Сиыр қораларын жобалау

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
АГРАРЛЫҚ ФАКУЛЬТЕТІ
ВЕТЕРИНАРИЯ кафедрасы

Курстық жұмыс

Пәні:Ветеринариялық гигиена және санитария
Тақырыбы: Сиыр қораларын жобалау

Орындаған: Жұмағазы Е.М Тексерген: Икимбаева Н.А
ВС-801 тобының студенті ________ ___________
(қолы)________ (бағасы) (күні)
(қолы)_________

Комиссия_________________________ ___________
(ФИО) (қолы)
_________________________ ___________
(ФИО) (қолы)

Семей қаласы 2021 жыл
Курстық жұмыстың жоспары:
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
І Әдебиетке шолу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1.1 Қазақстанда кездесетін сиыр қолтұқымдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
1.2 Сиырды азықтандыру және күтіп-бағудың гигиенасы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..8
1.3 Сиыр қораларының микроклиматы
1.4 Бұзауларды күтіп-бағу гигиенасы
1.5 Бұзауға арналған қораның сипаттамасы және технологиялық жабдықтар
ІІ Физиологиялық кесте ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
2.1 Ауа алмастыру жүйесін есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
А. Cу буымен есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
Б. Көмірқышқыл газының мөлшерімен есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
2.2 Қора жайдағы жылу алмасу тепе-теңдігін есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
2.3 0Нөлдік балансты есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
2.4 Қораның жасанды жарықтандырылуын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
ІІІ.Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
ІV.Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2 4

Кіріспе
Мал шаруашылығы өнімдерін өндіруді арттырудың және сапасын жақсартудың маңызды қоры мал ауруларының жүйелі алдын алу болып табылады. Мал ауруларының алдын алу шараларының негізін организмнің табиғи жоғары төзімділігін сақтау арқылы барынша көп өнім алуға мүмкіндік беретін ауыл шаруашылығы жануарларын ұстау, азықтандыру және пайдаланудың қолайлы шарттарын жасау қажет.
Көп жағдайда, әсірессе Қазақстанның солтүстік және батыс аймақтарында күннің суық кезеңінде мал басын сақтап көбейтуге, қоралардың жылылығына, оның микроклиматының қолайлығына көп байланысты. Ал, қолайлы микроклимат қора құрылысын салғанда технологиялық жобалаудың нормаларын сақтау ветеринариялық - санитариялық тұрғыдан жер таңдап, қора жайларды дұрыс орналастыру, құрылыс материалдарын таңдау, қора бөліктерінің талапқа сай болуы, желдеткіш және қи шығару жүйелерінің жұмыс істеу реті және тағы да басқа факторларға тығыз байланысты.
Мал шаруашылығы құрылыстарын белгіленген зоогигиеналық норма және ветеринариялық- санитариялық талаптарға сай жобалауға, салуға және пайдалануға бақылау жасап отыру қажет.
Ауыл шаруашылық кәсіпорынның негізі белгілі бір өнім өндірудің технологиясы құрайды.Оның маңызды элементтері: малды ұстау жағдайы, толық сапалы азықтандыру және суару режимі, малдың тұқымын жақсарту үшін белгілі бағыттағы селекциялық жұмыстар жүргізу, микроклиматмен қамтамасыз ету, зоотехникалық талаптарды орындау, ветеринариялық жұмыс жүргізу жүйесі және тағы да басқалар жатады.

1.Әдебиеттерге шолу.
1.2. Қазақстанда кездесетін сиыр қолтұқымдары.
Қазақтың ақбас сиыры - сиырдың етті тұқымы. Қазақ және қалмақсиырларын герефорд бұқасымен будандастыру арқылы 1932 - 50 ж. Қазақстан мен Ресейде шығарылған.Тұқым құрамында 11 зауыттық желісі бар, оның 9-ы Қазақстанда. Бұл тұқым республиканың далалы және шөлейт аудандарының табиғи жағдайына бейімделген. Түсі қызыл, басы, құйрығының ұшы, әукесі, бауыры мен сирағы ақ болады. Етті малға тән белгілері өте айқын, тез жетіледі. Кеудесі кең, етті, аяқтары қысқа, берік келеді. Сақа бұқасы орта есеппен 800 - 900 кг (кейде 1100 - 1300 кг), сиыры 450 - 500 кг (кейде 520 - 580 кг), 7 - 8 айлық еркек танасы 200 - 220 кг, ұрғашы танасы 180 - 200 кг тартады. 15 - 18 айлығында еркек тайынша тәулігіне 900 - 1000 г, ұрғашы тайынша 700 - 800 г салмақ қосады. Ет түсімі 57 - 60%. Қазақтың ақбас сиыры Ақмола облысының Қазақстан, Саха; Шығыс Қазақстан облысының Қалбатау, Коростолевское; Батыс Қазақстан облысының Чапаевский; Қостанай облысының Ключевое, Степное; Павлодар облысының Глазырина, Дархан; Сол түстік Қазақстан облысының Алабота шарушылықтарында өсіріледі. Тұқымды шығарған бір топ ғалымдарға (Н.З. Ғалиакберов, Б.М. Мусин, т.б.) КСРО Мемлекет сыйлығы берілді (1950).
Алатау сиыры - сүтті, етті сиыр тұқымы. Ол Қазақстан мен Қырғызстанның жергілікті сиырын швиц және кострома сиырымен будандастыру арқылы шығарылған. Жаңа тұқым ретінде 1950 ж. мойындалды. Алатау сиырының түсі негізінен қоңыр, ал дене құрылысы швиц сиырына ұқсас болады. Басы үлкен, мойны жалпақ етті, арқасы мен белі түзу, кеудесі кең, сандары білеуленген, сирақтары ұзын, түзу, тұяқтары мықты келеді. Орта есеппен: сүттілігі 2800 - 3500 кг, майлығы 3,8 - 4,0%. Шоқтығына дейінгі биіктігі 129 см, тұрқы 171 см, кеуде орамы 197 см, жіліншігінің орамы 20 см болады. Ұрғашысы тірідей 500 - 550 кг, бұқасы 850 - 1040 кг тартады. Алатау сиыры Алматы, Шығыс Қазақстан облыстарының бірқатар аудандарында өсіріледі.
Әулиеата сиыры -- сиырдың сүтті тұқымы. Қазақстандағы жергілікті сиырды голланд бұқасымен будандастыру арқылы алынған. 1952 жылдан жеке сиыр тұқымы болып саналады. Түсі қара немесе қара ала болып келеді, кейде қара құлақты, қара төбел ақ сиырлар да кездеседі. Әулиеата сиыры жергілікті жердің ауа-райына тез бейімделеді. Тұрқы шымыр, ұзын жіңішке мойынды, кеудесі шығыңқы, етсіз келеді. Әулиеата сиырының салмағы 460 кг-нан 530 кг-ға, ал бұқаларыныңсалмағы 750 - 770 кг-ға дейін тартады. Әрбір сауын сиыр жылына орта есеппен 3500 - 4000 кг (майл. 3,8 - 3,9%) шамасында сүт береді. Әулиеата сиыры Түлкібас, Сайрам аудандарының шаруашылықтарында өсіріледі.
Әулиекөл сиыры -- сиырдың етті тұқымы. Ол қазақтың ақбас сиыры тұқымын абердин-ангус және шароле тұқымдарымен күрделі түлетпе будандастыру жолымен алынған. Әулиекөл сиыры тез жетілгіш, жергілікті жағдайларға тез бейімделеді. Қыста жүні қалың өседі, қатал ауа райына жақсы көнбіс келеді. Түсі -- ақшыл сұр. Бұқалары -- 900 -- 1125 кг, сауын сиырлары -- 500 -- 700 кг ет береді. Бордақыланған 15 айлық өгізшелерінің тірідей салм. 450 кг болады. Қазақстанның Солтүстік аудандарында өсіріледі.

1.2.Сиырларды азықтандыру және күтіп-бағудың гигиенасы.
Барлық сыртқы орта факторларының ішінде мал организміне азықтандыру ең көп әсер көрсетеді. Сапасыз азықпен азықтандыру малдың өнімділігін төмендетумен қатар, бірқaтар жұқпайтын аурулардың тууына себепші болып табылады.Азықтың сапасын бағалау, қарау әдісімен сақтау орнында(жерінде) жүргізіледі. Ал күдікті жағдайда азықтан сынама алып, талдау үшін зертханаға жібереді.
Ipi азықтарды (пішін, сабан) түciнe, иісіне, құрылымына, ылғалдылығына және механикалық қоспаларына (құм, тeмip заттар, шыны) қарайды, сонымен ботаникалық құрамын, сақырауқұлақтармен зақымдалуын зерттейді. Жақсы пішен және сабаннан жағымды иіс, ал бүлінгенде -- шіріген, сасыған, көгерген және өзiнe тән емес түcтepi байқалады. Пішен және сабандардың ылғалдылығы 15% болса құрғақ, ал 17-20%-дан жоғары болса дымқыл деп саналады. Құрамында 10%-дан астам механикалық қоспалары бар азықты азықтандыруға жібермейді. Малды 1 % -дан артық улы өсімдігі бар пішенмен азықтандыруға рұқсат етілмейді. Жақсы сапалы сүрлем сол сүрлем жасалған өсімдік түсіндей болады. Кара-жасыл, қаралау-қоныр немесе қара түс -- сапасы төмен сүрлем көрсеткіші. Сапасы жақсы сүрлем қош иісті болады, ал, сапасыз сүрлемде ciркe суының, ашыған майдың, шалғамның, тұздалған май шабақтың иісі шығып тұрады.Жақсы сапалы пішендеме хош иісті, жидек иісті, жасыл немесе ашық коңыр түстi болады. Сапасы нашар пішендеме қара қоңыр немесе қара түстi, жағымсыз қи иісті. Ол үнeмi зеңсақырауқұлақтармен зақымдалған, азықтандыруға жарамсыз. Жемдік астық пен құрама жемнің қалыпты ылғалдылығы 12-15% . Жемдік астық құрамындағы зиянды қоспалар (улы өсімдіктер тұқымы, зеңсаңырауқұлақ және қаракүйе) 1 % -дан, орған шөп 8 % -дан көп болмауы керек.Минералдың қоспалар (құм, топырақ) жемдік астықта0,1-0,2% -дан, құрама жем, ұн және кебекте 0,8%- дан аспауы тиіс. Жемдік астық, құрама жем және ұн жем зеңсақырауқұлақтармен зақымдалмаған болуы керек. Улағыштармен оңделген жемдік астықты азық peтiнде пайдалануға қатаң тыйым салынады.Улы өсімдіктердің әсер ету дәрежесі әсер етуші заттың түрiнe, өсімдіктің гүлдеу сатысына, азықтандыру тәсіліне байланысты. Зиянды өсімдіктер алынатын өнім мөлшерін азайтады, алайда мал денсаулығына мүлдем дерлік әсер етпейді. Мысалы, қыша, жуа, түймешетен сүтке жағымсыз иіс және дәм береді.Улы өсімдіктер жайылымның шалғын шөбінде және пішендік жерде кездеседі. Әдетте, мал жайылымда ондай шөптерді жемейді. Алайда, егер мал аш болса немесе жайылым улы өсімдіктермен ластанған болса, онда, олар басқа өсімдіктермен бірге улы шөптерді де жеп қояды. Малдың улануын кейбір балауса, сапалы азықтар да тудыруымүмкін. Дұрыс азықтандырмау кезінде усыздан түзілетін улы заттар да улану ceбeбi болып табылады.
Ірі қараны күтіп-бағу жүйелері мен ұстау әдістерін гигиеналық тұрғыдан бағалау ҚР мал шаруашылығының жетекші салаларының бірі-ірі қара шаруашылығы. Халықты азық-түлік өнімдерінің негізгі түрлерімен ет, сүт, және т.б. қамтамасыз ету осы саланың өркендеуіне тікелей байланысты. Сондықтан малды күтіп-бағу және ұдайы өсіру жүйелерін жақсарту, микроклиматты ыңғайлы ету, азықтандырудың гигиеналық жағын жақсарту, селекциялық тұқым асылдандыру жұмыстарын жетілдіру, шымыр да шыныққан төл өсіру, малдың сан-сапалы ауруларымен күрес, сауу гигиенасы, яғни тазалығы мен сүт сапасын арттыру басты міндет болып табылады. Қолда-жайылымда ұстау сауын сиыр шаруашылығында анағұрлым кең таралған жүйе.Қолда бағу кезеңінде мал қора-жайда,ал жайылым кезеңінде жасанды немесе табиғи өрісте ұсталады.Малдәрігерлік гигиена тұрғысынан ол малдың физиологиялық жағдайына толық сай келеді.Себебі,мұндайда мал еркін жүріп күн сәулесіне қыздырынады,белокқа,витаминге,микро элементке бай аса құндв шөпке жайылады.Жайылым кезеңінде малдың жалпы жағдайы жақсарады,өнімділігі артады,қыстыкүні қолда бағылған кездегі кейбір ауру-сырқаудан өздігінен айығады.
Сиырды күтіп-бағу әдістері. Дүние жүзі тәжірибесінде барлық жерде сауын сиырларды күтіп-бағудың байлап және байламай ұстау әдісі қолданылады. Сиырларды байлап бағу кезінде еңбек өнімділігін арттыру үшін бүкіл технологиялық операциялар механикаландырылады, жартылай автоматты бас жіптер, сүт түтіктері қолданылады, сиыр сауын алаңында сауылады, азық үлестіру мен қи шығаруға механикаландырылған құралдар пайдаланылады, күтіп-бағудың бұл әдісі кезінде шаруашылық мамандары мен мал күтушілерге олардың денсаулығы мен өнімділігін бақылау жеңіл. Тұрақты азықтандыру және сурару, тынығу және сауу орнының болуы,жылы да құрғақ төсеніш құрылғы, кең де жарық жақсы желдетілген қора жай, жеке-жеке азықтандырып,сауу, тағы басқа операциялар күтіп-бағудың бұл әдісі кезінде сиырлардың өнімділігін тиімді түрде арттыруға мүмкіндік береді. Малды байлаусыз күтіп-бағудың әдісі еңбек шығынын аздап кемітеді,еңбекті көп кажет ететін процестерді өте жақсы механикаландыруға мүмкіндік береді.Қазірні кезде бұл әдіс өте көп қолданылады.Бірақ байлаусыз бағып-күтуге қыстыкүні микроклимат реттеуге келетін жақсы қоражай,жеткілікті түрде төсеніш,қатты еденді серуендету қорасы,механикаландыру құралдары керек.Сонымен бірге малды топтарға бөлу қажет. Қазіргі кезде малды байлаусыз бағып-күтудің екі түрі қолданылады.Олар-қалың төсеніш үстінде бағып-күту және бокстарда төсенішсіз бағып-күту. Көбіне,бокстарда байлаусыз бағу әдісі қолданылады.Азық ленталы трансорттермен тартылса,сауу қондырғыларымен сауылса,қи тор еденнен дельта-ысырғышпен шығарылса,негізінен сүт өндірудің өнеркәсіптік технологиясы қанағаттандырады.
1.3. Сиыр қораларының микроклиматы.
Мал қораларының микроклиматы ондағы қоршаған ортаның ауасының физикалық, химиялық және биологиялық көрсеткіштері мен (температура, ылғалдық, ауа қозғалысы, жарық сәулесі, газдық құрамы, микроорганизмдер мен шаң-тозаңдар мөлшері т.б.) сипатталады.Ірі қара малдарына арналған қалыпты микроклимат олардың жасы, өнімі және ұстау тәсілдеріне тікелей байланысты болады. Сондықтан әрбір малдардың түрі, жынысы, жасы және физиологиялық ерекшеліктеріне (буаз, қысыр, тұқымды т.б.) сай келтіріп микроклимат мөлшері белгіленеді (кесте 5). Ондай мал организміне сай микроклиматты қорада әртүрлі жолдармен қалыпқа келтіреді (желдету, жарықттандыру, жылыту, тазалау т.б.)Микроклимат көрсеткіштерінің ішіндегі ең басты анықтағыш фактор болып ауаның төменгі және жоғарғы температурасы саналады. Ауа температурасы (1-6 градусқа дейін) төмендесе жас малдардың, әсіресе бұзаулардың өсуі 15-20 пайызға, сиырдың сүт өнімі - 15-30 % кеміп, ал азықтың шығыны - 15-50 пайыға артады.Мал қораларының микроклиматының қалыпты шамада болуы пайдаланған құрылыс материалдарының қасиеттеріне байланысты. Қора бөлшектері шыдамды, берік болуымен қатар, жылу ұстағыш, бойына су сіңірмейтін, ауа өткізгіш, жеңіл, жоғарғы температураға төзімді материалдардан жасалуы қажет. Себебі, әсіресе қыс айларының суық мезгілдерінде қораның ішкі жылуының 30-45 пайызына таяуы оның бөлшек беттері арқылы тарап кетеді де, ішкі ауа температурасының төмендеуіне апарып соғады. Неғұрлым қора бөлшектерінің беті суық болса, солғұрлым мал денесінен булану және өткізгіштік жолдарымен жылу тарауы жоғарғы болады. Көбінесе қыс мезгілдерінде булану арқылы жылудың денеден тарауы қораның ұзын қабырғаларына, есік-қақпа, терезелерге таяу орналастырылған малдарда болады. Мысалы, қораның ортасындағы клеткаларға орналастырылған бұзаулардың денелерінен жылудың тарауы, қораның басы, ұзын қабырға, қақпа-терезелерге таяу қойылған клеткалардағы төлдермен салыстырғанда 10-25 пайызға кем болатындығы дәлелденген.Гипотермия малдардың, әсіресе жас төлдердің төзімділігін (резистенттілігі) төмендетеді. Ол кезде организм де қарсыдене (антител) түзілуі төмендеп, лейкоциттер мөлшері азайып және олардың фагоцитарлық қарқыны (активность) кеміп, жұқпалы және жұқпайтын әртүрлі аурулардың шығуына апарып соғады. Ортаның жоғарғы температурасы да организмнің резистентілігін төмендетіп, әлсіретіп, өнімі азайып гипертермия ауруының (дене температурасының жоғарлауы) тууына әсер етеді. Мысалы, ауа температурасы 27-32 градусқа көтерілсе, сиырдың сүті 10-30 %, ал 38 градуста - 50-60 пайызға төмендеген. Бұл кезде малдың тәбеті төмендеп, су ішуі артып, дем алуы мен қан тамырының соғуы жиілейді.Қора ауасының жоғарғы ылғалдылығы да, температураның көрсету шамасына байланысты организмдегі жылу алмасу процесстеріне айтарлықтай әсерін тигізеді, яғни орта температурасы төмен болса, жоғарғы ылғалдық денеден жылудың тарауын арттырып, организмді суыққа ұрындырса, ауа температурасы жоғары болғанда, денедегі жылудың тарауын тежеп, ыстық соғу ауруына ұшырайды. Сиыр қораның ауасының ылғалдылығы жоғары болғанда (салыстырмалы ылғалдық 85 % тен 95 %-ға жоғарлағанда) мал сүтін 9-12 % төмендетеді. Ірі қара малдарын бордақылау орындарының ауасының ылғалдылығы жоғары ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.