Lesson Study - дің теориялық аспектілері
Lesson Study зерттеуі. Lesson Study-ді жоспарлау, өткізу және бақылаудағы оқушыларды анықтау.
Мазмұны
Кіріспе 3
1 Lesson Study-дің теориялық аспектілері 4
1.1 Lesson Study-дің теориялық зерттеу 4
1.2 Lesson Study әдісінің тиімділігі 8
2 Lesson Study-дің практикада қолданылуы 11
2.1 Lesson Study-ді қолдануға нұсқаулық 11
2.2 Lesson Study-ді жоспарлау, өткізу және бақылаудағы оқушыларды анықтау 14
Қорытынды 20
Пайдаланылған әдебиеттер 21
Кіріспе
Lesson Study-ерекше форманы сипаттайтын педагогикалық тәсіл мұғалімдер практикасы саласындағы білімді жетілдіруге бағытталған сабақтардағы іс-әрекеттегі зерттеулер. Бұл тәсіл Жапонияда 19-шы ғасырдың 70-ші жылдарында, шамамен 70 жыл бұрын, Батыста қолданылатын "іс-әрекеттегі зерттеу"тәсілімен құрылған.
Lesson Study бағдарламасына бірлесіп жоспарлауды, оқытуды, бақылауды, оқыту мен талдауды жүзеге асыратын, өз қорытындыларын құжаттайтын мұғалімдер тобы қатысады. Lesson Study циклын өткізу кезінде мұғалімдер кейіннен берілетін педагогикалық тәсілдерді жаңалап, жетілдіре алады әріптестерге Lesson Study ашық өткізу не олардың жұмысы сипатталған құжатты жариялау арқылы қол жеткізіледі.
Батыста Lesson Study тек ағымдағы ғасырда танымал болды, американдық зерттеушілер жапон мұғалімдерінің Жалпы педагогика саласында да, жапон оқушыларының оқу жетістіктерінің жоғары деңгейін қамтамасыз ететін оқытылатын пәндер саласында да АҚШ студенттерінің ұқсас топтарымен салыстырғанда терең білімінің бар екенін растағаннан кейін.
Жұмыстың мақсаты - Lesson Study әдісін толығырақ зерттеп, практикада қолданылуын талдау.
Жұмыстың міндеттері:
* Lesson Study туралы теориялық зерттеу;
* Lesson Study-дің қолданылу нұсқаулығын ұсыну;
* Lesson Study-дің практикада қолданылуын зерттеу;
* Lesson Study-дің жоспарын, бақылаудағы оқушыларын анықтау
Курстық жұмыстың құрылымы - кіріспеден, екі бөлімнен және қорытындыдан тұрады
1 Lesson Study-дің теориялық аспектілері
0.1 Lesson Study-дің теориялық зерттеу
Қазіргі заманғы мектеп динамикалық жаңару, мазмұнын, ұйымдастырушылық формаларын, сондай-ақ оқытудың инновациялық технологияларын үнемі жетілдіру сатысында.
Инновациялар адамның кез-келген кәсіби қызметіне тән және табиғи түрде зерттеу тақырыбына айналады. Олар ғылыми ізденістердің, жекелеген мұғалімдер мен тұтас ұжымдардың озық педагогикалық тәжірибесінің нәтижесі болып табылады.
Қазіргі уақытта Шығыс Азияда Lesson Study Жапониядан басқа Сингапурда, Гонконгта және Қытайда қолданылады. Бұл тәсіл батыс елдерінде, соның ішінде АҚШ, Ұлыбритания, Швеция және Канадада да қолданылады.
Сабақ-зерттеу оқытудың табысты траекториясын қарастыру үшін сабақтарды әзірлеуде ынтымақтастық тәсілдерін ұсынады және мұғалімдердің жекелеген білім алушыларға қатысты өзінің оқыту сапасы туралы ойлануына жәрдемдеседі.
Lesson Study-педагогтарға сабақты бала ұстанымынан қарауға және сабақ сапасы бойынша бірлесіп жұмыс істеуге мүмкіндік беретін мұғалімдердің кәсіби өзара іс-қимылының пәрменді нысандарының бірі.
Lesson Study процесінде сабақты дайындау, өткізу және талдау жүргізіледі және циклден кейінгі әрбір сабақтың сапасы жақсарады.
Lesson Study сыныпты зерттеу нысандарының бірі болып табылады, бұл тәсіл 1870-ші жылдары Жапонияда тәжірибені жақсарту мен жетілдіру мақсатында пайда болған. Lesson Study тәсілі Макота Йошида Америка Құрама Штаттары мен Ұлыбританияда жаңа тәсілдің таныстырылымын жасағаннан кейін, Жапониядан тыс жерлерде 2007 жылдан бастап танымал бола бастады. Аталған елдердің зерттеушілері жапондық ғалымдардың халықаралық зерттеу аясында көрсетілген академиялық жоғары жетістіктеріне ықылас танытты. Йошида бұл жетістік Lesson Study-дің жапон мектептерінде кеңінен қолданылуынан болып отыр дегенді алға тартaды. Сондықтан қазіргі кезде Шығыс Азияның бірқатар елдерінде Lesson Study мұғалімдердің педагогикалық білімдері мен тәжірибесін дамытуға арналған тиімді құрал ретінде белсенді енгізіліп жатыр. Рефлексия Lesson Study-дің құрамдас бөлшектерінің бірі болып табылады деп айтуға болады. Соған қарамастан, Lesson Study тәсілін енгізу жөніндегі қызметті кәсіби деп атау үшін белгілі қағидаттар мен тәжірибелік амал-шаралар сақталуы керек. Нақты айтқанда, Lesson Study мұғалімдерді оқыту және олардың тәжірибесін дамытудағы ынтымақтастық тәсілі болып табылады және де іс-әрекеттегі зерттеу сияқты бірқатар циклдерді қамтиды.
Lesson Study-де ең бастысы сабақты зерттеу немесе сабақты зерделеу үдерісі болып табылады. Бұл үдеріс барысында оқу сапасын арттыру үшін белгілі бір тәсілді қалай дамытуға болатындығын анықтау мақсатында бір топ мұғалім бірлесіп оқушылардың оқу үдерісін зерделейді.
Lesson Study-дің түйінді сипаты креативтілік және ғылыми дәлдік болып табылады. Креативтілікті оқытудың жаңа тәсілдерін әзірлеу мақсатында бірлесе жұмыс істейтін мұғалімдердің істерінен көруге болады, ал ғылыми дәлдік жаңа тәсілдің тиімділігін көрсететін оқушының оқуы туралы деректер жинауды көздейді.
Зерттеу жүргізетін топ әдетте кемінде үш мұғалімнен тұрады, бұл тәжірибесі мен білімдері бір-біріне жайлы әсер ететін фактор болып есептеледі. Топ мұғалімдері көп жағдайда бір мектепте жұмыс істейді, бірақ тәжірибені жақсарту мақсатында бірлесе жұмыс істеу үшін басқа мектептердің мұғалімдері де тартылуы мүмкін. Кейде топты кәсіби ұйымдастыру үшін белгілі бір тәсілдерді немесе оқу бағдарламаларының аспектілерін пайдалану саласында мол жұмыс тәжірибесі бар, тиісті дайындықтан өткен мұғалімдер арнайы шақырылуы мүмкін.
Зерттеу барысында барлық топ мүшелері толық көлемде және бірдей дәрежеде үдеріске тартылады. Тек бір мұғалім ғана сабақ беретіндігіне қарамастан, зерттеу үшін бүкіл топ өзіне жауапкершілік алады және оқыту мен сабаққа берілген кез келген баға жеке мұғалімге емес, тұтастай барлық топтың жұмысына қатысты беріледі.
Lesson Study тәсілінің тағы бір демократиялық ерекшелігі - мұғалім зерттеу барысында жинақтаған білімімен педагог қауыммен кеңінен бөлісетіндігінде. Lesson Study тәсілін іске асыру барысы Lesson Study тәсілі бастапқы кезеңде оны бірлесіп егжей-тегжейлі жоспарлауды көздейді. Содан соң топтың бір мүшесі зерттеу сабағын өткізеді, ал қалған мүшелері - қадағалайды. Зерттеу сабағы аяқталғаннан кейін бүкіл топ мүшелері бірден оқушылардың оқу үдерісіне қатысты барлық нәтижелерін жүйелейді және талдайды, содан кейін Lesson Study-дің анағұрлым тиімді болуын қамтамасыз ету үшін оқу үдерісінде алынған нәтижелерді есепке ала отырып, жұмысты бірлесе қайта жоспарлайды. Lesson Study үдерісінде бірталай уақыт бойы қалыптасқан және орныққан мынадай бірқатар қадамдар бар:
:: Lesson Study тобы өзара келісе отырып, оның жұмысының нәтижелілігін қамтамасыз ететін ережелер жүйесін жасайды, үдеріс барысында барлық мүшелер бір-бірімен сыйластық қарым-қатынаста болады.
:: Топ зерттеудің түйінді идеяларын келісіп алады, ол әдетте сұрақ түрінде келіп, нені, кімді оқытуды анықтайды, мәселен, Өздерінің оқуын жақсарту үшін Х-ті Y-тің мүмкіндіктерін тиімді пайдалануға қалай үйрете аламыз? деген сияқты.
:: Топ мүшелері түйінді идеяларды зерттеуге қатысты жауап іздеу үшін әдебиеттерді зерделеп, жоспарлау кезінде оларды қолдану үшін нәтижелерін қорытады.
:: Топ қандай сынып және қандай үш бақылаудағы оқушы назарға алынатынын, сондай-ақ қандай сыныптар оқу үлгерімі жоғары, орта және төмен сыныптар болып саналатынын шешеді.
:: Топ зерттеу сабағын жоспарлайды, жоспарда бақылаудағы оқушылардың сабақта өтілетін материалды игеруіне ерекше мән беріледі.
:: Бір мұғалім зерттеу сабағын жүргізеді, осы уақытта басқалары - бақылаудағы үш оқушыны басты назарға алып, сабақты қадағалайды және қажет деген жерлерін белгілеп, түртіп алып отырады.
:: Мұғалімдер осы зерттеу сабағы туралы олардың пікірін түсіну үшін бірнеше оқушымен сұхбат жүргізеді.
:: Топ зерттеу сабағы аяқталысымен бірден талқылау жүргізеді. Талқылау белгіленген құрылым бойынша жүреді: жоспарлау үдерісінде жасалған алдын ала болжамдарды салыстыра отырып, бақылаудағы оқушылардың оқуын қадағалау және болған айырмашылықтардың себебін белгілеу; сыныптың тұтастай оқытылуы; зерттеу сабағының барысы және оқыту үдерісі; белгіленген және зерделенген негізге сәйкес келесі зерттеу сабағының мақсатын белгілеу.
:: топпен бірлесіп келесі Lesson Study-ді жоспарлау.
Lesson Study топтамасынан кейін (ереже бойынша үш немесе одан көп сабақ) топ оқыту тәсілі мен оқу бағдарламаларына енгізілетін және көпшілікке таратылатын өзгерістерді келіседі.
1. Lesson study - дің басты мақсаты оқушыларға білім алуға көмектесу, топ мүшелерінің кәсіби дамуына ықпал ету Lesson study - дің басты мақсаты.
2. Lesson study - дің ерекшеліктері. Жеке оқушылардың қажеттіліктеріне қарап оқыту. Мұғалімдермен біріге отырып жұмыс істеу.
3. Мұғалімдердің зерттеуі. Оқытудағы жаңашылдықты бағалау. Іс - әректтегі зерттеу кәсіби жұмыстың кейбір аспектілерін жақсартады. Кейс - стади- сыныптағы оқыту мен оқуды зерттеуді қарастырады.
4. LS қағидаттары Бірлескен жоспар. LS Өткізуқадағалау, талдау.
5. Нәтижеде Lesson Study тәжірибелік білімді әріптестерімен бөліседі, әріптестер бір - біріне көмектеседі, оқушылардың маңызды білім алуына жағдай туады.
Lesson Study әдістемені жетілдіру мақсатында бастауыш және орта мектептегі негізгі пәндер бойынша оқушылардың білім деңгейін көтеру және оқыту, сондай - ақ оқыту үшін бағалау (ОдО) сияқты тұжырымдамалық педагогикалық тәсілдерді әзірлеу мақсатында табысты қолданылады. Lesson Study өткізу циклі бойы топтарда (немесе жұпта) жұмыс істейтін мұғалімдер:
оқушыларды оқыту мен дамытудың басымдықтарын келісу үшін олар күнделікті жинайтын мерзімді бағалау материалдарын пайдалану;
болашақта әзірленетін немесе жетілдірілетін оқытудың белгіленген міндеттеріне жауап беретін әдісін бірлесіп анықтау;
үш" зерттелетін оқушыны " анықтау, олардың әрқайсысы сыныптағы оқушылардың белгілі бір тобының типтік өкілі болып табылады, мысалы: оқушылардың жалпы санындағы үлгерімнің жоғары, орташа немесе орташа деңгейінен төмен;
Lesson Study-ді бірлесіп жоспарлау, оның барысында зерттелетін үш оқушыны бақылау нәтижелері контексінде оны жүргізу әдістемесінің нәтижелері пайдаланылатын және мұқият зерделенетін болады;
Lesson Study жүргізу және зерттелетін оқушылардың оқуы мен дамуына ерекше назар аудара отырып, оларды бірлесіп бақылау. Бұл процедуралар бірнеше сабақ ішінде қайталануы және жетілдірілуі мүмкін. Барлық Lesson Study-де бақылау міндетті емес;
Lesson Study туралы пікірлерін түсіну үшін зерттелетін оқушылардан сұхбат алу;
Lesson Study талқылауын өткізу;
зерттелетін оқушылардың қолданылатын әдіске реакциясын талдау мақсатында,
* олар қол жеткізген прогресті, олар көрсеткен оқу нәтижелерін немесе оқудағы қиындықтарды, сондай-ақ болашақта оқыту немесе оқыту әдістемелерін әзірлеу үшін алынған тәжірибені;
* Lesson Study тәсілін қолдану нәтижелерін әріптестердің кең аудиториясына презентация, демонстрация немесе коучинг арқылы ресми түрде ұсыну.
* Аталған кезеңдердің әрқайсысы бойынша егжей-тегжейлі ұсынымдар осы басылымның тиісті бөлімдерінде ұсынылған және Англияның мектептері мен колледждерінде және шетелдерде Lesson Study тәсілінің жұмыс істеуі туралы авторлардың біліміне негізделген.
Соңғы екі бөлімде мектеп басшылары қалай жұмыс істей алатындығы туралы идеялар ұсынылған:
a. Lesson Study үшін уақытты жоспарлау және осы тәсілді мектеп бағдарламаларына енгізу;
б.Lesson Study негізінде Кәсіптік оқытуды қолдау және дамыту үшін жетекші мұғалімдерді пайдалану және мектеп шеңберінде коучинг алаңы ретінде Сабақты зерттеу моделін пайдалану.
1.2 Lesson Study әдісінің тиімділігі
Қазіргі уақытта әр бір педагог үшін өз білімдерін шыңдау, дамыту басты мақсат болып табылады. Себебі, білім бір орында тұрмайды, ол үздіксіз дамып отырады. Әр күн сайын біз жаңа ашылулар, жаңалықтар оқып,көруімізге болады. Сол жаңалықтардың бірі -- жаңаша тәсіл -- Lesson Study деп аталады. Lesson Study -- мұғалімдер тәжірибесі саласындағы білім жетілдіруге бағытталған ынтымақтастық педагогикалық тәсіл. Lesson Study - ге жоспарлау, оқыту, қадағалау, оқыту мен оқуды талдау, өз қорытындыларын тұжырымдап, құжаттарды бірлесіп жүзеге асыратын мұғалімдер тобы қатысады. Lesson Study-дің циклін өткізген соң мұғалімдер педагогикалық тәсілдерді түрлендіріп немесе жетілдіріп, кейіннен ашық Lesson study, таныстырылым өткізу, баспада жариялау арқылы әріптестеріне таратады.
Сабақты зерттеу, яғни Lesson Study әдісінің мазмұны бойынша құнды мәліметтер беріп, олардың тәжірибесінің жақсаруына көп септігін тигізетіндігі сөзсіз. Осы секілді құралдардың арқасында еліміздің педагогтары Lesson Study әдісі туралы өз түсініктерін кеңейтіп, оның ерекшеліктерімен танысуда. Сабаққа қатысушы басқа ұстаздар тек мұғалімнің әрекеттерін бақылап, олардың кем-кетік жерлерін тізбектеп, сабақ талқылауда сол кемшіліктерді тілге тиек етіп, мұғалімге ақыл айтып, нұсқау беретін. Ал бүгінде Lesson Study әдісі бойынша сабаққа қатысқандар өздері таңдаған зерттеу проблемасы ауқымында оқушының әрекеттерін бақылап, олардың қалай оқитындықтарына назар аударып, оқушылармен сұхбаттасып, олардың оқудағы жетістіктері мен қиындықтарын айқындап, сабақты талқылағанда осыларды дерек ретінде қолданып, сабақты жақсартуға қолданады.
Егер мұғалім айтылған ұстанымдарды қолданса олардың кәсіби әрекеттері Бірлесу, ақылдасу, қолдау ұғымдары аясында жүзеге асырылады. Осылайша Сабақты зерттеу (Lesson Study) әдісі мұғалімдерді тұрақты түрде, толассыз кәсіби шеберлігін дамытуға ынталандырып, ұжымдағы ынтымақтастықты дамыта түседі. Сондықтан қазіргі кезде көптеген мектеп оқытушылары өз жұмыстарын осы әдіске негіздей бастаған. Бұлда дұрыс болар, өйткені бұндай топтардағы ұстаздар өзін-өзі басқарып, өз әлеуметін өзі дамытатын ортасын қалыптастырады. Осылайша Сабақты зерттеу (Lesson Study) топтарын тұрақты түрде өзін-өзі реттейтін, өзін-өзі дамытатын мектептің құрамдас бөлігіне айналдырған дұрыс және де бұндай топтарға барша ұстаздар қауымын араластырған дұрыс. Lesson Study әдісін пайдаланған мұғалімнің сабаққа дайындалуы да сабаққа қатысу мәдениетіде өзгерері сөзсіз. Мәселен, мұғалімдер сабаққа түнде, үйде, жалғыз форматында дайындалса, енді олар сабақ жоспарларын күндіз, мектепте және бірлесе форматы ауқымында дайындайды. Қазіргі күні көп мектептер осы қағиданы ұстанып, сабақ жоспарларын бекітуді әр күннің кешіне қалдыруда. Бұның өзі ұстаздар қауымы үшін тиімді. Мұғалімдер директордың оқу ісі жөніндегі орынбасарына бекіту үшін өздерінің бірлесе жасаған сабақ жоспарларын ұсынады. Ұсынылатын сабақ жоспарының мазмұнын жоғарыда айтылып өтті.
Lesson Study топтары өз жұмыстары барысында мынандай дүниелерге назар аударса:
Біріншіден, Lesson Study топтарының жасақталуы мұғалімдердің өз еркі бойынша жүзеге асырылғандығы дұрыс. Осы арқылы оларда өз жұмысының нәтижесіне деген жауапкершіліктің артатындығы анық. Мұнда Lesson Study топтарына қосылғысы келмейтін мұғалімдерді күштеуге болмайтынына назар аудару керек. Ондай педагогтармен басқаша жолмен жұмыс жасаған орынды. Мысалы, Lesson Study топтарының тізімдерін мұғалімдер бөлмесінде ілу. Мұнда әр топ мүшелерінің аты-жөні жазылған фотосуреттері ілінеді. Ал төмен жақта Lesson Study топтарына қосылмаған мұғалімдердің тізімі жарияланады. Бірлесе жұмыс жасауға құлықсыз мұғалімдерге осылайша жанамалай ықпал жасауға болады: оларды ұялтпай, үгіттеп белсенділікке шақырмай, тек дүйім елден оқшау қалғандарын естеріне салып отырса, ондай педагогтар осы болмысының ыңғайсыз әрі тиімсіз екендігі туралы ойланулары әбден мүмкін.
Екіншіден, әрбір оқушы сабаққа белсене ат салысуы үшін оқушыларды сабақты жоспарлауға қатыстыру қажет. Ол үшін сабақ басталмастан бұрын таңдалған сыныппен не бірнеше оқушымен сұхбаттасу қажет. Сұхбаттасу барысында оқушыларға мынандай сұрақтар қойған дұрыс болар: Алдағы сабақтан не күтесіз? Не білгіңіз келеді? Осы тақырыптың ең басты ұғымдары қандай деп ойлайсыз? Осы сабақта қандай әдіс-тәсілдерді қолданған тиімді болады деп ойлайсыз? Топтарға қалай бөлу керек? Сіз кіммен бір топта болғыңыз келеді? Сізге сыныпта кім жақсы көмектеседі? Сабақтың нәтижесі қандай болуы керек деп ойлайсыз? Мұғалім болсаңыз, бұл сабақты қалай өткізер едіңіз? және т.б. Айтылған ұсыныстар мен жауаптар параққа не болмаса оқушы рұқсатымен аудиожазбаға жазылуы керек. Бұл кем дегенде 5-10 минуттай болғаны жөн. Сабақ жоспарын құру барысында айтылған ұсыныстарды міндетті түрде ескеріп жасалған дұрыс.
Үшіншіден, Lesson Study топтары мұғалімдердің ұстаздақ шеберліктерін арттырудың негізгі құралы болғандықтан, туындаған проблеманың теориялық мәселелерін зерттеп, оны шешудің амалдары мен тәсілдерін сабақтар топтамасы басталмай тұрып айқындау қажет. Басқаша сөзбен айтқанда, әр сабақ циклі осы мәселелерді шешетін коучингтерден басталуы керек. Lesson Study тобының мүшелері бас қосқан коучингтердің өзекті проблеманы шешуге бағытталғаны дұрыс. Коучингке қатысушылар аталмыш проблеманы шешуге мүдделі және ынталы болып, қорытынды нәтижеге деген жоғары жауапкершілікті сезінуі керек. Осылайша каучинг кезінде мұғалімдер күнделікті тәжірибеде туындаған проблемаларды өздігімен шешуге дағдыланады, яғни өздерінің кәсіби біліктілігін үнемі дамытып отырады. Өзін-өзі дамытатын механизм жұмысының бір көрінісі іспеттес.
2 Lesson Study-дің практикада қолданылуы
2.1 Lesson Study-ді қолдануға нұсқаулық
Lesson Study тәсілінің әдістемесі тиімді, себебі ол мұғалімдерге:
* әдетте мүмкін болғаннан гөрі әр түрлі іс-шаралар мен егжей-тегжейлерде айқын көрінетін балалардың оқу процесін бақылау;
* мұғалімнің пікірінше, балаларды оқыту кезінде не болуы керек және шындықта не болатыны арасындағы айырмашылықты қараңыз;
* оқушылардың қажеттіліктерін барынша қанағаттандыру үшін оқуды қалай жоспарлау керектігін түсіну;
* мұғалімдердің кәсіби қоғамдастығы шеңберінде Lesson Study тәсілін іске асыру, оның басым мақсаты оқушыларға топ мүшелерін оқытуға және кәсіптік оқытуға көмек көрсету болып табылады;
* Lesson Study мүмкіндіктерін өзінің оқытушылық тәжірибесінде пайдалану.
Табысты мұғалімдер көп жағдайда сыныпта болып жатқан оқиғалардың едәуір бөлігіне назар аудармайды. Бұл кемшілік емес! Бұл олардың сәтті мұғалім болуына мүмкіндік берген процестердің нәтижесі.
Толығырақ тоқталайық. Мектеп сыныптары күрделі болып табылады
мамандар жұмыс істеуі керек жұмыс жағдайлары: сабақта жұмыс істейтін 30 немесе одан да көп студенттер шамамен бір сағат ішінде үлкен ақпарат тасымалдаушысы болып табылады. Бұл ақпарат мұғалімге келетін жылдамдық сияқты, бұл сабақты жапондардың "жылдам ағып жатқан өзенге"ұқсас етеді.
Зерттеушілер мұғалімдердің осы ақпарат ағынымен және оны беру жылдамдығымен қалай күресетінін байқады. Рагг және басқа ғалымдар (1996) мұғалімдер жұмыстың алғашқы үш жылындағы қиындықтарды жеңіп, жақсы тәрбиешілер болатындығын анықтады, өйткені олар білім беру жағдайын басқарудың жаңа әдісін тапқан сайын, олар бұл әдісті тез арада қолайлы түрге айналдырады.кейінірек, интуитивті, ұқсас жағдайларда қолданылады. Мұндай жағдайларда практикалық білім мұғалімнің хабардар болу фактісін растамайды және велосипедпен жүру жолдары туралы біздің білімімізге ұқсас тек болжалды (немесе жасырын) білім болып табылады: білім қажет болған кезде пайда болады, бірақ оларды сөзбен айту өте қиын.
Мысалы, практикалық білімі ұсақ-түйекке дейін жазылған хирургтардан айырмашылығы, басқаларға беріліп, содан кейін көбейтіледі, мұғалімнің практикалық білімі, әдетте, одан қалады, өйткені ол бұл білімді практика барысында алды, бірақ көбінесе олардың бар екенін түсінбейді. Мұғалімдер өз сыныптарында "жалғыз маман" ретінде дербес жұмыс істеуге бейім болғандықтан, басқа мұғалімдер іс-әрекетте әріптестерінің "болжанған" білімдерін сирек көре алады. Мұғалімнің тәжірибесін маман бақылаған кезде, бағалау көбінесе кәсібилік тұрғысынан емес, оның жұмысының тиімділігі туралы пікір, белгі қою немесе пайымдау тұрғысынан жүзеге асырылады.
Осыған байланысты, мұндай жағдайларда мұғалімдер тәуекелге бармауға тырысады және "қауіпсіз" оқытуды көрсетеді. Бейсаналық субъектілерден айырмашылығы, адамдар ақпараттың үлкен көлемін оны "сүзу"арқылы жеңе алады. Мысалы, біз "еститін" дыбыстардың шамалы бөлігіне назар аударамыз; біз өзімізді сыртқы ақпараттан қорғауды және тек маңызды немесе болжанбайтын нәрсеге назар аударуды үйрендік. Мұндай сүзу механизмдері біздің мақсатымызға жету үшін одан әрі пайдалану үшін маңызды деп санайтын нәрсеге назар аударуға мүмкіндік береді. Сынып жағдайында біз дәл солай істейміз: сыртқы оқиғалар мен ақпараттың үлкен көлемін алып тастай отырып, белгілі бір уақытта болып жатқан нәрсенің маңызды аспектілеріне назар аударамыз. Біз жаңа білімді тез арада игереміз, оны біз үшін оңтайлы түрде сақтай отырып, маңызды деп санаймыз, бұл біздің саналы қысқа мерзімді жадымызды күрделі және жылдам сабақ жағдайында басымдық беретін келесі маңызды аспектілерді шешуге мүмкіндік береді.
Lesson Study тәжірибелі де, жаңадан бастаған де мұғалімдердің де жетілуіне көмектеседі, өйткені бірлескен жоспарлау, бірлескен бақылау, бірлескен талдау нәтижесінде мұғалімдер оқыту туралы "бірлескен түсінік" қалыптастырады. Бұл жағдайда оқытудың аспектілері тек өз позициясынан ғана емес, сонымен бірге Lesson Study дайындалып жатқан әріптестерінің көзімен де қарастырылады. Нәтижесінде, Lesson Study-де байқалған нақты оқыту оны жоспарлау процесінде біз ойлаған оқытумен салыстырылады. Бұл бізді әдетте мән бермеген сәттерге назар аударуға шақырады, өйткені олар біз "алып тастадық" немесе түсінікті білім ретінде сақталды.
Lesson Study тәсілін қолданатындардың көпшілігі бұл туралы айтады, жеке зерттелетін студенттердің оқу қажеттіліктері мен мінез-құлқы туралы көбірек біле отырып, олар белгілі бір дәрежеде барлық студенттердің әрқайсысының даралығын көбірек біледі. Демек, күшті және әлсіз студенттер арасындағы белгілі бір "орта" сынып үшін сабақ беруден айырмашылығы, Lesson Study мұғалімдерге білімді болуға және әр оқушының қажеттіліктерін өз тәжірибесінде ескеруге мүмкіндік береді, бұл өз тәжірибесін екінші деңгейлі ақпаратпен "ауырлатпайды".
Автордың зерттеулері көрсеткендей, мұндай нәтижелер Lesson Study-тің рефлексивті, рекурсивті және бірлескен тәжірибесіне байланысты болуы мүмкін, бұл күрделі білім беру ақпаратын өз бетінше жинақтай алатын, қажет емес ақпаратты алып тастай алатын тәжірибелі мұғалімге көмектеседі. Бұл бақыланатын оқытуға тікелей қатысты Оқу ақпаратының аспектілерін басқаруды, көрнекілікті қамтамасыз етеді, әйтпесе жарамсыз болады.
Автор Lesson Study тәсілі мұғалімдерге "бұл сүзгілерді өшіруді" үйренуге көмектеседі деп санайды, дегенмен, олардың алдыңғы тәжірибелері сәттілік олардың "қосылуымен"қамтамасыз етіледі.
Lesson Study тәсілі мұғалімдер тобымен бірлесіп жоспарланатын, оқытылатынбақыланатын және талданатын кемінде үш Lesson Study циклын қамтитын жүйе болып табылады.
Сурет -1. Lesson Study тәсілінің құрылымы
Мұғалімдер тобын таңдаңыз (жақсырақ үш адамнан), олар мектепте оқытудың жаңа кәсіби тәсілін енгізу міндетін ұнатады.
Lesson Study егер топтың осы құрамына басшылық өкілдерінің және мына төмендегілерге ие мұғалімдердің кем дегенде біреуі енгізілсе, тиімді жұмыс істейді
айтарлықтай оқытушылық тәжірибе. Күтілетін нәтижелерді анықтау және топ мүшелеріне тартынбастан "тәуекелге баруға" және қатаң бақылауды сезінбеуге мүмкіндік беретін негізгі ережелерді белгілеу үшін топтың қатысуымен отырыс өткізіңіз. Lesson Study процесінде барлығы
топ мүшелері кәсіптік білім алушылардың тең мәртебесіне ие.
Белгілі бір мектептің немесе сыныптың жас тобының қажеттіліктеріне негізделген бірқатар параметрлерді жасаңыз, мысалы: принциптері
топтық жұмыс сессиялары аясында оқу үшін пікірталастарды пайдалану және т. б.
Сабақтарды жоспарлау, оларды бақылау, талдау үшін жалпы Lesson Study форматтарын қолданыңыз (сіз қолдана алатын мысалдар,
осы басылымда келтірілген). Алғашқы Lesson бағдарламасын жоспарлау үшін мұғалімдерге арнайы уақыт (кем дегенде бір сағат) беріңіз
Study. Lesson Study өткізу кезеңінде олардың уақытын бағалаңыз және Lesson Study өткізгеннен кейін бірден не болмашы уақыт өткен соң оларға талқылау жүргізу мүмкіндігін қамтамасыз етіңіз. Процестің барысына белсенді қызығушылық танытыңыз. Lesson Study тәсілін іске асыратын топты әріптестеріңізге өз нәтижелерін таныстыру үшін арнайы жағдайлармен және мүмкіндіктермен қамтамасыз етіңіз (педагогикалық кеңесте, коучинг өткізу нысанында және т.б.). Топ мүшелерін көшбасшы ретінде пайдаланыңыз
LessonStudy тәсілін іске асыру бойынша кейінгі топтарды қалыптастыру үшін педагогикалық ұжымды құрады.
2.2 Lesson Study-ді жоспарлау, өткізу және бақылаудағы оқушыларды анықтау
Lesson Study әдісін қолдану барысында мына негізгі ұстанымдарға сүйенген жөн:
І. Сабаққа дейін.
1) Lesson Study тобын құру.
2) Lesson Study-дің мақсатын және күтілетін нәтижелерді айқындау.
3) Таңдалған проблема ауқымында коучинг өткізіп, мәселенің теориялық мазмұнын ашу, мүмкін шешімдерін таңдау.
4) Сабақты бірлесе жоспарлау.
5) Бақыланатын оқушылар мен шағын топтарды, бақылау барысы мен интервьюде қолданылатын құралдарды таңдау.
6) Оқушылардан ... жалғасы
Мазмұны
Кіріспе 3
1 Lesson Study-дің теориялық аспектілері 4
1.1 Lesson Study-дің теориялық зерттеу 4
1.2 Lesson Study әдісінің тиімділігі 8
2 Lesson Study-дің практикада қолданылуы 11
2.1 Lesson Study-ді қолдануға нұсқаулық 11
2.2 Lesson Study-ді жоспарлау, өткізу және бақылаудағы оқушыларды анықтау 14
Қорытынды 20
Пайдаланылған әдебиеттер 21
Кіріспе
Lesson Study-ерекше форманы сипаттайтын педагогикалық тәсіл мұғалімдер практикасы саласындағы білімді жетілдіруге бағытталған сабақтардағы іс-әрекеттегі зерттеулер. Бұл тәсіл Жапонияда 19-шы ғасырдың 70-ші жылдарында, шамамен 70 жыл бұрын, Батыста қолданылатын "іс-әрекеттегі зерттеу"тәсілімен құрылған.
Lesson Study бағдарламасына бірлесіп жоспарлауды, оқытуды, бақылауды, оқыту мен талдауды жүзеге асыратын, өз қорытындыларын құжаттайтын мұғалімдер тобы қатысады. Lesson Study циклын өткізу кезінде мұғалімдер кейіннен берілетін педагогикалық тәсілдерді жаңалап, жетілдіре алады әріптестерге Lesson Study ашық өткізу не олардың жұмысы сипатталған құжатты жариялау арқылы қол жеткізіледі.
Батыста Lesson Study тек ағымдағы ғасырда танымал болды, американдық зерттеушілер жапон мұғалімдерінің Жалпы педагогика саласында да, жапон оқушыларының оқу жетістіктерінің жоғары деңгейін қамтамасыз ететін оқытылатын пәндер саласында да АҚШ студенттерінің ұқсас топтарымен салыстырғанда терең білімінің бар екенін растағаннан кейін.
Жұмыстың мақсаты - Lesson Study әдісін толығырақ зерттеп, практикада қолданылуын талдау.
Жұмыстың міндеттері:
* Lesson Study туралы теориялық зерттеу;
* Lesson Study-дің қолданылу нұсқаулығын ұсыну;
* Lesson Study-дің практикада қолданылуын зерттеу;
* Lesson Study-дің жоспарын, бақылаудағы оқушыларын анықтау
Курстық жұмыстың құрылымы - кіріспеден, екі бөлімнен және қорытындыдан тұрады
1 Lesson Study-дің теориялық аспектілері
0.1 Lesson Study-дің теориялық зерттеу
Қазіргі заманғы мектеп динамикалық жаңару, мазмұнын, ұйымдастырушылық формаларын, сондай-ақ оқытудың инновациялық технологияларын үнемі жетілдіру сатысында.
Инновациялар адамның кез-келген кәсіби қызметіне тән және табиғи түрде зерттеу тақырыбына айналады. Олар ғылыми ізденістердің, жекелеген мұғалімдер мен тұтас ұжымдардың озық педагогикалық тәжірибесінің нәтижесі болып табылады.
Қазіргі уақытта Шығыс Азияда Lesson Study Жапониядан басқа Сингапурда, Гонконгта және Қытайда қолданылады. Бұл тәсіл батыс елдерінде, соның ішінде АҚШ, Ұлыбритания, Швеция және Канадада да қолданылады.
Сабақ-зерттеу оқытудың табысты траекториясын қарастыру үшін сабақтарды әзірлеуде ынтымақтастық тәсілдерін ұсынады және мұғалімдердің жекелеген білім алушыларға қатысты өзінің оқыту сапасы туралы ойлануына жәрдемдеседі.
Lesson Study-педагогтарға сабақты бала ұстанымынан қарауға және сабақ сапасы бойынша бірлесіп жұмыс істеуге мүмкіндік беретін мұғалімдердің кәсіби өзара іс-қимылының пәрменді нысандарының бірі.
Lesson Study процесінде сабақты дайындау, өткізу және талдау жүргізіледі және циклден кейінгі әрбір сабақтың сапасы жақсарады.
Lesson Study сыныпты зерттеу нысандарының бірі болып табылады, бұл тәсіл 1870-ші жылдары Жапонияда тәжірибені жақсарту мен жетілдіру мақсатында пайда болған. Lesson Study тәсілі Макота Йошида Америка Құрама Штаттары мен Ұлыбританияда жаңа тәсілдің таныстырылымын жасағаннан кейін, Жапониядан тыс жерлерде 2007 жылдан бастап танымал бола бастады. Аталған елдердің зерттеушілері жапондық ғалымдардың халықаралық зерттеу аясында көрсетілген академиялық жоғары жетістіктеріне ықылас танытты. Йошида бұл жетістік Lesson Study-дің жапон мектептерінде кеңінен қолданылуынан болып отыр дегенді алға тартaды. Сондықтан қазіргі кезде Шығыс Азияның бірқатар елдерінде Lesson Study мұғалімдердің педагогикалық білімдері мен тәжірибесін дамытуға арналған тиімді құрал ретінде белсенді енгізіліп жатыр. Рефлексия Lesson Study-дің құрамдас бөлшектерінің бірі болып табылады деп айтуға болады. Соған қарамастан, Lesson Study тәсілін енгізу жөніндегі қызметті кәсіби деп атау үшін белгілі қағидаттар мен тәжірибелік амал-шаралар сақталуы керек. Нақты айтқанда, Lesson Study мұғалімдерді оқыту және олардың тәжірибесін дамытудағы ынтымақтастық тәсілі болып табылады және де іс-әрекеттегі зерттеу сияқты бірқатар циклдерді қамтиды.
Lesson Study-де ең бастысы сабақты зерттеу немесе сабақты зерделеу үдерісі болып табылады. Бұл үдеріс барысында оқу сапасын арттыру үшін белгілі бір тәсілді қалай дамытуға болатындығын анықтау мақсатында бір топ мұғалім бірлесіп оқушылардың оқу үдерісін зерделейді.
Lesson Study-дің түйінді сипаты креативтілік және ғылыми дәлдік болып табылады. Креативтілікті оқытудың жаңа тәсілдерін әзірлеу мақсатында бірлесе жұмыс істейтін мұғалімдердің істерінен көруге болады, ал ғылыми дәлдік жаңа тәсілдің тиімділігін көрсететін оқушының оқуы туралы деректер жинауды көздейді.
Зерттеу жүргізетін топ әдетте кемінде үш мұғалімнен тұрады, бұл тәжірибесі мен білімдері бір-біріне жайлы әсер ететін фактор болып есептеледі. Топ мұғалімдері көп жағдайда бір мектепте жұмыс істейді, бірақ тәжірибені жақсарту мақсатында бірлесе жұмыс істеу үшін басқа мектептердің мұғалімдері де тартылуы мүмкін. Кейде топты кәсіби ұйымдастыру үшін белгілі бір тәсілдерді немесе оқу бағдарламаларының аспектілерін пайдалану саласында мол жұмыс тәжірибесі бар, тиісті дайындықтан өткен мұғалімдер арнайы шақырылуы мүмкін.
Зерттеу барысында барлық топ мүшелері толық көлемде және бірдей дәрежеде үдеріске тартылады. Тек бір мұғалім ғана сабақ беретіндігіне қарамастан, зерттеу үшін бүкіл топ өзіне жауапкершілік алады және оқыту мен сабаққа берілген кез келген баға жеке мұғалімге емес, тұтастай барлық топтың жұмысына қатысты беріледі.
Lesson Study тәсілінің тағы бір демократиялық ерекшелігі - мұғалім зерттеу барысында жинақтаған білімімен педагог қауыммен кеңінен бөлісетіндігінде. Lesson Study тәсілін іске асыру барысы Lesson Study тәсілі бастапқы кезеңде оны бірлесіп егжей-тегжейлі жоспарлауды көздейді. Содан соң топтың бір мүшесі зерттеу сабағын өткізеді, ал қалған мүшелері - қадағалайды. Зерттеу сабағы аяқталғаннан кейін бүкіл топ мүшелері бірден оқушылардың оқу үдерісіне қатысты барлық нәтижелерін жүйелейді және талдайды, содан кейін Lesson Study-дің анағұрлым тиімді болуын қамтамасыз ету үшін оқу үдерісінде алынған нәтижелерді есепке ала отырып, жұмысты бірлесе қайта жоспарлайды. Lesson Study үдерісінде бірталай уақыт бойы қалыптасқан және орныққан мынадай бірқатар қадамдар бар:
:: Lesson Study тобы өзара келісе отырып, оның жұмысының нәтижелілігін қамтамасыз ететін ережелер жүйесін жасайды, үдеріс барысында барлық мүшелер бір-бірімен сыйластық қарым-қатынаста болады.
:: Топ зерттеудің түйінді идеяларын келісіп алады, ол әдетте сұрақ түрінде келіп, нені, кімді оқытуды анықтайды, мәселен, Өздерінің оқуын жақсарту үшін Х-ті Y-тің мүмкіндіктерін тиімді пайдалануға қалай үйрете аламыз? деген сияқты.
:: Топ мүшелері түйінді идеяларды зерттеуге қатысты жауап іздеу үшін әдебиеттерді зерделеп, жоспарлау кезінде оларды қолдану үшін нәтижелерін қорытады.
:: Топ қандай сынып және қандай үш бақылаудағы оқушы назарға алынатынын, сондай-ақ қандай сыныптар оқу үлгерімі жоғары, орта және төмен сыныптар болып саналатынын шешеді.
:: Топ зерттеу сабағын жоспарлайды, жоспарда бақылаудағы оқушылардың сабақта өтілетін материалды игеруіне ерекше мән беріледі.
:: Бір мұғалім зерттеу сабағын жүргізеді, осы уақытта басқалары - бақылаудағы үш оқушыны басты назарға алып, сабақты қадағалайды және қажет деген жерлерін белгілеп, түртіп алып отырады.
:: Мұғалімдер осы зерттеу сабағы туралы олардың пікірін түсіну үшін бірнеше оқушымен сұхбат жүргізеді.
:: Топ зерттеу сабағы аяқталысымен бірден талқылау жүргізеді. Талқылау белгіленген құрылым бойынша жүреді: жоспарлау үдерісінде жасалған алдын ала болжамдарды салыстыра отырып, бақылаудағы оқушылардың оқуын қадағалау және болған айырмашылықтардың себебін белгілеу; сыныптың тұтастай оқытылуы; зерттеу сабағының барысы және оқыту үдерісі; белгіленген және зерделенген негізге сәйкес келесі зерттеу сабағының мақсатын белгілеу.
:: топпен бірлесіп келесі Lesson Study-ді жоспарлау.
Lesson Study топтамасынан кейін (ереже бойынша үш немесе одан көп сабақ) топ оқыту тәсілі мен оқу бағдарламаларына енгізілетін және көпшілікке таратылатын өзгерістерді келіседі.
1. Lesson study - дің басты мақсаты оқушыларға білім алуға көмектесу, топ мүшелерінің кәсіби дамуына ықпал ету Lesson study - дің басты мақсаты.
2. Lesson study - дің ерекшеліктері. Жеке оқушылардың қажеттіліктеріне қарап оқыту. Мұғалімдермен біріге отырып жұмыс істеу.
3. Мұғалімдердің зерттеуі. Оқытудағы жаңашылдықты бағалау. Іс - әректтегі зерттеу кәсіби жұмыстың кейбір аспектілерін жақсартады. Кейс - стади- сыныптағы оқыту мен оқуды зерттеуді қарастырады.
4. LS қағидаттары Бірлескен жоспар. LS Өткізуқадағалау, талдау.
5. Нәтижеде Lesson Study тәжірибелік білімді әріптестерімен бөліседі, әріптестер бір - біріне көмектеседі, оқушылардың маңызды білім алуына жағдай туады.
Lesson Study әдістемені жетілдіру мақсатында бастауыш және орта мектептегі негізгі пәндер бойынша оқушылардың білім деңгейін көтеру және оқыту, сондай - ақ оқыту үшін бағалау (ОдО) сияқты тұжырымдамалық педагогикалық тәсілдерді әзірлеу мақсатында табысты қолданылады. Lesson Study өткізу циклі бойы топтарда (немесе жұпта) жұмыс істейтін мұғалімдер:
оқушыларды оқыту мен дамытудың басымдықтарын келісу үшін олар күнделікті жинайтын мерзімді бағалау материалдарын пайдалану;
болашақта әзірленетін немесе жетілдірілетін оқытудың белгіленген міндеттеріне жауап беретін әдісін бірлесіп анықтау;
үш" зерттелетін оқушыны " анықтау, олардың әрқайсысы сыныптағы оқушылардың белгілі бір тобының типтік өкілі болып табылады, мысалы: оқушылардың жалпы санындағы үлгерімнің жоғары, орташа немесе орташа деңгейінен төмен;
Lesson Study-ді бірлесіп жоспарлау, оның барысында зерттелетін үш оқушыны бақылау нәтижелері контексінде оны жүргізу әдістемесінің нәтижелері пайдаланылатын және мұқият зерделенетін болады;
Lesson Study жүргізу және зерттелетін оқушылардың оқуы мен дамуына ерекше назар аудара отырып, оларды бірлесіп бақылау. Бұл процедуралар бірнеше сабақ ішінде қайталануы және жетілдірілуі мүмкін. Барлық Lesson Study-де бақылау міндетті емес;
Lesson Study туралы пікірлерін түсіну үшін зерттелетін оқушылардан сұхбат алу;
Lesson Study талқылауын өткізу;
зерттелетін оқушылардың қолданылатын әдіске реакциясын талдау мақсатында,
* олар қол жеткізген прогресті, олар көрсеткен оқу нәтижелерін немесе оқудағы қиындықтарды, сондай-ақ болашақта оқыту немесе оқыту әдістемелерін әзірлеу үшін алынған тәжірибені;
* Lesson Study тәсілін қолдану нәтижелерін әріптестердің кең аудиториясына презентация, демонстрация немесе коучинг арқылы ресми түрде ұсыну.
* Аталған кезеңдердің әрқайсысы бойынша егжей-тегжейлі ұсынымдар осы басылымның тиісті бөлімдерінде ұсынылған және Англияның мектептері мен колледждерінде және шетелдерде Lesson Study тәсілінің жұмыс істеуі туралы авторлардың біліміне негізделген.
Соңғы екі бөлімде мектеп басшылары қалай жұмыс істей алатындығы туралы идеялар ұсынылған:
a. Lesson Study үшін уақытты жоспарлау және осы тәсілді мектеп бағдарламаларына енгізу;
б.Lesson Study негізінде Кәсіптік оқытуды қолдау және дамыту үшін жетекші мұғалімдерді пайдалану және мектеп шеңберінде коучинг алаңы ретінде Сабақты зерттеу моделін пайдалану.
1.2 Lesson Study әдісінің тиімділігі
Қазіргі уақытта әр бір педагог үшін өз білімдерін шыңдау, дамыту басты мақсат болып табылады. Себебі, білім бір орында тұрмайды, ол үздіксіз дамып отырады. Әр күн сайын біз жаңа ашылулар, жаңалықтар оқып,көруімізге болады. Сол жаңалықтардың бірі -- жаңаша тәсіл -- Lesson Study деп аталады. Lesson Study -- мұғалімдер тәжірибесі саласындағы білім жетілдіруге бағытталған ынтымақтастық педагогикалық тәсіл. Lesson Study - ге жоспарлау, оқыту, қадағалау, оқыту мен оқуды талдау, өз қорытындыларын тұжырымдап, құжаттарды бірлесіп жүзеге асыратын мұғалімдер тобы қатысады. Lesson Study-дің циклін өткізген соң мұғалімдер педагогикалық тәсілдерді түрлендіріп немесе жетілдіріп, кейіннен ашық Lesson study, таныстырылым өткізу, баспада жариялау арқылы әріптестеріне таратады.
Сабақты зерттеу, яғни Lesson Study әдісінің мазмұны бойынша құнды мәліметтер беріп, олардың тәжірибесінің жақсаруына көп септігін тигізетіндігі сөзсіз. Осы секілді құралдардың арқасында еліміздің педагогтары Lesson Study әдісі туралы өз түсініктерін кеңейтіп, оның ерекшеліктерімен танысуда. Сабаққа қатысушы басқа ұстаздар тек мұғалімнің әрекеттерін бақылап, олардың кем-кетік жерлерін тізбектеп, сабақ талқылауда сол кемшіліктерді тілге тиек етіп, мұғалімге ақыл айтып, нұсқау беретін. Ал бүгінде Lesson Study әдісі бойынша сабаққа қатысқандар өздері таңдаған зерттеу проблемасы ауқымында оқушының әрекеттерін бақылап, олардың қалай оқитындықтарына назар аударып, оқушылармен сұхбаттасып, олардың оқудағы жетістіктері мен қиындықтарын айқындап, сабақты талқылағанда осыларды дерек ретінде қолданып, сабақты жақсартуға қолданады.
Егер мұғалім айтылған ұстанымдарды қолданса олардың кәсіби әрекеттері Бірлесу, ақылдасу, қолдау ұғымдары аясында жүзеге асырылады. Осылайша Сабақты зерттеу (Lesson Study) әдісі мұғалімдерді тұрақты түрде, толассыз кәсіби шеберлігін дамытуға ынталандырып, ұжымдағы ынтымақтастықты дамыта түседі. Сондықтан қазіргі кезде көптеген мектеп оқытушылары өз жұмыстарын осы әдіске негіздей бастаған. Бұлда дұрыс болар, өйткені бұндай топтардағы ұстаздар өзін-өзі басқарып, өз әлеуметін өзі дамытатын ортасын қалыптастырады. Осылайша Сабақты зерттеу (Lesson Study) топтарын тұрақты түрде өзін-өзі реттейтін, өзін-өзі дамытатын мектептің құрамдас бөлігіне айналдырған дұрыс және де бұндай топтарға барша ұстаздар қауымын араластырған дұрыс. Lesson Study әдісін пайдаланған мұғалімнің сабаққа дайындалуы да сабаққа қатысу мәдениетіде өзгерері сөзсіз. Мәселен, мұғалімдер сабаққа түнде, үйде, жалғыз форматында дайындалса, енді олар сабақ жоспарларын күндіз, мектепте және бірлесе форматы ауқымында дайындайды. Қазіргі күні көп мектептер осы қағиданы ұстанып, сабақ жоспарларын бекітуді әр күннің кешіне қалдыруда. Бұның өзі ұстаздар қауымы үшін тиімді. Мұғалімдер директордың оқу ісі жөніндегі орынбасарына бекіту үшін өздерінің бірлесе жасаған сабақ жоспарларын ұсынады. Ұсынылатын сабақ жоспарының мазмұнын жоғарыда айтылып өтті.
Lesson Study топтары өз жұмыстары барысында мынандай дүниелерге назар аударса:
Біріншіден, Lesson Study топтарының жасақталуы мұғалімдердің өз еркі бойынша жүзеге асырылғандығы дұрыс. Осы арқылы оларда өз жұмысының нәтижесіне деген жауапкершіліктің артатындығы анық. Мұнда Lesson Study топтарына қосылғысы келмейтін мұғалімдерді күштеуге болмайтынына назар аудару керек. Ондай педагогтармен басқаша жолмен жұмыс жасаған орынды. Мысалы, Lesson Study топтарының тізімдерін мұғалімдер бөлмесінде ілу. Мұнда әр топ мүшелерінің аты-жөні жазылған фотосуреттері ілінеді. Ал төмен жақта Lesson Study топтарына қосылмаған мұғалімдердің тізімі жарияланады. Бірлесе жұмыс жасауға құлықсыз мұғалімдерге осылайша жанамалай ықпал жасауға болады: оларды ұялтпай, үгіттеп белсенділікке шақырмай, тек дүйім елден оқшау қалғандарын естеріне салып отырса, ондай педагогтар осы болмысының ыңғайсыз әрі тиімсіз екендігі туралы ойланулары әбден мүмкін.
Екіншіден, әрбір оқушы сабаққа белсене ат салысуы үшін оқушыларды сабақты жоспарлауға қатыстыру қажет. Ол үшін сабақ басталмастан бұрын таңдалған сыныппен не бірнеше оқушымен сұхбаттасу қажет. Сұхбаттасу барысында оқушыларға мынандай сұрақтар қойған дұрыс болар: Алдағы сабақтан не күтесіз? Не білгіңіз келеді? Осы тақырыптың ең басты ұғымдары қандай деп ойлайсыз? Осы сабақта қандай әдіс-тәсілдерді қолданған тиімді болады деп ойлайсыз? Топтарға қалай бөлу керек? Сіз кіммен бір топта болғыңыз келеді? Сізге сыныпта кім жақсы көмектеседі? Сабақтың нәтижесі қандай болуы керек деп ойлайсыз? Мұғалім болсаңыз, бұл сабақты қалай өткізер едіңіз? және т.б. Айтылған ұсыныстар мен жауаптар параққа не болмаса оқушы рұқсатымен аудиожазбаға жазылуы керек. Бұл кем дегенде 5-10 минуттай болғаны жөн. Сабақ жоспарын құру барысында айтылған ұсыныстарды міндетті түрде ескеріп жасалған дұрыс.
Үшіншіден, Lesson Study топтары мұғалімдердің ұстаздақ шеберліктерін арттырудың негізгі құралы болғандықтан, туындаған проблеманың теориялық мәселелерін зерттеп, оны шешудің амалдары мен тәсілдерін сабақтар топтамасы басталмай тұрып айқындау қажет. Басқаша сөзбен айтқанда, әр сабақ циклі осы мәселелерді шешетін коучингтерден басталуы керек. Lesson Study тобының мүшелері бас қосқан коучингтердің өзекті проблеманы шешуге бағытталғаны дұрыс. Коучингке қатысушылар аталмыш проблеманы шешуге мүдделі және ынталы болып, қорытынды нәтижеге деген жоғары жауапкершілікті сезінуі керек. Осылайша каучинг кезінде мұғалімдер күнделікті тәжірибеде туындаған проблемаларды өздігімен шешуге дағдыланады, яғни өздерінің кәсіби біліктілігін үнемі дамытып отырады. Өзін-өзі дамытатын механизм жұмысының бір көрінісі іспеттес.
2 Lesson Study-дің практикада қолданылуы
2.1 Lesson Study-ді қолдануға нұсқаулық
Lesson Study тәсілінің әдістемесі тиімді, себебі ол мұғалімдерге:
* әдетте мүмкін болғаннан гөрі әр түрлі іс-шаралар мен егжей-тегжейлерде айқын көрінетін балалардың оқу процесін бақылау;
* мұғалімнің пікірінше, балаларды оқыту кезінде не болуы керек және шындықта не болатыны арасындағы айырмашылықты қараңыз;
* оқушылардың қажеттіліктерін барынша қанағаттандыру үшін оқуды қалай жоспарлау керектігін түсіну;
* мұғалімдердің кәсіби қоғамдастығы шеңберінде Lesson Study тәсілін іске асыру, оның басым мақсаты оқушыларға топ мүшелерін оқытуға және кәсіптік оқытуға көмек көрсету болып табылады;
* Lesson Study мүмкіндіктерін өзінің оқытушылық тәжірибесінде пайдалану.
Табысты мұғалімдер көп жағдайда сыныпта болып жатқан оқиғалардың едәуір бөлігіне назар аудармайды. Бұл кемшілік емес! Бұл олардың сәтті мұғалім болуына мүмкіндік берген процестердің нәтижесі.
Толығырақ тоқталайық. Мектеп сыныптары күрделі болып табылады
мамандар жұмыс істеуі керек жұмыс жағдайлары: сабақта жұмыс істейтін 30 немесе одан да көп студенттер шамамен бір сағат ішінде үлкен ақпарат тасымалдаушысы болып табылады. Бұл ақпарат мұғалімге келетін жылдамдық сияқты, бұл сабақты жапондардың "жылдам ағып жатқан өзенге"ұқсас етеді.
Зерттеушілер мұғалімдердің осы ақпарат ағынымен және оны беру жылдамдығымен қалай күресетінін байқады. Рагг және басқа ғалымдар (1996) мұғалімдер жұмыстың алғашқы үш жылындағы қиындықтарды жеңіп, жақсы тәрбиешілер болатындығын анықтады, өйткені олар білім беру жағдайын басқарудың жаңа әдісін тапқан сайын, олар бұл әдісті тез арада қолайлы түрге айналдырады.кейінірек, интуитивті, ұқсас жағдайларда қолданылады. Мұндай жағдайларда практикалық білім мұғалімнің хабардар болу фактісін растамайды және велосипедпен жүру жолдары туралы біздің білімімізге ұқсас тек болжалды (немесе жасырын) білім болып табылады: білім қажет болған кезде пайда болады, бірақ оларды сөзбен айту өте қиын.
Мысалы, практикалық білімі ұсақ-түйекке дейін жазылған хирургтардан айырмашылығы, басқаларға беріліп, содан кейін көбейтіледі, мұғалімнің практикалық білімі, әдетте, одан қалады, өйткені ол бұл білімді практика барысында алды, бірақ көбінесе олардың бар екенін түсінбейді. Мұғалімдер өз сыныптарында "жалғыз маман" ретінде дербес жұмыс істеуге бейім болғандықтан, басқа мұғалімдер іс-әрекетте әріптестерінің "болжанған" білімдерін сирек көре алады. Мұғалімнің тәжірибесін маман бақылаған кезде, бағалау көбінесе кәсібилік тұрғысынан емес, оның жұмысының тиімділігі туралы пікір, белгі қою немесе пайымдау тұрғысынан жүзеге асырылады.
Осыған байланысты, мұндай жағдайларда мұғалімдер тәуекелге бармауға тырысады және "қауіпсіз" оқытуды көрсетеді. Бейсаналық субъектілерден айырмашылығы, адамдар ақпараттың үлкен көлемін оны "сүзу"арқылы жеңе алады. Мысалы, біз "еститін" дыбыстардың шамалы бөлігіне назар аударамыз; біз өзімізді сыртқы ақпараттан қорғауды және тек маңызды немесе болжанбайтын нәрсеге назар аударуды үйрендік. Мұндай сүзу механизмдері біздің мақсатымызға жету үшін одан әрі пайдалану үшін маңызды деп санайтын нәрсеге назар аударуға мүмкіндік береді. Сынып жағдайында біз дәл солай істейміз: сыртқы оқиғалар мен ақпараттың үлкен көлемін алып тастай отырып, белгілі бір уақытта болып жатқан нәрсенің маңызды аспектілеріне назар аударамыз. Біз жаңа білімді тез арада игереміз, оны біз үшін оңтайлы түрде сақтай отырып, маңызды деп санаймыз, бұл біздің саналы қысқа мерзімді жадымызды күрделі және жылдам сабақ жағдайында басымдық беретін келесі маңызды аспектілерді шешуге мүмкіндік береді.
Lesson Study тәжірибелі де, жаңадан бастаған де мұғалімдердің де жетілуіне көмектеседі, өйткені бірлескен жоспарлау, бірлескен бақылау, бірлескен талдау нәтижесінде мұғалімдер оқыту туралы "бірлескен түсінік" қалыптастырады. Бұл жағдайда оқытудың аспектілері тек өз позициясынан ғана емес, сонымен бірге Lesson Study дайындалып жатқан әріптестерінің көзімен де қарастырылады. Нәтижесінде, Lesson Study-де байқалған нақты оқыту оны жоспарлау процесінде біз ойлаған оқытумен салыстырылады. Бұл бізді әдетте мән бермеген сәттерге назар аударуға шақырады, өйткені олар біз "алып тастадық" немесе түсінікті білім ретінде сақталды.
Lesson Study тәсілін қолданатындардың көпшілігі бұл туралы айтады, жеке зерттелетін студенттердің оқу қажеттіліктері мен мінез-құлқы туралы көбірек біле отырып, олар белгілі бір дәрежеде барлық студенттердің әрқайсысының даралығын көбірек біледі. Демек, күшті және әлсіз студенттер арасындағы белгілі бір "орта" сынып үшін сабақ беруден айырмашылығы, Lesson Study мұғалімдерге білімді болуға және әр оқушының қажеттіліктерін өз тәжірибесінде ескеруге мүмкіндік береді, бұл өз тәжірибесін екінші деңгейлі ақпаратпен "ауырлатпайды".
Автордың зерттеулері көрсеткендей, мұндай нәтижелер Lesson Study-тің рефлексивті, рекурсивті және бірлескен тәжірибесіне байланысты болуы мүмкін, бұл күрделі білім беру ақпаратын өз бетінше жинақтай алатын, қажет емес ақпаратты алып тастай алатын тәжірибелі мұғалімге көмектеседі. Бұл бақыланатын оқытуға тікелей қатысты Оқу ақпаратының аспектілерін басқаруды, көрнекілікті қамтамасыз етеді, әйтпесе жарамсыз болады.
Автор Lesson Study тәсілі мұғалімдерге "бұл сүзгілерді өшіруді" үйренуге көмектеседі деп санайды, дегенмен, олардың алдыңғы тәжірибелері сәттілік олардың "қосылуымен"қамтамасыз етіледі.
Lesson Study тәсілі мұғалімдер тобымен бірлесіп жоспарланатын, оқытылатынбақыланатын және талданатын кемінде үш Lesson Study циклын қамтитын жүйе болып табылады.
Сурет -1. Lesson Study тәсілінің құрылымы
Мұғалімдер тобын таңдаңыз (жақсырақ үш адамнан), олар мектепте оқытудың жаңа кәсіби тәсілін енгізу міндетін ұнатады.
Lesson Study егер топтың осы құрамына басшылық өкілдерінің және мына төмендегілерге ие мұғалімдердің кем дегенде біреуі енгізілсе, тиімді жұмыс істейді
айтарлықтай оқытушылық тәжірибе. Күтілетін нәтижелерді анықтау және топ мүшелеріне тартынбастан "тәуекелге баруға" және қатаң бақылауды сезінбеуге мүмкіндік беретін негізгі ережелерді белгілеу үшін топтың қатысуымен отырыс өткізіңіз. Lesson Study процесінде барлығы
топ мүшелері кәсіптік білім алушылардың тең мәртебесіне ие.
Белгілі бір мектептің немесе сыныптың жас тобының қажеттіліктеріне негізделген бірқатар параметрлерді жасаңыз, мысалы: принциптері
топтық жұмыс сессиялары аясында оқу үшін пікірталастарды пайдалану және т. б.
Сабақтарды жоспарлау, оларды бақылау, талдау үшін жалпы Lesson Study форматтарын қолданыңыз (сіз қолдана алатын мысалдар,
осы басылымда келтірілген). Алғашқы Lesson бағдарламасын жоспарлау үшін мұғалімдерге арнайы уақыт (кем дегенде бір сағат) беріңіз
Study. Lesson Study өткізу кезеңінде олардың уақытын бағалаңыз және Lesson Study өткізгеннен кейін бірден не болмашы уақыт өткен соң оларға талқылау жүргізу мүмкіндігін қамтамасыз етіңіз. Процестің барысына белсенді қызығушылық танытыңыз. Lesson Study тәсілін іске асыратын топты әріптестеріңізге өз нәтижелерін таныстыру үшін арнайы жағдайлармен және мүмкіндіктермен қамтамасыз етіңіз (педагогикалық кеңесте, коучинг өткізу нысанында және т.б.). Топ мүшелерін көшбасшы ретінде пайдаланыңыз
LessonStudy тәсілін іске асыру бойынша кейінгі топтарды қалыптастыру үшін педагогикалық ұжымды құрады.
2.2 Lesson Study-ді жоспарлау, өткізу және бақылаудағы оқушыларды анықтау
Lesson Study әдісін қолдану барысында мына негізгі ұстанымдарға сүйенген жөн:
І. Сабаққа дейін.
1) Lesson Study тобын құру.
2) Lesson Study-дің мақсатын және күтілетін нәтижелерді айқындау.
3) Таңдалған проблема ауқымында коучинг өткізіп, мәселенің теориялық мазмұнын ашу, мүмкін шешімдерін таңдау.
4) Сабақты бірлесе жоспарлау.
5) Бақыланатын оқушылар мен шағын топтарды, бақылау барысы мен интервьюде қолданылатын құралдарды таңдау.
6) Оқушылардан ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz