Мәліметтер қорын құру тәсілдері
мазмұны
1.
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..
2. Деректер қорының даму тарихы және негізгі моделдері ... ... ... ...
3. MS Access МҚБЖ түсінігі. Негізгі объектілері. Атрибуттар. Мәліметтер
қорын құру
тәсілдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
4. Деректер қорын ашу және
жабу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
5. ACCESS-те анықтамалар
ашу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6. Деректер қорының құрылу
жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
7. Жаңа деректкр қорын
құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
8. Кесте
режимі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ...
9. Кестелер арасындағы байланысты
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ...
10. Access МҚБЖ-гі мәліметтерді өңдеудің негізгі амалдары: көру,
жазбаларды қосу, өшіру, іздеу, сұрыптау, фильтрация ... ... ... ... ..
11. Форма құру. Формаға мәліметтерді енгізу. Форманы кесте режимінде
көру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ...
12. Сұраулар құру. Сұрау түрлері. Есеп
құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
13. SQL тілі. SELECT операторы. Құрамдас сұраныс ... ... ... ... ... ... ..
14. Delphi ортасында мәліметтер қорымен жұмыс істеу ... ... ... ... ... ..
15. Жобаның Экономикалық тиімділігін бағалау ... ... ... ... ... ... ...
16. Е ңбекті қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
17.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..
18. Пайдаланған әдебиеттер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
19. Интернет-
көздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ..
КІРІСПЕ
Деректер қорының даму тарихы және
негізгі моделдері.
Бірінші электронды есептеуіш машиналар біздің елімізде ХХ ғасырдың 50
жылдарының басында пайда болды. Бұған қоса адамзат қызметінің жаңа саласы -
ЭЕМ-ге бағдарлама жасау қарқынды дами түсті. Айта кету керек, өзінің
қалыптасуының бастапқы кезеңінде де тіл құралы мен әдістерінің
жетілмегендігіне қарамастан, ЭЕМ-ге бағдарлама жасау, оқушылардың оны
қабылдауына және түсіну мүмкіншілігіне шек қоятын қандай да бір принциптік
қиыншылықтарды тудырмайды. Бұған қарапайым түсініктеме бар: ЭЕМ-ге қиын
емес оқу бағдарламаларын құрастыру жеткiншек жастағы оқушының шамасы
келетiн, қарапайым және жалпы маңызды ұғымдардың шектелген ауқымына
сүйенеді. Алғашқы ЭЕМ-дердің ғылыми-зерттеу мекемелерінде және жоғарғы оқу
орныдарының iрi орталықтарында пайда болуынан кейін, бұған, яғни ЭЕМ-ге
кіру және машина уақытына иелік ету мамандардың ынта-ықпалымен және олардың
оқушылармен ізденушілік жұмыстарына деген қызығушылықтарына сәйкес келіп
жатты, осыдан кейін ЭЕМ-де бағдарлама жасауды оқып үйренетін оқушылар
топтары пайда бола бастады.
Қазіргі кезде осы сияқты практика ең алғаш рет қай жерде іске
асырылғандығын анықтау қиын. Мысалы, бізге белгілі 50 жылдардың соңына
қарай тәжірибе КСРО ғылыми акдемиясының болашақ академигі және мектеп
информатикасының алғашқы нұсқасын жасауды ұйымдастырушы, Ресейлiк
математиктер мен программистердің ең әйгілі өкілі А.П. Ершовтың (1931-
1988) қатысумен және де басшылығымен Академқалашыққа тиесілі
Новосибирскінің бірқатар мектептерінiң есептеуіш техника базасында даму
алды. Қысқа мерзім ішінде осындай бағыттағы жұмыстарға еліміздің ғылыми-
зерттеу институттарынан және университеттерінен ондаған, жүздеген жаңашыл-
оқымысты ғалымдар қосылды. Бұл алғашқы қадамдар оқушыларға жүйелі
бағдарламалау оқу курсының жасалуына тікелей қатысы болмады, бірақта
оқушыларды бағдарламалауға оқыту идеясының орындалатынын дәлелдеді.
Мәлiметтер қоры – бұл өзара байланысқан мәлiметтердiң интеграцияланған
жиынтығы болып табылады. Әдетте мәлiметтер қоры бiр нақты пән саласы үшiн,
қолданбалы есептердi ұйымдастыру үшiн құрылады. Мәлiметтер қорымен жұмыс
iстеу үшiн мәлiметтер қорын басқару жүйесi (МҚБЖ) пайдаланылады. Бұл
мәлiметтердi енгiзудi, iздеудi, сақтауды, түзетудi қамтамасыз ететiн және
есеп берудi және мәлiметтер қорын пайдаланушылардың сұранысына жауап берудi
ұйымдастыратын арнайы бағдарламалар жабдығы болып табылады. Сонымен қатар
МҚБЖ мәлiметтердi қорғау мен олардың “жылжуын”, басқа бағдарламалық
құралдар арқылы пайдаланылуын қамтамасыз етедi. Қазiргi уақытта көптеген
экономикалық және ақпараттық-анықтамалық бағдарламалық кешендер қандай-да
бiр МҚБЖ негiзiнде жүзеге асырылып отырғандығы баршаға белгiлi болып отыр.
Бүгiнгi таңда информатика пәнiнен оқу процесiнде орта бiлiм беретiн
мектептерде мейлiше танымал бағдарламалық өнiм - MS Access мәлiметтер қорын
басқару жүйесi оқытылып келедi. Ол өз жүйесiне мәлiметтер қорының
реляциялық графикалық мұқабалы түрiн қамтиды. Мұндай қорлардағы мәлiметтер
бiртектi жазбалардан тұратын бiр немесе бiрнеше кестелер түрiнде берiледi.
Қызмет көрсету жүйесi ЭЕМ-ге мәлiметтердi енгiзу, мәлiметтердi қандай-да
бiр белгiсi бойынша сұрыптау, мәлiметтер құрылымын түрлендiру,
мәлiметтердi шығару және т.б. сияқты жұмыстарды қамтамасыз етедi.
Мәліметер қорын басқару жүйесіндегі барынша айқын көріністер арасынан
Lotus Approach, Microsoft Access, Borland dBase, Borland Paradox, Microsoft
Visual FoxPro, Microsoft Visual Basic, сонымен қатар, клиент-сервер
технологиясы бойынша құрастырылған Microsoft SQL Server және Oracle
мәліметер қорын атауға болады.
Жалпы алғанда, кез-келген бүгінгі күнгі МҚБЖ, көптеген мәліметтерді
түрлі форматта көрсетудің дәлме-дәл баламасы үшін қолданылуға арналған
экспорт пен импортты жүргізіп отыратын сандаған конвертерлердің арқасында
жүзеге асатын басқа бір компания шығарған баламасының болуы заңды.
Кез-келген ақпараттық жүйенің мақсаты — нақтылы әлемнің нысандары
туралы мәліметтерді жасау болып табылады. Кең мағынада алғанда, мәліметтер
қоры сөздері дегеніміз — бұл қандай да бір пәндік салаға қатысты нақтылы
әлемнің нысандардың бірлігі болып шығады.
Пәндік саланың астарында басқруды ұйымдастыруға арналған нақтылы
әлемнің бір бөлігі туралы түсінік жатыр, осының нәтижесінде, мысалы,
кәсіпорынды, жоғарғы оқу орнын және тағы сол сияқтыларды автоматтандыру
жүзеге асырылады. .
Мәліметтер қорын жасай отырып, пайдаланушы ақпараттарды түрліше
белгілері бойынша тәртіпке келтіруге және белгілердің ерікті түрдегі
бірлігіне негіздеуге жылдам түрде ұмтылады. Мұны мәлімтеттер
структураланған болса ғана іске асыруға болады.
Структуралау — бұл мәліметтерді таныстыру тәсілдеріне келісім жасау
деген сөз. Структураланбаған деп, мысалы, мәтін файлында жазып алынған
мәліметтерді атайды.
Деректер базасының жүйесі - қазiргi заманғы мәлiметтер қорының
теориялық негiздерiн, мәлiметтер қорын жасау және олармен жұмыс iстеу
принциптерiн ұйрену, студенттердi әртұрлi информациялық жұйелерде
мәлiметтер қорымен жұмыс iстеуге қажеттi бiлiммен қаруландырып, дағдыларын
қалыптастыру болып табылады.
Деректер базасының жүйесі пәнінің негізгі міндеттері: - қазiргi
мәлiметтер қорының теориялық негiздерiн, мәлiметтер қорын жасау
принциптерiн меңгеру және құралдарымен жұмыс iстей бiлу, әртұрлi МҚБЖ-де
мәлiметтер қорымен жұмыс iстей бiлу, практикалық есептер шығару барысында
мәлiметтер қорын қолдана бiлуi тиiс.
Деректер базасының жүйесі пәнін оқыту нәтижесінде студент:
- мәлiметтер қорының теориялық негiздерiн, мәлiметтер қорын жасау
принциптерiн және онымен жұмыс iстеу құралдарын бiлуi керек;
- ACCESS және МҚБЖ-i тәрiздi әртұрлi ортада жұмыс iстей бiлу, практикалық
есептердi шығаруға арналған мәлiметтер қорын жасау керек;
- мәлiметтер қорын жасау мен жобалаудың негiзгi әдiстерiн меңгеруi керек.
MS Access МҚБЖ түсінігі. Негізгі объектілері. Атрибуттар.
Мәліметтер қорын құру тәсілдері.
Microsoft Access -1993 жылы ең танымал МҚБЖ-нің (Мәліметтер Қорын
Басқару Жүйесі) бірі болды.
Аccess – сөзі, ағылшын тілінен аударғанда КІРУ (доступ) – деген
сөзді білдіреді. Талқыланған, индекатифті және интегралданған қосымшаны
құру Access жүйесінің иілгіштігіне қарамастан, қосымша программалау
көмегімен белгіленеді. Бұл информатикадан лобораториялық жұмыстар жүргізу
мақсаты, өткен материялдарды қайталау емес, жаңа тақырыптарды ұғыну
процесіне байланысты.
Қазіргі заманда программалаудың және информацияны өңдеуде
негізгі тамырының бірі Microsoft Access программасы кеңтүрде қолданылады.
Мәліметтер қоры- бұл адам қызметіндегі әртүрлі салаға қатысты
ақпараттарды сақтайтын жүйеленген орын. Компьютер пайда болғанға дейін бұл
ақпараттардың барлығы папкада немесе картотекаларда сақталған. Әрбір қағаз
бетінде немесе карточка, мәліметтерді толтыру үшін қалдырылған бос
орындары бар форма бланкы басылған. Мысалы: студенттердің жеке
карточкасында фамилиясын,атын,әкесінің атын,туған күнін т.б. мәліметтерді
көрсететін графаларды толтыру керек болды. Жеке студентке қатысты
ақпараттар бірнеше карточкаларда сақталды. Бұл жағдай қызметкерлер үшін
қолайсыз болды. Керекті ақпаратты іздеу тіптен қиын болды. Анықтама алу
үшін жүздеген жеке корточкаларды ақтаруға тура келді.
Microsoft Access МҚ пайда болып көптеген проблемаларды жоюға
мүмкіндік берді. Microsoft Access қазіргі заман талаптарына сай
мәліметтерді өңдеу, жинақтау, тарату және сақтау жұмыстарын атқарады.
Access – бұл , ең алдымен МҚБЖ. Осы категориядағы басқа жүйелер
сияқты , ол деректерді сақтау және іздеу, ақпаратты ыңғайлы түрде және жиі
қайталанавтын операцияларлы автоматтандыр( есеп, тіркеу, жоспарлау және
т.б. да кіріспелер).
Access арқылы жай ыңғайлы форма деректерін енгізуді өңдеуге және
күрделі есептер беруге болады.
Access Windows-тің қуатты қолданушысы МҚБЖ- ның өнімділігі.
Microsoft Windows-тің қолданушыларында бар жарлықты қолдану
ыңғайлығымен шектелген.
Бұл екі өнім- Microsoft компаниясынан болғандықтан олар өзара жақсы
қарым-қатынаста, сондықтан онымен жұмыс істегенде қолданушыға Windows-тің
барлық артықөшылықтары қолайлы.
Access-ке Windows-тің анықтауыштарынан деректерді кесіп алу,
көшірмесін алу және орнына қою жұмыстарын жргізуге болады немесе
керісінше Access – те жоспарлау формасын құрып және оны Конструктор
формасына қоюға болады.
Access реляционды МҚБЖ ретінде деректердің барлық типіне кіру
мүмкіндігін қамтамассыз етеді және бір мезгілде көптеген кестелерді
мәліметтер қорында қолдануға мүмкіндік береді. Бұл жағдайда деректер
құрылғысын жеңілдетуге болады, сонымен бірге қойылған тапсырмалардың
орындалуын оңайлатуға мүмкіндік бар.
Access кестесін ЭЕМ- де және серверде қарағанда, яғни Paradox және
dBASE ортасында құрылған кестелерді қолдануға болады. Access жүйесі –
бұл қолданушы үшін мәліметтер қорын басқарудағы соңғы аспаптар жиынтығы
болып табылады. Оның құрамына кестелер конструкторы, формалар, сұраныс
және есеп берулер кіреді. Бұл жүйені қосымша өңдеу орталығы ретінде
қарауға болады. Тапсырманың шешімін автоматизациялау үшін макрос және
модульдерді қолдана отырып қолданушының тікелей праграммалау тілінде
жазылған қуатты қосымшалар құру мүмкіндігі бар.
Мәліметтер қорының негізгі сонда сақталынған мәліметтер құрады.
Дегенімен, Microsoft Access мәліметтер қорында басқа да маңызды
компоненттер бар, оларды обьектілер деп атап кеткен.
Төменде обьектілер типінің тізімі көрсетілген.
• Кестелер – бұл жазудың жиындығы және ол мәліметтерді сақтайды.
Кестедегі бағандар-өріс, ал жолдар- жазулар болып саналады. Ондағы
жазулардың саны қатты дисктің сайымдылығымен шектеледі. Өрістің саны
-255. Мәліметтер қорында бірнеше кестелер болуы мүмкін. Әр түрлі
сұрақтар үшін мәліметтерді әр кестеде сақтаған дұрыс. Жұмыс істеу
үшін кестені ашу керек, ал жұмыс аяқталғанда оны жабу крек, ол үшін
жұмыс барасында барлық өзгертулерді сақтау қажет.
КЕстелермен екі тәртіпті жұмыс істеуге болады- кестелер және
конструкторлар. Кесте режимінен конструктор режиміне өту және керісінше
жасау ВИД -(түр) түймешесін шерткеннен болады, ол яғни ВИД түймешесі
саймандар панелінде орналасқан.
Кілтті өріс – жазулар өрісі болып табылады. Кестелер кілттер арқылы
байланысады: кілт бір немесе бірнеше өрістерден тұруы мүмкін. Мәліметтер
қорынның барлық обьектілерін сырттан әкелуге, яғни , басқа мәліметтер
қорынан көшіріп алуға болады.
Сол кезде оны қайта енгізуді қажет етпейді . Егер кестелер ескі
мәліметтер қорымен байланысқан болса, онда сол күйінде жаңа мәліметтер
қорында байланысты болады.
Кесте режимінде әдетте қарап шығуды, қосады және мәліметтерді
өзгертеді. Сонымен қатар кесте бағандарын қосуға немесе алып тастауға ,
сыртқы кейпін өзгертуге болады.
• Формалар – ақпаратты көруге және реликциялауға мүмкіндік береді. Ол
экранның арнайы форматын береді, оны әр түрлі мақсат үшін
қолданылады, ал көбінесе мәліметтерді кестеге шығару үшін және бір
жазуды көру үшін. Формалар мәліметтерді енгізуге, қосымшалар қосуға
және өшіруге мүмкіндік береді. Бір уақытта жұмыс үшін өзара
байланысқан кестелерді құруға болады. Бірнеше кестеден мәліметтер
қолданған форма сұраныс негізінен болуы керек, ол үшін осы
кестелерден мәліметтерді қосу қажет.
Форманы қолдану кезінде жазуды қолданушыға ыңғайлы түрде ұсынуға
болады, мысала: бланктер, емтихан ведомосттері және т.б. Енгізу- қорытынды
формасы қорға мәліметтерді енгізуге, оларды көруге, өріс мәнін өзгертуге,
жазуды қосуға және өшіруге мүмкіндік береді.
Формаға қосылатын барлық - өріс, сыртқы жазулар, тізімдер,
ауыстырғыштар, түймешелер, жолдар басқару элементтері болып табылады.
Басқару элементтерін құру, ол қандай элементтің ( яғни, жалғасқан, бос
немесе есептелінетін) құрылатындығынан тәуелді.
• Сұраныстар – мәліметтер шартын қоюға және мәліметтерге өзгерістер
енгізуге мүмкіндік береді. Яғни , ол таңдау, таңдау және мәліметтерді
өзгерту құралы. Сұраныс көмегімен бірнеше кестелерде мәліметтерді
таңдауға, қарауға және өзгертуге болады.Сұраныс сонымен қатар форма
мен берудің бастапқы көзі ретінде қолданылады.
• Есеп берулер- ақпаратты жинақтап қорытуға және басып шығаруға
мүмкіндік береді. Сонымен қатар – бұл, иілгіш және тиімді құрал, онда
мәліметтерді ұйымдастырып басып алуға шығарумен қатар қолданушыға
керек түрде ( оқу түріндегі анықтама, кестелер т.б.) қордан
мәліметтерді шығару болып табылады.
Есеп берудің көмегімен ақпаратты қағазға қолданушыға ыңғайлы түрде
орналастыруға болады. Конструктор арқылы есеп беруді өз бетінше өзгертуге
болады, ал Мастер арқыла дайын нұсқаны безендіруге немесе есеп беруді
қосуға болады.
• Макрос – бір немесе бірнеше ақпаратты түрде орындайды . Олар
анықталған автоматты түрде орындайды. Олар анықталған формана ашу немесе
есеп беруді баспаға шығару сияқты операторларды орындайды. Макростар жиі
орындалатын есептерді автоматизациялауға пайдалы бола алады. Мысалы:
қолданушының басқан түймешесі арқылы есеп беруді басып шығаруға
арнарған макросты іске қосуға болады.
• Модуль – бұл Visual Basic тілінде жазылған мәліметтер қоры
функцияларын автоматизациялау мен баптау программасы . Лабороториялық
практикум мысалдарында макрос пен модуль қарастырылмайды.
Кестелер – мәліметтерді сақтау үшін жасалған, өрістерден
(бағаналардан) Және жазбалардан (қатарлардан) тұратын мәліметтер.
Кесте (Tables) – мәліметтер базасымен жұмыс істеуге арналған негізгі
обьект, мәліметтер жиыны. Ол өрістер(поля)мен жазбалардан(записи) тұрады.
Жазба (Record )- кестенің бір қатары, яғни жолы. Ол МҚБЖ мәліметтерін
сақтайтын негізгі блок болып табылады. Жазба сипатталатын бір обьект туралы
толық мәлімет береді.
Өріс (Field )- кестедегі бағана немесе тік жол. Access-те өріс
мәліметтерін сипаттайтын оның бірсыпыра қасиеттері болады.
Енгізу өрісі деп басқару элементі ретінде мәлімет енгізілетін бір
бағанадағы жолды айтады, оған пернелер арқылы мәндер енгізіледі.
Обьектінің әрбір сипаты (қасиеті) белгілі бір өріс мәні болып
табылады. Әрбір кесте үшін бастапқы түйінді мәнді, яғни негізгі(кілті)
өрісті анықтауға болады, ол әрбір жазбаны басқаларына бөліп
идентификациялау үшін пайдаланылады (әрбір жазба үшін бірегей мағынаны
білдіреді) және ол бір немесе бірнеше өрістен тұруы мүмкін.
Мәліметтер қоры (МҚ) файлын құру. МҚ-на енгізу, экранда көру.
МҚ-н редакциялау. Мәліметтер қорының құрылымын өзгерту.
ACCESS терезесі тақырып қатары, меню қатары, саймандар тақтасы және
қалып қатардан тұрады.
Тақырып қатарында ACCESS терезесін көрсетпеу сворачевание өлшемін
қалпына келтіру вастонавление және жабуға арналған жүйеленген меню және
үш батырма кнопка болады.
Қалып цатары экранның соңғы қатары болып табылады. Мұнда меню немесе
саймандар тақтасындағы батырмалардың таңдалған пунктерінің қойылуы тұралы
ақпарат пайда болады.
Меню қатары командалардың ашылатын меню аттарынан тұрады. Саймандар
тақтасы берілген командаларды тез орындау үшін арналған түймелер
батырмалар жинағынан тұрады. ACCESS жұмысының әртүрлі режимдеріне сәйкес
бірнеше саймандар тақтас ынан тұрады. Түймелер туралы анықтама алу үшін,
оған тышқан көрсеткішін жақындатып, кішкене ұстап тұру керек. Түйме аты
тышқан көрсеткіші астынан шығады.
ACCESS терезесінің ішінде оның әртүрлі объектілерімен : кесте, пішін,
сұрату және т.б. тұратын басқа терезелер болуы мүмкін.
ДЕРЕКТЕР ҚОРЫН АШУ ЖӘНЕ ЖАБУ
Access жүктелгеннен кейін оперативті жадыда сұхбат терезесі пайда
болады және пайдаланушыға екі варианттың бірін: жаңа ДҚ-н құру немесе бар
ДҚ-ы ашуды таңдау ұсынылады. Жаңа ДҚ-н құруға байланысты сұрақтар келесі
бөлімде қарастырылады.
ДҚ-н ашу үшін соңғы ашылған ДҚ-р тізімінде тұратын, тізімінің сәйкес
әлементіне екі рет шерту жеткілікті. Егер бұл тізімге керек ДҚ-ы болмаса,
онда тізімнің Басқа файлдар әлементін таңдау керек, пайда болған деректер
цоры файлын ашу сұхбат те резесінде ізделініп жатқан ДҚ-ы бар файлды тауып
ОК түймесін шерту керек.
Жұмыс кезінде басқа ДҚ-ы ашу үшін, файл менюіндегі ашу открыть
командасын таңдау немесе ДҚ-н ашу түймесін басу керекк. Пайда болған сұхбат
терезесінде керекті ДҚ файлды тауып ОК түймесін шерту керек. Тек бірғана ДҚ
ашылған болуы мүмкін.
Дқ-н ашқаннан кейін экранда, объектілерінің әр типі үшін жинақшысы
вкладка бар Деректер цоры деген терезе пайда болады. Кез келген жинакшыны
шерткенде экранда ДҚ-да болатын берілген типті объектілер аттарының тізімі
пайда болады. ДҚ-ы ашқанда бірінші кезге кесте таблица жинақшысы
активтеледі және экранға кестелер тізімі шығады. Керекті объектіні ашу
үшін, оның атына екі рет шерту немесе оны шертіп, сосын ашу открыть
түймесін шерту жеткілікті. Жаңа объектілерді құру үшін құру создать
түймесін, ал бар объектілерді модификациялау үшін конструктор түймесін
қолдану керек.
Access-тің әрбір ашылған объектілерді өз терезесінде пайда болады.
Терезелер арасын ауыстырып крсу үшін, Ctrl+F6 пернелер комбинациясын
қолдануңа немесе терезе окноменюінде керек терезені таңдау керек.
Деректер қоры терезесін кез келген уақытта F11 пернесін
басып активтеуге болады. Активті терезені жабу үшін Ctrl+F 4 пернелер
комбинациясын басуға немесе осы терезедегі жабу закрыть түмесін шерту
жеткілікті.
Ашу операциясынан басқа бір объектімен нақты жағдайға тәуелді басқа
амалдар : редактрлау, көшіру, сақтау және т.б істеуге болады.
Мүмкін амалдардың тізімі ДҚ терезесіндегі объектіде тышқанның оң жақ
батырмасын немесе ашық түрған объект терезесін шерткенде шығатын контексті
менюде болады. ДҚ-н жабу үшін файл менюіндегі жабузакрыть түймесін шерту
керек.
ACCESS-TE АНЫҚТАМАЛАР АШУ
Керекті тақырыпта анықтама алу үшін Access-тің анықтамалық жүйесін
пайдалану керек.Мұнда программаның негізі мүмкіндіктерінің сипаттамасын
немесе кейбір амалдардың қалай орындалуы тұралы түсінік алуға болады.
Аныцтаманы шацыру үшін менюде сұрақ белгісі пунктін таңдап, сосын
Анықтаманы шақыру командасын таңдау керек. Экранда бірнеше жинақшылары бар
негізгі анықтамалық терезе пайда болады.
Мазмұны жинақшысы Access-пен жұмыс істеу тұралы,толық ақпаратты алуға
болатын терезеден тұрады. Нүсцаушы жинақшысы, берілген тақырыпта байланысты
түйінді сөз бойынша анықтама бөліктерінің тізімін алуға болатын,пәндік
нұсқаушыға қатынауға мүмкіндік береді. Іздеу жинақшысы берілген сөздер бар
анықтамалар бөліктерін іздеуді жузеге асыруға мүмкіндік береді.
Сонымен қатар F1 пернесі арқылы контексті анықтаманы шақыруға
болады.Бұл жағдайда не анықтаманы нақты бөлігі, не бір жағдай бойынша ақыл
беретін немесе оған байланысты тақырып бойынша анықтамалар тізімін ұсынатын
көмекшіпомощник пайда болады. Оны экранная алып тастау үшін оның
терезесінің жабу түймесін шерту жеткілікті.
Кез-келген түйме немесе экранның басқа әлементі,немесе сұқбат терезесі
тұралы анықтама алу үшін SHIFT+F1 басу керек. Тышқан көрсеткішіне сұрақ
белгісі қосылады. Бүдан кейін экранный, керекті әлементін шерту керек.
Экранда көрсетілген әлемент тұралы ақпаратты бар анықтамалық жүйе
терезесі пайда болады.
ДЕРЕКТЕР ҚОРЫНЫҢ ҚҰРЫЛУ ЖОЛДАРЫ.
ДҚ-ын құру оны жобалаудан басталу керек. ДҚ-ын жобалау процесі келесі
негізгі кезеңдерден тұрады:
1 .ДҚ-ның белгілеуін анъқтау. ДҚ-ын жобалаудың бірінші кезеңінде оның
көмегімен шешілетін мәселелер тізімін және ол үшін қандай деректер
керектігін анықтау керек.
2.Кесте құрылымын анықтау. Бұл ДҚ-ын құру процесіндегі ең қиын
кезеңдердің бірі болып табылады. Деректер қорының дұрыс құрылымы қажет
деректі жылдам алуға жол береді, сақталған ақпараттардың тұтастығын
қамтамасыз етеді және қайталануға жол бермейді. Қиын деректердің бірнеше
кестелерге бөліну процедурасын нормаландырылған деп атайды.
ДҚ-сын жобапайтын специалистер ДҚ-сын нормаландыру теориясын шығарды.
Ол кестелерді жобалағанда келесі негізгі принциптерді басшылыққа алуды
үйғарды:
- Әрбір кесте бір типті объектілер жинағы тұралы ақпаратты жинақтау
керек. Мысалы ,студент немесе сессия тапсыру қорытындысы тұралы мәліметті.
- Осындай деректер жинағының әрбіреуіне жеке кесте сәйкес келу
керек. Мысалы ,студенттер және олардың сессияда алған бағалары
тұралы мәліметті жойғанда ол тұралы ақпарат ДҚ-да қалады.
- Кестеде ақпарат қайталанбауы керек. Кестелер арасында да
қайталану болмауы керек. Бұл әртүрлі кестелерде ақпараттың сәйкес келмеу
мүмкіндігін жояды және ДҚ-мен жұмысты анағурлым
жақсартады.
З.Өрісті анықтау. Әр кесте бір типтегі объектілер жинағы тұралы
ақпараттан тұрады.Өрісті өңдеу кезінде кесте үшін мынаны есте сақтау қажет:
- Кесте берілген объектілер жинағы тұралы барлық керекті ақпарат
болуы керек.
- Әрбір өріс басқа объект жинағы тұралы емес, дәл қарастырып отырған
объект жинағының қасиеттері тұралы мәліметтер жинақтау керек.
Басқа кестелермен байланыс үшін қолданылатын өрістерден басқа.
- Кестеге есептелінетін өріс деп аталынатын кейбір өрнектің мәнін
есептеудің нәтижесі болып табылатын деректерді қосу
ұсынылмайды.
- Ақпаратты кішкентай логикалық бірліктерге бөлу керек. Мысалы ,
студенттер мекен жайы тұралы мәліметтерден тұратын кестеге Адрес жалпы
өрісін қосқаннан кейін, жатақхана және бөлме өрістерін қосқан тиімді. Бұл
ДҚ-да берілген бөлмеде тұратын студенттерді іздеуді немесе жазбаларды бөлме
нөмірі бойынша сұрыптауды жүзеге асыруға мүмкіндік береді. 4.Түйінді
ключевое өрісті анықтау.
Access әр түрлі кестелердің деректерін байланыстыра алу үшін, әрбір
кестеде алғашқы түйінпервичный ключ немесе жай түйін кілт болуы керек.
Бұл мәндер жиыны кестедегі әрбір жазбаны анықтайтын бір немесе бірнеше
өрістер. Кестеде түйіннің болуы онда бірдей екі жазбаның шығуына мүмкідік
бермейді. Жаңа кестені қүрғанда Access, бірегейлі мәндері бар қосымша
өрісті қосу арқылы түйін құруды ұсынады.
5 .Кестелер арасында байланысты анықтау .
Кестелерге деректерді бөлінген кейін және түйінді өрісті анықтағаннан
кейін әртүрлі кестелердегі деректер байланысы үшін сызба кұру керек. Ол
үшін кестелер арасындағы байланысты анықтау керек. Бұл байланыстарды
Access, көп кестелі сұратуларды, пішіндер және есептерді күрғанда
қолданады.
ЖАҢА ДЕРЕКТЕР ҚОРЫН ҚҰРУ.
ДҚ-ын кұру үшін Файл менюінен Құру командасын немесе саймандар
тақтасындағы деректер қорын кұру түймесін басу керек. Құрылу сұхбат
терезесі ашылады. Бұл терезеден ДҚ-ын сақтау үшін диск және каталогты
таңдап, жаңа ДҚ-ның файл атын енгізу керек. Access оған автоматты түрде mdb
кеңейтілуін қосады. Бұл файлда деректер,сонымен бірге
кестелер,сұраныстар,пішіндер және ДҚ-ы құратын объектілер кұрылымының
Сипаттамалары сақталады. Экранда жаңа бос деректер қорының терезесі
пайда болады. О л бірте-бірте сәйкес шеберлер көмегімен немесе қолмен құру
өлшемі бойынша керекті кестелердің одан кейін басқа да объектілердің
кұраушымен толтырылады. Арнайы шебер көмегімен барлық қажетті
кестелерімен,пішіндерімен және есептерімен бірге анықталған типті ДҚ-ын тез
құруға болады. Ол үшін Құрылу терезесін деректер қоры белгісін шертіп,
тізімнен керекті ДҚ-ын таңдау керек.
2.3 КЕСТЕНІҢ ҚҰРЫЛУЫ.
Кесте құру үшін ДҚ-сы терезесіндегі Кесте жинақшысының белгісін, содан
кейін құру түймесін шерту керек.
Access жаңа кесте терезесін ашады және кесте құрудың бірнеше әдістерін
ұсынады.
2.3.1 КЕСТЕ РЕЖИМІ.
Кесте режимі вариантын таңдағанда Өріс 1,Өріс 2 және т.б. стандартты
аттар бар 30 қатар жазба және 20 бағаннан өрістен тұратын кесте
дайындығы пайда болады.
Кестені толтырғаннан кейін Access автоматты түрде, онда енгізілген
ақпаратқа байланысты өрістер типін анықтайды. Өріс атын өзгерту үшін сәйкес
бағанның тақырыбын 2-рет шертіп, жаңа ат енгізіп және Enter пернесін басу
керек.
Кестеге ақпаратты енгізіп болған соң Сақтау түймесін басып құрылған
кестеге ат беру керек. Содан кейін Access оған түйінді өріс қосуды ұсынады.
Егер бұл ұсыныс қабылданса, онда кестеге енгізілген жазбалар реті
нөмірлері болатын Счетчик типті код өрісі қосылады.
Кесте режимін пайдалану, өрістерінің қажетті қасиеттерін орнатуға
мүмкіндік бермейді. Ол үшін ДҚ-ы терезесіндегі конструктор түймесін басу
арқылы шақырылатын кестенің конструктор режиміне өту керек.
2.4 КЕСТЕЛЕР АРАСЫНДАҒЫ БАЙЛАНЫСТЫ АНЫҚТАУ.
ДҚ-да негізгі кестелер құрылғаннан кейін, олар бір-бірімен қалай
байланысқанын көрсету керек. Бұл байланыстарды Access сұратуда, пішінді
және есепте, бірнеше кестеден ақпаратты жинағанда қолданылады. Кестелер
арасында байланыстың болуы ДҚ-да деректің тұтастығын қорғауды қамтамасыз
етеді.
Біреуі басты главная, ал екіншісі бағынышты подчиненная болатын екі
кесте арасында байланыс орнату үшін, бұл кестелердің жазбалары арасында
сәйкестік орнатылады.
Байланыс орнату үшін басты кестеде, мәндер жиыны жазбаны анықтайтын
бірегейлі болу өріс немесе өрістер жинағы таңдалады, бірақ оның бірегейлі
уникальный индексі болса жеткілікті. Оған сәйкес Сыртқы түиін деп
аталатын бағынышты кестенің өрісі қойылады. Жазбалар арасындағы байланыс,
байланыс өрісінде мәндердің сәйкес келуі бойынша орнатылады. Access басты
кестенің кез-келген жазбасының байланыс өріс мәнін тексеріп, сыртқы
түйіннің осындай мәні бар бағынышты кестенің барлық жазбаларымен
байланыстырады.
Байланыс өрістің әртүрлі аты болу мүмкін, бірақ онда бірдей деректер
типі және біртипті құрама болуы керек. Бұл қағидаға жатпайтын: Счетчик
түрдегі өрісті Өріс көлемі қасиетінде Үзын бүтін Длинное целое мәні бар
сандық өріспен байланыстыруға болады.
Мысалы, студенттер және олардың алған бағалары тұралы ақпарат алу үшін
Студенттер және Сессия кестелерінде Студент коды өрісі бойынша байланысты
анықтау керек. Бұл байланыста басты кесте-Студенттер, ал бағынышты кесте-
сессия болады.
Басты кестеде студент тұралы берілген әрбір жазбаға-бағынышты кестеден
бірнеше жазбалар-оның бағалары тұралы ақпарат сәйкес келеді. Сессия
кестесінде Студент коды өрісі сыртқы түйін болып табылады.
Access МҚБЖ-гі мәліметтерді өңдеудің негізгі амалдары: көру,
жазбаларды қосу, өшіру, іздеу, сұрыптау, фильтрация.
Кестедегі деректерді сұрыптау жазбалардың орналасу ретін өзгертуге
мүмкіндік береді. Бұл кезде кесте құрылымы өзгермейді. Сұрыптау мынадай
жағдайларда қолданылады: мысалы, жұмысшылардың тізімін алфавит бойынша,
жасы немесе айлығы бойынша келтірілген түрде беру керек біолғанда.
Сұрыпталу кестенің барлық жазбаларына бірдей тиісті.
Жеке баған бойынша сұрыптау үшін, кесте режимінде онда тышқан курсорын
орнатып, осу бойынша А-дан Я-ға дейін немесе кему бойынша
Я-дан А-ға дейін командасын Жазбалар Записи менюін таңдау
жеткілікті. Бұл командаларды сонымен қатар өсу бойынша сұрыптау, кему
бойынша сұрыптау түймелерін қолданып орындауға болады.
Егер жанында тұрған бағандар тобын сұрыптау керек болса,осы бағандар
тобының барлығы белгіленіп, Сұрыптау командасы таңдалады. Ең сол жағында
орналасқан бағандар деректері алдымен сұрыпталады, сосын оң жақ көрші
бағандар, т.б. Барлық бағандар бір бағытта сұрыпталады. Мұндай сұрыпталу
процедұрасы келеңсіз жағдайға алып келеді, тек қана көрші бағандар
сұрыпталады жәнебарлық сұрыпталу бір бағытта жүреді. Егер бірінші қиындықты
жеңсек бағандарды көрші етіп қойып
СҰРАТУДЫ ҚҰРУ.
Access сұрақтардың келесі түрлерін қолдануға мүмкіндік береді: Сұрату -
таңдау. Ақпаратты кестелерден және ДҚ - ның басқа сұратуларынан алу үшін
қолданылады. Бұл сұратуларды орындағанда Access таңдалған деректерден
тұратын жазбалардың динамикалық жиынын құрады. Бұл жиынмен көп жагдайда жай
кесте сияқты жұмыс істеуге болады. Оны қарауға, редактреуге, қажет
ақпаратты алуға және т. б. Болады. Бірақ кестеден айырмашылығы динамикалық
жиын деректер қорында физикалық түрде болмайды және ӘВМ жананда тек
сұратулар. Орындалып жатқанда сақталады. Динамикалық жиынның өрістерде
деректерді өзгердуде, Access әдетте автоматты түрде кестеге жасаған
өзгертулерді енгізелі.
Айқастырылған сұрату. Сұрату берілген шарттар негізінде деректерді
әлектронды кестеге үқсас форматта көрсетеді. Оның көмегімен үлкен көлемді
топтауға және түсінуге келетін түрде оны көрсетуге болады. Сұратудың бұл
түрі әдетте диаграмма қүрганда қо л даны лады.
Өзгертуге страду. Бір операцияда көрсетілген таңдау шарты негізінде
жазбаларды таңдайды және оларға өзгертулер енгізеді. өзгертуге сұратудың
төрт түрі бар:
• Қосуга сұрату - бір кестеден екінші кестеге жазбалар тобын
косады.
• Жоюга сұрату - бір немесе бірнеше кестеден жазбалар тобын жоюга
мүмкіндік береді.
• Жаңартуга сұрату - бір немесе бірнеше кестедегі жазбалар
тобына өзгерестер енгізеді.
• Кестеде цұруга сұрады - ДҚ - ның басқа кестелерінің орналасатын
деректер негізінде кесте құруға мүмкіндік береді.
SQL сұрату - тек SQL көмегімен құруға болатын сұрату. Оның үш түрі бар:
• Бірікиіру сұрату - бірнеше кесте немесе сұратудан өрістерді
бір деректер жиынвша біріктіруге мүмкіндік береді.
• Серверге сұрату - жойылған деректер қорында SQL инструкциясын
жібереді.
• Багындыратын сұрату - деректер қорының кестелерін немесе
индекстерді құрады, өзгертеді, жояды.
Сұрату терезесінің режимі
Сұрату терезесі 3 режимінің: конструктор, кесте немесе SQL - дің
біреуінде орналасуы мүмкін.
Конструктор режимі. Жаңа сұрату құру үшін немесе бар сұратуда
өзгертулер енгізу ушін арналған. Бар сұратуды Конструктор режиміде ашу
үшін, ДҚ терезесінің Сұратулар белгісін басып, керекті сұратуды таңдап
Конструктор түймесін шерту керек. Конструктор терезесінде таңдалған сұрату
пай да болады.
Кесте режимі. Сұратумен сұрыпталған деректерді қайда көру немесе
өзгертуге сұрату орындалу нәтижесінде өзгеретін деректерді көру үшін
арналған.
SQL режимі. Сұрату қүрнаған немесе өзгерткенде SQL инструкциясын енгізу
немесе кору үшін қолданылады. Бұл режимдерді ауыстырып қосу үшін саймандар
тақтасындағы Түр түймесі қолданылады.
Сұратуды құру
Сұратуды құрудың алдында келесі сұрақтарға жауап ойластыру керек.
• Қайсы кесте немесе кестелерде қажет ақпарат бар;
• Бұл кестелерді қалай байланыстыру керек;
• Сұратудың қандай түрін қолдану керек;
• Сұраптылатын жазбалар қандай шартты қанағаттандыру керек;
• Оларды сұрыптау реті қандай;
• Сұрыпталған деректерге қандай есептеулер жүргізу керек;
Сұрату үщін ДҚ терезесіндегі Сұратуларға шерту керек, сосын сұрату
тізімінің үстнде Құру түймесін басу керек.
Экранда Жаңа сұрату сұқбат терезесі пайда болотын және Access таңдауға
мүмкіндік береді: конструктор режімінде өзің сұрату кұруға болады немесе
шебердің бірін қолдануға болоды.
Шебер көмегімен келесі түрде сұратулар жасауға болады.
• Жай сұрату. Көрсетілген өрістен таңдауға сұрату құрылады.
• Ащастырылган сұрату. Деректерді экранды кестенің форматында
шығарады.
• Қайталанатын жазбаларды іздеу. Көрсетілген кесте немесе
сұратуда қайталанатын жазба іздеу жүзеге асырылады.
• Бағыныштысы жоқ жазбаларды іздеу. Бағынышты кестедегі
жазбалармен байланыспайтын жазбаларды басты кестеде іздеу.
Жай сұрату шеберін қолдану.
Сұрату тез құру үшін Жай сұрату шеберін қолдануға болады. Бұл шебер
кестеден немесе сұратудан қажет өрістерді тек сұрыптау емес, сонымен қатар
қосу, орта мәндерін табу немесе берілген топ жазбаның басқа статистикалық
сипаттамаларын табуға мүмкіндік бар. Бұл вариантты таңдаған соң, Жай сұрату
құру сұқбат терезесі пайда болады. Ашылатын Кестелер Сұратулар тізімінде
кестені немесе сұратуды таңдап және екі рет шерту арқылы құрыдлған сұратуда
болатын өрістерді таңдап керек. Егер сұратуда бірнеше кестелер немесе
сұратудың өрістері қолданылса, онда бұл өрістерді сұрыптау операциясын
қайтадан қайталай беру керек. Щебер байланыспаған кестелерді қолдануға
мүмкіндік бермейді.одан кейін кұрылатын сұрату түрін таңтау керек. Егер
барлық жазбалары бейнелену керек болса, Толық (Подробный) қосқышын
(вкладка) шерту керек. Жазбалар тұралы тек жалпы ақпарат шығару үшін
Қорытынды (Итоговый) қосқышын шертіп, Қорытындылар түймесін басу керек.
Сосын есептеу керек қорытынды мәндерді көрсетіп, ОК түймесін басу керек.
Соңғы сұқбат терезесінде сұрату атын жазып, келесі әрекеттерді таңдау
керек:
Кесте режимінде сұрату орындалуының нәтижесін кору немесе конструктор
режимінде оның құрылымының өзгеруін көру, Дайын (Готово) түймесін басу
керек.
Конструктор режимін қолдану.
Сұрату құруға сұрату конструкторы көп мүмкіндік береді. Оның көмегімен
сұрату құру үшін Жаңа сұрату сұқбат терезесінде конструктор пүнктін таңдау
керек. Экранда таңдауға сұрату терезесі, ал оның үстіне ДҚ-да сақталған
кестелер тізімінен Кестенің қосылуы терезесі пайда болады. Кестені таңдау
үшін, оның атын екі рет шерту керек немесе беренші атын, сосын Қосу
(Добавить) түймесін басу керек. Қажет кестелер мен сұратуларды сұрыпталған
соң, Жабу түймесін басу керек. Тағы да Кестенің қосылуы (Добавление
таблицы) терезесін ашу үшін, саймандар тақтасындағы Кестені қосу түймесін
шерту немесе Сұрату менюінде Кесте қосу командасын таңдау керек.
Егер сұратуға бірнеше кестелер қосып, олар арасында байланыс орнатылған
болса, онда Access автоматты түрде оларды байланысқан өрістер арасында
біріктіру сызығын (линия объединения) көрсетеді. Біріктіру сызығын, басты
кестенің түйінде өрісін онымен байланысатын бағынышты кестедегі өріске
көшіріп өздігінше құруға болода.
Көпкестелі сұратулар
Әдетте, бірнеше кестелерден немесе бұрын сақталған сұратулардан
ақпаратты сұрыптайтын сұрату кұру қажеттілігі туындайды. Бұл жағдайда
барлық қолданылатын кесте сұратулардың өрістер тізімі құрылытын
конструктор терезесіне қосылу керек.
Кестелер арасында байланыс құру - сұрату құрудың ең маңызды кезеңі, бұл
кезеңде қате жібері, онда сұрату дұрыс емес нәтиже береді.
әдетте Access, қосылған кесте мен басқа кестелер арасында автоматты
түрде байланыс және сұратуда жазбаларды сұрыптау принциптерін орнатады. Ол
келесі жағдайларда болады:
• Деректер сызбасы терезесінде кестелер бі-бірбірімен байланысқан,
олардың арасынағы байланыс тұралы ақпарат деректер сызбасынан алынады.
• Байланыс (ішкі бірікріру), аттары бірдей өрістер бар
кестелер арасында, егер олардың біреуі түйінді болса орнатылады.
Кейде байланысты өздігінше беру немесе Access орнатқан байланыс түрін
қайта анықтау жағдайлары болады. Кестелерді біріктірудің әр түрлі түріне
сәйкес, жазбаларды сұраптау принциптерін екі А және В кестелер мысалында
қарастырайық. Олардың әр біреуінде мәтіндік өріс және екі жазбалары бар.
Айқыстырылған сұратулар
Айқастырылған сұрату - бұл әлектрондЬІ кестеге үқсас, қорытындыны
айқастырылған кесте түрінде шығаратын арнайы түрдегі сұрату. Айқастырылған
кестені құру үшін келесі нүсқауларын беру керек:
• Қатар тацырыбын — мәндері кесте қатарлардың тақырыбы ретінде
қолданылатын бір немесе бірнеше өрістер.
• Баган тацырыбын — мәндері бағандар тақырыбын ретінде
қолданылатын өріс.
• Мәндері - мәндері қорытынды есептеулері жүргізу
үшін қолданылатын сандық өріс.
• Топтъщ операцияны — қорытынды есептеулер түрін немесе топтық
функциялары бар өрнектерді беретін топтық функция.
Айқастырылған кестені құру шамамен мынандай сызбамен жасалған. Access
сонымен қатар оның қатар және бағандар тақырыбы да болатынтоптық өрістер
бойынша деректері топтауды жасайды. Мәндер өрісінде болатын сандарға топтақ
операция жүргізіледі. Берілген топ үшін қорытынды мәндер аты, сәкес топтық
өрестерден алынатын қатар мен бағанның қиылысында орналасқан кесте ұяшығына
қойлады. Айқастырылған кестенің кейбір ұлшықтары бос болуы мүмкін. Бұл
жағдайды айқастырылған кесте өрістері бар өрнектері қүрғанда ескерту керек.
Айқастыпылған сұратулар көбінесе диаграммаларды және есептерді құрағанда
қолданылады.
Айқастырылған кестені Access-ешң жай түрінде сақтау, сұрату көмегімен
кестені сақтауға болмайды.
Форма құру. Формаға мәліметтерді енгізу. Форманы кесте режимінде көру.
Пішіндер деректерді көру, енгізу, редактрлеу және басқару үшін
қолданылады. Пішінді қолданғанда Access пайдаланушыға ақпаратпен жұмыс
істеуге, кесте режиміндегі оның стандартты түрімен салыстырғанда, көбірек
мүмкіндік береді. Дерёктер жұмыс істеуде қолданылатын пішіндер қолайлығы
келесід болады:
• Пішіндер көбінесе экранда барлық жазбаны көрсетуге мүмкіндік
береді, сонымен бірге өрістер тізіміңің орындары өзгеру мүмкін, ал
кейбіреулері пішінге кірмеген болуы мүмкін.
• Пішіндерге ДҚ кестелерінің деректері бар және редақтірленетін
өрістерден басқа, редактірленбейтін өрістер де қоюға болады.
• Пішіндерге крмментариялар, суреттер, графиктер қосуға, олардың
сыртқы түрлерін сәйкес келетін шрифттер, фон және құру стилін таңдап
өзгертуге болады. Бұл, қағаз пішінімен үлкен үқсастығы бар пішінді
қарастыру қажеті болған жағдайда мүмкін.
• Пішіндер қысқартуға, кейде жаңа деректерді еңгізуді толығымен
автоматтандыруға мүмкіндік береді.
• Пішінддерде әр түрлі түймелер құруға болады. Олар басқанда басқа
пішін ашылуы, сұрау, есеп шығару және т.б. орындалады.
• Пішіндер сұқбат терезе түрінде қолданылуы және өзіндік пайдаланушы
менюін құруы мүмкін.Пішінді істеу үшін Access те арнайы саймандар бар.
Пішін үшін негізгі. деректер көзі кестелер мен сұратулар болып табылады.
Егер мішінде деректер жаңастылыста, онда олар қорда да жаңартылады.Пішіннің
құрылуы - интертивный процесс.Пішін макетін құру үшін ДҚ терезесінде
Пішіндер белгісіне көшіп Құру пернесін басу керек.
Пішін құрылысы
Пішін бірнеше бөліктерден тұрады, сонымен бірге ең негізгі болып
олардың біреуі - деректер аймағы болып табылады. Пішінде басқа да бөліктер
бар, олар: тақырып (заголовок), пішін ескертпесі ( примечание формы),
сонымен бірге жоғары және төменгі колонтитулдар. Оларға ақпарат құрылысшы
арқылы енгізіледі.
Пішін түрлері
Пішінің әр түрлері көбінесе пішін шебірімен немесе конструктор арқылы
пайдаланушымен құрылады. Сонымен қатар диограммалар шебері және қосушы
кесте шебер бар. Авто пішіннің үш түрін құруға болады: бір бағанға,
кестелік, және ленталық пішін. Автопішінді қүрғанда кестенің немесе
сұратудың барлық өрістері пішінге атоматтық түрде шығарылады.
Бір баганды пішін бір бағанда орналасқан өрістерді бейнелиді. Экранда
бір жазба бейнеленеді.
Кестелік пішін деректерді бірнеше қатар және бағандар түрінде
бейнелейді. Оның сыртқы көрінісі мен жазбаларға өту жолдары Ассеззеің жай
кестесінін ешқандай айырмашылығы жоқ.
Ленталъ пішін кестелік пішінге ұқсайды, тек сыртқы көрінісі бойынша
ерекшелінеді. Автопішінге қарағада, пішін шеберлерін қолданғанда пішінге
өрістерді таңдауға болады.
Шебер жоғары айтылған пішін түрлеріне басқа кұратушы пішін құралады. Ол
басты және бағынышты пішіңцерден тұрады. Бұл пішіндерде әр түрлі
кестелердің деректері бейнеленеді, көбінесе жалпы-бір қатынаспен
байланысқан. Басты пішіннің деректері бір банға бенеленеді, ал бағынышты
пішіннің кестелік форматы болады.
Пішіннің құрылуы
ДҚ терезесінің Пішіндер белгісіндегі-Құру түймесін басқанда Жаңа пішін
сұқбат терезесі пайда болады. Сұқбат кезінде пішінді кұру жолдарының бірін,
және пішін үшін деректер көзі болатын кесте немесе сұратуды таңдау керек.
Автопішіннің біреуінің көмігімен пішінді құру бәрінен лңай. Тізімнен
деректер көзін және көрсетілген автопішіннің біреуін тандау керек.
Автопішінді сонда-ақ ДҚ терезесінде кестелер немесе сұратулар
жинақшасында тұрып құруға болады. Ол үшун кесте сұратуды тышқанмен
шертіп, саймандар тақтасында Автопішін түймесін басу керек.
Негізгі байланыс әлементтерін кұру
Көп қолданылатын БӘ түрлерін сырт жазу, тізім немесе тізімі бар өріс,
түйме және т.б. жатады.
Сыртқы жазу құру үшін ешқандай БӘ менн байланысты емес, Сырт жазу
(Надпись) түмесін басып, сырт жазудың қайда орналасуын көрсетіп, сосын
мәтін енгізу керек. Сырт жазуда жаңа қатарға өту үшін түймесін басу Ctrl +
Enter керек.
Сырт жазуды форматтау үшін мәтіннің формат түмесін қолдану керек. Мәтін
форматы өзгерген соң, сырт жазу белгіленгн шекараға сыймауы мүмкін. Бұл
жағдайда шекара өлшемін келтіру керек. Ол үшін сырт жазуды белгілеп Формат
менюінде Өлшем бөлімінің Деректер Өлшемі бойынша командасын орындау керек.
Байланыс әлементтеріне қосылған сырт жазу құру үшін. Осы БӘ ні құру
жеткілікті. Access автоматты түрде оған таңба қосып жібереді. Бүдан кейін
ондағы мәтінді өзгертіп және форматтауға болады.
Тізім немесе тізімі бар өріс құру
Пішін рақылы кесте немесе сұрату өрісіне мән еңгізіде мәнді пернеден
енгізгеннен, тізімнен алу тез және ыңғайлы. Және енгізуде қәте балмайды.
Айналдыратын мәндер тізімі - ар өріс және тізімді құруға болатын екі БӘ
болады.
Тізім пішінде барлық уақытта бейнеленеді, енгізілетін мән ретінде тек
тізімдегі мән алынуы мүмкін.
Тізім бар өрнекте өрістің оң жақ шетінде орналасқан түмеге басқанда
пайда болады. Сонымен бірге пайдаланушы тізімі бар өрісте, онда жоқ жаңа
мәнді енгізіге мүмкіндік береді.
Бұл БӘ ін кұру үшін Тізім түмесін немесе саймандар тақтасындағы Тізім
бар өріс түймесін басып, өрістер тізімінде қажет өрісті белгілеп және оны
пішіннің керек жеріне көшіру керек. Тізімге немесе тізімі бар өріске қайсы
қатарлар кіру керектігін анықтау үшін, Қатарлар көзі және Қатарлар көзінің
түрі БӘ нің қасиеттерін пайдалану керек.
Тізім мәндері Қатарлар көзі қатарында берілу мүмкін және олар нүкте
үтірмен бөлінеді. Бұл жағдайда Қатарлар көзінің түрі қасиетіне Мәндер
тізімі мәні орналасады.
Тізім мәні ретінде сонымен қатар, кесте сұратудың өріс тізімі
қолданылу мүмкін. Қатар көзі қасиетінде кесте сұратудың аты, ал Қатарлар
көзінің түрі қасиетіне - Өріс тізімі мәні беріледі.
Тізімді немесе тізімі бар өрісті пайдаоанғанда, деректерді көру және
жаңарту үшін пайлаланушы тізімнен қатарды белгілепе, оны осы БӘ не қосылған
кесте немесе сұрату өрісіне енгізеді. Бұл өрістің аты Деректер қасиетіне
болады. Қатар көзі болатын тізім әдетте бір бағаннан тұрады. Бұл жағдайда
Баған саны қасиетінің мәні БӘ қасиетінде 1 ге тең және қосылған баған
қасиеті де 1 ге тең болады, бірақ бірнеше бағаны бар тізім беріге болады.
Тізімі бар өріс қасиетінде Тізіммен шектелу қасиеті бар. Егер онда
“Жоқ” мәні болса, онда пайдаланушы бұл өріске тізімдегі мәндерден кезкелген
басқа мәнді енгізуіне болады.
Түйме құру
Түйме пішінде әрекетті орындау үшін немесе әрекеттердің тізбектелуі
үшін қолданылады. Түйменің көмегімен мысалы, қолданба (приложение) жұмысына
меню құруға болады. Түйменің не істейтіндігін көрсету үшен, онымен макросты
немесе VBA тілінде жазылған Жағдайды өңдеу процедұрасын байланыстыру керек.
Түймені шебер арқылы немесе өздігінен жасауға болады. Түймені құру шебері
стандартты әрекеттері орындайтын түймелер құрады. Осындай түймелер арқылы
есеп немесе пішінді ашуға немесе басып шығаруға, кестенің жаңа жазбасына
көшуге, жазбаны өшіруге, т.б. болады. Шебер, түймені басқан кезде
орындалатын жағдайларды өңдеу процедуларын өзі құрады. Шебер көмегімен
түйме құ_ру үшін:
1. пішіннің конструктор режимінде орналасып, әлементтер
тақтасында шебер түймесі қосылғанын көру керек.
2. әлементтер тақтасында Түйме батармасын басып, пішіннің түйме
орналасатын жерінде шерту керек. Экранда Түйменің ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1.
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..
2. Деректер қорының даму тарихы және негізгі моделдері ... ... ... ...
3. MS Access МҚБЖ түсінігі. Негізгі объектілері. Атрибуттар. Мәліметтер
қорын құру
тәсілдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
4. Деректер қорын ашу және
жабу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
5. ACCESS-те анықтамалар
ашу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6. Деректер қорының құрылу
жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
7. Жаңа деректкр қорын
құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
8. Кесте
режимі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ...
9. Кестелер арасындағы байланысты
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ...
10. Access МҚБЖ-гі мәліметтерді өңдеудің негізгі амалдары: көру,
жазбаларды қосу, өшіру, іздеу, сұрыптау, фильтрация ... ... ... ... ..
11. Форма құру. Формаға мәліметтерді енгізу. Форманы кесте режимінде
көру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ...
12. Сұраулар құру. Сұрау түрлері. Есеп
құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
13. SQL тілі. SELECT операторы. Құрамдас сұраныс ... ... ... ... ... ... ..
14. Delphi ортасында мәліметтер қорымен жұмыс істеу ... ... ... ... ... ..
15. Жобаның Экономикалық тиімділігін бағалау ... ... ... ... ... ... ...
16. Е ңбекті қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
17.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..
18. Пайдаланған әдебиеттер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
19. Интернет-
көздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ..
КІРІСПЕ
Деректер қорының даму тарихы және
негізгі моделдері.
Бірінші электронды есептеуіш машиналар біздің елімізде ХХ ғасырдың 50
жылдарының басында пайда болды. Бұған қоса адамзат қызметінің жаңа саласы -
ЭЕМ-ге бағдарлама жасау қарқынды дами түсті. Айта кету керек, өзінің
қалыптасуының бастапқы кезеңінде де тіл құралы мен әдістерінің
жетілмегендігіне қарамастан, ЭЕМ-ге бағдарлама жасау, оқушылардың оны
қабылдауына және түсіну мүмкіншілігіне шек қоятын қандай да бір принциптік
қиыншылықтарды тудырмайды. Бұған қарапайым түсініктеме бар: ЭЕМ-ге қиын
емес оқу бағдарламаларын құрастыру жеткiншек жастағы оқушының шамасы
келетiн, қарапайым және жалпы маңызды ұғымдардың шектелген ауқымына
сүйенеді. Алғашқы ЭЕМ-дердің ғылыми-зерттеу мекемелерінде және жоғарғы оқу
орныдарының iрi орталықтарында пайда болуынан кейін, бұған, яғни ЭЕМ-ге
кіру және машина уақытына иелік ету мамандардың ынта-ықпалымен және олардың
оқушылармен ізденушілік жұмыстарына деген қызығушылықтарына сәйкес келіп
жатты, осыдан кейін ЭЕМ-де бағдарлама жасауды оқып үйренетін оқушылар
топтары пайда бола бастады.
Қазіргі кезде осы сияқты практика ең алғаш рет қай жерде іске
асырылғандығын анықтау қиын. Мысалы, бізге белгілі 50 жылдардың соңына
қарай тәжірибе КСРО ғылыми акдемиясының болашақ академигі және мектеп
информатикасының алғашқы нұсқасын жасауды ұйымдастырушы, Ресейлiк
математиктер мен программистердің ең әйгілі өкілі А.П. Ершовтың (1931-
1988) қатысумен және де басшылығымен Академқалашыққа тиесілі
Новосибирскінің бірқатар мектептерінiң есептеуіш техника базасында даму
алды. Қысқа мерзім ішінде осындай бағыттағы жұмыстарға еліміздің ғылыми-
зерттеу институттарынан және университеттерінен ондаған, жүздеген жаңашыл-
оқымысты ғалымдар қосылды. Бұл алғашқы қадамдар оқушыларға жүйелі
бағдарламалау оқу курсының жасалуына тікелей қатысы болмады, бірақта
оқушыларды бағдарламалауға оқыту идеясының орындалатынын дәлелдеді.
Мәлiметтер қоры – бұл өзара байланысқан мәлiметтердiң интеграцияланған
жиынтығы болып табылады. Әдетте мәлiметтер қоры бiр нақты пән саласы үшiн,
қолданбалы есептердi ұйымдастыру үшiн құрылады. Мәлiметтер қорымен жұмыс
iстеу үшiн мәлiметтер қорын басқару жүйесi (МҚБЖ) пайдаланылады. Бұл
мәлiметтердi енгiзудi, iздеудi, сақтауды, түзетудi қамтамасыз ететiн және
есеп берудi және мәлiметтер қорын пайдаланушылардың сұранысына жауап берудi
ұйымдастыратын арнайы бағдарламалар жабдығы болып табылады. Сонымен қатар
МҚБЖ мәлiметтердi қорғау мен олардың “жылжуын”, басқа бағдарламалық
құралдар арқылы пайдаланылуын қамтамасыз етедi. Қазiргi уақытта көптеген
экономикалық және ақпараттық-анықтамалық бағдарламалық кешендер қандай-да
бiр МҚБЖ негiзiнде жүзеге асырылып отырғандығы баршаға белгiлi болып отыр.
Бүгiнгi таңда информатика пәнiнен оқу процесiнде орта бiлiм беретiн
мектептерде мейлiше танымал бағдарламалық өнiм - MS Access мәлiметтер қорын
басқару жүйесi оқытылып келедi. Ол өз жүйесiне мәлiметтер қорының
реляциялық графикалық мұқабалы түрiн қамтиды. Мұндай қорлардағы мәлiметтер
бiртектi жазбалардан тұратын бiр немесе бiрнеше кестелер түрiнде берiледi.
Қызмет көрсету жүйесi ЭЕМ-ге мәлiметтердi енгiзу, мәлiметтердi қандай-да
бiр белгiсi бойынша сұрыптау, мәлiметтер құрылымын түрлендiру,
мәлiметтердi шығару және т.б. сияқты жұмыстарды қамтамасыз етедi.
Мәліметер қорын басқару жүйесіндегі барынша айқын көріністер арасынан
Lotus Approach, Microsoft Access, Borland dBase, Borland Paradox, Microsoft
Visual FoxPro, Microsoft Visual Basic, сонымен қатар, клиент-сервер
технологиясы бойынша құрастырылған Microsoft SQL Server және Oracle
мәліметер қорын атауға болады.
Жалпы алғанда, кез-келген бүгінгі күнгі МҚБЖ, көптеген мәліметтерді
түрлі форматта көрсетудің дәлме-дәл баламасы үшін қолданылуға арналған
экспорт пен импортты жүргізіп отыратын сандаған конвертерлердің арқасында
жүзеге асатын басқа бір компания шығарған баламасының болуы заңды.
Кез-келген ақпараттық жүйенің мақсаты — нақтылы әлемнің нысандары
туралы мәліметтерді жасау болып табылады. Кең мағынада алғанда, мәліметтер
қоры сөздері дегеніміз — бұл қандай да бір пәндік салаға қатысты нақтылы
әлемнің нысандардың бірлігі болып шығады.
Пәндік саланың астарында басқруды ұйымдастыруға арналған нақтылы
әлемнің бір бөлігі туралы түсінік жатыр, осының нәтижесінде, мысалы,
кәсіпорынды, жоғарғы оқу орнын және тағы сол сияқтыларды автоматтандыру
жүзеге асырылады. .
Мәліметтер қорын жасай отырып, пайдаланушы ақпараттарды түрліше
белгілері бойынша тәртіпке келтіруге және белгілердің ерікті түрдегі
бірлігіне негіздеуге жылдам түрде ұмтылады. Мұны мәлімтеттер
структураланған болса ғана іске асыруға болады.
Структуралау — бұл мәліметтерді таныстыру тәсілдеріне келісім жасау
деген сөз. Структураланбаған деп, мысалы, мәтін файлында жазып алынған
мәліметтерді атайды.
Деректер базасының жүйесі - қазiргi заманғы мәлiметтер қорының
теориялық негiздерiн, мәлiметтер қорын жасау және олармен жұмыс iстеу
принциптерiн ұйрену, студенттердi әртұрлi информациялық жұйелерде
мәлiметтер қорымен жұмыс iстеуге қажеттi бiлiммен қаруландырып, дағдыларын
қалыптастыру болып табылады.
Деректер базасының жүйесі пәнінің негізгі міндеттері: - қазiргi
мәлiметтер қорының теориялық негiздерiн, мәлiметтер қорын жасау
принциптерiн меңгеру және құралдарымен жұмыс iстей бiлу, әртұрлi МҚБЖ-де
мәлiметтер қорымен жұмыс iстей бiлу, практикалық есептер шығару барысында
мәлiметтер қорын қолдана бiлуi тиiс.
Деректер базасының жүйесі пәнін оқыту нәтижесінде студент:
- мәлiметтер қорының теориялық негiздерiн, мәлiметтер қорын жасау
принциптерiн және онымен жұмыс iстеу құралдарын бiлуi керек;
- ACCESS және МҚБЖ-i тәрiздi әртұрлi ортада жұмыс iстей бiлу, практикалық
есептердi шығаруға арналған мәлiметтер қорын жасау керек;
- мәлiметтер қорын жасау мен жобалаудың негiзгi әдiстерiн меңгеруi керек.
MS Access МҚБЖ түсінігі. Негізгі объектілері. Атрибуттар.
Мәліметтер қорын құру тәсілдері.
Microsoft Access -1993 жылы ең танымал МҚБЖ-нің (Мәліметтер Қорын
Басқару Жүйесі) бірі болды.
Аccess – сөзі, ағылшын тілінен аударғанда КІРУ (доступ) – деген
сөзді білдіреді. Талқыланған, индекатифті және интегралданған қосымшаны
құру Access жүйесінің иілгіштігіне қарамастан, қосымша программалау
көмегімен белгіленеді. Бұл информатикадан лобораториялық жұмыстар жүргізу
мақсаты, өткен материялдарды қайталау емес, жаңа тақырыптарды ұғыну
процесіне байланысты.
Қазіргі заманда программалаудың және информацияны өңдеуде
негізгі тамырының бірі Microsoft Access программасы кеңтүрде қолданылады.
Мәліметтер қоры- бұл адам қызметіндегі әртүрлі салаға қатысты
ақпараттарды сақтайтын жүйеленген орын. Компьютер пайда болғанға дейін бұл
ақпараттардың барлығы папкада немесе картотекаларда сақталған. Әрбір қағаз
бетінде немесе карточка, мәліметтерді толтыру үшін қалдырылған бос
орындары бар форма бланкы басылған. Мысалы: студенттердің жеке
карточкасында фамилиясын,атын,әкесінің атын,туған күнін т.б. мәліметтерді
көрсететін графаларды толтыру керек болды. Жеке студентке қатысты
ақпараттар бірнеше карточкаларда сақталды. Бұл жағдай қызметкерлер үшін
қолайсыз болды. Керекті ақпаратты іздеу тіптен қиын болды. Анықтама алу
үшін жүздеген жеке корточкаларды ақтаруға тура келді.
Microsoft Access МҚ пайда болып көптеген проблемаларды жоюға
мүмкіндік берді. Microsoft Access қазіргі заман талаптарына сай
мәліметтерді өңдеу, жинақтау, тарату және сақтау жұмыстарын атқарады.
Access – бұл , ең алдымен МҚБЖ. Осы категориядағы басқа жүйелер
сияқты , ол деректерді сақтау және іздеу, ақпаратты ыңғайлы түрде және жиі
қайталанавтын операцияларлы автоматтандыр( есеп, тіркеу, жоспарлау және
т.б. да кіріспелер).
Access арқылы жай ыңғайлы форма деректерін енгізуді өңдеуге және
күрделі есептер беруге болады.
Access Windows-тің қуатты қолданушысы МҚБЖ- ның өнімділігі.
Microsoft Windows-тің қолданушыларында бар жарлықты қолдану
ыңғайлығымен шектелген.
Бұл екі өнім- Microsoft компаниясынан болғандықтан олар өзара жақсы
қарым-қатынаста, сондықтан онымен жұмыс істегенде қолданушыға Windows-тің
барлық артықөшылықтары қолайлы.
Access-ке Windows-тің анықтауыштарынан деректерді кесіп алу,
көшірмесін алу және орнына қою жұмыстарын жргізуге болады немесе
керісінше Access – те жоспарлау формасын құрып және оны Конструктор
формасына қоюға болады.
Access реляционды МҚБЖ ретінде деректердің барлық типіне кіру
мүмкіндігін қамтамассыз етеді және бір мезгілде көптеген кестелерді
мәліметтер қорында қолдануға мүмкіндік береді. Бұл жағдайда деректер
құрылғысын жеңілдетуге болады, сонымен бірге қойылған тапсырмалардың
орындалуын оңайлатуға мүмкіндік бар.
Access кестесін ЭЕМ- де және серверде қарағанда, яғни Paradox және
dBASE ортасында құрылған кестелерді қолдануға болады. Access жүйесі –
бұл қолданушы үшін мәліметтер қорын басқарудағы соңғы аспаптар жиынтығы
болып табылады. Оның құрамына кестелер конструкторы, формалар, сұраныс
және есеп берулер кіреді. Бұл жүйені қосымша өңдеу орталығы ретінде
қарауға болады. Тапсырманың шешімін автоматизациялау үшін макрос және
модульдерді қолдана отырып қолданушының тікелей праграммалау тілінде
жазылған қуатты қосымшалар құру мүмкіндігі бар.
Мәліметтер қорының негізгі сонда сақталынған мәліметтер құрады.
Дегенімен, Microsoft Access мәліметтер қорында басқа да маңызды
компоненттер бар, оларды обьектілер деп атап кеткен.
Төменде обьектілер типінің тізімі көрсетілген.
• Кестелер – бұл жазудың жиындығы және ол мәліметтерді сақтайды.
Кестедегі бағандар-өріс, ал жолдар- жазулар болып саналады. Ондағы
жазулардың саны қатты дисктің сайымдылығымен шектеледі. Өрістің саны
-255. Мәліметтер қорында бірнеше кестелер болуы мүмкін. Әр түрлі
сұрақтар үшін мәліметтерді әр кестеде сақтаған дұрыс. Жұмыс істеу
үшін кестені ашу керек, ал жұмыс аяқталғанда оны жабу крек, ол үшін
жұмыс барасында барлық өзгертулерді сақтау қажет.
КЕстелермен екі тәртіпті жұмыс істеуге болады- кестелер және
конструкторлар. Кесте режимінен конструктор режиміне өту және керісінше
жасау ВИД -(түр) түймешесін шерткеннен болады, ол яғни ВИД түймешесі
саймандар панелінде орналасқан.
Кілтті өріс – жазулар өрісі болып табылады. Кестелер кілттер арқылы
байланысады: кілт бір немесе бірнеше өрістерден тұруы мүмкін. Мәліметтер
қорынның барлық обьектілерін сырттан әкелуге, яғни , басқа мәліметтер
қорынан көшіріп алуға болады.
Сол кезде оны қайта енгізуді қажет етпейді . Егер кестелер ескі
мәліметтер қорымен байланысқан болса, онда сол күйінде жаңа мәліметтер
қорында байланысты болады.
Кесте режимінде әдетте қарап шығуды, қосады және мәліметтерді
өзгертеді. Сонымен қатар кесте бағандарын қосуға немесе алып тастауға ,
сыртқы кейпін өзгертуге болады.
• Формалар – ақпаратты көруге және реликциялауға мүмкіндік береді. Ол
экранның арнайы форматын береді, оны әр түрлі мақсат үшін
қолданылады, ал көбінесе мәліметтерді кестеге шығару үшін және бір
жазуды көру үшін. Формалар мәліметтерді енгізуге, қосымшалар қосуға
және өшіруге мүмкіндік береді. Бір уақытта жұмыс үшін өзара
байланысқан кестелерді құруға болады. Бірнеше кестеден мәліметтер
қолданған форма сұраныс негізінен болуы керек, ол үшін осы
кестелерден мәліметтерді қосу қажет.
Форманы қолдану кезінде жазуды қолданушыға ыңғайлы түрде ұсынуға
болады, мысала: бланктер, емтихан ведомосттері және т.б. Енгізу- қорытынды
формасы қорға мәліметтерді енгізуге, оларды көруге, өріс мәнін өзгертуге,
жазуды қосуға және өшіруге мүмкіндік береді.
Формаға қосылатын барлық - өріс, сыртқы жазулар, тізімдер,
ауыстырғыштар, түймешелер, жолдар басқару элементтері болып табылады.
Басқару элементтерін құру, ол қандай элементтің ( яғни, жалғасқан, бос
немесе есептелінетін) құрылатындығынан тәуелді.
• Сұраныстар – мәліметтер шартын қоюға және мәліметтерге өзгерістер
енгізуге мүмкіндік береді. Яғни , ол таңдау, таңдау және мәліметтерді
өзгерту құралы. Сұраныс көмегімен бірнеше кестелерде мәліметтерді
таңдауға, қарауға және өзгертуге болады.Сұраныс сонымен қатар форма
мен берудің бастапқы көзі ретінде қолданылады.
• Есеп берулер- ақпаратты жинақтап қорытуға және басып шығаруға
мүмкіндік береді. Сонымен қатар – бұл, иілгіш және тиімді құрал, онда
мәліметтерді ұйымдастырып басып алуға шығарумен қатар қолданушыға
керек түрде ( оқу түріндегі анықтама, кестелер т.б.) қордан
мәліметтерді шығару болып табылады.
Есеп берудің көмегімен ақпаратты қағазға қолданушыға ыңғайлы түрде
орналастыруға болады. Конструктор арқылы есеп беруді өз бетінше өзгертуге
болады, ал Мастер арқыла дайын нұсқаны безендіруге немесе есеп беруді
қосуға болады.
• Макрос – бір немесе бірнеше ақпаратты түрде орындайды . Олар
анықталған автоматты түрде орындайды. Олар анықталған формана ашу немесе
есеп беруді баспаға шығару сияқты операторларды орындайды. Макростар жиі
орындалатын есептерді автоматизациялауға пайдалы бола алады. Мысалы:
қолданушының басқан түймешесі арқылы есеп беруді басып шығаруға
арнарған макросты іске қосуға болады.
• Модуль – бұл Visual Basic тілінде жазылған мәліметтер қоры
функцияларын автоматизациялау мен баптау программасы . Лабороториялық
практикум мысалдарында макрос пен модуль қарастырылмайды.
Кестелер – мәліметтерді сақтау үшін жасалған, өрістерден
(бағаналардан) Және жазбалардан (қатарлардан) тұратын мәліметтер.
Кесте (Tables) – мәліметтер базасымен жұмыс істеуге арналған негізгі
обьект, мәліметтер жиыны. Ол өрістер(поля)мен жазбалардан(записи) тұрады.
Жазба (Record )- кестенің бір қатары, яғни жолы. Ол МҚБЖ мәліметтерін
сақтайтын негізгі блок болып табылады. Жазба сипатталатын бір обьект туралы
толық мәлімет береді.
Өріс (Field )- кестедегі бағана немесе тік жол. Access-те өріс
мәліметтерін сипаттайтын оның бірсыпыра қасиеттері болады.
Енгізу өрісі деп басқару элементі ретінде мәлімет енгізілетін бір
бағанадағы жолды айтады, оған пернелер арқылы мәндер енгізіледі.
Обьектінің әрбір сипаты (қасиеті) белгілі бір өріс мәні болып
табылады. Әрбір кесте үшін бастапқы түйінді мәнді, яғни негізгі(кілті)
өрісті анықтауға болады, ол әрбір жазбаны басқаларына бөліп
идентификациялау үшін пайдаланылады (әрбір жазба үшін бірегей мағынаны
білдіреді) және ол бір немесе бірнеше өрістен тұруы мүмкін.
Мәліметтер қоры (МҚ) файлын құру. МҚ-на енгізу, экранда көру.
МҚ-н редакциялау. Мәліметтер қорының құрылымын өзгерту.
ACCESS терезесі тақырып қатары, меню қатары, саймандар тақтасы және
қалып қатардан тұрады.
Тақырып қатарында ACCESS терезесін көрсетпеу сворачевание өлшемін
қалпына келтіру вастонавление және жабуға арналған жүйеленген меню және
үш батырма кнопка болады.
Қалып цатары экранның соңғы қатары болып табылады. Мұнда меню немесе
саймандар тақтасындағы батырмалардың таңдалған пунктерінің қойылуы тұралы
ақпарат пайда болады.
Меню қатары командалардың ашылатын меню аттарынан тұрады. Саймандар
тақтасы берілген командаларды тез орындау үшін арналған түймелер
батырмалар жинағынан тұрады. ACCESS жұмысының әртүрлі режимдеріне сәйкес
бірнеше саймандар тақтас ынан тұрады. Түймелер туралы анықтама алу үшін,
оған тышқан көрсеткішін жақындатып, кішкене ұстап тұру керек. Түйме аты
тышқан көрсеткіші астынан шығады.
ACCESS терезесінің ішінде оның әртүрлі объектілерімен : кесте, пішін,
сұрату және т.б. тұратын басқа терезелер болуы мүмкін.
ДЕРЕКТЕР ҚОРЫН АШУ ЖӘНЕ ЖАБУ
Access жүктелгеннен кейін оперативті жадыда сұхбат терезесі пайда
болады және пайдаланушыға екі варианттың бірін: жаңа ДҚ-н құру немесе бар
ДҚ-ы ашуды таңдау ұсынылады. Жаңа ДҚ-н құруға байланысты сұрақтар келесі
бөлімде қарастырылады.
ДҚ-н ашу үшін соңғы ашылған ДҚ-р тізімінде тұратын, тізімінің сәйкес
әлементіне екі рет шерту жеткілікті. Егер бұл тізімге керек ДҚ-ы болмаса,
онда тізімнің Басқа файлдар әлементін таңдау керек, пайда болған деректер
цоры файлын ашу сұхбат те резесінде ізделініп жатқан ДҚ-ы бар файлды тауып
ОК түймесін шерту керек.
Жұмыс кезінде басқа ДҚ-ы ашу үшін, файл менюіндегі ашу открыть
командасын таңдау немесе ДҚ-н ашу түймесін басу керекк. Пайда болған сұхбат
терезесінде керекті ДҚ файлды тауып ОК түймесін шерту керек. Тек бірғана ДҚ
ашылған болуы мүмкін.
Дқ-н ашқаннан кейін экранда, объектілерінің әр типі үшін жинақшысы
вкладка бар Деректер цоры деген терезе пайда болады. Кез келген жинакшыны
шерткенде экранда ДҚ-да болатын берілген типті объектілер аттарының тізімі
пайда болады. ДҚ-ы ашқанда бірінші кезге кесте таблица жинақшысы
активтеледі және экранға кестелер тізімі шығады. Керекті объектіні ашу
үшін, оның атына екі рет шерту немесе оны шертіп, сосын ашу открыть
түймесін шерту жеткілікті. Жаңа объектілерді құру үшін құру создать
түймесін, ал бар объектілерді модификациялау үшін конструктор түймесін
қолдану керек.
Access-тің әрбір ашылған объектілерді өз терезесінде пайда болады.
Терезелер арасын ауыстырып крсу үшін, Ctrl+F6 пернелер комбинациясын
қолдануңа немесе терезе окноменюінде керек терезені таңдау керек.
Деректер қоры терезесін кез келген уақытта F11 пернесін
басып активтеуге болады. Активті терезені жабу үшін Ctrl+F 4 пернелер
комбинациясын басуға немесе осы терезедегі жабу закрыть түмесін шерту
жеткілікті.
Ашу операциясынан басқа бір объектімен нақты жағдайға тәуелді басқа
амалдар : редактрлау, көшіру, сақтау және т.б істеуге болады.
Мүмкін амалдардың тізімі ДҚ терезесіндегі объектіде тышқанның оң жақ
батырмасын немесе ашық түрған объект терезесін шерткенде шығатын контексті
менюде болады. ДҚ-н жабу үшін файл менюіндегі жабузакрыть түймесін шерту
керек.
ACCESS-TE АНЫҚТАМАЛАР АШУ
Керекті тақырыпта анықтама алу үшін Access-тің анықтамалық жүйесін
пайдалану керек.Мұнда программаның негізі мүмкіндіктерінің сипаттамасын
немесе кейбір амалдардың қалай орындалуы тұралы түсінік алуға болады.
Аныцтаманы шацыру үшін менюде сұрақ белгісі пунктін таңдап, сосын
Анықтаманы шақыру командасын таңдау керек. Экранда бірнеше жинақшылары бар
негізгі анықтамалық терезе пайда болады.
Мазмұны жинақшысы Access-пен жұмыс істеу тұралы,толық ақпаратты алуға
болатын терезеден тұрады. Нүсцаушы жинақшысы, берілген тақырыпта байланысты
түйінді сөз бойынша анықтама бөліктерінің тізімін алуға болатын,пәндік
нұсқаушыға қатынауға мүмкіндік береді. Іздеу жинақшысы берілген сөздер бар
анықтамалар бөліктерін іздеуді жузеге асыруға мүмкіндік береді.
Сонымен қатар F1 пернесі арқылы контексті анықтаманы шақыруға
болады.Бұл жағдайда не анықтаманы нақты бөлігі, не бір жағдай бойынша ақыл
беретін немесе оған байланысты тақырып бойынша анықтамалар тізімін ұсынатын
көмекшіпомощник пайда болады. Оны экранная алып тастау үшін оның
терезесінің жабу түймесін шерту жеткілікті.
Кез-келген түйме немесе экранның басқа әлементі,немесе сұқбат терезесі
тұралы анықтама алу үшін SHIFT+F1 басу керек. Тышқан көрсеткішіне сұрақ
белгісі қосылады. Бүдан кейін экранный, керекті әлементін шерту керек.
Экранда көрсетілген әлемент тұралы ақпаратты бар анықтамалық жүйе
терезесі пайда болады.
ДЕРЕКТЕР ҚОРЫНЫҢ ҚҰРЫЛУ ЖОЛДАРЫ.
ДҚ-ын құру оны жобалаудан басталу керек. ДҚ-ын жобалау процесі келесі
негізгі кезеңдерден тұрады:
1 .ДҚ-ның белгілеуін анъқтау. ДҚ-ын жобалаудың бірінші кезеңінде оның
көмегімен шешілетін мәселелер тізімін және ол үшін қандай деректер
керектігін анықтау керек.
2.Кесте құрылымын анықтау. Бұл ДҚ-ын құру процесіндегі ең қиын
кезеңдердің бірі болып табылады. Деректер қорының дұрыс құрылымы қажет
деректі жылдам алуға жол береді, сақталған ақпараттардың тұтастығын
қамтамасыз етеді және қайталануға жол бермейді. Қиын деректердің бірнеше
кестелерге бөліну процедурасын нормаландырылған деп атайды.
ДҚ-сын жобапайтын специалистер ДҚ-сын нормаландыру теориясын шығарды.
Ол кестелерді жобалағанда келесі негізгі принциптерді басшылыққа алуды
үйғарды:
- Әрбір кесте бір типті объектілер жинағы тұралы ақпаратты жинақтау
керек. Мысалы ,студент немесе сессия тапсыру қорытындысы тұралы мәліметті.
- Осындай деректер жинағының әрбіреуіне жеке кесте сәйкес келу
керек. Мысалы ,студенттер және олардың сессияда алған бағалары
тұралы мәліметті жойғанда ол тұралы ақпарат ДҚ-да қалады.
- Кестеде ақпарат қайталанбауы керек. Кестелер арасында да
қайталану болмауы керек. Бұл әртүрлі кестелерде ақпараттың сәйкес келмеу
мүмкіндігін жояды және ДҚ-мен жұмысты анағурлым
жақсартады.
З.Өрісті анықтау. Әр кесте бір типтегі объектілер жинағы тұралы
ақпараттан тұрады.Өрісті өңдеу кезінде кесте үшін мынаны есте сақтау қажет:
- Кесте берілген объектілер жинағы тұралы барлық керекті ақпарат
болуы керек.
- Әрбір өріс басқа объект жинағы тұралы емес, дәл қарастырып отырған
объект жинағының қасиеттері тұралы мәліметтер жинақтау керек.
Басқа кестелермен байланыс үшін қолданылатын өрістерден басқа.
- Кестеге есептелінетін өріс деп аталынатын кейбір өрнектің мәнін
есептеудің нәтижесі болып табылатын деректерді қосу
ұсынылмайды.
- Ақпаратты кішкентай логикалық бірліктерге бөлу керек. Мысалы ,
студенттер мекен жайы тұралы мәліметтерден тұратын кестеге Адрес жалпы
өрісін қосқаннан кейін, жатақхана және бөлме өрістерін қосқан тиімді. Бұл
ДҚ-да берілген бөлмеде тұратын студенттерді іздеуді немесе жазбаларды бөлме
нөмірі бойынша сұрыптауды жүзеге асыруға мүмкіндік береді. 4.Түйінді
ключевое өрісті анықтау.
Access әр түрлі кестелердің деректерін байланыстыра алу үшін, әрбір
кестеде алғашқы түйінпервичный ключ немесе жай түйін кілт болуы керек.
Бұл мәндер жиыны кестедегі әрбір жазбаны анықтайтын бір немесе бірнеше
өрістер. Кестеде түйіннің болуы онда бірдей екі жазбаның шығуына мүмкідік
бермейді. Жаңа кестені қүрғанда Access, бірегейлі мәндері бар қосымша
өрісті қосу арқылы түйін құруды ұсынады.
5 .Кестелер арасында байланысты анықтау .
Кестелерге деректерді бөлінген кейін және түйінді өрісті анықтағаннан
кейін әртүрлі кестелердегі деректер байланысы үшін сызба кұру керек. Ол
үшін кестелер арасындағы байланысты анықтау керек. Бұл байланыстарды
Access, көп кестелі сұратуларды, пішіндер және есептерді күрғанда
қолданады.
ЖАҢА ДЕРЕКТЕР ҚОРЫН ҚҰРУ.
ДҚ-ын кұру үшін Файл менюінен Құру командасын немесе саймандар
тақтасындағы деректер қорын кұру түймесін басу керек. Құрылу сұхбат
терезесі ашылады. Бұл терезеден ДҚ-ын сақтау үшін диск және каталогты
таңдап, жаңа ДҚ-ның файл атын енгізу керек. Access оған автоматты түрде mdb
кеңейтілуін қосады. Бұл файлда деректер,сонымен бірге
кестелер,сұраныстар,пішіндер және ДҚ-ы құратын объектілер кұрылымының
Сипаттамалары сақталады. Экранда жаңа бос деректер қорының терезесі
пайда болады. О л бірте-бірте сәйкес шеберлер көмегімен немесе қолмен құру
өлшемі бойынша керекті кестелердің одан кейін басқа да объектілердің
кұраушымен толтырылады. Арнайы шебер көмегімен барлық қажетті
кестелерімен,пішіндерімен және есептерімен бірге анықталған типті ДҚ-ын тез
құруға болады. Ол үшін Құрылу терезесін деректер қоры белгісін шертіп,
тізімнен керекті ДҚ-ын таңдау керек.
2.3 КЕСТЕНІҢ ҚҰРЫЛУЫ.
Кесте құру үшін ДҚ-сы терезесіндегі Кесте жинақшысының белгісін, содан
кейін құру түймесін шерту керек.
Access жаңа кесте терезесін ашады және кесте құрудың бірнеше әдістерін
ұсынады.
2.3.1 КЕСТЕ РЕЖИМІ.
Кесте режимі вариантын таңдағанда Өріс 1,Өріс 2 және т.б. стандартты
аттар бар 30 қатар жазба және 20 бағаннан өрістен тұратын кесте
дайындығы пайда болады.
Кестені толтырғаннан кейін Access автоматты түрде, онда енгізілген
ақпаратқа байланысты өрістер типін анықтайды. Өріс атын өзгерту үшін сәйкес
бағанның тақырыбын 2-рет шертіп, жаңа ат енгізіп және Enter пернесін басу
керек.
Кестеге ақпаратты енгізіп болған соң Сақтау түймесін басып құрылған
кестеге ат беру керек. Содан кейін Access оған түйінді өріс қосуды ұсынады.
Егер бұл ұсыныс қабылданса, онда кестеге енгізілген жазбалар реті
нөмірлері болатын Счетчик типті код өрісі қосылады.
Кесте режимін пайдалану, өрістерінің қажетті қасиеттерін орнатуға
мүмкіндік бермейді. Ол үшін ДҚ-ы терезесіндегі конструктор түймесін басу
арқылы шақырылатын кестенің конструктор режиміне өту керек.
2.4 КЕСТЕЛЕР АРАСЫНДАҒЫ БАЙЛАНЫСТЫ АНЫҚТАУ.
ДҚ-да негізгі кестелер құрылғаннан кейін, олар бір-бірімен қалай
байланысқанын көрсету керек. Бұл байланыстарды Access сұратуда, пішінді
және есепте, бірнеше кестеден ақпаратты жинағанда қолданылады. Кестелер
арасында байланыстың болуы ДҚ-да деректің тұтастығын қорғауды қамтамасыз
етеді.
Біреуі басты главная, ал екіншісі бағынышты подчиненная болатын екі
кесте арасында байланыс орнату үшін, бұл кестелердің жазбалары арасында
сәйкестік орнатылады.
Байланыс орнату үшін басты кестеде, мәндер жиыны жазбаны анықтайтын
бірегейлі болу өріс немесе өрістер жинағы таңдалады, бірақ оның бірегейлі
уникальный индексі болса жеткілікті. Оған сәйкес Сыртқы түиін деп
аталатын бағынышты кестенің өрісі қойылады. Жазбалар арасындағы байланыс,
байланыс өрісінде мәндердің сәйкес келуі бойынша орнатылады. Access басты
кестенің кез-келген жазбасының байланыс өріс мәнін тексеріп, сыртқы
түйіннің осындай мәні бар бағынышты кестенің барлық жазбаларымен
байланыстырады.
Байланыс өрістің әртүрлі аты болу мүмкін, бірақ онда бірдей деректер
типі және біртипті құрама болуы керек. Бұл қағидаға жатпайтын: Счетчик
түрдегі өрісті Өріс көлемі қасиетінде Үзын бүтін Длинное целое мәні бар
сандық өріспен байланыстыруға болады.
Мысалы, студенттер және олардың алған бағалары тұралы ақпарат алу үшін
Студенттер және Сессия кестелерінде Студент коды өрісі бойынша байланысты
анықтау керек. Бұл байланыста басты кесте-Студенттер, ал бағынышты кесте-
сессия болады.
Басты кестеде студент тұралы берілген әрбір жазбаға-бағынышты кестеден
бірнеше жазбалар-оның бағалары тұралы ақпарат сәйкес келеді. Сессия
кестесінде Студент коды өрісі сыртқы түйін болып табылады.
Access МҚБЖ-гі мәліметтерді өңдеудің негізгі амалдары: көру,
жазбаларды қосу, өшіру, іздеу, сұрыптау, фильтрация.
Кестедегі деректерді сұрыптау жазбалардың орналасу ретін өзгертуге
мүмкіндік береді. Бұл кезде кесте құрылымы өзгермейді. Сұрыптау мынадай
жағдайларда қолданылады: мысалы, жұмысшылардың тізімін алфавит бойынша,
жасы немесе айлығы бойынша келтірілген түрде беру керек біолғанда.
Сұрыпталу кестенің барлық жазбаларына бірдей тиісті.
Жеке баған бойынша сұрыптау үшін, кесте режимінде онда тышқан курсорын
орнатып, осу бойынша А-дан Я-ға дейін немесе кему бойынша
Я-дан А-ға дейін командасын Жазбалар Записи менюін таңдау
жеткілікті. Бұл командаларды сонымен қатар өсу бойынша сұрыптау, кему
бойынша сұрыптау түймелерін қолданып орындауға болады.
Егер жанында тұрған бағандар тобын сұрыптау керек болса,осы бағандар
тобының барлығы белгіленіп, Сұрыптау командасы таңдалады. Ең сол жағында
орналасқан бағандар деректері алдымен сұрыпталады, сосын оң жақ көрші
бағандар, т.б. Барлық бағандар бір бағытта сұрыпталады. Мұндай сұрыпталу
процедұрасы келеңсіз жағдайға алып келеді, тек қана көрші бағандар
сұрыпталады жәнебарлық сұрыпталу бір бағытта жүреді. Егер бірінші қиындықты
жеңсек бағандарды көрші етіп қойып
СҰРАТУДЫ ҚҰРУ.
Access сұрақтардың келесі түрлерін қолдануға мүмкіндік береді: Сұрату -
таңдау. Ақпаратты кестелерден және ДҚ - ның басқа сұратуларынан алу үшін
қолданылады. Бұл сұратуларды орындағанда Access таңдалған деректерден
тұратын жазбалардың динамикалық жиынын құрады. Бұл жиынмен көп жагдайда жай
кесте сияқты жұмыс істеуге болады. Оны қарауға, редактреуге, қажет
ақпаратты алуға және т. б. Болады. Бірақ кестеден айырмашылығы динамикалық
жиын деректер қорында физикалық түрде болмайды және ӘВМ жананда тек
сұратулар. Орындалып жатқанда сақталады. Динамикалық жиынның өрістерде
деректерді өзгердуде, Access әдетте автоматты түрде кестеге жасаған
өзгертулерді енгізелі.
Айқастырылған сұрату. Сұрату берілген шарттар негізінде деректерді
әлектронды кестеге үқсас форматта көрсетеді. Оның көмегімен үлкен көлемді
топтауға және түсінуге келетін түрде оны көрсетуге болады. Сұратудың бұл
түрі әдетте диаграмма қүрганда қо л даны лады.
Өзгертуге страду. Бір операцияда көрсетілген таңдау шарты негізінде
жазбаларды таңдайды және оларға өзгертулер енгізеді. өзгертуге сұратудың
төрт түрі бар:
• Қосуга сұрату - бір кестеден екінші кестеге жазбалар тобын
косады.
• Жоюга сұрату - бір немесе бірнеше кестеден жазбалар тобын жоюга
мүмкіндік береді.
• Жаңартуга сұрату - бір немесе бірнеше кестедегі жазбалар
тобына өзгерестер енгізеді.
• Кестеде цұруга сұрады - ДҚ - ның басқа кестелерінің орналасатын
деректер негізінде кесте құруға мүмкіндік береді.
SQL сұрату - тек SQL көмегімен құруға болатын сұрату. Оның үш түрі бар:
• Бірікиіру сұрату - бірнеше кесте немесе сұратудан өрістерді
бір деректер жиынвша біріктіруге мүмкіндік береді.
• Серверге сұрату - жойылған деректер қорында SQL инструкциясын
жібереді.
• Багындыратын сұрату - деректер қорының кестелерін немесе
индекстерді құрады, өзгертеді, жояды.
Сұрату терезесінің режимі
Сұрату терезесі 3 режимінің: конструктор, кесте немесе SQL - дің
біреуінде орналасуы мүмкін.
Конструктор режимі. Жаңа сұрату құру үшін немесе бар сұратуда
өзгертулер енгізу ушін арналған. Бар сұратуды Конструктор режиміде ашу
үшін, ДҚ терезесінің Сұратулар белгісін басып, керекті сұратуды таңдап
Конструктор түймесін шерту керек. Конструктор терезесінде таңдалған сұрату
пай да болады.
Кесте режимі. Сұратумен сұрыпталған деректерді қайда көру немесе
өзгертуге сұрату орындалу нәтижесінде өзгеретін деректерді көру үшін
арналған.
SQL режимі. Сұрату қүрнаған немесе өзгерткенде SQL инструкциясын енгізу
немесе кору үшін қолданылады. Бұл режимдерді ауыстырып қосу үшін саймандар
тақтасындағы Түр түймесі қолданылады.
Сұратуды құру
Сұратуды құрудың алдында келесі сұрақтарға жауап ойластыру керек.
• Қайсы кесте немесе кестелерде қажет ақпарат бар;
• Бұл кестелерді қалай байланыстыру керек;
• Сұратудың қандай түрін қолдану керек;
• Сұраптылатын жазбалар қандай шартты қанағаттандыру керек;
• Оларды сұрыптау реті қандай;
• Сұрыпталған деректерге қандай есептеулер жүргізу керек;
Сұрату үщін ДҚ терезесіндегі Сұратуларға шерту керек, сосын сұрату
тізімінің үстнде Құру түймесін басу керек.
Экранда Жаңа сұрату сұқбат терезесі пайда болотын және Access таңдауға
мүмкіндік береді: конструктор режімінде өзің сұрату кұруға болады немесе
шебердің бірін қолдануға болоды.
Шебер көмегімен келесі түрде сұратулар жасауға болады.
• Жай сұрату. Көрсетілген өрістен таңдауға сұрату құрылады.
• Ащастырылган сұрату. Деректерді экранды кестенің форматында
шығарады.
• Қайталанатын жазбаларды іздеу. Көрсетілген кесте немесе
сұратуда қайталанатын жазба іздеу жүзеге асырылады.
• Бағыныштысы жоқ жазбаларды іздеу. Бағынышты кестедегі
жазбалармен байланыспайтын жазбаларды басты кестеде іздеу.
Жай сұрату шеберін қолдану.
Сұрату тез құру үшін Жай сұрату шеберін қолдануға болады. Бұл шебер
кестеден немесе сұратудан қажет өрістерді тек сұрыптау емес, сонымен қатар
қосу, орта мәндерін табу немесе берілген топ жазбаның басқа статистикалық
сипаттамаларын табуға мүмкіндік бар. Бұл вариантты таңдаған соң, Жай сұрату
құру сұқбат терезесі пайда болады. Ашылатын Кестелер Сұратулар тізімінде
кестені немесе сұратуды таңдап және екі рет шерту арқылы құрыдлған сұратуда
болатын өрістерді таңдап керек. Егер сұратуда бірнеше кестелер немесе
сұратудың өрістері қолданылса, онда бұл өрістерді сұрыптау операциясын
қайтадан қайталай беру керек. Щебер байланыспаған кестелерді қолдануға
мүмкіндік бермейді.одан кейін кұрылатын сұрату түрін таңтау керек. Егер
барлық жазбалары бейнелену керек болса, Толық (Подробный) қосқышын
(вкладка) шерту керек. Жазбалар тұралы тек жалпы ақпарат шығару үшін
Қорытынды (Итоговый) қосқышын шертіп, Қорытындылар түймесін басу керек.
Сосын есептеу керек қорытынды мәндерді көрсетіп, ОК түймесін басу керек.
Соңғы сұқбат терезесінде сұрату атын жазып, келесі әрекеттерді таңдау
керек:
Кесте режимінде сұрату орындалуының нәтижесін кору немесе конструктор
режимінде оның құрылымының өзгеруін көру, Дайын (Готово) түймесін басу
керек.
Конструктор режимін қолдану.
Сұрату құруға сұрату конструкторы көп мүмкіндік береді. Оның көмегімен
сұрату құру үшін Жаңа сұрату сұқбат терезесінде конструктор пүнктін таңдау
керек. Экранда таңдауға сұрату терезесі, ал оның үстіне ДҚ-да сақталған
кестелер тізімінен Кестенің қосылуы терезесі пайда болады. Кестені таңдау
үшін, оның атын екі рет шерту керек немесе беренші атын, сосын Қосу
(Добавить) түймесін басу керек. Қажет кестелер мен сұратуларды сұрыпталған
соң, Жабу түймесін басу керек. Тағы да Кестенің қосылуы (Добавление
таблицы) терезесін ашу үшін, саймандар тақтасындағы Кестені қосу түймесін
шерту немесе Сұрату менюінде Кесте қосу командасын таңдау керек.
Егер сұратуға бірнеше кестелер қосып, олар арасында байланыс орнатылған
болса, онда Access автоматты түрде оларды байланысқан өрістер арасында
біріктіру сызығын (линия объединения) көрсетеді. Біріктіру сызығын, басты
кестенің түйінде өрісін онымен байланысатын бағынышты кестедегі өріске
көшіріп өздігінше құруға болода.
Көпкестелі сұратулар
Әдетте, бірнеше кестелерден немесе бұрын сақталған сұратулардан
ақпаратты сұрыптайтын сұрату кұру қажеттілігі туындайды. Бұл жағдайда
барлық қолданылатын кесте сұратулардың өрістер тізімі құрылытын
конструктор терезесіне қосылу керек.
Кестелер арасында байланыс құру - сұрату құрудың ең маңызды кезеңі, бұл
кезеңде қате жібері, онда сұрату дұрыс емес нәтиже береді.
әдетте Access, қосылған кесте мен басқа кестелер арасында автоматты
түрде байланыс және сұратуда жазбаларды сұрыптау принциптерін орнатады. Ол
келесі жағдайларда болады:
• Деректер сызбасы терезесінде кестелер бі-бірбірімен байланысқан,
олардың арасынағы байланыс тұралы ақпарат деректер сызбасынан алынады.
• Байланыс (ішкі бірікріру), аттары бірдей өрістер бар
кестелер арасында, егер олардың біреуі түйінді болса орнатылады.
Кейде байланысты өздігінше беру немесе Access орнатқан байланыс түрін
қайта анықтау жағдайлары болады. Кестелерді біріктірудің әр түрлі түріне
сәйкес, жазбаларды сұраптау принциптерін екі А және В кестелер мысалында
қарастырайық. Олардың әр біреуінде мәтіндік өріс және екі жазбалары бар.
Айқыстырылған сұратулар
Айқастырылған сұрату - бұл әлектрондЬІ кестеге үқсас, қорытындыны
айқастырылған кесте түрінде шығаратын арнайы түрдегі сұрату. Айқастырылған
кестені құру үшін келесі нүсқауларын беру керек:
• Қатар тацырыбын — мәндері кесте қатарлардың тақырыбы ретінде
қолданылатын бір немесе бірнеше өрістер.
• Баган тацырыбын — мәндері бағандар тақырыбын ретінде
қолданылатын өріс.
• Мәндері - мәндері қорытынды есептеулері жүргізу
үшін қолданылатын сандық өріс.
• Топтъщ операцияны — қорытынды есептеулер түрін немесе топтық
функциялары бар өрнектерді беретін топтық функция.
Айқастырылған кестені құру шамамен мынандай сызбамен жасалған. Access
сонымен қатар оның қатар және бағандар тақырыбы да болатынтоптық өрістер
бойынша деректері топтауды жасайды. Мәндер өрісінде болатын сандарға топтақ
операция жүргізіледі. Берілген топ үшін қорытынды мәндер аты, сәкес топтық
өрестерден алынатын қатар мен бағанның қиылысында орналасқан кесте ұяшығына
қойлады. Айқастырылған кестенің кейбір ұлшықтары бос болуы мүмкін. Бұл
жағдайды айқастырылған кесте өрістері бар өрнектері қүрғанда ескерту керек.
Айқастыпылған сұратулар көбінесе диаграммаларды және есептерді құрағанда
қолданылады.
Айқастырылған кестені Access-ешң жай түрінде сақтау, сұрату көмегімен
кестені сақтауға болмайды.
Форма құру. Формаға мәліметтерді енгізу. Форманы кесте режимінде көру.
Пішіндер деректерді көру, енгізу, редактрлеу және басқару үшін
қолданылады. Пішінді қолданғанда Access пайдаланушыға ақпаратпен жұмыс
істеуге, кесте режиміндегі оның стандартты түрімен салыстырғанда, көбірек
мүмкіндік береді. Дерёктер жұмыс істеуде қолданылатын пішіндер қолайлығы
келесід болады:
• Пішіндер көбінесе экранда барлық жазбаны көрсетуге мүмкіндік
береді, сонымен бірге өрістер тізіміңің орындары өзгеру мүмкін, ал
кейбіреулері пішінге кірмеген болуы мүмкін.
• Пішіндерге ДҚ кестелерінің деректері бар және редақтірленетін
өрістерден басқа, редактірленбейтін өрістер де қоюға болады.
• Пішіндерге крмментариялар, суреттер, графиктер қосуға, олардың
сыртқы түрлерін сәйкес келетін шрифттер, фон және құру стилін таңдап
өзгертуге болады. Бұл, қағаз пішінімен үлкен үқсастығы бар пішінді
қарастыру қажеті болған жағдайда мүмкін.
• Пішіндер қысқартуға, кейде жаңа деректерді еңгізуді толығымен
автоматтандыруға мүмкіндік береді.
• Пішінддерде әр түрлі түймелер құруға болады. Олар басқанда басқа
пішін ашылуы, сұрау, есеп шығару және т.б. орындалады.
• Пішіндер сұқбат терезе түрінде қолданылуы және өзіндік пайдаланушы
менюін құруы мүмкін.Пішінді істеу үшін Access те арнайы саймандар бар.
Пішін үшін негізгі. деректер көзі кестелер мен сұратулар болып табылады.
Егер мішінде деректер жаңастылыста, онда олар қорда да жаңартылады.Пішіннің
құрылуы - интертивный процесс.Пішін макетін құру үшін ДҚ терезесінде
Пішіндер белгісіне көшіп Құру пернесін басу керек.
Пішін құрылысы
Пішін бірнеше бөліктерден тұрады, сонымен бірге ең негізгі болып
олардың біреуі - деректер аймағы болып табылады. Пішінде басқа да бөліктер
бар, олар: тақырып (заголовок), пішін ескертпесі ( примечание формы),
сонымен бірге жоғары және төменгі колонтитулдар. Оларға ақпарат құрылысшы
арқылы енгізіледі.
Пішін түрлері
Пішінің әр түрлері көбінесе пішін шебірімен немесе конструктор арқылы
пайдаланушымен құрылады. Сонымен қатар диограммалар шебері және қосушы
кесте шебер бар. Авто пішіннің үш түрін құруға болады: бір бағанға,
кестелік, және ленталық пішін. Автопішінді қүрғанда кестенің немесе
сұратудың барлық өрістері пішінге атоматтық түрде шығарылады.
Бір баганды пішін бір бағанда орналасқан өрістерді бейнелиді. Экранда
бір жазба бейнеленеді.
Кестелік пішін деректерді бірнеше қатар және бағандар түрінде
бейнелейді. Оның сыртқы көрінісі мен жазбаларға өту жолдары Ассеззеің жай
кестесінін ешқандай айырмашылығы жоқ.
Ленталъ пішін кестелік пішінге ұқсайды, тек сыртқы көрінісі бойынша
ерекшелінеді. Автопішінге қарағада, пішін шеберлерін қолданғанда пішінге
өрістерді таңдауға болады.
Шебер жоғары айтылған пішін түрлеріне басқа кұратушы пішін құралады. Ол
басты және бағынышты пішіңцерден тұрады. Бұл пішіндерде әр түрлі
кестелердің деректері бейнеленеді, көбінесе жалпы-бір қатынаспен
байланысқан. Басты пішіннің деректері бір банға бенеленеді, ал бағынышты
пішіннің кестелік форматы болады.
Пішіннің құрылуы
ДҚ терезесінің Пішіндер белгісіндегі-Құру түймесін басқанда Жаңа пішін
сұқбат терезесі пайда болады. Сұқбат кезінде пішінді кұру жолдарының бірін,
және пішін үшін деректер көзі болатын кесте немесе сұратуды таңдау керек.
Автопішіннің біреуінің көмігімен пішінді құру бәрінен лңай. Тізімнен
деректер көзін және көрсетілген автопішіннің біреуін тандау керек.
Автопішінді сонда-ақ ДҚ терезесінде кестелер немесе сұратулар
жинақшасында тұрып құруға болады. Ол үшун кесте сұратуды тышқанмен
шертіп, саймандар тақтасында Автопішін түймесін басу керек.
Негізгі байланыс әлементтерін кұру
Көп қолданылатын БӘ түрлерін сырт жазу, тізім немесе тізімі бар өріс,
түйме және т.б. жатады.
Сыртқы жазу құру үшін ешқандай БӘ менн байланысты емес, Сырт жазу
(Надпись) түмесін басып, сырт жазудың қайда орналасуын көрсетіп, сосын
мәтін енгізу керек. Сырт жазуда жаңа қатарға өту үшін түймесін басу Ctrl +
Enter керек.
Сырт жазуды форматтау үшін мәтіннің формат түмесін қолдану керек. Мәтін
форматы өзгерген соң, сырт жазу белгіленгн шекараға сыймауы мүмкін. Бұл
жағдайда шекара өлшемін келтіру керек. Ол үшін сырт жазуды белгілеп Формат
менюінде Өлшем бөлімінің Деректер Өлшемі бойынша командасын орындау керек.
Байланыс әлементтеріне қосылған сырт жазу құру үшін. Осы БӘ ні құру
жеткілікті. Access автоматты түрде оған таңба қосып жібереді. Бүдан кейін
ондағы мәтінді өзгертіп және форматтауға болады.
Тізім немесе тізімі бар өріс құру
Пішін рақылы кесте немесе сұрату өрісіне мән еңгізіде мәнді пернеден
енгізгеннен, тізімнен алу тез және ыңғайлы. Және енгізуде қәте балмайды.
Айналдыратын мәндер тізімі - ар өріс және тізімді құруға болатын екі БӘ
болады.
Тізім пішінде барлық уақытта бейнеленеді, енгізілетін мән ретінде тек
тізімдегі мән алынуы мүмкін.
Тізім бар өрнекте өрістің оң жақ шетінде орналасқан түмеге басқанда
пайда болады. Сонымен бірге пайдаланушы тізімі бар өрісте, онда жоқ жаңа
мәнді енгізіге мүмкіндік береді.
Бұл БӘ ін кұру үшін Тізім түмесін немесе саймандар тақтасындағы Тізім
бар өріс түймесін басып, өрістер тізімінде қажет өрісті белгілеп және оны
пішіннің керек жеріне көшіру керек. Тізімге немесе тізімі бар өріске қайсы
қатарлар кіру керектігін анықтау үшін, Қатарлар көзі және Қатарлар көзінің
түрі БӘ нің қасиеттерін пайдалану керек.
Тізім мәндері Қатарлар көзі қатарында берілу мүмкін және олар нүкте
үтірмен бөлінеді. Бұл жағдайда Қатарлар көзінің түрі қасиетіне Мәндер
тізімі мәні орналасады.
Тізім мәні ретінде сонымен қатар, кесте сұратудың өріс тізімі
қолданылу мүмкін. Қатар көзі қасиетінде кесте сұратудың аты, ал Қатарлар
көзінің түрі қасиетіне - Өріс тізімі мәні беріледі.
Тізімді немесе тізімі бар өрісті пайдаоанғанда, деректерді көру және
жаңарту үшін пайлаланушы тізімнен қатарды белгілепе, оны осы БӘ не қосылған
кесте немесе сұрату өрісіне енгізеді. Бұл өрістің аты Деректер қасиетіне
болады. Қатар көзі болатын тізім әдетте бір бағаннан тұрады. Бұл жағдайда
Баған саны қасиетінің мәні БӘ қасиетінде 1 ге тең және қосылған баған
қасиеті де 1 ге тең болады, бірақ бірнеше бағаны бар тізім беріге болады.
Тізімі бар өріс қасиетінде Тізіммен шектелу қасиеті бар. Егер онда
“Жоқ” мәні болса, онда пайдаланушы бұл өріске тізімдегі мәндерден кезкелген
басқа мәнді енгізуіне болады.
Түйме құру
Түйме пішінде әрекетті орындау үшін немесе әрекеттердің тізбектелуі
үшін қолданылады. Түйменің көмегімен мысалы, қолданба (приложение) жұмысына
меню құруға болады. Түйменің не істейтіндігін көрсету үшен, онымен макросты
немесе VBA тілінде жазылған Жағдайды өңдеу процедұрасын байланыстыру керек.
Түймені шебер арқылы немесе өздігінен жасауға болады. Түймені құру шебері
стандартты әрекеттері орындайтын түймелер құрады. Осындай түймелер арқылы
есеп немесе пішінді ашуға немесе басып шығаруға, кестенің жаңа жазбасына
көшуге, жазбаны өшіруге, т.б. болады. Шебер, түймені басқан кезде
орындалатын жағдайларды өңдеу процедуларын өзі құрады. Шебер көмегімен
түйме құ_ру үшін:
1. пішіннің конструктор режимінде орналасып, әлементтер
тақтасында шебер түймесі қосылғанын көру керек.
2. әлементтер тақтасында Түйме батармасын басып, пішіннің түйме
орналасатын жерінде шерту керек. Экранда Түйменің ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz