Қаржылық емес агенттерге берілетін несие

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 29 бет
Таңдаулыға:

Курстық жұмыс

Тақырып: «Займдар бойынша шығындар есебі»

Орындаған:Түймебек А. Е.

Тобы: Эф-19-7к1

Қабылдаған:Атенова К. А.

ЖОСПАР

Кіріспе . . . 3

1. Кредиттер мен заемдардың бухгалтерлік есебін ұйымдастырудың теориялық негіз . . . 4

1. 1. Несиенің мәні, мағынасы және түрлері . . . 4

1. 2 Заемдар ұғымы, олардың жіктелуі мен нормативтік-құқықтық реттелуі . . . 10

2. Займдар бойынша шығындар есебін ұйымдастыру . . . 15

2. 1. Кәсіпорындағы заемдар бойынша шығындарды тану . . . 15

3. Кредиттер мен заемдардың бухгалтерлік және салықтық есебін ұйымдастыру ерекшеліктері . . . 20

3. 1. Кредиттер мен заемды алу мен беру операцияларын құжаттық рәсімдеу тәртібі мен есебі . . . 20

Қорытынды . . . 27

Пайдаланған әдебиеттер . . . 28

КІРІСПЕ

Курстық жұмыстың тақырыбының өзектілігі. Қазақстан экономикасының дамуының өзекті мәселерінің бірі, қаржы - қаражат саласындағы нарықтық кезеңге бейімді, тұрақты несие жүйесінің құрылуы болып табылады.

Курстық жұмыс тақырыбының мақсаты. Кәсіпорында несие мен заемдардың бухгалтерлік есебін жүргізу ерекшеліктерін қарастыру.

Курстық жұмыс тақырыбының мақсатына жету үшін келесідей міндеттер қойылады:

- Несиенiң мәнi; мағынасы және түрлерiн анықтау;

- Заемдар ұғымы, олардың жіктелуі мен нормативтік-құқықтық реттелуін қарастыру;

- Кәсіпорындағы заемдар бойынша шығындарды тану ерекшеліктерін қарастыру;

- Кредиттер мен заемды алу мен беру операцияларын құжаттық ресімдеу тәртібін қарастыру;

- Кредиттер мен заемдарды бойынша есеп айырысулардың бухгалтерлік есебін ұйымдастыру.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы қазақстандық кәсіпорын мысалында несие мен заемдар шоттары бойынша операциялардың теориялық зерттеулерін практикалық тәжірибемен салыстырудан тұрады. Сондай-ақ жұмыста кредиттер мен заемды алу мен беру операцияларын құжаттық ресімдеу тәртібі, несие мен заемдардың бухгалтерлік және салықтық есебін жүргізу егжей-тегжейлі зерттелді.

Несие жүйесі ұғымы банк жүиесіне қарағанда кеңірек, яғни мұнда өзге де несиелік мекемелер қамтылады. Әр елдің өзіндік ерекшелігіне қарай несие немесе банк жүйесінің құрылымы қалыптасады.

Ізденіс әдістері мен объектісі. «Тасада» ЖШС болып табылады. «Тасада» несие мен заемдардың есебін зерттеу.

Бұл курстық жұмыста несие мен заемдардың бухгалтерлік және салықтық есебі ұсынылған және негізделген, ол Қазақстан Республикасының нарықтық экономикасының қалыптасуы жағдайында жеткілікті тиімді болып табылады және Қазақстан кәсіпорындарында қолданылуы мүмкін.

Практикалық қажеттілігі. Несие айырбас сатысында пайда бола отырып, қарыз мәмілесінің формасы ретінде құн қозғалысының үздіксіздігін қамтамасыз етуге тиіс. Құн несие қозғалысының ядросы болып табылады. Айырбас процесінде мәміленің екі түрі ажыратылады: қарыз мәмілесі және сатып алу-сату мәмілесі. Несие қарыз мәмілесі ретінде тауарлар айналысы процесінде себепші болады. Қарыз мәмілесі тауар айналысының ерекше формасы және сатып алу-сату кезінде тауарларды өзара ұсыну бір мезгілде жүреді, қарыз мәмілесі кезінде эквиваленттің қайтарылуы кейінге қалдырылады.

Курстық жұмыстың құрылымы мен көлемі. Курстық жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттерден тұрады.

1. КРЕДИТТЕР МЕН ЗАЕМДАРДЫҢ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕБІН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ

1. 1. Несиенiң мәнi; мағынасы және түрлерi

Қазақстан Республикасының банк туралы заңдарында қамтамасыз етудiң әр түрлi формалары мен коммерциялық банктерге несие беру қарастырылған.

Кәсіпорындарды және басқа да ұйымдарды өндірістік және әлеуметтік қажеттіліктеріне байланысты банктік несиені беру несиелеу қағидаларын қатаң сақтау негізінде жүзеге асырылады.

Несие - бұл пайыз төлеу және қайтару шартында уақытша пайдалануға берілетін ссудалық капитал қозғалысы.

Несиенің берілу процесі - бұл қоғамдағы экономикалық өзара байланыстарды алып жатқан күрделі құбылыстарды білдіреді. Сондықтан да, несиенің экономикалық категория ретіндегі мәнін тереңдей ұғыну несиелеудің негізгі қағидаларын анықтап білмейінше жеткіліксіз болып саналады. Несиелеуді ұйымдастыру негізі мынадай қағидаларға сүйенеді:

-несиенің мақсаттылығы;

-несиенің мерзімділігі немесе қайтарымдылығы;

-несиенің ақылылығы;

-несиенің қамтамасыз етілуі;

-несиенің сыйақылылығы [1] .

Несиелеудің соңғы қағидасы шетелдік банктік тәжірибеде бірінші классты қарыз алушылар үшін жиі қолданылады. Мұндай жағдайда несие сыйақы ретінде ешқандай да қамтамасыз етілмеген түрде беріледі.

Несиенің мақсаттылығы несиелеудің басты қағидасы ретінде, несиенің қандай мақсатқа сұралып отырғандығын сипаттайды.

Мерзімділік - бұл белгілі экономикалық категория ретіндегі мәніне негізделетін несиенің ерекше бір белгісі. Бұл қағида несие берушінің қарыз алушыға берген қаражатының белгілі бір уақыт өткен соң қайтарылуға тиістігімен қорытындалады. Осыдан барып несиенің қайтарымдылық қағидасы туындайды.

Несиенің қайтарымдылық қағидасы оны экономикалық категория ретінде, басқадай тауарлы-ақшалай қатынастардың экономикалық категорияларынан ажыратады. Себебі, қайтарылмайтын несие болмайды.

Несиенің мерзімділігі - несиенің тек қана қайтарылып қоймай, яғни оның қатаң белгіленген мерзімде қайтарылуға тиістігін көздейді. Несиенің мерзімділігі ссуданың берілу жағдайын сипаттайтын басты көрсеткіш. Ол негізінен банк пен клиент арасында жасалатын несиелік келісім-шарт құжатында көрсетіледі. Егер де келісілген уақыт өтіп кетіп, ссуда қайтарылмаса, ол уақыты өткен ссудалардың қатарына жатқызылады. Уақыты өтіп кеткен несиелер көрсеткіші қаншалықты төмен болса, соғұрлым банк қызметі тұрақты және оның зиян шегу ықтималдығы біршама төмен болып келеді.

Несиенің ақылылығы - бұл қарыз берушінің қарыз алушыға берілетін қаражатын қайтару барысында бастапқы сомадан өсіп қайтарылатындығын білдіреді. Іс жүзінде ақылылық - бұл несиені пайдаланғаны үшін төленетін пайыз түрінде беріледі. Қарыз алушының ссуданы пайдаланғаны үшін төлейтін пайызын несиенің бағасы деп атайды.

Қазіргі банктердің несие үшін пайыз мөлшерін белгілеудегі ескеретін басты факторларына мыналарды жатқызуға болады:

-орталық банктің коммерциялық банктерге беретін ссудалар бойынша белгіленетін пайыздың базалық мөлшері;

-банкаралық несие бойынша орташа пайыз мөлшері;

-өз клиенттеріне депозиттік шоттар бойынша төлейтін орташа пайыз мөлшері;

-банктің несиелік ресурстарының құрылымы;

-несиеге деген сұраныс;

-несиенің сұралатын мерзімі мен түрі;

-еліміздегі ақша айналысының тұрақтылығы.

Несиелеудің келесі бір қағидасы - берілетін несиелердің материалдық жағынын қамтамасыз етілуі. Бұл қағиданың пайда болуы несиенің экономикалық категория ретінде шығуымен бірге келеді.

Бүгінгі күнгі несиенің қамтамасыз етілу формасы ретінде: кепіл, кепілдеме, сақтандыру міндеттемелері, тапсырма қолданылуда.

Кепілге берілетін ссуда - бұл қарыз алушының активтерімен қамтамасыз етілген несие болып табылады. Бірақ, кепілге берілген активтер қарыз алушының иелігінде қалып, оның пайдалануында болады

Қазіргі кезде банк өзінің 1-ші классты қарыз алушыларына қамтамасыз етілмеген, яғни сенім немесе бланктік несие де береді.

Жалпы алғанда, несиелеудің мәнін 1 сызбада мынадай 3 элемент арқылы ашуға болады:

Сызба 1. Несиелеудің мәні

Осы үш элемент несиелік операциялардың, оның тиімділігінің түсінігін анықтайды. Банктің несиелеудегі қызметі осылардың бірін-бірі толықтыруының негізінде алға жылжиды. Ал, оларды біріктірмей, керісінше, ажыратсақ, бұл банк ссудасының қайтарылмауына, барлық жүйенің құлдырауына әкеледі.

Несиелеу субъектісі әрекет қабілеттілігі бар, несиелік мәмілелерді жасауға материалдық немесе басқа кепілдігі бар заңды немесе жеке тұлғалар болып табылады. Оларды келесідей сыныптауға болады:

-мемлекеттік кәсіпорындар мен ұйымдар;

-кооперативтер;

-акционерлік қоғамдар;

-жеке еңбекпен шұғылданатын азаматтар, жалға берушілер;

-банктер;

-билік органдарын, біріккен кәсіпорындар, халықаралық бірлестіктер мен ұйымдарды қоса алғанда басқа шаруашылықтар.

Субъектілер бойынша несиелерді бөлу несиелеу жүйесінде тағы бір сыныптама түсінігін тудырады - несие түрлері бойынша бөлу. Ол экономикалық және ұйымдастырушылық қатынаста белгілі-бір нақты несие мәмілесіне тән жиынтық белгілерін көрсетеді. Несиелік мәміленің экономикалық белгілері - бұл несиенің өзінің белгілері, олар бірегей болады. Ұйымдастырушылық белгілер әрбір жеке жағдайларда әр түрлі болуы мүмкін. Осы салалық бағытталушылыққа қарай өнеркәсіптік, сауда, банкаралық несиелерді бөлуге болады. АҚШ-та ссудаларды сыныптаған кезде ауыл шаруашылық несиелерді бөледі.

Заңды тұлғаларға берілетін несие түрлері мыналар: лизингтік, ломбардтық, овердрафт, овернайт, контокорренттік, факторингтік, форфейтингтік, онкольдық, бланктік және т. б. Әрқайсысына түсінік беретін болсақ, лизингтік несие өндіріске керекті құралдарды сатып алушыларға берілетін несие.

Ломбардтық несие - құнды заттарды, бағалы қағаздарды кепілге ала отырып берілетін несие.

Овердрафт - банктің қысқа мерзімді өтімділігін қамтамасыз етуге арналған бір күндік несие.

Овернайт - бір түнге берілетін несие түрі.

Контокоррентік - несиелік желі арқылы активті-пассивті шот бойынша берілетін несие.

Факторингтік - жабдықтаушының дебиторлық қарызын ала отырып берілетін несие. Ол қысқа мерзімге, 180 күнге дейін беріледі.

Форфейтингтік - экспортерға импортердің төлеуге тисті төлем талабын сатып алуын білдіреді. Бұл тек халықаралық қатынаста вексель және чекті пайдаланып жүзеге асырылады.

Онкольдық - банктің 1-ші класты клиенттеріне талап етуге дейін берілетін несие [2] .

Бланктік немесе сенім несиесі - қамтамасыздандырусыз берілетін несие түрі.

Несиелеу объектісіне келетін болсақ, бұл - несиенің пайдалану заты, яғни несиенің іске асырылу аясы деп түсінуге болады.

Қазақстанның банктік тәжірибесінде қысқа мерзімді несиелеу объектісіне «Экономиканы қысқа мерзімді несиелеу Ережесіне» сәйкес, банк несиесі есебінен құралатын өндірістік айналым қорлары мен айналыс қорларының бір бөлігі жатады. Несиелеу объектісі материалды құндылықтар, өндіріс және айналыс шығындары түрінде, сол сияқты, егер несие материалдық жағынан қамтамасыз етілмеген жағдайда, банк алдындағы шаруашылық ұйымның міндеттемесі ретінде де болады. Материалды қамтамасыз етілген несиелеу обьектісіне өндірістік шикізат қорлары, негізгі және көмекші материалдары, жанармай, ыдыстар, сатып алынатын жартылай өнімдер, азықтар және басқа да материалды құндылықтардың маусымдық жинағы және өнеркәсіптегі дайын өнімдердің және сауда ұйымдарындағы тауарлардың маусымдық қорлары жатады. Мұндай қорларды жасау өндіріспен және өнімдерді сату процесімен тығыз байланысты. Несиелердің жіктелуі және провизиялар құру 1 кестеде көрсетілген.

1 кесте - Несиелердің жіктелуі және провизиялар құру

Жіктелуге байланысты несиелер тобы.: Жіктелуге байланысты несиелер тобы.

Жалпы негізгі қарыз сомасы.: Жалпы негізгі қарыз сомасы.

Соның ішінде, несие бойынша негізгі қарыз.: Соның ішінде, несие бойынша негізгі қарыз.

Ережеге сай негізгі қарыз сома-н провизия мөлшері, (%): Ережеге сай негізгі қарыз сома-н провизия мөлшері, (%)

Барлық нақты провизия сомасы.: Барлық нақты провизия сомасы.

Соның ішінде 2 графадағы несиелер бойынша провизия сомасы.: Соның ішінде 2 графадағы несиелер бойынша провизия сомасы.

Қам-тамас-сыз ету құны.: Қам-тамас-сыз ету құны.

Жіктелуге байланысты несиелер тобы.:

Жалпы негізгі қарыз сомасы.: 1

Соның ішінде, несие бойынша негізгі қарыз.: 2

Ережеге сай негізгі қарыз сома-н провизия мөлшері, (%): 3

Барлық нақты провизия сомасы.: 4

Соның ішінде 2 графадағы несиелер бойынша провизия сомасы.: 5

Қам-тамас-сыз ету құны.: 6

Жіктелуге байланысты несиелер тобы.: 1. стандарты

Жалпы негізгі қарыз сомасы.:

Соның ішінде, несие бойынша негізгі қарыз.:

Ережеге сай негізгі қарыз сома-н провизия мөлшері, (%): 0

Барлық нақты провизия сомасы.:

Соның ішінде 2 графадағы несиелер бойынша провизия сомасы.:

Қам-тамас-сыз ету құны.:

Жіктелуге байланысты несиелер тобы.: 2. күмәнді:

Жалпы негізгі қарыз сомасы.:

Соның ішінде, несие бойынша негізгі қарыз.:

Ережеге сай негізгі қарыз сома-н провизия мөлшері, (%):

Барлық нақты провизия сомасы.:

Соның ішінде 2 графадағы несиелер бойынша провизия сомасы.:

Қам-тамас-сыз ету құны.:

Жіктелуге байланысты несиелер тобы.: 1) 1-санатты күмәнді төлемді уақытылы және толық төленген жағдайда.

Жалпы негізгі қарыз сомасы.:

Соның ішінде, несие бойынша негізгі қарыз.:

Ережеге сай негізгі қарыз сома-н провизия мөлшері, (%): 5

Барлық нақты провизия сомасы.:

Соның ішінде 2 графадағы несиелер бойынша провизия сомасы.:

Қам-тамас-сыз ету құны.:

Жіктелуге байланысты несиелер тобы.: 2) 2-санатты күмәнді төлемді кешіктіргенде не толық төлемеген жағдайда.

Жалпы негізгі қарыз сомасы.:

Соның ішінде, несие бойынша негізгі қарыз.:

Ережеге сай негізгі қарыз сома-н провизия мөлшері, (%): 10

Барлық нақты провизия сомасы.:

Соның ішінде 2 графадағы несиелер бойынша провизия сомасы.:

Қам-тамас-сыз ету құны.:

Жіктелуге байланысты несиелер тобы.: 3) 3-санатты күмәнді төлемді уақытылы және толық төленген жағдайда.

Жалпы негізгі қарыз сомасы.:

Соның ішінде, несие бойынша негізгі қарыз.:

Ережеге сай негізгі қарыз сома-н провизия мөлшері, (%): 20

Барлық нақты провизия сомасы.:

Соның ішінде 2 графадағы несиелер бойынша провизия сомасы.:

Қам-тамас-сыз ету құны.:

Жіктелуге байланысты несиелер тобы.: 4) 4-санатты күмәнді төлемді кешіктіргенде немесе толық төлемеген жағдайда.

Жалпы негізгі қарыз сомасы.:

Соның ішінде, несие бойынша негізгі қарыз.:

Ережеге сай негізгі қарыз сома-н провизия мөлшері, (%): 25

Барлық нақты провизия сомасы.:

Соның ішінде 2 графадағы несиелер бойынша провизия сомасы.:

Қам-тамас-сыз ету құны.:

Жіктелуге байланысты несиелер тобы.: 5) 5-санатты күмәнді

Жалпы негізгі қарыз сомасы.:

Соның ішінде, несие бойынша негізгі қарыз.:

Ережеге сай негізгі қарыз сома-н провизия мөлшері, (%): 50

Барлық нақты провизия сомасы.:

Соның ішінде 2 графадағы несиелер бойынша провизия сомасы.:

Қам-тамас-сыз ету құны.:

Жіктелуге байланысты несиелер тобы.: 3. үмітсіз

Жалпы негізгі қарыз сомасы.:

Соның ішінде, несие бойынша негізгі қарыз.:

Ережеге сай негізгі қарыз сома-н провизия мөлшері, (%): 100

Барлық нақты провизия сомасы.:

Соның ішінде 2 графадағы несиелер бойынша провизия сомасы.:

Қам-тамас-сыз ету құны.:

Жіктелуге байланысты несиелер тобы.: Барлығы

Жалпы негізгі қарыз сомасы.:

Соның ішінде, несие бойынша негізгі қарыз.:

Ережеге сай негізгі қарыз сома-н провизия мөлшері, (%):

Барлық нақты провизия сомасы.:

Соның ішінде 2 графадағы несиелер бойынша провизия сомасы.:

Қам-тамас-сыз ету құны.:

Шаруашылық айналысындағы меншікті қаражаттар мөлшері бүгінгі күні берілуге жататын несие мөлшеріне, сондай-ақ несиелік қабілетін анықтау барысындағы клиенттің кластық дәрежесін сипаттайтын көрсеткіштерге әсер етеді.

Бүгінгі таңдағы қалыптасқан жүйе несиенің уақытында қайтармау тәуекелін төмендетіп, клиенттің несиелік қабілетін ескереді. Сондай-ақ, коммерциялық банк қарыз алушыны төлем қабілетінсіз деп жариялай отырып, оны қайта ұйымдастыру және тарату туралы сұрақты қоюға құқылы.

Несиенің қамтамасыз етілу принциптеріне де байланысты өзгерістер болды. Тәжірибе көрсеткендей, ссудалардың тауарлы-материалдық құндылықтар қалдығымен қамтамасыз етілуі олардың уақтылы қайтарылуына кепіл болмады. Сондықтан да қамтамасыз етілмеген ссудаларды бұрынғы тәжірибеде қалыптасуына байланысты түсіну банк тарапынан жіберілмеуге тиіс. Қайтару тұрғысынан алғанда, толық кепілдігі жоқ ссудалар ғана біршама сенімді несиелер болып табылады [3] .

Жалпы, кәсіпорындарды несиелеудің өзгерген жүйесі біршама дәрежеде нарықтық қатынастарға сай келетін үлгі ретінде оларды бағалауға мүмкіндік жасайды.

Несиенің түрі - бұл несиелік қатынастар құрылымының, олардың негізгі қызметтерінің, яғни әр алуан сыртқы және ішкі өзгерістер барысында толық сақталатын көрінісі.

Несие берушілер мен қарыз алушылар арасындағы байланыстар қалай өзгергенімен де, несиенің түрі сол күйінде сақталады.

Коммерциялық банктер өздерінің клиенттеріне әр түрлі несиелер береді. Олар мынадай белгілеріне байланысты жіктеледі:

Қарыз алушылар категорияларына қарай:

Қаржылық институттарға берілетін несиелер:

- мақсатты қорларға;

- банктерге;

- қаржы-несиелік мекемелеріне.

Қаржылық емес агенттерге берілетін несие;

- өнеркәсіп салалрына;

- ауыл шаруашылығына;

- саудаға;

- дайындау ұйымдарына;

- кооперативтерге;

- жеке кәсіпкерлерге.

Тұтыну мақсатына берілетін несиелер.

Мерзіміне қарай:

- қысқа мерзімді;

- орта мерзімді;

- ұзақ мерзімді.

Тағайындалу және пайдалану сипатына қарай:

- негізгі қорларға жұмсалатын;

- айналым қаражатына жұмсалатын.

Қамтамасыз ету дәрежесіне қарай:

- қамтамасыз етілген: кепіл-хатпен, кепілдемемен, кепілдікпен;

- сақтандырылған;

- қамтамасыз етілмеген [4] .

Қайтарылу дәрежесіне қарай:

Стандартты несие - қайтарылу уақыты жетпеген, бірақ қайтуында ешқандай күмән жоқ несиелер;
Күмәнді несиелер - қайтарылу уақыты кешіктірілген, мерзімі ұзартылған және банк үшін тәуекел тудыратын несиелер. Соңғы қабылданған қабылданған активтердің жіктеу ережесіне сәйкес, күмәнді несиелер ішінар бөлінеді: 1, 2, 3, 4, 5-санатты күмәнді.
Үмітсіз несиелер - қайтару уақыты кешіктірілген, мерзімі өткен ссудалар шотына жазылған несиелер.

Валютамен берілуіне қарай:

Тұтыну несиесі - бұл жеке тұлғаларға тұтыну тауарларын сатып алу үшін және тұрмыстық қызметтерді өтеуге берілген несие.
Ипотекалық несие - бұл қозғалмайтын мүліктерді кепілге ала отырып, ұзақ мерзімге берілетін несиені білдіреді.
Овердрафт несиесі - клиенттің шотынан қаражатты шегеру, дебеттік қалды бойынша берілетін қысқа мерзімді несиенің формасы.
Овернайт несиесі - өтімділікті қолдау мақсатында бір түнге берілетін банкаралық несиенің түрі.
Онкондық несие - кредитордың алғашқы талабы бойынша өтелетін қысқа мерзімді несие.
Банкаралық несие - банктердің бір-біріне берілетін несие.
Ломбардтық несие - тез іске асатын бағалы заттарды немесе бағалы қағаздарды кепілге алып, берілетін несие.
Лизингтік несие - құрал-жабдықтарды жалға алумен байланысты берілетін несие.
Рамбурстық несие - шикі заттарды ішке алып кіру және жартылай фабрикат пен дайын өнімдерді сыртқа шығару тәжірибесінде пайдаланылатын несие.
Сенім несиесі - банктің сеніміне кірген, төлем қабілеті жоғары клиенттерге берілетін несие.
Маусымдық несие - жабдықтаушының қаржыландыру уақыты мен түсімді алу мерзімі арасындағы уақыт бойынша алшақтықты жауға арналған несие.
Консорциялдық несие - ірі жобаларды несиелеу мақсатында банктердің өзара қосылып беретін несиелері.

Қазақстанның банктік жүйесінде әр түрлі несие түрлері кездеседі. Олар келесі нысандарға бөлінеді:

1) Жұмыс істеу саласына байланысты:

негізгі қорлардың кеңейтілген ұдайы өндіріске қатысатын несиелер;
өндіріс саласына бағытталатын және қызмет қөрсету саласына бөлінген несиелер айналыс қор ұйымына қатысатын несиелер;

2) Қолдану мерзіміне байланысты:

талап етуге дейін;
мерзімді, оның өзі 3-ке бөлінеді:

1) қысқа мерзімді (бір жылға дейін) ;

2) орта мерзімді (бір жылдан үш жылға дейін) ;

3) ұзақ мерзімді (үш жылдан жоғары) ;

3) Мөлшеріне байланысты: ірі - орта - кіші;

4) Қамтамасыз етуі бойынша: қамтамасыз етілмеген және қамтамасыз етілген болып бөлінеді. Сипаты бойынша кепілдікті қамтамасыз ету: кепілдеме беру және сақтандырылған болып бөлінеді;

5) Несиені беру тәсілі бойынша:

- компенсациялы;

төлемді;

6) Төлем әдістері бойынша:

бөліктеп төлеу төлемі;
бір жылғы төлем [4] .

Бұл жіктелім толық емес, себебі осының негізінде жеткілікті мақсатты нысанда жатыр.

Несие жалпы мағынасында банктің делдалдық қызметін білдіреді.

Қазіргі несиелеу жүйесінде шаруашылық ұйымдардың меншікті және зайымдық қаражаттар арасындағы шекті қатынасты белгілеуде мемлекет тарапынан қандай-да бір әмір жүргізу жоқ. Шаруашылық ұйымдардың қызметтерінің коммерциялық негізі, экономикалық тұрғыда олардың меншікті қаражаттарын зайымдық қаражаттар үшін толық материалдық жауапкершілікте болуын жүктейді. Мұнда зайымдық қаражаттар ретінде тек қана банктік несие емес, сол сияқты ақшалай және тауарлай формасындағы шаруашылықаралық несие қарастырылады. Кәсіпорындарға кімнің қаражатын және қанша көлемде зайымға алу туралы өздері анықтауға құқық берілген, ал оларды пайдалану шарты келісім-шартта анықталады.

1. 2. Заемдар ұғымы, олардың жіктелуі мен нормативтік-құқықтық реттелуі

Меншік нысанына және қызмет түріне қарамастан ұйымдар жылдың жекелеген кезеңдерінде немесе өндірістік және коммерциялық қызметтің ерекшелігі нәтижесінде меншікті ақша қаражаттарында жетіспеушіліктерді бастан өткізе алады. Бұл жағдайда олар тауар-ақша қатынастарының пайда болуына байланысты экономикалық санаттарға жататын кредиттер немесе заемдар алуға мәжбүр. Кредит қарыз қатынастарының дербес түрі болып табылады, оны құқықтық реттеу кредит шарты туралы нормалар ғана емес, сонымен қатар кредит шартының мәніне қайшы келмейтін бөлігінде қарыз шарты туралы нормалар негізінде жүзеге асырылады [5] .

Қазіргі заманғы шаруашылық процесте несие пайызының негізі болады, егер несие алмасу санаты болса, онда несие пайызын тарату санаты ретінде қарастыру керек. Коммерциялық ұйымдар ретінде банктер ақша ресурстарын ақылы сатып алуға экономикалық мүмкіндігі жоқ - олар несиені ақылы негізде сатады. Несиенің ақылы сипаты және оның қозғалысын капитал ретінде тудырады, ал осы себепті несие пайызын өндіріп алу қазіргі заманғы несие беру жүйесінің негізгі ережесіне айналады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.