Векторлы графика форматтары
мазмұны
1. Глоссарий
2. Дәрістер
3. Практикалық және лабораториялық сабақтар
4. Студенттің өздік жұмысы
1. глоссарий
Бұл ОӘМ-да келесі терминдер және оларға түсініктемелер қолданылған:
Растрлік графика-негізгі элементі нүкте болып табылатын графиканың
саласы
Векторлы графика-негізгі элементі түзу болып табылатын графиканың
саласы
Фрактальді графика-базалық элементі ретінде математикалық формула
алынатын графиканың саласы
AutoCad сызба-графикалық жұмыстарды автоматтандыратын жүйе
Қабат-жеке-жеке элементтерді орналастыратын сызбаның бір бөлігі
Сызық салмағы – салынатын сызық қалыңдығы
Объектіні байлау-әртүрлі объектілерді бір-бірімен қандай да бір
мақсатта байланыстыру
Компьютерлік графика - программалық-аппаратты есептеу комплекстері
көмегімен бейнелерді құру және өндеу негізгі әдістерін зерттейтін
информатиканың арнайы саласы
Пиксел – растрдың элементар нүктесі
Сызық – векторлық графиканың базалық элементі
Рендеринг – нақты бейнелерді есептеу процессі
Мультимедия – қолданушыға бірнеше канал арқылы бір уақытта әсер ету
Командалық жол – қолданушымен жүйенің байланысатын облысы
Экспорт – AutoCAD жүйесінің суреттерін басқа графикалық жүйелердің
форматында сақтау
3-орбита – модельді кез-келген бағытта қозғалтатын команда
Екі өлшемді объектті қысу – биіктікті өзгерту операциясы
ISOLINES – бейнеленген беттерде жасаушы сызықтар санын көбейтетін
команда
Видовой куб – AutoCAD-тың көлемді және беттік модельдердің жазықтық
бейнесін айландыруға мүмкіндік беретін құрал
Штурвал – орбита бойынша айналдыру, панорамирлеу, центрлеу және
зуммирлеу командаларын тез қосуға мүмкіндік беретін құрал
2. Дәрістер
Дәріс сабағының құрылымы:
№ 1-Дәріс. Графикалық мәліметтерді бейнелеу негіздері
1. Компьютерлік графикаға кіріспе
2. Растрлік графика
3. Векторлік графика
4. Фрактальді графика
5. Үш өлшемді графикасының негізгі түсініктері
Мәліметтерді компьютер мониторында графикалық түрде бейнелеу ғылыми
және әскери зерттеулерде қолданылатын үлкен ЭЕМ-ге 50-ж –да іске асырылды.
Сол уақыттан бастап мәліметтерді графикалық түрде бейнелеу компьютерлік
жүйелердің көбінде негізгі болып табылады.
Программалық-аппаратты есептеу комплекстері көмегімен бейнелерді құру
және өндеу негізгі әдістерін зерттейтін информатиканың арнайы саласы
компьютерлік графика деп аталады. Ол монитор экранында немесе сыртқы
тасымалдауыштағы бейнелерді шығарудың барлық түрлерімен формаларын қамтиды.
Компьютерлік графикасыз компьютерлік әлем ғана емес, барлық шынайы өмірді
де елестету мүмкін емес. Мәліметтерді визуалдау адамның өмірінің әртүрлі
салаларында қолданыс табады. Мысалға медицинаны келтірейік (компьютерлік
томография), ғылыми зерттеулер (заттың құрылысын, векторлы өрістерді
визуалдау және т.б.), матаны және киімді модельдеу, тәжірибелі-
конструкторлы жұмыстар.
Бейнелердің құрылу әдісіне байланысты компьютерлік графиканы
растрлік, векторлы және фрактальді деп бөлуге болады.
Виртуалды кеңістікте объектілердің көлемді модельдерін құру әдістерін
зерттейтін үш өлшемді графика жеке пән болып саналады. Мұнда бейнені
құрудың векторлы және растрлік әдістері қолданылады.
Түстік қамту бойынша ақ-қара және түсті графика деп бөледі. Әртүрлі
салаларда қолдану бойынша инженерлі графика, ғылыми графика, Web-графика,
компьютерлі полиграфия және т.б.
Компьютерлі, телевизионды және кино-технологиялар тоғысуында
компьютерлі графиканың және анимацияның жаңа облыстары дамуда.
Компьютерлі графикада ойындар үлкен орын алады. Ойындарда
мәліметтерді графикалық бейнелеу механизмі түсінігі пайда болды. Ойын
программаларының нарығының айналымы оншақты миллиардпен есептеліп,
графиканың және анимацияның дамуының жаңа этапы ретінде қабылданады.
Компьютерлі графика тек құрал ретінде есептеледі, оның құрылымы және
әдістері фундаменталды және қолданбалы ғылымдар жетістіктеріне негізделген:
математика, физика, химия, биология, статистика, программалау және т.б.
Компьютерлі графика информатиканың қарқынды дамып келе жатқан салаларының
бірі және көптеген жағдайларда бүкіл компьютерлік индустрияны алға тартатын
локомотив болып саналады.
Растрлік графика
Нүктелерден құрылған растрлік бейнелер үшін ұзындық бірлігіне келетін
нүктелер санын білдіретін шешуші түсінігі маңызды. Келесі түрлерін
ажыратады:
• Оригинал шешушісі;
• Экран бейнесінің шешушісі;
• Баспа бейнесінің шешушісі.
Оригинал шешушісі. Шешуші дюймге келетін нүктелермен есептеледі және
бейненің сапасына, файл көлеміне, бейнені құру әдісіне, файлдың форматына
және т.б. параметрлерге байланысты. Сапасы жоғары болу үшін оригинал
шешушісі жоғары болу керек.
Экран бейнесінің шешушісі. Бейненің экранды копиялары үшін растрдың
элементарлы нүктесін пиксел деп атайды. Пикселдың мөлшері экранды шешуші,
оригинал шешушісі және бейнелеу масштабына байланысты болады.
19-24 дюйм диагональді мониторлар келесі шешушілерді қамтиды: 640×480,
800×600, 1024×768, 1280×1024, 1600×1200, 1600×1280, 1920×1440, 1920×1600,
2048×1536 нүкте.
Баспа бейнесінің шешушісі. Қатты копиядағы және экрандағы растрлі
бейне нүктесінің мөлшері қолданылған әдіске және оригиналды растрлеу
параметрлеріне байланысты болады. Растрлеу кезінде оригиналға ұяшықтары
растрдың элементтерін құратын сызықтар торы салынады. Растр торының жиілігі
дюймге келетін сызықтар санымен өлшенеді және линиатура деп аталады.
Векторлық графика
Егер растрлы графикада базалық элемент болып нүкте табылса, векторлық
графикада сызық саналады. Сызық математикалық тұтас объект ретінде
қабылданады, сондықтан растрлік графикадан қарағанда векторлы графикада
бейнелеу мәлімет көлемі аз болады.
Сызықтың келесі қасиеттері болады: форма(түзу, қисық), қалыңдығы,
түсі, сызу типі(тұтас, пунктирлі). Тұйық сызықтар толтырылу қасиетіне ие
болады.
Тұтас емес сызық түйін деп аталатын екі нүктемен шектеледі.
Векторлы графиканың барлық объектілері сызықтары құрылады. Мысалы,
кубты 12 қосылған сызық ретінде көрсетуге болады.
Векторлы графиканың матаематикалық негіздері
Нүкте, түзу сызық, кесінді, екінші ретті сызықтар, үшінші ретті
сызықтар, Безье сызығы.
Фрактальді графика
Фрактальді графика, векторлы графика сияқты математикалық
формулаларға негізделген. Бірақ базалық элемент ретінде математикалық
формула алынады, яғни компьютердің жадысында ешқандай объектілер болмайды,
бейне тек математикалық формулаға негізделіп құрылады. Осылай қарапайым
структураларды және де табиғи ландашафттарды, үшөлшемді объектілерді
имитациялайтын күрделі иллюстрацияларды құрады.
Үшөлшемді графиканың негізгі түсініктері
Үш өлшемді графика ғылыми есептеулер, инженерлі жобалау, физикалық
объектілерді компьютерлі модельдеу облыстарында қолданыс тапты. Мысал
ретінде күрделі үшөлшемді модельдеу – нақты физикалық дененің қозғалысын
бейнелеу.
Ол үшін:
• Нақты формасына ұқсас объектінің виртуалды каркасын жобалап құру
керек;
• Нақтыға ұқсас виртуалды материалдарды жобалап құру керек;
• Материалдарды объектінің әртүрлі бөліктеріне иелендіру;
• Объект қозғалатын кеңістіктің физикалық параметрлерін жасау –
жарықтандыру, гравитация, атмосфера қасиеттері, объектілердің
әсерлесуін;
• Объектілердің қозғалыс траекториясын беру;
• Кадрлердің тізбегін анықтау;
• Қорытынды анимациялық роликке эффекттерді жасау.
Объектінің моделін құру үшін геометриялық қарапайым фигураларын қолданады.
Күрделі математикалық модельдерді қолдану жарылыс, жауын, өрт, түтін,
тұман сияқты физикалық эффектілерді имитациялауға мүмкіндік береді. Бөлшек
жүйелерінің байланысын есептеу әдістері бар. Бірақ оларды толығымен қолдану
көптеген есептеулер қажет етеді, сондықтан компьютерлерде қарапайым
варианттары қолданылады.
Қазіргі уақыт режиміндегі үшөлшемді модельдеудің маңызды облысы –
техникалық құрылғылардың тренажерлары: автокөліктер, кеме, космостық
аппараттар. Бұл аппараттарды объектілердің техникалық параметрлерін және
қоршаған ортаның қасиеттерін нақты бейнелеу керек. Қарапайым
варианттарында транспортты құралдарды жүргізуге персоналды компьютерде
тренажер арқылы іске асыруға болады.
Қазіргі күнде ең дамыған құрылғылар космостық кемелерді және әскери
ұшақ аппараттарын пилоттауға мүмкіндік береді. Мұндай тренажерларда
объектілерді модельдеу және визуализациялауды бірнеше арнайы графикалық
станциялар іске асырады. Жүйені он және жүзшақты процессорлардан тұратын
суперкомпьютер басқарады. Мұндай кешендердің құны 9 орынды сандармен
есептеледі, бірақ олар тез арада өз құнын ақтайды, өйткені нақты
аппараттарда үйрену ондаған есе қымбат болады.
Өзіндік бақылау сұрақтары:
1. Компьютерлі графика түсінігі
2. Графиканың негізгі түрлері
3. Графиканың қолдану салалары
Ұсынылатын әдебиет:
1. AutoCad 2000 Рассоловский Н.М. Москва , 2001
2. AutoLISP: программирование в AutoCad Кудрявцев Е.М., Москва 1999
3. AutoCad 2000 Амура Д., Москва, 2000
4. Пантюхин П.Я., Быков А.В. Компьютерная графика Москва, 2008
5. Джакабаев Ж.Ж. Компьютерная графика, Алматы, 2001
6. Тимофеев Г., Тимофеева Е. Графический дизайн, Ростов-на Дону, 2004
Лекция №2: ИМГ түрлерінің классификациясы және графикалық құралдардың
қолдану салалары
1. ИМГ түрлері
2. Файлдар форматтары
3. Растрлі графика форматтары
4. Векторлы графика форматтары
Қазіргі кезде компьютерлі графика әртүрлі салаларда қолданады. Әрбір
бағытқа графикалық программа немесе графикалық пакет деп аталатын арнайы
программалық жабдықтау жасалады.
Ғылыми графика.
Бұл ең бірінші пайда болған бағыт. Мақсаты – ғылыми зерттеулердің
объектілерін визуализациялау (көрнекі бейнесін жасау), есептеулер нәтижесін
графиқалық өндеу, нәтижелерін көрнекті түрде беретін есептеу
эксперименттерін жүргізу.
Жұмыстық графика.
Әртүрлі мекемелердің жұмысында қолданылатын көрнекіліктерді жасауға
арналған компьютерлік графиканың саласы. Жоспарлық көрсеткіштер, есептік
документтер, статистикалық жиынтықтар сияқты объектілерге деловая графика
көрнекті материалдар жасайды. Көбінде ол графиктер, диаграммалар.
Конструкторлық графика.
Жаңа техника жасайтын инженер -конструкторлар жұмысында қолданылады.
Компьютерлі графиканың бұл түрі жобалауды автоматизациялау жүйелерінің(ЖАЖ)
қажетті элементі болып саналады. ЖАЖ-да графика жобалайтын құралдардың
техникалық сызбаларын дайындауға қолданылады. Графика оптималды
конструкцияны, детальдердің ең тиімді жиналымын іздеу, конструкцияны
өзгерткенде пайда болатын салдарды болжау. Конструкторлық графиканың
құралдары арқылы жазық бейнелерді (проекциялар, қималар) және кеңістіктік,
үшөлшемді бейнелерді алуға болады.
Иллюстративті графика.
Иллюстративті графиканың программалық құралдары адамға қағазға
карандаш, бояу, циркуль, сызғыш көмегімен сурет салғандай, компьютер сурет
салуға мүмкіндік береді. Иллюстративті графика пакетінің ешқандай
өндірістік бағыты жоқ. Сондықтан олар жалпыға арналған қолданбалы
программалық қамтамасыз етуге жатады.
Көркем және жарнамалық графика.
Бұл салыстырмалы түрде жаңа сала. Компьютер көмегімен жарнамалық
роликтер, мультфильмдер, компьютерлік ойындар, видео сабақтар, видео
презентациялар және т.б. жасалады. Бұл мақсатта графикалық пакеттре
компьютердің жылдамдығына және жадысына талаптар қояды. Бұл класстың
графикалық пакеттерінің айырмашылығы нақты бейнелер, қозғалатын суреттер
жасау мүмкіндігі. Нақты бейнелер жасау үшін графикалық пакеттерде күрделі
математикалық аппарат қолданылады. Мысалы, үшөлшемді объектілердің суреті,
қозғалыстары, әсерлесуі – геометриялық есептеулерімен байланысты.
Жарықтандыруды, көлеңкені, бет фактурасын көрсету үшін оптика заңдарын
ескеретін есептеулерді қажет етеді. ЭЕМ-де қозғалатын бейнелерді алу
компьютерлік анимация деп аталады. Анимация сөзі жандандыру деген
мағынаны білдіреді. Мысалы, мультфильм жасау үшін суретшілерге бір-бірінен
тек біраз ғана айырмашылығы бар мыңдаған суреттер салу керек. Содан бұл
суреттер кинопленкаға түсіріледі. Компьютерлік анимация жүйесі жұмыстың
көптеген бөлігін өзіне алады. Суретші экранда қозғалатын объекттің бастапқы
және соңғы күйлерін салады, ал барлық аралық күйлерді компьютер жасайды.
Мұны жасау үшін берілген қозғалыс типін сипаттайтын математикалық аппаратты
қолданады. Экранға белгілі жиілікпен шығарылатын суреттер қозғалыс
иллюзиясын жасайды. Мультимедия деп қолданушыға бірнеше каналдармен әсер
етуді түсінеді. Мультимедия оқыту, жарнама, ойындар саласында қолданыс
тапты.
файлдар форматы
Форматтарды білу бейненің саспасын бағалауға және сақтауға дұрыс
формат таңдауға мүмкіндік береді. Кейбір кезінде танымал болған форматтар
қазіргі уақыт талаптарын сай емес, кейбір форматтар ешқайда қолданыс
таппаған, өйткені оған программалық қамтамасыз ету жасалмаған.
Растрлік графика форматтары
Растрлік графика жұмыс нәтижелерін сақтауға ең тиімді формат tiff,
PhotoShopта жұмыс жасау үшін — psd форматы қолданылады. Басқа форматтар
веб-графикаға арналған немесе арнайы мақсатта қолданылады.
КеңейтілуіФорматтың Қолданысы
толық атауы
bmp Windows Windowsтағы бейнені экранда көрсетуге арналған. Ол
Bitmap суреттерді жұмыс столында орналастыруға тиімді және
программалық қамтамасыз етуді жасауда қолданылады
(заставка, экрандық кнопкалардағы пиктограммалар).
Bmpға конверттауда алғашқы файлдың сапасы сақталады,
бірақ басқа мақсаттарда оптималды емес.
icо, cur, Icon, Cursor,ico — белгілі мөлшерлі bmp (16x16) пиксел.
ani Animated cur — сол сияқты , курсорларды шығаруға (бағыттауыш,
құмдық сағаттар және т.б);
ani — анимацияланған курсор
gif CompuServe Аз түсті(256 түске дейін) графиканы сақтауға арналған
Graphics және оны интернетке орналастыруға арналған формат.
Interface Мәліметтерді сығып сақтайды. Экранды графикаға
Format арналған. Мөлдір фонда бейнелер жасау, жол арқылы
жүктеуге мүмкіндік береді. Тағы бір ерекшелігі –
бірнеше бейнені бір файлда сақтау, яғни ол
анимацияланған роликты веб-бетке шығаруға мүмкіндік
береді.
jpg (jpe, Joint Қазіргі уақыттағы экранды графиканың ең тараған
jpeg, jif Photographicsформаты. Сығу алгоритмі жоғары (bmp форматындағы 1,5
-...-) Expert Group мб файл JPEG форматында 10-150 кб орын алады). Бұл
форматта цифрлық фотоаппараттың фотосуреттері
сақталады.
Растрлік графиканың сапасы бұл форматта әртүрлі болуы
мүмкін (сығу коэффициентіне байланысты). Jpgда негізгі
мақсат- файлдың көлемін азайту, сапасы екінші орында.
tif (tiff)Tagged Image Дайын растрлік бейнелерді сақтау және баспаға жіберу
Pile Format ең оптималды формат. Конверттау кезінде алғашқы
бейненің сапасын толығымен сақтайды, кеңейтілуін
сақтайды. Aldus және Microsoft фирмалары құрған. RGB
және CMYK түсті модельдерінде TIFF форматы 16,7 млн.
түсті қамтиды (24 бит).
TIFFтың бірнеше варианты және оның барлығын қамтитын
программа жоқ. TIFFтың сығылмаған файлдары үйлесімді
болады. TIFFтың сығылған файлдарымен жұмыс жасағанда
көшіруде қиындықтар болады.
рсх PC PaintbrushҚазір сирек қолданылады, бірақ алғашында тараған
Format болған. рсх форматы – ашық формат, сондықтан оны
жөндеу, зерттеуге қолданатын.
psd PhotoShop AdobePhotoshop документтерін сақтау форматы. Бейнені
Document сақтайды және оны қайта түзетуге мүмкіндік береді,
бейненің барлық қасиеттері туралы мәліметтерді
сақтайды. Сондықтан tifтан қарағанда көп орын алуы
мүмкін.
png Portable Сапасын жоғалтпайтын сақтау форматы. Ашық формат болып
Network есептеледі, біраз уақытта gifты ауыстыру мүмкіндігі
Graphics бар(жетіспеушілігі- анимация мүмкіндігі жоқ).
Format
Векторлы графика форматы
Бір компьютерден екіншіге көшіргенде векторлы форматтардың барлығына
келесі ескертулер актуальді:
Суреттегі шрифттар көшірілетін машинада орнатылған болу керек
Программаның жаңа версиясының пайда болғанында форматтың да жаңа ферсиясы
пайда болады, яғни алдыңғы программаның версиялары бұл форматты
қабылдамайды.
Кеңейтілуі Форматтың Қолданысы
толық атауы
cdr Corel Draw CorelDrawда жасалған векторлы бейнені сақтау
Format форматы. Файл форматы CorelDraw версиясына
байланысты болады. 6 версияның файлдарын 11 версияда
ашу мүмкін емес.
wmf, emf Windows Жай графикаға арналған Microsoft форматы.
Enchanced MsOfficпен алмастыруға тиімді.
Metafile
swf Flash Shock Векторлы графиканы интернетке орналастыруға арналған
wave Macromedia Flash форматы.
ai Adobe Adobe Illustrator программасының форматы. Epsтың
Illustrator азайтылған варианты.
еps EncapsulatedБаспаға шығарудың өндірістік стандарты. PostScript
PostScript беттерді сипаттау тіліне негізделген. Adobe фирмасы
жасаған. Егер сізге бейнені QuarkXPress, Adobe
Illustrator немесе PageMaker қарау программаларында
сақтау керек болса, EPS форматын таңдаңыз. Ерsте
векторлық және растрлік бейнені сақтауға болады
fh* Macromedia Macromedia Freehand программасының форматы, *
Freehand версия номерін көрсетеді (мысалы fh8 — Freehandтың
Format 8-версиясы).
pict Apple PicT Макростарға арналған epsтың аналогы . PC-да
Format қолданылмайды.
Өзіндік бақылау сұрақтары:
1. Растрлік графика форматтары
2. Векторлық графика форматтары
Ұсынылатын әдебиет:
1. AutoCad 2000 Рассоловский Н.М. Москва , 2001
2. AutoLISP: программирование в AutoCad Кудрявцев Е.М., Москва 1999
3. AutoCad 2000 Амура Д., Москва, 2000
4. Пантюхин П.Я., Быков А.В. Компьютерная графика Москва, 2008
5. Джакабаев Ж.Ж. Компьютерная графика, Алматы, 2001
6. Тимофеев Г., Тимофеева Е. Графический дизайн, Ростов-на Дону, 2004
3-дәріс AutoCad графикалық жүйесінің ерекшеліктері және артықшылықтары
1. AutoCad графикалық жүйесінің ерекшеліктері
2. AutoCad графикалық жүйесінің артықшылықтары
Сызу жұмыстарын автоматизациялау программалар пакеті AutoCad сызу
жұмыстарына арналған қуатты құрал болып табылады. Ол сіздің нұсқауыңыз
бойынша сізге қажетті сызбаның тез және дәл, нақты генерациясын алуды
қамтамасыз етеді. Бұл программа сонымен қатар сізге сызу барысында
жіберілетін қателерді оңай жөндеуге және үлкен дәлдеп түзетулерді бүкіл
сызба жұмысын қайтадан құрмай-ақ орындауға мүмкіндік береді. Ол программа
сызудың таза, нақты және соңғы вариантын генерациялайды. AutoCad жүйесі
сіз үшін жұмыс істейді. Сызбаңызға өзінен ешнәрсе қоймайды. AutoCad
жүйесінің көмегімен дайындалған сызба сіздің асықпай анық қолмен дайындаған
сызбаңызбен ойша бірдей болып келеді. (Ойша дейміз себебі AutoCad жүйесі
өзінің мүмкіндіктеріне байланысты оның нақтылығын арттырады). Сіздің
сызбаңыз нұсқауыңыз бойынша дәл болады, және әрбір элемент қалаған
орныңызда дәл орналасады.
AutoCad программалар пакеті сіздің микрокомпьютеріңізге арналған
қосымша сызба жұмыстарының жүйесін ұсынады. Сызба жұмысын
автоматизациялаудың қосымша жүйелері өте қуатты құрал болып табылады.
Есептеу жүйесінің пайдалануымен дайындалған сызбаны дайындау және
модификациялаудағы жылдамдық пен жеңілдігі қолмен сызудан қарағанда көп
уақыт үнемдеуін қамтамасыз етеді. AutoCad жүйесі микрокомпьютер
қолданушыға бұрын тек үлкен және қымбат есептеуіш жүйелерінде ғана мүмкін
болған үлкен мүмкіндіктерді береді.
Негізінен алғанда AutoCad жүйесін пайдаланғанда сызба жұмыстарына
шектеу жоқ. Егер сызба қолмен дайындалған болса, ол компьютермен де
генерацияланған болу керек.
Төменде жүйенің кейбір мүмкіндіктері көрсетілген:
- барлық архитектуралық сызбалар
- интерьерді жобалау және орналастыруды жоспарлау
- технологиялық сызбалар және ұйымдастырылған диаграмалар
- кез келегн қисықтар
- электронды, химиялық, құрылыстық және машина жасаудағы қосымшаларға
арналған сызбалар.
- Графиктер, математикалық және т.б. ғылыми функцияның көрінісі.
- Суреттер салу.
Қазіргі кезде Автокад жобалық-сызба жұмыстарының автоматизациясының
стандартталынған жүйесіне дейін өсті. Компьютерлік техникалық ақпараттық
құралдарының жақсы дамуы Автокадты ойлап шығарушылардың оны екі өлшемді
жазық сызбалар жасауға, сонымен қатар күрделі көлемді концтрукцияларды
модельдеуге, әр түрлі сандық және символдық массивтермен байланысты
құрылымдық жүйелер құруға мүмкіндік туғызды. Жүйенің аты ағылшын тіліндегі
қысқартылған “Automated computer Aided Drafting and Design” сөз тіркесінен
алынған, аударғанда ЭВМ көмегімен автоматизацияланған сызба салу және
жобалау және бұны былайда түсінуге болады: автоматизацияланған жобалауды
программалау жүйесі.
Автоматизацияланған жобалау есептегіш техника қолданылатын бірден-бір
маңызды облыс. Компьютер технологтар мен құрастырушыларға САПР толық
мүмкіндігін береді, оларды қолмен жұмыс жасаудан босатады, шығармашылықпен
айналысуға мүмкіндік береді. Осы уақытқа дейін САПР таратылуы баяу жүрген,
оған 1-шіден себеп құрастырушы есептердің алгоритмдерінің қиындығы, 2-шіден
құрастырушыға онша жақындатылмаған диолог пен компьютерлік жүйелер.
Автокадпен жұмыс жасауды әр бір адам мыналарды білу керек: жүйеге қалай
кіру керек, бұрын жасалған суретті қалай жүктеу керек, жаңадан қалай құру
керек, оны қалай сақтау керек, түстермен, қабаттармен қалай жұмыс істеу
керек т.б.
Auto CAD сызбалы - графикалық жұмыстарды автоматизациялау жүйесін
басқарады. Auto CAD графикалық пакетінде сызба құруға қажетті барлық
конструкторлар бар. Автоматизацияланған ортада қолмен сызу құралдары
графикалық примитивтермен (нүкте, кесінді, шеңбер және т.б) оларды
реттейтін командалар (өшіру, орын ауыстыру, көшіру және т.б), команданы
құру примитивтері (ендік тапсырма, графикалық обьектілердің типімен түрі)
сәйкес келеді. Керекті форматтағы беттерді және сызбаның масштабын таңдау
үшін сызбаны баптауға сәйкес келетін командалар бар. Өлшемін алу үшін
конструктор сызбаның өлшемін береді, өлшем, сызылған сызық және тіл
(стрелка) және жазулар автоматты түрде орындалады.
(1 - сурет) Суретте AutoCAD – тың жұмыс экраны көрсетілген.
Бұл экранда төрт функционалдық зонаны ерекшелеуге болады:
- Жұмыстық графикалық зона – бұл экранның ортасындағы үлкен зона, осы
зонада сызба орындалады. Сол жақ төменгі бұрыштан қолданушының
координаттық жүйесінің пиктограммасын табуға болады. Тіл бағыты осьтің
үйлесімді бағытымен сәйкес келеді.
- Жүйелік мәзір және құралдар тақтасы. Ең жоғарыдан тақырып жолын табуға
болады, ал соның астында Auto CAD жүйелік мәзірі орналасқан. Одан
төменде құралдар таұтасымен жабдықталған үш жол бар. Жұмыс зонасының сол
жағында құралдар тақтасының қозғалмалы (плавающие) құралдар тақтасы
орналасқан. Оларды экранның кез – келген жеріне орналастыруға болады.
Auto CAD – та қажетті жағдайда қолданылатын басқа да көптеген құралдар
тақтасы бар.
- Командалық жол. Бұл экранның төменгі жағында жолдың алдына қарай
орналасқан және командалық қорытынды шығару үшін қызмет етеді. Жүйелік
диолог құруда осы команданың қозғаласын нақтылайды. Командалық жолда
пернетақтаның көмегімен оның атын тере отырып жүйеге команда беруге
болады.Егерде команда құралдар тақтасына немесе мәзір бөлігіне
пиктограмма арқылы жіберілсе де командалық жолдағы реакция сәйкес
командалық жүйеде де бейнеленеді. Қай команда болмасын алдыңғы команда
аяқталғаннан кейін ғана орындалады. Бұл үшін командалық жолдан Команда
командасын шақырамыз. Егер сіз басқа бір команданы шақырып қойсаңыз
немесе осы командада қателессеңізосы команданы аяқтамай пернетақтадан ESC
пернесін баса салуға болады.
- Қалып – күй қатары. Қалып – күй жолында перекрести координаталары
бейнеленген. Олар тышқанның көмегімен перекересттің араласуы арқылы
өзгертіледі. Келесіде жүйенің түрлі мәзірлерін , диологтық терезе олардың
құралдарын толық қарастырамыз. Бірақ ең болмағанда графикалық примитив
(мысалы, кесінді) сызып алмайынша бұл негізгі түсініктің мағынасын беру
қиын болады. Сондықтан берілген нұсқауға көңіл бере отырып кесіндінің
сызбасын тура сызу керек, содан соң оны өшіріп, қайтадан қалпына келтіру
керек, соңында осы сызбаны сақтау керек. Сызбаны бастамас бұрын көз
алдымызда сызылатын обьектінің барлық жобасы сиатындай зона болу керек.
Программаны жіберу үшін немесе жаңа сызба сызу үшін көрінген зона және
оның кеңістігі жобалаушыға қажетті мөлшерден аз болуы мүмкін. Көзбен
шолып кіруге болатын үлкен зона AutoCAD экранының операциясы арқылы
қамтамасыз етіледі де, қолданушының баптауына жатады және сызбаның
шектелімі (лимит) деп аталады. Берілген шектелім жобаланған обьектінің
суммарлы габариттық өлшемінен бірнеше есе басымырық болады. Сызбаның
мөлшерін беру үшін жүйелік мәзірдегі Файл бөлімін таңдап, оның ішінен
Параметры страницы және диологтық терезеден (2-сурет) беттің мөлшерін,
өлшем бірлігін және т.б құру керек.
Өзіндік бақылау сұрақтары:
1. AutoCad графикалық жүйесінің ерекшеліктері
2. AutoCad графикалық жүйесінің артықшылықтары
Ұсынылатын әдебиет:
1. AutoCad 2000 Рассоловский Н.М. Москва , 2001
2. AutoLISP: программирование в AutoCad Кудрявцев Е.М., Москва 1999
3. AutoCad 2000 Амура Д., Москва, 2000
4. Пантюхин П.Я., Быков А.В. Компьютерная графика Москва, 2008
5. Джакабаев Ж.Ж. Компьютерная графика, Алматы, 2001
6. Тимофеев Г., Тимофеева Е. Графический дизайн, Ростов-на Дону, 2004
4-дәріс AutoCad жүйесі көмегімен қарапайым сызбаларды жасау құралдары
Auto CAD суреттер сызбаның элементі болып табылатын геометриялық
примитивтерді теру арқылы нүктенің немесе обьектінің жиынтығы ғана емес
толықтай өңделген жүйе түрінде құрылады. Графикалық примитив құралдар
тақтасындағы “Рисование” немесе “Черчение”менюін шақыру арқылы сызылады
немесе командалық қатардан “Команда”енгізіледі.
(1-сурет)
Сызықтарды құру.
Кесінді
Line командасы-кесінді құру.
Команданы шақыру:
- Командалық жол: Line;
- Құралдар тақтасы: Кесінді (1-сурет)
Line командасының кілті:
- Close-сынықты тұйықтау;
- Undo-ақырғы салынған кесіндіні өшіру.
Команда:Командалық жолға Line командасын енгізіп Enter пернесін басу
Команда: line Enter пернесін басу
Координатаны көрсетіңіз:10,10 Кесіндінің бірінші нүктесінің
координатын енгіз және Enter пернесін бас
Spesify next point or [Undo]:100,50 Кесіндінің екінші нүктесінің
координатын енгіз немесе жою үшін Undo және Enter пернесін бас
Spesify next point or [Undo]:200,50 Кесіндінің келесі нүктесінің
координатын енгіз немесе жою үшін Undo және Enter пернесін бас
Spesify next point or [CloseUndo]:close Кесіндінің келесі нүктесінің
координатын енгіз немесе жою үшін Undo немесе Close-ді алдыңғыны жасыру
үшін бас және Enter пернесін бас
Тік және сәуле
xLine командасы-екі бағыттада соңы жоқ тура орналасқан.
Команданы шақыру:
- Командалық жол: xLine;
- Құралдар тақтасы: Тура (1-сурет)
хLine командасының кілті:
- Hor – тура көлденең берілген нүкте арқылы құру;
- Ver – тігінен тура берілген нүкте арқылы құру;
- Ang – нүкте және бұрыш бойынша тура құру;
- Bisect – берілген үш нүкте арқылы жарты бұрышпен;
- Offset – негізгі сызықтан ауытқу. Негізгі сызықпен тура немесе параллель
құрылады.
Команда: хline командалық жолда “ xLine ”командасын енгізіп Enter
Spesify a point or [HorVerAngBisectOffset]:10,10 орталық нүктеден
тура координат жүргіземіз немесе кілтін енгіземіз және Enter
Spesify throught point:10,100 тігінен жанама өтетін нүктенің
координатын енгізіп Enter пернесін бас
Ray командасы – сәуленің құрылуы.
Команда: Ray командалық жолда “ Ray ”командасын енгіз және Enter
Spesify start point:10,10 сәуленің бірінші нүктесінің координатын
көрсет және Enter пернесін бас
Spesify throught point:10,100 нүктенің сәуле өтетін жанама координатын
көрсет және Enter пернесін бас
Жартысызық
pLine командасы – жартысызық құру.
Команданы шақыру:
- Командалық жол: pLine;
- Құралдар тақтасы: Жартысызық (1-сурет).
Жартысызық жүйелік сызықтармен доғалық сегменттердің байланысынан
тұрады және графикалық примитивтер жүйесі сияқты өңделеді. Жеке
сегменттердің енін немесе жарты енін беруге болады, жартысызықты сызу
немесе тұйықтау.
pLine командасының кілті:
- Arc – доға тәртібіне өту;
- Close – жартысызықты кесіндімен бекіту;
- Halfwidth – жартысызықтың жарты енін береді;
- Length – алдыңғының жалғасы ретінде сол бағытқа құрылған сегменттің
ұзындығы;
- Undo – ақырғы құрылған сегментті жою;
- Width – келесі сегменттің енін береді.
Команда: pline командалық жолда “ pLine ”командасын енгізіп Enter
пернесін бас
Spesify start point:100,10 бастапқы нүктенің координатын енгіз де
Enter
пернесін бас
Current line – width is 0.0000 – жартысызықтың ағымдағы ені;
Spesify next pointor [Arc Close Halfwidth Length Undo Width]:
100,100 келесі нүктенің координатын енгіз немесе кілтін көрсетіп Enter бас
Доға салу ережесі
Spesify next point or [Arc Close Halfwidth Length Undo
Width]: Arc кілт туралы сұранысқа “ Arc ” енгізіп Enter бас
Spesify endpoint of arc or [ Angle Center Close Direcation
Halfwidth Line Radius Second pt Undo Width ]: 200,10 доғаның
соңғы нүктесінің координатын енгізіп Enter пернесін басу керек.
pLine командасының доға тәртібіндегі кілті:
- Angle – орталық бұрыш;
- Center – доғаның ортасы;
- Close – доғаны жасыру;
- Direcation – бағыт;
- Line – кесіндінің тәртібіне өту;
- Radius – доғаның радиусы;
- Second pt – доғаның екінші нүктесін үш нүктемен.
Кішкентай сызық (Мультилиния)
Мультилиния – параллельдік сызықтардың жиынтығы.
mLine командасы – мультилиния құру;
mLine командасының кілті
- Justification – сызықтың бастапқы нүктесіндегі жағдайын анықтау, келесі
белгілерді қабылдауы мүмкін:
- Top – сызықтың бастапқы нүктесі жоғарғы сызықтан табылады (егер солдан
оңға қарай сызса);
- Zero – бастапқы сызықтың нүктесі мультилинияның соңғы сызықтарының
арасынан табылады;
- Bottom – сызықтың бастапқы нүктесі төменгі сызықтан табылады;
- Scale – берілген коэффициенттер Offset-тің пропорционалдық ауытқуы,
анықталған түрде (соңғы сызықтардың арақашықтығы);
- Style – стиль (түр)таңңдау. (мультилинияның стилін “Стили мультилинии”
терезесінен “Формат ” R “Стиль мультилинии” менюі бөлімінен таңдауға
болады ).
Команда: mLine командалық жолда mLine командасын енгіз және Enter
пернесін шертіңіз
Current settings:Justification=Top,мультили нияның ағымдағы құрылуы
Scale=1.00, Style=STANDARD
Specify start point or [Justification Scale STyle]:100,10
бастапқы нүктенің координатын көрсет немесе кілт таңдап және Enter пернесін
бас
Specify next point:100,100 келесі нүктенің координатын көрсет және
Enter пернесін басу керек.
Көпбұрыш
Polygon командасы – дұрыс көпбұрыштың құрылуы.
Polyline командасының кілті
- Edge – бір жақтың тапсырмасы.Сұраныстан кейін жақтың бірінші және екінші
нүктелерінің координаттарын енгізу керек;
- Inscribed in circle – Көп бұрышты құру;
- Circumscribed about circle – суреттелген көпбұрышты құру;
Команда: Polygon Командалық жолда Polygon командасын енгізіп Enter
пернесін басыңыз
Enter number of sides 4:5 көпбұрыштың жақтарының санын енгіз және
Enter пернесін басыңыз
Specify center of polygon or [Edge]:200,200 копбұрыштың орталық
координаттарын енгіз немесе кілтті таңдап Enter бас
Enter an option [Inscribed in circle Circumscribed about circle]I:
жазылған копбұрышты құру үшін “ I ” кілтін енгізіп Enter бас
Specify radius of circle:100 суреттелген шеңбер радиусын енгізіп Enter
пернесін басу керек.
Қисық сызықты обьектілерді құру.
Сплайн
Сплайн берілген нүктелер жиынтығы арқылы өтетін тегіс қисықты
білдіреді.
Spline командасы – сплайн құру;
Команда: Spline командалық жолға “Spline” командасын енгіз Enter
Specify first point or [Object]:100,10 бірінші нүктенің немесе
обьектінің координатын енгіз және Enter пернесін бас
Specify next point:110,30 келесі нүктенің координатын енгізіп Enter
пернесін бас.
Шеңбер
Сircle командасы – шеңбер құру;
Сircle командасының кілті
- 3Р-шеңберде жатқан үш нүкте бойынша шеңбер сызу;
- 2Р-диаметрде жатқан екі нүкте бойынша шеңбер сызу;
- Ttr-екі жанама және радиус арқылы шеңбер сызу;
Сommand: Circle командалық жолға “Circle” командасын енгізу және
Enter
Specify center point for circle or [3P 2P Ttr (tan tan
radius)]:100,100 шеңбердің орталық координатын енгіз немесе кілтін енгізіп
Enter басу
Specify radius of circle or [Diametr]:50 радиустың көлемін (немесе
диаметрін) көрсетіп Enter пернесін басыңыз.
Доға
Arc командасы – доға құру.
Arc командасының кілті
- Center – доғаның ортасындағы нүкте;
- End – доғаның соңғы нүктесі;
- Angle – бұрыш;
- chord Length – хорданың ұзындығы;
- Direction – жанама бағыт;
- Radius – доғаның радиусы.
Эллипс
Ellipse командасы – эллипстің құрылуы.
Ellipse командасының кілті
- Arc – эллипстік доғаның құрылу тәртібі;
- Center – эллипс ортасының көрсеткіші;
- Rotation – эллипстің бастапқы осінің айналасындағы бұрылыс көрсеткіші.
Команда: ellipse командалық жолда “ ellipse ” командасын енгізіп
Enter
Specify axis endpoint of ellipse or [Arc Center]:50,100 эллипстің
бірінші осінің бастапқы нүктесінің координатын енгізіп немесе кілт енгізіп
және Enter пернесін басу керек
Specify other endpoint of axis:150, 100 эллипстің бірінші осінің соңғы
нүктесінің координатын енгізіп және Enter пернесін басу керек
Specify distance to other axis or [Rotation]:20 эллипстің екінші
осінің жарты ұзындығын беріп немесе кілт енгізіп және Enter басу керек.
Дөңгелек
Donut командасы – дөңгелек құру.
Өзіндік бақылау сұрақтары:
1. AutoCad графикалық жүйесінің құрпалдары
Ұсынылатын әдебиет:
1. AutoCad 2000 Рассоловский Н.М. Москва , 2001
2. AutoLISP: программирование в AutoCad Кудрявцев Е.М., Москва 1999
3. AutoCad 2000 Амура Д., Москва, 2000
4. Пантюхин П.Я., Быков А.В. Компьютерная графика Москва, 2008
5. Джакабаев Ж.Ж. Компьютерная графика, Алматы, 2001
6. Тимофеев Г., Тимофеева Е. Графический дизайн, Ростов-на Дону, 2004
5-дәріс Сызба элементтерін редактирлеу.
1. Сызба элементтерін редактирлеу.
2. Редактирлеу объектілерін таңдау
AutoCad объектінің бейнесімен емес, бейнені құратын геометриялық
сипаттауымен жұмыс жасайды. Мысалы, AutoCad графикалық редакторында
кесінді екі нүктемен сипатталады, шенбер ортасымен және радиусымен
сипатталады және т.б.
Нүктенің координаттары сызбаның жұмыс аумағында тышқанмен, клавиатура
арқылы командалық жолда беріледі. Координатты көрсетудің бірнеше әдісі
болады:
1. Тышқан көмегімен – қалып жолында координаттар көрсетіледі.
2. Тышқан көмегімен – тор арқылы. Егер тордың қадамы - 5мм
болса, қадамдарды санау арқылы көрсетіледі.
3. Клавиатура көмегімен-x және у координаталарын пробелсыз үтір
енгізу(мысалы, 100,200).
4. Клавиатура көмегімен-салыстырмалы декартты координаттар
ретінде. Алдыңғы нүктеден жаңа нүктеге көшу үшін координаталар осімен
қаншаға және қай бағытта қозғалу керек екенін көрсету керек. Біздің мысалда
ОХ осімен +120 ал ОУ осімен 0мм-ге қозғалу керек, сондықтан @120,0
енгіземіз.
5. Клавиатура көмегімен-салыстырмалы полярлы координаттар
ретінде. Жаңа нүктені алдыңғы нүктемен қосатын вектордың ұзындығын және
көлбеулік бұрышын. Біздің мысалда ұзындығы 120, 0 бұрышымен қозғалады,
сондықтан @1200 енгіземіз [ "" (бұрыштың белгісі), бұрыш теріс болуы да
мүмкін].
AutoCAD-та сызбаларды жасағанда сызбанының элементтері бір бүтін болып
табылатын геометриялық қарапайымдар жиынынан жасалады. Графикалық
қарапайым "Рисование" және "Черчение" панелінен сызу және салу командалары
арқылы немесе командалық жолда шақыру арқылы жасалады. Сызбаны жасау
барысында сызбаның жеке элементтерін өзгерту қажеттілігі туады, онда
Изменение инструменттер панелін қолданып, өзгертулер енгіземіз(1 сурет).
Сурет 1 Изменение инструменттер панелі
Подобие: командасының кілті
– Точка – нүкте арқылы ығысуды көрсетуге мүмкіндік береді
Черчение және Изменение командаларын қолданып, сызбаны салу мысалын
қарастырайық .
A4ISO файлын ашып, Чертеж2 атпен сақтаңыз
2 суреттегідей жаңа слой құрып, Контур слойына көшіңіз
Сурет 2
Отрезок және Дуга командаларын қолданып, жабық контур салыңыз(3 сурет).
Сурет 3 Сызбаның элементтерін салу
– 1 түзуді Отрезок командасын қолданып салыңыз, координаттары 80,220 және
180,183.5;
– 2 доғаны 42 мм радиусты шеңбер арқылы объектті привязканы қолдана
отырып салыңыз;
– 3 түзуді 1 түзуге симметриялы түрде салыңыз;
– Радиусы 5,5 мм болатын доғамен контурды жабыңыз
2 доғаның ортасымен дәл келетін шеңбер салыңыз:
– Круг командасын шақырыңыз;
– Курсорды үлкен доғаның ортасына әкеліп, Центр сөзі шыққанда тышқанның
сол жақ батырмасын басыңыз;
– Клавиатурада шеңбер ортасын 22 енгізіңіз.
Детальдің екінші проекциясын(Ені 20 мм болатын тіктөртбұрыш)
прямоугольник, отрезок және объектная привязка командаларын қолданып
салыңыз(Сурет 4).
Оси слойын орнатып, бұл слойда остік сызықтарды және радиусы 30 мм
болатын шеңбер салыңыз.
Өзіндік бақылау сұрақтары:
1. AutoCad графикалық жүйесінің редактирлеу командалары
Ұсынылатын әдебиет:
1. AutoCad 2000 Рассоловский Н.М. Москва , 2001
2. AutoLISP: программирование в AutoCad Кудрявцев Е.М., Москва 1999
3. AutoCad 2000 Амура Д., Москва, 2000
4. Пантюхин П.Я., Быков А.В. Компьютерная графика Москва, 2008
5. Джакабаев Ж.Ж. Компьютерная графика, Алматы, 2001
6. Тимофеев Г., Тимофеева Е. Графический дизайн, Ростов-на Дону, 2004
6-дәріс AutoCad жүйесіндегі экрандау есебі
Үш өлшемді объекті моделімен жұмыс істегенде графикалық экранды
өзіңнің проекция мен көзқарасыңа байланысты бөлімдерге бөлуге болады.
AutoCAD жүйесі бөлімдердің кез келген санында конфигурация құруға мүмкіндік
береді және мұндай конфигурация кез келген уақытта қайта келтіруге болатын
әрбір осындай конфигурацияға ат беруге болады.
ВЭКРАН командасы, сонымен қатар Стандартная панеліндегі Диалоговое
окно видовых экранов кнопкасы сәйкес келеді және Вид менюіне түсетін
Видовые экраны бөлімі түрленген экрандар конфигурациясын құрады.
1-сурет.
2-сурет.
Бұл терезенің Новое имя:(New name:)жолы түрленген экрандар
конфигурациясын құрудағы оның атын беру үшін арналған. Егер ат бермесе,
онда жаңа конфигурация құрылады, бірақ сақталмайды(яғни, келесі
конфигурацияға өткеннен кейін аты болмағандықтан берілген конфигурвция
қайтадан қалпына келмейді.
Образец (Preview) жолы Стандартные конфигурации :(Standard viewports)
жолында белгіленген ішкі түрін көрсетеді. Применить: (Apply to:) жолында 2
белгіні таңдау арқылы, графикалық экранда бөлімдерге бөліну операциясы
болатын көрсетеді:
• Ко всему экрану
• К текущему ВЭкрану (Current Viewport)
Режим: (Setup:) жолында тұтынушыға тек 2 белгі ұсынылады:
• 2D(2D) –түрленген экрандарға таралатын текущий түр,
• 3D(3D) – құрылып жатқан түрленген экранда текущий түр орнатылады,
ал қалғандарында AutoCAD жүйесі сәйкес келетін түрлерді алады.
Сменить вид на : (Change view to:) жолы негізгі түрленген экранда қандай
түр орнату керек екендігін көрсетеді.
3-сурет.
Тізімнен Стандартные конфигурации:(Standard viewports) Три: выше (Three:
Above) конфигурациясын, Режим: (Setup:) жолында 3D таңдап аламыз, ал
Сменить вид на : (Change view to:) жолында ЮВ изометрию(SE Isometric). Аты
ретінде, мысалы, КОН3 деп жазып, ОК(ОК) батырмасы арқылы диалогтік терезені
жабу керек. Графикалық экран 3 бөлікке бөлінеді(3-сурет).
Бұл үш түрленген экрандардың тек біреуі ғана активті болады – бұл
тышқанның көрсеткіші стрелка емес айқас (крестик) болып тұрған экран.
Сонымен қатар, активті экранның басқасынан айырмашылығы, оның қалыңырақ
шекарасы(рамкасы) болады. Біздің жағдайда, үстіңгі түрленген экран активті
болып тұр. Егер басқа экранды активтеу үшін, тышқанның сол жақ батырмасын
сол экранға шертсек болғаны.
Экрандарда әр түрлі ПСК(жүйенің координат пиктограммасы)
орнатылғанына назар аудару керек: жоғарыдағы және сол жақтағы түрленген
экрандарда – МСК, ал оң жақта ХУ жазықтығы өзінің түріне параллель – ПСК.
Сондықтан, құру үшін ары қарай экран таңдағанға байланысты,
құрудың(тұрғызудың) осындай жазықтығы жұмыс жасайды. КРУГ: (Circle)
командасы бойынша сол жақтағы және оң жақтағы түрленген экранда цилиндр
салсақ, онда олар кеңістікте әр түрлі орналасқанын көреміз.
4-сурет.
Егер бір экранды конфигурацияға оралғымыз келсе, онда сол экранды
активтеп және ВЭКРАН командасы арқылы Видовые экраны диалогтік терезесін
аламыз. Новые ВЭкраны (1-сурет) Один конфигурациясын таңдаймыз, ал
Применить: жолында Ко всему экрану орнатамыз. Бір экранға көшудің басқа
мүмкіндігі - Вид менюіне түсетін 1ВЭкран таңдау керек.
Видовые экраны диалогтік терезесіндегі Именованные ВЭкраны (4-сурет)
вкладкасы бізге бастапқы суреттегі сол немесе басқа атпен сақталған
түрленген экрандарды 1,2,3 немесе 4 бөліктерге бөлуге болады. Ол үшін
Видовые экраны диалогтік терезесіндегі Новые ВЭкраны вкладкасы қолданылады
немесе Видовые экраны , Вид менюіне түсетін 2(3,4) ВЭкрана (2,3,4) ВЭкрана
пунктері қолданылады.
Сонымен қатар, 3-суреттегі оң және сол жақтардағы экрандарды бір
бірімен қосуға болады, сонымен қатар, ол экранда өзіне керекті экранның
түрін таңдауына болады. Ол үшін Видовые экраны пункті, Вид менюіндегі
Соеденить орындауға болады.
Түрленген экранда немесе бүкіл графикалық экран(егер ол бөлінбеген
болса) осы экранда масштабы мен (взгляд) түрін орнатуға болады. Түрлерге
түрленген экрандар сияқты ат қоюға болады және осы аттары бойынша кері
қайтаруға болады. Осыны орындаудағы негізгі жолдар болып Вид командасы және
Вид құралдар тақтасы болып табылады.
5-сурет.
Вид құралдар тақтасындағы батырмалар(солдан оңға қарай)
• Именованные виды – Вид диалогтік терезесін шақырады.
• Стандартты түрлердің 6 батырмасы – Вид сверху, Вид снизу, Вид
слева, Вид справа, Вид спереди, Вид сзади.
• Изометриялық түрдің 4 батырмасы- Юго-западная изометрия, Юго-
восточная, Северо- восточная, Северо-западная изометрия.
• Камера – камера нүктесінің көмегімен взгляд бағытын көрсетеді.
Вид панелінің аналогі болып Стандартная панеліндегі Именование виды
топтық кнопкасы болып табылады.
Вид диалогтік терезесін қараймыз, ол Вид панеліндегі Именованные виды
батырмасымен ашылған.
6-сурет.
Диалогтік терезедегі үлкен бөлікті алып жатқан түрлер тізімі суреттің
параметрлері бар 4 кнопкасы бар:
• Имя- түрдің атынан тұрады.
• Вкладка – түр байланысұан вкладка аты.
• ПСК- координат жүйесінің аты.
• Перспективы – жай немесе перспективті түрдің орналасу белгісі.
Жаңа түр таңдау үшін Новый батырмасын басамыз, сонда Новый вид (7-
сурет)диалогтік терезесі ашылады.
7-сурет.
Бұл терезеде түрдің аты сұралады. Режимы ПСК жолында Имя ПСК жолының
көмегімен сәйкес ПСК атын енгізуге болады және Сохранить ПСК с видом
белгішесінің жлажогін алып тастауға немесе қоюға болады.
Вид диалогтік терезесіндегі Подробности кнопкасы түрдің басқа
мінездемелерін көрсететін Подробности о виде (8-сурет) диалогтік терезесін
шақырады.
8-сурет.
Терезенің жоғарғы жағындағы жолдар түрдің өлшемдерін көрсетеді. Ортадағы
жолдар перспективалар өлшемдерін көрсетеді.
Командалар опциясы.
• Камера-бастапқы нүктенің камера- цель векторы үшін динамикалық
көсеткіш.
• ПАн- үлкейтусіз түрдің араласуы.
• Показать
• ВРащать
• СЕчение
• ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1. Глоссарий
2. Дәрістер
3. Практикалық және лабораториялық сабақтар
4. Студенттің өздік жұмысы
1. глоссарий
Бұл ОӘМ-да келесі терминдер және оларға түсініктемелер қолданылған:
Растрлік графика-негізгі элементі нүкте болып табылатын графиканың
саласы
Векторлы графика-негізгі элементі түзу болып табылатын графиканың
саласы
Фрактальді графика-базалық элементі ретінде математикалық формула
алынатын графиканың саласы
AutoCad сызба-графикалық жұмыстарды автоматтандыратын жүйе
Қабат-жеке-жеке элементтерді орналастыратын сызбаның бір бөлігі
Сызық салмағы – салынатын сызық қалыңдығы
Объектіні байлау-әртүрлі объектілерді бір-бірімен қандай да бір
мақсатта байланыстыру
Компьютерлік графика - программалық-аппаратты есептеу комплекстері
көмегімен бейнелерді құру және өндеу негізгі әдістерін зерттейтін
информатиканың арнайы саласы
Пиксел – растрдың элементар нүктесі
Сызық – векторлық графиканың базалық элементі
Рендеринг – нақты бейнелерді есептеу процессі
Мультимедия – қолданушыға бірнеше канал арқылы бір уақытта әсер ету
Командалық жол – қолданушымен жүйенің байланысатын облысы
Экспорт – AutoCAD жүйесінің суреттерін басқа графикалық жүйелердің
форматында сақтау
3-орбита – модельді кез-келген бағытта қозғалтатын команда
Екі өлшемді объектті қысу – биіктікті өзгерту операциясы
ISOLINES – бейнеленген беттерде жасаушы сызықтар санын көбейтетін
команда
Видовой куб – AutoCAD-тың көлемді және беттік модельдердің жазықтық
бейнесін айландыруға мүмкіндік беретін құрал
Штурвал – орбита бойынша айналдыру, панорамирлеу, центрлеу және
зуммирлеу командаларын тез қосуға мүмкіндік беретін құрал
2. Дәрістер
Дәріс сабағының құрылымы:
№ 1-Дәріс. Графикалық мәліметтерді бейнелеу негіздері
1. Компьютерлік графикаға кіріспе
2. Растрлік графика
3. Векторлік графика
4. Фрактальді графика
5. Үш өлшемді графикасының негізгі түсініктері
Мәліметтерді компьютер мониторында графикалық түрде бейнелеу ғылыми
және әскери зерттеулерде қолданылатын үлкен ЭЕМ-ге 50-ж –да іске асырылды.
Сол уақыттан бастап мәліметтерді графикалық түрде бейнелеу компьютерлік
жүйелердің көбінде негізгі болып табылады.
Программалық-аппаратты есептеу комплекстері көмегімен бейнелерді құру
және өндеу негізгі әдістерін зерттейтін информатиканың арнайы саласы
компьютерлік графика деп аталады. Ол монитор экранында немесе сыртқы
тасымалдауыштағы бейнелерді шығарудың барлық түрлерімен формаларын қамтиды.
Компьютерлік графикасыз компьютерлік әлем ғана емес, барлық шынайы өмірді
де елестету мүмкін емес. Мәліметтерді визуалдау адамның өмірінің әртүрлі
салаларында қолданыс табады. Мысалға медицинаны келтірейік (компьютерлік
томография), ғылыми зерттеулер (заттың құрылысын, векторлы өрістерді
визуалдау және т.б.), матаны және киімді модельдеу, тәжірибелі-
конструкторлы жұмыстар.
Бейнелердің құрылу әдісіне байланысты компьютерлік графиканы
растрлік, векторлы және фрактальді деп бөлуге болады.
Виртуалды кеңістікте объектілердің көлемді модельдерін құру әдістерін
зерттейтін үш өлшемді графика жеке пән болып саналады. Мұнда бейнені
құрудың векторлы және растрлік әдістері қолданылады.
Түстік қамту бойынша ақ-қара және түсті графика деп бөледі. Әртүрлі
салаларда қолдану бойынша инженерлі графика, ғылыми графика, Web-графика,
компьютерлі полиграфия және т.б.
Компьютерлі, телевизионды және кино-технологиялар тоғысуында
компьютерлі графиканың және анимацияның жаңа облыстары дамуда.
Компьютерлі графикада ойындар үлкен орын алады. Ойындарда
мәліметтерді графикалық бейнелеу механизмі түсінігі пайда болды. Ойын
программаларының нарығының айналымы оншақты миллиардпен есептеліп,
графиканың және анимацияның дамуының жаңа этапы ретінде қабылданады.
Компьютерлі графика тек құрал ретінде есептеледі, оның құрылымы және
әдістері фундаменталды және қолданбалы ғылымдар жетістіктеріне негізделген:
математика, физика, химия, биология, статистика, программалау және т.б.
Компьютерлі графика информатиканың қарқынды дамып келе жатқан салаларының
бірі және көптеген жағдайларда бүкіл компьютерлік индустрияны алға тартатын
локомотив болып саналады.
Растрлік графика
Нүктелерден құрылған растрлік бейнелер үшін ұзындық бірлігіне келетін
нүктелер санын білдіретін шешуші түсінігі маңызды. Келесі түрлерін
ажыратады:
• Оригинал шешушісі;
• Экран бейнесінің шешушісі;
• Баспа бейнесінің шешушісі.
Оригинал шешушісі. Шешуші дюймге келетін нүктелермен есептеледі және
бейненің сапасына, файл көлеміне, бейнені құру әдісіне, файлдың форматына
және т.б. параметрлерге байланысты. Сапасы жоғары болу үшін оригинал
шешушісі жоғары болу керек.
Экран бейнесінің шешушісі. Бейненің экранды копиялары үшін растрдың
элементарлы нүктесін пиксел деп атайды. Пикселдың мөлшері экранды шешуші,
оригинал шешушісі және бейнелеу масштабына байланысты болады.
19-24 дюйм диагональді мониторлар келесі шешушілерді қамтиды: 640×480,
800×600, 1024×768, 1280×1024, 1600×1200, 1600×1280, 1920×1440, 1920×1600,
2048×1536 нүкте.
Баспа бейнесінің шешушісі. Қатты копиядағы және экрандағы растрлі
бейне нүктесінің мөлшері қолданылған әдіске және оригиналды растрлеу
параметрлеріне байланысты болады. Растрлеу кезінде оригиналға ұяшықтары
растрдың элементтерін құратын сызықтар торы салынады. Растр торының жиілігі
дюймге келетін сызықтар санымен өлшенеді және линиатура деп аталады.
Векторлық графика
Егер растрлы графикада базалық элемент болып нүкте табылса, векторлық
графикада сызық саналады. Сызық математикалық тұтас объект ретінде
қабылданады, сондықтан растрлік графикадан қарағанда векторлы графикада
бейнелеу мәлімет көлемі аз болады.
Сызықтың келесі қасиеттері болады: форма(түзу, қисық), қалыңдығы,
түсі, сызу типі(тұтас, пунктирлі). Тұйық сызықтар толтырылу қасиетіне ие
болады.
Тұтас емес сызық түйін деп аталатын екі нүктемен шектеледі.
Векторлы графиканың барлық объектілері сызықтары құрылады. Мысалы,
кубты 12 қосылған сызық ретінде көрсетуге болады.
Векторлы графиканың матаематикалық негіздері
Нүкте, түзу сызық, кесінді, екінші ретті сызықтар, үшінші ретті
сызықтар, Безье сызығы.
Фрактальді графика
Фрактальді графика, векторлы графика сияқты математикалық
формулаларға негізделген. Бірақ базалық элемент ретінде математикалық
формула алынады, яғни компьютердің жадысында ешқандай объектілер болмайды,
бейне тек математикалық формулаға негізделіп құрылады. Осылай қарапайым
структураларды және де табиғи ландашафттарды, үшөлшемді объектілерді
имитациялайтын күрделі иллюстрацияларды құрады.
Үшөлшемді графиканың негізгі түсініктері
Үш өлшемді графика ғылыми есептеулер, инженерлі жобалау, физикалық
объектілерді компьютерлі модельдеу облыстарында қолданыс тапты. Мысал
ретінде күрделі үшөлшемді модельдеу – нақты физикалық дененің қозғалысын
бейнелеу.
Ол үшін:
• Нақты формасына ұқсас объектінің виртуалды каркасын жобалап құру
керек;
• Нақтыға ұқсас виртуалды материалдарды жобалап құру керек;
• Материалдарды объектінің әртүрлі бөліктеріне иелендіру;
• Объект қозғалатын кеңістіктің физикалық параметрлерін жасау –
жарықтандыру, гравитация, атмосфера қасиеттері, объектілердің
әсерлесуін;
• Объектілердің қозғалыс траекториясын беру;
• Кадрлердің тізбегін анықтау;
• Қорытынды анимациялық роликке эффекттерді жасау.
Объектінің моделін құру үшін геометриялық қарапайым фигураларын қолданады.
Күрделі математикалық модельдерді қолдану жарылыс, жауын, өрт, түтін,
тұман сияқты физикалық эффектілерді имитациялауға мүмкіндік береді. Бөлшек
жүйелерінің байланысын есептеу әдістері бар. Бірақ оларды толығымен қолдану
көптеген есептеулер қажет етеді, сондықтан компьютерлерде қарапайым
варианттары қолданылады.
Қазіргі уақыт режиміндегі үшөлшемді модельдеудің маңызды облысы –
техникалық құрылғылардың тренажерлары: автокөліктер, кеме, космостық
аппараттар. Бұл аппараттарды объектілердің техникалық параметрлерін және
қоршаған ортаның қасиеттерін нақты бейнелеу керек. Қарапайым
варианттарында транспортты құралдарды жүргізуге персоналды компьютерде
тренажер арқылы іске асыруға болады.
Қазіргі күнде ең дамыған құрылғылар космостық кемелерді және әскери
ұшақ аппараттарын пилоттауға мүмкіндік береді. Мұндай тренажерларда
объектілерді модельдеу және визуализациялауды бірнеше арнайы графикалық
станциялар іске асырады. Жүйені он және жүзшақты процессорлардан тұратын
суперкомпьютер басқарады. Мұндай кешендердің құны 9 орынды сандармен
есептеледі, бірақ олар тез арада өз құнын ақтайды, өйткені нақты
аппараттарда үйрену ондаған есе қымбат болады.
Өзіндік бақылау сұрақтары:
1. Компьютерлі графика түсінігі
2. Графиканың негізгі түрлері
3. Графиканың қолдану салалары
Ұсынылатын әдебиет:
1. AutoCad 2000 Рассоловский Н.М. Москва , 2001
2. AutoLISP: программирование в AutoCad Кудрявцев Е.М., Москва 1999
3. AutoCad 2000 Амура Д., Москва, 2000
4. Пантюхин П.Я., Быков А.В. Компьютерная графика Москва, 2008
5. Джакабаев Ж.Ж. Компьютерная графика, Алматы, 2001
6. Тимофеев Г., Тимофеева Е. Графический дизайн, Ростов-на Дону, 2004
Лекция №2: ИМГ түрлерінің классификациясы және графикалық құралдардың
қолдану салалары
1. ИМГ түрлері
2. Файлдар форматтары
3. Растрлі графика форматтары
4. Векторлы графика форматтары
Қазіргі кезде компьютерлі графика әртүрлі салаларда қолданады. Әрбір
бағытқа графикалық программа немесе графикалық пакет деп аталатын арнайы
программалық жабдықтау жасалады.
Ғылыми графика.
Бұл ең бірінші пайда болған бағыт. Мақсаты – ғылыми зерттеулердің
объектілерін визуализациялау (көрнекі бейнесін жасау), есептеулер нәтижесін
графиқалық өндеу, нәтижелерін көрнекті түрде беретін есептеу
эксперименттерін жүргізу.
Жұмыстық графика.
Әртүрлі мекемелердің жұмысында қолданылатын көрнекіліктерді жасауға
арналған компьютерлік графиканың саласы. Жоспарлық көрсеткіштер, есептік
документтер, статистикалық жиынтықтар сияқты объектілерге деловая графика
көрнекті материалдар жасайды. Көбінде ол графиктер, диаграммалар.
Конструкторлық графика.
Жаңа техника жасайтын инженер -конструкторлар жұмысында қолданылады.
Компьютерлі графиканың бұл түрі жобалауды автоматизациялау жүйелерінің(ЖАЖ)
қажетті элементі болып саналады. ЖАЖ-да графика жобалайтын құралдардың
техникалық сызбаларын дайындауға қолданылады. Графика оптималды
конструкцияны, детальдердің ең тиімді жиналымын іздеу, конструкцияны
өзгерткенде пайда болатын салдарды болжау. Конструкторлық графиканың
құралдары арқылы жазық бейнелерді (проекциялар, қималар) және кеңістіктік,
үшөлшемді бейнелерді алуға болады.
Иллюстративті графика.
Иллюстративті графиканың программалық құралдары адамға қағазға
карандаш, бояу, циркуль, сызғыш көмегімен сурет салғандай, компьютер сурет
салуға мүмкіндік береді. Иллюстративті графика пакетінің ешқандай
өндірістік бағыты жоқ. Сондықтан олар жалпыға арналған қолданбалы
программалық қамтамасыз етуге жатады.
Көркем және жарнамалық графика.
Бұл салыстырмалы түрде жаңа сала. Компьютер көмегімен жарнамалық
роликтер, мультфильмдер, компьютерлік ойындар, видео сабақтар, видео
презентациялар және т.б. жасалады. Бұл мақсатта графикалық пакеттре
компьютердің жылдамдығына және жадысына талаптар қояды. Бұл класстың
графикалық пакеттерінің айырмашылығы нақты бейнелер, қозғалатын суреттер
жасау мүмкіндігі. Нақты бейнелер жасау үшін графикалық пакеттерде күрделі
математикалық аппарат қолданылады. Мысалы, үшөлшемді объектілердің суреті,
қозғалыстары, әсерлесуі – геометриялық есептеулерімен байланысты.
Жарықтандыруды, көлеңкені, бет фактурасын көрсету үшін оптика заңдарын
ескеретін есептеулерді қажет етеді. ЭЕМ-де қозғалатын бейнелерді алу
компьютерлік анимация деп аталады. Анимация сөзі жандандыру деген
мағынаны білдіреді. Мысалы, мультфильм жасау үшін суретшілерге бір-бірінен
тек біраз ғана айырмашылығы бар мыңдаған суреттер салу керек. Содан бұл
суреттер кинопленкаға түсіріледі. Компьютерлік анимация жүйесі жұмыстың
көптеген бөлігін өзіне алады. Суретші экранда қозғалатын объекттің бастапқы
және соңғы күйлерін салады, ал барлық аралық күйлерді компьютер жасайды.
Мұны жасау үшін берілген қозғалыс типін сипаттайтын математикалық аппаратты
қолданады. Экранға белгілі жиілікпен шығарылатын суреттер қозғалыс
иллюзиясын жасайды. Мультимедия деп қолданушыға бірнеше каналдармен әсер
етуді түсінеді. Мультимедия оқыту, жарнама, ойындар саласында қолданыс
тапты.
файлдар форматы
Форматтарды білу бейненің саспасын бағалауға және сақтауға дұрыс
формат таңдауға мүмкіндік береді. Кейбір кезінде танымал болған форматтар
қазіргі уақыт талаптарын сай емес, кейбір форматтар ешқайда қолданыс
таппаған, өйткені оған программалық қамтамасыз ету жасалмаған.
Растрлік графика форматтары
Растрлік графика жұмыс нәтижелерін сақтауға ең тиімді формат tiff,
PhotoShopта жұмыс жасау үшін — psd форматы қолданылады. Басқа форматтар
веб-графикаға арналған немесе арнайы мақсатта қолданылады.
КеңейтілуіФорматтың Қолданысы
толық атауы
bmp Windows Windowsтағы бейнені экранда көрсетуге арналған. Ол
Bitmap суреттерді жұмыс столында орналастыруға тиімді және
программалық қамтамасыз етуді жасауда қолданылады
(заставка, экрандық кнопкалардағы пиктограммалар).
Bmpға конверттауда алғашқы файлдың сапасы сақталады,
бірақ басқа мақсаттарда оптималды емес.
icо, cur, Icon, Cursor,ico — белгілі мөлшерлі bmp (16x16) пиксел.
ani Animated cur — сол сияқты , курсорларды шығаруға (бағыттауыш,
құмдық сағаттар және т.б);
ani — анимацияланған курсор
gif CompuServe Аз түсті(256 түске дейін) графиканы сақтауға арналған
Graphics және оны интернетке орналастыруға арналған формат.
Interface Мәліметтерді сығып сақтайды. Экранды графикаға
Format арналған. Мөлдір фонда бейнелер жасау, жол арқылы
жүктеуге мүмкіндік береді. Тағы бір ерекшелігі –
бірнеше бейнені бір файлда сақтау, яғни ол
анимацияланған роликты веб-бетке шығаруға мүмкіндік
береді.
jpg (jpe, Joint Қазіргі уақыттағы экранды графиканың ең тараған
jpeg, jif Photographicsформаты. Сығу алгоритмі жоғары (bmp форматындағы 1,5
-...-) Expert Group мб файл JPEG форматында 10-150 кб орын алады). Бұл
форматта цифрлық фотоаппараттың фотосуреттері
сақталады.
Растрлік графиканың сапасы бұл форматта әртүрлі болуы
мүмкін (сығу коэффициентіне байланысты). Jpgда негізгі
мақсат- файлдың көлемін азайту, сапасы екінші орында.
tif (tiff)Tagged Image Дайын растрлік бейнелерді сақтау және баспаға жіберу
Pile Format ең оптималды формат. Конверттау кезінде алғашқы
бейненің сапасын толығымен сақтайды, кеңейтілуін
сақтайды. Aldus және Microsoft фирмалары құрған. RGB
және CMYK түсті модельдерінде TIFF форматы 16,7 млн.
түсті қамтиды (24 бит).
TIFFтың бірнеше варианты және оның барлығын қамтитын
программа жоқ. TIFFтың сығылмаған файлдары үйлесімді
болады. TIFFтың сығылған файлдарымен жұмыс жасағанда
көшіруде қиындықтар болады.
рсх PC PaintbrushҚазір сирек қолданылады, бірақ алғашында тараған
Format болған. рсх форматы – ашық формат, сондықтан оны
жөндеу, зерттеуге қолданатын.
psd PhotoShop AdobePhotoshop документтерін сақтау форматы. Бейнені
Document сақтайды және оны қайта түзетуге мүмкіндік береді,
бейненің барлық қасиеттері туралы мәліметтерді
сақтайды. Сондықтан tifтан қарағанда көп орын алуы
мүмкін.
png Portable Сапасын жоғалтпайтын сақтау форматы. Ашық формат болып
Network есептеледі, біраз уақытта gifты ауыстыру мүмкіндігі
Graphics бар(жетіспеушілігі- анимация мүмкіндігі жоқ).
Format
Векторлы графика форматы
Бір компьютерден екіншіге көшіргенде векторлы форматтардың барлығына
келесі ескертулер актуальді:
Суреттегі шрифттар көшірілетін машинада орнатылған болу керек
Программаның жаңа версиясының пайда болғанында форматтың да жаңа ферсиясы
пайда болады, яғни алдыңғы программаның версиялары бұл форматты
қабылдамайды.
Кеңейтілуі Форматтың Қолданысы
толық атауы
cdr Corel Draw CorelDrawда жасалған векторлы бейнені сақтау
Format форматы. Файл форматы CorelDraw версиясына
байланысты болады. 6 версияның файлдарын 11 версияда
ашу мүмкін емес.
wmf, emf Windows Жай графикаға арналған Microsoft форматы.
Enchanced MsOfficпен алмастыруға тиімді.
Metafile
swf Flash Shock Векторлы графиканы интернетке орналастыруға арналған
wave Macromedia Flash форматы.
ai Adobe Adobe Illustrator программасының форматы. Epsтың
Illustrator азайтылған варианты.
еps EncapsulatedБаспаға шығарудың өндірістік стандарты. PostScript
PostScript беттерді сипаттау тіліне негізделген. Adobe фирмасы
жасаған. Егер сізге бейнені QuarkXPress, Adobe
Illustrator немесе PageMaker қарау программаларында
сақтау керек болса, EPS форматын таңдаңыз. Ерsте
векторлық және растрлік бейнені сақтауға болады
fh* Macromedia Macromedia Freehand программасының форматы, *
Freehand версия номерін көрсетеді (мысалы fh8 — Freehandтың
Format 8-версиясы).
pict Apple PicT Макростарға арналған epsтың аналогы . PC-да
Format қолданылмайды.
Өзіндік бақылау сұрақтары:
1. Растрлік графика форматтары
2. Векторлық графика форматтары
Ұсынылатын әдебиет:
1. AutoCad 2000 Рассоловский Н.М. Москва , 2001
2. AutoLISP: программирование в AutoCad Кудрявцев Е.М., Москва 1999
3. AutoCad 2000 Амура Д., Москва, 2000
4. Пантюхин П.Я., Быков А.В. Компьютерная графика Москва, 2008
5. Джакабаев Ж.Ж. Компьютерная графика, Алматы, 2001
6. Тимофеев Г., Тимофеева Е. Графический дизайн, Ростов-на Дону, 2004
3-дәріс AutoCad графикалық жүйесінің ерекшеліктері және артықшылықтары
1. AutoCad графикалық жүйесінің ерекшеліктері
2. AutoCad графикалық жүйесінің артықшылықтары
Сызу жұмыстарын автоматизациялау программалар пакеті AutoCad сызу
жұмыстарына арналған қуатты құрал болып табылады. Ол сіздің нұсқауыңыз
бойынша сізге қажетті сызбаның тез және дәл, нақты генерациясын алуды
қамтамасыз етеді. Бұл программа сонымен қатар сізге сызу барысында
жіберілетін қателерді оңай жөндеуге және үлкен дәлдеп түзетулерді бүкіл
сызба жұмысын қайтадан құрмай-ақ орындауға мүмкіндік береді. Ол программа
сызудың таза, нақты және соңғы вариантын генерациялайды. AutoCad жүйесі
сіз үшін жұмыс істейді. Сызбаңызға өзінен ешнәрсе қоймайды. AutoCad
жүйесінің көмегімен дайындалған сызба сіздің асықпай анық қолмен дайындаған
сызбаңызбен ойша бірдей болып келеді. (Ойша дейміз себебі AutoCad жүйесі
өзінің мүмкіндіктеріне байланысты оның нақтылығын арттырады). Сіздің
сызбаңыз нұсқауыңыз бойынша дәл болады, және әрбір элемент қалаған
орныңызда дәл орналасады.
AutoCad программалар пакеті сіздің микрокомпьютеріңізге арналған
қосымша сызба жұмыстарының жүйесін ұсынады. Сызба жұмысын
автоматизациялаудың қосымша жүйелері өте қуатты құрал болып табылады.
Есептеу жүйесінің пайдалануымен дайындалған сызбаны дайындау және
модификациялаудағы жылдамдық пен жеңілдігі қолмен сызудан қарағанда көп
уақыт үнемдеуін қамтамасыз етеді. AutoCad жүйесі микрокомпьютер
қолданушыға бұрын тек үлкен және қымбат есептеуіш жүйелерінде ғана мүмкін
болған үлкен мүмкіндіктерді береді.
Негізінен алғанда AutoCad жүйесін пайдаланғанда сызба жұмыстарына
шектеу жоқ. Егер сызба қолмен дайындалған болса, ол компьютермен де
генерацияланған болу керек.
Төменде жүйенің кейбір мүмкіндіктері көрсетілген:
- барлық архитектуралық сызбалар
- интерьерді жобалау және орналастыруды жоспарлау
- технологиялық сызбалар және ұйымдастырылған диаграмалар
- кез келегн қисықтар
- электронды, химиялық, құрылыстық және машина жасаудағы қосымшаларға
арналған сызбалар.
- Графиктер, математикалық және т.б. ғылыми функцияның көрінісі.
- Суреттер салу.
Қазіргі кезде Автокад жобалық-сызба жұмыстарының автоматизациясының
стандартталынған жүйесіне дейін өсті. Компьютерлік техникалық ақпараттық
құралдарының жақсы дамуы Автокадты ойлап шығарушылардың оны екі өлшемді
жазық сызбалар жасауға, сонымен қатар күрделі көлемді концтрукцияларды
модельдеуге, әр түрлі сандық және символдық массивтермен байланысты
құрылымдық жүйелер құруға мүмкіндік туғызды. Жүйенің аты ағылшын тіліндегі
қысқартылған “Automated computer Aided Drafting and Design” сөз тіркесінен
алынған, аударғанда ЭВМ көмегімен автоматизацияланған сызба салу және
жобалау және бұны былайда түсінуге болады: автоматизацияланған жобалауды
программалау жүйесі.
Автоматизацияланған жобалау есептегіш техника қолданылатын бірден-бір
маңызды облыс. Компьютер технологтар мен құрастырушыларға САПР толық
мүмкіндігін береді, оларды қолмен жұмыс жасаудан босатады, шығармашылықпен
айналысуға мүмкіндік береді. Осы уақытқа дейін САПР таратылуы баяу жүрген,
оған 1-шіден себеп құрастырушы есептердің алгоритмдерінің қиындығы, 2-шіден
құрастырушыға онша жақындатылмаған диолог пен компьютерлік жүйелер.
Автокадпен жұмыс жасауды әр бір адам мыналарды білу керек: жүйеге қалай
кіру керек, бұрын жасалған суретті қалай жүктеу керек, жаңадан қалай құру
керек, оны қалай сақтау керек, түстермен, қабаттармен қалай жұмыс істеу
керек т.б.
Auto CAD сызбалы - графикалық жұмыстарды автоматизациялау жүйесін
басқарады. Auto CAD графикалық пакетінде сызба құруға қажетті барлық
конструкторлар бар. Автоматизацияланған ортада қолмен сызу құралдары
графикалық примитивтермен (нүкте, кесінді, шеңбер және т.б) оларды
реттейтін командалар (өшіру, орын ауыстыру, көшіру және т.б), команданы
құру примитивтері (ендік тапсырма, графикалық обьектілердің типімен түрі)
сәйкес келеді. Керекті форматтағы беттерді және сызбаның масштабын таңдау
үшін сызбаны баптауға сәйкес келетін командалар бар. Өлшемін алу үшін
конструктор сызбаның өлшемін береді, өлшем, сызылған сызық және тіл
(стрелка) және жазулар автоматты түрде орындалады.
(1 - сурет) Суретте AutoCAD – тың жұмыс экраны көрсетілген.
Бұл экранда төрт функционалдық зонаны ерекшелеуге болады:
- Жұмыстық графикалық зона – бұл экранның ортасындағы үлкен зона, осы
зонада сызба орындалады. Сол жақ төменгі бұрыштан қолданушының
координаттық жүйесінің пиктограммасын табуға болады. Тіл бағыты осьтің
үйлесімді бағытымен сәйкес келеді.
- Жүйелік мәзір және құралдар тақтасы. Ең жоғарыдан тақырып жолын табуға
болады, ал соның астында Auto CAD жүйелік мәзірі орналасқан. Одан
төменде құралдар таұтасымен жабдықталған үш жол бар. Жұмыс зонасының сол
жағында құралдар тақтасының қозғалмалы (плавающие) құралдар тақтасы
орналасқан. Оларды экранның кез – келген жеріне орналастыруға болады.
Auto CAD – та қажетті жағдайда қолданылатын басқа да көптеген құралдар
тақтасы бар.
- Командалық жол. Бұл экранның төменгі жағында жолдың алдына қарай
орналасқан және командалық қорытынды шығару үшін қызмет етеді. Жүйелік
диолог құруда осы команданың қозғаласын нақтылайды. Командалық жолда
пернетақтаның көмегімен оның атын тере отырып жүйеге команда беруге
болады.Егерде команда құралдар тақтасына немесе мәзір бөлігіне
пиктограмма арқылы жіберілсе де командалық жолдағы реакция сәйкес
командалық жүйеде де бейнеленеді. Қай команда болмасын алдыңғы команда
аяқталғаннан кейін ғана орындалады. Бұл үшін командалық жолдан Команда
командасын шақырамыз. Егер сіз басқа бір команданы шақырып қойсаңыз
немесе осы командада қателессеңізосы команданы аяқтамай пернетақтадан ESC
пернесін баса салуға болады.
- Қалып – күй қатары. Қалып – күй жолында перекрести координаталары
бейнеленген. Олар тышқанның көмегімен перекересттің араласуы арқылы
өзгертіледі. Келесіде жүйенің түрлі мәзірлерін , диологтық терезе олардың
құралдарын толық қарастырамыз. Бірақ ең болмағанда графикалық примитив
(мысалы, кесінді) сызып алмайынша бұл негізгі түсініктің мағынасын беру
қиын болады. Сондықтан берілген нұсқауға көңіл бере отырып кесіндінің
сызбасын тура сызу керек, содан соң оны өшіріп, қайтадан қалпына келтіру
керек, соңында осы сызбаны сақтау керек. Сызбаны бастамас бұрын көз
алдымызда сызылатын обьектінің барлық жобасы сиатындай зона болу керек.
Программаны жіберу үшін немесе жаңа сызба сызу үшін көрінген зона және
оның кеңістігі жобалаушыға қажетті мөлшерден аз болуы мүмкін. Көзбен
шолып кіруге болатын үлкен зона AutoCAD экранының операциясы арқылы
қамтамасыз етіледі де, қолданушының баптауына жатады және сызбаның
шектелімі (лимит) деп аталады. Берілген шектелім жобаланған обьектінің
суммарлы габариттық өлшемінен бірнеше есе басымырық болады. Сызбаның
мөлшерін беру үшін жүйелік мәзірдегі Файл бөлімін таңдап, оның ішінен
Параметры страницы және диологтық терезеден (2-сурет) беттің мөлшерін,
өлшем бірлігін және т.б құру керек.
Өзіндік бақылау сұрақтары:
1. AutoCad графикалық жүйесінің ерекшеліктері
2. AutoCad графикалық жүйесінің артықшылықтары
Ұсынылатын әдебиет:
1. AutoCad 2000 Рассоловский Н.М. Москва , 2001
2. AutoLISP: программирование в AutoCad Кудрявцев Е.М., Москва 1999
3. AutoCad 2000 Амура Д., Москва, 2000
4. Пантюхин П.Я., Быков А.В. Компьютерная графика Москва, 2008
5. Джакабаев Ж.Ж. Компьютерная графика, Алматы, 2001
6. Тимофеев Г., Тимофеева Е. Графический дизайн, Ростов-на Дону, 2004
4-дәріс AutoCad жүйесі көмегімен қарапайым сызбаларды жасау құралдары
Auto CAD суреттер сызбаның элементі болып табылатын геометриялық
примитивтерді теру арқылы нүктенің немесе обьектінің жиынтығы ғана емес
толықтай өңделген жүйе түрінде құрылады. Графикалық примитив құралдар
тақтасындағы “Рисование” немесе “Черчение”менюін шақыру арқылы сызылады
немесе командалық қатардан “Команда”енгізіледі.
(1-сурет)
Сызықтарды құру.
Кесінді
Line командасы-кесінді құру.
Команданы шақыру:
- Командалық жол: Line;
- Құралдар тақтасы: Кесінді (1-сурет)
Line командасының кілті:
- Close-сынықты тұйықтау;
- Undo-ақырғы салынған кесіндіні өшіру.
Команда:Командалық жолға Line командасын енгізіп Enter пернесін басу
Команда: line Enter пернесін басу
Координатаны көрсетіңіз:10,10 Кесіндінің бірінші нүктесінің
координатын енгіз және Enter пернесін бас
Spesify next point or [Undo]:100,50 Кесіндінің екінші нүктесінің
координатын енгіз немесе жою үшін Undo және Enter пернесін бас
Spesify next point or [Undo]:200,50 Кесіндінің келесі нүктесінің
координатын енгіз немесе жою үшін Undo және Enter пернесін бас
Spesify next point or [CloseUndo]:close Кесіндінің келесі нүктесінің
координатын енгіз немесе жою үшін Undo немесе Close-ді алдыңғыны жасыру
үшін бас және Enter пернесін бас
Тік және сәуле
xLine командасы-екі бағыттада соңы жоқ тура орналасқан.
Команданы шақыру:
- Командалық жол: xLine;
- Құралдар тақтасы: Тура (1-сурет)
хLine командасының кілті:
- Hor – тура көлденең берілген нүкте арқылы құру;
- Ver – тігінен тура берілген нүкте арқылы құру;
- Ang – нүкте және бұрыш бойынша тура құру;
- Bisect – берілген үш нүкте арқылы жарты бұрышпен;
- Offset – негізгі сызықтан ауытқу. Негізгі сызықпен тура немесе параллель
құрылады.
Команда: хline командалық жолда “ xLine ”командасын енгізіп Enter
Spesify a point or [HorVerAngBisectOffset]:10,10 орталық нүктеден
тура координат жүргіземіз немесе кілтін енгіземіз және Enter
Spesify throught point:10,100 тігінен жанама өтетін нүктенің
координатын енгізіп Enter пернесін бас
Ray командасы – сәуленің құрылуы.
Команда: Ray командалық жолда “ Ray ”командасын енгіз және Enter
Spesify start point:10,10 сәуленің бірінші нүктесінің координатын
көрсет және Enter пернесін бас
Spesify throught point:10,100 нүктенің сәуле өтетін жанама координатын
көрсет және Enter пернесін бас
Жартысызық
pLine командасы – жартысызық құру.
Команданы шақыру:
- Командалық жол: pLine;
- Құралдар тақтасы: Жартысызық (1-сурет).
Жартысызық жүйелік сызықтармен доғалық сегменттердің байланысынан
тұрады және графикалық примитивтер жүйесі сияқты өңделеді. Жеке
сегменттердің енін немесе жарты енін беруге болады, жартысызықты сызу
немесе тұйықтау.
pLine командасының кілті:
- Arc – доға тәртібіне өту;
- Close – жартысызықты кесіндімен бекіту;
- Halfwidth – жартысызықтың жарты енін береді;
- Length – алдыңғының жалғасы ретінде сол бағытқа құрылған сегменттің
ұзындығы;
- Undo – ақырғы құрылған сегментті жою;
- Width – келесі сегменттің енін береді.
Команда: pline командалық жолда “ pLine ”командасын енгізіп Enter
пернесін бас
Spesify start point:100,10 бастапқы нүктенің координатын енгіз де
Enter
пернесін бас
Current line – width is 0.0000 – жартысызықтың ағымдағы ені;
Spesify next pointor [Arc Close Halfwidth Length Undo Width]:
100,100 келесі нүктенің координатын енгіз немесе кілтін көрсетіп Enter бас
Доға салу ережесі
Spesify next point or [Arc Close Halfwidth Length Undo
Width]: Arc кілт туралы сұранысқа “ Arc ” енгізіп Enter бас
Spesify endpoint of arc or [ Angle Center Close Direcation
Halfwidth Line Radius Second pt Undo Width ]: 200,10 доғаның
соңғы нүктесінің координатын енгізіп Enter пернесін басу керек.
pLine командасының доға тәртібіндегі кілті:
- Angle – орталық бұрыш;
- Center – доғаның ортасы;
- Close – доғаны жасыру;
- Direcation – бағыт;
- Line – кесіндінің тәртібіне өту;
- Radius – доғаның радиусы;
- Second pt – доғаның екінші нүктесін үш нүктемен.
Кішкентай сызық (Мультилиния)
Мультилиния – параллельдік сызықтардың жиынтығы.
mLine командасы – мультилиния құру;
mLine командасының кілті
- Justification – сызықтың бастапқы нүктесіндегі жағдайын анықтау, келесі
белгілерді қабылдауы мүмкін:
- Top – сызықтың бастапқы нүктесі жоғарғы сызықтан табылады (егер солдан
оңға қарай сызса);
- Zero – бастапқы сызықтың нүктесі мультилинияның соңғы сызықтарының
арасынан табылады;
- Bottom – сызықтың бастапқы нүктесі төменгі сызықтан табылады;
- Scale – берілген коэффициенттер Offset-тің пропорционалдық ауытқуы,
анықталған түрде (соңғы сызықтардың арақашықтығы);
- Style – стиль (түр)таңңдау. (мультилинияның стилін “Стили мультилинии”
терезесінен “Формат ” R “Стиль мультилинии” менюі бөлімінен таңдауға
болады ).
Команда: mLine командалық жолда mLine командасын енгіз және Enter
пернесін шертіңіз
Current settings:Justification=Top,мультили нияның ағымдағы құрылуы
Scale=1.00, Style=STANDARD
Specify start point or [Justification Scale STyle]:100,10
бастапқы нүктенің координатын көрсет немесе кілт таңдап және Enter пернесін
бас
Specify next point:100,100 келесі нүктенің координатын көрсет және
Enter пернесін басу керек.
Көпбұрыш
Polygon командасы – дұрыс көпбұрыштың құрылуы.
Polyline командасының кілті
- Edge – бір жақтың тапсырмасы.Сұраныстан кейін жақтың бірінші және екінші
нүктелерінің координаттарын енгізу керек;
- Inscribed in circle – Көп бұрышты құру;
- Circumscribed about circle – суреттелген көпбұрышты құру;
Команда: Polygon Командалық жолда Polygon командасын енгізіп Enter
пернесін басыңыз
Enter number of sides 4:5 көпбұрыштың жақтарының санын енгіз және
Enter пернесін басыңыз
Specify center of polygon or [Edge]:200,200 копбұрыштың орталық
координаттарын енгіз немесе кілтті таңдап Enter бас
Enter an option [Inscribed in circle Circumscribed about circle]I:
жазылған копбұрышты құру үшін “ I ” кілтін енгізіп Enter бас
Specify radius of circle:100 суреттелген шеңбер радиусын енгізіп Enter
пернесін басу керек.
Қисық сызықты обьектілерді құру.
Сплайн
Сплайн берілген нүктелер жиынтығы арқылы өтетін тегіс қисықты
білдіреді.
Spline командасы – сплайн құру;
Команда: Spline командалық жолға “Spline” командасын енгіз Enter
Specify first point or [Object]:100,10 бірінші нүктенің немесе
обьектінің координатын енгіз және Enter пернесін бас
Specify next point:110,30 келесі нүктенің координатын енгізіп Enter
пернесін бас.
Шеңбер
Сircle командасы – шеңбер құру;
Сircle командасының кілті
- 3Р-шеңберде жатқан үш нүкте бойынша шеңбер сызу;
- 2Р-диаметрде жатқан екі нүкте бойынша шеңбер сызу;
- Ttr-екі жанама және радиус арқылы шеңбер сызу;
Сommand: Circle командалық жолға “Circle” командасын енгізу және
Enter
Specify center point for circle or [3P 2P Ttr (tan tan
radius)]:100,100 шеңбердің орталық координатын енгіз немесе кілтін енгізіп
Enter басу
Specify radius of circle or [Diametr]:50 радиустың көлемін (немесе
диаметрін) көрсетіп Enter пернесін басыңыз.
Доға
Arc командасы – доға құру.
Arc командасының кілті
- Center – доғаның ортасындағы нүкте;
- End – доғаның соңғы нүктесі;
- Angle – бұрыш;
- chord Length – хорданың ұзындығы;
- Direction – жанама бағыт;
- Radius – доғаның радиусы.
Эллипс
Ellipse командасы – эллипстің құрылуы.
Ellipse командасының кілті
- Arc – эллипстік доғаның құрылу тәртібі;
- Center – эллипс ортасының көрсеткіші;
- Rotation – эллипстің бастапқы осінің айналасындағы бұрылыс көрсеткіші.
Команда: ellipse командалық жолда “ ellipse ” командасын енгізіп
Enter
Specify axis endpoint of ellipse or [Arc Center]:50,100 эллипстің
бірінші осінің бастапқы нүктесінің координатын енгізіп немесе кілт енгізіп
және Enter пернесін басу керек
Specify other endpoint of axis:150, 100 эллипстің бірінші осінің соңғы
нүктесінің координатын енгізіп және Enter пернесін басу керек
Specify distance to other axis or [Rotation]:20 эллипстің екінші
осінің жарты ұзындығын беріп немесе кілт енгізіп және Enter басу керек.
Дөңгелек
Donut командасы – дөңгелек құру.
Өзіндік бақылау сұрақтары:
1. AutoCad графикалық жүйесінің құрпалдары
Ұсынылатын әдебиет:
1. AutoCad 2000 Рассоловский Н.М. Москва , 2001
2. AutoLISP: программирование в AutoCad Кудрявцев Е.М., Москва 1999
3. AutoCad 2000 Амура Д., Москва, 2000
4. Пантюхин П.Я., Быков А.В. Компьютерная графика Москва, 2008
5. Джакабаев Ж.Ж. Компьютерная графика, Алматы, 2001
6. Тимофеев Г., Тимофеева Е. Графический дизайн, Ростов-на Дону, 2004
5-дәріс Сызба элементтерін редактирлеу.
1. Сызба элементтерін редактирлеу.
2. Редактирлеу объектілерін таңдау
AutoCad объектінің бейнесімен емес, бейнені құратын геометриялық
сипаттауымен жұмыс жасайды. Мысалы, AutoCad графикалық редакторында
кесінді екі нүктемен сипатталады, шенбер ортасымен және радиусымен
сипатталады және т.б.
Нүктенің координаттары сызбаның жұмыс аумағында тышқанмен, клавиатура
арқылы командалық жолда беріледі. Координатты көрсетудің бірнеше әдісі
болады:
1. Тышқан көмегімен – қалып жолында координаттар көрсетіледі.
2. Тышқан көмегімен – тор арқылы. Егер тордың қадамы - 5мм
болса, қадамдарды санау арқылы көрсетіледі.
3. Клавиатура көмегімен-x және у координаталарын пробелсыз үтір
енгізу(мысалы, 100,200).
4. Клавиатура көмегімен-салыстырмалы декартты координаттар
ретінде. Алдыңғы нүктеден жаңа нүктеге көшу үшін координаталар осімен
қаншаға және қай бағытта қозғалу керек екенін көрсету керек. Біздің мысалда
ОХ осімен +120 ал ОУ осімен 0мм-ге қозғалу керек, сондықтан @120,0
енгіземіз.
5. Клавиатура көмегімен-салыстырмалы полярлы координаттар
ретінде. Жаңа нүктені алдыңғы нүктемен қосатын вектордың ұзындығын және
көлбеулік бұрышын. Біздің мысалда ұзындығы 120, 0 бұрышымен қозғалады,
сондықтан @1200 енгіземіз [ "" (бұрыштың белгісі), бұрыш теріс болуы да
мүмкін].
AutoCAD-та сызбаларды жасағанда сызбанының элементтері бір бүтін болып
табылатын геометриялық қарапайымдар жиынынан жасалады. Графикалық
қарапайым "Рисование" және "Черчение" панелінен сызу және салу командалары
арқылы немесе командалық жолда шақыру арқылы жасалады. Сызбаны жасау
барысында сызбаның жеке элементтерін өзгерту қажеттілігі туады, онда
Изменение инструменттер панелін қолданып, өзгертулер енгіземіз(1 сурет).
Сурет 1 Изменение инструменттер панелі
Подобие: командасының кілті
– Точка – нүкте арқылы ығысуды көрсетуге мүмкіндік береді
Черчение және Изменение командаларын қолданып, сызбаны салу мысалын
қарастырайық .
A4ISO файлын ашып, Чертеж2 атпен сақтаңыз
2 суреттегідей жаңа слой құрып, Контур слойына көшіңіз
Сурет 2
Отрезок және Дуга командаларын қолданып, жабық контур салыңыз(3 сурет).
Сурет 3 Сызбаның элементтерін салу
– 1 түзуді Отрезок командасын қолданып салыңыз, координаттары 80,220 және
180,183.5;
– 2 доғаны 42 мм радиусты шеңбер арқылы объектті привязканы қолдана
отырып салыңыз;
– 3 түзуді 1 түзуге симметриялы түрде салыңыз;
– Радиусы 5,5 мм болатын доғамен контурды жабыңыз
2 доғаның ортасымен дәл келетін шеңбер салыңыз:
– Круг командасын шақырыңыз;
– Курсорды үлкен доғаның ортасына әкеліп, Центр сөзі шыққанда тышқанның
сол жақ батырмасын басыңыз;
– Клавиатурада шеңбер ортасын 22 енгізіңіз.
Детальдің екінші проекциясын(Ені 20 мм болатын тіктөртбұрыш)
прямоугольник, отрезок және объектная привязка командаларын қолданып
салыңыз(Сурет 4).
Оси слойын орнатып, бұл слойда остік сызықтарды және радиусы 30 мм
болатын шеңбер салыңыз.
Өзіндік бақылау сұрақтары:
1. AutoCad графикалық жүйесінің редактирлеу командалары
Ұсынылатын әдебиет:
1. AutoCad 2000 Рассоловский Н.М. Москва , 2001
2. AutoLISP: программирование в AutoCad Кудрявцев Е.М., Москва 1999
3. AutoCad 2000 Амура Д., Москва, 2000
4. Пантюхин П.Я., Быков А.В. Компьютерная графика Москва, 2008
5. Джакабаев Ж.Ж. Компьютерная графика, Алматы, 2001
6. Тимофеев Г., Тимофеева Е. Графический дизайн, Ростов-на Дону, 2004
6-дәріс AutoCad жүйесіндегі экрандау есебі
Үш өлшемді объекті моделімен жұмыс істегенде графикалық экранды
өзіңнің проекция мен көзқарасыңа байланысты бөлімдерге бөлуге болады.
AutoCAD жүйесі бөлімдердің кез келген санында конфигурация құруға мүмкіндік
береді және мұндай конфигурация кез келген уақытта қайта келтіруге болатын
әрбір осындай конфигурацияға ат беруге болады.
ВЭКРАН командасы, сонымен қатар Стандартная панеліндегі Диалоговое
окно видовых экранов кнопкасы сәйкес келеді және Вид менюіне түсетін
Видовые экраны бөлімі түрленген экрандар конфигурациясын құрады.
1-сурет.
2-сурет.
Бұл терезенің Новое имя:(New name:)жолы түрленген экрандар
конфигурациясын құрудағы оның атын беру үшін арналған. Егер ат бермесе,
онда жаңа конфигурация құрылады, бірақ сақталмайды(яғни, келесі
конфигурацияға өткеннен кейін аты болмағандықтан берілген конфигурвция
қайтадан қалпына келмейді.
Образец (Preview) жолы Стандартные конфигурации :(Standard viewports)
жолында белгіленген ішкі түрін көрсетеді. Применить: (Apply to:) жолында 2
белгіні таңдау арқылы, графикалық экранда бөлімдерге бөліну операциясы
болатын көрсетеді:
• Ко всему экрану
• К текущему ВЭкрану (Current Viewport)
Режим: (Setup:) жолында тұтынушыға тек 2 белгі ұсынылады:
• 2D(2D) –түрленген экрандарға таралатын текущий түр,
• 3D(3D) – құрылып жатқан түрленген экранда текущий түр орнатылады,
ал қалғандарында AutoCAD жүйесі сәйкес келетін түрлерді алады.
Сменить вид на : (Change view to:) жолы негізгі түрленген экранда қандай
түр орнату керек екендігін көрсетеді.
3-сурет.
Тізімнен Стандартные конфигурации:(Standard viewports) Три: выше (Three:
Above) конфигурациясын, Режим: (Setup:) жолында 3D таңдап аламыз, ал
Сменить вид на : (Change view to:) жолында ЮВ изометрию(SE Isometric). Аты
ретінде, мысалы, КОН3 деп жазып, ОК(ОК) батырмасы арқылы диалогтік терезені
жабу керек. Графикалық экран 3 бөлікке бөлінеді(3-сурет).
Бұл үш түрленген экрандардың тек біреуі ғана активті болады – бұл
тышқанның көрсеткіші стрелка емес айқас (крестик) болып тұрған экран.
Сонымен қатар, активті экранның басқасынан айырмашылығы, оның қалыңырақ
шекарасы(рамкасы) болады. Біздің жағдайда, үстіңгі түрленген экран активті
болып тұр. Егер басқа экранды активтеу үшін, тышқанның сол жақ батырмасын
сол экранға шертсек болғаны.
Экрандарда әр түрлі ПСК(жүйенің координат пиктограммасы)
орнатылғанына назар аудару керек: жоғарыдағы және сол жақтағы түрленген
экрандарда – МСК, ал оң жақта ХУ жазықтығы өзінің түріне параллель – ПСК.
Сондықтан, құру үшін ары қарай экран таңдағанға байланысты,
құрудың(тұрғызудың) осындай жазықтығы жұмыс жасайды. КРУГ: (Circle)
командасы бойынша сол жақтағы және оң жақтағы түрленген экранда цилиндр
салсақ, онда олар кеңістікте әр түрлі орналасқанын көреміз.
4-сурет.
Егер бір экранды конфигурацияға оралғымыз келсе, онда сол экранды
активтеп және ВЭКРАН командасы арқылы Видовые экраны диалогтік терезесін
аламыз. Новые ВЭкраны (1-сурет) Один конфигурациясын таңдаймыз, ал
Применить: жолында Ко всему экрану орнатамыз. Бір экранға көшудің басқа
мүмкіндігі - Вид менюіне түсетін 1ВЭкран таңдау керек.
Видовые экраны диалогтік терезесіндегі Именованные ВЭкраны (4-сурет)
вкладкасы бізге бастапқы суреттегі сол немесе басқа атпен сақталған
түрленген экрандарды 1,2,3 немесе 4 бөліктерге бөлуге болады. Ол үшін
Видовые экраны диалогтік терезесіндегі Новые ВЭкраны вкладкасы қолданылады
немесе Видовые экраны , Вид менюіне түсетін 2(3,4) ВЭкрана (2,3,4) ВЭкрана
пунктері қолданылады.
Сонымен қатар, 3-суреттегі оң және сол жақтардағы экрандарды бір
бірімен қосуға болады, сонымен қатар, ол экранда өзіне керекті экранның
түрін таңдауына болады. Ол үшін Видовые экраны пункті, Вид менюіндегі
Соеденить орындауға болады.
Түрленген экранда немесе бүкіл графикалық экран(егер ол бөлінбеген
болса) осы экранда масштабы мен (взгляд) түрін орнатуға болады. Түрлерге
түрленген экрандар сияқты ат қоюға болады және осы аттары бойынша кері
қайтаруға болады. Осыны орындаудағы негізгі жолдар болып Вид командасы және
Вид құралдар тақтасы болып табылады.
5-сурет.
Вид құралдар тақтасындағы батырмалар(солдан оңға қарай)
• Именованные виды – Вид диалогтік терезесін шақырады.
• Стандартты түрлердің 6 батырмасы – Вид сверху, Вид снизу, Вид
слева, Вид справа, Вид спереди, Вид сзади.
• Изометриялық түрдің 4 батырмасы- Юго-западная изометрия, Юго-
восточная, Северо- восточная, Северо-западная изометрия.
• Камера – камера нүктесінің көмегімен взгляд бағытын көрсетеді.
Вид панелінің аналогі болып Стандартная панеліндегі Именование виды
топтық кнопкасы болып табылады.
Вид диалогтік терезесін қараймыз, ол Вид панеліндегі Именованные виды
батырмасымен ашылған.
6-сурет.
Диалогтік терезедегі үлкен бөлікті алып жатқан түрлер тізімі суреттің
параметрлері бар 4 кнопкасы бар:
• Имя- түрдің атынан тұрады.
• Вкладка – түр байланысұан вкладка аты.
• ПСК- координат жүйесінің аты.
• Перспективы – жай немесе перспективті түрдің орналасу белгісі.
Жаңа түр таңдау үшін Новый батырмасын басамыз, сонда Новый вид (7-
сурет)диалогтік терезесі ашылады.
7-сурет.
Бұл терезеде түрдің аты сұралады. Режимы ПСК жолында Имя ПСК жолының
көмегімен сәйкес ПСК атын енгізуге болады және Сохранить ПСК с видом
белгішесінің жлажогін алып тастауға немесе қоюға болады.
Вид диалогтік терезесіндегі Подробности кнопкасы түрдің басқа
мінездемелерін көрсететін Подробности о виде (8-сурет) диалогтік терезесін
шақырады.
8-сурет.
Терезенің жоғарғы жағындағы жолдар түрдің өлшемдерін көрсетеді. Ортадағы
жолдар перспективалар өлшемдерін көрсетеді.
Командалар опциясы.
• Камера-бастапқы нүктенің камера- цель векторы үшін динамикалық
көсеткіш.
• ПАн- үлкейтусіз түрдің араласуы.
• Показать
• ВРащать
• СЕчение
• ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz