Ірі қара эхинококкозы
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
Ветеринарлық медицина және мал шаруашылығы институты
Ветеринарлық және биоқауіпсіздік жоғары мектебі
Патологиялық анатомия пәні бойынша
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы:Ірі қара эхинококкозы
Орындаған:
Тексерген:
Орал, 2020ж.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
І ҒЫЛЫМИ ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ
1.1 Аурудың қысқаша анықтамасы, қоздырғыштың морфологиясы мен биологиясы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.2 Эхинококк құрттарының жетілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
1.3 Таралу жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
1.4 Эхинококкоздың алдын алу шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
ІІ. Өлексені сою барысында жазылған
патологиялық-анатомиялық хаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13
2.1 Өлексе жағдайы мен конфигурациясы ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
2.2 Патологиялық-анатомиялық диагноз ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
ІІІ.Анықталған ауруды талдау
3.1 Ірі қараның эхинококкозы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
3.2 Ірі қара эхинококкозының этиологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
3.3 Патогенезі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
3.4 Патологиялық - анатомиялық өзгерістер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 19
3.5 Өсіп өнуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
3.6 Эпизоотологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
3.7 Аурудың өрбуі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
3.8 Сырт белгілері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
3.9 Анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
Қосымша зерттеулер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Қазіргі таңда мал шаруашылығының санын арттырып, сапасын жақсарту мақсаты, агроөнеркәсіп кешенін дамытудың ең басты мәселесі болып отыр. Осыған байланысты мал шаруашылығындағы өзекті мәселе - малдың жұқпалы және инвазиялық ауруларының алдын алу - бүгінгі күннің басты мәселелерінің бірі.
Нарықтық экономикаға көшуге байланысты халқымыз ежелден малмен айналысқандықтан, осы саланы одан әрі өркендету үшін, мал басын шоғырландыру, қора - жай күтімдерін, оның зоогигиеналық - санитарлық жағдайларын, сапалы азықтандыру және жануарлардың этиологиялық ерекшеліктерін де ескерген жөн.
Қазақстанда төрт түлік мал ішінде қойдың орны бөлек және өзіндік ерекшелігі де жетерлік. Атап айтсақ, қой өте өсімтал, оның дәмді етін, тілді үйірер сүтін, жүнін, адамзат өзінің тіршілік қажеттеріне жарататыны белгілі. Одан басқа мал шаруашылықтары мен қожалықтары үшін, қойды бағу және күту жұмыстары онша көп қиындық келтірмейді. Етке семіртілетін әрбір пішілген тоқтыдан 1кг өсім алуға 4-5 өлшем азық мөлшері кетеді, мұның да дені негізінен алғанда, табиғи өсетін жайылымдардағы шөпті пайдаланудан болады. Оның үстіне, басқа мал жайыла алмайтын алқаптарда, қой өзіне азық тауып, жақсы салмақ қосып, мол өнім береді және арнайы жайылым талғамайды. Қойдың жүні - еліміздің жеңіл өнеркәсібіне қажетті шикізат ретінде, одан жоғары сапалы киім-кешектер дайындалып тігіледі. Оның терісі, әсіресе қаракөл елтірісінен жаға, бас киімдер және жылы, сапалы, әрі әдемі тон тігіледі. Қойдың етіне келсек, олар организмде өте қажетті амин қышқылдарға бай қоректік азық ретінде қолданыс тапқан.
Екінші мыңжылдықтың аяғында адамзат тарихында болмаған ғаламдық ауқымдағы көптеген үлкен өзгерістер болады. Ғылыми-техникалық прогресс жаңа ғасырды әлі танып білуге тура келетін табиғат куштерін қозғалысқа келтірді.Ғылыми-техникалық прогресстің маңызды теріс салдарының бірі-микроағзадан бастап макроағзаға дейін - барлық тіршілік иелерінің өмір суру ортасындағы өзгеріс, Бұл тенденциялар қазіргі күні қалыптасып үлгерді және таяу келешекте қоздырғыштық та және бактериалдык түрдегі де эпидемиялар санын осуін күту керек.
Соңғы жылдары потогендік және шартты потогендік қоздырғыштармен микробтардың түрлі ұштасуынан туратын инфекцияларды зерттеуге коп коңіл боліп отыр. Микроағзалардың екі және одан да коп қоздырғыштарының өзара әрекет етуі моноинфекцияларымен салыстырғанда анағұрлым күрделі екені түсінікті.
Бүгінгі таңда әртүрлі вирустық бактериялдық түрдегі аурулар алаңдаушылық туғызады: энцефалопатия (былайша атауы сиыр құтырмасы) маймылдардың шешегі, бруцеллез, туберкуллез, куйдіргі және т.б Вирустар мен бактериялардың үлкен веруленттігі бар жаңа штаммалар құра отырып өзгерту қасиеті осындай инфекцияларды ерекше қауіпті етеді. Табиғи жағдайда барлық жастағы жылқылар, есектер , қашырлар ауырады. Инфекция қоздырушысының көзі. Инфекция қоздырушысының көзі- белогы бар секреттер мен экскреттер; несеппен, нәжіспен, мұрынның сорабымен, көздің дәнекер қабығының секретімен, сүтпен бөліп шығаратын ауру малдар. Қоздырушының бөлініп шығу аурудың жіті өту кезеңі мен созыл малы аурулардың инфекциясы асқынғанда әсіресе интинсивті болады. Инфекцияланған жем - шөп, су, төсеніш және басқа да обьектілер вирустың берілу факторларына айналады. Сау малдар тері, кілегейлі қабықтар арқылы, біз тұмсықты насекомдар шаққанда (соналар, масалардың, ызыңдауық шыбындардың және т.б.), сирегірек алиментарлы жолмен залалданады.
Симптомсыз өтулері басымырақ болады. Симптомсыз инфекцияда вирустасушылық 7-10, тіпті 18 жылға созылуы мүмкін. Аурудан стационарлы сәтсіз пункттарда, егер бұл жерге сау жылқылар әкелінбеген болса, 1-2 жылдан кейін клиникалық көрінісі айқын аурулар кездесе қоймайды.
Эхинококкоз адамның, ауыл шаруашылық малдардың және құстардың арасында кең таралған жұкпалы аурулардың бірі болып табылады. Эхиноккозды зерттеу коптеген Еуропа елдерінде, АҚШ-та, Канадада, Жапонияда және басқа да елдерде жүргізіліп келеді, бұл пастереллез мәселесінің шешілмегендігін және оның көптеген елдің ауыл шаруашылығына орасан зор шығын тигізетінін корсетеді.
Эхинококкоздың таралуына келсек, бұл індетті ауру ТМД елдерінің қой шаруашылықтарына кеңінен таралған. Эхинококкоз дүние жүзінің бірнеше аймақтары мен елдерінде жиі таралған. Австрияда, Жаңа Зеландия, Оңтүстік Америкада, Солтүстік Африкада, МХР, Еуропаның оңтүстігінде. ТМД-ның барлық республикаларында, соның ішінде Қазақстан Республикасында да жиі кездеседі. Тірі кезінде диагноз клиникалық белгілеріне және тері ішіндегі аллергиялық реакцияның нәтижесіне қарай қойылады; өлгеннен кейінгі диагноз эхинококк көпіршіктерінің табылуына байланысты қойылады. Зақымданған органдардың тканы семген және органның өзі күрт үлкейген. Эхинококкозды личинка сатысында емдеу әдістері әлі табылған жоқ. Эхинококкозбен күресуде ауру таратып жұқтырушыларды -- соңғы және аралық тасымал иелерін құртудың зор маңызы бар [1,2].
Курстық жұмыстың мақсаты - ірі қараның эхинококкозына қарсы ветеринариялық-санитариялық іс-шаралар шараларын зерттеу.
І ҒЫЛЫМИ ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ
1.1 Аурудың қысқаша анықтамасы, қоздырғыштың морфологиясы мен биологиясы
Мал эхинококкозы (ларвалды эхинококкоз, беріш, бершімек) - бұл көбінесе жасырынды түрде, кейде жіті, жітілеу түрде өтетін, таспа құрттың ларвоцистасы қоздыратын, сүт қоректі жануарлар мен адамның антропозоонозды, өте кең таралған, әр түрлі ішкі мүшелердің зақымдануымен сипатталатын гельминтоз ауруы.
Жіктелуі:
Тұқымдасы: Taeniidae
Туысы: Echinococcus
Түрі: E. qranulosus (ересек сатысы ақтық иеде - иттерде ащы
ішегінде орналасады).
Ларвоцистасы Echinococcus qranulosus larva (эхинококк көпіршігі,
беріш, бершімек) - аралық иеде әртүрлі мүшелерде кездеседі.
Ларвоциста, көпіршігі олардың көбінесе өкпе мен бауырында, кейде талақта, мида, жұлында, сүйекте, т.б. мүшелерде жайғасады.
Морфологиясы:
1. Ларвоцистасы яғни балаң құрты Echinococcus granulosus larva - бұл көпіршік, көлемі бұршақтың дәнінен адамның баласының басындай болады. Қос қабықты - дәнекер ұлпа қабаты мен герминативтік қабаты бар. Ішінде сұйығы және көптеген протосколекстер мен шығыс капсулалары бар. Шығыс капсулалардың ішінде де майда протосколекстер өте көп, ол болашақ таспа құрттардың бастары.
Көпіршіктің ішінде екінші буын, одан үшінші буын көпіршіктер туындап өсе береді. Оларды қыз және немере бершімектер деп атайды. Туындап өсіп жататын бершімектер көпіршіктің ішіне де, кейде қабығын тесіп, сыртқа да шығып өсуін жалғастыра береді. Сондықтан біз малдың өкпесінен, бауырынан көптеген бершімектерді көреміз. Жүзге кейде мыңға тарта ірілі- ұсақты бершімектер болады.
Беріштің сыртында қалың капсуласы бар. Ол иесінің ұлпасынан қалыптасқан. Беріштің өсіп-өнуіне қарай эхинококк көпіршіктің үш түрі (типі) болады:
1. Echinococcus hominis - адамдар мен маймылдарда (приматтарда) кездеседі. Олар классикалық беріш болып саналады. Ішінде протосколекстер, шығыс капсулалар қыз және немере бершімектері бар.
2. Echinococcus veterinorum - ішінде тек қана шығыс капсулалар мен протосколекстер бар. Ірі қара мен қойда кездеседі, адамда өте сирек болады.
3. Echinococcus acephalocysticus - яғни бұл стерильді көпіршік болып саналады, сколекстері, яғни бастары жоқ. Эхинококк бершімегінде құрттың протосколекстері жоқ. Ондай жағдай жануардың иммунды қорғаныш күштері жақсы дамыған кезде туады.
Беріш - эхинококк ірі қара малда, қойда, ешкіде, шошқада, түйелерде, бұғыда, сирек жағдайда жылқыларда, кейде адамдарда кездеседі. Адамның әр түрлі мүшелерін зақымдайды. Ол көбінесе өкпеде, бауырда, сирек түрде көк бауырда (талақ), бүйректерде мекендейді.
2. Имаго - ересек сатысы, қысқа, ұсақ 5-6 мм-ге дейін қарулы таспа құрты, бунақ денесі 4-5 буылтықтардан құрылған. Соңғы пісіп-жетілген буылтық қалған денесінен ұзын болады, асып тұрады, ұзынша келеді, ішінде жалғыз ғана қапшық секілді, іші жүздеген жұмыртқаға толы жатыры орналасады. Жұмыртқада онкосферасы бар.
Эхинококкоз үй жануарлары арасында кеңінен таралған гельминтоз. Бұл дертке шалдыққан мал арықтайды, берер өнімі күрт төмендейді, өлім-жетімге ұшырайды. Қойдан орта есеппен 2,6кг ет, 0,4кг жүн кем алынатындығы анықталған. Сол сияқты эхинококкозбен ауырған ірі-қара 5,5кг ет, 2,5кг май кем береді екен. Бұрынғы ет комбинаттарының деректеріне қарағанда, етке тапсырылған ірі қараның 5%, ұсақ малдың 10%, шошқаның 6% эхинококкоз болып шығатыны дәлелденді. Эхинококкоздар ащы ішекте мекендейді.
Ересек жетілген түрі - Еchinococcus granulosus, өте уақ гельминт, ұзындығы 2-6мм, бар-жоғы 3-4 бунақтардан тұрады. Мойыннан кейінгі бунақ қосжынысты, соңғы төртіншісі пісіп, жетілгені, ал оның қапшық секілді жатыры жұмыртқаға толы. Аралық иесіне жайғасқан жұмыртқалары нәрестенің басындай, ішінде мөлдір сұйығы бар. Оның ішінде протосколекстері мекендейді.
Эхинококкоз созылмалы түрде өтетін дерт. Аурудың бастапқы кезінде оның клиникалық белгілері білінбейді. Сырт көріністерінің айқындала бастауы, өршуі көпіршіктің санына, аумағына және малдың нақтылы ұлпасы мен мүшесінің зақымдануына тікелей байланысты. Бершіміктер өкпеде дамыса, оның ауа тамырларын қысуынан жануарлардың күйі төмендейді, тынысы тарылып, жөтелі жиілейді. Мал бірте-бірте арықтап, майынан айрылып, әдетте қыс айларында шығынға ұшырайды. Эхинококктер бауырға орналасқанда малдың күйіс қайыруы нашарлайды, ас қорытуы бұзылады, кейде іші кебеді, қолмен басса ауырсынады.
Отандық және шетел әдебиеттерінің мәліметтері бойынша 30-шы жылдардың басында иттерде паразиттік тіршілік ететін гельминттердің 125 түрі тіркелген.
Қазақстанда иттердің гельминтозооноздары мен басқа да ішек гельминтоздарын зерттеумен К.И. Скрябин, В.Т. Рамазанов, Н.Т. Кадыров сияқты көптеген ғалым - гельминтологтар айналысты. Қазақ ССР аумағында гельминттердің барлығы 27 түрі тіркелген, олардың 5 түрін трематода, 10 - цестода, 11 - нематода және 1 түрін - акантоцефалдар құрайды.
Эхинококк құрты бойынша ғылыми зерттеу жұмыстары жүргізіліп жатқанымен, әлі де көптеген мәселелер анықталмай отыр. Бүл басты мәселелерге эхинококк экологиясын зерттеу барысында олардың жануарларда таралуы жэне тигізетін зардаптары мен алдын - ала сақтандыру шаралары жатады.
Эхинококк экологиясын анықтау негізінен эпизоотологиялық, эпидемиологиялық, клиникалық, паразитологиялық т.б. әдістермен жүргізіледі [6 -13].
Аталған әдістердің өзіндік кемшіліктері бар. Атап айтқанда клиникалық белгілері бойынша анықтау көптеген қиыншылықтар тудырады. Себебі, эхинококкоз ауруының клиникалық белгілері көмескі, айқын емес. Ол өкпе, бауыр т.б. ішкі мүшелердің қабынуына ұқсас болып келеді [14 -17].
Паразитологиялық әдістер қолдану барысында қиыншылықтар кездеседі. Әсіресе, эхинококк балапан құрттары тіршілік ететін берІштерді анықтаудың негізгі әдісі, ылажсыздан сойылған немесе өлген малдардың ішкі мүшелерін патанатомиялық зерттеу болып табылады [18 - 21].
Эхинококкозға шалдыққан жануарлар Қазақстанның барлық аудандарында кездеседі. Ауылшаруашылық малдары эхинококкозының эпизоотологиясын зерттеу және аурудың алдын алудың ғылыми-негізделген шараларын жасау ветеринария ғылымы мен тәжірибесінде ең өзекті мәселе болып қалып отыр. Сондықтан, эхинококкоз ауруының эпизоотологиясы мен еліміздің оңтүстік өңірлерінің эхинококкоз бойынша эпидемиялық жағдайының деңгейін, эхинококкоз ауруының алдын алу шараларының қазіргі кезеңге дейінгі қалыптасқан ерекшеліктерін түбегейлі зерттеу ғылыми тұрғыдан да, тәжірибелік тұрғыдан да өте өзекті мәселе болып табылады.
Жұмыстың тәжірибелік маңызыдылығы. Алматы облысы Райымбек ауданында күйістілер эхинококкозының эпизоотологиясының, жыл маусымына және малдың жасына байланысты зақымдалу қарқынынын зерттеу нәтижелері іс жүзіндегі мал дәрігерлеріне ауруды дер кезінде балау мен алдын алу шараларын ғылыми негізделген түрде жүргізуіне мүмкіндік береді.
Жұмыстың негізгі нәтижелеріне сипаттама. Жүргізілген зерттеу жұмыстарының нәтижесінде күйістілердің әртүрлі жас топтарының эхинококкозға шалдығу қарқыны анықталды.
Ауруды жұқтырудың негізгі көзі болып ауруға шалдыққан малдар мен қоздырғыш тасымалдаушы етқоректілер болып табылады.
Мал сою пунктерінің, мал өлекселерін тастайтын орындардың (немесе олардың болмауы) антисанитарлық жағдайы эхинококк паразиттерінің иттер мен ауылшаруашылық жануарлары арасындағы айналымына мүмкіншілік жасайды. Иттердің эхинококтармен жаппай жұқтырылуы негізінен өлексе тастайтын арнайы орыны жоқ және малдәрігерлік бақылау нашар жүргізілетін жаздық жайылымдарда орын алады. Бұл ретте ең көп жұқтырылған болып ферма маңы иттері саналады.
Ғалым- гельминтологтар жасаған зерттеулер нәтижесінде Қазақстанда иттерде гельминттердің 38 түрі, қасқырларда гельминттердің 27 түрі, түлкілерде - 32 түрі, қарсақтарда - 26 түрі және шибөріде 7түрі тіркелген, олардың 85%-дан астамы асқазан-ішек жолдарында тоғышарлық етеді.
Эхинококкоз - клиникалық белгілері күрделі, созылмалы түрге айналып, асқынып, қаза болу жағдайымен аяқталатын паразитарлық өте ауыр індет.
1.2 Эхинококк құрттарының жетілуі
- Эхинококкоз қоздырғыштары жануардың ішегінде өмір сүретін майда ленталы құрттар.
- ауыл шаруашылық малдары (қойлар, шошқалар, сиырлар және т.б.) эхинококктердің аралық қожайындары қызметін атқарады
- олардың организмдерінде паразиттің личинкалы (балаңқұрт) қалталы кезеңі дамиды.
- ірі қарада малдардың эхинококк личинкалары бар шикі ішкі органдарын берген кезде оған ауру жұғып, ірі қараның ішінде жыныстық тұрғыдан жетілген құрттар өседі
- эхинококк құрттарының ұзындығы- 0,5 см. шамасында болып, саны бірнеше мыңға жетеді.
- Эхинококк иттің аш ішегінде 5-6 ай өмір сүргеннен кейін сыртқа шығады.
- Жұмыртқасы жарылып, мыңдаған жұмыртқалар босап шығып, қоршаған ортаға тарайды. Олар топырақта, иттер мен басқа да жануарлардың жүндерінде айлап тіршілік етеді.
1.3 Таралу жолдары
Эхинококкоз - жануарлардың инвазиалық ауруы, осы аурумен ауырған жануарлар мен малдардың ішкі құрылысын пайдаланған жағдайда адам ағзасына жұғады. Оның қоздырғышы - ішкі қуысы сұйықтыққа толған біркамералы будыршақтар. Эхинококк будыршақ көлемдері әр түрлі бидай дәнінен, жас сәбидің басындай болады. Жануарлар ағзасында оның көлемі бір және оннан да көп кездеседі, оны Ленталық саты дейді. Е. granulosus түрі ит, түлкі, қасқырларда кездеседі. Эхинококк жұқтырған бауыр, өкпе, бүйректің көлемі және түсі өзгеріп кетеді. Кейбір жағдайда оны жұқтырған ағза эхинококк будырщақпен көмкеріліп кетеді. Мұндай ағзаның көлемі ұлғайып, қатайып түсі өзгеріп кетеді. Эхинококкоз ауруын өкпе түберкүлезінен айыра білу қажет, себебі олардың ұқсастықтары өте көп. Сондықтан ет өнімдерін пайдалану кезінде мұқият болу шарт. Эхинококк жұмыртқаларымен ластанған көкөністер, жеміс-жидектер, лас қолдар және ауру итпен араласу арқылы таралады.
Зақымданатын органдар
Эхинококк жұмыртқалары адамның ішегіне түскеннен кейін қан тамырларына түсіп, қан арқылы
-бауырды
- өкпені
- миды және басқа да органдарды зақымдайды
Эхинококкоз көп жағдайда - бауырды және, оның оң жақ бөлігін зақымдайды. Эхинококк жұмыртқалары кейде қан айналымы арқылы өкпеге, ағзаның басқа мүшелеріне таралады. Бауыры зақымданған адамдар әдетте оң жақ қабырға астының ауыратынын айтады, ол жер кейде іседі және ағзада түрлі аллергиялық реакциялар пайда болады. Эхинококкоздың екі түрі болады: гидатидті және альвеолярлы. Гидатидті эхинококк екі қабатты қабығы бар, іріңді ісік түрінде кездеседі. Ал альвеолярлы эхинококк тығыз болып келеді, оның қабығы болмайды. Іріңді ісік өскен сайын, бауырды қысып, әрі қан құрамына зиянды заттар бөлінуіне әсер етеді де, адам сарғайып, жағдайы нашарлайды. Эхинококкоз дертіне байланысты күдік туған жағдайда, ішкі ағза мүшелерін ультрадыбыстық, т.б. тексерулерден өткізіп, қан құрамын зерттеу керек. Бұл дертті емдеу үшін, міндетті түрде операция жасалады.
1.4 Эхинококкоздың алдын алу шаралары
-иттерге малдың эхинококкпен зақымданған шикі органдарын бермеу;
-жеке бас гигиенасын сақтап, үй жануарларымен араласқаннан кейін міндетті түрде қолды сабындап жуу;
-жеміс-жидектерді қолданар алдында мұқият жуу;
- жеке және заңды тұлғалардың иттерін есепке алып, тоқсайын дәрілеу
-ауырған малды дер кезінде анықтап, емдету.
ІІ. Өлексені сою барысында жазылған
патологиялық-анатомиялық хаттама
Сипаттау бөлімі:
Мал иесі: Харесов Б.Х
Мекен-жайы: БҚО Сырым ауданы " - - Харесов" шаруа қожалығы
Мал Түрі: Ірі қара
Тұқымы: Ақ бас қызыл қасқа
Түсі: Қызыл қасқа
Қоңдылығы: Орташа
Жынысы: Ұрғашы
Жасы: 4 жасар
Ерекше белгілері: Оң жақ құлағында ойық ені бар.
Салмағы :150кг
Жеке номері:00327896
Өлген күні: 05.12.20ж
Өлексе сойылған жері: Ветеринариялық санитария кафедрасының прозекториясында 06.12.20ж сойылды.
Союшы: Зейнулла А.М тобының студенті:
Өлексені союға қатысқандар: Шынтемір Қ.Т ,Мурзалиева С. , Туралиева Г,Асарбеков М.И
Өлім қай жерде болған: БҚО Сырым ауданы" - - Харесов" шаруа қожалығы
Мал қашан ауырған: 05.12.20ж малдың тәбеті қашқан, дене температурасы +41,5 с дейін жеткен. Мал шөлдей береді, әлсіз, көп жата береді. Мал бірте-бірте арықтап, майынан айырыла бастады. Күйіс қайтаруы нашарлап, ас қорытуы бұзылып, кейде іші кебеді.
Қандай ем қолданды: Малдың эхинококкозын дәрі-дәрмекпен немесе оташылдық жолмен емдеудің әдіс - тәсілдері бүгінгі таңда әлі табылған жоқ.
Малдың тірі кезіндегі диагноз:Ірі қараның эхинококкозы.
2.1 Өлексе жағдайы мен конфигурациясы
2. Көзі ісінген, мүйізді қабығы тұманданған, көздің айналасы ылғалды.
3. Ауыз қуысы
4. Мұрын қуысынан кілегей қабаты құрғақ, сарғыш.
5. Сыртқы жыныс мүшесі: Жұмыртқалары сопақша фомалы, консистенциясы тығыз , сары денешігі жоқ, кілегей қабаты сарғыш. Жатыры қос мүйізді шиыршықталған. Кілегей қабығы сарғыш түсті. Зақымдалулар жоқ
6. Жүні: терісінің әр жерінде қылы түскен. Сол жақ мүйізі сынған, тұяқтары өзгеріссіз.
7. Терісі және тері асты шелі: терісі бүтін. Тері астында тығыз түйіндер пайда болған.
8. Желіні: 4 бөлікке бөлінген, әр бөлігінде емізіктері бар, кесіп қарағанда кілегей қабаты сары түсті, цистерналары бозғылт түсті сүтке толы
9. Бұлшықеттері мен сіңірлері: бұлшықеттері қошқыл қызыл түсті.
10. Сүйектер мен буындары: Сүйектері өзгеріссіз. Буындар жуандаған. Буын қабы сарысулы-фибринді жалқаққа ... жалғасы
Ветеринарлық медицина және мал шаруашылығы институты
Ветеринарлық және биоқауіпсіздік жоғары мектебі
Патологиялық анатомия пәні бойынша
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы:Ірі қара эхинококкозы
Орындаған:
Тексерген:
Орал, 2020ж.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
І ҒЫЛЫМИ ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ
1.1 Аурудың қысқаша анықтамасы, қоздырғыштың морфологиясы мен биологиясы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.2 Эхинококк құрттарының жетілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
1.3 Таралу жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
1.4 Эхинококкоздың алдын алу шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
ІІ. Өлексені сою барысында жазылған
патологиялық-анатомиялық хаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13
2.1 Өлексе жағдайы мен конфигурациясы ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
2.2 Патологиялық-анатомиялық диагноз ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
ІІІ.Анықталған ауруды талдау
3.1 Ірі қараның эхинококкозы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
3.2 Ірі қара эхинококкозының этиологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
3.3 Патогенезі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
3.4 Патологиялық - анатомиялық өзгерістер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 19
3.5 Өсіп өнуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
3.6 Эпизоотологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
3.7 Аурудың өрбуі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
3.8 Сырт белгілері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
3.9 Анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
Қосымша зерттеулер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Қазіргі таңда мал шаруашылығының санын арттырып, сапасын жақсарту мақсаты, агроөнеркәсіп кешенін дамытудың ең басты мәселесі болып отыр. Осыған байланысты мал шаруашылығындағы өзекті мәселе - малдың жұқпалы және инвазиялық ауруларының алдын алу - бүгінгі күннің басты мәселелерінің бірі.
Нарықтық экономикаға көшуге байланысты халқымыз ежелден малмен айналысқандықтан, осы саланы одан әрі өркендету үшін, мал басын шоғырландыру, қора - жай күтімдерін, оның зоогигиеналық - санитарлық жағдайларын, сапалы азықтандыру және жануарлардың этиологиялық ерекшеліктерін де ескерген жөн.
Қазақстанда төрт түлік мал ішінде қойдың орны бөлек және өзіндік ерекшелігі де жетерлік. Атап айтсақ, қой өте өсімтал, оның дәмді етін, тілді үйірер сүтін, жүнін, адамзат өзінің тіршілік қажеттеріне жарататыны белгілі. Одан басқа мал шаруашылықтары мен қожалықтары үшін, қойды бағу және күту жұмыстары онша көп қиындық келтірмейді. Етке семіртілетін әрбір пішілген тоқтыдан 1кг өсім алуға 4-5 өлшем азық мөлшері кетеді, мұның да дені негізінен алғанда, табиғи өсетін жайылымдардағы шөпті пайдаланудан болады. Оның үстіне, басқа мал жайыла алмайтын алқаптарда, қой өзіне азық тауып, жақсы салмақ қосып, мол өнім береді және арнайы жайылым талғамайды. Қойдың жүні - еліміздің жеңіл өнеркәсібіне қажетті шикізат ретінде, одан жоғары сапалы киім-кешектер дайындалып тігіледі. Оның терісі, әсіресе қаракөл елтірісінен жаға, бас киімдер және жылы, сапалы, әрі әдемі тон тігіледі. Қойдың етіне келсек, олар организмде өте қажетті амин қышқылдарға бай қоректік азық ретінде қолданыс тапқан.
Екінші мыңжылдықтың аяғында адамзат тарихында болмаған ғаламдық ауқымдағы көптеген үлкен өзгерістер болады. Ғылыми-техникалық прогресс жаңа ғасырды әлі танып білуге тура келетін табиғат куштерін қозғалысқа келтірді.Ғылыми-техникалық прогресстің маңызды теріс салдарының бірі-микроағзадан бастап макроағзаға дейін - барлық тіршілік иелерінің өмір суру ортасындағы өзгеріс, Бұл тенденциялар қазіргі күні қалыптасып үлгерді және таяу келешекте қоздырғыштық та және бактериалдык түрдегі де эпидемиялар санын осуін күту керек.
Соңғы жылдары потогендік және шартты потогендік қоздырғыштармен микробтардың түрлі ұштасуынан туратын инфекцияларды зерттеуге коп коңіл боліп отыр. Микроағзалардың екі және одан да коп қоздырғыштарының өзара әрекет етуі моноинфекцияларымен салыстырғанда анағұрлым күрделі екені түсінікті.
Бүгінгі таңда әртүрлі вирустық бактериялдық түрдегі аурулар алаңдаушылық туғызады: энцефалопатия (былайша атауы сиыр құтырмасы) маймылдардың шешегі, бруцеллез, туберкуллез, куйдіргі және т.б Вирустар мен бактериялардың үлкен веруленттігі бар жаңа штаммалар құра отырып өзгерту қасиеті осындай инфекцияларды ерекше қауіпті етеді. Табиғи жағдайда барлық жастағы жылқылар, есектер , қашырлар ауырады. Инфекция қоздырушысының көзі. Инфекция қоздырушысының көзі- белогы бар секреттер мен экскреттер; несеппен, нәжіспен, мұрынның сорабымен, көздің дәнекер қабығының секретімен, сүтпен бөліп шығаратын ауру малдар. Қоздырушының бөлініп шығу аурудың жіті өту кезеңі мен созыл малы аурулардың инфекциясы асқынғанда әсіресе интинсивті болады. Инфекцияланған жем - шөп, су, төсеніш және басқа да обьектілер вирустың берілу факторларына айналады. Сау малдар тері, кілегейлі қабықтар арқылы, біз тұмсықты насекомдар шаққанда (соналар, масалардың, ызыңдауық шыбындардың және т.б.), сирегірек алиментарлы жолмен залалданады.
Симптомсыз өтулері басымырақ болады. Симптомсыз инфекцияда вирустасушылық 7-10, тіпті 18 жылға созылуы мүмкін. Аурудан стационарлы сәтсіз пункттарда, егер бұл жерге сау жылқылар әкелінбеген болса, 1-2 жылдан кейін клиникалық көрінісі айқын аурулар кездесе қоймайды.
Эхинококкоз адамның, ауыл шаруашылық малдардың және құстардың арасында кең таралған жұкпалы аурулардың бірі болып табылады. Эхиноккозды зерттеу коптеген Еуропа елдерінде, АҚШ-та, Канадада, Жапонияда және басқа да елдерде жүргізіліп келеді, бұл пастереллез мәселесінің шешілмегендігін және оның көптеген елдің ауыл шаруашылығына орасан зор шығын тигізетінін корсетеді.
Эхинококкоздың таралуына келсек, бұл індетті ауру ТМД елдерінің қой шаруашылықтарына кеңінен таралған. Эхинококкоз дүние жүзінің бірнеше аймақтары мен елдерінде жиі таралған. Австрияда, Жаңа Зеландия, Оңтүстік Америкада, Солтүстік Африкада, МХР, Еуропаның оңтүстігінде. ТМД-ның барлық республикаларында, соның ішінде Қазақстан Республикасында да жиі кездеседі. Тірі кезінде диагноз клиникалық белгілеріне және тері ішіндегі аллергиялық реакцияның нәтижесіне қарай қойылады; өлгеннен кейінгі диагноз эхинококк көпіршіктерінің табылуына байланысты қойылады. Зақымданған органдардың тканы семген және органның өзі күрт үлкейген. Эхинококкозды личинка сатысында емдеу әдістері әлі табылған жоқ. Эхинококкозбен күресуде ауру таратып жұқтырушыларды -- соңғы және аралық тасымал иелерін құртудың зор маңызы бар [1,2].
Курстық жұмыстың мақсаты - ірі қараның эхинококкозына қарсы ветеринариялық-санитариялық іс-шаралар шараларын зерттеу.
І ҒЫЛЫМИ ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ
1.1 Аурудың қысқаша анықтамасы, қоздырғыштың морфологиясы мен биологиясы
Мал эхинококкозы (ларвалды эхинококкоз, беріш, бершімек) - бұл көбінесе жасырынды түрде, кейде жіті, жітілеу түрде өтетін, таспа құрттың ларвоцистасы қоздыратын, сүт қоректі жануарлар мен адамның антропозоонозды, өте кең таралған, әр түрлі ішкі мүшелердің зақымдануымен сипатталатын гельминтоз ауруы.
Жіктелуі:
Тұқымдасы: Taeniidae
Туысы: Echinococcus
Түрі: E. qranulosus (ересек сатысы ақтық иеде - иттерде ащы
ішегінде орналасады).
Ларвоцистасы Echinococcus qranulosus larva (эхинококк көпіршігі,
беріш, бершімек) - аралық иеде әртүрлі мүшелерде кездеседі.
Ларвоциста, көпіршігі олардың көбінесе өкпе мен бауырында, кейде талақта, мида, жұлында, сүйекте, т.б. мүшелерде жайғасады.
Морфологиясы:
1. Ларвоцистасы яғни балаң құрты Echinococcus granulosus larva - бұл көпіршік, көлемі бұршақтың дәнінен адамның баласының басындай болады. Қос қабықты - дәнекер ұлпа қабаты мен герминативтік қабаты бар. Ішінде сұйығы және көптеген протосколекстер мен шығыс капсулалары бар. Шығыс капсулалардың ішінде де майда протосколекстер өте көп, ол болашақ таспа құрттардың бастары.
Көпіршіктің ішінде екінші буын, одан үшінші буын көпіршіктер туындап өсе береді. Оларды қыз және немере бершімектер деп атайды. Туындап өсіп жататын бершімектер көпіршіктің ішіне де, кейде қабығын тесіп, сыртқа да шығып өсуін жалғастыра береді. Сондықтан біз малдың өкпесінен, бауырынан көптеген бершімектерді көреміз. Жүзге кейде мыңға тарта ірілі- ұсақты бершімектер болады.
Беріштің сыртында қалың капсуласы бар. Ол иесінің ұлпасынан қалыптасқан. Беріштің өсіп-өнуіне қарай эхинококк көпіршіктің үш түрі (типі) болады:
1. Echinococcus hominis - адамдар мен маймылдарда (приматтарда) кездеседі. Олар классикалық беріш болып саналады. Ішінде протосколекстер, шығыс капсулалар қыз және немере бершімектері бар.
2. Echinococcus veterinorum - ішінде тек қана шығыс капсулалар мен протосколекстер бар. Ірі қара мен қойда кездеседі, адамда өте сирек болады.
3. Echinococcus acephalocysticus - яғни бұл стерильді көпіршік болып саналады, сколекстері, яғни бастары жоқ. Эхинококк бершімегінде құрттың протосколекстері жоқ. Ондай жағдай жануардың иммунды қорғаныш күштері жақсы дамыған кезде туады.
Беріш - эхинококк ірі қара малда, қойда, ешкіде, шошқада, түйелерде, бұғыда, сирек жағдайда жылқыларда, кейде адамдарда кездеседі. Адамның әр түрлі мүшелерін зақымдайды. Ол көбінесе өкпеде, бауырда, сирек түрде көк бауырда (талақ), бүйректерде мекендейді.
2. Имаго - ересек сатысы, қысқа, ұсақ 5-6 мм-ге дейін қарулы таспа құрты, бунақ денесі 4-5 буылтықтардан құрылған. Соңғы пісіп-жетілген буылтық қалған денесінен ұзын болады, асып тұрады, ұзынша келеді, ішінде жалғыз ғана қапшық секілді, іші жүздеген жұмыртқаға толы жатыры орналасады. Жұмыртқада онкосферасы бар.
Эхинококкоз үй жануарлары арасында кеңінен таралған гельминтоз. Бұл дертке шалдыққан мал арықтайды, берер өнімі күрт төмендейді, өлім-жетімге ұшырайды. Қойдан орта есеппен 2,6кг ет, 0,4кг жүн кем алынатындығы анықталған. Сол сияқты эхинококкозбен ауырған ірі-қара 5,5кг ет, 2,5кг май кем береді екен. Бұрынғы ет комбинаттарының деректеріне қарағанда, етке тапсырылған ірі қараның 5%, ұсақ малдың 10%, шошқаның 6% эхинококкоз болып шығатыны дәлелденді. Эхинококкоздар ащы ішекте мекендейді.
Ересек жетілген түрі - Еchinococcus granulosus, өте уақ гельминт, ұзындығы 2-6мм, бар-жоғы 3-4 бунақтардан тұрады. Мойыннан кейінгі бунақ қосжынысты, соңғы төртіншісі пісіп, жетілгені, ал оның қапшық секілді жатыры жұмыртқаға толы. Аралық иесіне жайғасқан жұмыртқалары нәрестенің басындай, ішінде мөлдір сұйығы бар. Оның ішінде протосколекстері мекендейді.
Эхинококкоз созылмалы түрде өтетін дерт. Аурудың бастапқы кезінде оның клиникалық белгілері білінбейді. Сырт көріністерінің айқындала бастауы, өршуі көпіршіктің санына, аумағына және малдың нақтылы ұлпасы мен мүшесінің зақымдануына тікелей байланысты. Бершіміктер өкпеде дамыса, оның ауа тамырларын қысуынан жануарлардың күйі төмендейді, тынысы тарылып, жөтелі жиілейді. Мал бірте-бірте арықтап, майынан айрылып, әдетте қыс айларында шығынға ұшырайды. Эхинококктер бауырға орналасқанда малдың күйіс қайыруы нашарлайды, ас қорытуы бұзылады, кейде іші кебеді, қолмен басса ауырсынады.
Отандық және шетел әдебиеттерінің мәліметтері бойынша 30-шы жылдардың басында иттерде паразиттік тіршілік ететін гельминттердің 125 түрі тіркелген.
Қазақстанда иттердің гельминтозооноздары мен басқа да ішек гельминтоздарын зерттеумен К.И. Скрябин, В.Т. Рамазанов, Н.Т. Кадыров сияқты көптеген ғалым - гельминтологтар айналысты. Қазақ ССР аумағында гельминттердің барлығы 27 түрі тіркелген, олардың 5 түрін трематода, 10 - цестода, 11 - нематода және 1 түрін - акантоцефалдар құрайды.
Эхинококк құрты бойынша ғылыми зерттеу жұмыстары жүргізіліп жатқанымен, әлі де көптеген мәселелер анықталмай отыр. Бүл басты мәселелерге эхинококк экологиясын зерттеу барысында олардың жануарларда таралуы жэне тигізетін зардаптары мен алдын - ала сақтандыру шаралары жатады.
Эхинококк экологиясын анықтау негізінен эпизоотологиялық, эпидемиологиялық, клиникалық, паразитологиялық т.б. әдістермен жүргізіледі [6 -13].
Аталған әдістердің өзіндік кемшіліктері бар. Атап айтқанда клиникалық белгілері бойынша анықтау көптеген қиыншылықтар тудырады. Себебі, эхинококкоз ауруының клиникалық белгілері көмескі, айқын емес. Ол өкпе, бауыр т.б. ішкі мүшелердің қабынуына ұқсас болып келеді [14 -17].
Паразитологиялық әдістер қолдану барысында қиыншылықтар кездеседі. Әсіресе, эхинококк балапан құрттары тіршілік ететін берІштерді анықтаудың негізгі әдісі, ылажсыздан сойылған немесе өлген малдардың ішкі мүшелерін патанатомиялық зерттеу болып табылады [18 - 21].
Эхинококкозға шалдыққан жануарлар Қазақстанның барлық аудандарында кездеседі. Ауылшаруашылық малдары эхинококкозының эпизоотологиясын зерттеу және аурудың алдын алудың ғылыми-негізделген шараларын жасау ветеринария ғылымы мен тәжірибесінде ең өзекті мәселе болып қалып отыр. Сондықтан, эхинококкоз ауруының эпизоотологиясы мен еліміздің оңтүстік өңірлерінің эхинококкоз бойынша эпидемиялық жағдайының деңгейін, эхинококкоз ауруының алдын алу шараларының қазіргі кезеңге дейінгі қалыптасқан ерекшеліктерін түбегейлі зерттеу ғылыми тұрғыдан да, тәжірибелік тұрғыдан да өте өзекті мәселе болып табылады.
Жұмыстың тәжірибелік маңызыдылығы. Алматы облысы Райымбек ауданында күйістілер эхинококкозының эпизоотологиясының, жыл маусымына және малдың жасына байланысты зақымдалу қарқынынын зерттеу нәтижелері іс жүзіндегі мал дәрігерлеріне ауруды дер кезінде балау мен алдын алу шараларын ғылыми негізделген түрде жүргізуіне мүмкіндік береді.
Жұмыстың негізгі нәтижелеріне сипаттама. Жүргізілген зерттеу жұмыстарының нәтижесінде күйістілердің әртүрлі жас топтарының эхинококкозға шалдығу қарқыны анықталды.
Ауруды жұқтырудың негізгі көзі болып ауруға шалдыққан малдар мен қоздырғыш тасымалдаушы етқоректілер болып табылады.
Мал сою пунктерінің, мал өлекселерін тастайтын орындардың (немесе олардың болмауы) антисанитарлық жағдайы эхинококк паразиттерінің иттер мен ауылшаруашылық жануарлары арасындағы айналымына мүмкіншілік жасайды. Иттердің эхинококтармен жаппай жұқтырылуы негізінен өлексе тастайтын арнайы орыны жоқ және малдәрігерлік бақылау нашар жүргізілетін жаздық жайылымдарда орын алады. Бұл ретте ең көп жұқтырылған болып ферма маңы иттері саналады.
Ғалым- гельминтологтар жасаған зерттеулер нәтижесінде Қазақстанда иттерде гельминттердің 38 түрі, қасқырларда гельминттердің 27 түрі, түлкілерде - 32 түрі, қарсақтарда - 26 түрі және шибөріде 7түрі тіркелген, олардың 85%-дан астамы асқазан-ішек жолдарында тоғышарлық етеді.
Эхинококкоз - клиникалық белгілері күрделі, созылмалы түрге айналып, асқынып, қаза болу жағдайымен аяқталатын паразитарлық өте ауыр індет.
1.2 Эхинококк құрттарының жетілуі
- Эхинококкоз қоздырғыштары жануардың ішегінде өмір сүретін майда ленталы құрттар.
- ауыл шаруашылық малдары (қойлар, шошқалар, сиырлар және т.б.) эхинококктердің аралық қожайындары қызметін атқарады
- олардың организмдерінде паразиттің личинкалы (балаңқұрт) қалталы кезеңі дамиды.
- ірі қарада малдардың эхинококк личинкалары бар шикі ішкі органдарын берген кезде оған ауру жұғып, ірі қараның ішінде жыныстық тұрғыдан жетілген құрттар өседі
- эхинококк құрттарының ұзындығы- 0,5 см. шамасында болып, саны бірнеше мыңға жетеді.
- Эхинококк иттің аш ішегінде 5-6 ай өмір сүргеннен кейін сыртқа шығады.
- Жұмыртқасы жарылып, мыңдаған жұмыртқалар босап шығып, қоршаған ортаға тарайды. Олар топырақта, иттер мен басқа да жануарлардың жүндерінде айлап тіршілік етеді.
1.3 Таралу жолдары
Эхинококкоз - жануарлардың инвазиалық ауруы, осы аурумен ауырған жануарлар мен малдардың ішкі құрылысын пайдаланған жағдайда адам ағзасына жұғады. Оның қоздырғышы - ішкі қуысы сұйықтыққа толған біркамералы будыршақтар. Эхинококк будыршақ көлемдері әр түрлі бидай дәнінен, жас сәбидің басындай болады. Жануарлар ағзасында оның көлемі бір және оннан да көп кездеседі, оны Ленталық саты дейді. Е. granulosus түрі ит, түлкі, қасқырларда кездеседі. Эхинококк жұқтырған бауыр, өкпе, бүйректің көлемі және түсі өзгеріп кетеді. Кейбір жағдайда оны жұқтырған ағза эхинококк будырщақпен көмкеріліп кетеді. Мұндай ағзаның көлемі ұлғайып, қатайып түсі өзгеріп кетеді. Эхинококкоз ауруын өкпе түберкүлезінен айыра білу қажет, себебі олардың ұқсастықтары өте көп. Сондықтан ет өнімдерін пайдалану кезінде мұқият болу шарт. Эхинококк жұмыртқаларымен ластанған көкөністер, жеміс-жидектер, лас қолдар және ауру итпен араласу арқылы таралады.
Зақымданатын органдар
Эхинококк жұмыртқалары адамның ішегіне түскеннен кейін қан тамырларына түсіп, қан арқылы
-бауырды
- өкпені
- миды және басқа да органдарды зақымдайды
Эхинококкоз көп жағдайда - бауырды және, оның оң жақ бөлігін зақымдайды. Эхинококк жұмыртқалары кейде қан айналымы арқылы өкпеге, ағзаның басқа мүшелеріне таралады. Бауыры зақымданған адамдар әдетте оң жақ қабырға астының ауыратынын айтады, ол жер кейде іседі және ағзада түрлі аллергиялық реакциялар пайда болады. Эхинококкоздың екі түрі болады: гидатидті және альвеолярлы. Гидатидті эхинококк екі қабатты қабығы бар, іріңді ісік түрінде кездеседі. Ал альвеолярлы эхинококк тығыз болып келеді, оның қабығы болмайды. Іріңді ісік өскен сайын, бауырды қысып, әрі қан құрамына зиянды заттар бөлінуіне әсер етеді де, адам сарғайып, жағдайы нашарлайды. Эхинококкоз дертіне байланысты күдік туған жағдайда, ішкі ағза мүшелерін ультрадыбыстық, т.б. тексерулерден өткізіп, қан құрамын зерттеу керек. Бұл дертті емдеу үшін, міндетті түрде операция жасалады.
1.4 Эхинококкоздың алдын алу шаралары
-иттерге малдың эхинококкпен зақымданған шикі органдарын бермеу;
-жеке бас гигиенасын сақтап, үй жануарларымен араласқаннан кейін міндетті түрде қолды сабындап жуу;
-жеміс-жидектерді қолданар алдында мұқият жуу;
- жеке және заңды тұлғалардың иттерін есепке алып, тоқсайын дәрілеу
-ауырған малды дер кезінде анықтап, емдету.
ІІ. Өлексені сою барысында жазылған
патологиялық-анатомиялық хаттама
Сипаттау бөлімі:
Мал иесі: Харесов Б.Х
Мекен-жайы: БҚО Сырым ауданы " - - Харесов" шаруа қожалығы
Мал Түрі: Ірі қара
Тұқымы: Ақ бас қызыл қасқа
Түсі: Қызыл қасқа
Қоңдылығы: Орташа
Жынысы: Ұрғашы
Жасы: 4 жасар
Ерекше белгілері: Оң жақ құлағында ойық ені бар.
Салмағы :150кг
Жеке номері:00327896
Өлген күні: 05.12.20ж
Өлексе сойылған жері: Ветеринариялық санитария кафедрасының прозекториясында 06.12.20ж сойылды.
Союшы: Зейнулла А.М тобының студенті:
Өлексені союға қатысқандар: Шынтемір Қ.Т ,Мурзалиева С. , Туралиева Г,Асарбеков М.И
Өлім қай жерде болған: БҚО Сырым ауданы" - - Харесов" шаруа қожалығы
Мал қашан ауырған: 05.12.20ж малдың тәбеті қашқан, дене температурасы +41,5 с дейін жеткен. Мал шөлдей береді, әлсіз, көп жата береді. Мал бірте-бірте арықтап, майынан айырыла бастады. Күйіс қайтаруы нашарлап, ас қорытуы бұзылып, кейде іші кебеді.
Қандай ем қолданды: Малдың эхинококкозын дәрі-дәрмекпен немесе оташылдық жолмен емдеудің әдіс - тәсілдері бүгінгі таңда әлі табылған жоқ.
Малдың тірі кезіндегі диагноз:Ірі қараның эхинококкозы.
2.1 Өлексе жағдайы мен конфигурациясы
2. Көзі ісінген, мүйізді қабығы тұманданған, көздің айналасы ылғалды.
3. Ауыз қуысы
4. Мұрын қуысынан кілегей қабаты құрғақ, сарғыш.
5. Сыртқы жыныс мүшесі: Жұмыртқалары сопақша фомалы, консистенциясы тығыз , сары денешігі жоқ, кілегей қабаты сарғыш. Жатыры қос мүйізді шиыршықталған. Кілегей қабығы сарғыш түсті. Зақымдалулар жоқ
6. Жүні: терісінің әр жерінде қылы түскен. Сол жақ мүйізі сынған, тұяқтары өзгеріссіз.
7. Терісі және тері асты шелі: терісі бүтін. Тері астында тығыз түйіндер пайда болған.
8. Желіні: 4 бөлікке бөлінген, әр бөлігінде емізіктері бар, кесіп қарағанда кілегей қабаты сары түсті, цистерналары бозғылт түсті сүтке толы
9. Бұлшықеттері мен сіңірлері: бұлшықеттері қошқыл қызыл түсті.
10. Сүйектер мен буындары: Сүйектері өзгеріссіз. Буындар жуандаған. Буын қабы сарысулы-фибринді жалқаққа ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz