Қызметкерлер мен қызметкерлерге артық жұмыс уақыты төлемдері
Еңбек ақы есептеу мен ұйымдастыру операциялары
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 5
1 Еңбекақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысу есебі 7
1.1 Қызметкерлердің еңбек ақы есебі 7
1.2 Еңбек есебі және нормативтік реттеу 20
1.3 Еңбекақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысудың синтетикалық 23
және аналитикалық есебі
2 Береке ЖШС-нің еңбекақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысудан26
бюджетке аударылатын міндетті салықтар мен төлемдер
2.1 Еңбекақыдан бюджетке аударылатын міндетті салықтар 26
2.2 Жинақ зейнеткерлік қорға төленетін міндетті зейнеткерлік 29
жарнасының есебі және бюджетке аударылатын міндетті төлемдер
3 Еңбекақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысуды компьютерлендіру 36
3.1 Бухгалтерлік есепті автоматтандыру бойынша программалық 36
өнімдердің жалпы сипаттамасы, жіктелуі
3.2 1C: Бухгалтерия программа пакетінің арналымы, құрылымы және 38
жұмыс істеу принциптері
ҚОРЫТЫНДЫ 55
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 57
КІРІСПЕ
Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі. Қазіргі кезеңдегі нарықты
қатынастарға бет-бұрыс кезеңінде, бухгалтерлік есепке алу жүйесін
реформалау қажеттілігі туындады. Осы мәселелерге байланысты Қазақстан
Республикасында Қазақстандық стандарттарға өту, бухгалтерлік есепке алудың
бас жоспарын өндіру мәселелері бойынша көптеген жұмыстар жүргізіледі.
Қазіргі кезеңде бухгалтерлік есепке алу аудиттің халықаралық стандарттарына
өту жүйелері ұйғарылуда. Қаржылық инвестицияларды бизнестік экономикаға
тарту үшін, өнеркәсіптің қаржылық шамасын анықтауда нақтылы ақпараттар
қажет. Ол үшін, кәсіпорынның құралдарына, жалпылай қаржылық шамасына аса
назар аудару қажет.Нарықтық қатынастармен бірге жаңа экономикалық
институттар пайда болды, яғни аудиторлық бақылау, тексеру секілді. Соңғы
жылдар ішінде біздің мемлекетімізде теориялық түсініктен міндетті түрде
аудиторлық тексеруді өткізуге көшті әрине, кәсіпорынның тексеруге беріп
отырғап есеп беруінің дұрыстығын бағалау үшін. Акционерлік қоғамдарды.
жауапкершілігі шектеулі серіктестіктерде, жеке кәсіпорындарында және
басқада ашық қоғамдарда ішкі аудиттік тексеруді міндетті түрде жүргізу
зандылықпен бекітілген. Осылардың барлығы арнайы зерттеу жұмыстарын қажет
етеді. Бұл дипломдық жұмыста арнайы аудиторлық тексеру обьектілері, аудит
түрлері және бір-бірімен байланысы көрсетілген. Тандаған және талдап
отырған тақырыбым қызметкерлермен еңбек ақы бойынша есеп айырысудың
аудиторлық тексерілуі болғандықтан кәсіпорын бұл салада қалай қызмет жасау
керектігі және аудитор ең алдымен тексеруді қандай құжаттардан бастау
керектігі , сонымен қатар онын тексеру жолдары мен шешу әдістері атап
көрсетілген. Ең бірінші еңбек ақыға назар аудармас бұрын аудитор
кәсіпорынның қызметкерлерін басқару есебін қалай ұйымдастырып қандай
формаларды пайдаланып құжатталатынын бақыланып көрсетілген. Бұл жұмыс
бойынша әрбір оқырманды толғандырып. қызықтырып жүрген сұрақтарына жауап
алын және әртүрлі кәсіпорындардың еңбек ақы бойынша қызметкерлермен қалай
есеп айырысуларын жүргізетінін және аудиторлық тексеруін байқауға болады.
Елде тұратын халықтың көпшілігі үшін жалақы - табыстың негізгі бөлігі.
Сондықтан оны көтермелеу адамдардың қалыпты өмір сүру деңгейін қамтамасыз
ету үшін маңызды. Нарыққа бағдарланған жалақыны мемлекеттік реттеудің жаңа
жүйесі еңбек ресурстарын тиімді пайдаланудың және материалдық ынталандыру
механизмдерінің дамуы мен қызметкерлердің еңбек белсенділігін арттырудың
негізгі негізі болып табылады. Қазақстан Республикасының азаматтарын еңбек
нарығында әлеуметтік қорғаудың құқықтық негіздері қолданыстағы заңнамамен
анық белгіленген. Мемлекеттің түпкілікті кепілдігі - заңда белгіленген ең
төменгі жалақыдан кем емес еңбек ақысын төлеу құқығы. Бұл кепілдік ұйымдық,
мүліктік және ведомстволық бағыныстылығына қарамастан ұйымдар мен
кәсіпорындардың барлық қызметкерлеріне қолданылады. Сыйақы - ол өз жұмысын
жасаған жұмысқа ақы төлеу, еңбек шартының көлеміне және қызмет көрсету
көлеміне сәйкес қызметкерлердің орындаған жұмысына алады. Белгіленген жұмыс
күнін толықтай орындаған және осы уақыт кезеңінде еңбек нормаларын
орындаған қызметкердің айлық жалақысы Қазақстан Республикасының
заңнамасында белгіленген ең төменгі жалақыдан кем болмауға тиіс. (Қазақстан
Республикасының Еңбек кодексі, 115-бап. 2-тармақ). Сыйақы - бұл өнім
құнының элементтерінің бірі. Жұмыс беруші сыйлықтар, бонустар, ипотекалық
төлемдер сияқты түрлі ынталандырулардың көмегімен еңбек тиімділігін
арттырудың түрлі жолдарын жүргізеді. Жұмыс беруші жұмыс берушінің нақты
жағдайын ескере отырып, төлем ережелерін дербес әзірлейді, сондай-ақ
қызметкерлер санатын, жұмыс уақытын, қызметкер туралы ережелерді
белгілейді. Мемлекет басшысының жолдауында ол халықтың әлеуметтік
мәртебесіне ерекше назар аударды. Атап айтқанда, жұмыспен қамту проблемасы
өзекті мәселелердің бірі екендігі атап өтілді Дипломдық жұмыстың негізгі
мақсаты еңбек ақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысуды есепке алу мен оны
компьютерлендіру барысындағы бағдарламалардың мәнін ашу болып табылады.
Дипломдық жұмыстың тақырыбын ашу үшін келесі міндеттерқойылды:
-Қызметкерлердің еңбек ақы есебін және оны нормативтік реттеу
сұрақтарын қарастыру;
-еңбекақыдан бюджетке аударылатын салықтарға талдау жасау;
-жинақ зейнеткерлік қорға төленетін міндетті зейнеткерлік жарнасының
есебі және бюджетке аударылатын міндетті төлемдердің есебін қарастыру;
-осы аталған тапсырмаларды жеке кәсіпорын мысалында қарастыру.
Дипломдық жұмыс Береке ЖШС бойынша нақты материалдар негізінде
орындалды.
Дипломдық жұмыстың әдістемелік негізі ретінде есеп беру бойынша заңды
нормативтік актілер, шетелдік және отандық қаржыгерлердің еңбектері,
Қазақстан Республикасының Заңдары заң күші бар қаулылары, кезеңдік басылым
материалдары және Береке ЖШС стаистикалық мәліметтері пайдаланылды.
Зерттеу объектісі ретінде Береке ЖШС-нің болып табылады.
1 Еңбекақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысу есебі
1. Қызметкерлердің еңбек ақы есебі
Еңбек ақыны есептеу тәртібі ҚР Бухгалтерлік есеп туралы Заңымен [1]
реттеледі.
Сыйақыны есептеу тәртібі Бухгалтерлік есеп туралы Қазақстан
Республикасының Заңымен реттеледі [1].
Кәсіпкерлік субъектісінің қызметкерлері мен қызметкерлері жұмыс және
бейінді емес қызмет туралы есептердің кең ауқымын қамтитын екі топқа
бөлінеді. Ал өнеркәсіптік қызметтерді жеткізушілер екі топқа бөлінеді:
1.Өнеркәсіпшілер мен өнеркәсіп саласының қызметкерлері.
2.Өнеркәсіптік кәсіпорын субъектісінің балансында өндіруге
жатпайтын ұйымдардың қызметкерлері.
Кәсіпорындар мен ұйымдардың қызметкерлері мен қызметкерлері, яғни.
шаруашылық субъектілері олардың позицияларына байланысты екі санатқа
бөлінеді.
Есеп беру кезінде қызметкерлер тобы менеджерлерге, мамандарға және
басқаларға бөлінеді. Көшбасшылыққа мыналар кіреді: директор, ректор,
президент, менеджер және тағы басқалар. Сарапшылар инженерлер, техниктер
және т.б.
Бухгалтерлер, менеджерлер, агрономдар, механикалар және т.б. сияқты
басқа қызметкерлер құжаттар, есеп және аудит дайындайды. Барлық
қызметкерлер мен қызметкерлерге негізгі және қосымша шығындар беріледі.
Негізгі жалақы қызметкерлерге және жұмысшыларға жұмыс уақытында төленеді,
яғни олардың жұмыстары олардың жұмысы үшін төленеді.
Негізгі жалақы мыналарды қамтиды:
•Мерзімді және тұрақты жалақы.
Сыйлықтар мен марапаттар.
• Партияға арналған сыйлықтар.
Қосымша сыйақы - бұл еңбек заңнамасында белгіленген шарттарда
анықталған және қызметкерлер мен қызметкерлердің жұмысында және болмаған
кезде төленетін төлемдер. Ең бастысы, жұмыс беруші Еңбек туралы Қазақстан
Республикасының Заңына сәйкес тікелей жеке еңбек шарттар жасасады нақты
тұлғаның арасында келісілген және адам тұлға болып табылады. Бұл құжат
жұмыс берушінің және күні, шарттың ұзақтығы, жұмыспен қамту мәртебесі,
демалыс, жалақы және өзге де еңбек қорғау мәселелері [2] жалдау жұмыс
берушінің арасындағы жазбаша келісім бар. Әрбір менеджер әрбір кәсіпорын
үшін сыйақы, бонустар, кепілдік төлемдер және әлеуметтік төлемдерді қоса
алғанда, жұмыс күшін жақсартудың әртүрлі жолдары бар екенін білуі керек.
Жұмыс берушінің нақты жағдайын ескере отырып, Жалақы ережесі өз бетінше,
жұмыс уақытын, сондай-ақ, қызметкер рәсім ережелерін анықтай алатын
санатты дамуы мүмкін. Осы ережелерді қолдану арқылы әрбір қызметкер немесе
қызметкер өзінің жұмысын әкімшілік бөлімшемен келісім-шарттық келісіммен
ұйымдастырады. кәсіпорындарда жұмсалған уақыт, қызметкерлер, олардың
жұмысының уақытына байланысты еңбек шығындарын есептеу, олардың өнімдерін
өнімділігін күтуге мен қызметкерлері өлшеміне сай жұмыс істейтінін анықтау,
сондай-ақ статистика алуға, жұмыс күнінің балансы мүмкіндік береді.
Есептеуге жұмсалған есептік уақыт қызметкерлер санына, қызметкерлер санына,
олардың жұмысына, жұмыс ұзақтығына және жұмыс істемейтін қызметкерлердің
санын және қызметкерлер санының негізінде есептеледі. Негізінде парақтар
қызметкерлер мен қызметкерлердің жалақысын уақытылы дәл және нақты
есептеуге арналған [3].
Еңбекке ақы төлеуді ұйымдастыру. қызметкерлердің біліктілігі, басқарушы
қызметкерлер мен басқа да білікті жұмысшылар, сондай-ақ ұйымдардың
басшылары, мамандары мен стандартты ерекшеліктер басқа қызметкерлер -
жұмыстар мен бір тарифтік шеберлігі мамандықтардың бағамының жұмыс
мамандықтардың белгілі бір түрлерін қызметкерлер мен күрделілігі
біліктілігіне қойылатын талаптар.
тарифтер мен мұнда аталған кәсіп сабақтың біліктілік сипаттамаларын
анықтау, дамыту, шолу, тестілеу, бекіту және қолдану мемлекеттік еңбек
жөніндегі уәкілетті орган айқындайды.
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 120-бабында қызметкерлерге, айыппұл
немесе басқа да сыйақы жүйесін жалақы төленген сыйақы жүйесіне сәйкес.
Мерзімді жалақы нақты жұмыс уақыты үшін жалақы мөлшерінде немесе ставкада
есептеледі жалақы нысаны болып табылады.
Ол ай сайын қызмет негізінде ұлттық экономиканың саласындағы кәсіпкерлік
субъектілерінің қызметкерлеріне төленген айлық жалақы негізінде есептеледі.
Уақытша еңбекақыны есептеу күнтізбелік ай, күн немесе сағат негізінде
есептеледі. тұрақты қызметкерлер жұмысқа немесе толық ай үшін жұмыс болса,
онда олар экономикалық ұйым басшылығы қызметкерлері белгіленген немесе
бекітілген мөлшерде толық көлемде төленеді [4, б. 21].
Мерзімді еңбекакы нысаны жай мерзімділік және сыйақылы мерзімділік
болып екіге бөлінеді.
Жай мерзімді еңбекакы - өзіне берілген тарифтік мөлшерлемесі немесе
накты істеген уақыт бойынша еңбеккерлерге еңбек акы есептеу. Және ол сағат,
күн, ай тарифтік ставкілерімен және окладпен (өтелген уақыт санын
бекітілген тариф ставкасына көбейтіп есептейді) өндіріледі.
Сыйақылы - мерзімді енбекақы жүйесі және басқада еңбек ақылар.
Қызметшінің жұмыстан босатылуы, демалысқа кетуі және басқада оқиғалар
кезінде жұмысшының орташа жалақысынан аударымдар есептелінеді. Орташа
жалақыдан қызметшінің еңбек ақысының көлемі түсіндіріледі алдыңғы
уақыттарда алынған еңбекақысының фактісімен есептелінеді. сапалық және
сандық көрсеткіштер үшін, біз сауабын қоңырау - жалақы кезең.
мемлекеттік секторда ставкаларды және қызметкердің айлық жалақысы (офицер)
анықтау, бұл жалақы ең төменгі деңгейін және бір жазық мөлшерлемесін
пайдаланады. Бірыңғай тарифтік карта комиссиясының 21-ші мәселе бойынша
негізделген және әрбір санаты үшін өз коэффициенті орнатады отыр.
Мамандығы кәсіп бір тарифтік жоспарына сәйкес жиырма бір секунд есептелген
бірінші және сегізінші санаттары мен қызметкерлерінің жіктелген. бірыңғай
тариф (сертификатталған) анықтама (SSA) және арнайы нұсқаулығы (IA) сәйкес
қызметкерлер үшін өтемақы [5].
Тарифтік және түрлі айырмашылықтар, жұмыс берушi бекiтетiн төлем
ставкаларын негізінде бірыңғай тарифтік жоспарын, құру, тарифтік
факторларға мамандандырылған тобында ай сайынғы төлем ұстағышын (ресми)
көрсетуі тиіс.
Тарифтік ерекшелігі қызметкерлері еңбек және өндірістік және пайдалану әр
түрлі типтері үшін зарядтау үшін мүмкіндік беру үшін пайдаланылады.
Ал мамандандырылған нұсқаулығы қызметкерлерінің жұмысы, олардың біліктілігі
деңгейіне, бірыңғай және бөлінген анықтау күрделілігін көрсетеді. Осы
негізде, жергілікті анықтамалар әзірленді мүмкін және нақты өндірістік
қызметкерлерге теңшелген.Кесімді еңбек ақы төлеген кезде алдын ала
белгленіп қойған деңгейде әзірленген өнімнің немесе орындалған жұмыстың
әрбір бірлігіне есептейді. Кесімді баға белгіленген жұмыс уақытында
өндірілуге тиісті өнім көлемі мен сапасына негізделіп белгіленеді. Уакыт
мөлшері бір жұмысты орындауға керекті, яғни қажет болатын, адамсағат,
адамкүн өлшемінде көрсетілген уақыт болып саналады.
Кесімді еңбек ақының мынадай жүйелері бар:
• Тікелей кесімді
• Кесімді сыйлықты
• Үдемелі кесімді
• Аккордтык
• Жанама кесімді
Жалақы төлеу жүйесі - бір қызметкердің немесе бір бригаданың барлық
еңбек шығындары тек еңбек құнымен есептеледі. Осы жүйе бойынша өтемақы
сомасы осы құжатта көрсетілген өнімдердің санын осы өнімнің бір данасы
бойынша көбейту арқылы есептеледі, яғни еңбекке ақы төлеудің бекітілген
құнына көбейтіледі.
Кесу - бұл қосымша көрсеткіш, ол тек көрсетілген индикатор орындалғанда
ғана қолданылады.
Өшіру - еңбекақының прогрессивті төлемі. Бұл жалақы жүйесі
жұмысшылардың белгіленген артық жұмыс күшінің ынталандыруы ретінде
пайдаланылады. Стандартты мөлшерде пайдалану үшін қызметкер төлемді кесімді
бағаға тікелей есептейді және өнімді артық емес, тездетілген бағамен
есептейді.
Жанама еңбекке ақы төлеу. Мұнда қосалқы мердігерлер мен басқа да
қызметкерлердің сыйақы мөлшері семинардың базалық табыстары үшін төлейтін
саладағы қызмет көрсету секторындағы қызметкерлердің үлесімен анықталады
[5, с.53].
Еңбек төлемдерін төлеу жүйесі. Бұл жүйе тапсырманы немесе жұмыстың
нормаланған көлемі мен тұрақты кесімді бағаға алдын ала біріктірілген жалпы
орындау үшін қызметкерлердің өтемақы анықтайды. Бұл төлем жүйесі
өнімділікті арттыру және жұмыс уақытын қысқартып, олардың ынталандыруларын
ынталандыру үшін қызметкерлердің немесе жекелеген қызметкерлер топтарының
пайдаланады.
Төлем бағасы негізінде қолданыстағы нормативтік міндеттерді (ережелер
өнімдерді уақыты) анықталады жарғы және олар болмаған жағдайда, осындай
жұмыс істеу үшін пайдаланылатын стандартты тапсырмалар мен бағалаулар
бағасын және бағаны анықталады. Сыйақы төлеу тәртібі осы төлем жүйесі
туралы келісім бойынша комиссияны жедел орындау үшін белгіленуі мүмкін.
Жалақыны қосымша есептеу
Ынталандыру төлемдері. орындалатын жұмыстың өнімділігі мен сапасын
арттыру үшін қызметкерлер жыл соңына дейін берілуі мүмкін жұмыстар, және
басқа да көрсеткіштерін жақсарту өтемақы және сыйақы беру жүйесін енгізу
қажет.
Жүлде - ақша көтермелеу және қызметкерлердің жетістіктерін одан әрі
арттыру үшін ынталандыру. Сыйлықты негізінен бонус ретінде алуға болады.
мынадай көрсеткіштердің негізінде қызметкерлер үшін негізгі жұмыс
қорытындылары марапаттау: еңбек өнімділігі өнімнің сапасы мен түпкілікті
өнім нәтижелері байланысты. Жүлделердің мөлшері жұмысының маңыздылығы мен
күрделілігіне байланысты қызметкерлердің кәсіптері мен топтарымен
анықталады. Бригадасы команда назарға командасы барлық жұмыс үшін төленген
ақша сомасына операциялық ережелер мен ішкі ережелерге сәйкес жалпы жұмыс,
сәйкес әрбір экипаж мүшесінің нақты үлесін ескере отырып, сыйлықтар санын
анықтау үшін құқығы бар. Жүлде әдетте ай сайын беріледі.Басшы
кызметкерлерге, мамандарға және қызметкерлерге сыйлық беру. Бұл
категорияларға сыйлық кәсіпорын шаруашылық кызметінің негізгі нәтижелері
үшін беріледі. Кәсіпорын қызметкерлеріне: басшы қызметкерлерге бүтіндей
алғанда кәсіпорын жұмысының нәтижелері үшін; басқару аппараты
кызметкерлеріне- бөлімшелердін, басқару аппаратының қызметінің
корытындыларын немесе жекелеген еңбек көрсеткіштерін ескере отырып,
бүтіндей алғанда кәсіпорын жұмысының нәтижелері үшін; құрылымдық
кәсіпорындардың қызметкерлеріне осы бөлімшелердің жұмыс нәтижелері үшін
сыйлық беріледі.
Жұмыс шарттары өзгерген жағдайда қосымша төлемдер. Қосымша төлемдер
қызметтердің саны (қызмет көрсету), егер жасалған, немесе (қатысушыларды)
жұмыс істемейді, кім үшін болады. олар сол ұйымда жұмыс, және сол уақытша,
жалдамалы жұмыстан шығарылған болатын, кім жоқ болса, қосымша
жауапкершілігі оларды босату жоқ, қызметкерлер тағайындалады. жолсеріктері
жұмыс істемесе келісім (негізгі айлық жалақы айлық жалақысының пайыздық
мөлшерлеме) бойынша анықталады жұмыс берушімен жұмыс Жұмыс берушілер,
айырмашылық олардың алынады), бірақ осы уақытта ешқандай қосымша төлемдер
мен толықтырулар ескерілуі емес) және ынталандыру төлем жасалған жоқ. Егер
ол жұмыс орнында болса, ол уақытша жұмыссыз.
Түнгі жұмыс үшін жалақы. Түнгі уақыт 22: 00-ден 6: 00-ге дейін созылады.
барлық жұмыс 50% -дан астамы түнгі ауысымда үшін жасалады, онда ол түнгі
болып саналады. Бұл жұмысшыларға жалақының жартысы бойынша қосымша жалақы
төленеді.
Нормадан жоғары жұмыс үшін жалақы. Артық уақыттағы қосымша ақшалай
жарты ставка деңгейінде жүргізіледі. Әр жұмыс беруші аптасына 40 сағат
жұмыс уақытын белгілейді. Бірақ жеке және ұжымдық келісімде бұл төмен болуы
мүмкін. Компания алты күндік жұмыс күні 7 сағат бойы белгiленген болса,
онда оның жұмыс уақыты 40 сағат болады, және ол 5 тәулік бойы болса, ол 30
сағатқа дейін өтеді. Ол қазіргі уақытта жоғарыда сағат (40.36.30) қалыпты
астам болады деп күтілуде.Демалыс және мереке күндеріндегі жүмыс істегені
үшін жасалатын төлем. Егер кызметкер өзіне белгіленген демалыс күнінде
жұмысқа тартылса, онда оған екі апта ішінде баска бір демалыс күні берілуі
тиіс. Егер кәсіпорын әкімшілігінің оған қосымша демалыс беруге мүмкіндігі
болмаса, ерекшелік жағдай ретінде бұл күн үшін екі есе мөлшерінде:
мерзімдік жұмысшыларға және айлық ақы алатын кызметкерлерге тарифтік төлем
мөлшерлеменің (айлық ақысынын ) екі есе еселенген төлем ақы төленеді.
Мереке күндері қызметкерлерге екі еселенген баға; қызметкерлерге
сағаттық немесе күн сайынғы төлемдердің санын сағат сайын немесе күнделікті
төлейді; айлық жалақы мемлекеттік мереке күніне немесе ай сайынғы жалақыға
сағаттық немесе күн сайын төленетін төлемнен екі есе көп төленеді.
Ерекше жалақы. Жеке және ұжымдық келісімдер ауыр жұмыстарда, қара, қауіпті
жұмыстарын, ауыр жұмыс үшін жергілікті полигонында қосымша жалақы көзделуі
мүмкін. жұмыс, ауру мен денсаулығына зиян жұмыс орнында сертификаттау және
еңбек саласындағы мемлекеттік органдардың қатысуымен анықталады. Интенсивті
жалақы индустрия және салааралық стандарттар негізінде анықталады.
Жас аналарға және ана тамақтануына ақылы демалыс.
қызметкерлер мен қызметкерлердің, сондай-ақ ұлттық экономиканың
кәсіпорындардың, мекемелер мен ұйымдардың қызметкерлерінің үшін, онда жұмыс
уақытының алшақтық болып табылады, және жас аналарға қалған жас баланы
демалуға және пайдаланылуға тиіс. Бұл үзілістің ұзақтығы 30 минуттан кем
болмауы керек. Жоғарыда аталған үзілістер үш сағаттан кем болмауы керек.
жас балаларды тамақтандыруға фермада жас аналарға арналған үзілістер және
олардың жұмыс уақытының бөлігі болып табылады, және олардың жұмыс уақыты
енгізілген, мен орташа жалақысы олардың үзілістер үшін қызметкерлерге
төленбейді.
Төмен жалақы алатын жұмыскерлерге ақы төленетін төлемдерден аз. олар
өндірістік стандарттарға сай болмаса, олар арзан жұмыс жұмыс, егер тыйым
салу жалақы бизнес субъектілерін қабылдау кәсіпкерлік субъектілерінің
жағдайда, төменгі жалақы (жалақы) бар қызметкерлер, сонымен қатар, олардың
белгіленген тарифтеріне сәйкес алынады және жатыр белгіленген сыйақы
мөлшерлемесі бойынша тиісті жалақы арасындағы айырмашылықтың мөлшері.
бесінші санаттағы үшінші класс үшінші дәрежелі тағайындалған қызметкер
болуға Мысалы, егер, содан кейін ол төленуге жалақы мен қызметкерлері үштік
және бесінші төлеуші төлеуге қосымша төлемдердің арасындағы айырмашылық
төленетін болады.
Қызметкерлер мен қызметкерлерге артық жұмыс уақыты төлемдері.
Кәсіпкерлік құрылымдардың қызметкерлері мен қызметкерлері жалақыны
кінәсінен төлемейді. Егер қызметкердің қызметкердің кінәсі жоқ немесе
кінәсі болмаса, жалақы жалақының 50% мөлшерінде (пайызбен) төленеді.
Жұмыстың сипатына қарай кәсіпорын басқа қызметкерлермен және
қызметкерлермен уақытша ауыстыра алады. Егер жұмыс беруші шаруашылық
жүргізуші субъектінің басшылығы ұсынатын басқа жұмысты орындаудан бас
тартса, қызметкер мен қызметкер қол жетімді уақытқа төленбейді [7, с. 159].
Орташа жалақыны есептеу тәртібі. Өткен қызметкерлердің орташа жалақысы
негізінде есептелген кәсіпорындардағы қызметкерлер мен қызметкерлерге
төленетін төлемдер мөлшері төменде келтірілген:
1. Мемлекеттiк немесе қоғамдық мiндеттердi орындау мерзiмiне ақы төлеу.
Іссапарға уақыт жұмсайды. Балаларға балаларды демалуға және баланы
тамақтандыруға аналар берілді аралық төлем. Жасөспірімдерге еңбек уақытын
қысқарту.
Өндірісті бұзатын немесе жұмыс істемейтін қызметкерлер емтиханда
(сессияда) жұмыста уақытша төлем. Жарамсыз, бір реттік төлем. Ауыл
шаруашылығына арналған жұмыстар (тазалау, жемшөп өндірісі,
т.б.) сапардың уақыты мен орны туралы қызметкерлерге ақы төлеу.
Қызметкерлерге және қызметкерлерге демалыстар беріледі немесе демалыс
беріледі пайдаланылмаған демалыс үшін төлем.
Зейнетақылар, табыс салығы және жылдық нәтижелер сыйлықтар және тағы
басқалар.
Орташа жалақыны есептеу кезінде шаруашылық субъектілері қолданыстағы
заңнамаға сәйкес келесі ережелерді басшылыққа алады. Белгілі бір
жағдайларға байланысты орташа жалақы қандай кезеңге байланысты анықталады.
Қолданыстағы заңнамаға сәйкес, орташа жалақы келесі кезеңдерге (кезеңдерге)
есептеледі:
- зейнеткерлікке бойынша қызметкерлерін кеңесу бұрын бес жыл бойы
орташа айлық жалақы;
- қызметкердің жыл сайынғы еңбек демалысына өтіңіз немесе өшіру
қаланды, және уақыт демалыс үшін, сондай-ақ балалар жұмысқа баруға емес
кезде әйелдерге берілетін демалыс үшін пайдаланылады, біз соңғы он екі ай
ішінде төленуге тиісті орташа жалақының уақытша және басқа да істерді
беруге тиіс.
Осы қызметкерлер орташа жалақыны есептеу дейін толық жұмыс күн ішінде,
жоғарыда төлемдерді есептеу он екі ай бойы жұмыс істемесе. төлемдер есептеу
демалыс тасталады (т.б. студенттер, оқу орындарының, үшін сақталған адам
қарағанда, ауруға күні, уақыты,) он екі ай үшін жалақы демалысқа шығар
алдында жартысын қалдырыңыз. ол алдыңғы жұмыс күнінің қалған төленген
соманы, қалған толық ай жағдайда жұмыс күндер санын есептейді Жоғарыда
есептеу. кәсіпкерлік субъектісі қызметкерлері үшін жыл сайынғы ақылы еңбек
мереке немесе пайдаланылмаған карточкаларын есептеу үшін орташа жалақы
қарамастан, оның ішінде төлем жүйесінің, төлемдер мынадай түрлері төленеді:
Негізгі жалақы және қосымша төлемдер (демалыс күндері)
мемлекеттік мерекеге қосымша ақы төлеу үшін қосымша төлем, ерекше емес
қызметтер төлемдерден басқа).
Бизнес бөлімшелерінде үнемі сыйлықтар ұсыну, сондай-ақ бонустық
төлемдер мен бонустар Қордың сыйақысы [8. б. 42].
Жыл ішінде жұмыс қорытындысы бойынша
бонус, яғни он үшінші ай (ай сайын қосылған). Қосымша жалақы (жәрдемақы
төлеу бойынша жәрдемақы, әскери қызметтегі төлемдерден басқа).
Шаруашылық субъектілерінде қызметкерлердің және қызметкерлердің орташа
жалақысын ескере отырып, келесі төлемдер есепке алынбайды;
Жалақы қорынан басқа жалақы қорынан төлемдер (ст шығармашылық және
т.б.). Төлемдер мерзімі аяқталғанға дейін 12 ай бұрын жасалуы тиіс.
Қызметкердің жұмысымен байланысты емес жұмыстарды орындау үшін
төленген төлем.
Жалақыдан алынатын және шегерілетін сомаларды есептеу. Осы күнгі
қолданылып жүрген ережелерге сәйкес жұмысшы қызметкерлердің
еңбекақысынан тек заңмен белгіленген ұсталымдарды ғана ұстап қалуға болады
Сондай-ақ шаруашылық субъектілерінде барлық жұмысшылар
мен қызметкерлерге еңбекақы төлеу және есептеу үшін
еңбекақының: мерзімді және кесімді түрлері қолданылады. Береке ЖШС-нің
енбекақыны мерзімді түрінде төлейді. Береке ЖШС-нің жалақыны есептеумен
байланысты негізгі құжат формалары: Есептесу-төлеу ведомосы № 49-
нысан.
Бір айлық жалақыны есептеу және айдың екінші жартысы үшін түпкілікті
есептесуде жұмысшылар мен қызметшілерге тиесілі жалақыны төлеу үшін
қолданылады. Есептесу-төлеу ведомосында қызметкерлердің табельдік нөмірі
мен аты-жөні , есептелген жалақы мен жәрдемақының , берілген аванстың ,
ұсталған салықтар мен баска төлемдердің сомалары көрсетіледі. Жалақыны
есептеу жұмыс атқарылған уақыттың есебі жөніндегі бастапқы кұжаттардың
деректері негізінде жүргізіледі. Сонымен бірге жалақыдан алынатын барлық
алымдардың есебі жүргізіледі және берілуге тиісті сома анықталады.
Орталықтандырылган бухгалтерияларда есептесу-төлеу
ведомостары әрбір қызмет көрсетілетін әрбір бөлімшелер үшін бөлек
жасалады және тиісті ұйымның басшысы мен есептесу тобының
(сектордың) бухгалтері қол қояды. Ведомостта жасалды, тексерілді
деген қол қойылады. Төлеу ведомосы № 389-нысан.
Демалысқа шыққан немесе босатылған кезде жалақы жөніндегі бір реткі
есептесулер жалпы есептесуге сай келмейтін жағдайларда, есептесу аралық
төлемдер № 389-нысандағы төлеу ведомосы бойынша жүргізіледі. Төлеу
ведомосты бойынша жалақы есебі қолдан жүргізілетін ұйымдарда аванс төлеу
жүргізіледі. Төлеу ведомосын толтырған кезде соңғы жазбадан кейін ведомость
бойынша жалпы сома үшін жиынтық жол жасау керек. Жиынтық жолдар сондай-ақ
әрбір беттің аяғында болуы мүмкін. Қажет болған жағдайда Ескерту
бағанында тапсырылған құжаттың нөмірі көрсетіледі. № 5-мемориалдық ордер. №
405-нысаны.
Бірнеше есептесу - төлеу ведомостары жазылатын ұйымдарда және
орталық бухгалтерияларда бұл ведомостардың қорытындысы бойынша
жиынтық есептесу ведомостары жасалады, мұның өзі жалақы жөніндегі
мемориалдық ордер болып табылады. Жиынтықтың негізінде ай сайын
мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына, міндетті медициналық
сақтандыру қорына , жұмыспен қамту қорына жарналарды, зейнетақылар
төлеу жөніндегі мемлекеттік орталыққа міндетті жарналарды.
жинақтаушы зейнетақы қорларына міндетті жарналарды есептеу
жүргізіледі. Айдың аяғында қорытындылар шығарылып, олар Бас
журнал кітабында және осындай есептің тізілімдемесінде тиісті
деректер жазылады [9].
Жұмыс уақытын есептеу жэне жалақыны есепке алу табелі X 421-нысан. Бұл
табель қызметкерлердің есімді тізімі болып саналады жэне алфавиттік
тэртіппен жүргізіледі. Табель өткен айдың табелі негізіндегі есептесу
кезеңі басталғанға дейінгі 2-3 күннің ішінде ай сайын ашылады.
Қызметкерлерді табельге жазу және табельден шығару кызметкерлер құрамының
есебі: қабылдау, ауыстыру, босату туралы жазбалар, бұйрықтар жөніндегі
құжаттардың негізінде ғана жүргізіледі. Айдың аяғында жұмысқа келген және
кедмеген күндердің жалпы саны анықталады. Толтырылған табельдерге табель
есебін жүргізуші тұлға және бюджеттік ұйымның басшысы қол қояды. Жұмыста
орындалған істі есепке алу картасы. № 423-нысан.
Карта еңбегіне кесімді ақы төленетін әрбІр қызметкерге жазылады. Ол бір
ай Ішіндегі жұмыс уақытын есепке алу мен жинақтау және жалақыны есептеу
үшін қызмет етеді. Жұмыстын эрбір түрі үшін жеке баған бөлінеді. Парақтың
сыртында күн сайынғы жұмыс уақытының табелі орналасқан. Ай аяқталғаннан
кейін жұмыс уақытының табелі орналасқан. Ай аяқталғаннан кейін жұмыс уақыты
есептеледі; жұмыстардың түрі бойынша бағалар қойылады , одан кейін
карточкалар бухгалтерлік қызметке тапсырылады. Ісқұжат (Наряд) № 425-нысан.
Іс құжат - қаржыландыру көзі арнаулы қаражаттар болып табылатын оқу-
өндірістік шеберханалары мен басқа да шаруашылықтарда кесімді жұмысты
рәсімдеу үшін қолданылады. Есептеу техникасы құралдарын қолдана отырып
ақпараттарды қолмен өңдеу және басқа да өңдеу кезінде қолданылады. Ісқұжат
бір бригадаға немесе бір қызметкерге жазылады. Жұмьгс қабылданғаннан кейін
ісқұжат бухгалтерлік қызметке тапсырылады.
Жинақтаушы зейнеткерлік қорларына төленетін міндетті
зейнеткерлік жарналарды есепке алу карточкасы. № 451-нысан [10].
Жеке тұлғаның (қьтзметшінің) есептелген және аударылған жарналары
туралы толық ақпарат алу үшін Жинақтаушы зейнеткерлік қорларына төленетін
міндетті зейнеткерлік жарналарын есепке алу карточкасы жүргізіледі.
Жинақтаушы зейнеткерлік қорларына міндетті зейнеткерлік
жарналарды есепке алу карточкасы . № 452-нысан.
№ 452-нысан Жинақтаушы зейнеткерлік қорына міндетті зейнеткерлік
жарналарын жалпы сомасының көрінісі ай сайын жэне өсімді қорытындымен
жүргізеді.
Қызметкерлердің салымдар жөніндегі жеке
шоттарга тиесілі жалақыларды есептеуге арналған тізімі.№ 455-нысан.
Қазақстан Республикасы банктерінің филиалдары мен құрылымдық
бөлімшелері арқылы жалақылар мен басқа ақшалай төлемдерді төлеу жөніндегі
жұмыстарды ұйымдастыру үшін олардың сомасын салымдар бойынша жеке шоттарға
есептеу жолымен бюджеттік ұйым салымдар бойынша жекс шоттарға
арналған есептеулі жалақынын сомасын анықтау үшін жазбаша
келісімін (өтінішін) беретін өз қызметкерлерінің тізімін № 455-нысан
бойынша қалыптастырады.
Тізімде бюджеттік ұйымның атауы қаржыландыру көзі (республикалық немесе
жергілікті бюджет), бюджеттік ұйымның нақты орналасқан жерінің анықтамасын
(қалалық және жергілікті жерлерде) толық көрсетіледі.
Тізімнің электрондық нысаны мынандай деректерді қамтуы керек:
-жеке шоттың нөмірі;
-бүйімтайшының толықтай аты-жөні;
-есептеуге арналған сома;
-паспорттың деректері және мекен-жайы,
-СТТН;
-құрылымдық бөлімшенің нөмірі.
Тізім электрондық нысанда ақпараттарды магниттік тасымалдау арқылы файл
түрінде және қағаз түрінде тапсырылады. Қағаз түріндегі тізімге бірінші
басшы мен бас бухгалтер қол қояды және бюджеттік ұйымның мөрімен расталады.
Қызметкердің тиесілі ақшалай төлемдерін карт-шотқа енгізуге арналған
тізімі. № 456-нысан.
Карт-шот бойынша нысаны саны 456, (толық) және олардың алдындағы
мөлшерде өз қызметкерлерінің тізімін олардың сомаларын төлеу бюджеттік
ұйымдардың Қазақстан Республикасының Банкінің филиалдары мен бөлімшелері
арқылы жалақы және басқа да төлемдерді төлеу бойынша жұмысты ұйымдастыру
үшін.
тізімі компьютерлік технология жасалған және электрондық банк
форматында (дискет), және бюджеттік ұйымда берілетін бір мезгілде құжаттық
құжаттың екі дана болып табылады. Сонымен қатар, құжат үлгісінің әрбір
беттің (қол қойылған нысанда қол қоюымен құжатқа сәйкес) тізімін қол қою
құқығы және салық төлеушінің мөрі бар.
Береке ЖШС барысында ЕТҚ хат ірі шоттары:
Салықтар мен жарналар қызметкерлері мен қызметкерлерге сыйақы төленетін
кем жарналары, 3120 отырып 3350 салдарынан шегеріледі - жеке табыс
салығы, 3150 - Әлеуметтік салық, 3210 - Әлеуметтік қауіпсіздік
Міндеттемелер, 3220 - Зейнетақы аударымдары Тағы да басқа шоттар
есептеледі. Сонымен қатар, жұмысшылар өтемақы 1010 кассадағы ақша, 3390,
дебеттік төлем 3350 немесе басқа жағдайларда бар Басқа да ағымдағы
міндеттемелер немесе басқа да шоттары, жұмыс үшін төлем, бірақ уақтылы
аударылады.
Қызметкерлердің жалақысы үшін ұйымның есеп-қисап субъектісінде сақталуы
мүмкін холдингтерге мыналар жатады:
1. Қаржыландырылған зейнетақы мөлшері (қызметкерлер мен қызметкерлердің
жалақысының 10% мөлшерінде).
Табыс салығы (белгіленген заңға сәйкес).
Сот жүйесі туралы сот шешімдерін қамтитын заң
(алимент, айыппұл және т.б.).
Сатып алынған тауарлар, қызметкерлерге арналған заттар және несие
қызметкердің міндеттемелері үшін белгіленген сомалар.
Түрлі алымдар үшін төлемдер.
Жеке сақтандыру шарты бойынша қызметкерлер мен қызметкерлер
қызметкерлердің жазбаша сұраулары, жеке ақпарат, отбасы мүшелері,
мүлік және т.б., сақтандыруға байланысты жарналар.
Жұмысшылар мен қызметкерлердің жалақысы
Алдын ала төлем сомасы
Жеке меншік үй салуына банкіден алынатын үзақ мерзімді несиені
өтеу үшін ұсталатын ұсталымдар.
Жұмысшылар мен қызметкерлердін жазбаша өтініші бойынша өзі
жұмыс істейтін шарушылық субъектінің қарамағындағы, яғни
меншігіндегі үйде түрғаны үшін пәтер ақы мен тұрмыстық қызмет үшін
төленетін төлемдер және сол шарушлық субъектісінің қарамағындағы
мектепке дейінгі балалар мекемесіне (балабақшаға) балаларының
барғаны үшін төленетін төлемдер.
10. Экономикалық тұлғаға келтірілген зиян үшін ұсталды
төлемдер.
Жоғарыда айтылғандарға қосымша қызметкерлер мен қызметкерлердің
жалақысы олардың жалақысынан қайта есептеледі.
жұмыс кешіктірілді кезде қызметкерлер мен қызметкерлер, оның қосалқы
уақытта, бизнеске, басқа жағдайларда тиiстi жазба ұсынды. Мысалы:
Іскер адамдар үшін - бизнесмендер - i
Жұмыс беруші - қызметкерлер үшін - е
Соңғы қызметкерлердің негізсіз себебі - с
Сондай-ақ, басқа тегтер қолданылады. Мысалы, компанияның қызметкерлері
жағдайға байланысты демалыс төлемі негізінде есептелетін болады. Егер
қызметкер 3-18 маусым күндері жыл сайынғы демалысқа беріледі. 2003 жылғы 3
маусым. Есеп беру мерзімі 3 маусымға дейін толықтай өтелді. біз ол 250 000
теңге мөлшерінде жалақы бар екенін айта келсе, осы кезеңде, содан кейін біз
тіркелгі мерекелер ескере отырып, не болып жатқанын көресіз. толық қалпына
келтірілді бүкіл есепті кезеңде болса, ол 120 күн жалақы қорының жалпы және
орташа айлық жалақысының немесе тармақ 19 нұсқаулар 1-тармағына сәйкес
пайдаланылмаған демалыс еңбек демалысы үшін өтемақы орташа күндер санын
бөлу жолымен есептеледі.
1) 250 000 теңге 12 ай орташа тәуліктік жалақы: 1-тармағына сәйкес
29.66 2004 жылы күнтізбелік күн (орташа саны), пайдаланылмаған демалыс
немесе мереке үшін қайтару үшін орташа айлық төлем есептелген жалақы және
120 орташа айлық сомасы болып табылады Жылдың күнтізбелік күндер саны.
Біз 250 000 теңге 12 ай орташа тәуліктік жалақы анықтау: 29.66 (2004
жылы күнтізбелік күндердің орташа саны) = 702.4 мың теңге.
Қосымша ақы:
702,4 теңге x 18 күнтізбелік күн = 12 643,2 теңге.
Егер 2003 жылы 16 маусымда жұмысқа жалданған болса және жеке еңбек
келісім-шартының шарттарына сәйкес 24 күнтізбелік күн ішінде жұмысқа
орналасса. 16 мамырда қызметкер бастамасы бойынша жұмыстан босатылды. Жұмыс
барысында оған 150 000 теңге төленген. Содан кейін пайдаланылмаған демалыс
үшін өтемақы қалай есептеледі?
пайдаланылмаған еңбек демалысы қызметкерлер үшін өтемақы төленуге
күндер санына орташа тәуліктік жалақы көбейту арқылы айқындалады.
1) 24 күн бұл жағдайда: 356 күн x 326 күн = 22 күнтізбелік күн
Еңбек келісімшартында белгіленген қызметкерлерге жыл сайынғы 24
күнтізбелік демалыс;
356 - Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген мерекелерді
қоспағанда, 2004 жылы күнтізбелік күндер саны;
326 - жұмыс күніндегі күнтізбелік күндердің саны.
2) Орташа күндік жалақыны анықтаймыз:
150 000 теңге: 326 күн - тоннасына 460,12 теңге
3) пайдаланылмаған демалыс үшін өтемақы сомасын анықтаймыз: 460,12
теңге x 22 күнтізбелік күн = 10122,64 теңге.
ҚР бухгалтерлік eceпті жүргізудің негізгі принципі - есептеу
принципіне сәйкес табыстар табылган кезінде, ягни ақша қаражаттары алынған
немесе теленген кезде танылмайды. Сонымен есептеу уақыты бойынша ұғымы,
сыйақының қашан теленгенше қарамастан қызметкерге сыйақы төленген eceпті
кезеңді білдіреді. Осыған байланысты енбекақы төлеу және есептеу жүйесінде
көптеген мәселелерді айқындап талқылау мен тексеру жүргізуге болады.
Нарықтық қатынастарға сай бухгалтерлерде қызметкерлермен еңбек ақы бойынша
есеп айырысқан кезде келіспеушілектер пайда болып теориялық және
практикалық мәліметтеріне жүгінетіні cөзсiз. Сондықтан заман талабына
сай алға жылжып барлық заңнамаларды ecкepiп ic жүргізу қажет. Бұл деректер
негізінде цехтар мен бөлімшелер бойынша жинақталған деректер жұмыс
уақытының балансын жасауға, нақтылы жұмыс істеген уақыты жайлы
статистикалық есеп беруге пайдаланады [14, б.42].
Бухгалтерлік есеп пен еңбекке талдаудың маңызды элементі -
қызметкерлердің және қызметкерлердің деңгейіне байланысты жұмыстың
күрделілігі және әр түрлі жұмыс түрлеріне жұмсалған уақыттың мөлшерін
анықтау. Жұмыстың күрделілігіне байланысты тарифтер жүйесінде жалақы
мөлшері есепке алынады. Бұл жүйенің негізгі элементтері:
Тарифтік жоспар;
Жалақы мөлшері;
Тариф мамандығының анықтамалары;
Жоғарыда келтірілген жүйе бойынша жалақы кестесін құруға болады. Сондай-
ақ, бұл компания өздері жасаған жұмыстардың нақты түрлерін сипаттайды,
сондай-ақ қызметкерлер мен қызметкерлерге сыйақы алу үшін қажетті дағдылар
мен білімдерді ұсынады. Еңбек және жалақыны тұтынуды талдаудың негізгі
міндеті еңбек өнімділігін арттыру және жалақы қорын айқындау болып
табылады.
Еңбек жоспарының орындалуын талдау еңбек өнімділігін арттыру
тиімділігін талдау негізінде жүргізіледі. Еңбек өнімділігінің деңгейі бір
жұмысшыға арналған тауарлық өнімнің 6 пайыздық көлеміндегі еңбек
интенсивтілік көрсеткіштерімен айқындалады.
Сонымен қатар, кәсіпорынның және олардың жүйелерінің өндіріс туралы
есептеріне назар аударыңыз. ECE 6i өнімдерін өндіру, ең алдымен, жұмыс
жүктемесін, жұмысын, саны мен сапасын, сондай-ақ қызметкерлер мен
қызметкерлердің жекелеген және топтық өнімділігін бақылау үшін қажет.
қызметкерлер ғана емес, сонымен қатар мерзімді жалақысы бар қызметкерлер де
сандық және сапалы жұмыс үшін жеке төленеді.
Жеке жұмысшылары бар қызметкерлер жұмыс күшін азайтады
Қосымша ақыға өнімдерді шығару негізінде тиісті комиссияны орындау
сыйақы алады. Әрбір кәсіпорындар мен қызметкерлердің өнімдерін өндіру
Қызметкерлердің жұмысын ұйымдастыру және оларды төлеу
жалақы түріне байланысты. Кәсiпорындарда өнiмдер өндiрiсi және өнiмдер
өнiмдерiн өндiру жөнiндегi мынадай мәлiметтер мынадай құжаттарда жасалады:
Орындалған жұмыстың атауы;
• оны қабылдау уақыты - күн, жыл;
• өнімдердің саны мен көлемі;
• өндіріс пен жұмысқа жұмсалған уақыт;
• Жіберушілер мен қызметкерлер саны
және дүкеннің немесе бөлімнің менеджерімен тағайындалған нөмір
• жұмыс процесінің көрсеткіштері және олардың жұмысына негізделген жұмыс
төлемдері;
Осы мәліметтерге сәйкес, кейінгі төлемдер қызметкерлер мен қызметкерлермен,
сондай-ақ өндірілетін өнімдер мен жұмыстарға ақы төлеу көлемімен жасалады.
Кәсіпкерлік субъектісінде қызметкерлерге және қызметкерлерге төленетін
жалақы мен еңбекақы мөлшері мынадай түрде жазылады:
Дебеттік: Әкімшілік шығындары арқылы тіркелгі тауарлар мен қызметтерді
сату бойынша шығыстар, негізгі өндірістік жұмысшылардың Бухгалтерлік
есеп, Есептік жазба қызметкерлерінің көмекші жұмыс жөніндегі есеп
бойынша
Кредит: Қысқа мерзімді кредиторлық берешек.
әкімшілік персоналдың жалақысы жалақының негізінде есептелген және Қысқа
мерзімді кредиторлық арқылы 3350-ші аударылады, 7210 Әкімшілік шығыстар,
және кеңсесінде қызметкерді ақылы кез келген шегерімге сомасына алынады.
Құрылыс алаңының жұмысшылары олардың аударымдары негізінде есептеледі.
Осылайша, құрылысшылар ҚР Еңбек кодексінің аударылады өндірістік
шығындардың, Еңбек жалақысы (мақала 8112) есебінен және 3350
қарастырылады Қысқа мерзімді ЕТҚ. Жалақы асфальт зауыты жұмысшылары мен
орта өндірісінде жалақы жұмысшылар гараж автомобильдер 8312 жөндеу
бойынша 3350 жылға қарай бірінші тіркелгі қысқа мерзімді кредиторлық
жинақтау. Есептеледі
Ал егер қызметкер мен қызметкер салықты, алымдарды және алымдарды шегеріп
тастаса:
Дебет: Қысқа мерзімді кредиторлық берешек
Кредиттік: 3210- әлеуметтік сақтандыру бойынша міндеттемелер, 3220 - шоты
Зейнетақы аударымдары 3190 жылға қарай Басқа салықтар 1010 кассадағы
ақша, 3390 Басқа да ағымдағы кредиторлық берешек шотының сатып алушылар
мен тапсырыс берушілердің 1210 Қысқа мерзімді дебиторлық берешек бойынша .
Сонымен қатар қызметкерлер мен қызметкерлердің жалақысы төмендегідей:
Дебет: Қысқа мерзімді кредиторлық берешек Кредит: Қолма-қол ақша шоты
Және әлеуметтік салықтар қызметкерлер, егер: Менеджмент 7210-ші 3150
kredïttelinedi аккаунт debettelinip бойынша 8113 жылға қарай аймақтарда
әкімшілік лауазымды тұлғаларының, құрылысшылар алынады 3150-ші kredïtimen,
және -betondı офицерлер мен бөлімі механика асфальт 8313- шоты 3150 шотына
негізгі қызметкерлерін көрсетеді.
1 кесте. Береке ЖШС жұмысшылармен қызметкерлерге енбек ақы
есептегенде бухгалтерлік есеп шоттары бойынша жүргізілетін операциялары
1.2 Енбек ece6i және нормативпен реттеу
Еңбек және жалақы еңбек - дәлме-дәл деректерді талап ететін ең маңызды
және күрделі жұмыстардың бірі, оның ішінде қызметкерлер саны, жұмыс
уақытының құны, жұмысшылар санаты және өндіріс құны сияқты барлық ақпарат.
Еңбек және сыйақы туралы есептің негізгі міндеттері:
Еңбекақы мөлшерін және жұмыс уақытының қорын пайдаланып, жұмыс көлемін,
жұмыс көлемін және сапасын бақылау;
Бастапқы қаражаттарды уақтылы және дұрыс орындау, жалақы қорынан жалақы
ұстау;
Экономикалық бірліктің қызметкеріне жалақы төлеуді уақтылы және нақты
есептеу;
Уақтылы жалақыны реттеу;
Еңбекке ақы төлеу шығындары өнімнің, жұмыстардың, қызмет көрсетудің
өзіндік құнына дұрыс және уақтылы енгізілуі тиіс.
Еңбек және еңбек туралы деректер өндірісті жедел басқару үшін қажет.
Еңбек туралы Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабына сәйкес қызметкерлер
мен қызметкерлер арасындағы еңбек қатынастары еңбек заңнамасында
белгіленген тәртіппен нормативтік құқықтық актілермен бекітілген ұжымдық
шартпен реттеледі.
Кәсіпорын тәуелсіз болғанына қарамастан, заңға сәйкес штат кестесі,
нысаны мен жалақысы, өтемақы жүйесі белгіленеді.
Әр қызметкердің жалақысы оның салық салынатын және ең жоғары соманы
шектемейтін компанияның қызметінің түпкілікті нәтижесіне қосқан үлесі
бойынша анықталады.
Сыйақы мөлшерін жұмыс берушінің өзі айқындайды, ал жұмыс берушінің ең
төменгі жалақысы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген ең
төменгі жалақыдан кем болмауға тиіс (Қазақстан Республикасының Еңбек
заңнамасының 71-бабы).
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 7.8-бабына сәйкес қызметкер
мынадай құқықтарға ие:
• ешқандай кемсіту, бірдей жұмыс
төлем;
• қауіпсіздік және гигиена талаптарына жауап беретін жұмыс ортасында
жұмыс істеу;
• Кепілдік және өтемақы және т.б.
Жұмыс берушінің құқықтары:
• қызметкерлерге заңға сәйкес материалдық және жауапты жауапкершілікті
талап етпеуге;
• Қызметкердің келтірген залалы және т.б.
Жұмыс берушінің міндеттері:
Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілері, жеке еңбек
шарттары, ұжымдық шарт, жұмыс беруші
әрекеттің нәтижесінде келтірілген жалақыны және басқа да ақыларды
уақтылы және толық төлеуге; Еңбек заңнамасын, ұжымдық шартты сақтау;
Жәбiрленушiге Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық
актiлерiнде көзделген шарттарда көмек көрсету;
Қызметкер қауіпті және зиянды еңбек жағдайларына, денсаулыққа зиян
келтіру туралы кәсіптік ескертулерге және т.б. болуы мүмкін.
Жеке еңбек шартында негізгі мәселелер болуы керек.
Еңбек жағдайының сипаты, қызметкерге қауіпті және қауіпті жағдайдағы
өтемақылар мен өтемақылардың төленуі немесе үлкен күш талап етілуі;
Жұмыс уақыты мен демалыс уақыты;
Еңбек ақы мен еңбекті қорғау жағдайы;
Өтемақы мен кепілдемелерді рәсімдеу және т.б. (Қазақстан
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 9-бабы).
Қызметкер қосымша жұмыс бере алатын бірнеше жұмыс берушілермен еңбек
шартын жасасуға құқылы. Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 13-бабына
сәйкес қызметкерлерді жұмыспен қамтуды растайтын құжаттарға мыналар жатады:
еңбек кітапшасы (болуы керек) немесе жеке еңбек келісімшарт немесе жұмысқа
қабылдау немесе жұмыстан шығару туралы шешімнің көшірмесі.
Осы ұйымды қоспағанда, басқа жұмысқа немесе басқа ұйымға ауыстыру
қызметкердің жеке еңбек шартын өзгертуімен жазбаша келісімімен жүзеге
асырылады.
Басқа ұйым қызметкерлері сияқты сол мекемедегі басқа орын, мамандықтың
бөліну құрылымын, біліктілігін немесе лауазымын немесе компьютерде
жұмыстарды жеткізуге арналған өзге механизмді көшіру (егер ол еңбек келісім-
шартында өзгерістер енгізбесе, келісімді талап етеді) қызметкер) (Еңбек
Занының 17, 18-б.).
Қызметкердің жұмыс жағдайының өзгеруіне дейін бір ай бұрын хабарлануы
керек.
Жұмыс жағдайлары өзгерген жағдайда толықтырулар мен өзгерістер жеке
еңбек шартына сәйкес жасалуы тиіс. Егер қызметкер жұмысты жаңа жағдайда
жұмыс істеуге келіседі істемесе, онымен келісім-шарт Қазақстан
Республикасының Еңбек кодексінің 26-бабының 7-тармағына сәйкес тоқтатылады.
Өнеркәсіптік қажеттілігі туындаған жағдайда жұмыс берушi қызметкер
жалақы ауыстыру құқығы оның келісімінсіз бір айдан кем және осы ұйым және
олол медициналық сақтандыру болып табылады, сол жерде оның айлық жалақы
кем емес емес болып табылады.
Мұндай ауыстыру тек қана табиғи апаттарды, өндірістік авариялар немесе
зардаптарын дереу залалсыздандыру немесе жою (Қазақстан Республикасы Еңбек
кодексінің 71-бабы) үшін қажет болған жағдайда жүзеге асырылады.
Жұмыс беруші оның келiсiмiнсiз бiр ай бойы жұмыс берушінің келісімінсіз
мамандық біліктілігі, еңбекті қорғау және басқа да жұмысқа қызметкерді
ауыстыруға құқығы бар. Егер қызметкер жұмысты жаңа жағдайда ұсынылатын
жұмыс келісесіз болмаса, жұмыспен қамту, оның жеке келісім-шарттың 7-
тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінің 26-бап
тоқтатылады.
Ол оның жұмыстан босату және жұмыс берушінің жазбаша келісімінсіз өз
ауыстыру үшін алмасу оның біліктілік сәйкес келмейтін жұмысқа білікті
кадрларды ауыстыру рұқсат етілмейді. (Қазақстан Республикасы Еңбек Заңының
21.22-бабы).
Қызметкердің денсаулығына байланысты басқа жұмысқа уақытша ауыстыру
Қазақстан Республикасының Еңбек туралы заңының 23-бабының шарттарына және
ережелеріне сәйкес жүзеге асырылады.
Жеке еңбек шарты келесі жағдайларда тоқтатылуы мүмкін:
Ұйым таратылған кезде (заңды тұлға) жұмыс берушінің (жеке тұлғаның)
жұмысын тоқтату (Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі
Қылмыстық кодекстің 26-бабының 1-тармағы);
Қызметкерлер немесе қызметкерлер саны азайған кезде (Қазақстан
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 26-бабының 2-тармағы);
Әскери қызметке шақыруды растайтын құжат негізінде қызметкер үш күн
бойы босатылады (Қазақстан Республикасы
Еңбек кодексінің 30 (1) -бабы).
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 27-бабының 3-тармағына сәйкес
жеке еңбекақы және ұжымдық шарттар үшін өтемақы мөлшері және басқа негіздер
белгіленеді.
Қызметкер жұмыс берушіге өзінің еңбек шартын тоқтату туралы бір айлық
жазбаша хабарлама жіберуге құқылы.
Тараптардың келісімі бойынша жеке еңбек шарты мерзімнің аяқталуы
бойынша бұзылуы мүмкін.
Қызметкердің бастамасы бойынша жеке еңбек шартын бұзу негіздері
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 28-бабында көзделген.
1.3 Еңбекақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысудың синтетикалық
және аналитикалық есебі
Еңбекақы бойынша қызметкермен есеп айырысудың синтетикалық есебі 3350 "
Еңбекақы төлеу бойынша қысқа мерзімді берешек " пассивтік шотта
жүргізіледі:
Көтерме және көтерме саудамен айналысатын қызметкерлерге арналған
Саудаға және қызметтерге арналған шығыстар 7110-бап;
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 5
1 Еңбекақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысу есебі 7
1.1 Қызметкерлердің еңбек ақы есебі 7
1.2 Еңбек есебі және нормативтік реттеу 20
1.3 Еңбекақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысудың синтетикалық 23
және аналитикалық есебі
2 Береке ЖШС-нің еңбекақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысудан26
бюджетке аударылатын міндетті салықтар мен төлемдер
2.1 Еңбекақыдан бюджетке аударылатын міндетті салықтар 26
2.2 Жинақ зейнеткерлік қорға төленетін міндетті зейнеткерлік 29
жарнасының есебі және бюджетке аударылатын міндетті төлемдер
3 Еңбекақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысуды компьютерлендіру 36
3.1 Бухгалтерлік есепті автоматтандыру бойынша программалық 36
өнімдердің жалпы сипаттамасы, жіктелуі
3.2 1C: Бухгалтерия программа пакетінің арналымы, құрылымы және 38
жұмыс істеу принциптері
ҚОРЫТЫНДЫ 55
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 57
КІРІСПЕ
Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі. Қазіргі кезеңдегі нарықты
қатынастарға бет-бұрыс кезеңінде, бухгалтерлік есепке алу жүйесін
реформалау қажеттілігі туындады. Осы мәселелерге байланысты Қазақстан
Республикасында Қазақстандық стандарттарға өту, бухгалтерлік есепке алудың
бас жоспарын өндіру мәселелері бойынша көптеген жұмыстар жүргізіледі.
Қазіргі кезеңде бухгалтерлік есепке алу аудиттің халықаралық стандарттарына
өту жүйелері ұйғарылуда. Қаржылық инвестицияларды бизнестік экономикаға
тарту үшін, өнеркәсіптің қаржылық шамасын анықтауда нақтылы ақпараттар
қажет. Ол үшін, кәсіпорынның құралдарына, жалпылай қаржылық шамасына аса
назар аудару қажет.Нарықтық қатынастармен бірге жаңа экономикалық
институттар пайда болды, яғни аудиторлық бақылау, тексеру секілді. Соңғы
жылдар ішінде біздің мемлекетімізде теориялық түсініктен міндетті түрде
аудиторлық тексеруді өткізуге көшті әрине, кәсіпорынның тексеруге беріп
отырғап есеп беруінің дұрыстығын бағалау үшін. Акционерлік қоғамдарды.
жауапкершілігі шектеулі серіктестіктерде, жеке кәсіпорындарында және
басқада ашық қоғамдарда ішкі аудиттік тексеруді міндетті түрде жүргізу
зандылықпен бекітілген. Осылардың барлығы арнайы зерттеу жұмыстарын қажет
етеді. Бұл дипломдық жұмыста арнайы аудиторлық тексеру обьектілері, аудит
түрлері және бір-бірімен байланысы көрсетілген. Тандаған және талдап
отырған тақырыбым қызметкерлермен еңбек ақы бойынша есеп айырысудың
аудиторлық тексерілуі болғандықтан кәсіпорын бұл салада қалай қызмет жасау
керектігі және аудитор ең алдымен тексеруді қандай құжаттардан бастау
керектігі , сонымен қатар онын тексеру жолдары мен шешу әдістері атап
көрсетілген. Ең бірінші еңбек ақыға назар аудармас бұрын аудитор
кәсіпорынның қызметкерлерін басқару есебін қалай ұйымдастырып қандай
формаларды пайдаланып құжатталатынын бақыланып көрсетілген. Бұл жұмыс
бойынша әрбір оқырманды толғандырып. қызықтырып жүрген сұрақтарына жауап
алын және әртүрлі кәсіпорындардың еңбек ақы бойынша қызметкерлермен қалай
есеп айырысуларын жүргізетінін және аудиторлық тексеруін байқауға болады.
Елде тұратын халықтың көпшілігі үшін жалақы - табыстың негізгі бөлігі.
Сондықтан оны көтермелеу адамдардың қалыпты өмір сүру деңгейін қамтамасыз
ету үшін маңызды. Нарыққа бағдарланған жалақыны мемлекеттік реттеудің жаңа
жүйесі еңбек ресурстарын тиімді пайдаланудың және материалдық ынталандыру
механизмдерінің дамуы мен қызметкерлердің еңбек белсенділігін арттырудың
негізгі негізі болып табылады. Қазақстан Республикасының азаматтарын еңбек
нарығында әлеуметтік қорғаудың құқықтық негіздері қолданыстағы заңнамамен
анық белгіленген. Мемлекеттің түпкілікті кепілдігі - заңда белгіленген ең
төменгі жалақыдан кем емес еңбек ақысын төлеу құқығы. Бұл кепілдік ұйымдық,
мүліктік және ведомстволық бағыныстылығына қарамастан ұйымдар мен
кәсіпорындардың барлық қызметкерлеріне қолданылады. Сыйақы - ол өз жұмысын
жасаған жұмысқа ақы төлеу, еңбек шартының көлеміне және қызмет көрсету
көлеміне сәйкес қызметкерлердің орындаған жұмысына алады. Белгіленген жұмыс
күнін толықтай орындаған және осы уақыт кезеңінде еңбек нормаларын
орындаған қызметкердің айлық жалақысы Қазақстан Республикасының
заңнамасында белгіленген ең төменгі жалақыдан кем болмауға тиіс. (Қазақстан
Республикасының Еңбек кодексі, 115-бап. 2-тармақ). Сыйақы - бұл өнім
құнының элементтерінің бірі. Жұмыс беруші сыйлықтар, бонустар, ипотекалық
төлемдер сияқты түрлі ынталандырулардың көмегімен еңбек тиімділігін
арттырудың түрлі жолдарын жүргізеді. Жұмыс беруші жұмыс берушінің нақты
жағдайын ескере отырып, төлем ережелерін дербес әзірлейді, сондай-ақ
қызметкерлер санатын, жұмыс уақытын, қызметкер туралы ережелерді
белгілейді. Мемлекет басшысының жолдауында ол халықтың әлеуметтік
мәртебесіне ерекше назар аударды. Атап айтқанда, жұмыспен қамту проблемасы
өзекті мәселелердің бірі екендігі атап өтілді Дипломдық жұмыстың негізгі
мақсаты еңбек ақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысуды есепке алу мен оны
компьютерлендіру барысындағы бағдарламалардың мәнін ашу болып табылады.
Дипломдық жұмыстың тақырыбын ашу үшін келесі міндеттерқойылды:
-Қызметкерлердің еңбек ақы есебін және оны нормативтік реттеу
сұрақтарын қарастыру;
-еңбекақыдан бюджетке аударылатын салықтарға талдау жасау;
-жинақ зейнеткерлік қорға төленетін міндетті зейнеткерлік жарнасының
есебі және бюджетке аударылатын міндетті төлемдердің есебін қарастыру;
-осы аталған тапсырмаларды жеке кәсіпорын мысалында қарастыру.
Дипломдық жұмыс Береке ЖШС бойынша нақты материалдар негізінде
орындалды.
Дипломдық жұмыстың әдістемелік негізі ретінде есеп беру бойынша заңды
нормативтік актілер, шетелдік және отандық қаржыгерлердің еңбектері,
Қазақстан Республикасының Заңдары заң күші бар қаулылары, кезеңдік басылым
материалдары және Береке ЖШС стаистикалық мәліметтері пайдаланылды.
Зерттеу объектісі ретінде Береке ЖШС-нің болып табылады.
1 Еңбекақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысу есебі
1. Қызметкерлердің еңбек ақы есебі
Еңбек ақыны есептеу тәртібі ҚР Бухгалтерлік есеп туралы Заңымен [1]
реттеледі.
Сыйақыны есептеу тәртібі Бухгалтерлік есеп туралы Қазақстан
Республикасының Заңымен реттеледі [1].
Кәсіпкерлік субъектісінің қызметкерлері мен қызметкерлері жұмыс және
бейінді емес қызмет туралы есептердің кең ауқымын қамтитын екі топқа
бөлінеді. Ал өнеркәсіптік қызметтерді жеткізушілер екі топқа бөлінеді:
1.Өнеркәсіпшілер мен өнеркәсіп саласының қызметкерлері.
2.Өнеркәсіптік кәсіпорын субъектісінің балансында өндіруге
жатпайтын ұйымдардың қызметкерлері.
Кәсіпорындар мен ұйымдардың қызметкерлері мен қызметкерлері, яғни.
шаруашылық субъектілері олардың позицияларына байланысты екі санатқа
бөлінеді.
Есеп беру кезінде қызметкерлер тобы менеджерлерге, мамандарға және
басқаларға бөлінеді. Көшбасшылыққа мыналар кіреді: директор, ректор,
президент, менеджер және тағы басқалар. Сарапшылар инженерлер, техниктер
және т.б.
Бухгалтерлер, менеджерлер, агрономдар, механикалар және т.б. сияқты
басқа қызметкерлер құжаттар, есеп және аудит дайындайды. Барлық
қызметкерлер мен қызметкерлерге негізгі және қосымша шығындар беріледі.
Негізгі жалақы қызметкерлерге және жұмысшыларға жұмыс уақытында төленеді,
яғни олардың жұмыстары олардың жұмысы үшін төленеді.
Негізгі жалақы мыналарды қамтиды:
•Мерзімді және тұрақты жалақы.
Сыйлықтар мен марапаттар.
• Партияға арналған сыйлықтар.
Қосымша сыйақы - бұл еңбек заңнамасында белгіленген шарттарда
анықталған және қызметкерлер мен қызметкерлердің жұмысында және болмаған
кезде төленетін төлемдер. Ең бастысы, жұмыс беруші Еңбек туралы Қазақстан
Республикасының Заңына сәйкес тікелей жеке еңбек шарттар жасасады нақты
тұлғаның арасында келісілген және адам тұлға болып табылады. Бұл құжат
жұмыс берушінің және күні, шарттың ұзақтығы, жұмыспен қамту мәртебесі,
демалыс, жалақы және өзге де еңбек қорғау мәселелері [2] жалдау жұмыс
берушінің арасындағы жазбаша келісім бар. Әрбір менеджер әрбір кәсіпорын
үшін сыйақы, бонустар, кепілдік төлемдер және әлеуметтік төлемдерді қоса
алғанда, жұмыс күшін жақсартудың әртүрлі жолдары бар екенін білуі керек.
Жұмыс берушінің нақты жағдайын ескере отырып, Жалақы ережесі өз бетінше,
жұмыс уақытын, сондай-ақ, қызметкер рәсім ережелерін анықтай алатын
санатты дамуы мүмкін. Осы ережелерді қолдану арқылы әрбір қызметкер немесе
қызметкер өзінің жұмысын әкімшілік бөлімшемен келісім-шарттық келісіммен
ұйымдастырады. кәсіпорындарда жұмсалған уақыт, қызметкерлер, олардың
жұмысының уақытына байланысты еңбек шығындарын есептеу, олардың өнімдерін
өнімділігін күтуге мен қызметкерлері өлшеміне сай жұмыс істейтінін анықтау,
сондай-ақ статистика алуға, жұмыс күнінің балансы мүмкіндік береді.
Есептеуге жұмсалған есептік уақыт қызметкерлер санына, қызметкерлер санына,
олардың жұмысына, жұмыс ұзақтығына және жұмыс істемейтін қызметкерлердің
санын және қызметкерлер санының негізінде есептеледі. Негізінде парақтар
қызметкерлер мен қызметкерлердің жалақысын уақытылы дәл және нақты
есептеуге арналған [3].
Еңбекке ақы төлеуді ұйымдастыру. қызметкерлердің біліктілігі, басқарушы
қызметкерлер мен басқа да білікті жұмысшылар, сондай-ақ ұйымдардың
басшылары, мамандары мен стандартты ерекшеліктер басқа қызметкерлер -
жұмыстар мен бір тарифтік шеберлігі мамандықтардың бағамының жұмыс
мамандықтардың белгілі бір түрлерін қызметкерлер мен күрделілігі
біліктілігіне қойылатын талаптар.
тарифтер мен мұнда аталған кәсіп сабақтың біліктілік сипаттамаларын
анықтау, дамыту, шолу, тестілеу, бекіту және қолдану мемлекеттік еңбек
жөніндегі уәкілетті орган айқындайды.
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 120-бабында қызметкерлерге, айыппұл
немесе басқа да сыйақы жүйесін жалақы төленген сыйақы жүйесіне сәйкес.
Мерзімді жалақы нақты жұмыс уақыты үшін жалақы мөлшерінде немесе ставкада
есептеледі жалақы нысаны болып табылады.
Ол ай сайын қызмет негізінде ұлттық экономиканың саласындағы кәсіпкерлік
субъектілерінің қызметкерлеріне төленген айлық жалақы негізінде есептеледі.
Уақытша еңбекақыны есептеу күнтізбелік ай, күн немесе сағат негізінде
есептеледі. тұрақты қызметкерлер жұмысқа немесе толық ай үшін жұмыс болса,
онда олар экономикалық ұйым басшылығы қызметкерлері белгіленген немесе
бекітілген мөлшерде толық көлемде төленеді [4, б. 21].
Мерзімді еңбекакы нысаны жай мерзімділік және сыйақылы мерзімділік
болып екіге бөлінеді.
Жай мерзімді еңбекакы - өзіне берілген тарифтік мөлшерлемесі немесе
накты істеген уақыт бойынша еңбеккерлерге еңбек акы есептеу. Және ол сағат,
күн, ай тарифтік ставкілерімен және окладпен (өтелген уақыт санын
бекітілген тариф ставкасына көбейтіп есептейді) өндіріледі.
Сыйақылы - мерзімді енбекақы жүйесі және басқада еңбек ақылар.
Қызметшінің жұмыстан босатылуы, демалысқа кетуі және басқада оқиғалар
кезінде жұмысшының орташа жалақысынан аударымдар есептелінеді. Орташа
жалақыдан қызметшінің еңбек ақысының көлемі түсіндіріледі алдыңғы
уақыттарда алынған еңбекақысының фактісімен есептелінеді. сапалық және
сандық көрсеткіштер үшін, біз сауабын қоңырау - жалақы кезең.
мемлекеттік секторда ставкаларды және қызметкердің айлық жалақысы (офицер)
анықтау, бұл жалақы ең төменгі деңгейін және бір жазық мөлшерлемесін
пайдаланады. Бірыңғай тарифтік карта комиссиясының 21-ші мәселе бойынша
негізделген және әрбір санаты үшін өз коэффициенті орнатады отыр.
Мамандығы кәсіп бір тарифтік жоспарына сәйкес жиырма бір секунд есептелген
бірінші және сегізінші санаттары мен қызметкерлерінің жіктелген. бірыңғай
тариф (сертификатталған) анықтама (SSA) және арнайы нұсқаулығы (IA) сәйкес
қызметкерлер үшін өтемақы [5].
Тарифтік және түрлі айырмашылықтар, жұмыс берушi бекiтетiн төлем
ставкаларын негізінде бірыңғай тарифтік жоспарын, құру, тарифтік
факторларға мамандандырылған тобында ай сайынғы төлем ұстағышын (ресми)
көрсетуі тиіс.
Тарифтік ерекшелігі қызметкерлері еңбек және өндірістік және пайдалану әр
түрлі типтері үшін зарядтау үшін мүмкіндік беру үшін пайдаланылады.
Ал мамандандырылған нұсқаулығы қызметкерлерінің жұмысы, олардың біліктілігі
деңгейіне, бірыңғай және бөлінген анықтау күрделілігін көрсетеді. Осы
негізде, жергілікті анықтамалар әзірленді мүмкін және нақты өндірістік
қызметкерлерге теңшелген.Кесімді еңбек ақы төлеген кезде алдын ала
белгленіп қойған деңгейде әзірленген өнімнің немесе орындалған жұмыстың
әрбір бірлігіне есептейді. Кесімді баға белгіленген жұмыс уақытында
өндірілуге тиісті өнім көлемі мен сапасына негізделіп белгіленеді. Уакыт
мөлшері бір жұмысты орындауға керекті, яғни қажет болатын, адамсағат,
адамкүн өлшемінде көрсетілген уақыт болып саналады.
Кесімді еңбек ақының мынадай жүйелері бар:
• Тікелей кесімді
• Кесімді сыйлықты
• Үдемелі кесімді
• Аккордтык
• Жанама кесімді
Жалақы төлеу жүйесі - бір қызметкердің немесе бір бригаданың барлық
еңбек шығындары тек еңбек құнымен есептеледі. Осы жүйе бойынша өтемақы
сомасы осы құжатта көрсетілген өнімдердің санын осы өнімнің бір данасы
бойынша көбейту арқылы есептеледі, яғни еңбекке ақы төлеудің бекітілген
құнына көбейтіледі.
Кесу - бұл қосымша көрсеткіш, ол тек көрсетілген индикатор орындалғанда
ғана қолданылады.
Өшіру - еңбекақының прогрессивті төлемі. Бұл жалақы жүйесі
жұмысшылардың белгіленген артық жұмыс күшінің ынталандыруы ретінде
пайдаланылады. Стандартты мөлшерде пайдалану үшін қызметкер төлемді кесімді
бағаға тікелей есептейді және өнімді артық емес, тездетілген бағамен
есептейді.
Жанама еңбекке ақы төлеу. Мұнда қосалқы мердігерлер мен басқа да
қызметкерлердің сыйақы мөлшері семинардың базалық табыстары үшін төлейтін
саладағы қызмет көрсету секторындағы қызметкерлердің үлесімен анықталады
[5, с.53].
Еңбек төлемдерін төлеу жүйесі. Бұл жүйе тапсырманы немесе жұмыстың
нормаланған көлемі мен тұрақты кесімді бағаға алдын ала біріктірілген жалпы
орындау үшін қызметкерлердің өтемақы анықтайды. Бұл төлем жүйесі
өнімділікті арттыру және жұмыс уақытын қысқартып, олардың ынталандыруларын
ынталандыру үшін қызметкерлердің немесе жекелеген қызметкерлер топтарының
пайдаланады.
Төлем бағасы негізінде қолданыстағы нормативтік міндеттерді (ережелер
өнімдерді уақыты) анықталады жарғы және олар болмаған жағдайда, осындай
жұмыс істеу үшін пайдаланылатын стандартты тапсырмалар мен бағалаулар
бағасын және бағаны анықталады. Сыйақы төлеу тәртібі осы төлем жүйесі
туралы келісім бойынша комиссияны жедел орындау үшін белгіленуі мүмкін.
Жалақыны қосымша есептеу
Ынталандыру төлемдері. орындалатын жұмыстың өнімділігі мен сапасын
арттыру үшін қызметкерлер жыл соңына дейін берілуі мүмкін жұмыстар, және
басқа да көрсеткіштерін жақсарту өтемақы және сыйақы беру жүйесін енгізу
қажет.
Жүлде - ақша көтермелеу және қызметкерлердің жетістіктерін одан әрі
арттыру үшін ынталандыру. Сыйлықты негізінен бонус ретінде алуға болады.
мынадай көрсеткіштердің негізінде қызметкерлер үшін негізгі жұмыс
қорытындылары марапаттау: еңбек өнімділігі өнімнің сапасы мен түпкілікті
өнім нәтижелері байланысты. Жүлделердің мөлшері жұмысының маңыздылығы мен
күрделілігіне байланысты қызметкерлердің кәсіптері мен топтарымен
анықталады. Бригадасы команда назарға командасы барлық жұмыс үшін төленген
ақша сомасына операциялық ережелер мен ішкі ережелерге сәйкес жалпы жұмыс,
сәйкес әрбір экипаж мүшесінің нақты үлесін ескере отырып, сыйлықтар санын
анықтау үшін құқығы бар. Жүлде әдетте ай сайын беріледі.Басшы
кызметкерлерге, мамандарға және қызметкерлерге сыйлық беру. Бұл
категорияларға сыйлық кәсіпорын шаруашылық кызметінің негізгі нәтижелері
үшін беріледі. Кәсіпорын қызметкерлеріне: басшы қызметкерлерге бүтіндей
алғанда кәсіпорын жұмысының нәтижелері үшін; басқару аппараты
кызметкерлеріне- бөлімшелердін, басқару аппаратының қызметінің
корытындыларын немесе жекелеген еңбек көрсеткіштерін ескере отырып,
бүтіндей алғанда кәсіпорын жұмысының нәтижелері үшін; құрылымдық
кәсіпорындардың қызметкерлеріне осы бөлімшелердің жұмыс нәтижелері үшін
сыйлық беріледі.
Жұмыс шарттары өзгерген жағдайда қосымша төлемдер. Қосымша төлемдер
қызметтердің саны (қызмет көрсету), егер жасалған, немесе (қатысушыларды)
жұмыс істемейді, кім үшін болады. олар сол ұйымда жұмыс, және сол уақытша,
жалдамалы жұмыстан шығарылған болатын, кім жоқ болса, қосымша
жауапкершілігі оларды босату жоқ, қызметкерлер тағайындалады. жолсеріктері
жұмыс істемесе келісім (негізгі айлық жалақы айлық жалақысының пайыздық
мөлшерлеме) бойынша анықталады жұмыс берушімен жұмыс Жұмыс берушілер,
айырмашылық олардың алынады), бірақ осы уақытта ешқандай қосымша төлемдер
мен толықтырулар ескерілуі емес) және ынталандыру төлем жасалған жоқ. Егер
ол жұмыс орнында болса, ол уақытша жұмыссыз.
Түнгі жұмыс үшін жалақы. Түнгі уақыт 22: 00-ден 6: 00-ге дейін созылады.
барлық жұмыс 50% -дан астамы түнгі ауысымда үшін жасалады, онда ол түнгі
болып саналады. Бұл жұмысшыларға жалақының жартысы бойынша қосымша жалақы
төленеді.
Нормадан жоғары жұмыс үшін жалақы. Артық уақыттағы қосымша ақшалай
жарты ставка деңгейінде жүргізіледі. Әр жұмыс беруші аптасына 40 сағат
жұмыс уақытын белгілейді. Бірақ жеке және ұжымдық келісімде бұл төмен болуы
мүмкін. Компания алты күндік жұмыс күні 7 сағат бойы белгiленген болса,
онда оның жұмыс уақыты 40 сағат болады, және ол 5 тәулік бойы болса, ол 30
сағатқа дейін өтеді. Ол қазіргі уақытта жоғарыда сағат (40.36.30) қалыпты
астам болады деп күтілуде.Демалыс және мереке күндеріндегі жүмыс істегені
үшін жасалатын төлем. Егер кызметкер өзіне белгіленген демалыс күнінде
жұмысқа тартылса, онда оған екі апта ішінде баска бір демалыс күні берілуі
тиіс. Егер кәсіпорын әкімшілігінің оған қосымша демалыс беруге мүмкіндігі
болмаса, ерекшелік жағдай ретінде бұл күн үшін екі есе мөлшерінде:
мерзімдік жұмысшыларға және айлық ақы алатын кызметкерлерге тарифтік төлем
мөлшерлеменің (айлық ақысынын ) екі есе еселенген төлем ақы төленеді.
Мереке күндері қызметкерлерге екі еселенген баға; қызметкерлерге
сағаттық немесе күн сайынғы төлемдердің санын сағат сайын немесе күнделікті
төлейді; айлық жалақы мемлекеттік мереке күніне немесе ай сайынғы жалақыға
сағаттық немесе күн сайын төленетін төлемнен екі есе көп төленеді.
Ерекше жалақы. Жеке және ұжымдық келісімдер ауыр жұмыстарда, қара, қауіпті
жұмыстарын, ауыр жұмыс үшін жергілікті полигонында қосымша жалақы көзделуі
мүмкін. жұмыс, ауру мен денсаулығына зиян жұмыс орнында сертификаттау және
еңбек саласындағы мемлекеттік органдардың қатысуымен анықталады. Интенсивті
жалақы индустрия және салааралық стандарттар негізінде анықталады.
Жас аналарға және ана тамақтануына ақылы демалыс.
қызметкерлер мен қызметкерлердің, сондай-ақ ұлттық экономиканың
кәсіпорындардың, мекемелер мен ұйымдардың қызметкерлерінің үшін, онда жұмыс
уақытының алшақтық болып табылады, және жас аналарға қалған жас баланы
демалуға және пайдаланылуға тиіс. Бұл үзілістің ұзақтығы 30 минуттан кем
болмауы керек. Жоғарыда аталған үзілістер үш сағаттан кем болмауы керек.
жас балаларды тамақтандыруға фермада жас аналарға арналған үзілістер және
олардың жұмыс уақытының бөлігі болып табылады, және олардың жұмыс уақыты
енгізілген, мен орташа жалақысы олардың үзілістер үшін қызметкерлерге
төленбейді.
Төмен жалақы алатын жұмыскерлерге ақы төленетін төлемдерден аз. олар
өндірістік стандарттарға сай болмаса, олар арзан жұмыс жұмыс, егер тыйым
салу жалақы бизнес субъектілерін қабылдау кәсіпкерлік субъектілерінің
жағдайда, төменгі жалақы (жалақы) бар қызметкерлер, сонымен қатар, олардың
белгіленген тарифтеріне сәйкес алынады және жатыр белгіленген сыйақы
мөлшерлемесі бойынша тиісті жалақы арасындағы айырмашылықтың мөлшері.
бесінші санаттағы үшінші класс үшінші дәрежелі тағайындалған қызметкер
болуға Мысалы, егер, содан кейін ол төленуге жалақы мен қызметкерлері үштік
және бесінші төлеуші төлеуге қосымша төлемдердің арасындағы айырмашылық
төленетін болады.
Қызметкерлер мен қызметкерлерге артық жұмыс уақыты төлемдері.
Кәсіпкерлік құрылымдардың қызметкерлері мен қызметкерлері жалақыны
кінәсінен төлемейді. Егер қызметкердің қызметкердің кінәсі жоқ немесе
кінәсі болмаса, жалақы жалақының 50% мөлшерінде (пайызбен) төленеді.
Жұмыстың сипатына қарай кәсіпорын басқа қызметкерлермен және
қызметкерлермен уақытша ауыстыра алады. Егер жұмыс беруші шаруашылық
жүргізуші субъектінің басшылығы ұсынатын басқа жұмысты орындаудан бас
тартса, қызметкер мен қызметкер қол жетімді уақытқа төленбейді [7, с. 159].
Орташа жалақыны есептеу тәртібі. Өткен қызметкерлердің орташа жалақысы
негізінде есептелген кәсіпорындардағы қызметкерлер мен қызметкерлерге
төленетін төлемдер мөлшері төменде келтірілген:
1. Мемлекеттiк немесе қоғамдық мiндеттердi орындау мерзiмiне ақы төлеу.
Іссапарға уақыт жұмсайды. Балаларға балаларды демалуға және баланы
тамақтандыруға аналар берілді аралық төлем. Жасөспірімдерге еңбек уақытын
қысқарту.
Өндірісті бұзатын немесе жұмыс істемейтін қызметкерлер емтиханда
(сессияда) жұмыста уақытша төлем. Жарамсыз, бір реттік төлем. Ауыл
шаруашылығына арналған жұмыстар (тазалау, жемшөп өндірісі,
т.б.) сапардың уақыты мен орны туралы қызметкерлерге ақы төлеу.
Қызметкерлерге және қызметкерлерге демалыстар беріледі немесе демалыс
беріледі пайдаланылмаған демалыс үшін төлем.
Зейнетақылар, табыс салығы және жылдық нәтижелер сыйлықтар және тағы
басқалар.
Орташа жалақыны есептеу кезінде шаруашылық субъектілері қолданыстағы
заңнамаға сәйкес келесі ережелерді басшылыққа алады. Белгілі бір
жағдайларға байланысты орташа жалақы қандай кезеңге байланысты анықталады.
Қолданыстағы заңнамаға сәйкес, орташа жалақы келесі кезеңдерге (кезеңдерге)
есептеледі:
- зейнеткерлікке бойынша қызметкерлерін кеңесу бұрын бес жыл бойы
орташа айлық жалақы;
- қызметкердің жыл сайынғы еңбек демалысына өтіңіз немесе өшіру
қаланды, және уақыт демалыс үшін, сондай-ақ балалар жұмысқа баруға емес
кезде әйелдерге берілетін демалыс үшін пайдаланылады, біз соңғы он екі ай
ішінде төленуге тиісті орташа жалақының уақытша және басқа да істерді
беруге тиіс.
Осы қызметкерлер орташа жалақыны есептеу дейін толық жұмыс күн ішінде,
жоғарыда төлемдерді есептеу он екі ай бойы жұмыс істемесе. төлемдер есептеу
демалыс тасталады (т.б. студенттер, оқу орындарының, үшін сақталған адам
қарағанда, ауруға күні, уақыты,) он екі ай үшін жалақы демалысқа шығар
алдында жартысын қалдырыңыз. ол алдыңғы жұмыс күнінің қалған төленген
соманы, қалған толық ай жағдайда жұмыс күндер санын есептейді Жоғарыда
есептеу. кәсіпкерлік субъектісі қызметкерлері үшін жыл сайынғы ақылы еңбек
мереке немесе пайдаланылмаған карточкаларын есептеу үшін орташа жалақы
қарамастан, оның ішінде төлем жүйесінің, төлемдер мынадай түрлері төленеді:
Негізгі жалақы және қосымша төлемдер (демалыс күндері)
мемлекеттік мерекеге қосымша ақы төлеу үшін қосымша төлем, ерекше емес
қызметтер төлемдерден басқа).
Бизнес бөлімшелерінде үнемі сыйлықтар ұсыну, сондай-ақ бонустық
төлемдер мен бонустар Қордың сыйақысы [8. б. 42].
Жыл ішінде жұмыс қорытындысы бойынша
бонус, яғни он үшінші ай (ай сайын қосылған). Қосымша жалақы (жәрдемақы
төлеу бойынша жәрдемақы, әскери қызметтегі төлемдерден басқа).
Шаруашылық субъектілерінде қызметкерлердің және қызметкерлердің орташа
жалақысын ескере отырып, келесі төлемдер есепке алынбайды;
Жалақы қорынан басқа жалақы қорынан төлемдер (ст шығармашылық және
т.б.). Төлемдер мерзімі аяқталғанға дейін 12 ай бұрын жасалуы тиіс.
Қызметкердің жұмысымен байланысты емес жұмыстарды орындау үшін
төленген төлем.
Жалақыдан алынатын және шегерілетін сомаларды есептеу. Осы күнгі
қолданылып жүрген ережелерге сәйкес жұмысшы қызметкерлердің
еңбекақысынан тек заңмен белгіленген ұсталымдарды ғана ұстап қалуға болады
Сондай-ақ шаруашылық субъектілерінде барлық жұмысшылар
мен қызметкерлерге еңбекақы төлеу және есептеу үшін
еңбекақының: мерзімді және кесімді түрлері қолданылады. Береке ЖШС-нің
енбекақыны мерзімді түрінде төлейді. Береке ЖШС-нің жалақыны есептеумен
байланысты негізгі құжат формалары: Есептесу-төлеу ведомосы № 49-
нысан.
Бір айлық жалақыны есептеу және айдың екінші жартысы үшін түпкілікті
есептесуде жұмысшылар мен қызметшілерге тиесілі жалақыны төлеу үшін
қолданылады. Есептесу-төлеу ведомосында қызметкерлердің табельдік нөмірі
мен аты-жөні , есептелген жалақы мен жәрдемақының , берілген аванстың ,
ұсталған салықтар мен баска төлемдердің сомалары көрсетіледі. Жалақыны
есептеу жұмыс атқарылған уақыттың есебі жөніндегі бастапқы кұжаттардың
деректері негізінде жүргізіледі. Сонымен бірге жалақыдан алынатын барлық
алымдардың есебі жүргізіледі және берілуге тиісті сома анықталады.
Орталықтандырылган бухгалтерияларда есептесу-төлеу
ведомостары әрбір қызмет көрсетілетін әрбір бөлімшелер үшін бөлек
жасалады және тиісті ұйымның басшысы мен есептесу тобының
(сектордың) бухгалтері қол қояды. Ведомостта жасалды, тексерілді
деген қол қойылады. Төлеу ведомосы № 389-нысан.
Демалысқа шыққан немесе босатылған кезде жалақы жөніндегі бір реткі
есептесулер жалпы есептесуге сай келмейтін жағдайларда, есептесу аралық
төлемдер № 389-нысандағы төлеу ведомосы бойынша жүргізіледі. Төлеу
ведомосты бойынша жалақы есебі қолдан жүргізілетін ұйымдарда аванс төлеу
жүргізіледі. Төлеу ведомосын толтырған кезде соңғы жазбадан кейін ведомость
бойынша жалпы сома үшін жиынтық жол жасау керек. Жиынтық жолдар сондай-ақ
әрбір беттің аяғында болуы мүмкін. Қажет болған жағдайда Ескерту
бағанында тапсырылған құжаттың нөмірі көрсетіледі. № 5-мемориалдық ордер. №
405-нысаны.
Бірнеше есептесу - төлеу ведомостары жазылатын ұйымдарда және
орталық бухгалтерияларда бұл ведомостардың қорытындысы бойынша
жиынтық есептесу ведомостары жасалады, мұның өзі жалақы жөніндегі
мемориалдық ордер болып табылады. Жиынтықтың негізінде ай сайын
мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына, міндетті медициналық
сақтандыру қорына , жұмыспен қамту қорына жарналарды, зейнетақылар
төлеу жөніндегі мемлекеттік орталыққа міндетті жарналарды.
жинақтаушы зейнетақы қорларына міндетті жарналарды есептеу
жүргізіледі. Айдың аяғында қорытындылар шығарылып, олар Бас
журнал кітабында және осындай есептің тізілімдемесінде тиісті
деректер жазылады [9].
Жұмыс уақытын есептеу жэне жалақыны есепке алу табелі X 421-нысан. Бұл
табель қызметкерлердің есімді тізімі болып саналады жэне алфавиттік
тэртіппен жүргізіледі. Табель өткен айдың табелі негізіндегі есептесу
кезеңі басталғанға дейінгі 2-3 күннің ішінде ай сайын ашылады.
Қызметкерлерді табельге жазу және табельден шығару кызметкерлер құрамының
есебі: қабылдау, ауыстыру, босату туралы жазбалар, бұйрықтар жөніндегі
құжаттардың негізінде ғана жүргізіледі. Айдың аяғында жұмысқа келген және
кедмеген күндердің жалпы саны анықталады. Толтырылған табельдерге табель
есебін жүргізуші тұлға және бюджеттік ұйымның басшысы қол қояды. Жұмыста
орындалған істі есепке алу картасы. № 423-нысан.
Карта еңбегіне кесімді ақы төленетін әрбІр қызметкерге жазылады. Ол бір
ай Ішіндегі жұмыс уақытын есепке алу мен жинақтау және жалақыны есептеу
үшін қызмет етеді. Жұмыстын эрбір түрі үшін жеке баған бөлінеді. Парақтың
сыртында күн сайынғы жұмыс уақытының табелі орналасқан. Ай аяқталғаннан
кейін жұмыс уақытының табелі орналасқан. Ай аяқталғаннан кейін жұмыс уақыты
есептеледі; жұмыстардың түрі бойынша бағалар қойылады , одан кейін
карточкалар бухгалтерлік қызметке тапсырылады. Ісқұжат (Наряд) № 425-нысан.
Іс құжат - қаржыландыру көзі арнаулы қаражаттар болып табылатын оқу-
өндірістік шеберханалары мен басқа да шаруашылықтарда кесімді жұмысты
рәсімдеу үшін қолданылады. Есептеу техникасы құралдарын қолдана отырып
ақпараттарды қолмен өңдеу және басқа да өңдеу кезінде қолданылады. Ісқұжат
бір бригадаға немесе бір қызметкерге жазылады. Жұмьгс қабылданғаннан кейін
ісқұжат бухгалтерлік қызметке тапсырылады.
Жинақтаушы зейнеткерлік қорларына төленетін міндетті
зейнеткерлік жарналарды есепке алу карточкасы. № 451-нысан [10].
Жеке тұлғаның (қьтзметшінің) есептелген және аударылған жарналары
туралы толық ақпарат алу үшін Жинақтаушы зейнеткерлік қорларына төленетін
міндетті зейнеткерлік жарналарын есепке алу карточкасы жүргізіледі.
Жинақтаушы зейнеткерлік қорларына міндетті зейнеткерлік
жарналарды есепке алу карточкасы . № 452-нысан.
№ 452-нысан Жинақтаушы зейнеткерлік қорына міндетті зейнеткерлік
жарналарын жалпы сомасының көрінісі ай сайын жэне өсімді қорытындымен
жүргізеді.
Қызметкерлердің салымдар жөніндегі жеке
шоттарга тиесілі жалақыларды есептеуге арналған тізімі.№ 455-нысан.
Қазақстан Республикасы банктерінің филиалдары мен құрылымдық
бөлімшелері арқылы жалақылар мен басқа ақшалай төлемдерді төлеу жөніндегі
жұмыстарды ұйымдастыру үшін олардың сомасын салымдар бойынша жеке шоттарға
есептеу жолымен бюджеттік ұйым салымдар бойынша жекс шоттарға
арналған есептеулі жалақынын сомасын анықтау үшін жазбаша
келісімін (өтінішін) беретін өз қызметкерлерінің тізімін № 455-нысан
бойынша қалыптастырады.
Тізімде бюджеттік ұйымның атауы қаржыландыру көзі (республикалық немесе
жергілікті бюджет), бюджеттік ұйымның нақты орналасқан жерінің анықтамасын
(қалалық және жергілікті жерлерде) толық көрсетіледі.
Тізімнің электрондық нысаны мынандай деректерді қамтуы керек:
-жеке шоттың нөмірі;
-бүйімтайшының толықтай аты-жөні;
-есептеуге арналған сома;
-паспорттың деректері және мекен-жайы,
-СТТН;
-құрылымдық бөлімшенің нөмірі.
Тізім электрондық нысанда ақпараттарды магниттік тасымалдау арқылы файл
түрінде және қағаз түрінде тапсырылады. Қағаз түріндегі тізімге бірінші
басшы мен бас бухгалтер қол қояды және бюджеттік ұйымның мөрімен расталады.
Қызметкердің тиесілі ақшалай төлемдерін карт-шотқа енгізуге арналған
тізімі. № 456-нысан.
Карт-шот бойынша нысаны саны 456, (толық) және олардың алдындағы
мөлшерде өз қызметкерлерінің тізімін олардың сомаларын төлеу бюджеттік
ұйымдардың Қазақстан Республикасының Банкінің филиалдары мен бөлімшелері
арқылы жалақы және басқа да төлемдерді төлеу бойынша жұмысты ұйымдастыру
үшін.
тізімі компьютерлік технология жасалған және электрондық банк
форматында (дискет), және бюджеттік ұйымда берілетін бір мезгілде құжаттық
құжаттың екі дана болып табылады. Сонымен қатар, құжат үлгісінің әрбір
беттің (қол қойылған нысанда қол қоюымен құжатқа сәйкес) тізімін қол қою
құқығы және салық төлеушінің мөрі бар.
Береке ЖШС барысында ЕТҚ хат ірі шоттары:
Салықтар мен жарналар қызметкерлері мен қызметкерлерге сыйақы төленетін
кем жарналары, 3120 отырып 3350 салдарынан шегеріледі - жеке табыс
салығы, 3150 - Әлеуметтік салық, 3210 - Әлеуметтік қауіпсіздік
Міндеттемелер, 3220 - Зейнетақы аударымдары Тағы да басқа шоттар
есептеледі. Сонымен қатар, жұмысшылар өтемақы 1010 кассадағы ақша, 3390,
дебеттік төлем 3350 немесе басқа жағдайларда бар Басқа да ағымдағы
міндеттемелер немесе басқа да шоттары, жұмыс үшін төлем, бірақ уақтылы
аударылады.
Қызметкерлердің жалақысы үшін ұйымның есеп-қисап субъектісінде сақталуы
мүмкін холдингтерге мыналар жатады:
1. Қаржыландырылған зейнетақы мөлшері (қызметкерлер мен қызметкерлердің
жалақысының 10% мөлшерінде).
Табыс салығы (белгіленген заңға сәйкес).
Сот жүйесі туралы сот шешімдерін қамтитын заң
(алимент, айыппұл және т.б.).
Сатып алынған тауарлар, қызметкерлерге арналған заттар және несие
қызметкердің міндеттемелері үшін белгіленген сомалар.
Түрлі алымдар үшін төлемдер.
Жеке сақтандыру шарты бойынша қызметкерлер мен қызметкерлер
қызметкерлердің жазбаша сұраулары, жеке ақпарат, отбасы мүшелері,
мүлік және т.б., сақтандыруға байланысты жарналар.
Жұмысшылар мен қызметкерлердің жалақысы
Алдын ала төлем сомасы
Жеке меншік үй салуына банкіден алынатын үзақ мерзімді несиені
өтеу үшін ұсталатын ұсталымдар.
Жұмысшылар мен қызметкерлердін жазбаша өтініші бойынша өзі
жұмыс істейтін шарушылық субъектінің қарамағындағы, яғни
меншігіндегі үйде түрғаны үшін пәтер ақы мен тұрмыстық қызмет үшін
төленетін төлемдер және сол шарушлық субъектісінің қарамағындағы
мектепке дейінгі балалар мекемесіне (балабақшаға) балаларының
барғаны үшін төленетін төлемдер.
10. Экономикалық тұлғаға келтірілген зиян үшін ұсталды
төлемдер.
Жоғарыда айтылғандарға қосымша қызметкерлер мен қызметкерлердің
жалақысы олардың жалақысынан қайта есептеледі.
жұмыс кешіктірілді кезде қызметкерлер мен қызметкерлер, оның қосалқы
уақытта, бизнеске, басқа жағдайларда тиiстi жазба ұсынды. Мысалы:
Іскер адамдар үшін - бизнесмендер - i
Жұмыс беруші - қызметкерлер үшін - е
Соңғы қызметкерлердің негізсіз себебі - с
Сондай-ақ, басқа тегтер қолданылады. Мысалы, компанияның қызметкерлері
жағдайға байланысты демалыс төлемі негізінде есептелетін болады. Егер
қызметкер 3-18 маусым күндері жыл сайынғы демалысқа беріледі. 2003 жылғы 3
маусым. Есеп беру мерзімі 3 маусымға дейін толықтай өтелді. біз ол 250 000
теңге мөлшерінде жалақы бар екенін айта келсе, осы кезеңде, содан кейін біз
тіркелгі мерекелер ескере отырып, не болып жатқанын көресіз. толық қалпына
келтірілді бүкіл есепті кезеңде болса, ол 120 күн жалақы қорының жалпы және
орташа айлық жалақысының немесе тармақ 19 нұсқаулар 1-тармағына сәйкес
пайдаланылмаған демалыс еңбек демалысы үшін өтемақы орташа күндер санын
бөлу жолымен есептеледі.
1) 250 000 теңге 12 ай орташа тәуліктік жалақы: 1-тармағына сәйкес
29.66 2004 жылы күнтізбелік күн (орташа саны), пайдаланылмаған демалыс
немесе мереке үшін қайтару үшін орташа айлық төлем есептелген жалақы және
120 орташа айлық сомасы болып табылады Жылдың күнтізбелік күндер саны.
Біз 250 000 теңге 12 ай орташа тәуліктік жалақы анықтау: 29.66 (2004
жылы күнтізбелік күндердің орташа саны) = 702.4 мың теңге.
Қосымша ақы:
702,4 теңге x 18 күнтізбелік күн = 12 643,2 теңге.
Егер 2003 жылы 16 маусымда жұмысқа жалданған болса және жеке еңбек
келісім-шартының шарттарына сәйкес 24 күнтізбелік күн ішінде жұмысқа
орналасса. 16 мамырда қызметкер бастамасы бойынша жұмыстан босатылды. Жұмыс
барысында оған 150 000 теңге төленген. Содан кейін пайдаланылмаған демалыс
үшін өтемақы қалай есептеледі?
пайдаланылмаған еңбек демалысы қызметкерлер үшін өтемақы төленуге
күндер санына орташа тәуліктік жалақы көбейту арқылы айқындалады.
1) 24 күн бұл жағдайда: 356 күн x 326 күн = 22 күнтізбелік күн
Еңбек келісімшартында белгіленген қызметкерлерге жыл сайынғы 24
күнтізбелік демалыс;
356 - Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген мерекелерді
қоспағанда, 2004 жылы күнтізбелік күндер саны;
326 - жұмыс күніндегі күнтізбелік күндердің саны.
2) Орташа күндік жалақыны анықтаймыз:
150 000 теңге: 326 күн - тоннасына 460,12 теңге
3) пайдаланылмаған демалыс үшін өтемақы сомасын анықтаймыз: 460,12
теңге x 22 күнтізбелік күн = 10122,64 теңге.
ҚР бухгалтерлік eceпті жүргізудің негізгі принципі - есептеу
принципіне сәйкес табыстар табылган кезінде, ягни ақша қаражаттары алынған
немесе теленген кезде танылмайды. Сонымен есептеу уақыты бойынша ұғымы,
сыйақының қашан теленгенше қарамастан қызметкерге сыйақы төленген eceпті
кезеңді білдіреді. Осыған байланысты енбекақы төлеу және есептеу жүйесінде
көптеген мәселелерді айқындап талқылау мен тексеру жүргізуге болады.
Нарықтық қатынастарға сай бухгалтерлерде қызметкерлермен еңбек ақы бойынша
есеп айырысқан кезде келіспеушілектер пайда болып теориялық және
практикалық мәліметтеріне жүгінетіні cөзсiз. Сондықтан заман талабына
сай алға жылжып барлық заңнамаларды ecкepiп ic жүргізу қажет. Бұл деректер
негізінде цехтар мен бөлімшелер бойынша жинақталған деректер жұмыс
уақытының балансын жасауға, нақтылы жұмыс істеген уақыты жайлы
статистикалық есеп беруге пайдаланады [14, б.42].
Бухгалтерлік есеп пен еңбекке талдаудың маңызды элементі -
қызметкерлердің және қызметкерлердің деңгейіне байланысты жұмыстың
күрделілігі және әр түрлі жұмыс түрлеріне жұмсалған уақыттың мөлшерін
анықтау. Жұмыстың күрделілігіне байланысты тарифтер жүйесінде жалақы
мөлшері есепке алынады. Бұл жүйенің негізгі элементтері:
Тарифтік жоспар;
Жалақы мөлшері;
Тариф мамандығының анықтамалары;
Жоғарыда келтірілген жүйе бойынша жалақы кестесін құруға болады. Сондай-
ақ, бұл компания өздері жасаған жұмыстардың нақты түрлерін сипаттайды,
сондай-ақ қызметкерлер мен қызметкерлерге сыйақы алу үшін қажетті дағдылар
мен білімдерді ұсынады. Еңбек және жалақыны тұтынуды талдаудың негізгі
міндеті еңбек өнімділігін арттыру және жалақы қорын айқындау болып
табылады.
Еңбек жоспарының орындалуын талдау еңбек өнімділігін арттыру
тиімділігін талдау негізінде жүргізіледі. Еңбек өнімділігінің деңгейі бір
жұмысшыға арналған тауарлық өнімнің 6 пайыздық көлеміндегі еңбек
интенсивтілік көрсеткіштерімен айқындалады.
Сонымен қатар, кәсіпорынның және олардың жүйелерінің өндіріс туралы
есептеріне назар аударыңыз. ECE 6i өнімдерін өндіру, ең алдымен, жұмыс
жүктемесін, жұмысын, саны мен сапасын, сондай-ақ қызметкерлер мен
қызметкерлердің жекелеген және топтық өнімділігін бақылау үшін қажет.
қызметкерлер ғана емес, сонымен қатар мерзімді жалақысы бар қызметкерлер де
сандық және сапалы жұмыс үшін жеке төленеді.
Жеке жұмысшылары бар қызметкерлер жұмыс күшін азайтады
Қосымша ақыға өнімдерді шығару негізінде тиісті комиссияны орындау
сыйақы алады. Әрбір кәсіпорындар мен қызметкерлердің өнімдерін өндіру
Қызметкерлердің жұмысын ұйымдастыру және оларды төлеу
жалақы түріне байланысты. Кәсiпорындарда өнiмдер өндiрiсi және өнiмдер
өнiмдерiн өндiру жөнiндегi мынадай мәлiметтер мынадай құжаттарда жасалады:
Орындалған жұмыстың атауы;
• оны қабылдау уақыты - күн, жыл;
• өнімдердің саны мен көлемі;
• өндіріс пен жұмысқа жұмсалған уақыт;
• Жіберушілер мен қызметкерлер саны
және дүкеннің немесе бөлімнің менеджерімен тағайындалған нөмір
• жұмыс процесінің көрсеткіштері және олардың жұмысына негізделген жұмыс
төлемдері;
Осы мәліметтерге сәйкес, кейінгі төлемдер қызметкерлер мен қызметкерлермен,
сондай-ақ өндірілетін өнімдер мен жұмыстарға ақы төлеу көлемімен жасалады.
Кәсіпкерлік субъектісінде қызметкерлерге және қызметкерлерге төленетін
жалақы мен еңбекақы мөлшері мынадай түрде жазылады:
Дебеттік: Әкімшілік шығындары арқылы тіркелгі тауарлар мен қызметтерді
сату бойынша шығыстар, негізгі өндірістік жұмысшылардың Бухгалтерлік
есеп, Есептік жазба қызметкерлерінің көмекші жұмыс жөніндегі есеп
бойынша
Кредит: Қысқа мерзімді кредиторлық берешек.
әкімшілік персоналдың жалақысы жалақының негізінде есептелген және Қысқа
мерзімді кредиторлық арқылы 3350-ші аударылады, 7210 Әкімшілік шығыстар,
және кеңсесінде қызметкерді ақылы кез келген шегерімге сомасына алынады.
Құрылыс алаңының жұмысшылары олардың аударымдары негізінде есептеледі.
Осылайша, құрылысшылар ҚР Еңбек кодексінің аударылады өндірістік
шығындардың, Еңбек жалақысы (мақала 8112) есебінен және 3350
қарастырылады Қысқа мерзімді ЕТҚ. Жалақы асфальт зауыты жұмысшылары мен
орта өндірісінде жалақы жұмысшылар гараж автомобильдер 8312 жөндеу
бойынша 3350 жылға қарай бірінші тіркелгі қысқа мерзімді кредиторлық
жинақтау. Есептеледі
Ал егер қызметкер мен қызметкер салықты, алымдарды және алымдарды шегеріп
тастаса:
Дебет: Қысқа мерзімді кредиторлық берешек
Кредиттік: 3210- әлеуметтік сақтандыру бойынша міндеттемелер, 3220 - шоты
Зейнетақы аударымдары 3190 жылға қарай Басқа салықтар 1010 кассадағы
ақша, 3390 Басқа да ағымдағы кредиторлық берешек шотының сатып алушылар
мен тапсырыс берушілердің 1210 Қысқа мерзімді дебиторлық берешек бойынша .
Сонымен қатар қызметкерлер мен қызметкерлердің жалақысы төмендегідей:
Дебет: Қысқа мерзімді кредиторлық берешек Кредит: Қолма-қол ақша шоты
Және әлеуметтік салықтар қызметкерлер, егер: Менеджмент 7210-ші 3150
kredïttelinedi аккаунт debettelinip бойынша 8113 жылға қарай аймақтарда
әкімшілік лауазымды тұлғаларының, құрылысшылар алынады 3150-ші kredïtimen,
және -betondı офицерлер мен бөлімі механика асфальт 8313- шоты 3150 шотына
негізгі қызметкерлерін көрсетеді.
1 кесте. Береке ЖШС жұмысшылармен қызметкерлерге енбек ақы
есептегенде бухгалтерлік есеп шоттары бойынша жүргізілетін операциялары
1.2 Енбек ece6i және нормативпен реттеу
Еңбек және жалақы еңбек - дәлме-дәл деректерді талап ететін ең маңызды
және күрделі жұмыстардың бірі, оның ішінде қызметкерлер саны, жұмыс
уақытының құны, жұмысшылар санаты және өндіріс құны сияқты барлық ақпарат.
Еңбек және сыйақы туралы есептің негізгі міндеттері:
Еңбекақы мөлшерін және жұмыс уақытының қорын пайдаланып, жұмыс көлемін,
жұмыс көлемін және сапасын бақылау;
Бастапқы қаражаттарды уақтылы және дұрыс орындау, жалақы қорынан жалақы
ұстау;
Экономикалық бірліктің қызметкеріне жалақы төлеуді уақтылы және нақты
есептеу;
Уақтылы жалақыны реттеу;
Еңбекке ақы төлеу шығындары өнімнің, жұмыстардың, қызмет көрсетудің
өзіндік құнына дұрыс және уақтылы енгізілуі тиіс.
Еңбек және еңбек туралы деректер өндірісті жедел басқару үшін қажет.
Еңбек туралы Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабына сәйкес қызметкерлер
мен қызметкерлер арасындағы еңбек қатынастары еңбек заңнамасында
белгіленген тәртіппен нормативтік құқықтық актілермен бекітілген ұжымдық
шартпен реттеледі.
Кәсіпорын тәуелсіз болғанына қарамастан, заңға сәйкес штат кестесі,
нысаны мен жалақысы, өтемақы жүйесі белгіленеді.
Әр қызметкердің жалақысы оның салық салынатын және ең жоғары соманы
шектемейтін компанияның қызметінің түпкілікті нәтижесіне қосқан үлесі
бойынша анықталады.
Сыйақы мөлшерін жұмыс берушінің өзі айқындайды, ал жұмыс берушінің ең
төменгі жалақысы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген ең
төменгі жалақыдан кем болмауға тиіс (Қазақстан Республикасының Еңбек
заңнамасының 71-бабы).
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 7.8-бабына сәйкес қызметкер
мынадай құқықтарға ие:
• ешқандай кемсіту, бірдей жұмыс
төлем;
• қауіпсіздік және гигиена талаптарына жауап беретін жұмыс ортасында
жұмыс істеу;
• Кепілдік және өтемақы және т.б.
Жұмыс берушінің құқықтары:
• қызметкерлерге заңға сәйкес материалдық және жауапты жауапкершілікті
талап етпеуге;
• Қызметкердің келтірген залалы және т.б.
Жұмыс берушінің міндеттері:
Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілері, жеке еңбек
шарттары, ұжымдық шарт, жұмыс беруші
әрекеттің нәтижесінде келтірілген жалақыны және басқа да ақыларды
уақтылы және толық төлеуге; Еңбек заңнамасын, ұжымдық шартты сақтау;
Жәбiрленушiге Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық
актiлерiнде көзделген шарттарда көмек көрсету;
Қызметкер қауіпті және зиянды еңбек жағдайларына, денсаулыққа зиян
келтіру туралы кәсіптік ескертулерге және т.б. болуы мүмкін.
Жеке еңбек шартында негізгі мәселелер болуы керек.
Еңбек жағдайының сипаты, қызметкерге қауіпті және қауіпті жағдайдағы
өтемақылар мен өтемақылардың төленуі немесе үлкен күш талап етілуі;
Жұмыс уақыты мен демалыс уақыты;
Еңбек ақы мен еңбекті қорғау жағдайы;
Өтемақы мен кепілдемелерді рәсімдеу және т.б. (Қазақстан
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 9-бабы).
Қызметкер қосымша жұмыс бере алатын бірнеше жұмыс берушілермен еңбек
шартын жасасуға құқылы. Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 13-бабына
сәйкес қызметкерлерді жұмыспен қамтуды растайтын құжаттарға мыналар жатады:
еңбек кітапшасы (болуы керек) немесе жеке еңбек келісімшарт немесе жұмысқа
қабылдау немесе жұмыстан шығару туралы шешімнің көшірмесі.
Осы ұйымды қоспағанда, басқа жұмысқа немесе басқа ұйымға ауыстыру
қызметкердің жеке еңбек шартын өзгертуімен жазбаша келісімімен жүзеге
асырылады.
Басқа ұйым қызметкерлері сияқты сол мекемедегі басқа орын, мамандықтың
бөліну құрылымын, біліктілігін немесе лауазымын немесе компьютерде
жұмыстарды жеткізуге арналған өзге механизмді көшіру (егер ол еңбек келісім-
шартында өзгерістер енгізбесе, келісімді талап етеді) қызметкер) (Еңбек
Занының 17, 18-б.).
Қызметкердің жұмыс жағдайының өзгеруіне дейін бір ай бұрын хабарлануы
керек.
Жұмыс жағдайлары өзгерген жағдайда толықтырулар мен өзгерістер жеке
еңбек шартына сәйкес жасалуы тиіс. Егер қызметкер жұмысты жаңа жағдайда
жұмыс істеуге келіседі істемесе, онымен келісім-шарт Қазақстан
Республикасының Еңбек кодексінің 26-бабының 7-тармағына сәйкес тоқтатылады.
Өнеркәсіптік қажеттілігі туындаған жағдайда жұмыс берушi қызметкер
жалақы ауыстыру құқығы оның келісімінсіз бір айдан кем және осы ұйым және
олол медициналық сақтандыру болып табылады, сол жерде оның айлық жалақы
кем емес емес болып табылады.
Мұндай ауыстыру тек қана табиғи апаттарды, өндірістік авариялар немесе
зардаптарын дереу залалсыздандыру немесе жою (Қазақстан Республикасы Еңбек
кодексінің 71-бабы) үшін қажет болған жағдайда жүзеге асырылады.
Жұмыс беруші оның келiсiмiнсiз бiр ай бойы жұмыс берушінің келісімінсіз
мамандық біліктілігі, еңбекті қорғау және басқа да жұмысқа қызметкерді
ауыстыруға құқығы бар. Егер қызметкер жұмысты жаңа жағдайда ұсынылатын
жұмыс келісесіз болмаса, жұмыспен қамту, оның жеке келісім-шарттың 7-
тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінің 26-бап
тоқтатылады.
Ол оның жұмыстан босату және жұмыс берушінің жазбаша келісімінсіз өз
ауыстыру үшін алмасу оның біліктілік сәйкес келмейтін жұмысқа білікті
кадрларды ауыстыру рұқсат етілмейді. (Қазақстан Республикасы Еңбек Заңының
21.22-бабы).
Қызметкердің денсаулығына байланысты басқа жұмысқа уақытша ауыстыру
Қазақстан Республикасының Еңбек туралы заңының 23-бабының шарттарына және
ережелеріне сәйкес жүзеге асырылады.
Жеке еңбек шарты келесі жағдайларда тоқтатылуы мүмкін:
Ұйым таратылған кезде (заңды тұлға) жұмыс берушінің (жеке тұлғаның)
жұмысын тоқтату (Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі
Қылмыстық кодекстің 26-бабының 1-тармағы);
Қызметкерлер немесе қызметкерлер саны азайған кезде (Қазақстан
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 26-бабының 2-тармағы);
Әскери қызметке шақыруды растайтын құжат негізінде қызметкер үш күн
бойы босатылады (Қазақстан Республикасы
Еңбек кодексінің 30 (1) -бабы).
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 27-бабының 3-тармағына сәйкес
жеке еңбекақы және ұжымдық шарттар үшін өтемақы мөлшері және басқа негіздер
белгіленеді.
Қызметкер жұмыс берушіге өзінің еңбек шартын тоқтату туралы бір айлық
жазбаша хабарлама жіберуге құқылы.
Тараптардың келісімі бойынша жеке еңбек шарты мерзімнің аяқталуы
бойынша бұзылуы мүмкін.
Қызметкердің бастамасы бойынша жеке еңбек шартын бұзу негіздері
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 28-бабында көзделген.
1.3 Еңбекақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысудың синтетикалық
және аналитикалық есебі
Еңбекақы бойынша қызметкермен есеп айырысудың синтетикалық есебі 3350 "
Еңбекақы төлеу бойынша қысқа мерзімді берешек " пассивтік шотта
жүргізіледі:
Көтерме және көтерме саудамен айналысатын қызметкерлерге арналған
Саудаға және қызметтерге арналған шығыстар 7110-бап;
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz