Көші - қон саласындағы ішкі істер органдарының қызметі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

Көші-қон саласындағы əкімшілік-құқықтық реттеу проблемалары мен жетілдіру перспективалары

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ
3

1 КӨШІ-ҚОН САЛАСЫНДАҒЫ ӘКІМШІЛІК-ҚҰҚЫҚТЫҚ ҚАТЫНАСТАР
5
1.1 Көші-қон саласындағы әкімшілік-құқықтық қатынастар жіктеу түсінігі, құрамы, негіздері

1.2 Көші-қон саласындағы ішкі істер органдарының қызметі
8

2 КӨШІ-ҚОН САЛАСЫНДАҒЫ ӘКІМШІЛІК-ҚҰҚЫҚТЫҚ РЕТТЕУ: ЖЕТІЛДІРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ МЕН ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ
13
2.1 Халықтың көші-қоны саласындағы әкімшілік құқық бұзушылықтар
13
2.2 Көші-қон саласындағы әкімшілік-құқықтық қатынастарды реттейтін әкімшілік заңнаманы жетілдіру перспективалары
20

ҚОРЫТЫНДЫ

23
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
25

КІРІСПЕ

Тақырып өзектілігі. Бүкіл әлемде халқының өмірлік мүдделерін қозғайтын және оларды шешу үшін әлемдік қоғамдастықтың күш-жігерін талап ететін жаһандық проблемалардың бір бөлігі болып табылатын көші-қон әкімшілік-құқықтық реттеудің күрделі сипатын айқындайтын қазіргі заманғы ең өзекті міндеттердің бірі болып табылады.
Бүгінгі таңда көші-қон саласындағы мемлекеттік реттеуде ҚР-дағы атқарушы билік органдары негізді назар аударуда. Соңғы жылдары жүргізілген көші-қон реформасы процесінде шетелдік азаматтар мен азаматтығы жоқ адамдардың ҚР-ға келуін бақылау тетігін күшейту, көші-қон заңнамасын бұзғаны үшін жауапкершілік шараларын жетілдіру, көші-қон саласындағы халықаралық ұйымдармен өзара іс-қимылды кеңейту және олардың әлеуетін пайдалану орын алды. Шетел азаматтарының келуіне байланысты көші-қонды реттеуге және әлеуметтік-мәдени, экономикалық және саяси тәуекелдерді азайтуға бағытталған нормативтік құқықтық актілер толықтырылып және өзгерістер еңгізіліп іске асырылуда.
Сонымен қатар, қазіргі уақытта мигранттарды бейімдеу және интеграциялау саласында мемлекеттік көші-қон саясатының нақты стратегиясы әзірленбеген.
Көші-қон процестерін тиімді құқықтық реттеу көбінесе көші-қон саласындағы мемлекеттік басқаруды жүзеге асыратын субъектілерге, сондай-ақ шетелдік азаматтар мен азаматтығы жоқ адамдардың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз етуге байланысты екенін назарға ала отырып, олардың әкімшілік-құқықтық жағдайына кешенді талдамалық зерттеу жүргізу қажет болып көрінеді.
Көші-қон қатынастарын реттеу саласындағы ҚР құқықтық базасын жетілдіру әлемдегі көші-қон процестерінің жалпы даму серпініне, сондай-ақ реттелмейтін көші-қонға әкеп соғатын қатерлерге байланысты.
Мемлекеттердің өзекті мәселелерінің бірі заңсыз еңбек көші-қоны болып табылады. Әлемдік қоғамдастық заңсыз еңбек көші-қонын терроризммен, трансұлттық ұйымдасқан қылмыспен, есірткі мен қарудың заңсыз айналымымен қатар ұлттық және халықаралық қауіпсіздіктің негізгі сын-қатерлері мен қатерлерінің қатарына жатқызады. Заңсыз еңбек көші-қоны қазақстандық азаматтар арасында жұмыссыздық деңгейін төмендету жөніндегі мемлекеттік бағдарламаларды іске асырудың тиімсіздігіне әкеп соғады.
Біліктілігі төмен немесе біліктілігі жоқ жұмыс күші болып табылатын Орталық Азияның шектес елдерінен келген еңбекші-мигранттар Қазақстанға тек экономикалық себептер бойынша келеді, олар өз елінен салыстырғанда Қазақстанда жұмыс пен жоғары жалақы табуға үміттенеді.
Тақырыптың өзектілігінің тағы бір аспектісі-көбінесе төмен жалақы төленетін жұмыс күші ретінде пайдаланылатын және халықаралық шарттарда және ішкі заңнамада белгіленген еңбек жағдайлары, оны төлеу және әлеуметтік қамсыздандыру туралы ережелер сақталмайтын мигранттардың құқықтарын бұзу мәселесі. Бұл проблема заңсыз көші-қон проблемасына сай келеді.
Осының барлығы еңбек көші-қонын құқықтық реттеуді жетілдіру бойынша ұсыныстар әзірлеу үшін зерттеу тақырыбының өзектілігі және оның теориялық және практикалық аспектілердегі маңыздылығы туралы қорытынды жасауға мүмкіндік береді.
Зерттеу нысаны ҚР-дағы көші-қон саласындағы әкімшілік-құқықтық реттеу бойынша қоғамдық қатынастардың жиынтығы.
Зерттеу пәні көші-қон саласындағы қатынастарды реттейтін әкімшілік-құқықтық нормалар, әкімшілік көші-қон заңнамасы болып табылады.
Зерттеу мақсаты көші-қон саласындағы әкімшілік-құқықтық реттеуді жетілдіру бойынша ұсынымдар қалыптастыру.
Зерттеу міндеттері:
- көші-қон саласында қалыптасқан әкімшілік-құқықтық қатынастардың мәні мен сипатты белгілерін зерттеу;
- көші-қон саласындағы әкімшілік құқық бұзушылықтарды және олар үшін жауапкершілікті талдау;
- ішкі істер органдарының көші-қон саласындағы қызметін талдау;
- қазіргі кезеңде көші-қон саласындағы әкімшілік заңнаманы жетілдірудің негізгі проблемалары мен перспективаларын анықтау.
Жобаның әдіснамалық негізі - зерттеу процесінде қолданылатын ғылыми таным әдістерінің жиынтығы. Негізгі әдістер ретінде: ресми-құқықтық, тарихи-құқықтық, салыстырмалы-құқықтық, статистикалық, сауалнама жүргізу, мәлімделген проблеманы көрсететін нормативтік қайнар көздерге және ғылыми жұмыстарға талдау жасау қолданылды.
Зерттеудің практикалық маңыздылығы автордың тұжырымдары мен ұсынымдары ішкі істер органдарында әдіснамалық құралы ретінде пайдаланылуы мүмкін.
Дипломдық проект құрылымы. Дипломдық проект кіріспеден, екі тараудан, қорытынды және пайдаланған әдебиеттерден тұрады.

1 КӨШІ-ҚОН САЛАСЫНДАҒЫ ӘКІМШІЛІК-ҚҰҚЫҚТЫҚ ҚАТЫНАСТАР

1.1 Көші-қон саласындағы әкімшілік-құқықтық қатынастар жіктеу түсінігі, құрамы, негіздері

Халықтың көші-қоны термині (лат.migratio - қоныс аудару) - бұл адамдардың бір аймақтан, елден екінші аймаққа ұзақ қашықтыққа ауысуы. Қазіргі отандық ғылымда көші-қонның әртүрлі анықтамалары бар, олар осы әлеуметтік-экономикалық, саяси, этносаралық құбылыстың әртүрлі аспектілеріне назар аударады [2, 256 б.].
Қазақстан Республикасының Халықтың көші қон туралы заңының 1 бабына сай көші-қон- дегеніміз жеке тұлғалардың бір мемлекеттен екінші мемлекетке, сондай-ақ мемлекет ішінде тұрақты немесе уақытша, ерікті түрде немесе мәжбүрлеп орын ауыстыруы деп бекітіліген [3].
Көші - қон саясатының мақсаты-көші-қон процестерін басқару, орнықты демографиялық дамуды қамтамасыз ету, елдің мемлекеттік қауіпсіздігін нығайту және көшіп-қонушылардың құқықтарын іске асыру үшін жағдайлар жасау.
Көші-қон процестерін мемлекеттік басқаруды жүзеге асыру процесінде қалыптасқан әкімшілік-құқықтық қатынастар гуманизм мен әлеуметтік әділеттілік идеяларына негізделген қағидаттарға сәйкес іске асырылады, бұл көші-қон саласындағы мемлекеттік басқарудың негізгі қағидаттарын одан әрі қарастыруға әкелді.
Көші - қон процестерін мемлекеттік басқарудың негізгі мақсаты - көші-қонды тиімді реттеуге және көшіп-қонушылардың келуіне байланысты әлеуметтік-мәдени, экономикалық және саяси тәуекелдерді төмендетуге кедергі келтіретін мәселелерді шешу үшін барлық билік органдары мен ұйымдар тарапынан құқықтық актілер талаптарының тиісті орындалуын ұйымдастыру болып табылады.
Сонымен қатар, мемлекеттің көші-қон саласындағы басқарушылық қызметі осы саладағы ҚР қызметінің приоритеттік бағыттарына тән өзекті үрдістерді ескере отырып жүзеге асырылуы және кейбір жағымсыз факторларды, оның ішінде: заңсыз көшіп-қонушылардың елеулі санының болуын; көші-қон заңнамасының уақытша шетелдік қызметкерлерді тартуға бағдарланған және көшіп-қонушылардың тұрақты тұрғылықты жерге көшуіне, бейімделуі мен интеграциялануына ықпал ететін шараларды қамтымайтын экономикалық, әлеуметтік және демографиялық даму қажеттіліктеріне, жұмыс берушілер мен тұтастай қазақстандық қоғамның мүдделеріне жеткіліксіз сәйкестігі.
Көшіп-қонушылардың есебін жүргізу көші-қон процестерін мемлекеттік реттеу нысандарының бірі болып табылады (шетел азаматтары туралы, сондай-ақ олардың орын ауыстырулары туралы мәліметтерді тіркеу жөніндегі мемлекеттік қызмет) және ол жеке адамның құқықтары мен бостандықтарын сақтау кепілдіктерін қамтамасыз етуге және орындауға, сондай-ақ көші-қон саласындағы ұлттық мүдделерді іске асыруға бағытталған.
Заңсыз көші-қонға қарсы іс-қимыл жөніндегі шараларды жетілдіру басымдығы мынадай шарттардың жиынтығын көздейді:
- көші-қон заңнамасын бұзғаны үшін жауапкершілік шараларын қатаңдату;
- заңсыз көші-қонға қарсы іс-қимылдың құқықтық базасын жетілдіру;
- шетел азаматтарының мемлекет аумағына келуін және онда болуын мемлекеттік бақылау жүйесін жақсарту;
- заңсыз көші-қон арналарын ұйымдастыруға, оның ішінде жеке басын сәйкестендіретін паспорттық-визалық және өзге де құжаттардың қорғалуын арттыру;
- көші-қон салада ведомствоаралық өзара іс-қимылды, шет мемлекеттердің құзыретті органдарымен ақпарат алмасуды және дамыту т. б. [4, 173 б.].
Мемлекеттік заңнамасын бұзған шетелдік азаматтарды депортациялау, шығарып жіберу және реадмиссиялау тетіктерін жетілдіру әкімшілік шығарып жіберуге немесе депортациялауға жататын шетелдік азаматтарды ұстауға арналған арнайы мекемелердің тиімді жұмыс істеу, сондай-ақ реадмиссия рәсімін жүзеге асыру үшін инфрақұрылым құру қажеттілігімен анықталады [5, 68 б.].
Заңсыз көші-қонға қарсы іс-қимыл мемлекеттің көші-қон саясатының маңызды бағыты болып табылады және көші-қон бақылауын, есепке алуды жүзеге асыру және көрсетілген тетіктерді пайдалану арқылы іске асырылады.
Көші-қон саясатының мақсаты - көші-қон процестерін басқару, орнықты демографиялық дамуды қамтамасыз ету, елдің мемлекеттік қауіпсіздігін нығайту және көшіп-қонушылардың құқықтарын іске асыру үшін жағдайлар жасау.
Көші-қон-құқықтық саясатының негізгі басымдықтарын бөліп көрсетуге болады:
- адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету;
- құқықтық мемлекет пен азаматтық қоғамды қалыптастыру;
- қоғамдағы заңдылық пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету;
- құқықтық сана мен құқықтық мәдениетті арттыру;
- шетелде тұратын отандастардың Қазақстанға көшуіне жәрдемдесу;
- мәжбүрлі көшіп-қонушыларға қатысты гуманитарлық міндеттемелерді орындау;
- Қазақстан Республикасында оқу және тағылымдамадан өту үшін білікті шетелдік мамандарды, оның ішінде шет мемлекеттерден студенттерді тарту;
- заңсыз көші-қонға қарсы іс-қимыл жөніндегі шараларды жетілдіру;
- заңнаманы бұзған шетел азаматтарын депортациялау, шығарып жіберу және реадмиссиялау тетіктерін жетілдіру;
- мемлекет аумағында болуы қолайсыз болып табылатын шетел азаматтарын есепке алудың ақпараттық жүйелерін құру;
- шетел азаматтарының қазақстандық қоғамға әлеуметтік және мәдени бейімделуіне және интеграциялануына жәрдемдесу.
Осылайша, көші-қон - құқықтық саясат түсінігін былай тұжырымдауға болады:көші-қон - құқықтық саясат бұл көші-қон саласындағы әкімшілік-құқықтық реттеудің тиімді тетігін құру үшін атқарушы органдардың ғылыми негізделген, жүйелі қызметін білдіретін және жоғарыда аталған негізгі заманауи басымдықтарға бағытталған құқықтық саясаттың бір түрі [6, 152 б.].
Қазақстанға таяу шетел республикаларынан еңбек мигранттарының ағыны көп келді, өйткені ҚР-дағы өмір сүру деңгейі Өзбекстандағы, Қырғызстандағы және ТМД-ның басқа да республикаларындағы өмір сүру деңгейіне қарағанда салыстырмалы түрде жоғары.
Қазақстан Республикасының халықаралық еңбек көші-қоны процестеріне қатысуының өзіне тән ерекшелігі осы процестерді реттеудегі мемлекеттің әлсіз рөлі болып табылады. Нәтижесінде шетелдік жұмысшылардың көпшілігі заңсыз жағдайда қолданылады.
Көші-қон мәселелерін реттейтін нормативтік-құқықтық базаны жетілдіру саласындағы қазіргі проблемаларды шешу ішкі заңнаманың халықаралық стандарттарына сәйкес келтіруге бағытталуы тиіс.
Қазақстан Республикасы Еңбекші көшіп-қонушылар туралы 1990 жылғы Халықаралық конвенцияға қосылмаған. Бұл Қазақстанды халықаралық еңбек нарығының қатысушысы ретінде неғұрлым тиімді емес жағдайға қояды. Шетелдік мигнаттар БҰҰ және ХЕҰ актілерімен мигранттарға ұсынылатын барлық құқықтарды пайдаланбайды, ал шетелдегі қазақстандық қызметкерлер осындай халықаралық құжаттарды ратификациялаған елдердегі әріптестеріне қарағанда нашар жағдайда.
Осыған байланысты Қазақстан Республикасы азаматтарының шет мемлекеттердегі еңбек құқықтарын қорғау үшін Қазақстан Республикасының азаматтары 1990 жылғы 18 желтоқсанда қол қойылған барлық еңбекші-мигранттар мен олардың отбасы мүшелерінің құқықтарын қорғау туралы халықаралық конвенцияда бекітілген құқықтарды пайдалануы үшін осы Конвенцияны ратификациялау қажет деп ұсынамыз.
Жалпы ұлттық көші-қон заңнамасын жетілдіре отырып:
- жұмыс берушілердің шетелдік жұмыс күшін заңсыз тартқаны үшін жауапкершілікті күшейту, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында заңсыз жүрген адамдарды депортациялау және әкімшілік жолмен шығарып жіберу тәртібін іске асыру тетігінің нақты қағидаларын әзірлеу;
- гуманитарлық бағыттар бойынша мамандықтарға шетел азаматтарын ҚР-да шетелдік жұмыс күші ретінде тартуды шектеу;
- тиісті жұмысты табу, еңбекті қорғау, сондай-ақ көшіп-қонушылар мен олардың отбасы мүшелеріне базалық әлеуметтік қызметтер көрсету саласында екіжақты және көпжақты келісімдер жасасуға бастамашылық жасау;
- Орталық Азия өңірі елдері, Еуропалық Одақ және басқа да дамыған елдер арасындағы ынтымақтастықты нығайту;
- шет елдердең заңсыз көші-қонның, оның ішінде адам саудасының алдын алу саласындағы ынтымақтастығын дамыту;
- ҚР-да шетелдік жұмыс күшін тартуға берілген рұқсаттар бойынша бірыңғай мемлекеттік база құру.

1.2 Көші-қон саласындағы ішкі істер органдарының қызметі

Азаматтардың еркін жүріп-тұру және тұрғылықты жерді таңдау құқықтарын қадағалау тікелей іске асыруға қатысатын мемлекеттік органдар белгілі бір жүйені құрайды, оның құзыреттерінде олардың нақты міндеттері мен мақсаттарын ескере отырып, олардың қызметін мамандандыру жүзеге асырылады.
Халықтың көші-қоны туралы 2011 жылғы 2 шілдедегі ҚР Заңының 2-тарауы ҚР-дағы халықтың көші-қон процестерін басқарудың мемлекеттік жүйесін белгілейді.
Көші - қон қызметі-бұл өз құзыреті шегінде көші-қон саласындағы мемлекеттік саясатты ведомствоаралық үйлестіруді және іске асыруды, көші-қон процестеріне мониторингті, талдауды және болжауды, сондай-ақ босқындар мен Қазақстан Республикасының азаматтығы мәселелері бойынша жұмысты ұйымдастыруды жүзеге асыратын ішкі істер министрлігінің негізгі бағыттарының бірі.
Ішкі істер органдары: құзыреті шегінде халықтың көші-қоны саласындағы мемлекеттік саясатты іске асырады; ҚР Сыртқы істер министрлігімен бірлесіп, ҚР Ұлттық қауіпсіздік комитетімен келісу бойынша көшіп келушілердің паспорттарын тіркеу, олардың жүріп-тұруы, сондай-ақ шетелдіктердің болуы үшін жабық жекелеген жерлерге (аумақтарға) кіру тәртібін айқындайды.
Халықтың көші-қоны туралы Заңының 9 бабына сәйкес , Ішкі істер органдарының функциялары мыналар:
мемлекеттік көші-қон саясатын іске асыру мәселелері бойынша орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдарды ведомствоаралық үйлестіруді қамтамасыз ету;
азаматтық, Халықтың көші-қоны және босқындар саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруды қамтамасыз ету;
Халықтың көші-қоны мәселелері бойынша Мемлекеттік органдардың қызметін ведомствоаралық үйлестіруді жүзеге асыру;
көші-қон процестерін мониторингілеуді, талдауды және болжауды жүзеге асыру;
көші-қон процестерін реттеу және олардың мониторингі саласындағы шаралар жүйесін әзірлеу;
Халықтың көші-қоны саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастыру мәселелері жөніндегі уәкілетті органға көші-қон процестері мониторингінің нәтижелерін ұсыну;
өз құзыретіне кіретін мәселелер бойынша шет мемлекеттердің уәкілетті органдарымен және халықаралық ұйымдармен ынтымақтастықты ұйымдастыру және жүзеге асыру;
азаматтарды қабылдауды жүзеге асыру, азаматтардың, лауазымды тұлғалардың ауызша және жазбаша өтініштерін, өтініштері мен ұсыныстарын уақтылы және толық қарау, олар бойынша шешімдер қабылдайды;
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес заңсыз көші-қонға қарсы іс-қимылға бағытталған шараларды әзірлеу;
шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарды есепке алуды және тіркеуді жүзеге асыру;
Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің ұсынуы бойынша табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туындаған, шекара бұзушыларын шекаралық іздестіру, шектес мемлекет азаматтарының Қазақстан Республикасының аумағына қарулы басып кіруін немесе жаппай көшуін тойтару кезінде Қазақстан Республикасы азаматтарының, шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың шекаралық аймақта (жолақта) орналасқан жекелеген жергілікті жер учаскелеріне немесе объектілерге кіруін шектейді немесе тыйым салады;
жеке басты куәландыратын құжаттарды дайындау мәселелері бойынша Министрліктің "ақпараттық-өндірістік орталығы" республикалық мемлекеттік кәсіпорнымен өзара іс-қимылды жүзеге асыру;
Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын шетелдіктердің дербес есебін жүргізу;
өз құзыреті шегінде босқын деп танылған адамға шыққан елінде тұратын туыстары туралы ақпарат алуға жәрдем көрсету;
босқын мәртебесін беру, ұзарту, одан айыру және оны тоқтату рәсімдерін жүзеге асыру жөніндегі комиссияны құру, сондай - ақ оның ережесін әзірлейді және бекітеді;
баспана іздеген адамдар мен босқындар құқықтарының сақталуын қамтамасыз ету;
баспана іздеген адамдардың және босқындардың тізімдерін қалыптастыру және Ұлттық қауіпсіздік органдарына ай сайын жіберу;
Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын адамдардың Қазақстан Республикасының азаматтығы мәселелері жөніндегі өтініштері бойынша материалдарды қарау және қажетті құжаттармен бірге оларды Қазақстан Республикасы Президентінің қарауына жібереді;
өз құзыреті шегінде халыққа мемлекеттік қызмет көрсетуді ұйымдастыру жөніндегі шаралар кешенін әзірлеу және іске асыру.
ҚР аумағындағы әрбір көші-қон субъектісі өзінің тұрақты немесе уақытша тұратын жері бойынша күнтізбелік бес күн ішінде тіркелуге міндетті. Көшіп келу субъектілерін тіркеу жеке басты куәландыратын құжаттар бойынша жүзеге асырылады. Жеке басты куәландыратын құжаттардың тізбесін және тіркеу тәртібін ҚР Үкіметі белгілейді.
Еңбек көші-қонын құқықтық реттеу мәселелеріне ҚР Заңының 2-тарауы арналған. Еңбек көші-қоны еңбек қызметін жүзеге асыру үшін жеке тұлғалардың басқа мемлекеттерден ҚР-ға және ҚР-дан, сондай-ақ мемлекет ішінде уақытша қоныс аударуы ретінде айқындалады.
ҚР аумағындағы шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың және шетелдегі ҚР азаматтарының еңбек қызметі ҚР заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады. Еңбек көші-қонын реттеу кезінде ішкі еңбек нарығын қорғау басым мәнге ие болады. Бұл ретте еңбек нарығындағы жағдайға байланысты ҚР аумағына заңды түрде жіберілген еңбекші-мигранттарды шығаруға жол берілмейді. Заңның 11-бабында көзделген жағдайларда шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың еңбек қызметі Еңбек көші-қоны ретінде қаралмайды.
Әскери қызметтегі адамдардан басқа, Қазақстан Республикасының азаматтары шетелде еңбек етуге құқылы. Еңбек қызметін жүзеге асыру мақсатында ҚР азаматтарының шетелге шығуын шектеуге Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайларда жол беріледі.
Егер мемлекетаралық келісімдерде өзгеше тәртіп белгіленбесе, азаматтықты ауыстырумен байланысты емес еңбек көші-қоны тәртібімен ҚР-ға келген шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың ҚР-дан тыс жерлерде тұрақты тұрғылықты жері болуға тиіс. Егер мемлекетаралық келісімдерде өзгеше тәртіп белгіленбесе, ҚР-ға келген және уәкілетті органның тиісті рұқсатынсыз еңбек қызметін жүзеге асыратын шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарды ҚР заңнамасына сәйкес ішкі істер органдары ҚР-дан шығарып жіберуге тиіс.
Қазақстан Республикасының аумағында ТМД-ға қатысушы мемлекеттер азаматтарының еңбек қызметі осы Заңға және осы мемлекеттер арасында екі жақты, сондай-ақ көп жақты негізде жасалған шарттарға сәйкес жүзеге асырылады.
Көшіп келушілердің ҚР аумағына кіруін ресімдеу тәртібін ҚР Үкіметі айқындайды.
ҚР Заңының 22-бабы шетелдікке және азаматтығы жоқ адамға ҚР-ға кіруден бас тарту үшін негіздерді белгілейді. Атап айтқанда, шетелдікке және азаматтығы жоқ адамға ҚР Мемлекеттік қауіпсіздігін, қоғамдық тәртіпті және халықтың денсаулығын қорғауды қамтамасыз ету мүддесінде ҚР-ға кіруден бас тартылуы мүмкін. Шетелдіктің және азаматтығы жоқ адамның ҚР-ға кіруіне мынадай жағдайларда рұқсат етілмеуі мүмкін:
егер ол бейбітшілік пен адамзат қауіпсіздігіне қарсы қылмыс жасаса;
егер ол мемлекетаралық, ұлтаралық және діни араздықты қоздырса;
егер ол ҚР егемендігі мен тәуелсіздігіне әдейі қарсы шықса, оның аумағының бірлігі мен тұтастығын бұзуға шақырса;
егер ол террористік әрекеті үшін сотталған болса не бұрын жасалған ауыр немесе аса ауыр қылмысы үшін соттылығы болса;
егер ол кіру туралы өтініш қозғалған кезде өзі туралы жалған мәліметтер хабарласа немесе қажетті құжаттарды ұсынбаса;
егер ол бұрын ҚР-дан қуылған болса;
егер ҚР-да осының алдында болған уақытта оның ҚР-дағы шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың құқықтық жағдайы туралы заңнаманы, ҚР Кедендік, валюталық немесе өзге де заңнамасын бұзу фактілері анықталған болса;
егер бұл ҚР азаматтарының және басқа да тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау үшін қажет болса.
ҚР - да тұрақты тұруға ішкі істер органдарының рұқсатын алған шетелдіктерге шетелдіктің ҚР-да тұруына ықтиярхат, ал азаматтығы жоқ адамдарға-азаматтығы жоқ адамның куәлігі беріледі.
Шетелдікке ҚР тұруға ықтиярхат және азаматтығы жоқ адамның куәлігін беру тәртібін ҚР Үкіметі айқындайды.
ҚР Заңының 24-бабы шетелдікке және азаматтығы жоқ адамға ҚР-да тұрақты тұруға рұқсат беруден бас тартылуы мүмкін деп белгілейді
ҚР Халықтың көші-қоны Заңының 34 бабына сәйкес еңбек көшіп келушілер мынадай санаттарға бөлінеді:
1) шетелдік қызметкерлер - Қазақстанда еңбек қызметін орындау үшін келген және жұмыс берушілер тартқан көшіп келушілер;
2) бизнес көшіп келушілер - Қазақстанда кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру мақсатында келген тұлғалар;
3) маусымдық еңбекші көшіп келушілер - белгілі бір маусым ішінде, 1 жылға дейін мерзімде орындалатын климаттық жағдайларға байланысты маусымдық жұмыстарды орындау үшін келген тұлғалар;
4) еңбекші көшіп келушілер - үй шаруашылығында жұмыстар орындау үшін үй қызметшісі ретінде келген адамдар.
Саяси себептер бойынша келген көшіп келушілер келесі:
1) босқындар;
2) саяси баспана алған адамдар. ҚР саяси баспаны беру туралы ҚР Президенті шешеді.
Қазақстан Республикасы халқының көші-қоны туралы Заңның 8-тарауы көшіп келушінің Қазақстан Республикасына келуінен бас тартуы және Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға рұқсат алуы үшін жалпы негіздерді белгілейді.
Егер қазақстан азаматында салық немесе алимен қарыздарсы болған жағдайда, оған шет мемлекетке тұрақты тұруға кетуге тыйым салынады. Ішкі істер органдары Қазақстан Республикасынан тұрақты тұруға шығуға шектеулер туралы Қазақстан Республикасының азаматына шектеудің негізі мен мерзімін, сондай-ақ осы шешімге шағым жасау тәртібін көрсете отырып хабарлама береді.
Қазақстан Республикасында халықтың көші-қон процестерін басқарудың жеткілікті түрде айқын мемлекеттік жүйесі құрылды, оның негізінде заңнамаға негізделетін уәкілетті мемлекеттік органдар арасындағы құзыретті бөлу жатады. ҚР Заңының ережелері ҚР атқарушы органдарының, оның ішінде ұлттық қауіпсіздік органдарының халықтың көші-қонының құқықтық режимін іске асырудағы рөлін, сондай-ақ ол үшін пайдаланылатын құқықтық құралдарды нақты көрсетуге мүмкіндік береді.
Бұл халықтың көші-қоны саласындағы мемлекеттік саясаттың мақсаттарына қол жеткізу үшін уәкілетті органдар арасындағы қызметті үйлестіруді және өзара іс-қимылды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Ресей Федерациясы үшін қазіргі жағдайда бұл мүдделерді ескере отырып және шетелдік инвесторлар мен кәсіпкерлердің мүмкіндіктерін пайдалана отырып, экономикалық қызметті жандандырудың құқықтық құралдарын іздеумен байланысты, ҚР аумағындағы бизнес-көшіп келушілердің мәртебесі практикалық қызығушылық тудырады.
Азаматтардың бір мемлекеттен екінші мемлекетке, сондай-ақ мемлекет ішінде тұрақты немесе уақытша түрде орын ауыстыруын реттейтін ұйымдастырушылық-құқықтық шаралар жүйесінің болуы; қаралатын саладағы мемлекеттік органдар мен мемлекеттік емес ұйымдардың қызметі халықтың көші-қонының әкімшілік-құқықтық режимінің болуын куәландырады, ол жалпы басқару міндеттерін шешу үшін де, қоғамдық тәртіп пен қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін де белсенді пайдаланылады.
Шекара маңындағы елдердің қатынастарын дамыту мен нығайтудағы маңызды қадам шекара маңындағы аумақтар тұрғындарының мемлекеттік шекараны кесіп өту тәртібі туралы екі жақты үкіметаралық келісімдер жасасу болып табылады.
Тұрақты негізде жедел-профилактикалық іс-шаралар жүргізіледі, олардың барысында заңсыз көші-қон арналарын анықтау, шектес мемлекеттің аумағы арқылы болу тәртібін бұзатын адамдарды шығарып жіберуді ұйымдастыру, кіру үшін жалған құжаттарды пайдаланатын адамдарды, сондай-ақ іздеуде жүрген адамдарды анықтау бойынша өзара іс-қимыл жасау міндеттері шешіледі.

2 КӨШІ-ҚОН САЛАСЫНДАҒЫ ӘКІМШІЛІК-ҚҰҚЫҚТЫҚ РЕТТЕУ: ЖЕТІЛДІРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ МЕН ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ

2.1 Халықтың көші-қоны саласындағы әкімшілік құқық бұзушылықтар

Шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның Қазақстан Республикасының Халықтың көші - қоны саласындағы заңнамасын бұзғаны үшін әкімшілік жауаптылық 2015 жылғы 01 қаңтардан бастап қолданыста болған 2014 жылғы 05 шілдедегі № -235-V Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексінің (бұдан әрі-ӘҚБтК) 517-бабында көзделген. Осы саладағы құқық бұзушылықтарды жасағаны үшін ішкі істер органдары әкімшілік жаза қолдануға құқылы адамдарға, сондай-ақ сот қарайтын әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерге бөлу қажет.
ҚР Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексінің 517-бабында әкімшілік жазалар көзделген бұзушылықтардың толық тізбесі берілген:
- Қазақстан Республикасының аумағы арқылы транзиттік өту қағидаларын сақтамау;
- визада көрсетілген мерзім өткеннен кейін не көші-қон карточкасында тіркеу кезінде Қазақстан Республикасынан кетпеу;
- жүзеге асырылатын қызметтің визада немесе көші-қон карточкасында тіркелген кезде көрсетілген мақсаттарға сәйкес келмеуі немесе Қазақстан Республикасында жұмысқа орналасуға арналған рұқсатты алмай еңбек қызметін жүзеге асырудың қажетті шарты болып табылатын еңбек қызметін жүзеге асыру.
Көрсетілген бұзушылықтар үшін шетелдік азамат үшін келесі жауапкершілік бекітілген
- ескерту
- айыппұл,
- әкімшілік қамауға алу
-Қазақстан Республикасының шегінен шығарып жіберу.
Ескерту әкімшілік жаза қолдануға уәкілеттік берілген органның жазбаша нысанда шығарылады.
Егер бұзушылықтар үшін айыппұл, қамауға алу немесе шығарып жіберу түрінде санкциялар қолданылса, онда істі мамандандырылған аудандық және оларға теңестірілген әкімшілік соттардың судьялары қарайды. Сот талқылауы шетелдік азамат Қазақстаннан шыға алмайтын айға дейін созылуы мүмкін. Істі қарау аяқталғаннан кейін, сот қаулысының негізінде, әкімшілік жаза орындалғаннан кейін уәкілетті орган кету визасын береді. Кейіннен тәртіп бұзушыға Қазақстан Республикасына келуге шектеу қойылуы мүмкін.
Айта кету керек, жауапкершілік қабылдаушы тарап үшін де қарастырылған. Шетелдіктерді шақыратын және оларды өзінде орналастыратын Қазақстан азаматтары, ұйымдар мынадай бұзушылықтар үшін жауаптылыққа тартылуы мүмкін:
- қабылдаушы тұлғаның шетелдіктерді уақтылы тіркеу бойынша шаралар қабылдамауы;
- Қазақстан Республикасының көші-қон саласындағы заңнамасын бұза отырып, Қазақстан Республикасында болатын шетелдікке немесе азаматтығы жоқ адамға тұрғын үй беру;
- жүзеге асыратын қызметі визада не көші-қон карточкасында көрсетілген мақсаттарға сәйкес келмесе, Қазақстан Республикасында болатын шетелдікпен немесе азаматтығы жоқ адаммен заңнаманы бұза отырып мәмілелер жасасу;
- жұмыс берушінің шетелдік жұмыс күшін жұмыс рұқсатын ресімдемей тартуы;
- жұмыс берушінің шетелдік жұмыскерді жұмыс рұқсатында көрсетілген лауазымға (кәсіпке немесе мамандыққа) сәйкес келмейтін лауазымға (кәсіпке немесе мамандыққа) тартуы;
-жұмыс беруші-жеке тұлғаның үй шаруашылығында жұмыстар орындауға (қызметтер көрсетуге) еңбекші көшіп келушілерді ішкі істер органдары беретін тиісті рұқсатсыз тартуы болып табылады.
ӘҚБтК-нің 517-бабының 3-бөлігі Ішкі істер органдарының ведомстволық бағыныстылығына жатады, яғни ішкі істер органдарының жергілікті полиция қызметінің лауазымды адамдары әкімшілік жаза қолдануға құқылы.
Осылайша, көші-қон қызметі органдарында тіркелу міндеті шекарадан өткен сәттен бастап демалыс күндерін қоса алғанда, күнтізбелік бес күн ішінде Қазақстан Республикасының аумағына келген барлық шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарда туындайды.
Ішкі істер органдары көшіп келушілерді тіркеуді қабылдаушы тұлғалардың және ҚР Ұлттық қауіпсіздік комитетінің ақпараты негізінде жүзеге асырады. Көшіп келушілерді қабылдайтын адамдар олар келген күннен бастап үш жұмыс күні ішінде өздеріне келген тұлғалар туралы Ішкі істер органдарына хабарлауға міндетті.
ӘҚБтК-нің 739-бабының 3-бөлігі негізінде мерзімді тәулікпен есептеу кезінде оған жұмыс уақытынан тыс, яғни демалыс және мереке күндері кірмейді.
Мысалы, егер бес күнтізбелік күн жұмада аяқталса, онда үшінші күн келесі жұмыс аптасының сәрсенбісінде аяқталады. Ал іс жүзінде көбінесе лауазымды тұлғалар осы мерзім мен демалыс күндерін есептейді.
ӘҚБтК-нің 517-бабының 3-бөлігі көшіп келушінің Қазақстан Республикасынан кетпегені үшін визада көрсетілген мерзім өткеннен кейін не көші-қон карточкасында тіркелген кезде үш тәулік ішінде ескерту түрінде өндіріп алуды көздейді. Яғни, көшіп келуші тіркеу мерзімі аяқталғанға дейін Қазақстан Республикасының аумағынан кетуге міндетті, ал көшіп келушінің келу мерзімі аяқталған кезден бастап үш тәулік ішінде кетпеу фактісі анықталған жағдайда ішкі істер органдарының лауазымды адамы ӘҚБтК-нің 517-бабының 3-бөлігі бойынша саралануға тиіс.
ӘҚБтК-нің 684-бабының 1-бөлігіне сәйкес 517-баптың қалған бөліктері (екінші, төртінші, бесінші, алтыншы және жетінші) соттардың ведомстволығына жатады. Бұл әкімшілік қамауға алу және шетелдіктерді немесе азаматтығы жоқ адамдарды Қазақстан Республикасының шегінен шығарып жіберу сияқты осы бөліктердің санкцияларында көзделген өндіріп алу түрлерін тек сот қана қолданатындығына байланысты.
Бұл ретте жаңа ӘҚБтК - де әкімшілік жолмен шығарып жіберу-бұрын көші-қон саласындағы заңнаманы бұзғаны үшін әкімшілік жазаның негізгі түрі ретінде қолданылмаған жаза түрі екенін атап өту қажет.
Сондай - ақ, көші-қон саласында шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның ең көп жол берілетін бұзушылығы-бұл визада не көші-қон карточкасында көрсетілген мерзім өткеннен кейін үш тәуліктен асатын кезең ішінде кетуден жалтару. Ешқайда кетпеу жауапкершілігі ӘҚБтК-нің 517-бабының 4-бөлігінде заңмен белгіленген мерзімде көзделген.
ӘҚБтК-нің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.