Ауру қоздырушылары Piroplasmida отряды, Babesiidae тұқымы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
I Әдебиеттік шолу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3
5
1.1 Сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2 Қоздырушысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
9
9
1.3.Өсіп-өнуі ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
10
1.4 Эпизоотологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
10
1.6. Клиникалық белгілері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
12
1.9 Емі және алдын-алу шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
13
II Өзіндік зерттеулер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.1 Шаруашылыққа сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2 Шаруашылықтың індеттік жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
III Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
IV Ұсыныстар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
16
16
18
21
22
V Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..
23

Kipicпе

Мал шаруашылығы - халық шаруашылығының маңызды саласының бірі. Мал шаруашылығына қой, ешкі, cиыр, жылқы, түйе, шошқа, құс, үй қояны, бұғы, есек, бал арасы, ит, жібек құртын өсіру жатады. Мал шаруашылығы халқымызды аса қажетті тағамдармен (сүт, ет, май, жұмыртқа, бал) жеңіл өнеркәсіпті құнды ішкізаттармен (жүн, қаракөл елтірісі, қыл, тері, мүйіз), күш, көлікпен (жылқы, түйе, бұғы, есек, ит) және тағы басқалармен қамтамасыз етеді, кейбір өнімдерінен дәрі және түрлі препараттар жасалады. Малдың қиы жақсы таңайтқыш, кейбір өнімдерінің қалдықтары мал азығы (тартылған сүт, ет-сүйек және сүйек ұны) үшін қолданылады.
Мал шаруашылығының саналық сипатында да елеулі өзгерістер болды. Жоғары өнімді, жергілікті жағдайға жақсы бейімделген жаңа мал тұқымы шығарылды. Мұның бәрі мал шаруашылығы өнімдерін өндіруді еселеп арттыруға жағдай туғызды. Дегенмен халықты малдың өнімдерімен қамтамасыз етуде әлі де жетіспестік сезілуде. Экономиқалық және әлеуметтік дамыының негізгі бағыттарында, генетикамен селекцияның жетістіктеріне сай малды саналық жағынан жақсартудың биологиялық жаңа әдістерін пайдалану негізінде, мал шаруашылығы өнімдерін мал өндіру қамтамасыз етіліп.
Бұл міндеттерді орындау үшін ең алдымен мал тұқымын асылдандыру жұмыстарын жолға қоюды, жаңа технологияларды енгізуді белсенді қолға алып, берік жемшөп қорын жасаудың ұтымды әдістерін табудың қажеттігіне басты назар аудару керек.
Мал шаруашылығының ғылыми негізі зоотехния болып есептелінеді. Зоотехния деп мал тұқымын жүйелі түрде асылдандырып, ұтымды жолмен азықтандыруды, бағып-күтуді ұйымдастыра отырып, олардың сапалы мөл, әрі арзан өнім алу мәселесін зерттейтін ғылымдар жиынтығын айтады. Зоотехния ғылымын жалпы зоотехния және жеке зоотехния деп екіге бөледі. Жалпы зоотехнияға малдың барлық немесе көпшілік түліктеріне қатынасы бар асылдандыру, азықтандыру және бағып-күту әдістерін зерттейтін ғылымдарды жатқызады. Бұған мал өсіру, азықтандыру, зоогигиена және басқалар жатады.
Қазақстан Республикасы жайылымдық табиғи байлық қорларына ие, ол аз шығын мен күш жұмсай отырып жоғары өнім алуға мүмкіндік береді. Бірақ мал шаруашылығының ұтымды дамуы үшін малдардың тұқымдылығын, азықтандыруын, күтіп-бағуын жақсартуға қажетті жағдайларды туғызумен қоса, мал басын əртүрлі аурулардан сақтау шараларын ұйымдастырудың үлкен маңызы бар.
Сондықтан да бұл саланы қайта аяқтандыру үшін сала мамандарының біліктілігін арттырудан бастап, құрамы дәруменді заттармен байытылған жем-шөп базасын құру, мал семірту алаңдарын, отбасылық фермалар, малды өз төлі есебінен өсіру орталықтарын, мал табындарын асылдандыру, өнімді молайту, репродуктор-шаруашылықтар және басқа да қажетті инфрақұрылымдар түзудің маңызы зор. Сондай-ақ асыл тұқымды фермалар құрудың бір жолы ретінде шетелден асыл тұқымды мал сатып алуды қарастырудың да жөні бөлек. Өйткені негізі нәтижелі іс болғанымен, мал тұқымын асылдандыру - ұзаққа созылатын шаруа.
Мұндай қарқынмен дамуды жоспарлаған жоба аясында ұсақталып кеткен шаруашылықтар қайта үлкейіп, қалпына келетін болады. Бұл, әрине, ауылды жерлерде жаңа жұмыс орындарының ашылуы мен пайдаланусыз жатқан жайылымдық, шабындық жерлердің қайта құлпыруына әкелетін үлкен іс болмақ.
Курстық жұмыстың мақсаты: Шаруашылықтарда малдарды жайылымға жібергенде олардың жануар тектес улы заттармен оның ішінде ішек-құрт аруы белгілерімен танысып, олардан ауылшаруашылық малдарының ауруының теориялық негіздерін анықтап, оларға сипаттама беру және емдеу, алдын-алу шараларын ұсыну.
Курстық жұмыстың міндеті:
1. Пироплазмоз ауруының ауыл шаруашылығы өнеркәсібіне зияндылығы, едәуір шығын келтіретінін ескере отырып олардың алдын алу.
2. Шаруашылықтардағы малдарға бақылау жүргізе отырып, олардың пироплазмоз ауруымен ауыруын азайту немесе болдырмау.

I. Әдебиетке шолу

0.1 Гемоспоридизоз (пироплазмоз) ауруы

Үй жануарларының гемоспоридиозы (бұрын пироплазмоз деп аталған) - бұл қызыл қан жасушаларында (эритроциттерде) паразиттік тіршілік ететін, қарапайымдылар қоздыратын аурулардың үлкен тобы.
Қоздырғыштардың бұл тобы шартты түрде гемоспоридияға жатқызылып, Пироплазма, Бабезелла, Франсайелла, Нутталия, Тейлерия және Анаплазма болып бөлінеді (158-сурет). Демек, патогендер мен аурулардың атауы бойынша оларды: пироплазмоз, бабезиоз, франсаеллез, теляиоз және анаплазмоз деп атайды.
Үй жануарларының барлық дерлік түрлері гемоспоридиозбен ауыруы мүмкін: ірі қара, буйвол, зебу, қой, ешкі, жылқы, есек және олардың будандары, бұғы, шошқа, ит, мысық және көптеген жабайы жануарлар.

0.2 Қоздырушысы

Қоздырушысы алмұрт, сопақша, домалақ, ланцет пішінді болып келеді.
Эритроцит ішінде 1 немесе 2 денешік кездеседі, кейде көп болуы мүмкін (P.canis 16 данаға дейін).
Қан жағындысын Романовский-Гимза бойынша бояғанда алмұрт пішінді денешіктер жіңішке жағымен бірігіп жатады.
Жануарлардың эритроцитінде қоздырушы екіге бөліну немесе бүршіктену арқылы, ал кене денесінде шизогония жолымен көбейеді.
Бабезилер эритроцит ішінде доғал бұрышпен шетіне қарай ығысып жайғасады,
Ауру қоздырушылары Piroplasmida отряды, Babesiidae тұқымы: Babesia туысына жатады.
В. Bobis- сиырда., B. Ovis қойда - бабезиоз ауруын туғызса,
Пироплазмалар - сүйір бұрышпен эритроцит ортасында орналасады.
Ауру қоздырушылары Piroplasmida отряды, Babesiidae тұқымы: Piroplasma туысына жатады.
P. Bigeminum- сиырда., P. Ovis- қой - ешкіде., P. cabali - жылқыда., P.canis - итте пироплазмоз ауруын туғызатын түрлері.
Гемоспоридиялар - екі иеленуші паразиттер. Олардың біреуінде (омыртқалылар) паразиттер ұрпағы эритроциттерде немесе басқа ұлпаларда қарапайым немесе еселік бөліну арқылы дамиды. Кене-тасымалдаушы басқа (омыртқасыздар) жануарларда паразит ішектің эпителий жасушаларында, ұрғашы жыныс мүшелерінің жасушаларында және сілекей бездерінде дамиды. Гемоспоридиялар ұрғашы кенесінің жыныс жолында көбейетіндіктен, оларды ауру аналық жұмыртқа арқылы ұрпағына таратуы мүмкін және кененің сілекей бездерінде паразиттердің болуы гемоспоридияға ықпал етеді қан кенелері сору кезінде үй жануарларының қанына кененің сілекейімен енеді. Кенелер үй жануарларын осылай жұқтырады.

Сурет - 1. Қоздырушысы

0.3 Өсіп-өнуі

Гемоспоридия, жануардың қанына енген соң, эритроцитке енеді, ол өсе бастайды. Паразит мөлшері бойынша өседі, басқа пішін алады. Паразиттің әсерінен эритроцит жойылып, паразит жаңа эритроцитке еніп, оның тікелей бөліну циклі қайталанады. Пироплазмалар осылай дамиды. Нутталия пироплазмалардан бөліну және пішін сипатымен ерекшеленеді.
Тилерияның дамуы әлдеқайда күрделі. Тейлерни кененің сілекейімен жануарлардың денесіне түскенде, лимфа түйіндері мен паренхималық мүшелерге енеді. Бұл органдарда олар өсіп, ядролық бөлінудің күрделі циклі арқылы өтеді және көп ядролы формалар түзеді, олар әрі қарай паразиттердің кіші формаларына бөлінеді.
Тилерия дамуының соңғы кезеңі, гаметоциттер деп аталады, қанға түсіп, эритроциттерге қосылады. Болашақта паразиттер эритроциттерде болады, қанмен кенеге енеді, сол жерде паразит өзінің дамуының жаңа сатысынан өтеді.
Гемоспоридиоз қоздырғыштары үй жануарларының ағзасына кене тасығыштардан түскен кезде эритроциттерге еніп, оларды жойып жібереді. Қызыл қан жасушаларының жаппай жойылуына байланысты анемия, сарғаю пайда болады; зәр қызылға айналады.
Ұзақ уақыт бойы қалпына келтірілген жануарлар паразиттік тасымалдаушылар болуы мүмкін. Мұндай жануарлар кене үшін инфекция көзі қызметін атқарады, ал соңғысы өз кезегінде гемоспоридиозға сезімтал жануарларды жұқтырады.

0.4 Клиникалық белгілері

Дене қызуының 41-42оС көтерілуі, күйзелуі, пульсі мен тыныс алуының жиілеуі, ішек метеоризмі, іш өту, кілегей қабықтарының алғашқыда бозаруы, кейіннен сарғылт тартуы, 2-ші күндері гемоглобинурия, көз жасының ағуы, 3-4-ші күндері арықтауы (көтеремдікке дейін), мал күйіс қайырмауы, соңында өлімімен аяқталуы байқалады

0.5 Эпизологиясы

Пироплазмидоздар ТМД елдерінің оңтүстігінде, ҚР оңтүстік, оңтүстік-батыс өңірінде тіркеледі.
Ауру әдетте сәуірден басталып, мамыр-маусымда шегіне жетеді де, тамыз-қыркүйекте төмендейді.
Үй жануарларының барлығы жасына қарамастан шалдығады. Төлдерде
ауру жіті ағымда өтеді. Сауыққан малда стерилді емес иммунитет қалыптасады (ІҚМ- 8 ай, жылқыда- 1-4 жыл, итте- 1-2 жыл).
Қоздырушыны таратушылар иксодид кенелері, соның ішінде:
* Сиырда бір иелі кене Boophilus, екі иелі Rhipicephalus, үш иелі Haemaphysalis,
* қой-ешкіде екі иелі Rhipicephalus,
* жылқыда бір иелі Hyalomma, үш иелі Dermacentor,
* итте екі иелі Rhipicephalus, үш иелі Dermacentor.
Кенелерге қоздырушы трансфазды (қан сорғанда) трансовариалды
және жолмен беріледі.

0.6 Анықтау

Клиникасы: дене қызуының көтерілуі, анемия, кілегей қабатының сарғылт тартуы, гемоглобинурия, ас қорыту және жүрек-қан тамыр жүйесі қызметінің бұзылуымен байқалады.
Иксодид кенелері арқылы жұғатын трансмиссивтік аурулар.
Зертқаналық зерттелер: қан жағындысын жасап, Романовский-Гимза әдісімен бояп, эритроциттерден бабезилерді, пироплазмаларды анықтаймыз.

0.7 Емдеу және алдын-алу шаралары

Ауру малды ферма ауласында немесе ауруханада қалдырады және оларды жайылымға шығармайды. Егер жануар тәбетін сақтаса, диета тағайындалады: жаңа кесілген шөп, майдалап туралған тамыржемістер, қызылша немесе қырыққабат шыңдары, жаңа сүт немесе сүт сарысуы, күніне 2 немесе 3 рет. Жүрекке - кофеин немесе камфора майын және арнайы химиотерапия препараттарын жағыңыз. Олардың ішіндегі ең жақсысы: гемоспоридия, акаприн, тиарген, беренил. Бір препаратты қолдану керек. Гемоспоридияны тері астына 1 г мал салмағына 0,0005 дозада немесе сиырға салмағы 300 кг 0,15 г құрғақ зат енгізеді, оны 5 мл суда немесе кофеин ампуласында ерітуге болады. Акаприн, егер ол ампулада болса, 100 кг малдың салмағына 2 мл мөлшерінде тері астына енгізіледі; егер ол ұнтақта болса, онда оның мөлшері жануарлардың 1 кг салмағына 0,001 немесе 300 кг сиырға 0,3 г құрайды. Тиаргенді көктамыр ішіне малдың 1 кг салмағына 0,01 мөлшерінде енгізеді, 1-2% ерітінді дистилденген суда жасалады. Беренил бұлшықет ішіне малдың 1 кг салмағына 0,0035 дозада, дистилденген суда 7% сұйылтылғанда енгізіледі. Әдетте, осы дәрі-дәрмектердің біреуін бір рет инъекциялау жеткілікті, бірақ кейде ауыр жағдайларда 24-48 сағаттан кейін дәрі-дәрмекті қайта енгізу қажет. Арнайы химиотерапиялық препараттарды енгізумен қатар, іш жүргізетін тұздарды (Глауберова және т.б.), сонымен қатар жүрек-қантамыр жүйесінің жұмысын жақсартатын дәрілерді қолдану қажет.

1. Ауру малдарды оқшаулап арнайы дәрілермен емдеу:
Азидин - 3,5 мг. Кг 7% ертінді түрінде, бұлшық етке.
Диамидин 1-2 мг. Кг 7% ертінді түрінде.
Трипажект - 3,5 мг. Кг 7% ертінді түрінде бұлшық етке егеміз.
2. Малды кенелер таралған аймаққа жаймау, жайлауға шығару
3. Қораларды дезакаризациялау
4. Ауру таралған аймақтарда малға химиопрофилактика жасау

II. Өзіндік тексеру

2.1 Шаруашылықтың сипаттамасы
ШҚО Аягөз қаласы Береке шаруа қожалығы. Негізгі өндірістік бағыты - мал шаруашылығы, етті бағытта, ма айналысады. Шаруашылық қыратты, тоғайлы жерде орналасқан. Жайылым шөбі əртүрлі: біртекті көде жəне кəдімгі жусаң, т.б. Климаты:далалық қоңыржай климаттық зонада орналасқан, континентальды. Мал азығын дайындау ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.