Қыздырғыштардың алдындағы газ қысымы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 50 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Автоматтандырудың даму тарихы өздігімен әрекет ететін құрылғылардың пайда болуынан басталады. Қазіргі уақытта технологиялық процесті автоматты басқару жүйесін қолдануды қажет етпейтін өндіріс саласы жоқ. ТПБАЖ-ның негізгі артықшылықтары басқару процесінде адам фоктарын төмендету немесе мүлдем алшақтау, жұмыс персоналын қысқарту, шикізат шығынын азайту, бастапқы өнімнің сапасын арттыру және өндіріс тиімділігін ұлғайту болып табылады. Автоматты басқару жүйенің орындайтын негізгі функцияларын бақылау және басқару, мәліметтердің алмасуы,ақпаратты өңдеу, жинау және сақтау, дабыл сигналдарын қалыптастыру, графиктерді және есептемені жасау құрайды. Жалпы алынып отырған тақырып Бу - қазандығын автоматтандыру, соныменбу қазандығы - оттығы бар және онда жанатын отын өнімдерімен жылытылатын және осы құрылғыда қолданылатын будың атмосфералық қысымнан жоғары қысым алуға тағайындалған құрылғы. Осы Техникалық регламентте қазан түсінігінде су жылыту немесе бу қазандығы немесе оның кез келген үйлесімі түріндегі түсінік қолданылады.
Кейбір реттеуші бөліктердің шығыс мәндері бір уақытта басқаларына
қатысты кіріс мәндері болып табылады.
Мысалы, қазандықта қызған бу шығыны VT
отын шығынына байланысты шығыс шама болып табылады, ал қызған будың
температурасы мен қысымына қатысты кіріс шама болып келеді және
барабандағы бу қысымы Rb отын шығыны бойынша шығыс шама болса, ал
барабандағы су деңгейін реттеу НB бойынша кіріс шама болып келеді.
Қазандық басқару обьектісі ретінде бірнеше кіріс және шығыс шамалары
байланысқан күрделі динамикалық жүйе болып табылады. Автоматтандыру заманауи өндірістің даму негізі және ғылыми-техникалық процестің негізгі бағыты болып табылады. Өнеркәсіпті автоматтандырудың негізгі мақсаты еңбек нәтижелілігін арттыру, өндірілетін өнімнің сапасын арттыру және өндірістің барлық ресурстарын ұтымды қолдану болып табылады.

1 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
0.1. Бу қазандығын қысқаша сипаттамасы

Теплогор құю-механикалық зауытының қазандығы ыстық су дайындауға және цехтарды жылытуға, бу шығаруға арналған.Жылу беру жүйесі жабық. Қазандыққа арналған отын Qн = 8485 ккалм3 жану жылуы болып табылады.
Қазандық бөлмесі екі қыздырғышпен жабдықталған ДКВР - 2013 бу қыздырғышсыз. Есептелген мәліметтер бойынша қазандықтың өнімділігі 28тсағ. Бу қысымы 13 кгссм2. Қазандықтың ыстық су түрінде беретін жылу мөлшері максималды 100% құрайды. Конденсаттың қайтарымы 10%. Қазандықтарды тамақтандыруға арналған су өзен немесе артезиан арқылы тазартылады. ДКВР қазандық қондырғысы - 2013, 1.1-сурет, ұзындығы 3 м құбырлармен ВТН жүйесінің бір өткізгішті шойын экономайзерімен жабдықталған. Қуат реттегіші ВЭК орнатылған, газ үшін де, су үшін де ажыратылмайды.

1.1-сурет. ДКВР маркалы қазандық
1 - қалқан құбырлары; 2 - жоғарғы барабан; 3- манометр; 4 - қауіпсіздік клапандары; 5 - қоректендіретін су құбырлары; 6 - бу бөлгіш; 7 - қауіпсіздік пробкасы; 8 - от жағу камерасы; 9- бөлімдер; 10 - конвективті түтіктер; 11 - үрлеу құрылғысы; 12 - төменгі барабан; 13 - тазарту құбыры.

ВЭК-тен кейін 174 ° C-тан жоғары су температурасының көтерілуін шектеу үшін автоматты құрылғысы бар қысу сызығы қарастырылған. Экономайзердегі газдардың жоғарыдан төменге қарай қозғалуы. Экономайзерден шыққан газдар қазандық бөлмесінің қабырғаларында орнатылған түтін шығарғышқа бағытталған. Үрлеу желдеткіші қазандықтың астына орнатылған. Желдеткішпен ауа сору металл ауа өткізгіш арқылыжүзеге асырылады. Қыздырғыштарға ауа беру қазандықтың іргетасы арқылы өтеді. Қазандық үш ГМГП газ-мазутты оттығымен жабдықталған. 2- суретте.

1.2-сурет. ГМГП-120 газ-мазутты оттық
1-газ бөлігі; 2-фланец; 3-ауа бөлігі; 4-газды саптама; 5 баррель; 6-диффузор; 7-жапырақ; 8 сұйықтықты саптама; 9-реттеу бұрандасы; 10-ғимарат

ГМГП-120 оттықтың номиналды жылу қуаты 1,75 МВт құрайды. Ол газ бен мазутты бірге жағуға арналған. Мазут бумен шашыратылады. Қыздырғыш диффузормен жабдықталған (6), ол жалынның ашылу бұрышын белгілейді, және бөлек газ (4) және май (5) саптамалары бар. Ауа қиылысатын кеңістікке жеткізіледі. Саптамалар оттықтың шығатын жерінде орналасуы арқасында лақтыру эффектісі пайда болады. Оттықтың дизайны монтаждауды бастағанда пештің оңай тұтануын қамтамасыз етеді (тек газбен қамтамасыз ету), атомдалған сұйық отынды ауамен жақсы араластыру, түтін газдарын алау түбіріне сору (шығару эффектісі). Саптамалар аралықты ауамен қамтамасыз ету (газ бен сұйық отын ағындары арасында) отынның екі сатылы жануына жағдай жасайды.

1.3-сурет. ГМГП-120 қыздырғышының жалын профилі

1.3-суретте ГМГП-120 форсункасының жалын профилі екі жанармай жануымен көрсетілген. Бастапқы ауа кеңістікке ~ 1,0 артық ауа қатынасы арқылы жеткізіледі және сұйық отынмен араласады. Ауадан буланған отын мен оттегі толық емес жану пайда болатын ішкі жану фронтына енеді. Сыртқы алаудың алдыңғы жағында химиялық заттар жанып кетеді. Оттегі соңғысының сыртқы алдыңғы жағына форсунка саптамасы арқылы сорылатын ауадан жану кеңістігіне диффузия арқылы енеді. Жалпы ауа коэффициенті 1.10-1.15 құрайды. Сонымен қатар, эжекция әсерінің арқасында түтін газдары алаудың тамырына сорылып,интерппин кеңістігіне берілетін ауадағы оттегінің мөлшерін азайтады, бұл жану температурасының 50-70 ° C-қа төмендеуіне әкеледі.
Жану температурасының төмендеуі химиялық реакциялардың жылдамдығын баяулатады және жалынның айтарлықтай созылуына әкеледі. Технологиялық пештегі жылудың шамамен 80% сәулелену арқылы берілетіндігін ескере отырып, радиациялық жылу ағыны іс жүзінде өзгеріссіз қалады және пештің жылу балансы сақталады.
ДКВР қазандықтары келесі негізгі бөліктерден тұрады: екі барабан (жоғарғы және төменгі); экран құбырлары; экран коллекторлары (камералар). 13 кгс см2 қысымға арналған қазандықтардың барабандары қабырғаларының қалыңдығы 13 мм болатын бірдей ішкі диаметрге (1000 мм) ие. Оларда орналасқан барабандар мен құрылғыларды тексеру үшін, сондай-ақ құбырларды кескіштермен тазарту үшін артқы түбінде люктер бар; ұзын барабаны бар ДКВР-20 қазандығында жоғарғы барабанның алдыңғы түбінде де тесік бар.
Жоғарғы барабандағы су деңгейін бақылау үшін екі суды көрсететін стакан және деңгей индикаторы орнатылған. Ұзын барабаны бар қазандықтарда суды көрсететін көзілдірік барабанның цилиндрлік бөлігіне, ал қысқа барабанды қазандықтарда алдыңғы түбіне бекітіледі. Жоғарғы барабанның алдыңғы төменгі жағынан импульсті түтіктер қуат реттегішіне бағытталады. Жоғарғы барабанның су кеңістігінде қоректендіру құбыры бар, ұзын барабаны бар ДКВР 20-13 қазандықтары үшін - үздіксіз үрлеуге арналған құбыр; бу көлемінде - бөлу құрылғылары. Төменгі барабанда мезгіл-мезгіл үрлеуге арналған тесілген құбыр, күйдіру кезінде барабанды жылытуға арналған құрылғы және суды ағызуға арналған саптама бар. Бүйірлік экран коллекторлары жоғарғы барабанның шығыңқы бөлігінің астында, қаптаманың бүйір қабырғаларына жақын орналасқан. Экрандарда циркуляция циклын құру үшін әр экран коллекторының алдыңғы шеті қыздырылмаған тамшы құбырымен жоғарғы барабанға, ал артқы шеті төменгі барабанға айналма құбыр арқылы жалғанады. Су бүйірлік экрандарға алдыңғы барабандар арқылы жоғарғы барабаннан, ал төменгі барабаннан айналма жол арқылы бір уақытта енеді. Мұндай бүйірлік экрандарға арналған электрмен жабдықтау схемасы жоғарғы барабандағы судың төмен деңгейінде жұмыс сенімділігін арттырады, айналым жылдамдығын арттырады.
ДКВР бу қазандықтарының экрандық құбырлары 51 x 2,5 мм болаттан жасалған.
Ұзын жоғарғы барабаны бар қазандықтарда экрандық құбырлар экран коллекторларына дәнекерленеді және олар жоғарғы барабанға айналдырылады.
Барлық ДКВР қазандықтарының бүйірлік экрандарының қадамы 80 мм, артқы және алдыңғы экрандардың қадамы 80 - 130 мм. Қазандық түтік шоғыры диаметрі 51 x 2,5 мм болатын жіксіз иілген болат құбырлардан жасалған.
ДКВР типті бу қазандықтарының қайнап жатқан түтіктерінің ұштары домалату арқылы төменгі және жоғарғы барабандарға бекітіледі.
Қазандықтың құбырларындағы айналым құбырлардың алдыңғы қатарларындағы судың қатты булануына байланысты болады, өйткені олар отқа жақын жерде орналасқан және артқы газдарға қарағанда ыстық газдармен жуылады, нәтижесінде су көтерілмейді, бірақ қазандықтан шыққан газдардың шығысында орналасқан артқы құбырларда төмендейді. Жану камерасы жалынның конвективтік шоғырға түсуіне жол бермеу және ысыраппен шығынды азайту үшін (Q4 - отынның жануының механикалық толымсыздығынан) қалқанмен екі бөлікке бөлінеді: от және жану камерасы. Қазандықтың бөлімдері түтін газдары құбырларды көлденең токпен жуатындай етіп жасалады, бұл конвективті бумада жылу берілуіне ықпал етеді.

Кесте-1.1
Технологиялық параметрлер

Параметр
Өлш.бірлігі
минимум
нормально
максимум
Өнімділік
тс
19,5
20,0
20,5
Қызған будың температурасы
С
180
195
210
Қазандық барабанының қысымы
МПа
1,2
1,30
1,4
Эканомайзерден кейінгі судың температурасы
С
140
150
175
Түтін газындағы О мөлшері
%
1,33
1,40
1,47
Түтін газдарының температурасы
С
180,5
190,0
199,5
Қыздырғыштардың алдындағы газ қысымы
МПа
0,0475
0,0500
0,0525
Отқа арналған вакуум
мм.вод.ст.
4,75
5,00
5,25
Барабанның өз осіне қатысты деңгейі
мм
-100
0
+100

2. АРНАЙЫ БӨЛІМ
2.1. СUENOD C-285 қыздырғышы

2.1-сурет. CUENOD C-285 қыздырғышы

Қыздырғыштардың конструктивті техникасы өндірістің бүкіл тарихында жақсарды, бірақ соңғы жылдары тек тиімділік, қоршаған ортаны қорғау және қауіпсіздіктің талаптарын ескерді. Бұл келесі салалардың даму қарқынының өсуіне алып келді:
- жанармай қоспасын дайындау әдістері - жану процесін оңтайландыру және тұрақтандыру.
- Оттықтардың геометриясын жетілдіру - олардың қызметтерінің күрделілігін төмендету үшін
- Қауіпсіздікті арттыру мақсатында қыздырғыштың жұмысын бақылау және бақылау процестеріне адамның қатысуын азайту бойынша автоматтандыру процестерін жетілдіру. Бұл CUENOD техникалық зертханасын құруда және бірқатар патенттелген конструкциялар мен техникалық шешімдерді енгізуде көрініс тапты.

Осы технологиялардың негізінде тұтынушылардың сұраныстарына, отын үнемдеуге және қоршаған ортаны қорғауға қойылатын талаптарды қанағаттандыратын заманауи жоғары сапалы жабдықтар жасалуда.
Оттық сипаттамалары:
C.285, С.330, С.380, С.430 модельдері - бұл екі сатылы қуатты басқарумен жабдықталған және тұрмыстық және өнеркәсіптік мақсаттарда қолданылатын газ тәріздес метан немесе сұйытылған мұнай газымен жұмыс істеуге арналған азот оксидтерінің аз шығарылымы бар, .
Техникалық сипаттама:
:: Серводан жасалған автоматты ауаны өшіру.
:: Бірінші от алауын жеңілдету үшін зауытта алдын ала түзетілген.
:: IP 43 қорғау класы.
:: Екі бастық ұзындығы бар.
:: 400 В 50 Гц үш фазалы қуат көзі.
:: Жылытқыш пен бастың арасындағы ыңғайлы бұрылыста қазандыққа оңай және жылдам орнату.
:: Сүзгі, қысым реттегіші, екі электромагнитті клапанымен бірге шағын газ құбыры, сондай-ақ қауіпсіздік клапаны үшін ең төменгі қысым датчигі және қысқыш құрылғы.
Газ блокты тек көлденең, солға немесе оңға орнатуға болады.
Жанарғыш үшін H және L топтарының табиғи газдары, сондай-ақ қол жетімді қысымда және осы газдардың жылу құнын өзгерткенін ескере отырып, пропан қолданылады.
Дизайн ерекшеліктері:
Арнайы дизайнның жетекшісі IME(R) жүйесін (Cuenod patent) азот оксидтерінің 80 мг кВтсағының төменгі мазмұнын қамтамасыз етеді.Отқыш қашықтан басқару және басқару үшін конфигурацияланған. AGP(R) жүйесі (Cuenod's патенты) газды ауа қоспасының, CO2 мазмұнын жоғары деңгейде қамтамасыз етуге, сондай-ақ конденсатын қазандықтарды максималды тиімді пайдалану үшін қажетті артық ауаны жеткізуді дәл бақылауға мүмкіндік береді. ауа айналымының оңтайландырылған жүйесі діріл мен шуды болдырмайды, алаудың дизайны кезінде жүйеге және жану аймағындағы компоненттерге толық қол жетімділік қарастырылған.
ТЕХНОЛОГИЯЛАР:
RTC(R) - бұл конструкцияны жаңартып, параметрлерді сақтау мүмкіндігі арқылы техникалық қызмет көрсетуді оңтайландыру жүйесі. Тұрғын үй конструкцияларының оңтайлы үйлесімі, қыздырғыш бас технологиясы және RTCR жады бар тюнинг жүйесі қыздырғыштың барлық бөліктеріне іске қосу, жылдам әрі жеңіл техникалық қызмет көрсету үшін жеңіл қолжетімділікті қамтамасыз етеді. Жалынның басы мен қысқа және ұзын компоненттерінің біреуін біржолата толық бөлшектеуді жүзеге асыруға болады. Желдеткішті бөлшектегенде, жүйе оңтайландырылған бастапқы параметрлерді есте сақтауға мүмкіндік береді, бұл күйтуді қалпына келтіруге қажетті уақытты үнемдейді.
AGP(R) (Air-Gas Proporcional) - қуаттылығы 120 кВт және одан жоғары екі сатылы модулді қыздырғыштар үшін пневматикалық байланысқан газдық ауа қатынасын басқару жүйесі жанғыш желдеткіштің қозғалтқышы мен атмосфералық қысымның тұрақсыздығы Газ фитингтері екі диафрагма бар тұтқалар жүйесі бар қыздырғыш газ қысымды реттегішті қамтиды. Жану камерасындағы газ қысымының, ауа мен қысымның ағымдағы мәні импульстік түтіктер арқылы қабылданады. Газ ауа қоспасының үлесті барлық қуат диапазонында автоматты түрде сақтау үшін салыстыру әдісі пайдаланылды, газды ауа қоспасының тұрақты және нақты үлестірілуіне және CO2 үнемі жоғары үлестірілуіне конденсатын қазандықтарды барынша тиімді пайдалану үшін өте маңызды.
IME(R) - газды жағудың көп сатылы жүйесі. Бұл технология қуаттылығы 200 кВт болатын барлық газ оттықтарында қолданылады. Газды жану екі кезеңде жүреді. Алғашқы ауадан асып кетеді. Газ инжекторларының арнайы орналасуы бірінші сатыдан кейін қалған газдың алаудың негізінде газ қоспасы араласуы мен екінші кезеңде күйіп қалуымен тез арада кетуіне әкеледі. Бұл алаудың жалын температурасын төмендетеді және NOx шығарындыларының азаюына әкеп соғады

2.2. ICI Coldaie REX 200 қазандығы

2.2-сурет. ICI Coldaie REX 200 қазандығы

ICI CALDAIE REX 200 F Пештің астындағы газ қазандығы жалынмен күйіп тұрған газ қазандығы. Газ отынына арналған болат қазандық қуаты: 2000 кВт 2 МВт 1,720,000 ккал сағ. Жылыту алаңы: 20 000 м2 дейін Мынадай жанармай түрлерімен жұмыс істеуге арналған: табиғи газ, сұйытылған газ. Дизайн қысымы: 5 бар. Өнімділігі: 5%. Болаттан жасалған қазан, REX 7F-130F үлгісі, цилиндрлік нысанның алауының кері дамуы бар өрт сөндіргішпен, артқы жағындағы өрт сөндіргіші дөңгелек түбіне толығымен жабылып, жуу цызымен қолданады. Жанармайдың газбен жұмыс істеуіне арналған сверхьярлы қыздырғыштармен үйлесімді. Судың температурасы 55-тен 110 ° C-ге дейінгі жүйелерде пайдалану үшін әзірленген (қауіпсіздік термостаты 115 ° C деп белгіленген). REX-F қазандығы REX қазанына дизайнда бірдей. Өнімділікті арттыру үшін, болаттың түрлендіргіштері радиалды финмен бірге алюминиймен салынған қосындылармен ауыстырылады, осылайша жылу беті жоғарылайды, шығарылған газдар жылуды жоғарылатады және дәстүрлі Fin-e қазандықтарына қарағанда төмен температурадағы түтін арқылы шығарылады SYSTEM 3 STARS PATENTED ICI CALDAIE Fin- e (R) - қазандықтардың тиімділігін арттыруға мүмкіндік беретін, 3 жұлдызды тиімділікке қол жеткізетін жүйе. Fin-e (R) - беткі қабырғасының ішкі бетіне ие және беттерді араластыру түтіктерінің артқы жағына беттерді толығымен тиіп тұруға мүмкіндік беретін алюминий қаптамасы. Газдарды қалдырып, қабырғалы бетке тиіп, жылу береді және түтін камерасында жеткілікті жоғары деңгейде қалатын температураны едәуір төмендетеді. Өз құрамында ешқандай өзгеріс жоқ қазандық пешінің жоғарылауын жоғарыламай тиімділікке жетеді (қазандықты қыздырғыш жұп қосылымы өзгермейді). Ішкі бойлық арқалықтардың болуы арқасында техникалық қызмет көрсету жеңілдетіледі: тиісті геометриялық конструкцияның шұңқыры жану өнімдерінің қалдықтарын жоюға мүмкіндік береді. Финнің төменгі бөлігіндегі арнаның конденсатын (суық іске қосу) дренаждау ашық профильдің морфологиясына байланысты мүмкін, конденсация қазандық корпусының тұтастығына зиян келтірместен түтін камерасына қарай шығарылады. Қолданылатын еуропалық директиваларға сәйкес ЕО таңбалауы бар өнімдер: 9242 CE (400 кВт-қа дейін) 2009142 CE 201430 UE 201435 UE Өндіруші: ICI Caldaie S.p.A. Via G. Pascoli 38 - 37059 Frazione Campagnola di Zevio (Верона) Италия
Сипаттамалары:
Өндіруші: ICI Caldaie
Ассамблея: Италия (IT)
Орындау: қабат
Орнату орны: жабық
Түрі: Газ
Жұмыс режимі: үзіліссіз
Фаза нөмірі: 1
Қорғау класы: IP40
Кернеу, V: 220
Ағымдағы жиілік, Гц: 50
Максималды жұмыс қысымы, бар: 5
Отынның түрі: табиғи газ LP пропан
Электр қуаты: 0,02 кВт
Жылу алмастырғыш Материал: Болат
Тиімділік,%: 95.5
Максималды жұмыс температурасы, C: 110
Қыздырғыштың түрі: Надувная
Жылыту алаңы, м2: 20000
Жылу қуаты, кВт: 2000
Су көлемі, л: 2000
Габариттік өлшемдері (LxWxH), мм: 1600 x 3220 x 1876
Салмағы, кг: 3730

2.3 Су қыздырғышты қосу
2.3.1 Жергілікті пультпен су қыздырғышты жартылай автоматты түрде жағу

Жартылай автоматты түрде қосу режимінің (HS94.01) жағу үшін таңдау кілтін Қолмен күйге аудару керек. Сонымен бірге бақылауыш (контроллер) келесі дайындық операцияларын жүгізуді бастамашылық етеді.
Газ отынынің жүйесін үрлеу. Газ отынынің жүйесіндегі басты оттықтардың (YS24,1.02) тастау қақпақтары және тұтану оттықтары (YS24.2.02) ашылады. (HS24.1.02 - HS24.9.02) оттық қақпақтары жабылады. Газды жіберетін басты оттықтардың басқару клапандары (GS21.1.01), отын газын жіберетін басты оттықтың кесу қақпағы (GS21.02), отын газын жіберетін тұтандырғыш оттықтың кесу қақпағы (GS22.02) ашылады. Үрлеу аяқталғанда тастау кақпақтары жабылады.
Құрылғының жағу көлемін үрлеу. Түтінді құбырдың (PIC43.1.02) қақпасы, ауа шығынының қақпасы (FIC30.1.02) ашылады, (HS31.02, HS32.02) желдетқіштері қосылады.Үрлеу ақталған уақытты ауыспалы газ көрсеткішпен анықтайды.
Мұнай айналымын қамтамассыз ету. 0-3 кгссм және мұнай шығыны 0.5мс дейін құрылғыда қысым түсуі талданады.
Әрбір үш дайындау операциясының апатсыз аяқталуы, GS25.7.02 жалпылауыш белгіні (жергілікті қосуға рұқсат) өңдіруге бағдарламалық рұқсат беріледі. Рұқсат алынғаннан кейін пультте жасыл шам 2 жанады Жағуға рұқсат.
Одан кейін тұтандырғыш оттықты жағуға көшеді. Тұтандырғыш оттықты жағу №1 ден №9 дейін кезекпен келесі ретпен жүргізіледі.
№1 түймешік басылады ( HS23.1.01) №1 тұтандырғыш оттықтың газ кақпағын (клапан) ашу. Сол кеде кақпақ ашылып, отын тұтануға ұшқынды разряд беріледі.
Егер тұтанған болса, онда жалынды басқару датчигі іске қосылып, ол туралы мәлімет (XS23.1.02 белгісі) пультте жасыл лампасы жану арқылы көрінеді.
Осыдан кейін барлық тұтану оттықтары қосылады (HS23.2.01- HS23.9.01 түймешіктері). Егер барлық тұтану оттықтары қосылса, онда барлық лампалар жану керек (XS23.1.02 - XS23.9.02).
Барлық тұтану отықтары іске қосылғаннан кейін, басты оттықтар жағу басталады. Ол үшін Басты оттықтарды жағуды бастау (HS27.01 белгісі) түймешігін басу керек. Белгі пайда болңаннан кейін басты оттыққа отын газын жіберу қақпағы ашылып жәнк ауа жіберу қақпасы жартылай ашылады. Бұл оперативті қызметкерлермен көзбен бақыланатын қатар барлық басты оттықтарды жағуға әкеледі.
Тез жану процессі тоқтату үшін пультте су қыздырғышты жағуды тоқтату түймешігі (HS25.4.01) қарастырылған. Ақаулар пайда болғанда немесе шектеулер болған жағдайда пультте Ақаулық (YS25.2.02) қызыл лампа жанады және газ қақпағы жабылып, су қыздырғыштың жану аумағын үрлеу қосылады.
XS23.1.02 - XS23.9.02 лампаларының индикациялауда екі түсі болады: қызғылт сары және жасыл. Бұл лампалар оттықта жалын бары туралы белгі береді. Жасыл түс - (XS23.1.02 - XS23.9.02) белгілері берілген оттықтан жоқтығын білдіретін 0 келеді. Қызғылт сары түс - оттық жанғаны туралы белгі беретін (XS23.1.02 - XS23.9.02) белгілері 1 келеді.

2.3.2. Су қыздырғышты жергілікті пультпен автоматты жағу

Автоматты түрде қосу режимінің (HS94.01) жағу үшін таңдау кілтін Автоматты күйге аудару керек. Сонымен бірге бақылауыш (контроллер) келесі дайындық операцияларын жүгізуді бастамашылық етеді.
Газ отынынің жүйесін үрлеу. Газ отынынің жүйесіндегі басты оттықтардың (YS24.1.02) тастау қақпақтары және тұтану оттықтары (YS24.2.02) ашылады. (HS24.1.02 - HS24.9.02) оттық қақпақтары жабылады. Газды жіберетін басты оттықтардың басқару клапандары (GS21.1.01), отын газын жіберетін басты оттықтың кесу қақпағы (GS21.02), отын газын жіберетін тұтандырғыш оттықтың кесу қақпағы (GS22.02) ашылады. Үрлеу аяқталғанда тастау кақпақтары жабылады.
Мұнай айналымын қамтамассыз ету. 0-3 кгссм және мұнай шығыны 0.5мс дейін құрылғыда қысым түсуі талданады.
Құрылғының жағу көлемін үрлеу. Түтінді құбырдың (PIC43.1.02) қақпасы, ауа шығынының қақпасы (FIC30.1.02) ашылады, (HS31.02, HS32.02) желдетқіштері қосылады.Үрлеу ақталған уақытты ауыспалы газ көрсеткішпен анықтайды.
Әрбір үш дайындау операциясының апатсыз аяқталуы, GS25.7.02 жалпылауыш белгіні (жергілікті қосуға рұқсат) өңдіруге бағдарламалық рұқсат беріледі. Рұқсат алынғаннан кейін пультте жасыл шам 2 жанады Жағуға рұқсат.
РР17 пультінде автоматты жағуды кезекпен қосу түймешігі басылады. Содан кейін оттықтың жану процессі жартылай автоматты жағудағы режимдей, тек оперативті қызметкер қатысуынсыз жүргізіледі. Қосу процессін пульттегі лампалардың жануы бойынша және көзбен құрылғының қарау терезесі арқылы бақылауға болады.

2.3.3. Су қыздырғыштың жұмыс режимі

Кыздыру мен керекті жылу көрсеткіштеріне жеткеннен кейін су қыздырғыш жұмыс режиміне көшеді. Құрылғының жұмыс режимі басқару объекті секілді сипатталады:
Реттеу пішінімен үлкен инерциямен отын шығысы - қыздырылатын өнім температурасы
Температура мен қыздырылатын өнім шығыны арасындағы сызықсыз тәуелділік. Бұл жағдайда шығын өзеруі басты ашуландыратын ықпал ретінде шығады.
Басқару каналдары арасында көп байланыс.
Осы артықшылықтарды ескере отырып, мұнайды жылыту процессін жүргізуде қолайлы режимді қамтамассыз ететін келесі реттеу пішіндерін белгілеуге болады:
Шығатын өнім (мұнай) температурасын (TIC11.01) мына жолдармен қалыпқа келтіру
Отын газының шығының реттеу (GE21.01)
Отын газы (FIC21.01)- ауа (FIC30.01) қатынасын ауаны жіберуді автоматты реттеу жолымен (FIC30.01; FIC30.2.02), газ шығының өзгеруін бақылау арқылы (FIC21.01),сонымен бірге тұрақты қатынасты y=1,11,2 қамтамассыз ете отырып реттеу. У қатынасы (Q41.1.01; Q41.2.01; Q41.3.01)шығатын құрылғы газдарын талдау арқылы дұрысталады.
Түтін құбырының қақпа жағдайын реттеу жолымен (GE 43.01; PIC43.1.02; PIC43.2.02) қақпа алдында (PIC43.01) ток ажыратылуын тұрақтандыру.
Құрығы жұмысын бағалау үшін құрылғының ПӘК - ті есептейді.Су қыздырғыштың ПӘК - ті мына қатынаспен анықтайды.
q= (QNQобщ) * 100%,
мұнда QN - пайдалы жылу күші (Вт);
Qобщ - жалпы жылу күші (Вт).
Пайдалы жылу күші мына формуламен есептеледі
Qn = cppF(Tшығ - Ткір), мұнда F- жылынатын өнім шығысы
cp - қыздыратын өнімнің орташа жылу сыйымдылығы
Р-өнімнің орташа тығыздығы
Ткір- өнімнің кіру температурасы
Tшығ- өнімнің шығу температурасы
Жалпы жылу күші газдың жануынан ауаның шығу коэфиценттінде а=1,1 және төменгі жылу жануында Qhp =38100кдж м3 мына формуламен анықталады

Qжалпы=Qhp*В мұнда В-отын шығыны,м3

2.3.4. Су қыздырғыштың тоқтауы

Су қыздырғыштың тоқтауы келесіге бөлінеді:
* Штатты режимде тоқтау.
* Апатты режимде тоқтау.
Су қыздырғыштың штатты тоқтауы өнімнің айналу режимінде жүргізіліп,операторлы панельмен ОР-27 мен жүзеге асады. Су қыздырғыштың тоқтауы екі режимге бөлінеді:
* Басты және ұстану оттықтарымен өтеумен (толық тоқтау);
* Тек басты оттықпен өтеумен (күту режимімен тоқтау);
* Толық тоқтау келесі кезекпен жүзеге асырылады:
Басты оттықтардың өнімділігі мұнайдың температурасы сағатына шығуда 150С жылдамдығымен төмені жіберілетін мәнге дейін немесе нұсқаулық бойынша төмендеу жүргізіледі.
Керекті температура мәніне жеткеннен кейін басты оттық жүйесіне отын газын жіберу ысырмасы жабылып және барлық оттықтардағы жалындарды сору бақыланады.
Тұтану оттықтарына отын газын жіберу ысырмасы жабылады
Отын газының шығын клапаны жабылады. Ауа жіберу қақпасы толығымен ашылып, 20 минут көлемінде құрылғы аумағына үрлеу жүргізіледі, үрлеу біткеннен кейін ауа жіберу қақпасы жабылады.
Күту режимді су қыздырғыштың тоқтауы келесі ретпен жүргізіледі:
Су қыздырғышты пайдалану қызметі бекіткен нұсқаулыққа сәйкес немесе мұнай температурасы сағатына 150С тан төменгі жіберілетін мәнге дейін төмендеу жылдамдығымен басты оттықтардың өнімділігі төмендеу жүргізіледі.
Керекті температура мәніне жеткеннен кейін басты оттық жүйесіне отын газын жіберу ысырмасы жабылып және барлық оттықтардағы жалындарды сору бақыланады.
Ауа жіберу қақпасының ашылуы 5%-10% аралығында бекітіледі;
Тұтану оттықтарының жұмысын күту режимінде бақыланады және ұсталынады.
Су қыздырғыштың апатты тоқтауы автоматты түрде келесі жағдайларда бақылауышпен іске асады.
* Келесі шектеулер іске қосылуымен;
* Отын газының құбырының герметезациясын жою;
* Қысымның бірден түсуімен қыздырылатын өнімнің (мұнай) шығыны;
* Құбырдың қыздырылуын анықтау;
* Ауаның,отының жіберілуін тоқтату;
* Құбырлардың жануы мен құрылғы ішінде өрттің пайда болуы, газ жолдаранда күйенің пайда болуы;
Құрылғыны шұғыл тоқтату үшін операторлық бөлімде (Y92.01) және орында (Y93.01) орналасқан апатты түймешіктер арналған .
Көзбен ақауларды байқаған жағдайда немесе қауіпті кездерде құрылғының айналасына қорғаныш әйнектерін сындырып, апатты тоқтату түймешегін басу керек.
Өрт болмағанда құрылғыны апатты тоқтату келесі кезекте жүргізіледі:
Отын газының жіберілуі отын газының шығуда басқару клапанының жабылу жолымен (GS2.2.01), басты оттыққа (GS21.02) газды жіберу клапаның жабумен, тұтану оттығына (GS22.02) газды жіберу клапының жабумен тоқтатылады.
Су қыздырғыштың жану аумағына үрлеу ауа жіберу қақпасының толық ашылғанда жүргізіледі(FIC30.1.02, FI30.01). Апатты тоқтату өрт пайда болған кезде келесі кезекпен жүргізіледі.
Отын газын жіберуі басты оттыққа (GS21.02) отын газының клапының жабу жолымен, тұтану оттығына (GS22.02) газды жіберу клапының жабумен тоқтатылады.
Ауа жіберу қақпа жабылу жолымен (FI30.2.02) және желдеткіштерді өшірумен (HS31.02,HS32.02) тоқтатылады.
Мұнайды жіберу тоқтатылады (HS93.1.02);
Басты оттықтағы (YS24.1.02) және тұтану оттықтағы (YS24.2.02) газды тастау клапындары жабылады:
Түтінді құбыр қақпасы да жабылады (PIC 43.2.02);
Өртті сөндіру сорабы қосылады (HS96.01);

2.3.5. Блокировкалар

Апатты жағдайларды алдын алу үшін су қыздырғыш оттықтарына отын газын жіберуді тоқтатылады және келесі шектеулер қарастырылған:
Берілген аралық қатынасына басты оттық алдында отын газының қысымын төмендету мен жоғарлату (PI21.01).
* Тұтану оттықтарындағы жалынды сөндіру (YS23.1.01 - YS233.9.01; X$23.1.02 - XS23.9.02);
* Мұнай қысымының су қыздырғыштан шығу кезінде түсуі(PП1.01);
* Жіберілетін аралықтан төмен мұнай шығынының төмендеуі(FI12.01);
* Минималды жіберілетін деңгейден төмен мұнайдың қысымының түсуін су қыздырғыштың шығысы мен кірісі арасында төмендету (PI11.01 - PI2.01);
Су қыздырғыштың төменінде берілгеннен төмен ажыратуды азайту (PI44.01; PIC43.01);
Жіберілетін мәнінен төмен кез келген су қыздырғыштың ирек түтігінен температураның түсуін төмендету.
Жіберілуден төмен ауа қысымының азайуы (PI33.01).
Су қыздырғышта оттыққы отындарды жіберу жүйесіне клапындарды ашуға рұқсат ету шектеуі қарастырылған болмаған жағдайда:
Норма аралығында түтінді жолдағы күштер (PIC43.01);
Үрлеулер тоқтағаны туралы белгілер
Су қыздырғыштың шығыс пен кіріс арасындағы мұнай қысымының түсуі
Шектеулер іске қосылғанда қызметкерге оператор панеліне ОР2Л және құрылғыны (YS25.3.02) жағу пультіне хабарлама келеді және ескерту дабылқаққыш қосылады (GS91.02). Төменгі мәнен жоғары су қыздырғыштың ирек түтіктері арқылы мұнай шығыны (FI12.01).
Су қыздырғыштың ирек түтіктерінде мұнай айналуының болмауы (PI11.01; FI12.01);
Су қыздырғыш қосылу кезінде оттықты жағуға тыйым салынатын шектеулер әсер етеді:
берілгеннен төмен отын газының жүйесінедегі қысым (PI21.01);
Берілгенен төмен ауа қысымы (PI33.01);
Түтінді құбыр қақпасын жабу (GE43.01);
Ауалы жинақтағышта (коллектор) қысым жоқтығы (FIC30.01; PI33.01).

2.4. Су қыздырғышты автоматизациялау жүйесінің сенімділігін
есептеу

* Жүйе сенімділігін есептеуді тағайындау,
* Сенімділік бағаланатын көрсеткіштер тізімдері,
* Есептеу кезінде саналатын факторлар құрамы,сонымен қатар қабылданған жіберулер мен шектеулер
* Бастапқы мәлеметтер
* Жүйе сенімділігін есептеуде саналатын АС элеметтерінің(төлқұжаттар мен анықтамалар) сенімділігі туралы мәлеметтер
* АС элементтерін қызмет істеу жағдайлары мен режимдері туралы мәлеметтер
* АС параметірлері мен режимдерін пайдалану,организациялар формалары туралы мәлеметтер
* Есептеу әдістемесі
* Есептеу әдістемесінің қысқаша сипаттамасы
Қарапайым кестелердің сенімділігін есептеу
* Бақылау функциясының сенімділігін бағалау
* Су қыздырғышты технологиялық қондырғыларды қорғау сенімділігін бағалау
* Қауіпсіздік жүйелерімен басқару
Сенімділік көрсеткіштерін есептеу
* Керекті есептемелер
* Есептеу нәтижелері
Есептеулер нәтижесін талдау
* Есептеулердің қорытынды нәтижелері
* АСУдың сенімділік деңдейін жеткілікті немесе жеткіліксіз алынғаны туралы қорытындылары.

2.5. CUENOD C-285 қыздырғышы бар FCI Coldaie REX 200 қазандықты автоматтандыру

Суды қыздыру CUENOD C-285 қыздырғышы бар FCI Coldaie REX 200 қазандықтының автоматизациялау жүйесі логикалық каналдары үшін функцияның сенімділік көрсеткіштерін есептеудің мақсаты автоматты жүйелердің техникалық тапсырмалар талаптарына сәйкес тексеру болып табылады.
CUENOD C-285 қыздырғышы бар FCI COLDAIE REX 200 қазандық мұнайды қыздыру автоматты жүйелер құрылғысы адам - машина жүйесі болып табылады. Барлық режим жұмысында қондырғылар жағдайы мен технологиялық процесс жүрісі туралы талдау негізінде құрылғы басты және көмекші құрылғыларына басқару әсерін өндіру мен жүзеге асыруды қамтамассыз ететін CUENOD C-285 қыздырғышы бар FCI COLDAIE REX 200 қазандық мұнайды қыздыру автоматты жүйелер құрылғысының технологиялық құрылғыларымен басқаруға арналған.
Автоматты жүйе көп функциялды, көп компонентті, қалыпқа келетін және қызмет көрсететің ұзақ уақыт қолданатын жүйе болып табылады. Оның құрамына техникалық құралдыр, бағдарламалық, ұйымдастыру және ақпараттық қамсыздандыру мен оперативті қызметкер кіреді.
Автоматты жүйе сенімділігі дегенді берілген пайдалану шарттарында берілген аралықта пайдалану көрсеткіштермен белгіленген мәндерін уақытында сақтап, берілген функцияларды орындауда жүйенің қасиеті деп түсінеді.
Жүйенің жоғары сенімділігін қамтамассыз ету қажеттілігі анықталады:
Қарапайымдылығының жоғары бағасымен;
Басты технолгиялық құрылғыны бекітуге алып келетін апаттық жағдайларды болдырмау талаптарымен;
Көп мөлшерде параметрлерді бақылау, көп мөлшерде негізгі және көмекші агрегаттардың үйлестіру жұмыстарының қажеттілігімен;
Жіберілетін уақытта бірқатар функцияларды орындауда жоспардан тыс тоқтатуда қатал шектеулер
Сонымен бірге, автоматты жүйе сенімділігін төмендететін объективтік факторлар болады:
Автоматты жүйе құрамына кіретін көп мөлшерде техникалық құралдар тоқтап калғаннан кейін техникалық құралдардың техникалық қызмет көрсетуі мен қалыпқа келтіруге кызметкердің қажетті еңбек шығының қажет етеді.

2.6 Сенімділікті бағалайтын көрсеткіштер тізімі

CUENOD C-285 қыздырғышы бар FCI COLDAIE REX 200 қазандық мұнайды қыздыру автоматты жүйелер құрылғысының сенімді қасиеттерінің сипаттамасы мен жүйенің сенімділік деңгейіне шарттар қою сенімділік - мүлтіксіздік, жөңдеуге жарамдылығы мен төзімділігі бойынша жүзеге асады.
АЖ тоқтаусыз функциясының мүлтіксіздіктің негізгі көрсеткіші Т тоқтап қалудың орташа атқарылымы болып келеді.
Сонымен катар, мүлтіксіздікдің көрсеткіші ретінде мыналар қолданыла алады:
Аздаған уақытқа функцияның мүлтіксіз орындалу ықтималдылығы Р(t);
Тоқтау ағынының параметрі.
АЖ-ның тоқтаусыз функциясының жөндеуге жарамдылығының негізгі көрсеткіші Тв-ның функциясын орындауға АЖ-ның қалыпқа келу қабілетінің орташа уақыты болып табылады.
Функцияның қалыпқа келтіру уақыты оның орындалуының функция тоқтау кезінен қайта қалпына келу орындалмаған аралықтағы уақыт интервалы болып саналады.
Жөндеуге жарамдылықтың көрсеткіштері ретінде АЖ-ның қабілеттілігін берілген уақыт арасындағы функцияның орындалуның қалыпқа келу ықтималдылығы қолдана алады. АЖ мен қосалқы жүйенің төзімділігінің негізгі көрсеткіші ТД қызметінің орташа мерзімі болып саналады.
Жіберілетін деңгейде АЖ-ның тиімділігі немесе мүлтіксіздігін, қауіпсіздігін ұстап тұру мүмкін емес болады;
Қызметтің орташа мерзімі техникалық шарттардың олардың қолдануына бекітілген сәйкес келетін техикалық құралдарды уақытында ауыстыру есебімен бекітіледі АЖ-ның төзімділігнің көрсеткішін таңдау үшін оның қосалқы жүйесінің шектеулі күйінің өлшемін бекіту керек.

2.3-сурет. CUENOD C-285 қыздырғышы бар FCI COLDAIE REX 200 қазандықты автоматтандырудың функциональды сұлбасы
Жүйенің ескірген кезде оның жөндеуіне көп шығынды талап етеді немесе түзетілуімен жұмысқа қабілетін қалыпқа келтіруді қамтамасыз ете алмайды;
Шектеулі күйінің өлшемі АЖ-ның осындай күйлерінің белгілері оның әрі қарай пайдалануның мүмкін емес,біркелкі емес немесе қауіпті осы жағдайлардың біреуі кездескен жағдайда
Жүйенің моральды ескіруі басталды;
Қосалқы жүйенің шеткі белгілерінің үлгісі ретінде ақпаратты есептеуіш комплексінің қызмет мерзімі біткені болып саналады;
Ескіру кезінде басты негізгі техникалық құралдардың сенімділігі төмендеуінен АЖ-ның қосалқы жүйесінің техникалық құралдары сол құрамда әрі қарай пайдалануы экономикалық тұрғыдан тиімсіз;
Үзікті функциясының сенімділігің негізгі толық көрсеткіші тиімділігі мен жөндеуге жарамдылық қабілеттілігімен сипатталатын сұраныс бойынша берілген процедураның сәтті орындалу ықтималдылығы болып табылады.
Фунцияның құралуына қатысатын компонеттердің үздіксіз жұмысы талап ететін функция үшін ықтималдылық оперативті дайындық коэфицентіне тең.
Сенімділіктің кешенді көрсеткіші ретінде техникалық қолдану коэффицентімен дайындық коэффиценті қолданылады.
Төзімділік пен жөндеуге жарамдылықтың негізгі көреткіші келесі функция бойынша анықталады:
Су қыздырғыштың технологиялық құрылғысының қорғанысы;
Су қыздырғыштың қауіпсіздік жүйелерімен басқару;
Қашықтықтан басқару;
Автоиатты реттеу;параметрлерді бақылау;
Үздіксіз өлшеу;
Дабылқаққыштың ауытқуы,
Үздіксіз тіркеу ;
Апатты жағдайды тіркеу;
Су қыздырғыштың және технологиялық құрылғылардың қорғаныс функциясының сенімділік көрсеткіштері екі түрлі істен шығуға берілген.
Қорғаныстың іске қосылуы мүмкін емес болғанда бас тарту үшін сұраныс кезінде дұрыс қорғаныс іске қосылу үшін ерікті уақыт кезінде түскен R ықтималдылығы қолданылады (Q=1-R).
Жалған қорғаныс іске қосылғанда бас тарту үшін сенімділіктің негізгі көрсеткіші ретінде жалған іске қосу Т атқарылымы немесе жалған іске қосу ағымының параметірлері қолданылады.
Есептеу кезінде саналатын факторлар құрамы сонымен қатар,қабылданған жіберулер мен шектеулер.
АЖ - ның сенімділігіне талаптар тапсырылатын функция тізімі:
Технологиялық қорғаныс (бір қорғанысқа);
Желімен басқару (бір желіге);
Автоматты реттеу (бір параметрге);
Қорлар мен бұғаттауды автоматты қосу (бір механизге);
Технологиялық дабылқақыш(бір параметрге);
Ақпаратты ұсыну,өңдеу,жинақтау(бір параметрге);
Ақпаратты тіркеу(бір параметрге);
Бастарту түсінігінің нақты мазмұны әрбір көрсетілген функцияға бекітіледі.
Басқару функциясы үшін бастартудың екі түрі қарастырылады:іске қосылмау,жалған іске қосылу.
Ақпараттық функция үшін бас тартудың түрі-іске қосылмау.
Технологиялық қорғаныстың бас тарту функциясы қорғаныс іске қосылуына табсырыс түскенде қорғанысты іске қосу мүмкін емес немесе жалған қорғаныс іске қосылу уақытына алып келетін жағдай болып табылады.
Желімен басқару функциясынан бас тарту технологиялық қажеттілік болған кезде бөлек оператор желісімен басқару мүмкін емес болған жағдайда немесе өндірудің жалған басқару құрамының өндіру жаңдайы болып табылады (оператор құрамы болмаған кезде).
Автоматты реттеу функциясынан бас тарту технологиялық қажеттілік болған кезде берілген диапазонда бөлек технологиялық параметрдің мәнін ұстамауға дәйектелген жағдай болып табылады (автоматты реттеу пішіні жағынан оған қажеттілік болмаған жағдайда).
Қор мен бұғаттауды автоматты қосу функциясынан бас тарту технологиялық қажеттілік болған кезде функциялардың орындалуы мүмкін емеске алып келетін немесе жалған басқару құрамын қайта жасақтауға алып келетін жағдай болып табылады (онған автоматты басқару кестесң жағынан қажеттіліктің болмауы).
Автоматты, бағдарламалы,логикалық басқару функцияларынан бас тарту технологиялық қажеттілік болған кезде автоматты қадамды қосу операциясын орындау және құрылғыны тоқтуды мүмкін еместікке немесе жалған басқару құрамын қайта жасақтауға алып келетін жағдай болып табылады (оған автоматты басқару кестесң жағынан қажғттіліктің болмауы).
Технологиялық басқару дабыл қаққыш функциясынан бас тарту өлшейтін параметр мәнін нормадан тыс ауытқу туралы ақпарат операторға жеткізуге мүмкін емес жағдай болып табылады(ұқсастық немесе үздікті) егер технологиялық дабылқақышты іске асыратын технологиялық құралдардың істен шығуы болған кезде оның іске қосылуына табсырыс болмаған жағдайда функцияның бұл бас тартуы немесе істен шығуы болып табылмайды.
Ақпаратты ұсыну, өңдеу, жинақтаудың тоқталуы белгінің өлшенетін параметр мәнін жеткізу мүмкін еместігіне байланысты жағдай болып келеді(ұқсастық немесе үздікті).
Ақпаратты тіркеу функциясының тоқтауы тіркеу құралдарында қарастырылған белгінің өлшенетің параметрінің есте сақтау мүмкін емес жағдай.
Сенімділік функцияларын есептеу кезінде функциялардың тоқтау белгілеріне параметрлердің санды мәнін қабылдау керек.
Технологиялық қорғаныш функциясы үшін тапсырыстың орташа жиілігінің қорғаныс іске асуы жылына бір параметрге 0,05-ке тең, орташа уақытта технологиялық объектіні қалыпқа келтіруде тапсырыстың пайда болғанан кейін қорғаныстың іске асуы екі сағатқа тең.
Желімен басқару функциясының белсенді орындалуының орташа қажеттілігі жылына 20 сағатқа тең.
Автоматты реттеу функциясы белсенді орындалуының орташа қажеттілігі жылына 2000 сағатқа тең.
Резервтің автоматты қосылу және шектеулі функциясының белсенді орындалуының орташа қажеттілігі жылына 20 сағатқа тең.
Автоматты бағдарламаның логикалық басқару функциясының белсенді орындалуының орташа қажеттілігі жылына 200 сағатқа тең.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.