ғұрыптарға, сондай-ақ «КСРО мойындаған халықаралық әдет-ғұрыпқа» сілтемелер бар.

Содан кейін 1995 жылғы 1 наурызда күшіне енген 1994 жылғы 27 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексімен (Жалпы бөлім) заңның қайнар көзі ретінде әдет-ғұрып Қазақстан Республикасының нақты заңнамалық актісімен заңдастырылды.

1. 2. Азаматтық құқықтың мүліктік және мүліктік емес қатынастары.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.