Девиантты мінез - құлық әлеуметтік проблема ретінде

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

КМҚК «Бизнес және Сервис колледжі »

Курстық жұмыс

Тақырыбы :

Девианттық тәртіп әлеуметтік мәселе ретінде .

Орындаған: Садуакасова Алина

Топ : 31 СРк

Тексерген : Кундукова М. Т

2020-2021 оқу жылы .

Девианттық тәртіп әлеуметтік мәселе ретінде .

Жоспары :

Кіріспе . . . 3

Девианттық мінез- құлықтың қалыптасуын теориялық зерттеу . . . 5-16 бет .

Жасөспірімдердегі девианттық мінез-құлықтың түрлері . . . 5-9бет.
Девианттық мәселе әлеуметтік мәселе ретінде . . . 10-14 бет .
Жасөспірімдердегі девианттық мінез-құлықтың қалыптасуына әсер ететін факторлар . . . 10-16 бет.

Әлеуметтік жұмыста девиантты мінез-құлықты жасөспірімдермен жұмыс жүргізудің ерекшеліктер . . . 17-23 бет. Әлеуметтік жұмыстағы девиантты мінез-құлық мәселесі және оны шешудің жолдары . . . 12Жасөспірімдердегі девиантты мінез-құлықпен жүргізілетін Шет елдегі әлеуметтік жұмыстың түрлері . . . 14-23 бет. Жасөспірімдер тәрбиесін алдын-алу жолдары (профилактика) . . . 23-25бет.

ІІІ. ДЕВИАНТТЫҚ МІНЕЗДЕРДІҢ ФОРМАЛАРЫ . . . 26-31 бет .

Алкоголь . . . 26 бет .
Нашақорлық . . . 26-25 бет.
Жезөкшелік . . . 26-28 бет.
Суицид . . . 29-31 бет.

3. Қортынды . . . 32-33 бет.

Пайдаланған әдебиеттер . . . 34 бет.

КІРІСПЕ

Мен курстық жұмыстың тақырыбын девиантты мінез құлық әлеуметтік ортада деп алу себебім: қазіргі таңда осы жағдай проблемалық ситуация болып табылады . Қоғамда қалыптасқан нормалардан ауытқуға жол ашатын мінез-құлық девианттық мінез-құлық деп аталады және олардың түрлеріне қылмыс, ішімдікке салыну, нашақорлық, жезөкшелік, құмар ойындарына қызығушылық, психопатиялық бұзылу және тағы да басқа жағымсыз қылықтарды жатқызуға болады. Осындай келеңсіз құбылыстарды зерттеудің қажеттілігі курстық жұмыс тақырыбының өзектілігін аша түседі. Сонымен, жасөспірімнің осы девианттық мінез-құлқы жасы кәмелетке толмаған құқық бұзушы тұлғаның қалыптасуын анықтайтын негізгі шарт болып табылады. Жастардың ауытқыған мінез-құлқының негізгі мәселелеріне арналған құқықтық және психологиялық әдебиеттерде, девиант-жасөспірімдердің сәтсіз отбасыларда тұруы, олардың тұрмыс жағдайы, отбасындағы шиеленіскен қатынастар осындай мінез-құлықтың қалыптасуының негізгі себептері деген пікір анағұрлым басым. Баланың отбасынан қашықтап, оның ықпалынан сырт қалуының психикалық әсерін Т. В. Лодкина, А. В. Захарова, В. С. Мухина, З. Матейчик, Е. О. Смирновалар алғаш атап көрсеткен. Ал осы мінез-қылықтың пайда болуының ең басты себебі менің ойымша:баланың ситуациядан шығуға психологиялық көмектің болмауы . Мысалға үлкендер балаларға ұрып . ұрсып түсіндіреді . Ал бала енді психикасы жетіліп келе жатқанда бұл оған ауыр болады . Негізінде бала ата-анасының кім болатынын таңдай алмайды, бірақ ата - ана балаға қандай болатынын таңдай алады . Девиантты мінез дегенді естісем ең алдымен суицид ойыма келеді . Ол балалрмен де үлкендермен де болатын жағдай. Адамның тәні туғаннан бастап ұдайы өзгереді, сол сияқты мінез-қылықта ешқандай да бір тиянақты деңгейге жетіп тоқтамайды . Мінез - құлық пен даму өзара айланысты және олардың кейбір кезеңдері бір-біріне сәйкес келеді. Сондықтан адам мінез-құлқына табиғат пен орта бірлесіп әрекет етеді, адамның қандай да бір іс-әрекетке бейімділігі қанында бар болса, ол ортаның әсерінен не артады, не кемиді . Яғни, адам дамуының күрделі де сан қилы процессінде биологиялық және әлеуметтік факторлар араласады, ой мен сезім айқасады, ішкі сенім мен сыртқы ықпал бірігеді . Бұл процесстің ағымына қоршаған ортаның әсері зор . Сонымен ұққанадай девиантты мінез-құлықтың пайда болу жолдары сан алуан, қандай факторлар бар екенін түсіндік. Ары қарай девиантты мінез - құлықты толығымен зерттейтін боламыз .

Курстық жұмыс тақырыбының өзектілігі: Қазіргі таңда жастар мәселесі өте өзекті проблемалардың бірі, дүниежүзіндегі қандай мемлекет болмасынт жастар саясатын мемлекеттің дамуындағы басты бағыттарының бірі ретінде қарастырады. Себебі сол мемлекеттің болашағы кейінгі ұрпақ жастар екендігінің айғағы. Жастар және олардың тәрбиесі жөнінде қаншама ғылыми жұмыстар, тұжырымдамалар, әдістемелер тағы да басқа ізденіс жұмыстары жүргізіліп жатса да күн тәртібінен түскен емес, мұның астарында еліміздегі жалпы жастар деп атайтын топ өкілдері: сәби, жас жеткіншек, жас буын, бозбалалардың қоғамдағы өзін алып жүру тәртібінен туындайды. Олай дейтініміз қазіргі жастардың ойөрісі мен өмірлік ұстанымдары өзгерген, бұл бүгінгі жаһандану кезіндегі батыстық мәдениеттің басымдылығынан болып отыр. Біз қозғағалы отырған мәселе жастардың девиантты мінез-құлқы болғандықтан, жоғарыда айтып кеткен жастар ортасындағы батыстық бағыт - жастарды тәрбиелеудегі негізгі проблемалардың бірі болмақ.

Курстық жұмысымның мақсаты - жасөспірімдердің девианттық мінез -құлқының қалыптасуына жол бермеу және оларды болдырмаудың жолдарын қарастыру.

Курстық жұмысымның міндеттері:

- қазіргі заман отбасында ата-ананың тәрбиелік рөлінің арту ерекшеліктерін ашып көрсету;

- отбасындағы қамқорлықты күшейту (гиперопека), баланың ішкі өмірінің барлық көріністерінен (оның ойлауына, сезіміне, мінез-құлқына) отбасындағы қаталдыққа дейін әртүрлі дәрежеде қатысу тілегінің болуы;

- немқұрайдылық (гипоопека), балалардың жиі, шамадан тыс бақылаусыз қалуына жол бермеу;

- жасөспірімдердің қылмыс жасауына жол бермеу;

- девианттық мінез-құлықтың моралдық этикалық факторы қоғамның

моралдық-адамгершілік қасиетінің төмендеуін бодырмау;

- девианттық мінез-құлыққа қоршаған ортаның немқұрайды қарауын

болдырмау.

І БӨЛІМ. Девианттық мінез-құлықтың қалыптасуын теориялық зерттеу.

1. 1 Жасөспірімдердегі девианттық мінез-құлықтың түрлері.

Жүз жылдан астам уақыт бұрын ауытқудың себептерін биологиялық және психологиялық интерпретациялау кең таралды. Сонымен, итальяндық дәрігер К. Ломбросо (1835-1909) адамның қылмыстық мінез-құлқы мен оның биологиялық ерекшеліктері арасындағы тікелей байланысты ашуға тырысып, ауытқудың френологиялық теориясын ұсынды. Оның пікірінше, «қылмыстық тип» - бұл адам эволюциясының алдыңғы сатыларындағы деградацияның нәтижесі. 1940 жылы Ломброзоның ізбасары, американдық психолог және дәрігер В. Х. Шелдон дене құрылымының маңыздылығын атап өтті. Оның типологиясында - эндоморф (денесі жұмсақ және біршама дөңгелектенген орташа корпулентті адам) көпшіл, адамдармен қалай тіл табысуды біледі; мезоморф (оның денесі күштілігімен және сымбаттылығымен ерекшеленеді) алаңдаушылыққа бейімділігін көрсетеді, ол белсенді және онша сезімтал емес: эктоморф дененің нәзіктігімен және нәзіктігімен ерекшеленеді, ішкі сезімталдық пен нервтің жоғарылауымен ерекшеленеді. Зерттеулер негізінде Шелдон мезоморфтар ауытқуға ең бейім деген қорытындыға келеді.

Ауытқудың психологиялық теориясын 3. Фрейд жасаған. Ол оны дамымаған «Супер-Эго» -мен түсіндіреді және оны «психикалық ақаулармен», «дегенерациямен», «деменциямен» және «психопатиямен», негізінен бағдарламаланған ауытқулармен негіздейді.

Ауытқудың социологиялық теориясының негізін Э. Дюркгейм қалаған. Оның пікірінше, ауытқудың негізгі себебі - аномия - құндылықтар, нормалар, әлеуметтік байланыстар болмаған, әлсіреген немесе бір-біріне қайшы келетін қоғамның ұйымдаспау жағдайы. Мұның бәрі қоғамның тұрақтылығын бұзады, адамдарды тәртіпке келтірмейді, нәтижесінде әр түрлі ауытқулар пайда болады. Аномия теориясын әрі қарай Р. Мертон дамытты. Ол ауытқудың басты себебін қоғамның мәдени мақсаттары мен оларға қол жеткізудің әлеуметтік мақұлданған құралдары арасындағы алшақтық деп санады. «Соңғы құралдар» дилеммасы негізінде Р. Мертон мінез-құлықтың бес түрін анықтады, оның төртеуі ауытқуға қатысты :

сәйкестік- олардың қоғамда қабылданған мақсаттары мен құралдарына сәйкестігін болжайтын мінез-құлық түрі;
инновация- индивид қоғамның әлеуметтік мақұлдаған мақсаттарымен бөліседі, бірақ оған жетудің құпталмаған құралдарын таңдайды, ал құралдар қылмыстық болмауы керек, олар белгілі бір уақытта белгілі бір сәтте белгілі бір қоғамға тән болып табылады;
ритуализм- қоғам жариялаған мақсаттардан бас тартуды, оларға қол жеткізудің бекітілген құралдарымен шартты түрде келісуді болжайды (мысалы, Брежнев дәуірінде, енді ешкім коммунизмге сенбейтін, бірақ онымен байланысты ырымдар әдеттердің бір түрі болған және қоғамда әлі де сақталды) ;
ретрицизм- қоғам «шындықтан қашу», әлеуметтік нигилизмнің бір түрі ретінде қабылдаған мақсаттар мен құралдардан бас тарту (қаңғыбастар, нашақорлар, маскүнемдер қоғамда өмір сүреді, бірақ оған жатпайды) ;
бүлік- ескі әлеуметтік қабылданған мақсаттар мен құралдарды бір мезгілде олардың орнына жаңа (революционерлер, радикалды экстремистер) ауыстырумен бас тарту.

Қоғам және әлеуметтік нормадан ауытқу, ерсі қылық көрсету девиантты мінез құлық деп аталады . Девианттық мінез-құлықтың негізгі түрлеріне :

• қылмысты;

• ішімдікке салынуды;

• нашақорлық;

• жезөкшелік;

• құмар ойындарына қызығушылық;

• психопатиялық бұзылу;

• өзін-өзі өлтіруді жатқызамыз.

Жасөспірімдердің девианттық мінез-құлқы әлеуметтік жүріс-тұрысына нормаларына қайшы келетін әртүрлі әрекеттердің салдары. Оған жасөспірімдердің мектептегі сабақтарын жіберуден бастап, үйден қашуы немесе біреудің затын тонау немесе қасақана бүлдіруі жатады. Қоғамның басқа топтарына қарағанда девианттық мінез-құлық жасөспірімдерге өте тән. Оның объективтік себебі, жасөспірімдерде құқықтық әлеуметтану процесі (нормаларды меңгеру) және девиантты мінез-құлық (нормалардан ауытқуы) бір мезгілде жүреді. Сөйтіп, девианттық мінез-құлыққа психологиялық, құқық, мәдениет немесе мораль нормалары сияқты, жалпы қабылдаған немесе оған негізделген нормалардан ауытқыған қылықтар жүйесін жатқызамыз. Жасөспірімдердің девианттық мінез-құлқы екі категорияға бөлінеді. Девиантты (девиантты) мінез-құлықтың тағы бір қызықты құбылысын - норма-негіздеуді атап өтейік. Бұл мәдени модельдер, олардың көмегімен адамдар кез-келген тыйым салынған тілектер мен әрекеттерді жүзеге асыруды қолданыстағы моральдық нормаларға ашық қарсы шықпай ақтайды.

Ауытқулардың пайда болуын түсіндіретін басқа теорияларға мыналар жатады:

Француз әлеуметтанушысы Г. Тардеге еліктеу теориясы. Оның пікірінше, адамдар қылмыскерге айналады, өйткені олар жас кезінен бастап қылмыстық ортаға түседі және дәл осы орта олар үшін анықтамалық топ болып табылады;

Э. Сазерлендтің дифференциалды ассоциация теориясы . Г. Тарде туралы ойды дамыта отырып, ол жеке тұлғаның девиантты мінез-құлқында көп нәрсе оның қоршаған ортасына байланысты болатындығын, яғни. оны кім нақты және не үйрететіндігінен. Сондықтан жеке адам қылмыстық ортада қаншалықты ұзақ тұрса, болашақта оның девиантқа айналуы ықтимал. Бұл екі теория «ауытқудың мәдени трансферті теориясы» деген жалпы атаумен біріктірілген;

Стигматизация теориясы (грек тілінен, stigma - стигма), немесе авторлары американдық әлеуметтанушылар Э. Лемерт, Г. Беккер болып табылатын таңбалау. Бұл теорияға сәйкес ауытқу мінез-құлықпен немесе белгілі бір іс-әрекеттердің мазмұнымен емес, топтық бағалау арқылы, белгіленген нормаларды «бұзушы» белгісімен адамды «іліп» қою және оған қарсы санкцияларды қолдану арқылы анықталады.

Бұл девиантты мінез-құлықтың пайда болу және таралу себептерін зерттеуге арналған негізгі зерттеу тәсілдері.

Сарапшылардың пікірінше, қазіргі қоғамдағы кейбір адамдар арасында девиантты мінез-құлықтың болуы сөзсіз, оны жою мүмкін емес. Сонымен қатар, олар ауытқулар табиғи түрде өзгеріске ұшырайтын қоғамдарда туындайтынын, мұнда дағдарыстық құбылыстардың күшеюі аясында адамдардың өз позицияларына наразылығы өсіп келе жатқанын, бұл әлеуметтік қанағаттанбау сезімін, сұраныстың жоқтығын және өзінен алшақтау сезімін тудыратынын атап өтті. қоғам. Бұл айыру сезімі кейбір жағдайларда пессимистік көңіл-күйдің пайда болуына және халықтың арасында деморализацияның туындауына әкелуі мүмкін (үмітсіздік, абыржу) .

Әлеуметтанушылардың пікірі бойынша, қазіргі кезде ел халқының 85% -ы белгілі бір дәрежеде деморализациямен сипатталады. Аномияға тән реакциялар - мақсатқа жету құралдарына немқұрайлылық, сыбайластық, цинизм, экстремизм. Девиантты мінез-құлық механизмі нормативті реттеудің өзара әрекеттесуін, тұлғаның қасиеттерін, оның нормаға қатынасын және өмірдегі нақты жанжалды жағдайды талдау арқылы ашылады.

Жасөспірімдердегі девиантты (девиантты) мінез-құлық.

Девиантты (девиантты) мінез-құлықты әдетте әлеуметтік деп атайды

белгілі бір қоғамда белгіленген нормаларға сәйкес келмейтін мінез-құлық.

Атақты әлеуметтанушы И. С. Конт девиантты мінез-құлықтың анықтамасын нақтылайды. Оны іс-әрекеттер жүйесі ретінде қарастыру. Жалпы қабылданғаннан ауытқу немесе психикалық денсаулық, заңды, мәдени немесе адамгершілік. Девиантты мінез-құлық бейімделудің бұзылуына әкеледі (психикалық, әлеуметтік-психологиялық, экологиялық) .

Девиантты мінез-құлық екі үлкен категорияға бөлінеді. Біріншіден, бұл психикалық денсаулық нормаларынан ауытқатын мінез-құлық,

айқын немесе жасырын психопатологияның болуын білдіреді (патологиялық) . Екіншіден, бұл кейбір әлеуметтік, мәдени және әсіресе құқықтық нормалар. Мұндай әрекеттер елеусіз болған кезде, олар

қылмыстар деп аталады, ал ауыр болған кезде және қылмыскерде жазаланады тәртіп - қылмыстар.

Девиантты мінез-құлықтағы әлеуметтік ауытқулар:

Эгоисттік бағдар : құқық бұзушылық, теріс қылық материалдық, ақшалай, мүліктік пайда алуға ұмтылыс (ұрлық, ұрлық, алыпсатарлық, қорғау, алаяқтық және т. б. ) ;

Агрессивті бағдар : адамға қарсы бағытталған әрекеттер (қорлау, бұзақылық, ұрып-соғу, кісі өлтіру, зорлау) ;

Әлеуметтік-пассивті тип : белсенді өмір салтынан бас тартуға ұмтылу,

азаматтық жауапкершіліктен жалтару, жеке және әлеуметтік мәселелер (жұмыстан, оқудан жалтару, қаңғыбастық, алкоголизм, нашақорлық, нашақорлық, суицид) . Сонымен, мазмұнымен де, мазмұнымен де ерекшеленетін қоғамға жат мінез-құлық мақсатты бағдар. Әр түрлі әлеуметтік көріністе болуы мүмкін ауытқулар: адамгершілік нормаларын бұзудан құқық бұзушылық пен қылмысқа. Асоциалды көріністер сыртқы мінез-құлықта ғана емес көрінеді жағы, сонымен қатар мінез-құлықты ішкі реттеу деформациясында: әлеуметтік, адамгершілік бағыттары мен идеялары.

Балалар мен жасөспірімдердің мінез-құлқындағы ауытқу осылай түсініледі

ерекшеліктері және тек назар аударатын көріністерден емес тәрбиешілер (ата-аналар, мұғалімдер, қоғам) дабыл қағуда. Мыналар мінез-құлық ерекшеліктері ауытқуды ғана көрсетіп қоймайды жалпыға бірдей қабылданған нормалар, талаптар, сонымен бірге болашақ, бастаулар, көздер бар іс-әрекеттер, моральдық, әлеуметтік, құқықтық нормаларды, талаптарды бұзу заң, мінез-құлық субъектісіне, оның дамуына ықтимал қауіп төндіреді

тұлға, оның айналасындағы адамдар, жалпы қоғам. Жеке іс-әрекеттер тек өздігінен ғана емес, фактімен байланысты ғана маңызды олардың артында қандай жеке қасиеттер жасырылған. Сондықтан баланың іс-әрекетіне, мінез-құлқына сатқындық жасау сол немесе басқа фокусты, мазмұнды, маңыздылықты ескере отырып, осы процестердің немесе механизмдердің дамуына мақсатты әсер ету баланың, жасөспірімнің адамгершілік және басқа жеке қасиеттері мен сапаларының негізі. Осылайша, балалар мен жасөспірімдердің девиантты мінез-құлқы, біреуімен қол, симптом, сигнал, шығу белгісі және деп санауға болады сәйкесінше жеке қасиеттердің дамуы (тенденциясы), тұлғаның дамуына тәрбиелік ықпал етудің дирижері ретінде әрекет ету, оны қалыптастыру құралдары немесе оған мақсатты әсер ету

қалыптастыру (яғни білім беру құралдары) . Мінез-құлықтың бірдей көрінетін ерекшеліктері екенін есте ұстаған жөн жасөспірімнің психикасында болатын әртүрлі процестерді көрсетуі мүмкін. Сондықтан оның жағдайларын, тұрақтылығын, жиілігін ескеру қажет көріністері, жеке қасиеттері, мінезі, жасөспірімнің жас ерекшелігі және басқалары. Осыдан кейін ғана осы немесе басқа үкім шығарыңыз, немесе одан да көп шешім қабылдаңыз әсер ету шарасы. Балалар мен жасөспірімдердің мінез-құлқындағы ауытқулардың көрінісі, олардың адамгершілік және байланысты әлеуметтік даму әр түрлі болуы мүмкін жеке сипаттамалары мен тұлғаның көріністері, нақты шарттары және өмір мен жұмыс жағдайлары. Әдетте, оларды келесідей қорытындылауға болады топтар: жағдайлық, уақытша көріністер мен туындаған реакциялар арандатушы факторлар мен жағдайлар және тұрақты формалар байланысты немесе басқа түрге сәйкес дамып келе жатқан мінез-құлықтағы ауытқулар жалпы өмірдің қолайсыз жағдайлары мен іс-әрекеттері.

Мінез-құлық реакциялары жағымсыз жағдайлардан туындайды

немесе бір рет немесе жүйелі түрде әрекет ететін өмір жағдайлары.

Екінші жағдайда, белгілі бір реакцияға әкелетін мінез-құлқындағы өзгерістер,

жинақталып, біртіндеп пайда болады немесе күрт бұзылуға әкеледі.

Мысал - бас тарту, наразылық, бас тарту, агрессия реакциясы. Пішіндер

бұл реакциялардың көптеген көріністері болуы мүмкін. Олар әрқашан қайтып келеді. осы немесе басқа психологиялық ахуал бойынша және оны жоюмен жоғалады. Бірақ, егер жағдайлар жиі қайталанатын болса, қабатты болса, реакциялар тұрақты болады, әкелетін тұрақты психологиялық формациялар (кешендер) пайда болады мінез-құлықтың белгілі бір түрін қалыптастыру:

Белсенді-адаптивті немесе пассивті-адаптивті мінез-құлық:

революциялық қайта құруға бағытталған деструктивті-агрессивті,

топтың әрекетін және ондағы өзіндік мінез-құлқын өзгерту;

Топтың қызметін қайта құру кезінде және жойқын-компенсаторлық

оның мінез-құлқы оған үлкен жеңілдікпен сүйемелденеді және бекітіледі

талаптар;

Қанағаттанбаушылық кезіндегі мінез-құлықтың өтемдік-иллюзиялық түрі

қажеттіліктер мен ұмтылыстар, жасөспірімнің тұрақты психологиялық ыңғайсыздығы жасанды қозу, мас болу, өздерін мас қылудан шығар жолды табыңыз қарым-қатынасты, музыканы, биді, никотинді, алкогольді,

есірткі, улы және дәрілік заттар.

Балалар мен жасөспірімдердің мінез-құлқындағы ауытқулар байланысты болуы мүмкін себептердің келесі топтары:

1. Бала, жасөспірім өзін-өзі ұстағанда, әлеуметтік-педагогикалық немқұрайлылық дұрыс емес мінез-құлқына, қажеттіліктің болмауына байланысты оң білім, дағды, дағды немесе дұрыс емес әрекеттің жемқорлығына байланысты тәрбиелеу, мінез-құлықтың жағымсыз стереотиптерін қалыптастыру;

2. Қиындықтан туындаған терең психологиялық ыңғайсыздық

отбасылық қатынастар, жағымсыз психологиялық микроклимат отбасында жүйелі білім берудің сәтсіздіктері дамымаған сынып ұжымындағы құрдастарымен қарым-қатынас, дұрыс емес (әділетсіз, дөрекі, қатыгез) ата-анадан оған деген қатынас, мұғалімдер, сыныптастар және т. б.

3. Психологиялық және физикалық денсаулық жағдайындағы ауытқулар

және даму, жас дағдарыстары, кейіпкерлер акцентуациясы және басқалары

психоневрологиялық және физиологиялық қасиеттерінің себептері.

4. Өзін-өзі көрсету үшін жағдайдың болмауы, сыртқы және

ішкі қызмет; пайдалы қызметтегі жұмыссыздық,

оң және мазмұнды әлеуметтік және жеке, өмірлік мақсаттардың болмауы және жоспарлары.

5. Елемеу, қоршаған ортаға кері әсер және осы негізде әлеуметтік-психологиялық түзетуді дамыта отырып, әлеуметтік және жеке құндылықтардың позитивтен негативке ауысуы.

1. 2 Девиантты мінез-құлық әлеуметтік проблема ретінде.

Ғалымдар ауытқуды әлеуметтік үміттерге сәйкестік немесе сәйкессіздік деп анықтайды. Демек, девиантты мінез-құлық дегеніміз - белгілі бір қоғамның әлеуметтік күтулеріне сәйкес келмейтін мінез-құлық.

Девиантты (лат. Deviatio - ауытқу) мінез-құлық деп белгілі бір қоғамда ресми бекітілген немесе іс жүзінде белгіленген нормаларға сәйкес келмейтін, адам іс-әрекетінің бұқаралық формаларында көрінетін әлеуметтік құбылыс түсініледі. Девиантты мінез-құлық көптеген жағымсыз көріністермен байланысты болғандықтан (діни дүниетанымдағы «зұлымдықты даралау», медицина тұрғысынан «ауру» симптомы, заң нормаларына сәйкес «заңсыз») . оны «қалыптан тыс» деп санауға бейімділік. Сондықтан ауытқулар тірі табиғаттағы мутация ретіндегі әмбебап форма, өзгергіштік тәсілі, сондықтан кез-келген жүйенің тіршілік әрекеті мен дамуы болып табылатындығын баса айту керек. Әлеуметтік жүйелердің қызметі адам өмірімен тығыз байланысты болғандықтан, онда әлеуметтік өзгерістер девиантты мінез-құлық арқылы да жүзеге асырылады, мінез-құлықтағы ауытқулар табиғи және қажет. Олар жеке тәжірибені жақсартуға қызмет етеді. Пайда болған адамдар мен олардың мінез-құлқындағы психофизикалық, әлеуметтік-мәдени, рухани-адамгершілік жағдайдағы әртүрлілік қоғамды жетілдірудің, әлеуметтік дамуды жүзеге асырудың шарты болып табылады. Әлеуметтік норма белгілі бір қоғамдағы тарихи қалыптасқан шекті, өлшемді, рұқсат етілген (рұқсат етілген немесе міндетті) мінез-құлық интервалын, адамдардың, әлеуметтік топтардың, әлеуметтік ұйымдардың қызметін анықтайтын болғандықтан. Физикалық және биологиялық процестердің табиғи нормаларынан айырмашылығы, әлеуметтік нормалар қоғамның жұмыс істеуінің объективті заңдылықтарын адамдардың санасы мен іс-әрекетінде адекватты немесе бұрмаланған көрініс нәтижесінде қалыптасады. Әлеуметтік нормалар әр жеке адамның немесе қоғамдастықтың белгілі бір жағдайдағы әлеуметтік мінез-құлқын бағдарлау құралы және қоғам тарапынан олардың мінез-құлқын бақылау құралы ретінде қызмет етеді. Әлеуметтік нормалар (әлеуметтік мінез-құлықтың басқа реттегіштерінен айырмашылығы) сипатталады: тағайындаушы және бағалау сәттерінің бірлігі; әлеуметтік бағалау және бақылау құралдарының қол жетімділігі; белгілі бір әлеуметтік санкциялардың болуы; сыртқы көрініс формасы (мысалы, құқықтық нормалар құқықтық актілерде, адамгершілік - қоғамдық пікірде, дәстүрлерде, әдет-ғұрыптарда, діни - жазбаларда және уағыздарда, эстетикалық - көркемдік принциптерде, қоғамдық және мемлекеттік ұйымдар мен мекемелердің нормаларында - заңдарда көрінеді, жарғылар, ережелер) .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.