Арпа жармасының функционалдық қасиеттері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

СӨЖ

Тақырыбы: Жарма ,арпа және тары жармасының функционалдық қасиеттері

Алматы 2020ж.
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1.Жарма - негізгі түсінік
2.Арпа жармасының функционалдық қасиеттері
2.1.Арпаның пайдасы және қолданылуы
3.Тары жармасы
3.1.Тарының жармсының функционалдық қасиеттері
Қортынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Жарма (Крупа) -- дақыл тұқымдастарына жататын бидай, арпа, тары, күріш, жүгеріжәне қарақұмық дәндерін өңдеу арқылы алынатын өнім. Жарма ретінде бұршақ тұқымдастарының дәндері де пайдаланылады. Жарманың тағамдық қасиеттері жоғары және балалар мен науқас адамдар үшін ерекше жұғымды. Жармакрахмал мен өсімдік белогының негізі болып табылады. Сонымен бірге жармада аз мөлшерде витаминдер, минералды заттар бар. Қазіргі кезде жарма өндіруге арналған механикаландырылған кәсіпорындар бар. Олар дақылдарды ботен қоспадан тазалап, өлшемдері бойынша іріктеп, қабығы мен қауыздарынан арылтып жарма дайындайды.
Арпа жармасының түктелген және түктелмеген екі түрі болады. Ақталған жармалық дәні ірі болады. Дәннің ірілігіне қарай ақталған арпа жармасы бес түрге бөлінеді. Ұнтақ жарма сіңімді келеді, әрі тез піседі. Жарманың бұл түрінен қоймалжың ботқа, котлет, запеканка т.б. әзірленеді. Ірі жарманы супқа салып, ботқа да пісіреді. Түктелмеген арпа жармасы ұнтақ, формасы әр түрлі болады. Бұл жарманы дайындағанда түктелмейді, сондықтан онда клетчатка көп болады. Арпаңың жармасы сортқа бөлінбейді. Ұнтақталған дәнінің ірілігіне қарай оның үш нөмірі болады. Бұдан ботқа пісіреді.Арпа жармасы деп арнайы тәсілмен өңделген, тегістеу процесінен бірнеше рет өткен арпа дәнін айтады. Қатқыл қабығынан тазарған арпа - бұл ортасында қара сызығы бар орташа өлшемдегі ашық сұр түсті дән. Піскенннен кейін жағымды дәмге және аздап жаңғақтың хош иісіне ұқсайды. Қайнатып пісіргеннен кейін де арпа өз консистенциясын жоғалтпай, езіліп кетпейді. 100 грамм өнімде 320 ккал энергия бар.
Тары өнімнің көрсеткіші. Калорийностью деп атайды энергетикалық құндылығы, саны энергия алынатын бірі-тамақ. Тары осыған орай, тары көмегімен обдирки оның дәндері. Егер ұрығы мен қабығын толығымен жойылса, онда ол шлифованным. Бұл жағдайда калориясы бар өнімнің салыстырғанда бүтін астықпен, жойылады тек гүл пленка. Тары - биікт. 70 - 100 см, сабан сабақты, шашақ тамырлы, жаздық дәнді дақыл. Жылу сүйгіш, қуаңшылыққа, аңызаққа және ыстыққа төзімді, көбіне өздігінен тозаңданады. Уақытымен суарған жағдайда жоғары өнім береді. Вегетацив кезеңі 60 - 120 күн. Тарының дәні өну үшін 8 - 10 oС жылылық қажет. Суыққа төзімсіз болғандықтан Тарыны басқа масақты дақылдарға қарағанда кеш себеді, кеш себілген күнде де жақсы өнім береді. - 2 - 3 oС-та қатты зақымданады, - 3 oС-тан төмен темп-рада өледі. Құнарлы қара және қоңыр топырақта жақсы өнім береді. Тары үшін бұршақ тұқымдас дақылдар жақсы алғы дақыл бола алады. Бір жерге қайталап себілсе, өнімін төмендетеді. Сондықтан тек ауыспалы егіс жүйесінде ғана себу керек, бір егілген жерге тек 4 - 5 жылдан кейін ғана егілуі тиіс. Оны бір жерден екі өнім алу үшін аңыздық егіске де отырғызуға болады. Себілетін Тары тұқымы тазаланған, сортталған болуы тиіс, майда, жетілмеген тұқымды себуге болмайды. Тары 5 - 6 см ылғалы бар тереңдікке отырғызылады. Тарының дәндері бір мезгілде пісіп үлгермейді, алдымен оның сыпыртқы тәріздес басының ең ұшында тұрған дәндері, содан кейін төмендегілері пісе бастайды. Төменде орналасқан дәндері пісіп болғанша алғаш піскендері жерге төгіліп қалмауы үшін, алдымен дестеге салып алады. Дестелеу кезінде Тары сабағы 12 - 15 см биіктікте орылады. Тары сабанының азықтық сапасы бидай сабанынан екі есе артық, дала шөбімен бірдей. 1 кг Тары сабанында 0,41 азықтық өлшем, 23 г сіңімді протеин болады. Тары жармасының құрамында крахмал (81%), белок (12%), май (3,5%), қант (0,15%) бар, мұндағы ақуыздың мөлшері күріш, қара құмық жармаларынан едәуір көп. Тарының мал азығы ретінде маңызы зор, құс шаруашылығында жем ретінде пайдаланады.

Негізгі бөлім
Жарманың тағамдық қасиеті жоғары және жұғымды калориялы болады. Ол балалар мен ауруға шалдыққан адамдарды тамақтандыру үшін ерекше қажет. Бұлар углевод (крахмалдың) пен өсімдік белоктарының негізі болып табылады. Жармала аз мөлшерде витаминдер мен калий (кальций, калий, магний, фосфор, темір) тұздары болады. Жармалан ботқа, үзбе кеспе (клецки), котлет, құймақ, пудинг, биточка, запеканка т.б. тағамдар дайындайды. Жарманы шағындал супқа қосады және басқа тағамдарға пайдаланады. Сөкті, тарыны ақтал, қауызынан тазартыл алады. Тазаланған сөк арнайы өңде лген тары дәні -- жоғары, бірінші және екінші сортқа бөлінеді. Сөк сіңімді болады әрі тез піседі. Сөктен кебіртек және қоймалжың ботқа,фарш, запеканка т.б. тағамдар әзірлейді. Кейбір сөктің ашқылтым дәмі болады. Оны кетіру үшін тарыны қайнаған суға әбден жуады. Жарма шикізат қауіпсіздігіне қойылатын талаптар:
Жарма өнімдерін өндіру (шығару) үшін азық-түлікке арналған астық тұқымдастар мен бұршақты дақылдардың дәндері, сондай-ақ қосымша крахмал-сірне өнімдерін өндіруге (шығаруға) тағам және жем-шөп үшін өсірілетін картоп пайдаланылады. Жарма өнімдерін өндіруге (шығаруға) арналған дәнді және бұршақты дақылдар дәндерінің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар Астық қауіпсіздігіне қойылатын талаптар техникалық регламентінің талаптарына сәйкес келуге тиіс.
Астық қауіпсіздігіне қойылатын талаптарға жауап беретін дән қоспасы жем-шөптік мақсатта пайдаланылады.Астық қауіпсіздігіне қойылатын талаптарға жауап бермейтін дән мен дән қоспасы техникалық мақсаттағы өнімдерді қайта өңдеу үшін пайдаланылады.Техникалық мақсатқа қайта өңдеуге жарамсыз дән, қалдықтар және зиянды қоспа Қазақстан Республикасының тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі мен экологиялық қауіпсіздік жөніндегі заңнамасында белгіленген тәртіппен жойылады.
Мынадай шикізатты пайдалануға жол берілмейді:
1) қауіпсіздігі мен сапасын куәландыратын ілеспе құжаттарды (сәйкестік сертификаты, сапа паспорты) жоқ;
2) Астық қауіпсіздігіне қойылатын талаптар және Жемістер, көкөністер, түйнекжемістілер мен оларды қайта өңдеу өнімдерінің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар техникалық регламенттерінде келтірілген рұқсат етілген нормалардан тыс мөлшерде ластану тән немесе құрамында органолептикалық көрсеткіштерін нашарлататын заттары бар;
3) бұзылып-бүліну белгілері бар және (немесе) пайдалану мерзімі өткен шикізат.
Жарма өндірудегі технологиялық процесске қойылатын талаптар
Жарма өнімдерін өндіру (дайындау) кезінде магниттік тосқауылдар сепараторлардың, тазартқыш, ысқышты, жуу машиналарының, триерлердің, үдемелі ылғалдандыру шнектерінің және дәнді сулап қауызынан айыруға арналған машиналардың, көлем мөлшерлегіштердің, білікті станоктардың, ұсатқыштардың, түйгіш, дән бастыру, жылтыратқыш, қауыздағыш машиналардың, энтолейторлардың және соққымен әрекет ететін басқа да машиналардың алдында, сондай-ақ дайын өнімдер мен жем-шөптік астық өнімдерінің бақылауында орнатылуға тиіс. Дезинсекциялау, газдандыру, дегазациялау, дератизациялау, улы еліктіргіш жемді дайындау, улы заттарды тасымалдау, қабылдау, сақтау және қолға беру, улы химикаттармен ластанған жеке қорғаныш құралдарын, дезинсекциялау машиналарын, көлік құралдарын, ыдыстарды, улы химикаттар төгілген жерлерді зарарсыздандыру, сондай-ақ жарамсыз болып қалған улы заттарды жою жөніндегі барлық жұмыстар бұл жұмыстарды жүргізуге берілетін тиісті лицензия бар болған кезде Қазақстан Республикасындағы халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы уәкілетті органдармен келісілген салада қолданыстағы арнаулы нұсқаулықтарға, әдістемелік нұсқаулар мен ережелерге қатаң сәйкестікте жүзеге асыруға тиіс.
Жарма шикізат қауіпсіздігіне қойылатын талаптар:
Жарма өнімдерін өндіру (шығару) үшін азық-түлікке арналған астық тұқымдастар мен бұршақты дақылдардың дәндері, сондай-ақ қосымша крахмал-сірне өнімдерін өндіруге (шығаруға) тағам және жем-шөп үшін өсірілетін картоп пайдаланылады.
Жарма өнімдерін өндіруге (шығаруға) арналған дәнді және бұршақты дақылдар дәндерінің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар Астық қауіпсіздігіне қойылатын талаптар техникалық регламентінің талаптарына сәйкес келуге тиіс. Астық қауіпсіздігіне қойылатын талаптарға жауап беретін дән қоспасы жем-шөптік мақсатта пайдаланылады. Астық қауіпсіздігіне қойылатын талаптарға жауап бермейтін дән мен дән қоспасы техникалық мақсаттағы өнімдерді қайта өңдеу үшін пайдаланылады
Техникалық мақсатқа қайта өңдеуге жарамсыз дән, қалдықтар және зиянды қоспа Қазақстан Республикасының тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі мен экологиялық қауіпсіздік жөніндегі заңнамасында белгіленген тәртіппен жойылады.
Мынадай шикізатты пайдалануға жол берілмейді:
1) қауіпсіздігі мен сапасын куәландыратын ілеспе құжаттарды (сәйкестік сертификаты, сапа паспорты) жоқ;
2) Астық қауіпсіздігіне қойылатын талаптар және Жемістер, көкөністер, түйнекжемістілер мен оларды қайта өңдеу өнімдерінің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар техникалық регламенттерінде келтірілген рұқсат етілген нормалардан тыс мөлшерде ластану тән немесе құрамында органолептикалық көрсеткіштерін нашарлататын заттары бар;
3) бұзылып-бүліну белгілері бар және (немесе) пайдалану мерзімі өткен шикізат.
Жарма өндірудегі технологиялық процесске қойылатын талаптар
Жарма өнімдерін өндіру (дайындау) кезінде магниттік тосқауылдар сепараторлардың, тазартқыш, ысқышты, жуу машиналарының, триерлердің, үдемелі ылғалдандыру шнектерінің және дәнді сулап қауызынан айыруға арналған машиналардың, көлем мөлшерлегіштердің, білікті станоктардың, ұсатқыштардың, түйгіш, дән бастыру, жылтыратқыш, қауыздағыш машиналардың, энтолейторлардың және соққымен әрекет ететін басқа да машиналардың алдында, сондай-ақ дайын өнімдер мен жем-шөптік астық өнімдерінің бақылауында орнатылуға тиіс.
Дезинсекциялау, газдандыру, дегазациялау, дератизациялау, улы еліктіргіш жемді дайындау, улы заттарды тасымалдау, қабылдау, сақтау және қолға беру, улы химикаттармен ластанған жеке қорғаныш құралдарын, дезинсекциялау машиналарын, көлік құралдарын, ыдыстарды, улы химикаттар төгілген жерлерді зарарсыздандыру, сондай-ақ жарамсыз болып қалған улы заттарды жою жөніндегі барлық жұмыстар бұл жұмыстарды жүргізуге берілетін тиісті лицензия бар болған кезде Қазақстан Республикасындағы халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы уәкілетті органдармен келісілген салада қолданыстағы арнаулы нұсқаулықтарға, әдістемелік нұсқаулар мен ережелерге қатаң сәйкестікте жүзеге асыруға тиіс.
Арпа, бидай секілді ертеден өсіріліп келе жатқан дәнді дақыл. Бидайға қарағанда, арпа ыстыққа да, суыққа да, құрғақшылыққа да төзімді. Ол тропикалық аймақтарда да, ыстық араб елдерінде де, суық солтүстік Норвегияда да, Тибетте 4700 м. биіктікте де өсе береді. Еуразия, Америка, Африкада арпаның 30-ға жуық түрі тараған.
Географиясы
Шыққан жері - Иран, Түркия, Армения. Адамдар неолит дәуірінде-ақ (б.з.б. 12 - 10 мың жыл) қолдан өсіре бастаған. Арпаның тамыр жүйесі шашақты. Сабағы - қуыс, биіктігі 30 - 135 см, жапырағы таспа пішіндес. Жемісі - дәнек. Арпа морфологиялық, биологиялық ерекшеліктеріне сәйкес дақылдық Арпа, эфиоптық Арпа және аласа бойлы Арпа деп аталатын 3 түрге бөлінеді.
Құрамы
Арпа дәнінде 45 - 67% крахмал, 7 - 26% белок, 7 - 11% пентозан, 1,7 - 2% сахароза, 3,5 - 7,0% клетчатка, 2 - 3% май, 2 - 3% күл болады.
Пайдалануы
Арпаны жем және азықтық тағам үшін өсіреді. Бір гектардан 15-30 центнер өнім береді. Нәрлілік тұрғысынан да бидайға қарағанда, арпада қаныққан майлар қышқылының мөлшері едәуір артық, өзектер 40%-ға, тиамин 68%-ға, рибофлавин 250%-ға және лизин 38%-ға көп. Бидай аллергия туғызса, арпа ешқашан аллергия тудырмайды. Адамның денсаулығын жақсартуда арпаның пайдасы өте көп. Біріншіден, арпа дәні 10% ақуыздан, 65% көмірсулардан тұрады, сондықтан таңертең арпа ботқасын жесе, адам күні бойы сергек болып жүреді. Малдың ақуызына қарағанда, өсімдік ақуызы адам ағзасына толық сіңімді болып келеді. Құрамындағы 5-6% өзектер ас қорытуды жақсартады. Ал минералдар мен дәрумендер жиынтығы адам таңқаларлық: кальций, калий, мырыш, марганец және темір минералдарына өте бай болса, дәрумендерден А, Д, Е, РР, В тобының бәрі бар. Сондықтан химиялық минералды дәрумендерді жегенше, құрамында табиғи минералдар мен дәрумендері бар арпа жеудің пайдасы зор. Сонымен қатар арпа ағзаны токсиндер мен шлактан тазартады. Арпаның тұндырылған суы қышыма, қотыр (грибок) жарасынан айықтырады.
Арпадан арпа ұнын, арпа жармасын, арпа квасын жасайды. Арпа ұнынан кондитерлік тағамдар өндіріледі. Қазақстанда дақылдық Арпаның дәні қос қатарлы және көп қатарлы екі түрі өсіріледі. Дәні қос қатарлы Арпаның дәні масағының ортасында ғана болады. Ол сыра қайнатуға пайдаланылады. Дәні көп қатарлы Арпа спирт өндірісінде (6 қырлысы), азық-түлік және мал жемі (4 қырлысы) түрінде пайдаланылады. Арпаның бұлардан басқа жаздық және күздік түрі бар. Жаздық Арпа Қазақстанның барлық облыстарында егіледі. күздік Арпа Қазақстанның оңтүстігі, оңтүстігі-шығыс аудандарында өсіріледі. Жаздық бидай мен сұлыға қарағанда оның түсімі жоғары әрі 10 - 15 күн ерте піседі. Арпаның Қазақстанда Нутанс-970, Бәйшешек, Сәуле, Қарағанды-4, Күздік, Оңтүстік Қазақстан-43, т.б. сорттары өсіріледі.
Арпа жармасы
Арпа жармасының түктелген және түктелмеген екі түрі болады. Ақталған жармалық дәні ірі болады. Дәннің ірілігіне қарай ақталған арпа жармасы бес түрге бөлінеді. Ұнтақ жарма сіңімді келеді, әрі тез піседі. Жарманың бұл түрінен қоймалжың ботқа, котлет, запеканка т.б. әзірленеді. Ірі жарманы супқа салып, ботқа да пісіреді. Түктелмеген арпа жармасы ұнтақ, формасы әр түрлі болады. Бұл жарманы дайындағанда түктелмейді, сондықтан онда клетчатка көп болады. Арпаңың жармасы сортқа бөлінбейді. Ұнтақталған дәнінің ірілігіне қарай оның үш нөмірі болады. Бұдан ботқа пісіреді.Арпа жармасы деп арнайы тәсілмен өңделген, тегістеу процесінен бірнеше рет өткен арпа дәнін айтады. Қатқыл қабығынан тазарған арпа - бұл ортасында қара сызығы бар орташа өлшемдегі ашық сұр түсті дән. Піскенннен кейін жағымды дәмге және аздап жаңғақтың хош иісіне ұқсайды. Қайнатып пісіргеннен кейін де арпа өз консистенциясын жоғалтпай, езіліп кетпейді. 100 грамм өнімде 320 ккал энергия бар.
Арпа жармасының құрамында жасұнық, аминқышқылдары, көбіне коллаген түзуге қажетті лизин, В, А, Д, Е, Н және РР дәрумендер тобы, сонымен қатар адамның ағзасына қажетті калий, кальций, цинк, селен, мыс, марганец, темір, йод, хром, фтор, молибден, кобалт, никель, фосфор сияқты минералды заттардан тұрады.
Арпа жармасының ерекшелігі оның аллергиялық реакцияларды бейтараптандыру немесе оларды мүлде жоғалту қабілетіне ие. Сонымен бірге, тері ауруын емдеуге болатын арпаның антибактериалды қасиеті бар. Арпа ботқасы іш қатумен жақсы күреседі, ішектің жиырылуын жақсартады, шлак пен токсинді заттарды шығарады.
Арпаның пайдалы қасиеттерінен бөлек жағымсыз да тұстары бар. Ол асқазан-ішек жолдары ауыратын адамдарға қарсы көрсетілген, себебі ішекте жел жиналуын арттырады және құрамында глютеннің мөлшері көп болғандықтан құрсақтағы нәрестенің дамуына жағымсыз әсер етуі мүмкін. Сондықтан жүкті әйелдерге қолдануға кеңес берілмейді.
Арпа жармасын алатын кезде дәндердің түсіне қарау керек. Ақ пен сарыға дейінгі түстерді таңдауға болады, бірақ ешбір жағдайда қара түстісін алмаңыз. Жарманың құрамына назар салыңыз, қандай да бір қоспа болмауы тиіс. Арпа жармасын құрғақ, жақсы желдетілетін бөлмеде, ал бәрінен де картон қорапта немесе металл контейнерде 6-10 айдай сақтауға болады. Егер арпа жармасының көгерген немесе ашыған иісі болса, оны мүлдем пайдалануға болмайды.
Арпа ең ежелгі өсімдік дақылдарының бірі деп аталады. 4 мың жыл бұрын Қытайда осы астық дақылдарын өсірумен айналысатын ақпарат бар. Мысырға келер болсақ, бұл астық зауытының қалдықтары фараондардың жерленген жерлерінде табылған.Бұл жерден зауыт Рим империясының аумағына, сондай-ақ Ежелгі Грекияға кірді. Еңбегінің арқасында арпадан сыра адамзаттың ең көне сусыны деп аталады. Астық да ботқа және нан пісіруге арналған. Біраз уақыттан кейін ол үй жануарлары мен құстарға жем ретінде пайдаланыла бастады.Бұл жыл сайынғы шөп. Штанганың биіктігі шамамен 135 см-ге дейін жетуі мүмкін, арпа іс жүзінде кез-келген топырақта өсіріледі, өйткені ол күрделі емес және өсіп келе жатқан жағдайларды талап етеді. Зауыт өзінің қасиеттеріне байланысты солтүстікте де, оңтүстігінде де бөлісті. Бүгінгі күні бірнеше жүздеген түрлі арпа сорттары өсірілді, олардың әрқайсысы әртүрлі жер бедеріне бейімделген. Топырақ жеткілікті ылғалдылықпен қаныққан кезде ерте арпаны себуге ұсынылады. Себебі арпаның тамыр жүйесі үстірт болып табылады. Зауыт көктемгі-қысқы. Көктемгі арпа егістіктері аязға және ерте пісетінге төзімді. Қысқы дақылдарға келетін болсақ, бұл құрғақшылыққа және жоғары температураға толығымен күшейтетін кіші түр.Арпа інжу арпа, арпа жармасы, сондай-ақ оның дәмдік кофесін еске түсіретін арпа сусындарын өндіру үшін қолданылады. Сондай-ақ, бұл өсімдік баламалы медицина саласында қолданылады, өйткені ол тазартатын, тыныштандыратын және қатайтатын қасиеттері бар деп саналады.
Арпа ботқасы артық салмақтағы адамдар үшін өте қолайлы, өйткені ішек арқылы өтетін мұндай өнім артық холестеринді және зиянды элементтерді алып тастайды. Арпаның ерітіндісі құрғақ жөтелді емдеуге көмектеседі, сонымен қатар ішек аурулары мен циститті емдей алады. Бал, псарнип, күнбағыс, інжір және кумкват сияқты өнімдер асқорыту жүйесіне пайдалы.
Арпа - астық тұқымдасына жататын бір және көп жылдық дақыл. Арпаның тамыр жүйесі шашақты. Сабағы - қуыс, биіктігі 30 - 135 см, жапырағы таспа пішіндес. Жемісі - дәнек. Арпа морфологиялық, биологиялық ерекшеліктеріне сәйкес дақылдық Арпа, эфиоптық Арпа және аласа бойлы Арпа деп аталатын 3 түрге бөлінеді. Арпа дәнінде 45 - 67% крахмал, 7 - 26% белок, 7 - 11% пентозан, 1,7 - 2% сахароза, 3,5 - 7,0% клетчатка, 2 - 3% май, 2 - 3% күл болады. Қазақстанда дақылдық Арпаның дәні қос қатарлы және көп қатарлы екі түрі өсіріледі. Дәні қос қатарлы Арпаның дәні масағының ортасында ғана болады. Ол сыра қайнатуға пайдаланылады. Дәні көп қатарлы Арпа спирт өндірісінде (6 қырлысы), азық-түлік және мал жемі (4 қырлысы) түрінде пайдаланылады. Арпаның бұлардан басқа жаздық және күздік түрі бар. Жаздық Арпа Қазақстанның барлық облыстарында егіледі. күздік Арпа Қазақстанның оңтүстігі, оңтүстігі-шығыс аудандарында өсіріледі. Жаздық бидай мен сұлыға қарағанда оның түсімі жоғары әрі 10 - 15 күн ерте піседі. Арпаның Қазақстанда Нутанс-970, Бәйшешек, Сәуле, Қарағанды-4, Күздік, Оңтүстік Қазақстан-43, т.б. сорттары өсіріледі. Арпа зиянкестері швед, қаракөз, егеу, гессен шыбындары. Ауру қоздырғыштары қатты қаракүйе, тозаңды қаракүйе, ақұнтақ, т.б. Арпаны екпестен бұрын формалинмен немесе ерте көктемде, күзде гранозан, меркургексан препараттарымен дәрілеу қажет. Арпа - дәнді - дақылдар тобына жататын біржылдық, екіжылдық және көпжылдық шөптесін өсімдік. Арпа, бидай секілді ертеден өсіріліп келе жатқан дәнді дақыл. Бидайға қарағанда, арпа ыстыққа да, суыққа да, құрғақшылыққа да төзімді. Ол тропикалық аймақтарда да, ыстық араб елдерінде де, суық солтүстік Норвегияда да, Тибетте 4700 м. биіктікте де өсе береді. Еуразия, Америка, Африкада арпаның 30-ға жуық түрі тараған. Арпаны жем және азықтық тағам үшін өсіреді. Бір гектардан 15-30 центнер өнім береді. Нәрлілік тұрғысынан да бидайға қарағанда, арпада қаныққан майлар қышқылының мөлшері едәуір артық, өзектер 40%-ға, тиамин 68%-ға, рибофлавин 250% -ға және лизин 38%-ға көп. Бидай аллергия туғызса, арпа ешқашан аллергия тудырмайды. Адамның денсаулығын жақсартуда арпаның пайдасы өте көп. Біріншіден, арпа дәні 10% ақуыздан, 65% көмірсулардан тұрады, сондықтан таңертең арпа ботқасын жесе, адам күні бойы сергек болып жүреді. Малдың ақуызына қарағанда, өсімдік ақуызы адам ағзасына толық сіңімді болып келеді. Құрамындағы 5-6% өзектер ас қорытуды жақсартады. Ал минералдар мен дәрумендер жиынтығы адам таңқаларлық: кальций, калий, цинк, марганец және темір минералдарына өте бай болса, дәрумендерден А, Д, Е, РР, В тобының бәрі бар. Сондықтан химиялық минералды дәрумендерді жегенше, құрамында табиғи минералдар мен дәрумендері бар арпа жеудің пайдасы зор. Сонымен қатар арпа ағзаны токсиндер мен шлактан тазартады. Арпаның тұндырылған суы қышыма, қотыр (грибок) жарасынан айықтырады.
Қолданылуы
Арпадан арпа ұнын, арпа жармасын, арпа квасын жасайды. Арпа ұнынан кондитерлік тағамдар өндіріледі.
Сыра - құлмақтың ароматы мен жағымды ащы дәміне ие, ашу процесінің нәтижесінде түзілген көмірқышқыл газымен қанықтырылған көпіргіштік қасиеті бар салқындатқыш сусын. Уыт сыра өндірісінің негізгі материалы болып табылады. Уыт арпадан алынады.
Сыра өндірісі үшін негізгі шикізат -- арпадан алынатын уыт.Дәнді-дақылдардың ішінен сыра қайнату үшін жағымды қасиеттерге арпа ие. Бұл арпаның өнуі кезінде өскіндерді қорғайтын қабықтарына, химиялық құрлымына байланысты. Қабықтар сонымен қатар сыра төбін сумен жуғанда табиғи сүзгіш қабат ретінде қызмет етеді.
Арпа дәнді дақылдар тұқымдастығына жатады. Масақтағы дәннің орналасуы бойынша арпа алтықатарлы, төртқатарлы және екіқатарлы болып бөлінеді. Алтықатарлы арпаның масағындағы сояуында жұлдызша тәріздес алты біркелкі жетілмеген дәндері орналасқан. Алты дәндері бірдей жақсы жетілген алтықатарлы арпа сирек кездеседі: көбінесе ондағы т өрт дәндері әлсіз дамыған. Бұндай арпа төртқатарлыға ұқсайды. Төртқатарлы арпа -- алтықатарлы арпаның бір түрі, бірақ оның дәні осі бойынша бір-біріне қатысты орналасқан.
Алтықатарлы және төртқатарлы арпа дәндерінің өлшемінің әркеркілігі олардың жібу және өну жылдамдықтарын әр түрлі болуын тудырады. Олардағы ақуыз бен қабықтар мөлшері салыстырмалы жоғары. Бұл арпалар негізінен жемдік мақсатта қолданылады.
Екіқатарлы арпа тек жақсы жетілген дәннен тұрады. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.