Медициналық ақпараттық жүйелер

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 36 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

Қоркыт Ата атындағы Қызылорда университеті

Тоқтасын Нұртілек Әділбекұлы

Тақырыбы: Медициналық ақпараттық жүйелер технологиясын талдау және құру (Қызылорда облыстық медицина орталығы мысалында)

ДИПЛОМ ЖОБАСЫ

Мамандығы: 6В06149 - Ақпараттық жүйелер

Ғылыми жетекшісі: PhD, Ибадулла С.И.

Қызылорда, 2021

МAЗМҰНЫ

Нормативтік сілтемелер
-
Белгілеулер мен қысқартулар

КІРІСПЕ

1.
МЕДИЦИНАДА АЖ-ді ҚҰРУДА ҚОЛДАНЫЛАТЫН ӘДІСТЕРДІ ТАЛДАУ

1.1
Қызылорда облысының медициналық орталығының тарихы

1.2
Медициналық ақпараттық жүйелер

1.3
Медициналық ақпараттық жүйелердің жіктелуі

1.4
Медициналық аспаптар мен компьютерлік жүйелер

1.5
Медицинадағы ақпараттық технологиялар

2
ОМО-нің ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУДІҢ ҮДЕРІСІ

2.1
Есептің қойылымы және жұмыстың мақсаты

2.2
МАЖ құрылуының жағдайын таңдау

2.3
OpenMRS жүйесіне шолу жасау

2.4
МАЖ құрылуына арналған технологиялар

2.5
Электронды тіркеуге арналған функционалдық талаптары

2.6
Қауіпсіздік элементтері

2.7
Пайдаланушы интерфейсі

2.8
Мәліметтер қоры

2.9
Мәліметтер қорына қойылатын талаптары

2.10
Реляциялық мәліметтер қорының негізгі концепциялары

2.11
Мәліметтер қоры кестелеріне жол атауы

2.12
Техникалық-экономикалық көрсеткіштері

2.13
Бағдарламаның сипаттамасы

ҚОРЫТЫНДЫ

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

ҚОСЫМШАЛАР

КІРІСПЕ

Соңғы жылдарда медицинада көптеген тексерілу мен емделудің жаңа әдістері көбейіп келеді. Дәрігер өңдеуге қажетті пациенттің денсаулығы жайлы ақпараттың көлемі өсіп келеді. Бұдан басқа, әрбір пациенттің денсаулығы жайлы ақпарат бірнеше профилактикалық мекемелер бойынша аурулапрды емдеу шараларында көмегін тигізе алады. Мұнда барлық ақпараттарын интеграциялау қажет емес. Жыл сайын әрбір емдік орындарда медициналық ақпаратын сақтаумен, өңдеумен, енгізумен байланысты көптеген міндеттері шешіледі, ақпарат ағыны басқару, қысқа және ұзақ мерзімді жоспарлау, статистикалық және қаржылық талдау жүргізіледі.
Бұл міндеттерді тиімді шешу үшін пациенттің барлық қозғалысында ақпарат өңделуі жасалу қажет: түсуі -- тексерілуі - емі -- оңалтуы - мониторингі. МАЖ құру аймағында соңғы зерттеулері мен өңделуі көрсеткендей, оларды өңдеуде дәстүрлі әдістерін қолдану қажетті әсерін бермейтіндігі байқалады. Бұл біріншіден, пәндік аймақта реляциялық деректер қорын басқару жүйелерін (ДҚБЖ) қолдану жағдайында дискілік кеңістікті пайдаланудың төменгі әсерлігі болады. Екіншіден, МАЖ деректерін ұсынудың кестелік түрін қолдану деректер қорының (ДҚ) құрылымын қиындатады және нақты бір емдік мекемелерінің жұмысын қиындатынп жібереді. Бұдан басқа, кестелермен жұмыс әдеттегі медициналық қызметкерлердің құжаттармен жұмысы үшін анағұрлым ерекшеленеді. Осымен байланысты, МАЖ қолдану денсаулық сақтаудың отандық мекемелерінде толықтай электронды құжат айналымға көшіруді қамтамасыз ете алмайды.
Осымен байланысты МАЖ объектілі бағытталған деректер қорын құру әдістемесін құру қажет.
Дипломдық жобаның мақсаты кешенді МАЖ құру үшін ғылыми әдістемелік аппаратын құру болып табылады.
Есептің қойылымы
Қойылған ғылыми міндеті зерттеудің дербес ғылыми есептерін шешуді ұсынады :
- МАЖ бағдарламалық жабдықталуын жоспарлау мәселелерінің заманауи жағдайын талдау;
- МАЖ пәндік аймағын зерттеу, модельдеу және талдау әдістемесін құру;
- МАЖ пәндік аймағының ақпараттық құрылымын қалыпқа келтіру әдістемесін құру;
- МАЖ объектілі бағытталған деректер қорын құрудың әдістемесін құру;
- бағдарламалық жабдықталу түрінде мемлекеттік емдік мекемелерінің ақпараттық жүйесінде ұсынылған әдістемелерді жүргізу.
Дирломдық жобада қойылған есептерді шешу үшін жиындар теориясы, графтар теориясы, сызықты алгебра әдісі, объектілі бағытталғн бағдарламалау әдістері қолданылған. Құрылған әдістемелердің бағдарламалық жүргізілуі Lotus Notes 6.03 деректер қоры арқылы жүзеге асырылады.
Берілген жұмыс ОМО медицина орталығы үшін ақпараттық жүйесін құру жобасы төңірегінде орындалған. Жоба басында коммерциялық емес болып анықталған болатын және заманауи технологиялар негізінде web-қосымшалар сәулеті төңірегінде бағдарламалық өнімі құрылады мен бағдарламалық жабдықталудың еркін таралады деп болжанған.
Жұмыс медициналық ақпараттық жүйені (МАЖ) ендіру мен құру мәселееріне байланысты болған, ол мәселе емдік профилактикалық орындарда (ЕПО) үдерістерді автоматтандыруда туындайды. Бұл жадайда ОМО медициналық орталығы амбулаторлық типтегі ЕПО ретінде қарастырылады. Жобаға сұраныс берушілер медициналық қызмет көсетілуінің үдерісін автоматандыру мәселесін сипаттап берген, мұнда пациент инициация нүктесі төңірегінде қарастырылады, ол алғаш медициналық орталыққа келгенде және тіркеу орнында оған алғаш рет амбулаторлфқ карта ендірілетін болады және пациент одан шығатын кездегі оған рәсімделетін талоны ендірелетін болады, ол содан соң міндетті медициналық сақтандыру қорына жіберіледі.
Бұл туындаған мәселе жаңа емес және әр түрлі мақалаларда, кітаптарда, ғылыми жұмыстарда кеңінен талқыланады [1, 2, 3, 4]. Осы мәселемен айналысатын сараптамалық орталық бар, бұдан өзге тандарттар қалыптастырылған, ол медициналық орталықты ақпараттандырудың әр түрлі аспектілерін реттестіреді.
Осындай шарттарда мұндай мәселелерді шешудегі негізгі қиындығы бағдарламалық өнімді құру болып табылады,ол бір уақытта жобаны тапсырыс берушінің талаптарын қанағаттандырады және мемлекеттік мекемелерде қолданылып, сол арқылы ақпараттанған құрылған ЕПО үшін қалыптастырлған базада ұсыныстар бергізеді.
Жұмыста жоғарыда көрсетілген мәсееллердің сипаттамалары, жұмыстың қойылған мақсаты мен міндеттері, шешімінің таңдалған әдісінің сипаттамасы және нәтижесінде алынған бағдарламалық жабдығы көрсетілген.
Бұл жұмыста ОМО медициналық орталығы мысалы негізінде емдік профилактикалық мекемеде үдерістерін автоматтандыру міселелері қарастырылады. Мәселенің маңызы бағдарламалық өнімді құрумен шектеледі, ол бір уақытта жобаны тапсырыс берушінің талаптарын қанағаттандырады, ол медициналық мекемелерде қолданылады және медициналық орталықты ақпараттандыру үшін құрылған ұсыныстар мен қалыпты базаға негізделеді.
Тапсырыс берушінің тарабынан пациенттен медициналық көмек көрсетілуінің үдерісін автоматтандыру талабы қойылады, ол алғаш рет медициналық орталыққа келгеннен соң және оған тіркелу орнында амбулаторлық карта толтырылып басталғаннан пациент ол жерден шыққанға дейінге оған рәсімделетін талонын айтуға болады. Ол талон содан соң міндетті медтциналық сақтандыру қорына жіберіледі. Берілген үдеріс төңірегінде көптеген заманауи медициналық ақпараттық жүйелердің функционалын қайталап қою қажеттілігі емес, сонымен бірге студенттер жайлы ақпараты бар пациенттер туралы ақпарвтын интееграциялауды қамтамасыз етеді. Болашақта әр түрлі осы сипаттамалар негізінде медициналық есептерді жасауға және әр түрлі зерттеулер жүргізуге мүмкіндік береді, мысалы курс, үлгірім, факультет жайлы ақпарат. Бұл жерде маңызды міндеттер қатарына мыналар жатады:
Құжатайналыммен жұмыс жасау кезінде медициналық персоналдың жұмысын жеңілдету, дәлірек айтсақ, оларды құру кезіндегі шаблондарының құрылуы мен орфографиясын тексеруді қолдану кезіндегі өрістердің автоматты түрле толтырылуы.
Негізгі медициналық құжатты баспаға беру мүмкіндігін қамтамасыз ету. Мысалы, дәрігерге әрбір жаңа қабылдану жеке қағаз папағы түрінде берілсе және ол сәйкесінше амбулаторлық картаға тігіліп отырса.
Пациенттің электронды медициналық картасымен жұмыс жасау механизмін қамтамасыз ету. Пациенттермен медициналық персоналдың жұмысын жүргізу кезінде көптегн басқа да талаптары анықталады, оны жүйе құрылу кезінде ескерген жөн:
Пациенттің дәрігерге қабылдануы кезіндегі уақыты шектелген болады. Пациенттің амбулаторлық картасының (025-12у формасы), амбулаторлық медициналық картасының (№ 025у-04 формасы), диспансерлік бақылаудың бақылау картасының (№ 030у-04 формасы), жатуға бағытталған, қалыпқа келтіру емдері жүргізілетін, тексерілу, кеңес беру жағдайларының (№ 057у-04 формасы) және басқа да медициналық карталарының статистикалық талонында қандай ақпараттың тіркелуі тиіс екендігі сипатталатын нұсқаулық талоны беріледі.
Пациент өзінің жеке ақпараттары жайлы хабардар болып отыруы тиіс.
Бұдан басқа МАЖ құрылуы аймағында стандарттар жағынан талаптары орын алған, оларды ОМО медициналық орталығы үшін шешімдерді дайындауда ескеріп отырған жөн. Оларға мыналар жатады:
* Электронды жеке медициналық жазбалар (ЭЖМЖ) құрылымын жүргізетін жалпы талаптары және электронды медициналық мұрағаты олардың сақталуын, өзгерссіз қалуын және сенімділігін қамтамасыз етеді.
Электорнды цифрлық қолтаңбаға мүмкіндік құқықтарын ұйымдастыру талабы, ЭЖМЖ пайдаалнушы интерфейстеріне мүмкіндігі
Электронды амбулаторлық карта (ЭАК) мен (ЭЖМЖ) қағаздағы көшірмесін құу талабы
Медициналық ақпараттық жүйелер нарығында көптеген шешімдер бар екендігін ескерсек, онда ЕПО автоматтандыру міндеті Таңдау мәселеміне келіп тіреледі: дайын шешімін іздеу немесе ақпараттық технологиялар саласында мамандарды тарта отырып өзінің жеке шешімін құру болып табылады.

1. МЕДИЦИНАДА АЖ-ді ҚҰРУДА ҚОЛДАНЫЛАТЫН ӘДІСТЕРДІ ТАЛДАУ

1.1 Қызылорда облысының медициналық орталығының тарихы

Алғашқы рет 1853 жылдан Перовск орталық уездінің тұрғындары (4-5 мың адам) медициналық көмекті, әскерилерге көмек көрсету мақсатында құрылған лазареттен ала бастады. Онда бір дәрігер және көмекші әйел болды. Олар көмекті әскери адамдарға ғана емес шенді азаматтарға, мүмкіндігінше жергілікті тұрғындарға да көрсетті. 1858 жылдан әскери лазарет Медициналық лазарет болып аты өзгертіліп, Перовск тұрғындарына көмек көрсете бастады.Совет билігі құрылған соң ғана халыққа медициналық көмек көрсетілу өзгерді. Баршаға белгілі 1925 жылы астана Орынбордан Перовскіге ауыстырылып, сосын Қызылорда деп аты өзгертілді.

Қызылорда облысының территориясында орналасқан, Сырдарияның барлық даласында сонымен байланысты экономикалық өзгерістер болды. 1938 жылы қалалық аурухана базасында Қызылорда облыстық ауруханасы құрылды.1958 жылдан 1976 жылдары аурухана бас дәрігері Абдуллаев Шәдібай Нұрғазиевич, ал 1976-2003 жыл аралығында Маханов Тұрғанбай Маханович, жұмыс жасай отырып, күшімен уақытын аямастан аурухананың қалыптастыру, мамандармен қамтамасыз ету, заманауи құралдармен жабдықтау, аурухана базасының материалдық-техникалық жақсарту жолында енбек атқарды. 1992 жылы көп мамандандырылған аурухана кешені құрылысы басталып, 1998 жылы бір бөлігі пайдалануға беріліп, 2001ж қараша айында аяқталды. 1999жылы облыстық аурухана облыстық медицина орталығы болып аты өзгертілді. Аурухана басшылары А.С.Идирисов, Ш.Н.Абдуллаев, Т.М.Маханов, Д.А.Дәулетбаев, А.С.Шүленбаев, Н.Б.Табынбаев, М.Қ.Телеуов, 2015 жылдың наурыз айынан бастап медицина ғылымдарының кандитаты С.Б.Пазилов басқарады.

1.2 Медициналық ақпараттық жүйелер

Ақпараттық процестер медицина мен денсаулық сақтаудың барлық салаларында бар. Саланың тұтастай жұмыс істеуінің анықтығы және оны басқарудың тиімділігі олардың реттілігіне байланысты. Медицинадағы ақпараттық процестерді Медициналық информатика қарастырады. Қазіргі уақытта медициналық информатика өзіндік пәні, зерттеу нысаны бар және бірқатар медициналық пәндерден орын алатын дербес ғылым саласы ретінде танылған. Медициналық информатика-бұл медицина мен информатиканың өзара әрекеттесуінің нәтижесі болып табылатын қолданбалы медициналық-техникалық ғылым: медицина тапсырма-әдістер кешенін ұсынады, ал информатика тапсырма - құралдар - әдістер жүйесіне негізделген бірыңғай әдістемелік тәсілде құралдар-әдістер кешенін ұсынады
- тәсілдер.
Бұл жағдайда медициналық информатиканы зерттеу пәні әдістемелік-биологиялық, клиникалық және профилактикалық проблемалармен байланысты ақпараттық процестер болады. Медициналық информатиканы зерттеу объектісі Денсаулық сақтау саласында жүзеге асырылатын ақпараттық технологиялар болып табылады. Медициналық информатиканың негізгі мақсаты-халықтың денсаулығын сақтау сапасын арттыруды қамтамасыз ететін компьютерлік технологияларды қолдану арқылы медицинадағы ақпараттық процестерді оңтайландыру.

1.3 Медициналық ақпараттық жүйелердің жіктелуі

Денсаулық сақтауды ақпараттандырудың негізгі буыны ақпараттық жүйе болып табылады.
Медициналық ақпараттық жүйелердің жіктелуі иерархиялық принципке негізделген және денсаулық сақтаудың көп деңгейлі құрылымына сәйкес келеді. Ажыратады:
1. негізгі мақсаты әртүрлі мамандықтағы дәрігерлердің жұмысын компьютерлік қолдау болып табылатын базалық деңгейдегі медициналық ақпараттық жүйелер; олар профилактикалық және зертханалық - диагностикалық жұмыстың сапасын, әсіресе білікті мамандардың уақыт тапшылығы кезінде жаппай қызмет көрсету жағдайында арттыруға мүмкіндік береді. Шешілетін міндеттер бойынша:
* ақпараттық-анықтамалық жүйелер (пайдаланушының сұрауы бойынша Медициналық ақпаратты іздеуге және беруге арналған),
* консультациялық-диагностикалық жүйелер (әртүрлі бейіндегі аурулар кезінде емдеу тәсілдері бойынша болжамды және ұсынымдарды қоса алғанда, патологиялық жағдайларды диагностикалау үшін),
* аспаптық-компьютерлік жүйелер (науқастың денесімен тікелей байланыста болатын диагностикалық және емдеу процесін ақпараттық қолдау жәненемесе автоматтандыру үшін),
* мамандардың автоматтандырылған жұмыс орындары (тиісті мамандық дәрігерінің бүкіл технологиялық процесін автоматтандыру және диагностикалық және тактикалық медициналық шешімдер қабылдау кезінде ақпараттық қолдауды қамтамасыз ету);
2. емдеу-алдын алу мекемелері деңгейіндегі медициналық ақпараттық жүйелер. Келесі негізгі топтармен ұсынылған:

* кеңес беру орталықтарының ақпараттық жүйелері (тиісті бөлімшелердің жұмыс істеуін қамтамасыз етуге және шұғыл жағдайларда кеңес беру, диагностикалау және шешім қабылдау кезінде дәрігерлерге ақпараттық қолдау көрсетуге арналған),
* медициналық қызмет туралы ақпарат банктері (мекеме қызметкерлерінің, тіркелген халықтың сапалық және сандық құрамы туралы жиынтық мәліметтерді, негізгі статистикалық мәліметтерді, қызмет көрсету аудандарының сипаттамаларын және басқа да қажетті мәліметтерді қамтиды),
* дербестендірілген тіркелімдермен (формализацияланған сырқатнама немесе амбулаторлық карта негізінде тіркелген немесе бақыланатын контингентке ақпаратты қамтитын)),
* скринингтік жүйелермен (халықты дәрігерге дейінгі профилактикалық тексеру жүргізу үшін, сондай-ақ маманның көмегіне мұқтаж тәуекел топтарын және науқастарды анықтау үшін),
* емдеу-профилактикалық мекеменің ақпараттық жүйелері (барлық ақпараттық ағындарды бірыңғай жүйеге біріктіруге негізделген және мекеме қызметінің әртүрлі түрлерін автоматтандыруды қамтамасыз етеді),
* ҒЗИ және медициналық ЖОО-лардың ақпараттық жүйелері (3 негізгі міндетті шешеді: оқытудың технологиялық процесін, ҒЗИ мен ЖОО - лардың ғылыми-зерттеу жұмыстары мен басқару қызметін ақпараттандыру);
3. аумақтық деңгейдегі медициналық ақпараттық жүйелер. Ұсынылған:
* Аумақтық денсаулық сақтау органының АЖ;
* Мамандандырылған медициналық қызметтердің медицина қызметкерлерінің қызметін ақпараттық қолдаумен қамтамасыз ететін медициналық-технологиялық міндеттерді шешуге арналған АЖ;
* өңір деңгейінде бірыңғай ақпараттық кеңістік құруды қамтамасыз ететін компьютерлік телекоммуникациялық медициналық желілер;
4. Денсаулық сақтау жүйесінің мемлекеттік деңгейін ақпараттық қолдауға арналған мемлекеттік деңгей.

1.4 Медициналық аспаптар мен компьютерлік жүйелер

Мамандандырылған медициналық ақпараттық жүйелердің маңызды түрі - медициналық аспаптар мен компьютерлік жүйелер (МПКС).
Қазіргі уақытта медицинаны ақпараттандыру бағыттарының бірі медициналық жабдықты компьютерлендіру болып табылады. Медициналық тәжірибеде компьютерді өлшеу және басқару техникасымен бірге қолдану науқастың жағдайы туралы ақпаратты автоматты түрде жинауды, оны нақты уақыт режимінде өңдеуді және оның жағдайын басқаруды қамтамасыз етудің жаңа тиімді құралдарын жасауға мүмкіндік берді. Бұл процесс аспаптық зерттеу әдістері мен қарқынды терапияны жаңа сапалы деңгейге көтерген МПКС құруға әкелді. МПКС базалық деңгейдегі медициналық ақпараттық жүйелерге жатады. Бұл класс жүйелерінің басты айырмашылығы - зерттеу объектісімен тікелей байланыста және нақты уақыт режимінде жұмыс істеу. Олар күрделі бағдарламалық-аппараттық кешендер. МПКС жұмыс істеуі үшін есептеуіш техникадан басқа, арнайы медициналық аспаптар, жабдықтар, телетехника, байланыс құралдары.
МСХС-ның типтік өкілдері науқастардың жай-күйін мониторингтеудің медициналық жүйелері, мысалы, күрделі операцияларды жүргізу кезінде; томография деректерін компьютерлік талдау, ультрадыбыстық диагностика, радиография жүйелері; микробиологиялық және вирусологиялық зерттеулер деректерін автоматтандырылған талдау, адам жасушалары мен тіндерін талдау жүйелері болып табылады.
МПКС-де үш негізгі компонентті бөлуге болады: медициналық, аппараттық және бағдарламалық қамтамасыз ету.
ХҒС-қа қатысты медициналық қамтамасыз ету жүйенің аппараттық және бағдарламалық бөліктерінің мүмкіндіктеріне сәйкес шешілетін медициналық міндеттердің таңдалған шеңберін іске асыру әдістерін қамтиды. Медициналық қамтамасыз етуге пайдаланылатын әдістемелер жиынтығы, өлшенетін физиологиялық параметрлер және оларды өлшеу әдістері, жүйенің пациентке әсер етуінің тәсілдері мен жол берілетін шекараларын айқындау жатады.
Аппараттық құрал деп жүйенің техникалық бөлігін, соның ішінде медициналық және биологиялық ақпарат алу құралдарын, терапевтік әсер ету құралдарын және компьютерлік техниканы жүзеге асыру тәсілдерін түсіну керек.
Бағдарламалық жасақтамаға медициналық-биологиялық ақпаратты өңдеудің математикалық әдістері, Алгоритмдер және бүкіл жүйенің жұмысын жүзеге асыратын нақты бағдарламалар кіреді.

1.5 Медицинадағы ақпараттық технологиялар

Қоғамның қазіргі даму кезеңі оған компьютерлік технологиялардың күшті әсерімен сипатталады, олар адам қызметінің барлық салаларына еніп, қоғамда ақпараттық ағындардың таралуын қамтамасыз етеді, жаһандық ақпараттық кеңістікті құрайды. Олар тез арада әлемдік экономиканың ғана емес, сонымен бірге адам қызметінің басқа да салаларының дамуының маңызды ынталандырғышына айналды. Қазір ақпараттық технологиялар қолданылмайтын саланы табу қиын. Компьютерлік технологияларды енгізу бойынша жетекші салаларды сәулет, машина жасау, білім беру, банк құрылымы және әрине медицина алады. Көптеген медициналық зерттеулерде компьютерсіз және оған арналған арнайы бағдарламалық жасақтамасыз NN мүмкін емес. Ақпараттық технологияларды қолдану қабілеті дәрігердің маңызды кәсіби дағдыларының бірі болып табылады. Компьютерлерсіз көптеген ауруларды емдеу мүмкін емес деп айтуға болады.
Медицинада ең үлкен инвестициялар жаңа дәрі-дәрмектерді жасауға жұмсалатыны белгілі, ал ақпараттық технологиялар екінші орында.
Тіпті ең бай елдердің денсаулық сақтау жүйелері қартайған халықтың өсіп келе жатқан талаптары мен медициналық көмектің өсіп келе жатқан мүмкіндіктері жағдайында медициналық көмектің сапасын сақтауды тағайындауда экономикалық және өндірістік қиындықтарға тап болады.
Осы проблемаларды шешуге тырысып, Денсаулық сақтау ақпараттық технологияларға көбірек жүгінеді, онда ол ресурстарды басқару, кезектерді азайту, медициналық қателіктерді жою және шалғай қалалар мен ауылдардың тұрғындары үшін қазіргі заманғы емдеу деңгейін қамтамасыз ету мүмкіндігін көреді.
Ақпараттық технологиялар денсаулық сақтаудың ажырамас бөлігі болды. Олар медициналық көмек көрсету мен басқарудың барлық деңгейлерінде қолданылады. Қазіргі уақытта медицинаның, емдеу-алдын алу мекемелерінің және аумақтық денсаулық сақтаудың жекелеген бағыттарын кешенді автоматтандыруға көшу жүзеге асырылуда.
Медициналық тәжірибедегі дербес компьютерлер
Практикалық медицина барған сайын автоматтандырылған. Бағдарламалық жасақтама жүйелік және қолданбалы бағдарламаларды қамтиды. Жүйелік бағдарламалық жасақтама сервердегі деректерге қол жеткізуді қамтамасыз ететін желілік интерфейсті қамтиды. Компьютерге енгізілген деректер, әдетте, дерекқорға ұйымдастырылған, ол өз кезегінде дерекқорды басқарудың қолданбалы бағдарламасымен (ДҚБЖ) басқарылады және оның ішінде медициналық тарихы, цифрландырылған түрдегі рентген сәулелері, аурухана туралы статистикалық есеп, Бухгалтерлік есеп болуы мүмкін. Қолданбалы бағдарлама-бұл шын мәнінде компьютер арналған бағдарламалар. Бұл есептеулер, зерттеу нәтижелерін өңдеу, әртүрлі есептеулер, компьютерлер арасында ақпарат алмасу.
Медицинадағы күрделі заманауи зерттеулер компьютерлік технологияны қолданбай мүмкін емес. Мұндай зерттеулерге компьютерлік томография, ядролық магниттік резонанс құбылысын қолдана отырып томография, ультрадыбыстық зерттеу, изотоптарды қолдану жатады. Саны ақпарат, ол сонда мұндай зерттеулер де орасан зор, өйткені компьютер адам еді қабілетсіз, оны қабылдауға және өңдеуге.
Стоматологиядағы компьютер.
Бүгінгі таңда әр стоматологиялық клиникада компьютерлер бар. Компьютерлік бағдарламалардың стоматологиялық нарығында кең таралған-бұл көбінесе радиографтар деп аталатын сандық (дигитальды) рентгенография жүйелері. Жүйелер сізге тіс пен пародонттың әртүрлі фрагменттерін егжей-тегжейлі зерттеуге, суреттердің өлшемдері мен контрастын көбейтуге немесе азайтуға, мәліметтер базасындағы барлық ақпаратты сақтауға және қажет болған жағдайда принтерді пайдаланып қағазға беруге мүмкіндік береді. Бағдарламалардың екінші тобы-дентальды бейнекамералармен жұмыс істеуге арналған жүйелер. Олар сізге топтардың немесе белгілі бір тістердің жағдайын "емдеуге дейін" және "кейін" егжей-тегжейлі түсіруге мүмкіндік береді.
Электрондық құжат айналымы стоматологиялық клиника ішінде ақпарат алмасуды жаңғыртады. Дәрігерлер мен пациенттердің қол жетімділігінің әртүрлі деңгейі, диагноздарды, емтихан нәтижелерін, терапевтік, хирургиялық, ортодонтиялық және басқа процедураларды кодтау үшін шифрлау жүйесін міндетті түрде қолдану кез-келген ақпаратты сенімді қорғауға мүмкіндік береді.
Компьютерлік томография
Томография медицинада жаңа ақпараттық технологияларды енгізудің бір мысалы болып табылады. Бұл әдісті қуатты компьютерлерсіз жасау мүмкін емес еді.
Томография (магниттік-резонанстық, рентген, ультрадыбыстық) - бұл ішкі ағзалардың жұқа қабаттарын дәйекті, өте жиі өлшейтін адам ағзасының жағдайын зерттеу әдісі. Бұл деректер компьютерге жазылады, олардың негізінде толық көлемді кескін жасалады. Өлшеулердің физикалық негіздері Әртүрлі: рентген, магнит, ультрадыбыстық, ядролық және т. б.
Өлшеуді, сканерлеуді және толық суретті жасайтын компьютерді қамтамасыз ететін құрылғылар жиынтығы томограф деп аталады.
Медициналық зертханалық зерттеулерде компьютерлерді қолдану
Зертханалық медициналық зерттеулерде компьютерді қолданған кезде бағдарламаға белгілі бір диагностикалық алгоритм қойылады. Аурулардың негізі жасалады, онда әр ауру белгілі бір белгілерге немесе синдромдарға сәйкес келеді. Алгоритмді қолдана отырып тестілеу барысында адамға сұрақтар қойылады. Оның жауаптарының негізінде аурулар тобына сәйкес келетін белгілер (синдромдар) таңдалады. Тест соңында аурулардың бұл тобы пайызбен белгіленеді-бұл ауру осы тестіленушіде қаншалықты мүмкін. Қызығушылық неғұрлым жоғары болса, бұл аурудың ықтималдығы соғұрлым жоғары болады. Қазір бірнеше емес, бір диагноз шығаратын жүйені (алгоритм) құруға талпыныс жасалуда. Бірақ мұның бәрі әзірлеу және тестілеу сатысында. Жалпы, бүгінгі таңда әлемде 200-ден астам компьютерлік сараптама жүйесі құрылды.

2. ОМО-нің ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУДІҢ ҮДЕРІСІ

2.1. Есептің қойылымы және жұмыстың мақсаты

Ғылыми жетекшімен және жобаға басқа да қатысушылармен бірге Осы мәселеге қатысты ОМО медициналық орталығында медициналық қызмет көрсетілу үдерісінің негізгі кезеңдерін автоматтандыру есебі қойылған болатын: тіркеу орнының жұмысы мен дәрігердің пациентті қабылдауы.
Қойылған есептің төңірегінде бұл жұмыс үшін келесідей мақсаттары қалыптасқан:
Медициналық ақпараттық жүйені құру есебін зерттеу.
ОМО медициналық орталығы үшін амбулаторлық типті емдік профилактикалық мекемелер үшін осы мәселені шешу.
Осы мақсатқа жету үшін келесідей әдістері қолданылған:
МАЖ құру мәселелері және оларды ЕПО ендіру жайлы ашық және арнайы ақпараттарына шолу жасау, МАЖ прототипін құру, медициналық ақпараттық технологиялар аймағында дайын шешімдерді іздеу және оларға талдау жасау.
Нәтижесінде жұмыс авторының алдында келесі міндеттерді орындау тұрды:
Электронды тіркелудің өңдеу міндеттерін зерттеу, ол прецеденттердің моделін құрады және талаптарын қалыптастырады, мұнда жүйемен өзара әрекет ететін және олардың функционалына мүмкіндік беретін негізгі субъектілері бейнеленеді.
Барлық жүйенің түгелдей сәулетін жобалауға және сәулетті маңызды элементтерін бейнелейді, олар эектроны тіркелу функционалын жүргізуге қатысады.
Замануаи МАЖ құру үшін қолданылатын технологияларға талдау жасау, осы сферада қолданылатын тенденцияларын зерттеу.
Электронды тіркелу функционалын жүзеге асыру.
Еркін таратылған бағдарламалық жабдықтау негізінде жүйенің одан әрі дамуы үшін алаңын дайындау.

2.2. МАЖ құрылуының жағдайын таңдау

Медициналық мекеме үшін ақпараттық жүйелерді құрудың бірнеше тәсілдері бар. Олардың негізгілері мыналар: жүйені ендіруі мен сатып алынуы, ашық ұқсас кілтті еркін таратылған МАЖ қолдану және өзінің өнімін құру.
МАЖ сатып алу
Емдік профилактикалық орындардағы үдерістерін автоматтандыруға арналған барлық өнімдердің арасында, ал сонымен бірге негізгілері ретінде келесідерді алуға болады: ДОКА+, Медиалог, Пациент, Карельск медициналық ақпараттық жүйесі (КМАЖ), IntelClinic, MGERM.
Бұдан жоба коммерциялық емес болып табылатындығы шығады және студенттер күшімен орындалатын болса, онда бұл жағдай негізге алынбаған болып табылады. Дегенмен, жобадағы жұмыс уақыты кезінде ДОКА+ жүйесімен таныстырылады, басқа жүйені іздеу кезінде онымен салыстыруға болатындай өзінің МАЖ құрылады. Бұл жобаға қатысушылар үшін Клиникалық және сараптамалық медицина институтына (КСМИ) экскурсия жасалынды, мұнда ДОКА+ жүйесі бірнеше жыл қолданылып келеді.
Еркін таратылған МАЖ қолдану
Басында жүйе ашық кілтті еркін бағдарламалық жабдықтау ртінде ойластырылған болатын. Сондықтан бұл жағдай басында анағұрлым қарқынды дамып келе жатқан. Жұмыс орындалу кезінде жоба есептеріне OpenMRS жүйенің негізі қабылданған. Оның сәулетін зерттеу, пайдаланушы интерфейсін өзгерту және өңдеу, ал сонымен бірге деректер қорындағы сәулетінде кейбір компоненттерін зерттеу қарастырылған. Дегенмен нәтижесінде бұл жағдайды осылай қалдыру жайлы шешімі қабылданған, себебі бұл жұмысқа кететін еңбек шығындары мүмкін аралықтан асып кетті.
Өзінің өнімін құру
Бұл жағдай тапсырыс берушінің күтетіні және МАЖ құру тақырыбына арналған ашық көздер негізінде жүйеге қойылатын талаптарын талдау мен құруды болжайды, ал сонымен бірге сәулетін жобалау мен сәйкес функционалын жүргізу қажет. Нәтижесінде бұл жағдайды қолдану шешімі қабылданды және өз өнімін жасап, одан әрі оны ашық бағдарламалық жабдықталу ретінде дамыту көзделуде.

2.3 OpenMRS жүйесіне шолу жасау

OpenMRS жүйесі көп қабатты сәулеті негіінде құрылған (Сурет 1): пайдаланушы интерфейсі, бизнес-логика мен ақпарат қабаты. Бұдан басқа, жүце баптауын жүргізуге мүмкіндік беретін және қажетті функционалды өңдейтін модульдер үшін жеке қабаты қарастырылған. Технологиялық негізге Spring Framework қолдануымен Java Enterprise Edition қарастырылады. Жүйенің web-интерфейсі бар: клиент жағынан Javascript және jQuery кітапханасы қолданылады. Сервер жағынан бағдарламалау тілі - java, ДҚБЖ - MySQL, ал кітапхана ретінде бъектілі реляциялық бейнелеудер үшін Hibernate қолданылады. Бұдан басқа, жүйе объектілі жүйелер үшін REST API қолданылады: жүйенің пайдаланушысы, пациенттері, дәрігерлерімен жұмыс жасауға мүмкіндік беретін бизнес логика деңгейі алынады.
OpenMRS жүйесі еркін бағдарламалық жабдықтау болып табылады және оның бастапқы коды алынады: бұл жұмысты жазу барысында келесі электронды ресурсты пайдаланады https:source.openmrs.org

Сурет 1- МАЖ OpenMRS сәулеті

2.4 МАЖ құрылуына арналған технологиялар

Медициналық ақпараттық жүйелер әрқашан да web-интерфейсті қолдайды. Сондықтан да заманауи МАЖ web-қосымша ретінде жобалана алады. Мұндай есептер үшін MVC (Module-View-Controller) сәулеті кеңінен қолданылады. Бүгінде мұндай жағдайды жүргізуге арналған платформалар өте көп.
Бұлардың барлығы толықтай MVC-қосымшаларын құру үшін ұқсас функционалды ұсынады. Бұдан заманауи МАЖ құруға қажетті жоғарыда көрсетілген платформалардың технологиялық аспектілерін көрсетуге болады:
Web-беттерінің шаблондары сервер жағынан болады. Көптеген замануаи платформалар пайдаланушының интерфейсін құруға арналған шаблондарын қолдануды қолдайды. Негізгі идеясы View (MVC моделі түрінде көрсету) деңгейінде жаңа элементтерін жылдам құру үшін қайта қолдану және и динамической генерации web-беттерін динамикалық генерациялаумен шектеледі. Java EE стек технологияларын қолдайтын платформалар үшін - бұл java server pages, ASP.NET үшін active server pages, Grails үшін - groovy server pages, Play Framework үшін - бұл scala шаблондары.
Сәйкесінше жоғарыда айтылған барлық платформалар қандай да бір түрде болмасын функционалға ие: тек қана синтаксисте айырмашылығы болады.
Заманауи МҚБЖ интеграциялау. Реляциялық мәліметтер қорымен жұмыс жасау мүмкіндігі, ал сонымен бірге NoSQL (MongoDB, OrientDB және т.б.) шешімдерімен.
Бұлттық сервистермен интеграциялау. Құрылатын қосымшаны бұлтта орналастыру мүмкіндігі, мұнда PaaS сервистері қолданылады. Мысал ретінде Jelastic және Heroku - java-қосымшалары үшін, немесе Microsoft Azure - ASP.NET ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.