ФРАНЦИЯ МЕН ГЕРМАНИЯНЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖҮЙЕСІНЕ ТАРИХИ - ҚҰҚЫҚТЫҚ ТАЛДАУ
Қорғауға жіберілді
кафедра меңгерушісі
__________________
__________ 2021
№___ хаттама
ДИПЛОМДЫҚ ЖОБАЖҰМЫС
Тақырыбы: Франция мен Германияның құқықтық жүйелерінің пайда болуы мен дамуын тарихи- құқықтық талдау
5В030100-Құқықтану мамандығы бойынша
Орындаған:
5В030100-Құқықтану мамандығының IV курс студенттері
Ғылыми жетекші:
_____________________________
Студенттің қолы
___________________________
Жетекшінің қолы
Аннотация
Дипломдық жобажұмыстың тақырыбы: Франция мен Германияның құқықтық жүйелерінің пайда болуы мен дамуын тарихи- құқықтық талдау
Батыстың зерттеуші-компаративистері өзінің ғылыми зерттеулері етіп, заңды негізге алады. Бұл тосыннан болған жағдай емес, өйткені ол барлық роман-германдық құқықтағы елдерінің ұлттық заңнамасының түп негізін құрайды, соның ішінде қазақстандық құқықтық жүйенің Роман-герман құқығындағы заң тұжырымдамасының ерекшеліктерінің бірі, біріншіден - құқықтың басқа қайнар көздері (прецедент, дәстүрлер, доктрина және т.б.) емес, тек заң ғана аталған құқықтық отбасының және оны құрайтын ұлттық құқықтық жүйенің дамуы мен қалыптасуы барысында, және де роман-герман елдеріндегі құқықтың нығаюы мен құрылуы процесінде басты орынға қойылады. Құқықтың басқа қайнар көздерінің алдындағы заңның алғышарттарының негізінде Батыс Еуропаның халықтарының тарихи, әлеуметтік, ұлттық және басқа да құндылықтары, сонымен қатар жалпы және құқықтық мәдениет, ежелгі құқықтық және басқа да дәстүрлер, ғасырлық әлеуметтік, құқықтық және басқа да салт-дәстүрлер жатыр. Батыс Еуропа мен басқа елдердегі, роман-герман құқығы жүйесінің статуттарының және оның құрамындағы нормалардың басымдылықтары негізінде терең еуропалық дәстүр мен құқықтық мәдениет жатқан құқықтық тәртіпке қатысты еуропалық құндылықтар АҚШ-тың құндылықтарынан ерекшеленеді. Осындай айырмашылықтардың негізгі себебі, біріншіден, АҚШ пен Батыс Еуропа елдерінің халықтарының әр түрлі ұлттан болуы, екіншіден, құқықтық жүйенің негізін құрайтын олардың жалпы және құқықтық мәдениетінің бір деңгейде болмауы. Бұл елдер қазіргі уақытта бір тұжырымдамамен бірігіп, бұл тұжырымдама бойынша бірінші маңызды роль заңға тиесілі болып табылады. Осы елдердің құқықтық жүйелері арасында бірқатар айырмашылықтар бар. Бұл айырмашылықтар маңызды болып табылады. Олардың арасындағы ең маңыздысы әр түрлі құқықтық жүйелер арасындағы ұқсастық болып табылады. Ол, ең біріншіден, заңға берілген айрықша ролге қатысты. Заңгерлер теориялық тұрғыда заңнамалық тәртіптің кемшіліктері болатынын мойындайды, алайда ол кемшіліктер маңызды емес. Алайда, шын мәнінде осы позицияның ар жағындағы мәселе доктриналық формулаларға сенгендерді таң қалдыруы мүмкін. Заң құқықтық тәртіптің қаңқасын құрайды.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
6
1
ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҢ ТЕОРЕТИКО-ҚҰҚЫҚТЫҚ НЕГІЗІ
8
1.1
Франция мен Германияның құқықтық жүйесі және құқықтық ғылымның даму тарихы
8
1.2
Романо - германдық құқықтық бастау көздердегі заңның орны мен ролі
13
2
ФРАНЦИЯ МЕН ГЕРМАНИЯНЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖҮЙЕСІНЕ ТАРИХИ-ҚҰҚЫҚТЫҚ ТАЛДАУ
20
2.1
Франция және Германияның қазіргі заманғы азаматтық құқықтарына салыстырмалы-құқықтық талдау
20
2.2
Франция мен Германияның конституциялық құрылымының
қалыптасу ерекшеліктері мен даму жолдары
23
ҚОРЫТЫНДЫ
27
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
29
КІРІСПЕ
Зерттеу жұмысында қоғамның объективтік даму процесінің мүдде-мақсатына сәйкес саяси, экономикалық, әлеуметтік қарым-қатынастарды реттейтін әр елде құқық жүйесі қалыптасады. Дүние жүзіндегі мемлекеттердің тарихи, экономикалық, әлеуметтік, мәдени ерекшеліктеріне қарай құқық жүйелері бір-біріне ұқсамайды. Оларды ғылыми тұрғыдан жан-жақты зерттеп, ұлттық, топтық құқықтық жүйелерге жіктеу жүргізіледі. [1].
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Дүниежүзілік қауымдастықтың құрамына кіретін мемлекеттердің өздеріне тән ұлттық дамуы және қалыптасқан мемлекеттік формаларымен қатар құқықтық жүйелері де дамып, материализацияланған құбылысқа ұласады[2]. Құқықтық жүйелердің реттеу функциялары әдістемелері әр халықтың тарихи дамуына, этникалық ерекшеліктеріне, шаруашылық ұйымдастыру жағдайына байланысты болады. Негізінде дүние жүзінде қалыптасқан құкықтық жүйелер жалпы ұғым ретінде қабылданған болса, оның ішкі реттеу тетіктері, қалыптасқан ұлттық ерекшеліктерді, діни, әдет-ғұрып сияқты құндылықтарды ескеруді талап етеді. Роман-германдық құқықтық жүйе дегеніміз тарихи даму барысында рим құқығы және оның рецепциясын жасау негізінде нормативтік құқықтық кесімдердің қабылдануы[3] Бұл құқықтык жүйенің қалыптасып және дамуына VI ғасырда дүниеге келген Византияның императоры Юстинианың Corpus iuris civilis деп аталатын құқықтық құжаты ерекше рөл атқарады. XVIII-XIX ғасырдың бас кезеңінде континенталдық Европа мен АҚШ-та Конституциялар мен салық қатынастарын реттейтін кодекстер пайда болды. Мысалы, АҚШ-тың 1789жылы,Францияның 1791 жылғы Конституциялары 1804 жылы Францияда қабылданған Наполеонның азаматтық кодексі. Роман-германдық құқықтық жүйенің өзіне тән мынандай ерекшеліктері бар: Мемлекетте міндетті түрде ең жоғарғы күші бар Конституцияның болуы[4].
Құқықтық жүйенің жариялылық (мемлекеттік, әкімшілік, қаржы, қылмыстық және қылмыстық-процессуалдық) және жеке болып бөлінуі (азаматтық, неке, сауда).
Мемлекетте парламент қабылдаған заңдарды іс жүзіне асыру үшін заңға сәйкес нормативтік кесімдердің қабылдануы (жарлық, қаулы, ереже, шешім және т.б.), заңнаманың делегациялануы.
Қоғамдық қатынастардың құқықпен реттелінетін негізгі салаларды кодекспен реттеледі.
Құқықтың қайнар көздері ретінде нормативтік құқықтық кесім болып саналады, құқықтық әдет ғұрыпты пайдалану жоққа тән немесе мүлдем қолданылмайды.
Судьялар мемлекет қабылдаған нормативтік құқықтық кесім негізінде ғана шешім, үкім шығарады.
Сот прецеденті құқықтық қайнар көзі бола алмайды және сот тәжірибесінде қолданылмайды жинақталған тәжірибені қорытып, басты басым бағыттарын анықтап, келешектегі бағыт-бағдарларын дәйектеудің қажеттілігі аталған зерттеу жұмысының өзектілігін көрсетеді.
Зерттеудің мақсаты мен міндеттері. Франция мен Германияның құқықтық жүйелерінің пайда болуы мен дамуын тарихи- құқықтық талдау үлгілеріне теориялық- методологиялық негіздерін, әлемдік кеңістіктегі ролін талдап, қазіргі кезеңдегі қызметі мен дамуын, әлемдік саясаттың маңызды факторы ретіндегі орнын анықтау. Франция мен Германияның құқықтық жүйе құралдарына және механизмдеріне талдау негізінде оның тиімділігін арттыру моделдерін ұсыну.
Зерттеудің мақсатына сәйкес мынадай міндеттер айқындалды:
Франция мен Германияның құқықтық жүйесі және құқықтық ғылымның даму тарихын зерттеу;
Романо - германдық құқықтық бастау көздердегі заңның орны мен ролін анықтау;
Франция және Германияның қазіргі заманғы азаматтық құқықтарына салыстырмалы-құқықтық талдау;
Франция мен Германияның конституциялық құрылымының қалыптасу ерекшеліктері мен даму жолдарын қарастыру
Зерттеудің объектісі Франция мен Германияның құқықтық жүйелерінің пайда болуы мен дамуын тарихи- құқықтық талдау
Дипломдық жұмыстағы зерттеу сұрақтары мен әдістері
Франция мен Германияның құқықтық жүйесі және құқықтық ғылымның даму тарихы
Романо - германдық құқықтық бастау көздердегі заңның орны мен ролі
Франция және Германияның қазіргі заманғы азаматтық құқықтарына салыстырмалы-құқықтық талдау
Франция мен Германияның конституциялық құрылымының қалыптасу ерекшеліктері мен даму жолдары ерекшеліктері анықталып, ғылыми тұрғыдан негізделді.
Дипломдық жұмысты жазу барысында Франциядағы 1958 жылдан бастап қолданыстағы Конституция басқа органдарға да, мысалы Министрлер кеңесі мен Мемлекеттік кеңеске де заңшығарушылық құзыреттілігін береді. Аталған жағдайларға түсініктеме бере отырып, Р. Давид былай дейді: 1958 жылғы француз Конституциясы қаендай да болмасын саяси көзқарастарға қарамастан, парламент құқық саласында іс жүзінде жүзеге асыра алатын мүмкіндіктерге ғана құзыретті болуы керек деген идеяны жүзеге асырды. Конституцияға сәйкес парламенттің заңшығарушылық аясы кейбір заң негіздерінің принциптерін бекітуге ғана мүмкіндігі бар деген шектеулер жасалған. Дипломдық жұмыс екі бөлімне тұрады. Бірінші бөлімде Халықаралық қылмыстық құқықтың теоретико-құқықтық негізі алатын орны, негізгі ғылыми тұжырымдамаларының теориялық аспектілері қарастырылған. Екінші бөлім талдау бөлімі Франция мен Германияның құқықтық жүйесіне тарихи-құқықтық талдау талдаулар жасалған. Қорытынды және пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады Жалпы дипломдық жұмыс көлемі 31 беттен тұрады
1 ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҢ ТЕОРЕТИКО-ҚҰҚЫҚТЫҚ НЕГІЗІ
Францияның мен Германияның құқықтық жүйесі және құқықтық ғылымның даму тарихы
Құқықтық жүйе-өзара байланысты құқықтық жүйенің жиынтығы қоғамның бүкіл құқықтық ұйымдастырылуын көрсететін құбылыстар және сол немесе өзге елдің даму деңгейін сипаттайтын, яғни құқықтық жүйе-кешенді санат болып табылады. Ол әр түрлі нормативтік элементтерді қамтиды ең бастысы, құқықтың даму деңгейімен сипатталады[5]. Әр мемлекеттің өзіндік ұлттық құқықтық жүйесі бар, елдің даму деңгейін сипаттайды. Алайда, көптеген ұлттық жүйелер тән белгілері бойынша бір-біріне жақын. Осындай қасиеттер, көптеген мемлекеттерге тән, құқықтық жүйелерді біріктіреді заңды отбасылар болып табылады. Ең көп таралған романо-германдық құқықтық отбасы. Бұл бүкіл континенталды Еуропаға, Латын Америкасы, Африканың көптеген елдері, Азияның көптеген мемлекеттеріне тән.
Романо-германдық құқықтық отбасы -- ең көне құқықтық отбасы. Оның тамырын ежелгі Вавилоннан, ежелгі Египеттен және ежелгі Грециядан табыңыз.Бірақ роман-германдық құқықтық отбасының негізі өздеріңіз білетіндей, алғаш рет дами бастаған Ежелгі Рим мемлекеті нормативтік дерексіз ережелері болуы мүмкін (ежелгі кездейсоқ жағдайлардан айырмашылығы абстракция дәрежесі минималды болатын заңдар). Осындай романо-германдық отбасы XII - XIII ғасырларда пайда болды. Еуропа Рим құқығы. Болашақта бұл отбасының дамуы Германия мен Францияның құқықтық жүйелерін дамытудың негізі болып табылады[6]
Германия мен Францияның құқықтық жүйесінде пайда болған, франк құлағаннан кейінгі мемлекеттер ретінде саяси аренада IX ғасырдағы империяларында көптеген ұқсастықтар пайда болды. Сонымен бірге олардың дамуында мемлекеттіліктің өзіндік ерекшеліктерімен, олардың құқығының дамуына да әсер етті [7].
Германия мен Францияның құқықтық жүйесінің қалыптасу ерекшеліктері
көптеген, турбулентті және қарама-қайшылықтармен конституциялық құрылыстың қалыптасу үдерісіндегі оқиғалармен байланысты. Францияда салыстырмалы түрде қысқа мерзімде (XVIII ғасырдың аяғы - ХХ ғасырдың ортасы) және Германияда түбегейлі бірнеше оқиғалар болды, Мемлекеттік басқару нысандары өзгерді және сәйкесінше мемлекеттік-құқықтық актілер (бірнеше Конституция қабылданды). Сонымен қатар, Франция мен Германияның құқықтық жүйелерінің дамуы ол бір-бірімен тығыз байланысты. Бір елдегі оқиғалар басқа оқиғалардың дамуына, соның ішінде конституциялық құрылысты қалыптастыруна да әсер еттті [8].
Германия мен Францияның құқықтық жүйелері олардың өзара әрекеттесуі нәтижесінде, ең алдымен әскери, бұл өзара әрекеттесуге және әлемнің басқа мемлекеттері: Ұлыбритания, Ресей (КСРО), АҚШ, Италия және т. б., Бірінші дүниежүзілік соғыста елдердің жеңілісі нәтижесінде 1918 жылдың аяғында екінші Германия империясы құрылды. 1871 жылы елдің бірлестіктері тоқтап қалды. Бұл мемлекеттің дамуындағы жаңа кезең қоғамдық қатынастардың қайшылығы мен шиеленісі елдің, сондай-ақ сыртқы саясатына әсер етті [5].
Сонымен, Германия мен Францияда қарама-қайшылықты және өзара байланысты даму тренд айқын байқалады, онда саяси бір мемлекеттегі оқиғалар тікелей түрде олар басқа мемлекеттің құқықтық жүйесіне және, ең алдымен, құқықты дамыту тренд айқын байқалады .
Сонымен, Германия мен Франция құқығының дамуына тән белгі, XVIII ғасырдың екінші жартысынан бастап. оны жүйелеу, ең алдымен кодификация түрінде. Мұндай тәсіл бұл ең алдымен құқықтық ғылымдардың дамуымен байланысты.
Германия мемлекеттерінде кодификация бытыраңқылық (XIX ғасырдың басында Германия қалды-дегенмен номиналды) - Герман ұлтының Қасиетті Рим империясы 300-ден астам мемлекет) заң шығару жұмысы маңызды элемент болды[6]. Кодификацияда көп көңіл бөлінеді қылмыстық заңнама мен сот өндірісіне назар аударылды. Бұл бұл, ең алдымен, осы салаларда объективті және азаматтардың құқықтарын барынша шектеуге заңды түрде жол берілді, ал тиісті құқықтық нормалардың бұзылуы және жетілдірілмеуі көбінесе бұл табиғи сипатқа ие болатын озбырлыққа әкелді. Қарастырылып отырған кезеңдегі алғашқы неміс кодекстерінің бірі Баварияның 1751 жылғы қылмыстық заңдарының жиынтығы саналады.
Қылмыстық кодекс әлдеқайда танымал болды Тереза 1768 (Австрия кодексі, басқарма кезеңінде жасалған императрица Тереза, оның басқа атауы - "Терезиана"). Бұл материалдық және процедуралық нормалардың жиынтығы болды. Онда қылмыстық құқықтың жалпы бөлігінің кейбір нормалары болды. Жинаққа ол жеткілікті үлкен қылмыстар үшін өлім жазасын тағайындады, сонымен қатар, оны орындаудың білікті түрлері қарастырылды.
Алайда мұндай архаикалық жазалар мен тергеу нысандары енді болмайды жеке тұлғаны қалыптастырған ағартылған абсолютизм шеңберіне сәйкес келді құндылық иерархиясында әлдеқайда жоғары деңгейге жетті. Сондықтан Терезиана салыстырмалы түрде қысқа әрекет етті. Қазірдің өзінде 1787 жылы сол Австрияда Иозеф II ("Йозефиана") Қылмыстық кодексі пайда болады, онда түбегейлі өзгерістер байқалады (азаптауды жою, жазаны тек іліп қою арқылы орындау, белгілі бір адамдардың кепілдіктері айыпталушының құқықтары, кінәлінің отбасын жауапкершіліктен босату). Пруссия королі Заңның кодификациясына көп көңіл бөлді
Фридрих II. Оның күш-жігерінің арқасында оның билігінің соңында пайда болды оның, ең үлкен (мәні бойынша да, көлемі бойынша да) заңдар жиынтығы - Пруссия земство кодексі 1794 ж.. (мұның толық атауы құқықтық акт келесідей: Пруссия мемлекеттері үшін жалпыға бірдей земство құқығы).
Кодексте 15 мыңнан астам мақала бар. Пруссиялық заң шығарушы оны бір бағытта реттеуге шешім қабылдады, заңнамалық жинақта қоғамдық қатынастардың барлық салалары дерлік қамтылған.
Болашақта мұндай тәсіл тиімсіз деп танылады, өйткені өмір заңнамада үнемі өзгерістерді талап етті қоғамдық қатынастардың негізгі салалары бойынша кодификация алынды.
Құрылым бойынша кодекс 2 бөлімнен тұрды:
1) жалпы құқық-21 кітаптағы мүліктік және міндеттемелік құқық;
2) арнайы құқық - неке-отбасы, әкімшілік, қылмыстық (20 кітапта).
Азаматтардың заң алдындағы ресми теңдігі жарияланды - "мемлекеттің әрбір тұрғыны одан өзінің қорғалуын талап етуге құқылы жеке тұлға және оның мүлкі". Сонымен бірге заң жылжымайтын мүлікті бекітті қоғамды ұйымдастыру (дворяндар, шаруалар, Бургерлер).
Жалпы, өзгерістер енгізілген пруссиялық земство кодексі ұзақ уақыт бойы, ХХ ғасырдың басына дейін әрекет етті. Пруссияның мемлекеттік жүйесінде түбегейлі өзгерістер болды. 1871 жылы Германия мемлекеттерінің саяси бірігуінен кейін олардың әрқайсысы өз заңдарын жалғастырды, олардың көпшілігі XVIII ғасырда қабылданды.
Франциядағы құқықты кодификациялау процесі ең қарқынды Наполеон Бонапарттың кезінде болған азаматтық, сауда, қылмыстық, азаматтық іс жүргізу, қылмыстық іс жүргізу кодекстері жасалды. Француз сонымен бірге заң шығарушы Римнің құқықтық мұрасын белсенді қолданды.
Еуропалық континентальдық құқыққа ерекше әсер етті. Францияның Азаматтық кодексі ("Наполеон кодексі") құрылды 1804 жылы Наполеонның Азаматтық кодексі үлгі ретінде қызмет еткенін қосу керек көптеген елдерде және басқаларында азаматтық құқықты қалыптастыру үшін континенттер.
1807 жылғы Сауда кодексі де кодификацияда маңызды рөл атқарды.,
1808 жылғы қылмыстық іс жүргізу кодексі және 1810 жылғы Қылмыстық кодекс Сауда кодексі мүлік айналымының жалпы негізгі мәселелерін реттеді. Бұл кодекс аз маңызды болды (Азаматтық кодекске қарағанда) оның жеткіліксіз ерекшелігі. Болашақта осы Кодекске бекітілген институттар арнайы жарияланған заңдарда дамыды (мысалы, 1838 жылы банкроттық туралы заң қабылданды). Қылмыстық іс жүргізу кодексінде аралас кодекс қарастырылған
қылмыстық істер бойынша сот процесі. Бұл іс мемлекеттік органдар қозғады және тергеді, ал кезінде соттың өзі тергеу жүргізбеді, тек дәлелдер қарастырылды тараптардың Кодексте 12-ден тұратын алқабилер соты қарастырылған. Жалпы, кодекс тақырыптары жеткілікті кең болды, қылмыстық процеске қатысушыларға кепілдік беріледі.
1810 жылғы Қылмыстық кодекс кодификацияның жоғары деңгейінде жасалды. Ол 4 кітаптан тұрады. Бірінші кітабында - " қылмыстық және түзеу жазалары туралы үшін тағайындалуы мүмкін жазалардың мазмұны ашылды
қылмыс жасау. Айта кетейік, қылмыстық жазалар мыналарға бөлінді
екі түрі:
- қиындықпен;
- әшкерілеу.
Ауыратындар кіреді:
1) өлім;
2) өмір бойы ауыр жұмыс;
3) депортация;
4) шұғыл ауыр жұмыс;
5) кішіпейіл үй.
Масқара жазалардың қатарына мыналар кірді:
1) жағадағы ұятсыз полюсте сөйлеу (1832 жылы жойылды г.);
2) жер аудару; актілерді жасау кезінде заседателем, сарапшы, куә
айғақтар сотқа астында антпен).
Түзеу жазаларына мыналар жатады:
1) түзеу мекемесінде бір мерзімге бас бостандығынан айыру;
2) кейбір саяси, азаматтық немесе отбасылық құқықтар;
3) айыппұл.
Бас бостандығынан айыру мерзімі алты күннен кем болмауы мүмкін және
қайталану жағдайларын қоспағанда, бес жылдан астам.
Қылмыстық кодекстің екінші кітабында - "жазаланатын, жазадан босатылған адамдар туралы" жауапкершілік немесе қылмыстар немесе теріс қылықтар үшін жауаптылар - қатысу институттары, мемлекеттік органдар туралы хабарламау қылмыс, сондай-ақ басталатын жас анықталды қылмыстық жауапкершілік (жалпы жағдайда 16 жастан бастап, бірақ белгілі бір жағдайларда құқық бұзушы берілуі мүмкін 20 жасқа толған түзету үйі).
Үшінші кітап - " қылмыстар, қылмыскерлер және олардың жазалары туралы - Шын мәнінде, егер сіз заманауи терминологияны қолдансаңыз,
Қылмыстық кодекстің Ерекше бөлігі. Онда тиісті бөлімдер, тараулар болды, бөлімдер мен мақалалар. Нормалар нақты және нақты тұжырымдалған. Мысалы, 304-бапқа сәйкес " қасақана кісі өлтіру өлім жазасына әкеп соғады, егер ол басқа қылмыстың немесе заңсыздықтың алдында болса, оларды ертіп жүрді немесе соңынан ерді. Кез келген басқа жағдайда қасақана кісі өлтіргені үшін кінәлі өмір бойы ауыр жазамен жазаланады".
Сол кітапта кейбір институттар да жасалды, олар қылмыстық заңның жалпы бөлігіне жатады. Сонымен, сәйкес 328-бап "егер өмірден айыру, жаралар мен соққылар өзін немесе басқаларды заңды қорғауға жүгіну қажеттілігінен туындаса, қылмыс та, заңсыздық та болмайды" (қажетті қорғаныс институты).
Жеңілдететін жағдайлар институты қарастырылған. Сонымен, сәйкес қк 324 жағдайда прелюбодеяния қасақана кісі өлтіру күйеуі әйелінің немесе оның серіктесі, егер олар болса, кешірім сұрайды атындағы оқиға отбасы үйінде", Ал 337-құжат неке адалдығын бұзған әйелі түрмеге жабылады 3 айдан кем емес және 3 жылдан аспайтын мерзімге, бұл ретте күйеуі билік етеді әйелін алуға келісім беріп, мұндай үкімнің орындалуын тоқтатыңыз өзіне кері.
Төртінші кітабында - "полиция бұзушылықтары мен жазалары" - жүреді
егер біз заманауи ұғымдарды қайтадан қолданатын болсақ, бұл тәртіп туралы
әкімшілік жазалар қолдану (мерзімге бас бостандығынан айыру 1 тәуліктен 5 тәулікке дейін айыппұл және тәркілеу тыйым салу).
Жалпы, сол кезде 1810 жылғы ҚЫЛМЫСТЫҚ КОДЕКС, әрине, ең көп болды жасалған қылмыстық заң (бірқатар институттардың жоқтығына қарамастан, мысалы, кінәнің нысаны анықталмады, ескіру туралы айтылмайды қылмыс жасаған жағдайда жауапкершілік туралы ақпарат жоқ қылмыстар жиынтығы және т. б.) және үлкен әсер етті көптеген елдердің заңнамасы. Сонымен, нормаларды нақты қарыз алу Француз қылмыстық заңы Испания Қылмыстық кодексінде 1822 ж. Бразилия 1830 ж., Швейцария ҚК 1853 ж., Бельгия ҚК 1867 ж. Ресейдің қылмыстық және түзеу жазалары туралы Кодексі
"Француз ізі"қарастырылған.
Жаңа кезеңдегі ең ірі неміс құқықтық актілерінің қатарына 1896 жылғы Неміс Азаматтық кодексі кіреді. 2385 баптан тұратын өте кең кодекс болды.
Бірінші кітапта ("жалпы бөлім") жеке және заңды тұлғалардың мәртебесі, заңды іс-әрекеттері, ерік білдіру, азаматтық құқықтарды жүзеге асыру және өзін-өзі қорғау туралы нормалар қамтылған.
Екінші кітап ("міндеттеме құқығы") ережелер болды шарттар жасасу, міндеттемелер туралы ережелер.
Үшінші кітабы ("заттық құқық") заттық құқықтарды, меншік пен иелікке ие болу және оны жоғалту тәртібін, өкілеттігін ашады.
Төртінші кітап қожайындарына неке-отбасы құқығы.
Бесінші кітапта мұрагерлік құқық нормалары болды.
Жалпы ГМУ сол кезде өте прогрессивті болды. Сонымен бірге, оның қабылдау деп аталатын бірқатар шарттармен келісілді Кіріспе заң. Атап айтқанда, ГМУ жоқ деп қарастырылды ол тамыры бар әр түрлі құқықтарға қолданылады феодалдық жер құқығы (аң аулау құқығы, суды пайдалану, мұрагерлік жалға берудің шаруа құқықтары және т.б.). В заң шығарушының бұл аса сақтығы ықтимал әлеуметтік шиеленістің алдын алыңыз.
Құқық тарихында ГМУ екінші болып саналады (Француз Азаматтық кодексінен кейін 1804) жаңа дәуір дәуірінің жеке құқығының классикалық көрінісі. ГМУ басқа елдердегі құқықтың дамуына айтарлықтай әсер етті, әсіресе Азия мен Латын Америкасы.
Айта кету керек, Германия мен Францияның құқықтық негіздері жаңа заман дәуірінде салынған. Сонымен, Германияда үлкен мән бар Пруссия, Бавария және Саксония заңдары болды. Тіпті бүгін кейбір құқықтық актілерде "империялық заң"термині сақталған. Құқықтық жүйеде белгілі бір өзгерістер тек фашистік диктатура кезеңі (1933-1945 жж.). ГФР-дағы азаматтық-құқықтық салада бұрынғысынша күші бар.
1896 жылғы Неміс Азаматтық кодексінің негізгі ережелері 1992 жылы Францияда күшіне енген жаңа Қылмыстық кодекс қабылданды екі жылдан кейін. Бұрынғы қылмыстық кодекстің көптеген нормаларын сақтай отырып онда заңнама елеулі романдар пайда болды. Атап айтқанда, алғаш рет заңды тұлғалардың қылмыстық жауапкершілігі қарастырылған. [7]
Сонымен, Германия мен Франциядағы жаңа және соңғы уақытта құқықтық жүйенің нормативтік элементі қалыптасты. Негізгі оның ерекшеліктер Екі мемлекет үшін де бірдей. Бір елде де, басқа елде де:
- Рим Заңымен органикалық байланыс бар;
-құқықтың негізгі көздері нормативтік-құқықтық болып табылады; актілер;
- заңды қалыптастырудағы басты рөл заң шығарушыға жүктеледі;
- құқық саласына нақты бөлінген;
- жеке және қоғамдық құқыққа бөліну айқын көрінеді;
- қолданыстағы құқықтың негізі кодекстер болып табылады.
Алайда, Германияның құқықтық жүйелерінің нормативтік элементінде және Францияда айырмашылықтар бар. Олар көбінесе айырмашылықтармен байланысты екі мемлекеттің саяси-ұйымдастырушылық элементі.
1.2 Романо - германдық құқықтық бастау көздердегі заңның орны мен ролі
Роман-герман құқығындағы заң тұжырымдамасының ерекшеліктерінің бірі, біріншіден - құқықтың басқа қайнар көздері (прецедент, дәстүрлер, доктрина және т.б.) емес, тек заң ғана аталған құқықтық отбасының және оны құрайтын ұлттық құқықтық жүйенің дамуы мен қалыптасуы барысында, және де роман-герман елдеріндегі құқықтың нығаюы мен құрылуы процесінде басты орынға қойылады. Құқықтың басқа қайнар көздерінің алдындағы заңның алғышарттарының негізінде Батыс Еуропаның халықтарының тарихи, әлеуметтік, ұлттық және басқа да құндылықтары, сонымен қатар жалпы және құқықтық мәдениет, ежелгі құқықтық және басқа да дәстүрлер, ғасырлық әлеуметтік, құқықтық және басқа да салт-дәстүрлері жатыр. Батыс Еуропа мен басқа елдердегі, атап айтқанда АҚШ-тағы, құқықтық тәртіп негіздерін салыстыра отырып, шетел зерттеушілері бірінші кезектегі, роман-герман құқығы жүйесі статустарының және оның құрамына кіретін нормалардың басымдылықтарының негізінде терең еуропалық дәстүр мен құқықтық мәдениет жатқанын құқықтық тәртіпке қатысты еуропалық құндылықтары АҚШ-тың құндылықтарынан ерекшеліктері бар. Осындай айырмашылықтардың негізгі себептері, біріншіден, АҚШ пен Батыс Еуропа елдері халықтарының әр түрлі ұлттан болуы, екіншіден, құқықтық жүйенің негізін құрайтын жалпы және құқықтық мәдениетінің бір деңгейде болмауы.
Бұл елдерде қазіргі кезде бір тұжырымдамамен бірігіп, бұл тұжырымдама бойынша бірінші маңызды роль заңға тиесілі [15]. болып табылады. Осы елдердің құқықтық жүйелерінің арасында бірқатар айырмашылықтары бар. Бұл айырмашылықтар маңызды болып табылады. Олардың арасындағы ең маңыздысы әр түрлі құқықтық жүйелер арасындағы ұқсастық. Ол, ең біріншіден, заңға берілген айрықша ролге қатысты. Заңгерлер теориялық тұрғыдан заңнамалық тәртіптің кемшіліктерінің болатынын мойындайды, алайда ол кемшіліктері маңызды емес. Алайда, шын мәнінде осы позицияның ар жағындағы мәселе доктриналық формулаларға сенгендерді таң қалдыруы мүмкін. Заң құқықтық тәртіптің қаңқасын құрайды.
Америка Құрама Штаттары - бұл әр түрлі мәдениеті және өзінің қысқа даму тарихы бар эмигранттар елі. Осы ерекшеліктеріне байланысты америкалық қоғамға өзгеріп отыруы, құбылмалылық және өзгерістерге тез бейімделуіне тән. [16].
Ал еуропа ұлттары қарама-қайшы болып келеді, олардың ежелден келе жатқан бай даму тарихы бар, қоғам бір қалыпты және бұрыннан дамыған құқықтық дәстүрлеріне ие, оларда бірнеше ғасырдан келе жатқан құқықты және құқықтық тәртіпті қабылдау ережелеріне байланысты, сот шешімдерін қабылдаудағы ерекшеліктері қалыптасқан. АҚШ пен прецедент қалыптастыратын жалпы құқықты басқа да елдерде заңның құрамындағы нормаларға айрықша көңіл бөлінеді. Осындай нормалардың айрықша маңыздылығы олардың тұрақтылығынан, нақты әлеуметтік бағытынан байқалады.
Екіншіден, роман-герман құқығы елдеріндегі заң мазмұны мен тұжырымдамасының негізіне ақылдылық, парасаттылық пен әділеттіліктің барлығына ортақ және ғасырлық принциптері енгізілген.
Осы принциптері әлемнің барлық елдері мен ұлттық құқықтық жүйелерінде ресми түрде жарияланды. Алайда аталған принциптерді бірнеше ғасырлар бойы табандылықпен іске асырып отырған еуропа елдеріндегідей барлық елдер осы принциптерді іске асыруға ұмтылыс танытқан жоқ. Сондықтан ғылыми әдебиеттердегі өркениетті елдердегі халықтардың азаматтық кодекстерінің сәйкестіктерін және ежелгі римдік құқық ұзақ уақыт бойы дау-жанжалдарды шешудегі негізгі қайнар көздері болып табылғандығын жоғарыда аталғандармен түсіндіруге болады.
Үшіншіден, роман-герман құқығы елдеріндегі қолданыстағы тұжырымдама және ол туралы қалыптасқан көзқарастарға сәйкес, заң жоғары заңшығарушылық органнан келіп түскен және заң күші бар акт ретіндегі тар мағынада ғана емес және кең мағынада да қолданылады. Дәлірек айтсақ, жинаушылық мағынасында. Заң терминімен оларды жариялауға құзырлы орталық және жергілікті заңшығарушылық және орындаушылық-өкілеттілік мемлекеттік органдардан шығатын барлық заңнамалық актілер аталады.
Заң тұжырымдамасы заң (gesetz, statute) Германияның құқықтық жүйесі үшін негізгі көздер болып табылатын барлық жазбаша заң актілерін қамтиды деген қағиданы негізге алады. [17]. Заң түсінігіне кең көлемді құқықтық кодекстер және федералдық және жер заңнамалық органдарымен шығарылған өзге де құқықтық актілер, сонымен қатар орындаушылық органдардың қабылдаған құқықтық актілері жатады.
Заң деп аталатын барлық актілер конституциямен танылған заңнамалық органдармен немесе қатаң реттелеген тәртіпте шығарылу қажеттілігі маңызды болып табылады. Және де заңға қойылатын негізгі талаптар - конституцияда белгіленген формада ғана қабылдану қажеттілігі. Жоғарыда аталған, батыстық заң әдебиеттерінде заң түсінігін кеңінен қарастыру мүмкіндігінен басқа, оның басқа да мағынасы қарастырылады. Атап айтқанда, заң құқық қолданушылық процесінде тікелей, сөзбе-сөз емес, оның мағынасына қарай, қолданылу жағдайына қарай түсінді
Роман- герман құқығында заңды тек оның мәтінің шегінде ғана, тар мағынада қарастыру дұрыс емес деп есептеледі. Кодекстерді заңгерлер нүкте қоятын түсінік ретінде емес, ал бастау көзі ретінде қарастырған. Осы тұжырымдарымен олар жалпы құқық елдерінде кездесетін компиляциядан (американдық типтегі кодекстерден) ерекшеленеді.
Төртіншіден, роман- герман құқығындағы заң құқықпен теңдестірілмеген, ал заңды тәртіп, яғни заңда белгіленген талаптарды қатаң және бұлтарыссыз сақтаудың негізінде қалыптасатын тәртіп ешқашан құқықтық тәптіптің синонимі ретінде қарастырылған жоқ.
Роман- герман құқықтық отбасында заң кең мағынада құқықтың алғашқы, кең көлемді қайнар көзі ретінде түсіндіріледі, алайда бұл оның ешқандай міні жоқ, абсолютті екенідігінде емес. Өйткені заңнан басқа және онымен қатар басқа да қайнар көздер роман- герман құқығы елдерінің құқықтық және әлеуметтік-саяси өміріне белсенді әсер етеді. Бұл жерде сөз тек роман-герман құқығының алғашқы қайнар көздері туралы ғана емес, сот шешімдері, доктриналар, құқықтың жалпы принциптері, атақты заңгерлердің ғылыми еңбектері туралы және екінші қайнар көздер қатарына жататын осы тектес көптеген қайнар көздері туралы болып отыр. Тек қана заңдар ғана емес, дәл осы қайнар көздер роман- герман құқығының негізі мен қаңқасын құрайды, осы құқықтық отбасының мәнін білдіріп, құқық мазмұны мен түсінігі туралы континентальдық көзқарас қалыптастырады.
Роман-герман құқығының негізінде қалыптасқан құқық түсінігі туралы заңгерлердің, атап айтқанда, француз, ағылшын заңгерлерінің көзқарастарын салыстыратын болсақ, француздар өздерінде құқыққа деген көзқарас кеңінен қалыптасқан деп есептейді. Ал ағылшын заңгерлері құқыққа қандай да болмасын сот шешімдерін орындау үшін шегінде ғана қарайды, ал француз тұжырымдамасында құқық нормасымен барлық нормалар қамтылады, атап айтқанда, сот шешімдеріне қатысы жоқ нормалар да осылардың қатарына кіреді. Қандай да болмасын нормаларды құқықтық нормалардың қатарына жатқызу оларды қоғам құрылымына бекіту және адамның іс-әрекеттерін реттеп отыруға бағытталған мақсат, сонымен қатар мемлекетті ұйымдастыру негізін бекіту болып табылады.
Бесіншіден, көп жағдайда және көптеген роман- герман құқығы елдерінде заң жоғары заңшығарушы орган - парламенттің актісі бола алмайды.
Франциядағы 1958 жылдан бастап қолданыстағы Конституция басқа органдарға да, мысалы Министрлер кеңесі мен Мемлекеттік кеңеске де заңшығарушылық құзыреттілігін береді. Аталған жағдайларға түсініктеме бере отырып, Р. Давид былай дейді: 1958 жылғы француз Конституциясы қаендай да болмасын саяси көзқарастарға қарамастан, парламент құқық саласында іс жүзінде жүзеге асыра алатын мүмкіндіктерге ғана құзыретті болуы керек деген идеяны жүзеге асырды. Конституцияға сәйкес парламенттің заңшығарушылық аясы кейбір заң негіздерінің принциптерін бекітуге ғана мүмкіндігі бар деген шектеулер жасалған. [18].
Парламенттің заңшығарушылық билігін жүзеге асыруымен қатар Конституция заңшығарушылық билікке бағынбайтын табиғатынан автономдық болып табылатын регламенттік биліктің болуын таниды.
Осыған ұқсас заңшығарушылық билікті бөлу жағдайы басқа да елдерде қалыптасты. Алайда, оларда классикалық түрде, яғни заңшығарушылық функциялар өкілеттігін парламенттен үкіметке беру түрі қалыптасты.
Алтыншыдан, роман-герман қүқығының бірқатар елдерінде конституцияға сәйкес келуін сот бақылауы арқылы жузеге асырып отырады.
Кейбір ғылыми қайнар кездерде конституциялық заңды Америка Қүрама Штаттарындағыдай бақылау роман-герман қүқығы елдерінің бір де біреуінде таралған жоқ, алайда кейбір еуропа елдерінде мүндай бақылау қалыптасқан және ол ете қатаң турде, конституцияда бекітілген сипатта жургізіледі. Осыған мысал ретінде Германияда шығарылатын заңдардың конституцияға бағыныстылығын соттық бақылау теориясы мен тәжірибесіне суйенуімізге болады. Сот бақылауы ГФР-дың 1949 жылғы 23 мамырындағы Негізгі заңында (93-б.) бекітілген, онда федералдық қүқық немесе жер қүқығының мазмүны Негізгі заңға сәйкес келе ме немесе кумән туатын болса, немесе Федералдық укімет, жер укіметі немесе Бундестаг мушелерінің уштен бір белігі осы мәселені шешу туралы қолдайтын болса, жер қүқығы федералдық қүқықтық басқа да нормаларына сәйкестігін Федералдық конституциялық сот тексеріп, шешім қабылдайды
Жарияланатын заңдардың конституцияға сәйкес келуін сот бақылауы Италияның Конституциясында бекітілген: Конституциялық сот мына мәселелер бойынша дау-шағымдарға шешім шығарады: заңдардың және заң куші бар мемлекет және облыс актілерінің конституцияға сәйкес келуі. Осыған баламалы ережелер Австрия Конституциясында да берілген, онда Конституциялық сот Федерация немесе жер заңдарының конституцияға сәйкес келмеуін қарастырады делінген, сонымен қатар Греция және роман-герман қүқықтық отбасына жататын басқа да елдердің конституциялары.
Заңдардың конституцияға сәйкес келуін сот бақылауының маңыздылығы мен оның қатаңдығының дәрежесі роман-герман қүқығы елдерінде әр қайсысында әр турлі. Сарапшылардың бақылауына суйенетін болсақ, конституциясы қатаң емес, жеңіл езгеріске тусе беретін елдерде осындай бақылау қатаң жургізілмейді. Мүндай жеңілдіктер орындаушылық укіметке конституцияның әрекетін тоқтатуға мумкіндік берілген елдерде де болады.
Жоғарыда аталғандарға роман-герман қүқығының кейбір елдерінде (мысалы, Голландия мен Франция) тарихи және басқа себептерге байланысты заңдардың конституцияға сәйкес келуіне соттық бақылау жургізуіне мулдем бас тартты.
Жетіншіден, роман- герман қүқықтық отбасында заң басқа қүқықтық отбасындағы заңдарға, яғни діни негізде қүрылған заңдарға қарағанда, қүқықтың басқа қайнар кездерінен жоғары түрады.
Заңның турлері мен оны саралау әр елде әр турлі болып, бір-бірінен ерекшеленеді. Мысалы, Испанияда органикалық заңдар ерекшеленеді, олар негізгі қүқықтармен және бостандықтармен ... жалғасы
кафедра меңгерушісі
__________________
__________ 2021
№___ хаттама
ДИПЛОМДЫҚ ЖОБАЖҰМЫС
Тақырыбы: Франция мен Германияның құқықтық жүйелерінің пайда болуы мен дамуын тарихи- құқықтық талдау
5В030100-Құқықтану мамандығы бойынша
Орындаған:
5В030100-Құқықтану мамандығының IV курс студенттері
Ғылыми жетекші:
_____________________________
Студенттің қолы
___________________________
Жетекшінің қолы
Аннотация
Дипломдық жобажұмыстың тақырыбы: Франция мен Германияның құқықтық жүйелерінің пайда болуы мен дамуын тарихи- құқықтық талдау
Батыстың зерттеуші-компаративистері өзінің ғылыми зерттеулері етіп, заңды негізге алады. Бұл тосыннан болған жағдай емес, өйткені ол барлық роман-германдық құқықтағы елдерінің ұлттық заңнамасының түп негізін құрайды, соның ішінде қазақстандық құқықтық жүйенің Роман-герман құқығындағы заң тұжырымдамасының ерекшеліктерінің бірі, біріншіден - құқықтың басқа қайнар көздері (прецедент, дәстүрлер, доктрина және т.б.) емес, тек заң ғана аталған құқықтық отбасының және оны құрайтын ұлттық құқықтық жүйенің дамуы мен қалыптасуы барысында, және де роман-герман елдеріндегі құқықтың нығаюы мен құрылуы процесінде басты орынға қойылады. Құқықтың басқа қайнар көздерінің алдындағы заңның алғышарттарының негізінде Батыс Еуропаның халықтарының тарихи, әлеуметтік, ұлттық және басқа да құндылықтары, сонымен қатар жалпы және құқықтық мәдениет, ежелгі құқықтық және басқа да дәстүрлер, ғасырлық әлеуметтік, құқықтық және басқа да салт-дәстүрлер жатыр. Батыс Еуропа мен басқа елдердегі, роман-герман құқығы жүйесінің статуттарының және оның құрамындағы нормалардың басымдылықтары негізінде терең еуропалық дәстүр мен құқықтық мәдениет жатқан құқықтық тәртіпке қатысты еуропалық құндылықтар АҚШ-тың құндылықтарынан ерекшеленеді. Осындай айырмашылықтардың негізгі себебі, біріншіден, АҚШ пен Батыс Еуропа елдерінің халықтарының әр түрлі ұлттан болуы, екіншіден, құқықтық жүйенің негізін құрайтын олардың жалпы және құқықтық мәдениетінің бір деңгейде болмауы. Бұл елдер қазіргі уақытта бір тұжырымдамамен бірігіп, бұл тұжырымдама бойынша бірінші маңызды роль заңға тиесілі болып табылады. Осы елдердің құқықтық жүйелері арасында бірқатар айырмашылықтар бар. Бұл айырмашылықтар маңызды болып табылады. Олардың арасындағы ең маңыздысы әр түрлі құқықтық жүйелер арасындағы ұқсастық болып табылады. Ол, ең біріншіден, заңға берілген айрықша ролге қатысты. Заңгерлер теориялық тұрғыда заңнамалық тәртіптің кемшіліктері болатынын мойындайды, алайда ол кемшіліктер маңызды емес. Алайда, шын мәнінде осы позицияның ар жағындағы мәселе доктриналық формулаларға сенгендерді таң қалдыруы мүмкін. Заң құқықтық тәртіптің қаңқасын құрайды.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
6
1
ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҢ ТЕОРЕТИКО-ҚҰҚЫҚТЫҚ НЕГІЗІ
8
1.1
Франция мен Германияның құқықтық жүйесі және құқықтық ғылымның даму тарихы
8
1.2
Романо - германдық құқықтық бастау көздердегі заңның орны мен ролі
13
2
ФРАНЦИЯ МЕН ГЕРМАНИЯНЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖҮЙЕСІНЕ ТАРИХИ-ҚҰҚЫҚТЫҚ ТАЛДАУ
20
2.1
Франция және Германияның қазіргі заманғы азаматтық құқықтарына салыстырмалы-құқықтық талдау
20
2.2
Франция мен Германияның конституциялық құрылымының
қалыптасу ерекшеліктері мен даму жолдары
23
ҚОРЫТЫНДЫ
27
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
29
КІРІСПЕ
Зерттеу жұмысында қоғамның объективтік даму процесінің мүдде-мақсатына сәйкес саяси, экономикалық, әлеуметтік қарым-қатынастарды реттейтін әр елде құқық жүйесі қалыптасады. Дүние жүзіндегі мемлекеттердің тарихи, экономикалық, әлеуметтік, мәдени ерекшеліктеріне қарай құқық жүйелері бір-біріне ұқсамайды. Оларды ғылыми тұрғыдан жан-жақты зерттеп, ұлттық, топтық құқықтық жүйелерге жіктеу жүргізіледі. [1].
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Дүниежүзілік қауымдастықтың құрамына кіретін мемлекеттердің өздеріне тән ұлттық дамуы және қалыптасқан мемлекеттік формаларымен қатар құқықтық жүйелері де дамып, материализацияланған құбылысқа ұласады[2]. Құқықтық жүйелердің реттеу функциялары әдістемелері әр халықтың тарихи дамуына, этникалық ерекшеліктеріне, шаруашылық ұйымдастыру жағдайына байланысты болады. Негізінде дүние жүзінде қалыптасқан құкықтық жүйелер жалпы ұғым ретінде қабылданған болса, оның ішкі реттеу тетіктері, қалыптасқан ұлттық ерекшеліктерді, діни, әдет-ғұрып сияқты құндылықтарды ескеруді талап етеді. Роман-германдық құқықтық жүйе дегеніміз тарихи даму барысында рим құқығы және оның рецепциясын жасау негізінде нормативтік құқықтық кесімдердің қабылдануы[3] Бұл құқықтык жүйенің қалыптасып және дамуына VI ғасырда дүниеге келген Византияның императоры Юстинианың Corpus iuris civilis деп аталатын құқықтық құжаты ерекше рөл атқарады. XVIII-XIX ғасырдың бас кезеңінде континенталдық Европа мен АҚШ-та Конституциялар мен салық қатынастарын реттейтін кодекстер пайда болды. Мысалы, АҚШ-тың 1789жылы,Францияның 1791 жылғы Конституциялары 1804 жылы Францияда қабылданған Наполеонның азаматтық кодексі. Роман-германдық құқықтық жүйенің өзіне тән мынандай ерекшеліктері бар: Мемлекетте міндетті түрде ең жоғарғы күші бар Конституцияның болуы[4].
Құқықтық жүйенің жариялылық (мемлекеттік, әкімшілік, қаржы, қылмыстық және қылмыстық-процессуалдық) және жеке болып бөлінуі (азаматтық, неке, сауда).
Мемлекетте парламент қабылдаған заңдарды іс жүзіне асыру үшін заңға сәйкес нормативтік кесімдердің қабылдануы (жарлық, қаулы, ереже, шешім және т.б.), заңнаманың делегациялануы.
Қоғамдық қатынастардың құқықпен реттелінетін негізгі салаларды кодекспен реттеледі.
Құқықтың қайнар көздері ретінде нормативтік құқықтық кесім болып саналады, құқықтық әдет ғұрыпты пайдалану жоққа тән немесе мүлдем қолданылмайды.
Судьялар мемлекет қабылдаған нормативтік құқықтық кесім негізінде ғана шешім, үкім шығарады.
Сот прецеденті құқықтық қайнар көзі бола алмайды және сот тәжірибесінде қолданылмайды жинақталған тәжірибені қорытып, басты басым бағыттарын анықтап, келешектегі бағыт-бағдарларын дәйектеудің қажеттілігі аталған зерттеу жұмысының өзектілігін көрсетеді.
Зерттеудің мақсаты мен міндеттері. Франция мен Германияның құқықтық жүйелерінің пайда болуы мен дамуын тарихи- құқықтық талдау үлгілеріне теориялық- методологиялық негіздерін, әлемдік кеңістіктегі ролін талдап, қазіргі кезеңдегі қызметі мен дамуын, әлемдік саясаттың маңызды факторы ретіндегі орнын анықтау. Франция мен Германияның құқықтық жүйе құралдарына және механизмдеріне талдау негізінде оның тиімділігін арттыру моделдерін ұсыну.
Зерттеудің мақсатына сәйкес мынадай міндеттер айқындалды:
Франция мен Германияның құқықтық жүйесі және құқықтық ғылымның даму тарихын зерттеу;
Романо - германдық құқықтық бастау көздердегі заңның орны мен ролін анықтау;
Франция және Германияның қазіргі заманғы азаматтық құқықтарына салыстырмалы-құқықтық талдау;
Франция мен Германияның конституциялық құрылымының қалыптасу ерекшеліктері мен даму жолдарын қарастыру
Зерттеудің объектісі Франция мен Германияның құқықтық жүйелерінің пайда болуы мен дамуын тарихи- құқықтық талдау
Дипломдық жұмыстағы зерттеу сұрақтары мен әдістері
Франция мен Германияның құқықтық жүйесі және құқықтық ғылымның даму тарихы
Романо - германдық құқықтық бастау көздердегі заңның орны мен ролі
Франция және Германияның қазіргі заманғы азаматтық құқықтарына салыстырмалы-құқықтық талдау
Франция мен Германияның конституциялық құрылымының қалыптасу ерекшеліктері мен даму жолдары ерекшеліктері анықталып, ғылыми тұрғыдан негізделді.
Дипломдық жұмысты жазу барысында Франциядағы 1958 жылдан бастап қолданыстағы Конституция басқа органдарға да, мысалы Министрлер кеңесі мен Мемлекеттік кеңеске де заңшығарушылық құзыреттілігін береді. Аталған жағдайларға түсініктеме бере отырып, Р. Давид былай дейді: 1958 жылғы француз Конституциясы қаендай да болмасын саяси көзқарастарға қарамастан, парламент құқық саласында іс жүзінде жүзеге асыра алатын мүмкіндіктерге ғана құзыретті болуы керек деген идеяны жүзеге асырды. Конституцияға сәйкес парламенттің заңшығарушылық аясы кейбір заң негіздерінің принциптерін бекітуге ғана мүмкіндігі бар деген шектеулер жасалған. Дипломдық жұмыс екі бөлімне тұрады. Бірінші бөлімде Халықаралық қылмыстық құқықтың теоретико-құқықтық негізі алатын орны, негізгі ғылыми тұжырымдамаларының теориялық аспектілері қарастырылған. Екінші бөлім талдау бөлімі Франция мен Германияның құқықтық жүйесіне тарихи-құқықтық талдау талдаулар жасалған. Қорытынды және пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады Жалпы дипломдық жұмыс көлемі 31 беттен тұрады
1 ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҢ ТЕОРЕТИКО-ҚҰҚЫҚТЫҚ НЕГІЗІ
Францияның мен Германияның құқықтық жүйесі және құқықтық ғылымның даму тарихы
Құқықтық жүйе-өзара байланысты құқықтық жүйенің жиынтығы қоғамның бүкіл құқықтық ұйымдастырылуын көрсететін құбылыстар және сол немесе өзге елдің даму деңгейін сипаттайтын, яғни құқықтық жүйе-кешенді санат болып табылады. Ол әр түрлі нормативтік элементтерді қамтиды ең бастысы, құқықтың даму деңгейімен сипатталады[5]. Әр мемлекеттің өзіндік ұлттық құқықтық жүйесі бар, елдің даму деңгейін сипаттайды. Алайда, көптеген ұлттық жүйелер тән белгілері бойынша бір-біріне жақын. Осындай қасиеттер, көптеген мемлекеттерге тән, құқықтық жүйелерді біріктіреді заңды отбасылар болып табылады. Ең көп таралған романо-германдық құқықтық отбасы. Бұл бүкіл континенталды Еуропаға, Латын Америкасы, Африканың көптеген елдері, Азияның көптеген мемлекеттеріне тән.
Романо-германдық құқықтық отбасы -- ең көне құқықтық отбасы. Оның тамырын ежелгі Вавилоннан, ежелгі Египеттен және ежелгі Грециядан табыңыз.Бірақ роман-германдық құқықтық отбасының негізі өздеріңіз білетіндей, алғаш рет дами бастаған Ежелгі Рим мемлекеті нормативтік дерексіз ережелері болуы мүмкін (ежелгі кездейсоқ жағдайлардан айырмашылығы абстракция дәрежесі минималды болатын заңдар). Осындай романо-германдық отбасы XII - XIII ғасырларда пайда болды. Еуропа Рим құқығы. Болашақта бұл отбасының дамуы Германия мен Францияның құқықтық жүйелерін дамытудың негізі болып табылады[6]
Германия мен Францияның құқықтық жүйесінде пайда болған, франк құлағаннан кейінгі мемлекеттер ретінде саяси аренада IX ғасырдағы империяларында көптеген ұқсастықтар пайда болды. Сонымен бірге олардың дамуында мемлекеттіліктің өзіндік ерекшеліктерімен, олардың құқығының дамуына да әсер етті [7].
Германия мен Францияның құқықтық жүйесінің қалыптасу ерекшеліктері
көптеген, турбулентті және қарама-қайшылықтармен конституциялық құрылыстың қалыптасу үдерісіндегі оқиғалармен байланысты. Францияда салыстырмалы түрде қысқа мерзімде (XVIII ғасырдың аяғы - ХХ ғасырдың ортасы) және Германияда түбегейлі бірнеше оқиғалар болды, Мемлекеттік басқару нысандары өзгерді және сәйкесінше мемлекеттік-құқықтық актілер (бірнеше Конституция қабылданды). Сонымен қатар, Франция мен Германияның құқықтық жүйелерінің дамуы ол бір-бірімен тығыз байланысты. Бір елдегі оқиғалар басқа оқиғалардың дамуына, соның ішінде конституциялық құрылысты қалыптастыруна да әсер еттті [8].
Германия мен Францияның құқықтық жүйелері олардың өзара әрекеттесуі нәтижесінде, ең алдымен әскери, бұл өзара әрекеттесуге және әлемнің басқа мемлекеттері: Ұлыбритания, Ресей (КСРО), АҚШ, Италия және т. б., Бірінші дүниежүзілік соғыста елдердің жеңілісі нәтижесінде 1918 жылдың аяғында екінші Германия империясы құрылды. 1871 жылы елдің бірлестіктері тоқтап қалды. Бұл мемлекеттің дамуындағы жаңа кезең қоғамдық қатынастардың қайшылығы мен шиеленісі елдің, сондай-ақ сыртқы саясатына әсер етті [5].
Сонымен, Германия мен Францияда қарама-қайшылықты және өзара байланысты даму тренд айқын байқалады, онда саяси бір мемлекеттегі оқиғалар тікелей түрде олар басқа мемлекеттің құқықтық жүйесіне және, ең алдымен, құқықты дамыту тренд айқын байқалады .
Сонымен, Германия мен Франция құқығының дамуына тән белгі, XVIII ғасырдың екінші жартысынан бастап. оны жүйелеу, ең алдымен кодификация түрінде. Мұндай тәсіл бұл ең алдымен құқықтық ғылымдардың дамуымен байланысты.
Германия мемлекеттерінде кодификация бытыраңқылық (XIX ғасырдың басында Германия қалды-дегенмен номиналды) - Герман ұлтының Қасиетті Рим империясы 300-ден астам мемлекет) заң шығару жұмысы маңызды элемент болды[6]. Кодификацияда көп көңіл бөлінеді қылмыстық заңнама мен сот өндірісіне назар аударылды. Бұл бұл, ең алдымен, осы салаларда объективті және азаматтардың құқықтарын барынша шектеуге заңды түрде жол берілді, ал тиісті құқықтық нормалардың бұзылуы және жетілдірілмеуі көбінесе бұл табиғи сипатқа ие болатын озбырлыққа әкелді. Қарастырылып отырған кезеңдегі алғашқы неміс кодекстерінің бірі Баварияның 1751 жылғы қылмыстық заңдарының жиынтығы саналады.
Қылмыстық кодекс әлдеқайда танымал болды Тереза 1768 (Австрия кодексі, басқарма кезеңінде жасалған императрица Тереза, оның басқа атауы - "Терезиана"). Бұл материалдық және процедуралық нормалардың жиынтығы болды. Онда қылмыстық құқықтың жалпы бөлігінің кейбір нормалары болды. Жинаққа ол жеткілікті үлкен қылмыстар үшін өлім жазасын тағайындады, сонымен қатар, оны орындаудың білікті түрлері қарастырылды.
Алайда мұндай архаикалық жазалар мен тергеу нысандары енді болмайды жеке тұлғаны қалыптастырған ағартылған абсолютизм шеңберіне сәйкес келді құндылық иерархиясында әлдеқайда жоғары деңгейге жетті. Сондықтан Терезиана салыстырмалы түрде қысқа әрекет етті. Қазірдің өзінде 1787 жылы сол Австрияда Иозеф II ("Йозефиана") Қылмыстық кодексі пайда болады, онда түбегейлі өзгерістер байқалады (азаптауды жою, жазаны тек іліп қою арқылы орындау, белгілі бір адамдардың кепілдіктері айыпталушының құқықтары, кінәлінің отбасын жауапкершіліктен босату). Пруссия королі Заңның кодификациясына көп көңіл бөлді
Фридрих II. Оның күш-жігерінің арқасында оның билігінің соңында пайда болды оның, ең үлкен (мәні бойынша да, көлемі бойынша да) заңдар жиынтығы - Пруссия земство кодексі 1794 ж.. (мұның толық атауы құқықтық акт келесідей: Пруссия мемлекеттері үшін жалпыға бірдей земство құқығы).
Кодексте 15 мыңнан астам мақала бар. Пруссиялық заң шығарушы оны бір бағытта реттеуге шешім қабылдады, заңнамалық жинақта қоғамдық қатынастардың барлық салалары дерлік қамтылған.
Болашақта мұндай тәсіл тиімсіз деп танылады, өйткені өмір заңнамада үнемі өзгерістерді талап етті қоғамдық қатынастардың негізгі салалары бойынша кодификация алынды.
Құрылым бойынша кодекс 2 бөлімнен тұрды:
1) жалпы құқық-21 кітаптағы мүліктік және міндеттемелік құқық;
2) арнайы құқық - неке-отбасы, әкімшілік, қылмыстық (20 кітапта).
Азаматтардың заң алдындағы ресми теңдігі жарияланды - "мемлекеттің әрбір тұрғыны одан өзінің қорғалуын талап етуге құқылы жеке тұлға және оның мүлкі". Сонымен бірге заң жылжымайтын мүлікті бекітті қоғамды ұйымдастыру (дворяндар, шаруалар, Бургерлер).
Жалпы, өзгерістер енгізілген пруссиялық земство кодексі ұзақ уақыт бойы, ХХ ғасырдың басына дейін әрекет етті. Пруссияның мемлекеттік жүйесінде түбегейлі өзгерістер болды. 1871 жылы Германия мемлекеттерінің саяси бірігуінен кейін олардың әрқайсысы өз заңдарын жалғастырды, олардың көпшілігі XVIII ғасырда қабылданды.
Франциядағы құқықты кодификациялау процесі ең қарқынды Наполеон Бонапарттың кезінде болған азаматтық, сауда, қылмыстық, азаматтық іс жүргізу, қылмыстық іс жүргізу кодекстері жасалды. Француз сонымен бірге заң шығарушы Римнің құқықтық мұрасын белсенді қолданды.
Еуропалық континентальдық құқыққа ерекше әсер етті. Францияның Азаматтық кодексі ("Наполеон кодексі") құрылды 1804 жылы Наполеонның Азаматтық кодексі үлгі ретінде қызмет еткенін қосу керек көптеген елдерде және басқаларында азаматтық құқықты қалыптастыру үшін континенттер.
1807 жылғы Сауда кодексі де кодификацияда маңызды рөл атқарды.,
1808 жылғы қылмыстық іс жүргізу кодексі және 1810 жылғы Қылмыстық кодекс Сауда кодексі мүлік айналымының жалпы негізгі мәселелерін реттеді. Бұл кодекс аз маңызды болды (Азаматтық кодекске қарағанда) оның жеткіліксіз ерекшелігі. Болашақта осы Кодекске бекітілген институттар арнайы жарияланған заңдарда дамыды (мысалы, 1838 жылы банкроттық туралы заң қабылданды). Қылмыстық іс жүргізу кодексінде аралас кодекс қарастырылған
қылмыстық істер бойынша сот процесі. Бұл іс мемлекеттік органдар қозғады және тергеді, ал кезінде соттың өзі тергеу жүргізбеді, тек дәлелдер қарастырылды тараптардың Кодексте 12-ден тұратын алқабилер соты қарастырылған. Жалпы, кодекс тақырыптары жеткілікті кең болды, қылмыстық процеске қатысушыларға кепілдік беріледі.
1810 жылғы Қылмыстық кодекс кодификацияның жоғары деңгейінде жасалды. Ол 4 кітаптан тұрады. Бірінші кітабында - " қылмыстық және түзеу жазалары туралы үшін тағайындалуы мүмкін жазалардың мазмұны ашылды
қылмыс жасау. Айта кетейік, қылмыстық жазалар мыналарға бөлінді
екі түрі:
- қиындықпен;
- әшкерілеу.
Ауыратындар кіреді:
1) өлім;
2) өмір бойы ауыр жұмыс;
3) депортация;
4) шұғыл ауыр жұмыс;
5) кішіпейіл үй.
Масқара жазалардың қатарына мыналар кірді:
1) жағадағы ұятсыз полюсте сөйлеу (1832 жылы жойылды г.);
2) жер аудару; актілерді жасау кезінде заседателем, сарапшы, куә
айғақтар сотқа астында антпен).
Түзеу жазаларына мыналар жатады:
1) түзеу мекемесінде бір мерзімге бас бостандығынан айыру;
2) кейбір саяси, азаматтық немесе отбасылық құқықтар;
3) айыппұл.
Бас бостандығынан айыру мерзімі алты күннен кем болмауы мүмкін және
қайталану жағдайларын қоспағанда, бес жылдан астам.
Қылмыстық кодекстің екінші кітабында - "жазаланатын, жазадан босатылған адамдар туралы" жауапкершілік немесе қылмыстар немесе теріс қылықтар үшін жауаптылар - қатысу институттары, мемлекеттік органдар туралы хабарламау қылмыс, сондай-ақ басталатын жас анықталды қылмыстық жауапкершілік (жалпы жағдайда 16 жастан бастап, бірақ белгілі бір жағдайларда құқық бұзушы берілуі мүмкін 20 жасқа толған түзету үйі).
Үшінші кітап - " қылмыстар, қылмыскерлер және олардың жазалары туралы - Шын мәнінде, егер сіз заманауи терминологияны қолдансаңыз,
Қылмыстық кодекстің Ерекше бөлігі. Онда тиісті бөлімдер, тараулар болды, бөлімдер мен мақалалар. Нормалар нақты және нақты тұжырымдалған. Мысалы, 304-бапқа сәйкес " қасақана кісі өлтіру өлім жазасына әкеп соғады, егер ол басқа қылмыстың немесе заңсыздықтың алдында болса, оларды ертіп жүрді немесе соңынан ерді. Кез келген басқа жағдайда қасақана кісі өлтіргені үшін кінәлі өмір бойы ауыр жазамен жазаланады".
Сол кітапта кейбір институттар да жасалды, олар қылмыстық заңның жалпы бөлігіне жатады. Сонымен, сәйкес 328-бап "егер өмірден айыру, жаралар мен соққылар өзін немесе басқаларды заңды қорғауға жүгіну қажеттілігінен туындаса, қылмыс та, заңсыздық та болмайды" (қажетті қорғаныс институты).
Жеңілдететін жағдайлар институты қарастырылған. Сонымен, сәйкес қк 324 жағдайда прелюбодеяния қасақана кісі өлтіру күйеуі әйелінің немесе оның серіктесі, егер олар болса, кешірім сұрайды атындағы оқиға отбасы үйінде", Ал 337-құжат неке адалдығын бұзған әйелі түрмеге жабылады 3 айдан кем емес және 3 жылдан аспайтын мерзімге, бұл ретте күйеуі билік етеді әйелін алуға келісім беріп, мұндай үкімнің орындалуын тоқтатыңыз өзіне кері.
Төртінші кітабында - "полиция бұзушылықтары мен жазалары" - жүреді
егер біз заманауи ұғымдарды қайтадан қолданатын болсақ, бұл тәртіп туралы
әкімшілік жазалар қолдану (мерзімге бас бостандығынан айыру 1 тәуліктен 5 тәулікке дейін айыппұл және тәркілеу тыйым салу).
Жалпы, сол кезде 1810 жылғы ҚЫЛМЫСТЫҚ КОДЕКС, әрине, ең көп болды жасалған қылмыстық заң (бірқатар институттардың жоқтығына қарамастан, мысалы, кінәнің нысаны анықталмады, ескіру туралы айтылмайды қылмыс жасаған жағдайда жауапкершілік туралы ақпарат жоқ қылмыстар жиынтығы және т. б.) және үлкен әсер етті көптеген елдердің заңнамасы. Сонымен, нормаларды нақты қарыз алу Француз қылмыстық заңы Испания Қылмыстық кодексінде 1822 ж. Бразилия 1830 ж., Швейцария ҚК 1853 ж., Бельгия ҚК 1867 ж. Ресейдің қылмыстық және түзеу жазалары туралы Кодексі
"Француз ізі"қарастырылған.
Жаңа кезеңдегі ең ірі неміс құқықтық актілерінің қатарына 1896 жылғы Неміс Азаматтық кодексі кіреді. 2385 баптан тұратын өте кең кодекс болды.
Бірінші кітапта ("жалпы бөлім") жеке және заңды тұлғалардың мәртебесі, заңды іс-әрекеттері, ерік білдіру, азаматтық құқықтарды жүзеге асыру және өзін-өзі қорғау туралы нормалар қамтылған.
Екінші кітап ("міндеттеме құқығы") ережелер болды шарттар жасасу, міндеттемелер туралы ережелер.
Үшінші кітабы ("заттық құқық") заттық құқықтарды, меншік пен иелікке ие болу және оны жоғалту тәртібін, өкілеттігін ашады.
Төртінші кітап қожайындарына неке-отбасы құқығы.
Бесінші кітапта мұрагерлік құқық нормалары болды.
Жалпы ГМУ сол кезде өте прогрессивті болды. Сонымен бірге, оның қабылдау деп аталатын бірқатар шарттармен келісілді Кіріспе заң. Атап айтқанда, ГМУ жоқ деп қарастырылды ол тамыры бар әр түрлі құқықтарға қолданылады феодалдық жер құқығы (аң аулау құқығы, суды пайдалану, мұрагерлік жалға берудің шаруа құқықтары және т.б.). В заң шығарушының бұл аса сақтығы ықтимал әлеуметтік шиеленістің алдын алыңыз.
Құқық тарихында ГМУ екінші болып саналады (Француз Азаматтық кодексінен кейін 1804) жаңа дәуір дәуірінің жеке құқығының классикалық көрінісі. ГМУ басқа елдердегі құқықтың дамуына айтарлықтай әсер етті, әсіресе Азия мен Латын Америкасы.
Айта кету керек, Германия мен Францияның құқықтық негіздері жаңа заман дәуірінде салынған. Сонымен, Германияда үлкен мән бар Пруссия, Бавария және Саксония заңдары болды. Тіпті бүгін кейбір құқықтық актілерде "империялық заң"термині сақталған. Құқықтық жүйеде белгілі бір өзгерістер тек фашистік диктатура кезеңі (1933-1945 жж.). ГФР-дағы азаматтық-құқықтық салада бұрынғысынша күші бар.
1896 жылғы Неміс Азаматтық кодексінің негізгі ережелері 1992 жылы Францияда күшіне енген жаңа Қылмыстық кодекс қабылданды екі жылдан кейін. Бұрынғы қылмыстық кодекстің көптеген нормаларын сақтай отырып онда заңнама елеулі романдар пайда болды. Атап айтқанда, алғаш рет заңды тұлғалардың қылмыстық жауапкершілігі қарастырылған. [7]
Сонымен, Германия мен Франциядағы жаңа және соңғы уақытта құқықтық жүйенің нормативтік элементі қалыптасты. Негізгі оның ерекшеліктер Екі мемлекет үшін де бірдей. Бір елде де, басқа елде де:
- Рим Заңымен органикалық байланыс бар;
-құқықтың негізгі көздері нормативтік-құқықтық болып табылады; актілер;
- заңды қалыптастырудағы басты рөл заң шығарушыға жүктеледі;
- құқық саласына нақты бөлінген;
- жеке және қоғамдық құқыққа бөліну айқын көрінеді;
- қолданыстағы құқықтың негізі кодекстер болып табылады.
Алайда, Германияның құқықтық жүйелерінің нормативтік элементінде және Францияда айырмашылықтар бар. Олар көбінесе айырмашылықтармен байланысты екі мемлекеттің саяси-ұйымдастырушылық элементі.
1.2 Романо - германдық құқықтық бастау көздердегі заңның орны мен ролі
Роман-герман құқығындағы заң тұжырымдамасының ерекшеліктерінің бірі, біріншіден - құқықтың басқа қайнар көздері (прецедент, дәстүрлер, доктрина және т.б.) емес, тек заң ғана аталған құқықтық отбасының және оны құрайтын ұлттық құқықтық жүйенің дамуы мен қалыптасуы барысында, және де роман-герман елдеріндегі құқықтың нығаюы мен құрылуы процесінде басты орынға қойылады. Құқықтың басқа қайнар көздерінің алдындағы заңның алғышарттарының негізінде Батыс Еуропаның халықтарының тарихи, әлеуметтік, ұлттық және басқа да құндылықтары, сонымен қатар жалпы және құқықтық мәдениет, ежелгі құқықтық және басқа да дәстүрлер, ғасырлық әлеуметтік, құқықтық және басқа да салт-дәстүрлері жатыр. Батыс Еуропа мен басқа елдердегі, атап айтқанда АҚШ-тағы, құқықтық тәртіп негіздерін салыстыра отырып, шетел зерттеушілері бірінші кезектегі, роман-герман құқығы жүйесі статустарының және оның құрамына кіретін нормалардың басымдылықтарының негізінде терең еуропалық дәстүр мен құқықтық мәдениет жатқанын құқықтық тәртіпке қатысты еуропалық құндылықтары АҚШ-тың құндылықтарынан ерекшеліктері бар. Осындай айырмашылықтардың негізгі себептері, біріншіден, АҚШ пен Батыс Еуропа елдері халықтарының әр түрлі ұлттан болуы, екіншіден, құқықтық жүйенің негізін құрайтын жалпы және құқықтық мәдениетінің бір деңгейде болмауы.
Бұл елдерде қазіргі кезде бір тұжырымдамамен бірігіп, бұл тұжырымдама бойынша бірінші маңызды роль заңға тиесілі [15]. болып табылады. Осы елдердің құқықтық жүйелерінің арасында бірқатар айырмашылықтары бар. Бұл айырмашылықтар маңызды болып табылады. Олардың арасындағы ең маңыздысы әр түрлі құқықтық жүйелер арасындағы ұқсастық. Ол, ең біріншіден, заңға берілген айрықша ролге қатысты. Заңгерлер теориялық тұрғыдан заңнамалық тәртіптің кемшіліктерінің болатынын мойындайды, алайда ол кемшіліктері маңызды емес. Алайда, шын мәнінде осы позицияның ар жағындағы мәселе доктриналық формулаларға сенгендерді таң қалдыруы мүмкін. Заң құқықтық тәртіптің қаңқасын құрайды.
Америка Құрама Штаттары - бұл әр түрлі мәдениеті және өзінің қысқа даму тарихы бар эмигранттар елі. Осы ерекшеліктеріне байланысты америкалық қоғамға өзгеріп отыруы, құбылмалылық және өзгерістерге тез бейімделуіне тән. [16].
Ал еуропа ұлттары қарама-қайшы болып келеді, олардың ежелден келе жатқан бай даму тарихы бар, қоғам бір қалыпты және бұрыннан дамыған құқықтық дәстүрлеріне ие, оларда бірнеше ғасырдан келе жатқан құқықты және құқықтық тәртіпті қабылдау ережелеріне байланысты, сот шешімдерін қабылдаудағы ерекшеліктері қалыптасқан. АҚШ пен прецедент қалыптастыратын жалпы құқықты басқа да елдерде заңның құрамындағы нормаларға айрықша көңіл бөлінеді. Осындай нормалардың айрықша маңыздылығы олардың тұрақтылығынан, нақты әлеуметтік бағытынан байқалады.
Екіншіден, роман-герман құқығы елдеріндегі заң мазмұны мен тұжырымдамасының негізіне ақылдылық, парасаттылық пен әділеттіліктің барлығына ортақ және ғасырлық принциптері енгізілген.
Осы принциптері әлемнің барлық елдері мен ұлттық құқықтық жүйелерінде ресми түрде жарияланды. Алайда аталған принциптерді бірнеше ғасырлар бойы табандылықпен іске асырып отырған еуропа елдеріндегідей барлық елдер осы принциптерді іске асыруға ұмтылыс танытқан жоқ. Сондықтан ғылыми әдебиеттердегі өркениетті елдердегі халықтардың азаматтық кодекстерінің сәйкестіктерін және ежелгі римдік құқық ұзақ уақыт бойы дау-жанжалдарды шешудегі негізгі қайнар көздері болып табылғандығын жоғарыда аталғандармен түсіндіруге болады.
Үшіншіден, роман-герман құқығы елдеріндегі қолданыстағы тұжырымдама және ол туралы қалыптасқан көзқарастарға сәйкес, заң жоғары заңшығарушылық органнан келіп түскен және заң күші бар акт ретіндегі тар мағынада ғана емес және кең мағынада да қолданылады. Дәлірек айтсақ, жинаушылық мағынасында. Заң терминімен оларды жариялауға құзырлы орталық және жергілікті заңшығарушылық және орындаушылық-өкілеттілік мемлекеттік органдардан шығатын барлық заңнамалық актілер аталады.
Заң тұжырымдамасы заң (gesetz, statute) Германияның құқықтық жүйесі үшін негізгі көздер болып табылатын барлық жазбаша заң актілерін қамтиды деген қағиданы негізге алады. [17]. Заң түсінігіне кең көлемді құқықтық кодекстер және федералдық және жер заңнамалық органдарымен шығарылған өзге де құқықтық актілер, сонымен қатар орындаушылық органдардың қабылдаған құқықтық актілері жатады.
Заң деп аталатын барлық актілер конституциямен танылған заңнамалық органдармен немесе қатаң реттелеген тәртіпте шығарылу қажеттілігі маңызды болып табылады. Және де заңға қойылатын негізгі талаптар - конституцияда белгіленген формада ғана қабылдану қажеттілігі. Жоғарыда аталған, батыстық заң әдебиеттерінде заң түсінігін кеңінен қарастыру мүмкіндігінен басқа, оның басқа да мағынасы қарастырылады. Атап айтқанда, заң құқық қолданушылық процесінде тікелей, сөзбе-сөз емес, оның мағынасына қарай, қолданылу жағдайына қарай түсінді
Роман- герман құқығында заңды тек оның мәтінің шегінде ғана, тар мағынада қарастыру дұрыс емес деп есептеледі. Кодекстерді заңгерлер нүкте қоятын түсінік ретінде емес, ал бастау көзі ретінде қарастырған. Осы тұжырымдарымен олар жалпы құқық елдерінде кездесетін компиляциядан (американдық типтегі кодекстерден) ерекшеленеді.
Төртіншіден, роман- герман құқығындағы заң құқықпен теңдестірілмеген, ал заңды тәртіп, яғни заңда белгіленген талаптарды қатаң және бұлтарыссыз сақтаудың негізінде қалыптасатын тәртіп ешқашан құқықтық тәптіптің синонимі ретінде қарастырылған жоқ.
Роман- герман құқықтық отбасында заң кең мағынада құқықтың алғашқы, кең көлемді қайнар көзі ретінде түсіндіріледі, алайда бұл оның ешқандай міні жоқ, абсолютті екенідігінде емес. Өйткені заңнан басқа және онымен қатар басқа да қайнар көздер роман- герман құқығы елдерінің құқықтық және әлеуметтік-саяси өміріне белсенді әсер етеді. Бұл жерде сөз тек роман-герман құқығының алғашқы қайнар көздері туралы ғана емес, сот шешімдері, доктриналар, құқықтың жалпы принциптері, атақты заңгерлердің ғылыми еңбектері туралы және екінші қайнар көздер қатарына жататын осы тектес көптеген қайнар көздері туралы болып отыр. Тек қана заңдар ғана емес, дәл осы қайнар көздер роман- герман құқығының негізі мен қаңқасын құрайды, осы құқықтық отбасының мәнін білдіріп, құқық мазмұны мен түсінігі туралы континентальдық көзқарас қалыптастырады.
Роман-герман құқығының негізінде қалыптасқан құқық түсінігі туралы заңгерлердің, атап айтқанда, француз, ағылшын заңгерлерінің көзқарастарын салыстыратын болсақ, француздар өздерінде құқыққа деген көзқарас кеңінен қалыптасқан деп есептейді. Ал ағылшын заңгерлері құқыққа қандай да болмасын сот шешімдерін орындау үшін шегінде ғана қарайды, ал француз тұжырымдамасында құқық нормасымен барлық нормалар қамтылады, атап айтқанда, сот шешімдеріне қатысы жоқ нормалар да осылардың қатарына кіреді. Қандай да болмасын нормаларды құқықтық нормалардың қатарына жатқызу оларды қоғам құрылымына бекіту және адамның іс-әрекеттерін реттеп отыруға бағытталған мақсат, сонымен қатар мемлекетті ұйымдастыру негізін бекіту болып табылады.
Бесіншіден, көп жағдайда және көптеген роман- герман құқығы елдерінде заң жоғары заңшығарушы орган - парламенттің актісі бола алмайды.
Франциядағы 1958 жылдан бастап қолданыстағы Конституция басқа органдарға да, мысалы Министрлер кеңесі мен Мемлекеттік кеңеске де заңшығарушылық құзыреттілігін береді. Аталған жағдайларға түсініктеме бере отырып, Р. Давид былай дейді: 1958 жылғы француз Конституциясы қаендай да болмасын саяси көзқарастарға қарамастан, парламент құқық саласында іс жүзінде жүзеге асыра алатын мүмкіндіктерге ғана құзыретті болуы керек деген идеяны жүзеге асырды. Конституцияға сәйкес парламенттің заңшығарушылық аясы кейбір заң негіздерінің принциптерін бекітуге ғана мүмкіндігі бар деген шектеулер жасалған. [18].
Парламенттің заңшығарушылық билігін жүзеге асыруымен қатар Конституция заңшығарушылық билікке бағынбайтын табиғатынан автономдық болып табылатын регламенттік биліктің болуын таниды.
Осыған ұқсас заңшығарушылық билікті бөлу жағдайы басқа да елдерде қалыптасты. Алайда, оларда классикалық түрде, яғни заңшығарушылық функциялар өкілеттігін парламенттен үкіметке беру түрі қалыптасты.
Алтыншыдан, роман-герман қүқығының бірқатар елдерінде конституцияға сәйкес келуін сот бақылауы арқылы жузеге асырып отырады.
Кейбір ғылыми қайнар кездерде конституциялық заңды Америка Қүрама Штаттарындағыдай бақылау роман-герман қүқығы елдерінің бір де біреуінде таралған жоқ, алайда кейбір еуропа елдерінде мүндай бақылау қалыптасқан және ол ете қатаң турде, конституцияда бекітілген сипатта жургізіледі. Осыған мысал ретінде Германияда шығарылатын заңдардың конституцияға бағыныстылығын соттық бақылау теориясы мен тәжірибесіне суйенуімізге болады. Сот бақылауы ГФР-дың 1949 жылғы 23 мамырындағы Негізгі заңында (93-б.) бекітілген, онда федералдық қүқық немесе жер қүқығының мазмүны Негізгі заңға сәйкес келе ме немесе кумән туатын болса, немесе Федералдық укімет, жер укіметі немесе Бундестаг мушелерінің уштен бір белігі осы мәселені шешу туралы қолдайтын болса, жер қүқығы федералдық қүқықтық басқа да нормаларына сәйкестігін Федералдық конституциялық сот тексеріп, шешім қабылдайды
Жарияланатын заңдардың конституцияға сәйкес келуін сот бақылауы Италияның Конституциясында бекітілген: Конституциялық сот мына мәселелер бойынша дау-шағымдарға шешім шығарады: заңдардың және заң куші бар мемлекет және облыс актілерінің конституцияға сәйкес келуі. Осыған баламалы ережелер Австрия Конституциясында да берілген, онда Конституциялық сот Федерация немесе жер заңдарының конституцияға сәйкес келмеуін қарастырады делінген, сонымен қатар Греция және роман-герман қүқықтық отбасына жататын басқа да елдердің конституциялары.
Заңдардың конституцияға сәйкес келуін сот бақылауының маңыздылығы мен оның қатаңдығының дәрежесі роман-герман қүқығы елдерінде әр қайсысында әр турлі. Сарапшылардың бақылауына суйенетін болсақ, конституциясы қатаң емес, жеңіл езгеріске тусе беретін елдерде осындай бақылау қатаң жургізілмейді. Мүндай жеңілдіктер орындаушылық укіметке конституцияның әрекетін тоқтатуға мумкіндік берілген елдерде де болады.
Жоғарыда аталғандарға роман-герман қүқығының кейбір елдерінде (мысалы, Голландия мен Франция) тарихи және басқа себептерге байланысты заңдардың конституцияға сәйкес келуіне соттық бақылау жургізуіне мулдем бас тартты.
Жетіншіден, роман- герман қүқықтық отбасында заң басқа қүқықтық отбасындағы заңдарға, яғни діни негізде қүрылған заңдарға қарағанда, қүқықтың басқа қайнар кездерінен жоғары түрады.
Заңның турлері мен оны саралау әр елде әр турлі болып, бір-бірінен ерекшеленеді. Мысалы, Испанияда органикалық заңдар ерекшеленеді, олар негізгі қүқықтармен және бостандықтармен ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz