Қаржылық аудиттің әдістемесі
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік мемлекеттік университеті
Экономика және құқық факультеті
Мемлекеттік басқару, қаржы және маркетинг кафедрасы
Бекітемін
Факультет деканы
______ Тасмаганбетов А.Б.
___ _______ 20 ж.
SYLLABUS
Даярлау бағытының коды және атауы
Әлеуметтік ғылымдар, экономика және бизнес
Білім беру бағдарламасының атауы мен шифры
5В050800 Есеп және аудит
Пән циклы атауы және коды
КП ТК KBМA 3303 Қаржылық бақылау және мемлекеттік аудит
Оқу формасы
күндізгі
Академиялық кредит
6
Академиялық сағат
180
Оқыту тілі
қазақ
Оқу жылы семестр
2019-20206
Білім деңгейі
бакалавриат
Ақтөбе, 2019 ж.
Студентке арналған пән бағдарламасы (SYLLABUS) (Оқу бағдарламасы Қаржылық бақылау және мемлекеттік аудит _15 01 2019_ ж.) негізінде құрастырылды.
Құрастырушылар:
Пән оқытушысы: ________ ___Токтарова М.А., аға оқытушы
(қолы ) (аты-жөні, қызметі)
Кафедра мәжілісінде қарастырылды
№ хаттама, _____ ______________________ 20___ж.
Кафеда меңгерушісі ________ Таскарина Б.М.
(қолы ) ( аты-жөні)
Факультеттің Әдістемелік кеңес мәжілісінде мақұлданды
№ хаттама, _____ ______________________ 20___ж.
Әдістемелік кеңес төрағасы ________ Тлеукабылова К.Б.
(қолы ) (аты-жөні)
1.КУРС ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР:
Пән оқытушысы: аға оқытушы, магистр Токтарова М.А.
байл. Тел. 22-15-04 ж., 87771350479 email madinatoktarova @mail.ru
Кабинет № 312; Мемлекеттік басқару, қаржы және маркетинг кафедрасы
2. ПӘННІҢ ҚЫСҚАША СИПАТТАМАСЫ:
Қаржылық бақылау және мемлекеттік аудит пәнін оқу барысында жоғары кәсіби білімді кадрларды дайындау бойынша нормативті-құқықтық акттер және мемлекеттік стандарттардың талаптары, нарық жағдайында бақылау-ревизиялық қызметтің аса маңызды бағыты ретіндегі қаржылық бақылаудың даму мәселелері, іс жүзіндегі қажеттілік біздің елімізде жоғары мемлекеттік билік органдарында есептік палаталардың, қаржылық бақылау комитеттері мен комиссиялардың, кәсіптік аудиторлар мен бухгалтерлер институтының, бірқатар арнайы пәндердің, соның ішінде Аудит теориясы, Аудит негіздері, Аудит, және Инвестициялық институттардағы аудит пәндерінің пайда болуын негіздейді.
3. ББ МОДУЛЬДІК ОҚУ ЖОСПАРЫНАН КӨШІРМЕ
Курс
Семестр
Дәріс
Практика
семинар
Зертханалық
ОСӨЖ
СӨЖ
Бақылау формасы
3
5
15
45
-
30
60
жазбаша
4. ПӘНДІ ОҚЫТУ МАҚСАТЫ: Қаржылық бақылау және мемлекеттік аудит пәнінің мақсаты - бақылау-ревизиялық жұмыстар мен аудиторлық қызметті ұйымдастыру және жүргізу бойынша білім алу.
5. ПӘН БОЙЫНША ҚАЛЫПТАСТЫН НЕГІЗГІ ҚҰЗІРЕТТІЛІКТЕР: бюджеттегі бастапқы құжаттардың мақсатын және классификациясын түсіну; операциялар немесе оқиғаларды тіркеуде қолданылатын нысандар мен талаптардың заңға сәйкестігі; кассалық операцияларды есепке алу үшін бастапқы құжаттарды, есепті тұлғалармен есептесуді, шот-фактураларды, тауарларды шығару шот-фактураларын толтыру; ұйымның активтері, міндеттемелері мен капиталдарының бар болуы мен қозғалысын есепке алу бойынша жұмыс жүргізу және оның экономикалық және қаржылық қызметінің нәтижелерін анықтау
6. ПӘНДІ ОҚЫТУ НӘТИЖЕЛЕРІ: оқылатын пәннің негізгі теориялық ұғымдарын және бақылау-ревизиялық жұмыстың, аудитті жүргізудің, ақпаратты талдау мен қаржылық шешімдерді қабылдаудың тәжірибелік дағдыларын жоғары деңгейде меңгеру.
Блум таксономиясы деңгейлері
Білу және түсіну
Қолдану
Талдау
Синтез
Бағалау
Оқыту нәтижелері (ОН)
Бюджеттік ұйымдардағы бастапқы құжаттарды, есепті тұлғалармен есептесуді, шот-фактураларды, тауарларды шығару шот-фактураларын толтыру; ұйымның активтері, міндеттемелері мен капиталдарының бар болуы мен қозғалысын есепке алу және бақылау жүргізу
нақты практикалық жағдайлар мен жағдаяттарда оқыған материалды қолдана білуі тақырыптардың есебі мен ұйымдастырылуын оқып үйреніп, қабілеттілігін тәжірибеде тексеру;
оқу материалдар- ының құрамдас бөліктерін жіктеқолдану іссапар шығыстарын және есепке алу бойынша жұмыс жүргізу және оның экономикалық және қаржылық қызметінің нәтижелерін анықтау, дұрыстығына талдау жүргізу
элементтерді қосу, жаңаша құрастыру- эссе, аналитикалық баяндамалар,мәнжазбалар жазу, жоспар курс бойынша алынған теориялық білімді нығайту және ақпараттарға талдау, сараптау жұмыстарына қатысты іс-тәжірибелік дағдыларды дарыту, құру
курс бойынша материалдың маңызын, қорытындылар сәйкестігін бағалау бағалай білуі
оқылатын пәннің негізгі теориялық ұғымдарын және бақылау-ревизиялық жұмыстың, аудитті жүргізудің, ақпаратты талдау мен қаржылық шешімдерді қабылдаудың тәжірибелік дағдыларын жоғары деңгейде меңгеру
7. ПӘННІҢ ПРЕКРЕКВИЗИТТЕРІ: Бухгалтерлік есеп, қаржылық есеп, кәсіпорын қаржысын басқару.
8. ПӘННІҢ ПОСТРЕКВИЗИТТЕРІ: дипломдық жобалау.
9.ПӘНДІ ӨТКІЗУ ФОРМАТЫ: интерактивті дискуссия, тренинг, ойын элементтерін пайдалану, дәстүрден тыс әдістер.
10. ОСӨЖ, СӨЖ кестесі:
№
ОСӨЖ СӨЖ тапсырмасы (тақырыбы)
Тапсырма түрі
Сағат саны
Орындалу мерзімі (апта күні мен уақыты кестеге сәйкес)
ОСӨЖ тапсырмалары
1
Қаржылық бақылаудың теориялық негіздері
Тақырып бойынша конспект
4
Сәрсенбі 10:30-11:20
Бейсенбі 10:30-11:20
2
Қаржылық бақылаудың халықаралық тәжірибесі
Тезис
4
Сәрсенбі 10:30-11:20
Бейсенбі 10:30-11:20
3
Қаржылық бақылау мен аудиттің әдіснамасы
Кестелер
4
Сәрсенбі 10:30-11:20
Бейсенбі 10:30-11:20
4
Қаржылық бақылауды ақпаратпен қамтамасыздандыру
Қосымша сұрақтарды конспектілеу
4
Сәрсенбі 10:30-11:20
Бейсенбі 10:30-11:20
5
Бақылау - тексеру жұмыстарын ұйымдастыру
Тақырып бойынша конспект
4
Сәрсенбі 10:30-11:20
Бейсенбі 10:30-11:20
6
Қаржылық аудиттің әдістемесі
Тезис
5
Сәрсенбі 10:30-11:20
Бейсенбі 10:30-11:20
7
Сатып алу циклінің функционалды аудиті және тауарлы-материалдық қорларды тексеру
Кестелер
5
Сәрсенбі 10:30-11:20
Бейсенбі 10:30-11:20
СӨЖ тапсырмалары
1
Төлем циклі мен ақша. Ақша ревизиясының жергілікті аудиті.
Жеке жоба
9
2 апта
2
Жүйелі бақылау мен инвестиция аудиті
Реферат.
9
3 апта
4 апта
3
Дебиторлық берешектің аудиттік құрылымы
Жеке жоба
9
5 апта
6 апта
4
Арнайы бақылау және бекітілген активтердің аудиті
Топтық жоба
9
7 апта
8 апта
5
Арнайы бақылау бақылау және міндеттемелер аудиті
Есеп тапсырмалар
9
9 апта
10 апта
6
Компания капиталы мен қаржылық жағдайына басқарушылық аудиті
Реферат
10
11 апта
12 апта
7
Мемлекеттік сектордың қаржылық бақылау мен аудиті
Тезис
10
13 апта
14 апта
8
Мемлекеттік ұйымдардағы ревизия мен бақылау
Эссе
10
15 апта
11. КУРСТЫҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ
11.1 Дәрістер
Тақырып №1. Қаржылық бақылаудың теориялық негіздері
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Бақылау теориялық негізі мен мәні.
2. Бақылауды жіктеудің сипаттары. Бақылау түрлері, бақылау-ревизиялық жұмыс нысандары, ревизия, тексеріс әдістері, мемлекеттік бақылау және аудиторлық бақылау
3. Қаржылық, шаруашылық, техникалық бақылау
Дәріс тезисі: Бақылау қоғамдық даму үлестерін басқарудың жүйесі болып табылады. Бақылаудың мемлекеттің міндеттері мен қызметтерін жүзеге асырудағы, қоғамдық өндірістің жоғары тиімділігін қамтамасыз етудегі, қаржылық, материалдық және еңбек ресурстарын дұрыс пайдаланудағы, заңдылық пен әлеуметтік әділеттілікті ұстанудағы ролі мен маңызы.
Бақылауды жіктеудің сипаттары. Бақылау түрлері, бақылау-ревизиялық жұмыс нысандары, ревизия, тексеріс әдістері, мемлекеттік бақылау және аудиторлық бақылау түсініктерінің анықтамалары. Қаржылық, шаруашылық, техникалық бақылау және басқа да арнайы бақылау түрлері. Ағымдық және мерзімдік бақылау. Алдын ала және кейінгі бақылау. Бақылау-ревизиялық жұмыс нысандарының, ревизиялар, тексерістер әдістерінің сипаттамасы.
Қаржылық бақылау мамандырылған қызмет болып табылады. Қаржылық бақылаудың бар болуы объективті түрде, қаржыға экономикалық категория ретінде бақылау функциясы керек екенімен негізделінеді. Осы функция көмегімен қаржы бөлу пропорцияларын, фондтардың пайда болу көздерін, олардың пайдалануын алдын ала ескертеді. Қаржылық бақылау функциясы қоғамның, ең алдымен мемлекеттің өндіріс, айырбас процесіне материалды игіліктердің бөлінуіне және пайдалануына ықпал етуге мүмкіндік береді.
Бақылаудың жүзеге асырудағы негізгі принциптер:
oo жиілілік,тұрақтылық,әмбебаптылық;
oo алдын ала болжау;
oo бақылау жұмысты дұрыс орындау нәтижесінде, жұмысты мұқият орындауында ғана жүзеге асатын әрекеттілік, нақтылық, жариялылық;
- бақылау органдардағы жұмысшылардың еркіндігі.
Қаржылық бақылаудың негізгі міндеттері:
1) Қаржылық міндеттердің мемлекет, ұйым, халық алдында орындалуын тексеруі.
2) Ақша ресурстарындағы субъектердің дұрыс пайдалануын тексеру.
3) Субъектердің қаржылық операцияларды, төлемдерді орындау кезде, ақша төлемдерін сақтау кезіндегі тәртіпті сақтау тексерісі.
4) Өндірістің ішкі резервтерін анықтау, шаруашылықтың рентабельділігін жоғарлату мүмкіншілігі, өндіріс еңбектерінің өсуі, айналым қаражаттарының айналымын тездету, материалды және ақша қаражаттарын неғұрлым үнемді пайдалану.
5) Қаржылық тәртіптің бұзылуын жою және алдын ала ескерту.
Қаржылық бақылаудың классификациясы-субъектердегі ерекшеліктеріне, бақылау әрекеттілігінің өту уақытына, бақылаудың өту тәсіліне негізделген.
Субъектілерге байланысты қаржылық бақылаудың келесі түрлері ажыратылады:
Жалпы мемлекеттік бақылау-жекеменшік түрлеріне, бақылау ведомосына қарамастан кез-келген бақылау объектілерінде жұмсалады. Оны мемлекеттік билік және басқару органдары жүзеге асады.
Жалпы мемлекеттік бақылауда салықтың бюджеттік,валюталық және кеден бақылауларын бөлуге болады.
Үкімет мемлекеттік бюджеттің құрылуын және орындалуын бақылайды, мемлекеттің қаржы саясатын жүзеге асырайды. Өз өкілеттілігіне сәйкес бақылау функцияларын атқарушы органдар өз орнында орындайды.
Ведомстволық қаржылық бақылау, бөлек министрлігтің өкілеттілігі шегінде, кәсіпорын, ұйым,мекеме жүйесіне кіретін ведомост негізінде жүзеге асырылады.
Ведомстволық бақылауда ішкі шаруашылық бақылау, яғни нақты шаруашылық субъектілерде жүзеге асырылатын(фирмалаларда, компанияларда,мекемелерде, ұйымдарда) бақылау жүргізіледі.
Уақыт өтуіне байланысты қаржылық бақылау алдын ала,ағымдағы және келешекті болып келеді.
Бақылаудың осы формалары көптеген бақылаушы органдарға лайықты.
Алдын ала қаржылық бақылау ақша құрылу,бөлу және пайдалану операцияларына дейін жүргізіледі, сондықтан да, ол қаржы тәртібінің бұзылуын ескеруде маңызды рөл атқарады. Бұл арада, қаржылық қызметтің жүзеге асуының негізгі болатын құжаттар тексеріледі-бюджеттік жоба, қаржылық жоспар,кредиттік және кассалық мәлімдеме және т.б
Ағымдағы қаржылық бақылау-бұл ақша операциясы процесінде болатын бақылау(мемлекет алдындағы қаржылық борыштардың орындалуы,әкімшілік-шаруашылық шығындарға инвестициялауға ақша қаражаттарының алынуы мен пайдалануы және т.б.
Келешекті қаржылық бақылау-қаржылық операция біткен уақытта жүзеге асырылады.
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Абленов Д.О. Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы, тәжірибесі:Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2017. -544 бет.
2. Даулетбаев Б.Т. Финансовый контроль и аудит. - Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2017.
3. Национальная система бухгалтерского учета в Республике Казахстан, Часть 1 В.И.Скала, Н.В.Скала, Б.В.Скала и др. -Алматы: "LEM",перераб. 2016. -424 с
Өткізу форматы: дәстүрлі әдіс (слайд-презентация, тақырып бойынша баяндау, талқылау, сұрақ-жауап ұйымдастыру)
Тақырып №2. Қаржылық бақылаудың халықаралық тәжірибесі
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Нарықтық экономикалы дамыған елдерде бюджеттік-қаржылық бақылауды ұйымдастыру.
2. Жоғарғы бақылау органдарының халықаралық ұйымы (INTOSAI). Қаржылық бақылаудың басқарушылық қағидаттары туралы Лима декларациясы.
3. Дамыған батыс елдеріндегі бюджеттік-қаржылық бақылаудың негізгі субъектілері мен құрылымы.
Дәріс тезисі: Нарықтық экономикалы дамыған елдерде бюджеттік-қаржылық бақылауды ұйымдастыру. АҚШ, Ұлыбритания, Германия; Франция, Швеция, Япония, Италия, Канада және т.б. дамыған шет мемлекеттердегі бюджеттік-қаржылық бақылаудың халықаралық тәжірибесі. Жоғарғы бақылау органдарының халықаралық ұйымы (INTOSAI). Қаржылық бақылаудың басқарушылық қағидаттары туралы Лима декларациясы.
Нарықтық экономикалы елдердегі бюджеттік-қаржылық бақылаудың ерекшеліктері.Дамыған батыс елдеріндегі бюджеттік-қаржылық бақылаудың негізгі субъектілері мен құрылымы. Қаржылық бақылаудың орталық және перифериялық құрамдас бөліктері. Мемлекеттік-қаржылық бақылау жүйесі: АҚШ Конгресінің басты бақылау басқармасы, Ұлыбританияның Ұлттық ревизиялық кеңесі, Германия, Франция және Венгриядағы Есептік палаталар. Қазына, қаржы министрлігі, салық органдары, федералды билік пен аймақтық әкімшілктердің қаржылық басқармаларының бақылау қызметтері. Экономикасы дамыған шет елдердегі мемлекеттік немесе үкіметтік, қоғамдық, ведомстволық және корпорациялық бақылау-ревизиялық органдарының өкілеттері, функциялары және қызметтерінің бағыттары.
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Абленов Д.О. Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы, тәжірибесі:Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2017. -544 бет.
2. Даулетбаев Б.Т. Финансовый контроль и аудит. - Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2017.
3. Национальная система бухгалтерского учета в Республике Казахстан, Часть 1 В.И.Скала, Н.В.Скала, Б.В.Скала и др. -Алматы: "LEM",перераб. 2016. -424 с
Өткізу форматы: дәстүрлі әдіс (слайд-презентация, тақырып бойынша баяндау, талқылау, сұрақ-жауап ұйымдастыру)
Тақырып №3. Қаржылық бақылау мен аудиттің әдіснамасы
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Бақылау ісінің қағидаларының мен тетіктерінің типтері. Бастапқы деректерді тексеру әдісін оңталандыру.
2. Құжаттардың сапасын бағалау өлшемі. Бақылаушының мінез-құлқындағы кәсіптік этика.
3. Бақылаушылық-аудиторлық қызметті құқықтық реттеу.
4. Аудиттің компоненттері, қағидалары және тұжырымдамалары.
5. Ішкі бақылаудың постулаттары, стандарттары және нормалары
Дәріс тезисі: Бақылау ісінің қағидаларының мен тетіктерінің типтері. Бастапқы деректерді тексеру әдісін оңталандыру. Құжаттардың сапасын бағалау өлшемі. Бақылаушының мінез-құлқындағы кәсіптік этика. Бақылаушылық-аудиторлық қызметті құқықтық реттеу. Аудиттің компоненттері, қағидалары және тұжырымдамалары. Ішкі бақылаудың постулаттары, стандарттары және нормалары.
Республикалық қаражат туралы заңмен қаражаттық ұйымдардың қаржыландыруы сәйкестікте жүзеге асады, шешімдермен соотвествующийге жергілікті қаражаттардың бекітуі туралы қаражаттық жыл, актілермен Қазақстан Республикасының үкіметтері және жергілікті атқару органдардың бекітілген төлқұжаттармен Қазақстан Республикасының қаражаты шығындарының бірыңғай қаражаттық таптастыруымен және қаржыландыру құрама жоспарымен, сонымен қатар қаржыландыру жоспарымен міндеттемелермен және мемлекеттік мекемелердің төлеміне және есеп-қисаптардың оларға.
Қаражаттық мекемелердің қаржыландыру негізгі принциптарымен бірлік принциптары келеді, нақтылықтар, жариялықтың және дербестіктің.
Базамен заңға сүйінген бірыңғай қаржыландыру 1 бірлігі қамтамасыз етіледі, Қазақстан Республикасының қаражаты шығындарының бірыңғай қаражаттық таптастыруымен.
Қазақстан Республикасының әлеуметтік - экономикалық даму жоспар индикативногосы параметрлермен сәйкестікке олардың қаражаттардың шығындардың 2 нақтылығы түсінде көрумен жетеді, аумақтардың даму экономикалық және әлеуметтік бағдарламаларының Қазақстан Республикасының президент жыл сайынғы жолдаулары есепке ала.
Шығындардың 3 жариялығы қаражаттардың атқаруы туралы есептеу нәтижелерінің жариялауымен жетеді.
Қаражаттық құралдардың шығындау бағыттары 4 дербестік анықтама құқығымен қамтамасыз етіледі.
Республикалық қаражат туралы заң қабыл алуынан кейін 10 күн ішінде қаражаттық бағдарлама төлқұжаттары қаражаттық мекемелердің қаржыландыру негізгі әдістерімен қаражаттық бағдарламалардың әкімдерімен өңдеу және бекіту келеді немесе маслихата шешімдері жергілікті қаражат туралы.
Қаражат атқаруына арналған құрастырылады:
- қаражаттық бағдарламалардың қаржыландыру жоспарлары(ішкі программалардың) міндеттемелермен және мемлекеттік мекемелердің төлеміне.
- қаражаттық бағдарламалардың қаржыландыру жоспарлары(ішкі программалардың) міндеттемелермен және қаражаттық бағдарламалардың әкімдерінің төлеміне.
Қаражаттық бағдарламалардың қаржыландыру жоспарлары(ішкі программалардың) міндеттемелермен және қаражаттық бағдарламалардың әкімдерінің төлеміне (ішкі программалардың) республикалық қаражат туралы заңмен сәйкестікте өңделеді және маслихатов шешімдерімен лайықты қаражаттық жылға жергілікті қаражаттардың бекітуі туралы, актілермен Қазақстан Республикасының үкіметтері және жергілікті атқару органдардың, төлқұжаттармен есептердің бірыңғай қаражаттық, бірыңғай стандартты жоспарымен және қаражат атқаруымен мемлекеттік мекеме негізгі құжаттарымен келеді.
Қаржыландыру жоспары мемлекеттік мекеме міндеттемелерімен құралдардың көлемдері анықтайды, қайсы шектерде госучреждение құқық міндеттемелер, шаралардың орындауына арналған қабылдайды, алдын ала ескерілгендердің төлқұжаттарда.
Қаржыландыру жоспары жылдық сомаларының айлық таратуы міндеттемелермен -, әрбір қаражаттық бағдарламамен шаралардың өткізу мезгілдерімен міндеттеме қабыл алуы мезгілдеріне тиісті талапқа сай болу.
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Абленов Д.О. Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы, тәжірибесі:Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2017. -544 бет.
2. Даулетбаев Б.Т. Финансовый контроль и аудит. - Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2017.
3. Национальная система бухгалтерского учета в Республике Казахстан, Часть 1 В.И.Скала, Н.В.Скала, Б.В.Скала и др. -Алматы: "LEM",перераб. 2016. -424 с
Өткізу форматы: дәстүрлі әдіс (слайд-презентация, тақырып бойынша баяндау, талқылау, сұрақ-жауап ұйымдастыру)
Тақырып №4. Қаржылық бақылауды ақпаратпен қамтамасыздандыру
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Іскерлік ақпарат көздерінің түрлері. Бастапқы мәліметтердің сапасын реттеу.
2. Қаржылықты есептілікті бағалау критерийлері. Бақылау дәлелдемелерінің жіктемесі.
3. Қаржылық бақылаудың маңыздылығы және аудиторлық тәуекел.
Дәріс тезисі: Іскерлік ақпарат кәздерінің түрлері. Бастапқы мәліметтердің сапасын реттеу. Қаржылықты есептілікті бағалау критерийлері. Бақылау дәлелдемелерінің жіктемесі. Қаржылық бақылаудың маңыздылығы және аудиторлық тәуекел.
Бағдарламалардың әкіміне қаржыландыру есебі (ішкі программалардың). Шоттар, арналғандар қаржыландыру есебіне арналған және олардың хат-хабары.
Сәйкестікте РК қаржы министірлік қаржы мекемесі департаменті республикалық қаражат шығындарының қолысымен, бекітілгеннің миналардың финнмен, сонымен қатар бар болатын қаражаттық қорлардың шектерінде, №1, түр қазыналық рұқсаттары республикалық қаражаттық бағдарламалардың әкімдеріне береді соңғылар, өз кезегінде, ведомствоға қарастымен - республикалық қаражаттық бағдарлама әкім рұқсат түр №2.
Шығындарға беру - қазыналық рұқсаттардың республикалық қаражатпен, бірыңғай қазыналық шотта азат құралдардың қалдығы есепке ала шығарылады және пайдаланылмаған лимиттардың қалдығының.
Қаржы мекемесі органдарында түр республикалық қаражаттық бағдарламалардың әкім рұқсаты негізінде №2 және №2 түр бұйрықтар қаражаттық құралдарды реттеуші төменгі ал анықталған ретте мекеме шығындарына қаражаттық шот ашылады.
Шығындардың жүзеге асыруы қаражаттық есептерден бөлінген лимиттардың шектерінде шығындардың қаражаттық таптастыру ерекшіліктерімен қаржы мекемесімен шығарылады, ашықтардың ағымдағы қаражаттық жылға. Мақсаттық тағайындаумен қатал республикалық қаражат құралдарының қолдануы жүзеге асады.
Бақылауға арналған 3. қаражаттық қаржы бөлулердің ішкі таратуының ар жағында лимиттарының таратуының ар жағында бақылау карточкасы арналған
Қалдықтар шотпен 09 ашық лимиттар қаражатпен мемлекеттік мекеме қаражаттық шотымен лимиттардың қалдығына тиісті талапқа сай болу.
Бухгалтерлік жазулардың дұрыстық салыстырып тексеруіне арналған шотпен 09 мемлекеттік мекеме ай соңғы күнінің артынан жазып алуды алады беттің шоттар және лимиттер.
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Абленов Д.О. Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы, тәжірибесі:Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2017. -544 бет.
2. Даулетбаев Б.Т. Финансовый контроль и аудит. - Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2017.
3. Национальная система бухгалтерского учета в Республике Казахстан, Часть 1 В.И.Скала, Н.В.Скала, Б.В.Скала и др. -Алматы: "LEM",перераб. 2016. -424 с
Өткізу форматы: дәстүрлі әдіс (слайд-презентация, тақырып бойынша баяндау, талқылау, сұрақ-жауап ұйымдастыру)
Тақырып № 5. Бақылау-ревизиялық жұмысты ұйымдастыру
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Бақылау-ревизиялық жұмыстың ұйымдастырылуы. Бақылау-ревизиялық жұмыс бойынша жоспарлық құжаттардың дайындалуы және мазмұны.
2. Бақылау органдарының жұмысында өзара әрекеттесуін қамтамасыз ету бойынша шаралар.
3. Ведомстводан тыс және ведомстволық бақылау органдарының жұмысын координациялауын қамтамасыз ету мәселелері.
Дәріс тезисі: Бақылау-ревизиялық жұмыстың дұрыс ұйымдастырылуы- ревизиялар мен тексерістердің сапалы жүргізулінің, табылған кемшіліктер мен қатерліктердің алдын алу мен жойылуының негізгі шарты. Бақылау-ревизиялық жұмыс бойынша жоспарлық құжаттардың дайындалуы және мазмұны. Бақылау органдарының жұмысында өзара әрекеттесуін қамтамасыз ету бойынша шаралар. Ведомстводан тыс және ведомстволық бақылау органдарының жұмысын координациялауын қамтамасыз ету мәселелері.
Төлқұжат қаражаттықтың РКпен үкіметпен бағдарламалар - бекітілетін немесе жергілікті атқару органмен құжат, мақсаттар, күтілетін нәтижелер, жауапты орындаушыларды анықтаушы, орындалу мезгілдері, ұлттық валютаға құн, қаржыландыру қайнарлары және қаражаттық бағдарлама басқа мінездемелері.
Қаражаттық бағдарлама қаржыландыру жоспары (ішкі программаның)- міндеттемелердің қабыл алу айлық графигы экономикалық таптастыру кесуінде
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Абленов Д.О. Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы, тәжірибесі:Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2017. -544 бет.
2. Даулетбаев Б.Т. Финансовый контроль и аудит. - Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2017.
3. Национальная система бухгалтерского учета в Республике Казахстан, Часть 1 В.И.Скала, Н.В.Скала, Б.В.Скала и др. -Алматы: "LEM",перераб. 2016. -424 с
Өткізу форматы: дәстүрлі әдіс (слайд-презентация, тақырып бойынша баяндау, талқылау, сұрақ-жауап ұйымдастыру)
Тақырып № 6. Қаржылық аудиттің әдістемесі
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Экономика субъектілердің аудитінің жалпы ережелері.
2. Құрылтайшылык кұжаттар мен кәсіпорынның есеп саясатын тексеру.
3. Қаржылық есептеме аудиті процесінің сипаттамасы.
4. Шаруашылық операциялар циклінің терендетілген аудиті. Өңдірістің сатып алу және пайда табу циклдерінің аудиті.
Дәріс тезисі: Бақылау қоғамдық даму үлестерін басқарудың жүйесі болып табылады. Бақылаудың мемлекеттің міндеттері мен қызметтерін жүзеге асырудағы, қоғамдық өндірістің жоғары тиімділігін қамтамасыз етудегі, қаржылық, материалдық және еңбек ресурстарын дұрыс пайдаланудағы, заңдылық пен әлеуметтік әділеттілікті ұстанудағы ролі мен маңызы.
Бақылауды жіктеудің сипаттары. Бақылау түрлері, бақылау-ревизиялық жұмыс нысандары, ревизия, тексеріс әдістері, мемлекеттік бақылау және аудиторлық бақылау түсініктерінің анықтамалары. Қаржылық, шаруашылық, техникалық бақылау және басқа да арнайы бақылау түрлері. Ағымдық және мерзімдік бақылау. Алдын ала және кейінгі бақылау. Бақылау-ревизиялық жұмыс нысандарының, ревизиялар, тексерістер әдістерінің сипаттамасы.
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Абленов Д.О. Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы, тәжірибесі:Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2017. -544 бет.
2. Даулетбаев Б.Т. Финансовый контроль и аудит. - Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2017.
3. Национальная система бухгалтерского учета в Республике Казахстан, Часть 1 В.И.Скала, Н.В.Скала, Б.В.Скала и др. -Алматы: "LEM",перераб. 2016. -424 с
Өткізу форматы: дәстүрлі әдіс (слайд-презентация, тақырып бойынша баяндау, талқылау, сұрақ-жауап ұйымдастыру)
Тақырып № 7. Сатып алу циклінің функционалды аудиті және тауарлы-материалдық қорларды тексеру
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Сатып алу циклінің функционалдық тағайындалуы
2. Қорлардың кұрылуын және қолданылуын бақылау.
3. Дайын өнім және оны сатудың жергілікгі аудиті.
4. Тауарлы-материалдық қорлардьң аудиті және оны тексеру.
Дәріс тезисі: Жүргізу толықтығына қарай аудит кешенді, функционалдық және локальды болады. Аудит түрлерінің әрқайсысының өзіндік ерекшеліктері бар. Функционалдық аудит ретінде әр түрлі сатыдағы процесс, цикл және шаруашылық іс-қызметі түрлері бойынша белгілі бір басқару функцияларын атқару жағдайын мақсатты түрде бақылау түсіндіріледі. Операциондық аудиттің осы түрінің маңызды сипаттамалары арасында ең алдымен зерттеудің тереңдігі мен аудиторлардың бизнесті басқарудағы әр түрлі функциялары бойынша еңбекке мамандану мүмкіндігін атап айтқан жөн. Функционалдық аудит шеңберінде менеджмент, маркетинг, қаржы, бухгалтерлік есеп, экономикалық талдау, еңбек, материалдық және қаржылық ресурстарды басқару жағдайын ішкі шаруашылық бақылау функцияларын орындауды тексеру жасалады.
Функционалдық аудит өндірістік ресурстарды қолдану мен процестерді, сатылы және циклдерді қалыптастыру бойынша жүргізіле алады. Шаруашылық жүргізуші субъектілердің жабдықтау, өндірістік және қаржылық іс-қызметінде өндірістік ресурстарды басқару функцияларын орындаудың іс жүзіндегі нақты жағдайын зеерттеудің кешенді тәсілі ең пайдалы болып табылады.
Сатып алу цикліне материалдық емес активтер, негізгі құралдар, тауарлы-материалдық қорлар және басқа активтер сатып алынатын, қарыз міндеттемелері құралатын және солар бойынша төлемдер жүргізілетін шаруашылық операциялар жатады. Мысалы, сатып алу циклінің аудиті кезінде тексеруді активтер сатып алынуын бейнелейтін шоттар (2730, 2410, 2310, 1310, 1350, 1330, 1420) дебетіне, ал жеткізушілер және мердігерлермен есеп айырысуды сипаттайтын шоттардың (3310, 3370, 3390, 4430, 4110 т.б) кредитіне алуға болады.
Тауарлы-материалдық қорларға (ТМҚ) сатып алу циклінің функционалдық аудитін қаржылық есеп берудің мәліметтерін және бегілі бір кезең ішіндегі олардың қозғалысы туралы алғашқы құжаттарды қарастырудан басталады. Бастапқы есепті ұйымдастыруда қабылдауды, құжатта ресімдеуді, тиеу-тасу жұмыстарын, материалдық ресурстардың қозғалысын, сақталуын және ұтымды қолданылуын бақылау мен орналастыруды тікелей жүзеге асыратын қойма шаруашылығы қызметкерлері маңызды рөл атқарады.
Шаруашылық жүргізуші субъектілерді сатып алу, өндіріс және дайын өнімді өткізу циклдерінің функционалдық аудитінің маңызды кезеңдері мыналар:
1. Материалдық ресурстармен жабдықтауды ұйымдастыру жағдайын тексеру;
2. Қалыптасқан тауарлы-материалдық қорларды басқару жүйесін талдау;
3. Қорлардың жағдайын және олардың қолданылу деңгейін бағалау;
4. Қойма шаруашылығын ұйымдастырудың жағдайын тексеру;
5. Таурлы-материалдық қорлармен жасалатын операцияларды есепте көрсетудің дұрыстығын тексеру;
6. Қорларды түгендеудің жүйелілігі мен дұрыстығын зерттеу;
7. Тауарлы-материалдық құндылықтарды қолдануды ішкі бақыла жағдайын бағалау;
8. Жабдықтау-дайындау іс-қызметі есебін, басқаруды және талдауды жақсарту бойынша ұсыныстар әзірлеу.
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Абленов Д.О. Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы, тәжірибесі:Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2017. -544 бет.
2. Даулетбаев Б.Т. Финансовый контроль и аудит. - Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2017.
3. Национальная система бухгалтерского учета в Республике Казахстан, Часть 1 В.И.Скала, Н.В.Скала, Б.В.Скала и др. -Алматы: "LEM",перераб. 2016. -424 с
Өткізу форматы: дәстүрлі әдіс (слайд-презентация, тақырып бойынша баяндау, талқылау, сұрақ-жауап ұйымдастыру)
Тақырып № 8. Төлем циклі мен ақша. Ақша ревизиясының жергілікті аудиті
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Төлеу циклі мен ақша ревизиясыньң жергілікті аудитінің стратегиясы.
2. Ақша операцияларына ревизия.
3. Кассаны және кассалық операцияларды тексеру. Банкілік операциянын жергілікгі аудиті.
Дәріс тезисі: Төлеу циклі мен ақша ревизиясыньң жергілікті аудитінің стратегиясы. Ақша операцияларына ревизия. Кассаны және кассалық операцияларды тексеру. Банкілік операциянын жергілікгі аудиті.
Мемлекеттік мекеме қабылданған міндеттеме - міндеттемесі төлеммен, тіркелген органдарда МФРК. қаржы мекеместері
Рұқсат - құжат, қаражаттық құралдарды обьем анықтаушы, шектерде қайсының мемлекеттік мекемелер міндеттемелерді қабылдайды төлеудің.
Есептік дәуір - дәуір, жаңа қаражаттық жылға кіруші емес, ағымда қайсыны қорытынды операцияларды өткізіледі бірақ ағып кеткен қаражаттық жылға қамсыздандырылған қаржыландырумен емес инвестициялық жобаларға бекітілген қаражаттық шығындарға, сонымен қатар ресми трансферттердің қаражатына қатарға енгізумен. 15 қаражатқа арналған есептік дәуір жыл алдындағы аяқталынады марта жыл ағымдағы.
Қаражаттық жыл - жүйелі есептік - қаражаттық дәуір, басталушы 1 қаңтар және календарлық жыл аяқталушы 31 желтоқсаны. Қаражаттық жыл есептік дәуірді қоспайды.
Қаражаттан функционал топ - топ төлемі, бағытталатын функционал мақсаттардың орындалу мақсатымен.
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Абленов Д.О. Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы, тәжірибесі:Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2017. -544 бет.
2. Даулетбаев Б.Т. Финансовый контроль и аудит. - Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2017.
3. Национальная система бухгалтерского учета в Республике Казахстан, Часть 1 В.И.Скала, Н.В.Скала, Б.В.Скала и др. -Алматы: "LEM",перераб. 2016. -424 с
Өткізу форматы: дәстүрлі әдіс (слайд-презентация, тақырып бойынша баяндау, талқылау, сұрақ-жауап ұйымдастыру)
Тақырып № 9. Жүйелі бақылау мен и нвестиция аудиті
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Жүйелі бақылау мен инвестиция аудитінің мақсаты мен міндетгері.
2. Жүйелі бакылау инвестициясын жоспарлау мен алдын ала тестілендіру.
3. Жүйелі бақылау инвестициясы аудитінің мәлімет көздері мен процедуралары.
4. Инвестиция операцияларын мәні бойынша тексеру және жүйелі бақылау.
Дәріс тезисі: Жүйелі бақылау мен инвестиция аудитінің мақсаты мен міндеттері. Жүйелі бакылау инвестициясын жоспарлау мен алдын ала тестілендіру. Жүйелі бақылау инвестициясы аудитінің мәлімет көздері мен процедуралары. Инвестиция операцияларын мәні бойынша тексеру және жүйелі бақылау.
Жалпы аудитті ұйымдастырудың әдістері және аудиторлық тексеруді өткізудің әдістері бар. Жалпы аудитті ұйымдастырудың әдістері арасында келесілерді атап кетуге болады: жаппай тексеру, таңдамалы тексеру, құрама тексеру, құжаттық тексеру, фактілік тексеру. Тексеру кезіндегі бухгалтерлік мәліметтердің қамтылу көлеміне байланысты жаппай, таңдамалы және құрамалы тексеру түрлері, ал тексеруді өткізу орнына байланысты - құжаттық (камеральдық) және фактілік түрлері ажыратылады.
Жаппай тексеру біріншілік бухгалтерлік құжаттардың барлық жиынтығының, аналитикалық және синтетикалық есептің регистрлерінің, бухгалтерлік есеп берудің толық жете (детальное) зерттелуін болжамдайды. Сонымен бірге біріншілік құжаттар мәліметтері аналитикалық есеп (жеке шоттар) регистрлерінің мазмұнымен сәйкестендіріледі, содан кейін аналитикалық есеп мәліметтерінің синтетикалық шот бойынша айналымдар мен қалдықтарға сәйкестілігі қабылданады, баланстың сәйкес баптарындағы есеп беру уақытына синтетикалық шоттар бойынша қалдықтардың дұрыс көрініс табуы тексеріледі.
Таңдамалы тексеру ықтималдық теориясының заңдарына негізделген, оларға сәйкес тексеріліп жатқан жиынтық туралы жеткілікті дәл (белгілі бір критерий бойынша) мәліметтерді оның салыстырмалы аз бөлігінен алуға болады. Дегенмен, сұрыптау репрезентативті, яғни келісті (представительной) болуы тиіс.
Стандарттың репрезентативтілігін қамтамасыз ету үшін келесі әдістердің бірін қолдану ұсынылады:
- кездейсоқ сұрыптау - кездейсоқ сандар кестесі бойынша жүргізілуі мүмкін;
- жүйелік сұрыптау - элементтердің кездейсоқ таңдалған саннан бастап тұрақты интервал арқылы сұрыптауды айқындайды. Интервал жиынтық элементтерінің белгілі бір санында (мысалы, осы санаттың барлық құжаттарынан әрбір жиырмасыншы құжат зерттеледі), не құндық бағада (мысалы, элементтер құнының жиынтығында әрбір келесі миллион рубльге шағатын сальдоны немесе шот бойынша айналымды құрайтын элемент таңдалады) құрылады;
- құрамалы сұрыптау - кездейсоқ және жүйелік сұрыптаудың түрлі әдістерінің қиыстыруын сипаттайды.
Құрамалы тексеру жаппай және таңдамалы тексеру әдістерінің бірігуімен сипатталады. Бұл жалпы алғанда тексерудің тиімділігін жоғарлатуға, оны өткізу шығындарын төмендетуге және уақытты біршама ықшамдауға мүмкіндік береді.
Құжаттық тексеру бухгалтерлік есептің, бухгалтерлік және салықтық есеп берудің біріншілік және жиынтық құжаттарын зерделеумен шектеледі, тексеріліп жатқан экономикалық субъекттің жетекшілер және қызметкерлер құрамының ауызша сұрауын, инвентаризацияның жүргізілуін болжамайды.
Фактілік тексеру тексеру (аудирленетін) объектісіне шығу арқылы жүзеге асырылады. Аудиторлық тексеруді өткізудің төменде аталған әдістері тексерудің дәл осы түрлеріне жатады. Құжаттық тексеру де, фактілік тексеру де жаппай, таңдамалы немесе құрамалы болуы мүмкін.
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Абленов Д.О. Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы, тәжірибесі:Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2017. -544 бет.
2. Даулетбаев Б.Т. Финансовый контроль и аудит. - Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2017.
3. Национальная система бухгалтерского учета в Республике Казахстан, Часть 1 В.И.Скала, Н.В.Скала, Б.В.Скала и др. -Алматы: "LEM",перераб. 2016. -424 с
Өткізу форматы: дәстүрлі әдіс (слайд-презентация, тақырып бойынша баяндау, талқылау, сұрақ-жауап ұйымдастыру)
Тақырып № 10. Дебиторлық берешектің аудиттік құрылымы
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Аудит құрылымының аясымен мақсаты.
2. Дебиторлық берешектің аудиттік кұрылымының әдістерін тандауы.
3. Дебиторлык берешектің аудиттік құрылымын ұйьмдастыру.
4. Дебиторлық берешектің операциялық талдауы.
Дәріс тезисі: Дебиторлық борыш деп белгілі бір қарым - қатынасқа байланысты заңды және жеке тұлғалардың шаруашылық субьектісінің алдындағы сатып алған тауарлары, субьектінің оларға көрсеткен қызметтері үшін,
сондай - ақ жұмысшылар мен қызметкерлердің субьектіден аванс ретінде алған немесе несиеге, қарызға алған тауарлары мен материалдары үшін қайтаруға тиісті борыштарын айтады. Осы субьектіге берешек борышы бар кәсіпорындар мен ұйымдар және тұлғалар дебиторлар болып табылады.
Есеп беретін уақыттан кейінгі бір жыл ішінде алынатын (өтелетін) дебиторлық борыштар ағымдағы активтер қатарына есептелінеді. 1 жылдан астам уақыт ішінде алынатын дебиторлық борыштар ұзақмерзімді активтерге жатады.
Дебиторлық берешектер қатарына жататындар:
- сатып алушылар мен тапсырысшылардың дебиторлық берешегі;
- еншілес ұйымдардың дебиторлық берешегі;
- қауымдастырылған және бірлескен ұйымдардың, филиалдар мен құрылымдық бөлімшелердің дебиторлық берешегі;
- қызметкерлердің дебиторлық берешегі;
oo жалдау бойынша дебиторлық берешек;
oo алуға сыйақылар;
oo күмәнді талаптар бойынша резервтер;
oo өзге де дебиторлық берешек.
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Абленов Д.О. Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы, тәжірибесі:Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2017. -544 бет.
2. Даулетбаев Б.Т. Финансовый контроль и аудит. - Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2017.
3. Национальная система бухгалтерского учета в Республике Казахстан, Часть 1 В.И.Скала, Н.В.Скала, Б.В.Скала и др. -Алматы: "LEM",перераб. 2016. -424 с
Өткізу форматы: дәстүрлі әдіс (слайд-презентация, тақырып бойынша баяндау, талқылау, сұрақ-жауап ұйымдастыру)
Тақырып № 11. Арнайы бақылау бақылау және бекітілген активтердің аудиті
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Арнайы бакылаудың стратегиясы мен бекітілген активтердің аудиті.
2. Материалдьқ емес активтердің жағдайы туралы ақпараттың маңыздылығын тексеру.
3. Негізгі қордың қозғалысының аудиті.
4. Негізгі қордың қалыптасуы мен пайдалану операцияларын тексеру.
5. Негізгі қорды жалға алу мен жөндеудің аудиті.
Дәріс тезисі: Қолма-қол ақшаның аудиті мен бақылауының ақпараттық базасына жатады: кәсіпорынның есептік саясаты; бухгалтерлік баланс; Бас кітап; ақша-қаражаттарының қозғалысы туралы есеп; журнал-ордер №1, 2 және ведомость №1, 2 (есепті қолмен жүргізгенде) немесе машинограммалар (компьютеризция кезінде); инвентаризациондық комиссиясы мен материалды жауапты түлғаларды (кассирлерді) тағайындау жөніндегі тексерілетін субъект басшысының бұйрығы; кіріс және шығыс кассалық ордерлері, төлем ведомосттері; кассалық кітап; ақшалық және есеп айырысу чектері; қолма-ақшамен төлеуге объявление; төлем талап-тапсырмасы; банк выпискасы; валюталық карточкалар.
Қолма-қол ақшаны тексеру мен бақылау келесі ретпен жүргізіледі:
+ субъекттің есеп саясатымен танысу, оның ішінде: кассалық есептемені ұсыну мерзімділігі қандай, кассадағы қолма-қол ақшаға инвентаризация жүргізу мерзімдері, қандай мекемелерде және қандай шотта қолма-қол ақшалар бар;
+ бухгалтерлік баланс бойынша кассадағы қолма-қол ақшалардың, жыл аяғы мен жыл басындағы банктің есеп айырысу, валюталық және ерекше шоттағы ақшалардың дұрыстығы мен тепе-теңдігін анықтап, Бас кітап пен аналитикалық есеп регистріндегі ақпаратмен салыстырады;
+ ақша-қаражаттарының қозғалысы жөніндегі қүжаттарды тексереді,құжаттардағы барлық реквизиттердің толтырылуын;
+ келер кезеңге қолма-қол ақша-қаражаттар инвентаризация актілерімен танысады.
Субъект кассасы қолма-қол ақшалар (ұлттық және шетел валютасында) мен ақшалы құжаттарды (бағалы қағаздар,қатаң есептеме бланкі) сақтау, қабылдау және беруге арналған.
Қолма-қол ақшаны кассада сақтау, қабылдау және беру ҚР-ның Ұлттық банкімен кассалық операцияларға сай жүргізіледі.
Кез келген мемлекеттік, кооперативті, акционерлік қоғам, ұжымдық, бірлестік, жеке және басқа да кәсіпорын мен мекемелер өз меншігіне қарамастан банктік мекемелерде сақтауға болады.
Кәсіпорын басқа шаруашылық субъектілермен қолма-қол және қолма-қолсыз ақша түрінде банк арқылы өз міндеттемелерін өтейді.
Қолма-қол кассадағы бақылау және аудит міндеттері келесідей:
мекеменің кассалық шаруашылықтың дұрыстығын тексеру және кассалық операциялардың дұрыс орындалуын бақылау;
кассалық операциялардағы қолма-қол ақшаның және бухгалтерлік есептің жүргізілуінің ауытқуын көрсету;
қолма-қол ақша операцияларының дұрыстығын, заңдылығын және шаруашылық мақсатын бекіту;
валюталық операциялардағы курстың дұрыстығы.
Кез келген кәсіпорында кварталына бір рет кассадағы барлық қолма-қол және қолма-қолсыз ақшалардың және басқа да құндылықтардың инвентаризациясы жүргізіледі. Ұйым басшыларының бекітілімі бойынша кассалы қойма есептеу үшін арнайы акт құрастыратын комиссия құрастырылады.
Инвентаризация алдында кассир арнайы құрылған комиссияға соңғы рет құжаттармен жүргізілген кассаның операциялар есебін, бағалы қағаздар айналымы туралы, кассаның кіріс және шығыс туралы есептерін ұсынады. Арнайы комиссия ұсынылған құжаттарға қатаң түрде тексеріс жүргізіп, құжаттардың дұрыс толтырылуын, операциялардың кассаның кітапқа дұрыс жазылуын тексереді.
Арнайы құрылған комиссия бақылауында кассадағы ақшаны кассир жеке-жеке есептейді. Кассадан қысқа мерзімге алынған ақшалар және оның қалдықтары көрсетілмейді.
Егер де инвентаризация нәтижесінде кассалық құндылықтардың артықшылығы және тапшылығы болса, барлық сома инвентаризациялық актте көрсетіледі.
Инвентаризациялық акт кассаны қайта есептеу кезіндегі болған оқиғаларды көрсету үшін қолданылады.
Инвентаризациялық комиссия ақша қаражаттарын кассадағы құндылықтарды, бағалы қағаздар және тағы да басқа толық қайта есептеу арқылы жүзеге асырады.
Инвентаризациялық акт екі дана толтырылады, біреуі арнайы комиссиямен, біреуі - материалды жауапты тұлғамен. Оның бір данасы шаруашылық субъектінің бухгалтериясына беріліп, екіншісі - материалды жауапты тұлғада қалады. Егер материалды жауапты тұлға өзгерген жағдайда акт үш дана толтырылады.
Инвентаризация алдында әр материалды жауапты тұлғадан қаржылық құндылықтарға жауапты екені туралы хаттама алынады және ол хаттама инвентаризациялық актке қосылады.
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Абленов Д.О. Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы, тәжірибесі:Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2017. -544 бет.
2. Даулетбаев Б.Т. Финансовый контроль и аудит. - Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2017.
3. Национальная система бухгалтерского учета в Республике Казахстан, Часть 1 В.И.Скала, Н.В.Скала, Б.В.Скала и др. -Алматы: "LEM",перераб. 2016. -424 с
Өткізу форматы: Қар кесегі (Ұжымдасып өз ойларымен бөлісе алады. Нақтылыққа үйренеді. Білім алушылардың айтылым, жазылым, тындалым дағдылары қалыптасады. Ынтымақтастық қарым-қатынас түзеді. Әрбір топ қатысушысы басқа топтарға бағыттап параққа сұрақ жазып лақтырады. Сұрақтармен кезек-кезек алмасады.)
Тақырып № 12. Арнайы бақылау бақылау және міндеттемелер аудиті
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Арнайы бақылау жэне міндеттемелер аудиті аясы. Ағымдағы міңдеттемелердщ аудиті.
2. Yenзақ мерзімді міндетгемелердің аудиті. Кредиторлық берешектің арнайы бақылау мен аудиті.
3. Жабдыктаушылар мен мердігерлермен есеп айырысудын бақылауы мен аудиті.
4. Бюджетпен есеп айырысудың бакылауы мен аудиті.
5. Еңбекақы төлеу бойынша есеп айырысудьщ аудиті.
Дәріс тезисі: Міндеттемелер аудитінің міндеттері болып табылады:
oo кредиторлық қарыздың пайда болу күні бойынша есептің дұрыс жүргізілуі және оның объективті түрде Бас кітап пен бухгалтерлік есеп регистрлерінің мәліметтерімен қосылу жолымен баланста көрініс табуын;
oo субъект кірісі ретінде кредиторлық қарызды уақытылы қабылдау және талап мерзімдерін сақтау: салықтық есепте 2 жыл аяғында, бухгалтерлік есепте - 3 жыл;
oo шағымдық жұмыстың жағдайы және олардың субъектімен қанағаттандырылуы;
oo кредиторлық қарызды инвентаризация және есепеулерді келістіру жолымен растау.
Міндеттемелер аудитінің ақпараттық базасының құрамына кіреді: кәсіпорынның есептік саясаты; бухгалтерлік баланс; Бас кітап; №6,8 журнал-ордері (егер есеп қолмен жүргізілсе) немесе машинограммалар (компьютеризация кезінде); несиелік келісім шарт; шот-фактура; теміржолдың жүкқұжаты; көлік- тауарлық жүкқұжаты; коносамент; әуе жүкқұжаты; сәйкестік сертификаты; кеден декларациясын; сақтандыру полюсін; коммерциялық акт; сапа мен санның белгіленген бөлінуіне арналған акт; қабылдау акті; комиссия мен консигнация келісім шарты және т.б.
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Абленов Д.О. Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы, тәжірибесі:Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2017. -544 бет.
2. Даулетбаев Б.Т. Финансовый контроль и аудит. - Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2017.
3. Национальная система бухгалтерского учета в Республике Казахстан, Часть 1 В.И.Скала, Н.В.Скала, Б.В.Скала и др. -Алматы: "LEM",перераб. 2016. -424 с
Өткізу форматы: дәстүрлі әдіс (слайд-презентация, тақырып бойынша баяндау, талқылау, сұрақ-жауап ұйымдастыру)
Тақырып № 13. Компания капиталы мен қаржылық жағдайына басқарушылық аудиті
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Капитал мен қаржылық жағдайға басқарушылық аудитінің мақсаты.
2. Жарғылық капиталдың ұйымдастырушылық аудиті. Резервтік капиталға атқарылымдық бақылау.
3. Эмиссиялық табыстың арнаулы аудиті. Бөлінбеген табыстын (жабылмаған залал) жүйелі аудиті.
4. Компанияның каржылық жағдайына терендетілген талдау.
Дәріс тезисі: Жарғылық капиталды енгізу мерзімдерінің толықтылығы мен қадағалануының тексеруі арқылы келесілерді бекіту жоспарланады:
- жарғылық капитал толығымен құрылды ма;
- қатысушылардың нақты салымдары құрылтайшылық құжаттар шарттарына сәйкес келе ме;
- заңнамаман және құрылтайшылық құжаттармен бекітілген жарғылық капиталға салымдар салу мерзімдері сақтала ма.
Жарғылық капиталға салымдар ақша, бағалы қағаздар, ақшалай құндылықты иеленетін басқа заттар немесе меншік құқықтары немесе басқа құқықтар арқылы жасалуы мүмкін. Аудиторға қатысушылар салымдарының дұрыс ақшалай бағалануын тексеру маңызды. Шаруашылық субъекттің қатысушысы салымының ақшалай бағалануы субъект құрылтайшыларының арасындағы келісім негізінде жүргізіледі, ал заңмен қарастырылған жағдайларда тәуелсіз эксперттік бағалауға жіберіледі.
Жарғылық капиталдың синтетикалық және аналитикалық есеп жүргізуінің дұрыстығын тексеру ұйымда қолданылатын есеп нысанына байланысты регистрлер мәліметтері бойынша жүргізіледі.
Акционерлік ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік мемлекеттік университеті
Экономика және құқық факультеті
Мемлекеттік басқару, қаржы және маркетинг кафедрасы
Бекітемін
Факультет деканы
______ Тасмаганбетов А.Б.
___ _______ 20 ж.
SYLLABUS
Даярлау бағытының коды және атауы
Әлеуметтік ғылымдар, экономика және бизнес
Білім беру бағдарламасының атауы мен шифры
5В050800 Есеп және аудит
Пән циклы атауы және коды
КП ТК KBМA 3303 Қаржылық бақылау және мемлекеттік аудит
Оқу формасы
күндізгі
Академиялық кредит
6
Академиялық сағат
180
Оқыту тілі
қазақ
Оқу жылы семестр
2019-20206
Білім деңгейі
бакалавриат
Ақтөбе, 2019 ж.
Студентке арналған пән бағдарламасы (SYLLABUS) (Оқу бағдарламасы Қаржылық бақылау және мемлекеттік аудит _15 01 2019_ ж.) негізінде құрастырылды.
Құрастырушылар:
Пән оқытушысы: ________ ___Токтарова М.А., аға оқытушы
(қолы ) (аты-жөні, қызметі)
Кафедра мәжілісінде қарастырылды
№ хаттама, _____ ______________________ 20___ж.
Кафеда меңгерушісі ________ Таскарина Б.М.
(қолы ) ( аты-жөні)
Факультеттің Әдістемелік кеңес мәжілісінде мақұлданды
№ хаттама, _____ ______________________ 20___ж.
Әдістемелік кеңес төрағасы ________ Тлеукабылова К.Б.
(қолы ) (аты-жөні)
1.КУРС ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР:
Пән оқытушысы: аға оқытушы, магистр Токтарова М.А.
байл. Тел. 22-15-04 ж., 87771350479 email madinatoktarova @mail.ru
Кабинет № 312; Мемлекеттік басқару, қаржы және маркетинг кафедрасы
2. ПӘННІҢ ҚЫСҚАША СИПАТТАМАСЫ:
Қаржылық бақылау және мемлекеттік аудит пәнін оқу барысында жоғары кәсіби білімді кадрларды дайындау бойынша нормативті-құқықтық акттер және мемлекеттік стандарттардың талаптары, нарық жағдайында бақылау-ревизиялық қызметтің аса маңызды бағыты ретіндегі қаржылық бақылаудың даму мәселелері, іс жүзіндегі қажеттілік біздің елімізде жоғары мемлекеттік билік органдарында есептік палаталардың, қаржылық бақылау комитеттері мен комиссиялардың, кәсіптік аудиторлар мен бухгалтерлер институтының, бірқатар арнайы пәндердің, соның ішінде Аудит теориясы, Аудит негіздері, Аудит, және Инвестициялық институттардағы аудит пәндерінің пайда болуын негіздейді.
3. ББ МОДУЛЬДІК ОҚУ ЖОСПАРЫНАН КӨШІРМЕ
Курс
Семестр
Дәріс
Практика
семинар
Зертханалық
ОСӨЖ
СӨЖ
Бақылау формасы
3
5
15
45
-
30
60
жазбаша
4. ПӘНДІ ОҚЫТУ МАҚСАТЫ: Қаржылық бақылау және мемлекеттік аудит пәнінің мақсаты - бақылау-ревизиялық жұмыстар мен аудиторлық қызметті ұйымдастыру және жүргізу бойынша білім алу.
5. ПӘН БОЙЫНША ҚАЛЫПТАСТЫН НЕГІЗГІ ҚҰЗІРЕТТІЛІКТЕР: бюджеттегі бастапқы құжаттардың мақсатын және классификациясын түсіну; операциялар немесе оқиғаларды тіркеуде қолданылатын нысандар мен талаптардың заңға сәйкестігі; кассалық операцияларды есепке алу үшін бастапқы құжаттарды, есепті тұлғалармен есептесуді, шот-фактураларды, тауарларды шығару шот-фактураларын толтыру; ұйымның активтері, міндеттемелері мен капиталдарының бар болуы мен қозғалысын есепке алу бойынша жұмыс жүргізу және оның экономикалық және қаржылық қызметінің нәтижелерін анықтау
6. ПӘНДІ ОҚЫТУ НӘТИЖЕЛЕРІ: оқылатын пәннің негізгі теориялық ұғымдарын және бақылау-ревизиялық жұмыстың, аудитті жүргізудің, ақпаратты талдау мен қаржылық шешімдерді қабылдаудың тәжірибелік дағдыларын жоғары деңгейде меңгеру.
Блум таксономиясы деңгейлері
Білу және түсіну
Қолдану
Талдау
Синтез
Бағалау
Оқыту нәтижелері (ОН)
Бюджеттік ұйымдардағы бастапқы құжаттарды, есепті тұлғалармен есептесуді, шот-фактураларды, тауарларды шығару шот-фактураларын толтыру; ұйымның активтері, міндеттемелері мен капиталдарының бар болуы мен қозғалысын есепке алу және бақылау жүргізу
нақты практикалық жағдайлар мен жағдаяттарда оқыған материалды қолдана білуі тақырыптардың есебі мен ұйымдастырылуын оқып үйреніп, қабілеттілігін тәжірибеде тексеру;
оқу материалдар- ының құрамдас бөліктерін жіктеқолдану іссапар шығыстарын және есепке алу бойынша жұмыс жүргізу және оның экономикалық және қаржылық қызметінің нәтижелерін анықтау, дұрыстығына талдау жүргізу
элементтерді қосу, жаңаша құрастыру- эссе, аналитикалық баяндамалар,мәнжазбалар жазу, жоспар курс бойынша алынған теориялық білімді нығайту және ақпараттарға талдау, сараптау жұмыстарына қатысты іс-тәжірибелік дағдыларды дарыту, құру
курс бойынша материалдың маңызын, қорытындылар сәйкестігін бағалау бағалай білуі
оқылатын пәннің негізгі теориялық ұғымдарын және бақылау-ревизиялық жұмыстың, аудитті жүргізудің, ақпаратты талдау мен қаржылық шешімдерді қабылдаудың тәжірибелік дағдыларын жоғары деңгейде меңгеру
7. ПӘННІҢ ПРЕКРЕКВИЗИТТЕРІ: Бухгалтерлік есеп, қаржылық есеп, кәсіпорын қаржысын басқару.
8. ПӘННІҢ ПОСТРЕКВИЗИТТЕРІ: дипломдық жобалау.
9.ПӘНДІ ӨТКІЗУ ФОРМАТЫ: интерактивті дискуссия, тренинг, ойын элементтерін пайдалану, дәстүрден тыс әдістер.
10. ОСӨЖ, СӨЖ кестесі:
№
ОСӨЖ СӨЖ тапсырмасы (тақырыбы)
Тапсырма түрі
Сағат саны
Орындалу мерзімі (апта күні мен уақыты кестеге сәйкес)
ОСӨЖ тапсырмалары
1
Қаржылық бақылаудың теориялық негіздері
Тақырып бойынша конспект
4
Сәрсенбі 10:30-11:20
Бейсенбі 10:30-11:20
2
Қаржылық бақылаудың халықаралық тәжірибесі
Тезис
4
Сәрсенбі 10:30-11:20
Бейсенбі 10:30-11:20
3
Қаржылық бақылау мен аудиттің әдіснамасы
Кестелер
4
Сәрсенбі 10:30-11:20
Бейсенбі 10:30-11:20
4
Қаржылық бақылауды ақпаратпен қамтамасыздандыру
Қосымша сұрақтарды конспектілеу
4
Сәрсенбі 10:30-11:20
Бейсенбі 10:30-11:20
5
Бақылау - тексеру жұмыстарын ұйымдастыру
Тақырып бойынша конспект
4
Сәрсенбі 10:30-11:20
Бейсенбі 10:30-11:20
6
Қаржылық аудиттің әдістемесі
Тезис
5
Сәрсенбі 10:30-11:20
Бейсенбі 10:30-11:20
7
Сатып алу циклінің функционалды аудиті және тауарлы-материалдық қорларды тексеру
Кестелер
5
Сәрсенбі 10:30-11:20
Бейсенбі 10:30-11:20
СӨЖ тапсырмалары
1
Төлем циклі мен ақша. Ақша ревизиясының жергілікті аудиті.
Жеке жоба
9
2 апта
2
Жүйелі бақылау мен инвестиция аудиті
Реферат.
9
3 апта
4 апта
3
Дебиторлық берешектің аудиттік құрылымы
Жеке жоба
9
5 апта
6 апта
4
Арнайы бақылау және бекітілген активтердің аудиті
Топтық жоба
9
7 апта
8 апта
5
Арнайы бақылау бақылау және міндеттемелер аудиті
Есеп тапсырмалар
9
9 апта
10 апта
6
Компания капиталы мен қаржылық жағдайына басқарушылық аудиті
Реферат
10
11 апта
12 апта
7
Мемлекеттік сектордың қаржылық бақылау мен аудиті
Тезис
10
13 апта
14 апта
8
Мемлекеттік ұйымдардағы ревизия мен бақылау
Эссе
10
15 апта
11. КУРСТЫҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ
11.1 Дәрістер
Тақырып №1. Қаржылық бақылаудың теориялық негіздері
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Бақылау теориялық негізі мен мәні.
2. Бақылауды жіктеудің сипаттары. Бақылау түрлері, бақылау-ревизиялық жұмыс нысандары, ревизия, тексеріс әдістері, мемлекеттік бақылау және аудиторлық бақылау
3. Қаржылық, шаруашылық, техникалық бақылау
Дәріс тезисі: Бақылау қоғамдық даму үлестерін басқарудың жүйесі болып табылады. Бақылаудың мемлекеттің міндеттері мен қызметтерін жүзеге асырудағы, қоғамдық өндірістің жоғары тиімділігін қамтамасыз етудегі, қаржылық, материалдық және еңбек ресурстарын дұрыс пайдаланудағы, заңдылық пен әлеуметтік әділеттілікті ұстанудағы ролі мен маңызы.
Бақылауды жіктеудің сипаттары. Бақылау түрлері, бақылау-ревизиялық жұмыс нысандары, ревизия, тексеріс әдістері, мемлекеттік бақылау және аудиторлық бақылау түсініктерінің анықтамалары. Қаржылық, шаруашылық, техникалық бақылау және басқа да арнайы бақылау түрлері. Ағымдық және мерзімдік бақылау. Алдын ала және кейінгі бақылау. Бақылау-ревизиялық жұмыс нысандарының, ревизиялар, тексерістер әдістерінің сипаттамасы.
Қаржылық бақылау мамандырылған қызмет болып табылады. Қаржылық бақылаудың бар болуы объективті түрде, қаржыға экономикалық категория ретінде бақылау функциясы керек екенімен негізделінеді. Осы функция көмегімен қаржы бөлу пропорцияларын, фондтардың пайда болу көздерін, олардың пайдалануын алдын ала ескертеді. Қаржылық бақылау функциясы қоғамның, ең алдымен мемлекеттің өндіріс, айырбас процесіне материалды игіліктердің бөлінуіне және пайдалануына ықпал етуге мүмкіндік береді.
Бақылаудың жүзеге асырудағы негізгі принциптер:
oo жиілілік,тұрақтылық,әмбебаптылық;
oo алдын ала болжау;
oo бақылау жұмысты дұрыс орындау нәтижесінде, жұмысты мұқият орындауында ғана жүзеге асатын әрекеттілік, нақтылық, жариялылық;
- бақылау органдардағы жұмысшылардың еркіндігі.
Қаржылық бақылаудың негізгі міндеттері:
1) Қаржылық міндеттердің мемлекет, ұйым, халық алдында орындалуын тексеруі.
2) Ақша ресурстарындағы субъектердің дұрыс пайдалануын тексеру.
3) Субъектердің қаржылық операцияларды, төлемдерді орындау кезде, ақша төлемдерін сақтау кезіндегі тәртіпті сақтау тексерісі.
4) Өндірістің ішкі резервтерін анықтау, шаруашылықтың рентабельділігін жоғарлату мүмкіншілігі, өндіріс еңбектерінің өсуі, айналым қаражаттарының айналымын тездету, материалды және ақша қаражаттарын неғұрлым үнемді пайдалану.
5) Қаржылық тәртіптің бұзылуын жою және алдын ала ескерту.
Қаржылық бақылаудың классификациясы-субъектердегі ерекшеліктеріне, бақылау әрекеттілігінің өту уақытына, бақылаудың өту тәсіліне негізделген.
Субъектілерге байланысты қаржылық бақылаудың келесі түрлері ажыратылады:
Жалпы мемлекеттік бақылау-жекеменшік түрлеріне, бақылау ведомосына қарамастан кез-келген бақылау объектілерінде жұмсалады. Оны мемлекеттік билік және басқару органдары жүзеге асады.
Жалпы мемлекеттік бақылауда салықтың бюджеттік,валюталық және кеден бақылауларын бөлуге болады.
Үкімет мемлекеттік бюджеттің құрылуын және орындалуын бақылайды, мемлекеттің қаржы саясатын жүзеге асырайды. Өз өкілеттілігіне сәйкес бақылау функцияларын атқарушы органдар өз орнында орындайды.
Ведомстволық қаржылық бақылау, бөлек министрлігтің өкілеттілігі шегінде, кәсіпорын, ұйым,мекеме жүйесіне кіретін ведомост негізінде жүзеге асырылады.
Ведомстволық бақылауда ішкі шаруашылық бақылау, яғни нақты шаруашылық субъектілерде жүзеге асырылатын(фирмалаларда, компанияларда,мекемелерде, ұйымдарда) бақылау жүргізіледі.
Уақыт өтуіне байланысты қаржылық бақылау алдын ала,ағымдағы және келешекті болып келеді.
Бақылаудың осы формалары көптеген бақылаушы органдарға лайықты.
Алдын ала қаржылық бақылау ақша құрылу,бөлу және пайдалану операцияларына дейін жүргізіледі, сондықтан да, ол қаржы тәртібінің бұзылуын ескеруде маңызды рөл атқарады. Бұл арада, қаржылық қызметтің жүзеге асуының негізгі болатын құжаттар тексеріледі-бюджеттік жоба, қаржылық жоспар,кредиттік және кассалық мәлімдеме және т.б
Ағымдағы қаржылық бақылау-бұл ақша операциясы процесінде болатын бақылау(мемлекет алдындағы қаржылық борыштардың орындалуы,әкімшілік-шаруашылық шығындарға инвестициялауға ақша қаражаттарының алынуы мен пайдалануы және т.б.
Келешекті қаржылық бақылау-қаржылық операция біткен уақытта жүзеге асырылады.
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Абленов Д.О. Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы, тәжірибесі:Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2017. -544 бет.
2. Даулетбаев Б.Т. Финансовый контроль и аудит. - Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2017.
3. Национальная система бухгалтерского учета в Республике Казахстан, Часть 1 В.И.Скала, Н.В.Скала, Б.В.Скала и др. -Алматы: "LEM",перераб. 2016. -424 с
Өткізу форматы: дәстүрлі әдіс (слайд-презентация, тақырып бойынша баяндау, талқылау, сұрақ-жауап ұйымдастыру)
Тақырып №2. Қаржылық бақылаудың халықаралық тәжірибесі
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Нарықтық экономикалы дамыған елдерде бюджеттік-қаржылық бақылауды ұйымдастыру.
2. Жоғарғы бақылау органдарының халықаралық ұйымы (INTOSAI). Қаржылық бақылаудың басқарушылық қағидаттары туралы Лима декларациясы.
3. Дамыған батыс елдеріндегі бюджеттік-қаржылық бақылаудың негізгі субъектілері мен құрылымы.
Дәріс тезисі: Нарықтық экономикалы дамыған елдерде бюджеттік-қаржылық бақылауды ұйымдастыру. АҚШ, Ұлыбритания, Германия; Франция, Швеция, Япония, Италия, Канада және т.б. дамыған шет мемлекеттердегі бюджеттік-қаржылық бақылаудың халықаралық тәжірибесі. Жоғарғы бақылау органдарының халықаралық ұйымы (INTOSAI). Қаржылық бақылаудың басқарушылық қағидаттары туралы Лима декларациясы.
Нарықтық экономикалы елдердегі бюджеттік-қаржылық бақылаудың ерекшеліктері.Дамыған батыс елдеріндегі бюджеттік-қаржылық бақылаудың негізгі субъектілері мен құрылымы. Қаржылық бақылаудың орталық және перифериялық құрамдас бөліктері. Мемлекеттік-қаржылық бақылау жүйесі: АҚШ Конгресінің басты бақылау басқармасы, Ұлыбританияның Ұлттық ревизиялық кеңесі, Германия, Франция және Венгриядағы Есептік палаталар. Қазына, қаржы министрлігі, салық органдары, федералды билік пен аймақтық әкімшілктердің қаржылық басқармаларының бақылау қызметтері. Экономикасы дамыған шет елдердегі мемлекеттік немесе үкіметтік, қоғамдық, ведомстволық және корпорациялық бақылау-ревизиялық органдарының өкілеттері, функциялары және қызметтерінің бағыттары.
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Абленов Д.О. Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы, тәжірибесі:Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2017. -544 бет.
2. Даулетбаев Б.Т. Финансовый контроль и аудит. - Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2017.
3. Национальная система бухгалтерского учета в Республике Казахстан, Часть 1 В.И.Скала, Н.В.Скала, Б.В.Скала и др. -Алматы: "LEM",перераб. 2016. -424 с
Өткізу форматы: дәстүрлі әдіс (слайд-презентация, тақырып бойынша баяндау, талқылау, сұрақ-жауап ұйымдастыру)
Тақырып №3. Қаржылық бақылау мен аудиттің әдіснамасы
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Бақылау ісінің қағидаларының мен тетіктерінің типтері. Бастапқы деректерді тексеру әдісін оңталандыру.
2. Құжаттардың сапасын бағалау өлшемі. Бақылаушының мінез-құлқындағы кәсіптік этика.
3. Бақылаушылық-аудиторлық қызметті құқықтық реттеу.
4. Аудиттің компоненттері, қағидалары және тұжырымдамалары.
5. Ішкі бақылаудың постулаттары, стандарттары және нормалары
Дәріс тезисі: Бақылау ісінің қағидаларының мен тетіктерінің типтері. Бастапқы деректерді тексеру әдісін оңталандыру. Құжаттардың сапасын бағалау өлшемі. Бақылаушының мінез-құлқындағы кәсіптік этика. Бақылаушылық-аудиторлық қызметті құқықтық реттеу. Аудиттің компоненттері, қағидалары және тұжырымдамалары. Ішкі бақылаудың постулаттары, стандарттары және нормалары.
Республикалық қаражат туралы заңмен қаражаттық ұйымдардың қаржыландыруы сәйкестікте жүзеге асады, шешімдермен соотвествующийге жергілікті қаражаттардың бекітуі туралы қаражаттық жыл, актілермен Қазақстан Республикасының үкіметтері және жергілікті атқару органдардың бекітілген төлқұжаттармен Қазақстан Республикасының қаражаты шығындарының бірыңғай қаражаттық таптастыруымен және қаржыландыру құрама жоспарымен, сонымен қатар қаржыландыру жоспарымен міндеттемелермен және мемлекеттік мекемелердің төлеміне және есеп-қисаптардың оларға.
Қаражаттық мекемелердің қаржыландыру негізгі принциптарымен бірлік принциптары келеді, нақтылықтар, жариялықтың және дербестіктің.
Базамен заңға сүйінген бірыңғай қаржыландыру 1 бірлігі қамтамасыз етіледі, Қазақстан Республикасының қаражаты шығындарының бірыңғай қаражаттық таптастыруымен.
Қазақстан Республикасының әлеуметтік - экономикалық даму жоспар индикативногосы параметрлермен сәйкестікке олардың қаражаттардың шығындардың 2 нақтылығы түсінде көрумен жетеді, аумақтардың даму экономикалық және әлеуметтік бағдарламаларының Қазақстан Республикасының президент жыл сайынғы жолдаулары есепке ала.
Шығындардың 3 жариялығы қаражаттардың атқаруы туралы есептеу нәтижелерінің жариялауымен жетеді.
Қаражаттық құралдардың шығындау бағыттары 4 дербестік анықтама құқығымен қамтамасыз етіледі.
Республикалық қаражат туралы заң қабыл алуынан кейін 10 күн ішінде қаражаттық бағдарлама төлқұжаттары қаражаттық мекемелердің қаржыландыру негізгі әдістерімен қаражаттық бағдарламалардың әкімдерімен өңдеу және бекіту келеді немесе маслихата шешімдері жергілікті қаражат туралы.
Қаражат атқаруына арналған құрастырылады:
- қаражаттық бағдарламалардың қаржыландыру жоспарлары(ішкі программалардың) міндеттемелермен және мемлекеттік мекемелердің төлеміне.
- қаражаттық бағдарламалардың қаржыландыру жоспарлары(ішкі программалардың) міндеттемелермен және қаражаттық бағдарламалардың әкімдерінің төлеміне.
Қаражаттық бағдарламалардың қаржыландыру жоспарлары(ішкі программалардың) міндеттемелермен және қаражаттық бағдарламалардың әкімдерінің төлеміне (ішкі программалардың) республикалық қаражат туралы заңмен сәйкестікте өңделеді және маслихатов шешімдерімен лайықты қаражаттық жылға жергілікті қаражаттардың бекітуі туралы, актілермен Қазақстан Республикасының үкіметтері және жергілікті атқару органдардың, төлқұжаттармен есептердің бірыңғай қаражаттық, бірыңғай стандартты жоспарымен және қаражат атқаруымен мемлекеттік мекеме негізгі құжаттарымен келеді.
Қаржыландыру жоспары мемлекеттік мекеме міндеттемелерімен құралдардың көлемдері анықтайды, қайсы шектерде госучреждение құқық міндеттемелер, шаралардың орындауына арналған қабылдайды, алдын ала ескерілгендердің төлқұжаттарда.
Қаржыландыру жоспары жылдық сомаларының айлық таратуы міндеттемелермен -, әрбір қаражаттық бағдарламамен шаралардың өткізу мезгілдерімен міндеттеме қабыл алуы мезгілдеріне тиісті талапқа сай болу.
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Абленов Д.О. Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы, тәжірибесі:Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2017. -544 бет.
2. Даулетбаев Б.Т. Финансовый контроль и аудит. - Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2017.
3. Национальная система бухгалтерского учета в Республике Казахстан, Часть 1 В.И.Скала, Н.В.Скала, Б.В.Скала и др. -Алматы: "LEM",перераб. 2016. -424 с
Өткізу форматы: дәстүрлі әдіс (слайд-презентация, тақырып бойынша баяндау, талқылау, сұрақ-жауап ұйымдастыру)
Тақырып №4. Қаржылық бақылауды ақпаратпен қамтамасыздандыру
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Іскерлік ақпарат көздерінің түрлері. Бастапқы мәліметтердің сапасын реттеу.
2. Қаржылықты есептілікті бағалау критерийлері. Бақылау дәлелдемелерінің жіктемесі.
3. Қаржылық бақылаудың маңыздылығы және аудиторлық тәуекел.
Дәріс тезисі: Іскерлік ақпарат кәздерінің түрлері. Бастапқы мәліметтердің сапасын реттеу. Қаржылықты есептілікті бағалау критерийлері. Бақылау дәлелдемелерінің жіктемесі. Қаржылық бақылаудың маңыздылығы және аудиторлық тәуекел.
Бағдарламалардың әкіміне қаржыландыру есебі (ішкі программалардың). Шоттар, арналғандар қаржыландыру есебіне арналған және олардың хат-хабары.
Сәйкестікте РК қаржы министірлік қаржы мекемесі департаменті республикалық қаражат шығындарының қолысымен, бекітілгеннің миналардың финнмен, сонымен қатар бар болатын қаражаттық қорлардың шектерінде, №1, түр қазыналық рұқсаттары республикалық қаражаттық бағдарламалардың әкімдеріне береді соңғылар, өз кезегінде, ведомствоға қарастымен - республикалық қаражаттық бағдарлама әкім рұқсат түр №2.
Шығындарға беру - қазыналық рұқсаттардың республикалық қаражатпен, бірыңғай қазыналық шотта азат құралдардың қалдығы есепке ала шығарылады және пайдаланылмаған лимиттардың қалдығының.
Қаржы мекемесі органдарында түр республикалық қаражаттық бағдарламалардың әкім рұқсаты негізінде №2 және №2 түр бұйрықтар қаражаттық құралдарды реттеуші төменгі ал анықталған ретте мекеме шығындарына қаражаттық шот ашылады.
Шығындардың жүзеге асыруы қаражаттық есептерден бөлінген лимиттардың шектерінде шығындардың қаражаттық таптастыру ерекшіліктерімен қаржы мекемесімен шығарылады, ашықтардың ағымдағы қаражаттық жылға. Мақсаттық тағайындаумен қатал республикалық қаражат құралдарының қолдануы жүзеге асады.
Бақылауға арналған 3. қаражаттық қаржы бөлулердің ішкі таратуының ар жағында лимиттарының таратуының ар жағында бақылау карточкасы арналған
Қалдықтар шотпен 09 ашық лимиттар қаражатпен мемлекеттік мекеме қаражаттық шотымен лимиттардың қалдығына тиісті талапқа сай болу.
Бухгалтерлік жазулардың дұрыстық салыстырып тексеруіне арналған шотпен 09 мемлекеттік мекеме ай соңғы күнінің артынан жазып алуды алады беттің шоттар және лимиттер.
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Абленов Д.О. Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы, тәжірибесі:Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2017. -544 бет.
2. Даулетбаев Б.Т. Финансовый контроль и аудит. - Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2017.
3. Национальная система бухгалтерского учета в Республике Казахстан, Часть 1 В.И.Скала, Н.В.Скала, Б.В.Скала и др. -Алматы: "LEM",перераб. 2016. -424 с
Өткізу форматы: дәстүрлі әдіс (слайд-презентация, тақырып бойынша баяндау, талқылау, сұрақ-жауап ұйымдастыру)
Тақырып № 5. Бақылау-ревизиялық жұмысты ұйымдастыру
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Бақылау-ревизиялық жұмыстың ұйымдастырылуы. Бақылау-ревизиялық жұмыс бойынша жоспарлық құжаттардың дайындалуы және мазмұны.
2. Бақылау органдарының жұмысында өзара әрекеттесуін қамтамасыз ету бойынша шаралар.
3. Ведомстводан тыс және ведомстволық бақылау органдарының жұмысын координациялауын қамтамасыз ету мәселелері.
Дәріс тезисі: Бақылау-ревизиялық жұмыстың дұрыс ұйымдастырылуы- ревизиялар мен тексерістердің сапалы жүргізулінің, табылған кемшіліктер мен қатерліктердің алдын алу мен жойылуының негізгі шарты. Бақылау-ревизиялық жұмыс бойынша жоспарлық құжаттардың дайындалуы және мазмұны. Бақылау органдарының жұмысында өзара әрекеттесуін қамтамасыз ету бойынша шаралар. Ведомстводан тыс және ведомстволық бақылау органдарының жұмысын координациялауын қамтамасыз ету мәселелері.
Төлқұжат қаражаттықтың РКпен үкіметпен бағдарламалар - бекітілетін немесе жергілікті атқару органмен құжат, мақсаттар, күтілетін нәтижелер, жауапты орындаушыларды анықтаушы, орындалу мезгілдері, ұлттық валютаға құн, қаржыландыру қайнарлары және қаражаттық бағдарлама басқа мінездемелері.
Қаражаттық бағдарлама қаржыландыру жоспары (ішкі программаның)- міндеттемелердің қабыл алу айлық графигы экономикалық таптастыру кесуінде
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Абленов Д.О. Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы, тәжірибесі:Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2017. -544 бет.
2. Даулетбаев Б.Т. Финансовый контроль и аудит. - Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2017.
3. Национальная система бухгалтерского учета в Республике Казахстан, Часть 1 В.И.Скала, Н.В.Скала, Б.В.Скала и др. -Алматы: "LEM",перераб. 2016. -424 с
Өткізу форматы: дәстүрлі әдіс (слайд-презентация, тақырып бойынша баяндау, талқылау, сұрақ-жауап ұйымдастыру)
Тақырып № 6. Қаржылық аудиттің әдістемесі
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Экономика субъектілердің аудитінің жалпы ережелері.
2. Құрылтайшылык кұжаттар мен кәсіпорынның есеп саясатын тексеру.
3. Қаржылық есептеме аудиті процесінің сипаттамасы.
4. Шаруашылық операциялар циклінің терендетілген аудиті. Өңдірістің сатып алу және пайда табу циклдерінің аудиті.
Дәріс тезисі: Бақылау қоғамдық даму үлестерін басқарудың жүйесі болып табылады. Бақылаудың мемлекеттің міндеттері мен қызметтерін жүзеге асырудағы, қоғамдық өндірістің жоғары тиімділігін қамтамасыз етудегі, қаржылық, материалдық және еңбек ресурстарын дұрыс пайдаланудағы, заңдылық пен әлеуметтік әділеттілікті ұстанудағы ролі мен маңызы.
Бақылауды жіктеудің сипаттары. Бақылау түрлері, бақылау-ревизиялық жұмыс нысандары, ревизия, тексеріс әдістері, мемлекеттік бақылау және аудиторлық бақылау түсініктерінің анықтамалары. Қаржылық, шаруашылық, техникалық бақылау және басқа да арнайы бақылау түрлері. Ағымдық және мерзімдік бақылау. Алдын ала және кейінгі бақылау. Бақылау-ревизиялық жұмыс нысандарының, ревизиялар, тексерістер әдістерінің сипаттамасы.
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Абленов Д.О. Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы, тәжірибесі:Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2017. -544 бет.
2. Даулетбаев Б.Т. Финансовый контроль и аудит. - Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2017.
3. Национальная система бухгалтерского учета в Республике Казахстан, Часть 1 В.И.Скала, Н.В.Скала, Б.В.Скала и др. -Алматы: "LEM",перераб. 2016. -424 с
Өткізу форматы: дәстүрлі әдіс (слайд-презентация, тақырып бойынша баяндау, талқылау, сұрақ-жауап ұйымдастыру)
Тақырып № 7. Сатып алу циклінің функционалды аудиті және тауарлы-материалдық қорларды тексеру
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Сатып алу циклінің функционалдық тағайындалуы
2. Қорлардың кұрылуын және қолданылуын бақылау.
3. Дайын өнім және оны сатудың жергілікгі аудиті.
4. Тауарлы-материалдық қорлардьң аудиті және оны тексеру.
Дәріс тезисі: Жүргізу толықтығына қарай аудит кешенді, функционалдық және локальды болады. Аудит түрлерінің әрқайсысының өзіндік ерекшеліктері бар. Функционалдық аудит ретінде әр түрлі сатыдағы процесс, цикл және шаруашылық іс-қызметі түрлері бойынша белгілі бір басқару функцияларын атқару жағдайын мақсатты түрде бақылау түсіндіріледі. Операциондық аудиттің осы түрінің маңызды сипаттамалары арасында ең алдымен зерттеудің тереңдігі мен аудиторлардың бизнесті басқарудағы әр түрлі функциялары бойынша еңбекке мамандану мүмкіндігін атап айтқан жөн. Функционалдық аудит шеңберінде менеджмент, маркетинг, қаржы, бухгалтерлік есеп, экономикалық талдау, еңбек, материалдық және қаржылық ресурстарды басқару жағдайын ішкі шаруашылық бақылау функцияларын орындауды тексеру жасалады.
Функционалдық аудит өндірістік ресурстарды қолдану мен процестерді, сатылы және циклдерді қалыптастыру бойынша жүргізіле алады. Шаруашылық жүргізуші субъектілердің жабдықтау, өндірістік және қаржылық іс-қызметінде өндірістік ресурстарды басқару функцияларын орындаудың іс жүзіндегі нақты жағдайын зеерттеудің кешенді тәсілі ең пайдалы болып табылады.
Сатып алу цикліне материалдық емес активтер, негізгі құралдар, тауарлы-материалдық қорлар және басқа активтер сатып алынатын, қарыз міндеттемелері құралатын және солар бойынша төлемдер жүргізілетін шаруашылық операциялар жатады. Мысалы, сатып алу циклінің аудиті кезінде тексеруді активтер сатып алынуын бейнелейтін шоттар (2730, 2410, 2310, 1310, 1350, 1330, 1420) дебетіне, ал жеткізушілер және мердігерлермен есеп айырысуды сипаттайтын шоттардың (3310, 3370, 3390, 4430, 4110 т.б) кредитіне алуға болады.
Тауарлы-материалдық қорларға (ТМҚ) сатып алу циклінің функционалдық аудитін қаржылық есеп берудің мәліметтерін және бегілі бір кезең ішіндегі олардың қозғалысы туралы алғашқы құжаттарды қарастырудан басталады. Бастапқы есепті ұйымдастыруда қабылдауды, құжатта ресімдеуді, тиеу-тасу жұмыстарын, материалдық ресурстардың қозғалысын, сақталуын және ұтымды қолданылуын бақылау мен орналастыруды тікелей жүзеге асыратын қойма шаруашылығы қызметкерлері маңызды рөл атқарады.
Шаруашылық жүргізуші субъектілерді сатып алу, өндіріс және дайын өнімді өткізу циклдерінің функционалдық аудитінің маңызды кезеңдері мыналар:
1. Материалдық ресурстармен жабдықтауды ұйымдастыру жағдайын тексеру;
2. Қалыптасқан тауарлы-материалдық қорларды басқару жүйесін талдау;
3. Қорлардың жағдайын және олардың қолданылу деңгейін бағалау;
4. Қойма шаруашылығын ұйымдастырудың жағдайын тексеру;
5. Таурлы-материалдық қорлармен жасалатын операцияларды есепте көрсетудің дұрыстығын тексеру;
6. Қорларды түгендеудің жүйелілігі мен дұрыстығын зерттеу;
7. Тауарлы-материалдық құндылықтарды қолдануды ішкі бақыла жағдайын бағалау;
8. Жабдықтау-дайындау іс-қызметі есебін, басқаруды және талдауды жақсарту бойынша ұсыныстар әзірлеу.
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Абленов Д.О. Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы, тәжірибесі:Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2017. -544 бет.
2. Даулетбаев Б.Т. Финансовый контроль и аудит. - Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2017.
3. Национальная система бухгалтерского учета в Республике Казахстан, Часть 1 В.И.Скала, Н.В.Скала, Б.В.Скала и др. -Алматы: "LEM",перераб. 2016. -424 с
Өткізу форматы: дәстүрлі әдіс (слайд-презентация, тақырып бойынша баяндау, талқылау, сұрақ-жауап ұйымдастыру)
Тақырып № 8. Төлем циклі мен ақша. Ақша ревизиясының жергілікті аудиті
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Төлеу циклі мен ақша ревизиясыньң жергілікті аудитінің стратегиясы.
2. Ақша операцияларына ревизия.
3. Кассаны және кассалық операцияларды тексеру. Банкілік операциянын жергілікгі аудиті.
Дәріс тезисі: Төлеу циклі мен ақша ревизиясыньң жергілікті аудитінің стратегиясы. Ақша операцияларына ревизия. Кассаны және кассалық операцияларды тексеру. Банкілік операциянын жергілікгі аудиті.
Мемлекеттік мекеме қабылданған міндеттеме - міндеттемесі төлеммен, тіркелген органдарда МФРК. қаржы мекеместері
Рұқсат - құжат, қаражаттық құралдарды обьем анықтаушы, шектерде қайсының мемлекеттік мекемелер міндеттемелерді қабылдайды төлеудің.
Есептік дәуір - дәуір, жаңа қаражаттық жылға кіруші емес, ағымда қайсыны қорытынды операцияларды өткізіледі бірақ ағып кеткен қаражаттық жылға қамсыздандырылған қаржыландырумен емес инвестициялық жобаларға бекітілген қаражаттық шығындарға, сонымен қатар ресми трансферттердің қаражатына қатарға енгізумен. 15 қаражатқа арналған есептік дәуір жыл алдындағы аяқталынады марта жыл ағымдағы.
Қаражаттық жыл - жүйелі есептік - қаражаттық дәуір, басталушы 1 қаңтар және календарлық жыл аяқталушы 31 желтоқсаны. Қаражаттық жыл есептік дәуірді қоспайды.
Қаражаттан функционал топ - топ төлемі, бағытталатын функционал мақсаттардың орындалу мақсатымен.
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Абленов Д.О. Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы, тәжірибесі:Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2017. -544 бет.
2. Даулетбаев Б.Т. Финансовый контроль и аудит. - Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2017.
3. Национальная система бухгалтерского учета в Республике Казахстан, Часть 1 В.И.Скала, Н.В.Скала, Б.В.Скала и др. -Алматы: "LEM",перераб. 2016. -424 с
Өткізу форматы: дәстүрлі әдіс (слайд-презентация, тақырып бойынша баяндау, талқылау, сұрақ-жауап ұйымдастыру)
Тақырып № 9. Жүйелі бақылау мен и нвестиция аудиті
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Жүйелі бақылау мен инвестиция аудитінің мақсаты мен міндетгері.
2. Жүйелі бакылау инвестициясын жоспарлау мен алдын ала тестілендіру.
3. Жүйелі бақылау инвестициясы аудитінің мәлімет көздері мен процедуралары.
4. Инвестиция операцияларын мәні бойынша тексеру және жүйелі бақылау.
Дәріс тезисі: Жүйелі бақылау мен инвестиция аудитінің мақсаты мен міндеттері. Жүйелі бакылау инвестициясын жоспарлау мен алдын ала тестілендіру. Жүйелі бақылау инвестициясы аудитінің мәлімет көздері мен процедуралары. Инвестиция операцияларын мәні бойынша тексеру және жүйелі бақылау.
Жалпы аудитті ұйымдастырудың әдістері және аудиторлық тексеруді өткізудің әдістері бар. Жалпы аудитті ұйымдастырудың әдістері арасында келесілерді атап кетуге болады: жаппай тексеру, таңдамалы тексеру, құрама тексеру, құжаттық тексеру, фактілік тексеру. Тексеру кезіндегі бухгалтерлік мәліметтердің қамтылу көлеміне байланысты жаппай, таңдамалы және құрамалы тексеру түрлері, ал тексеруді өткізу орнына байланысты - құжаттық (камеральдық) және фактілік түрлері ажыратылады.
Жаппай тексеру біріншілік бухгалтерлік құжаттардың барлық жиынтығының, аналитикалық және синтетикалық есептің регистрлерінің, бухгалтерлік есеп берудің толық жете (детальное) зерттелуін болжамдайды. Сонымен бірге біріншілік құжаттар мәліметтері аналитикалық есеп (жеке шоттар) регистрлерінің мазмұнымен сәйкестендіріледі, содан кейін аналитикалық есеп мәліметтерінің синтетикалық шот бойынша айналымдар мен қалдықтарға сәйкестілігі қабылданады, баланстың сәйкес баптарындағы есеп беру уақытына синтетикалық шоттар бойынша қалдықтардың дұрыс көрініс табуы тексеріледі.
Таңдамалы тексеру ықтималдық теориясының заңдарына негізделген, оларға сәйкес тексеріліп жатқан жиынтық туралы жеткілікті дәл (белгілі бір критерий бойынша) мәліметтерді оның салыстырмалы аз бөлігінен алуға болады. Дегенмен, сұрыптау репрезентативті, яғни келісті (представительной) болуы тиіс.
Стандарттың репрезентативтілігін қамтамасыз ету үшін келесі әдістердің бірін қолдану ұсынылады:
- кездейсоқ сұрыптау - кездейсоқ сандар кестесі бойынша жүргізілуі мүмкін;
- жүйелік сұрыптау - элементтердің кездейсоқ таңдалған саннан бастап тұрақты интервал арқылы сұрыптауды айқындайды. Интервал жиынтық элементтерінің белгілі бір санында (мысалы, осы санаттың барлық құжаттарынан әрбір жиырмасыншы құжат зерттеледі), не құндық бағада (мысалы, элементтер құнының жиынтығында әрбір келесі миллион рубльге шағатын сальдоны немесе шот бойынша айналымды құрайтын элемент таңдалады) құрылады;
- құрамалы сұрыптау - кездейсоқ және жүйелік сұрыптаудың түрлі әдістерінің қиыстыруын сипаттайды.
Құрамалы тексеру жаппай және таңдамалы тексеру әдістерінің бірігуімен сипатталады. Бұл жалпы алғанда тексерудің тиімділігін жоғарлатуға, оны өткізу шығындарын төмендетуге және уақытты біршама ықшамдауға мүмкіндік береді.
Құжаттық тексеру бухгалтерлік есептің, бухгалтерлік және салықтық есеп берудің біріншілік және жиынтық құжаттарын зерделеумен шектеледі, тексеріліп жатқан экономикалық субъекттің жетекшілер және қызметкерлер құрамының ауызша сұрауын, инвентаризацияның жүргізілуін болжамайды.
Фактілік тексеру тексеру (аудирленетін) объектісіне шығу арқылы жүзеге асырылады. Аудиторлық тексеруді өткізудің төменде аталған әдістері тексерудің дәл осы түрлеріне жатады. Құжаттық тексеру де, фактілік тексеру де жаппай, таңдамалы немесе құрамалы болуы мүмкін.
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Абленов Д.О. Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы, тәжірибесі:Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2017. -544 бет.
2. Даулетбаев Б.Т. Финансовый контроль и аудит. - Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2017.
3. Национальная система бухгалтерского учета в Республике Казахстан, Часть 1 В.И.Скала, Н.В.Скала, Б.В.Скала и др. -Алматы: "LEM",перераб. 2016. -424 с
Өткізу форматы: дәстүрлі әдіс (слайд-презентация, тақырып бойынша баяндау, талқылау, сұрақ-жауап ұйымдастыру)
Тақырып № 10. Дебиторлық берешектің аудиттік құрылымы
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Аудит құрылымының аясымен мақсаты.
2. Дебиторлық берешектің аудиттік кұрылымының әдістерін тандауы.
3. Дебиторлык берешектің аудиттік құрылымын ұйьмдастыру.
4. Дебиторлық берешектің операциялық талдауы.
Дәріс тезисі: Дебиторлық борыш деп белгілі бір қарым - қатынасқа байланысты заңды және жеке тұлғалардың шаруашылық субьектісінің алдындағы сатып алған тауарлары, субьектінің оларға көрсеткен қызметтері үшін,
сондай - ақ жұмысшылар мен қызметкерлердің субьектіден аванс ретінде алған немесе несиеге, қарызға алған тауарлары мен материалдары үшін қайтаруға тиісті борыштарын айтады. Осы субьектіге берешек борышы бар кәсіпорындар мен ұйымдар және тұлғалар дебиторлар болып табылады.
Есеп беретін уақыттан кейінгі бір жыл ішінде алынатын (өтелетін) дебиторлық борыштар ағымдағы активтер қатарына есептелінеді. 1 жылдан астам уақыт ішінде алынатын дебиторлық борыштар ұзақмерзімді активтерге жатады.
Дебиторлық берешектер қатарына жататындар:
- сатып алушылар мен тапсырысшылардың дебиторлық берешегі;
- еншілес ұйымдардың дебиторлық берешегі;
- қауымдастырылған және бірлескен ұйымдардың, филиалдар мен құрылымдық бөлімшелердің дебиторлық берешегі;
- қызметкерлердің дебиторлық берешегі;
oo жалдау бойынша дебиторлық берешек;
oo алуға сыйақылар;
oo күмәнді талаптар бойынша резервтер;
oo өзге де дебиторлық берешек.
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Абленов Д.О. Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы, тәжірибесі:Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2017. -544 бет.
2. Даулетбаев Б.Т. Финансовый контроль и аудит. - Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2017.
3. Национальная система бухгалтерского учета в Республике Казахстан, Часть 1 В.И.Скала, Н.В.Скала, Б.В.Скала и др. -Алматы: "LEM",перераб. 2016. -424 с
Өткізу форматы: дәстүрлі әдіс (слайд-презентация, тақырып бойынша баяндау, талқылау, сұрақ-жауап ұйымдастыру)
Тақырып № 11. Арнайы бақылау бақылау және бекітілген активтердің аудиті
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Арнайы бакылаудың стратегиясы мен бекітілген активтердің аудиті.
2. Материалдьқ емес активтердің жағдайы туралы ақпараттың маңыздылығын тексеру.
3. Негізгі қордың қозғалысының аудиті.
4. Негізгі қордың қалыптасуы мен пайдалану операцияларын тексеру.
5. Негізгі қорды жалға алу мен жөндеудің аудиті.
Дәріс тезисі: Қолма-қол ақшаның аудиті мен бақылауының ақпараттық базасына жатады: кәсіпорынның есептік саясаты; бухгалтерлік баланс; Бас кітап; ақша-қаражаттарының қозғалысы туралы есеп; журнал-ордер №1, 2 және ведомость №1, 2 (есепті қолмен жүргізгенде) немесе машинограммалар (компьютеризция кезінде); инвентаризациондық комиссиясы мен материалды жауапты түлғаларды (кассирлерді) тағайындау жөніндегі тексерілетін субъект басшысының бұйрығы; кіріс және шығыс кассалық ордерлері, төлем ведомосттері; кассалық кітап; ақшалық және есеп айырысу чектері; қолма-ақшамен төлеуге объявление; төлем талап-тапсырмасы; банк выпискасы; валюталық карточкалар.
Қолма-қол ақшаны тексеру мен бақылау келесі ретпен жүргізіледі:
+ субъекттің есеп саясатымен танысу, оның ішінде: кассалық есептемені ұсыну мерзімділігі қандай, кассадағы қолма-қол ақшаға инвентаризация жүргізу мерзімдері, қандай мекемелерде және қандай шотта қолма-қол ақшалар бар;
+ бухгалтерлік баланс бойынша кассадағы қолма-қол ақшалардың, жыл аяғы мен жыл басындағы банктің есеп айырысу, валюталық және ерекше шоттағы ақшалардың дұрыстығы мен тепе-теңдігін анықтап, Бас кітап пен аналитикалық есеп регистріндегі ақпаратмен салыстырады;
+ ақша-қаражаттарының қозғалысы жөніндегі қүжаттарды тексереді,құжаттардағы барлық реквизиттердің толтырылуын;
+ келер кезеңге қолма-қол ақша-қаражаттар инвентаризация актілерімен танысады.
Субъект кассасы қолма-қол ақшалар (ұлттық және шетел валютасында) мен ақшалы құжаттарды (бағалы қағаздар,қатаң есептеме бланкі) сақтау, қабылдау және беруге арналған.
Қолма-қол ақшаны кассада сақтау, қабылдау және беру ҚР-ның Ұлттық банкімен кассалық операцияларға сай жүргізіледі.
Кез келген мемлекеттік, кооперативті, акционерлік қоғам, ұжымдық, бірлестік, жеке және басқа да кәсіпорын мен мекемелер өз меншігіне қарамастан банктік мекемелерде сақтауға болады.
Кәсіпорын басқа шаруашылық субъектілермен қолма-қол және қолма-қолсыз ақша түрінде банк арқылы өз міндеттемелерін өтейді.
Қолма-қол кассадағы бақылау және аудит міндеттері келесідей:
мекеменің кассалық шаруашылықтың дұрыстығын тексеру және кассалық операциялардың дұрыс орындалуын бақылау;
кассалық операциялардағы қолма-қол ақшаның және бухгалтерлік есептің жүргізілуінің ауытқуын көрсету;
қолма-қол ақша операцияларының дұрыстығын, заңдылығын және шаруашылық мақсатын бекіту;
валюталық операциялардағы курстың дұрыстығы.
Кез келген кәсіпорында кварталына бір рет кассадағы барлық қолма-қол және қолма-қолсыз ақшалардың және басқа да құндылықтардың инвентаризациясы жүргізіледі. Ұйым басшыларының бекітілімі бойынша кассалы қойма есептеу үшін арнайы акт құрастыратын комиссия құрастырылады.
Инвентаризация алдында кассир арнайы құрылған комиссияға соңғы рет құжаттармен жүргізілген кассаның операциялар есебін, бағалы қағаздар айналымы туралы, кассаның кіріс және шығыс туралы есептерін ұсынады. Арнайы комиссия ұсынылған құжаттарға қатаң түрде тексеріс жүргізіп, құжаттардың дұрыс толтырылуын, операциялардың кассаның кітапқа дұрыс жазылуын тексереді.
Арнайы құрылған комиссия бақылауында кассадағы ақшаны кассир жеке-жеке есептейді. Кассадан қысқа мерзімге алынған ақшалар және оның қалдықтары көрсетілмейді.
Егер де инвентаризация нәтижесінде кассалық құндылықтардың артықшылығы және тапшылығы болса, барлық сома инвентаризациялық актте көрсетіледі.
Инвентаризациялық акт кассаны қайта есептеу кезіндегі болған оқиғаларды көрсету үшін қолданылады.
Инвентаризациялық комиссия ақша қаражаттарын кассадағы құндылықтарды, бағалы қағаздар және тағы да басқа толық қайта есептеу арқылы жүзеге асырады.
Инвентаризациялық акт екі дана толтырылады, біреуі арнайы комиссиямен, біреуі - материалды жауапты тұлғамен. Оның бір данасы шаруашылық субъектінің бухгалтериясына беріліп, екіншісі - материалды жауапты тұлғада қалады. Егер материалды жауапты тұлға өзгерген жағдайда акт үш дана толтырылады.
Инвентаризация алдында әр материалды жауапты тұлғадан қаржылық құндылықтарға жауапты екені туралы хаттама алынады және ол хаттама инвентаризациялық актке қосылады.
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Абленов Д.О. Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы, тәжірибесі:Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2017. -544 бет.
2. Даулетбаев Б.Т. Финансовый контроль и аудит. - Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2017.
3. Национальная система бухгалтерского учета в Республике Казахстан, Часть 1 В.И.Скала, Н.В.Скала, Б.В.Скала и др. -Алматы: "LEM",перераб. 2016. -424 с
Өткізу форматы: Қар кесегі (Ұжымдасып өз ойларымен бөлісе алады. Нақтылыққа үйренеді. Білім алушылардың айтылым, жазылым, тындалым дағдылары қалыптасады. Ынтымақтастық қарым-қатынас түзеді. Әрбір топ қатысушысы басқа топтарға бағыттап параққа сұрақ жазып лақтырады. Сұрақтармен кезек-кезек алмасады.)
Тақырып № 12. Арнайы бақылау бақылау және міндеттемелер аудиті
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Арнайы бақылау жэне міндеттемелер аудиті аясы. Ағымдағы міңдеттемелердщ аудиті.
2. Yenзақ мерзімді міндетгемелердің аудиті. Кредиторлық берешектің арнайы бақылау мен аудиті.
3. Жабдыктаушылар мен мердігерлермен есеп айырысудын бақылауы мен аудиті.
4. Бюджетпен есеп айырысудың бакылауы мен аудиті.
5. Еңбекақы төлеу бойынша есеп айырысудьщ аудиті.
Дәріс тезисі: Міндеттемелер аудитінің міндеттері болып табылады:
oo кредиторлық қарыздың пайда болу күні бойынша есептің дұрыс жүргізілуі және оның объективті түрде Бас кітап пен бухгалтерлік есеп регистрлерінің мәліметтерімен қосылу жолымен баланста көрініс табуын;
oo субъект кірісі ретінде кредиторлық қарызды уақытылы қабылдау және талап мерзімдерін сақтау: салықтық есепте 2 жыл аяғында, бухгалтерлік есепте - 3 жыл;
oo шағымдық жұмыстың жағдайы және олардың субъектімен қанағаттандырылуы;
oo кредиторлық қарызды инвентаризация және есепеулерді келістіру жолымен растау.
Міндеттемелер аудитінің ақпараттық базасының құрамына кіреді: кәсіпорынның есептік саясаты; бухгалтерлік баланс; Бас кітап; №6,8 журнал-ордері (егер есеп қолмен жүргізілсе) немесе машинограммалар (компьютеризация кезінде); несиелік келісім шарт; шот-фактура; теміржолдың жүкқұжаты; көлік- тауарлық жүкқұжаты; коносамент; әуе жүкқұжаты; сәйкестік сертификаты; кеден декларациясын; сақтандыру полюсін; коммерциялық акт; сапа мен санның белгіленген бөлінуіне арналған акт; қабылдау акті; комиссия мен консигнация келісім шарты және т.б.
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Абленов Д.О. Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит: теориясы, әдіснамасы, тәжірибесі:Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2017. -544 бет.
2. Даулетбаев Б.Т. Финансовый контроль и аудит. - Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2017.
3. Национальная система бухгалтерского учета в Республике Казахстан, Часть 1 В.И.Скала, Н.В.Скала, Б.В.Скала и др. -Алматы: "LEM",перераб. 2016. -424 с
Өткізу форматы: дәстүрлі әдіс (слайд-презентация, тақырып бойынша баяндау, талқылау, сұрақ-жауап ұйымдастыру)
Тақырып № 13. Компания капиталы мен қаржылық жағдайына басқарушылық аудиті
Сағат саны - 1сағат
Жоспар:
1. Капитал мен қаржылық жағдайға басқарушылық аудитінің мақсаты.
2. Жарғылық капиталдың ұйымдастырушылық аудиті. Резервтік капиталға атқарылымдық бақылау.
3. Эмиссиялық табыстың арнаулы аудиті. Бөлінбеген табыстын (жабылмаған залал) жүйелі аудиті.
4. Компанияның каржылық жағдайына терендетілген талдау.
Дәріс тезисі: Жарғылық капиталды енгізу мерзімдерінің толықтылығы мен қадағалануының тексеруі арқылы келесілерді бекіту жоспарланады:
- жарғылық капитал толығымен құрылды ма;
- қатысушылардың нақты салымдары құрылтайшылық құжаттар шарттарына сәйкес келе ме;
- заңнамаман және құрылтайшылық құжаттармен бекітілген жарғылық капиталға салымдар салу мерзімдері сақтала ма.
Жарғылық капиталға салымдар ақша, бағалы қағаздар, ақшалай құндылықты иеленетін басқа заттар немесе меншік құқықтары немесе басқа құқықтар арқылы жасалуы мүмкін. Аудиторға қатысушылар салымдарының дұрыс ақшалай бағалануын тексеру маңызды. Шаруашылық субъекттің қатысушысы салымының ақшалай бағалануы субъект құрылтайшыларының арасындағы келісім негізінде жүргізіледі, ал заңмен қарастырылған жағдайларда тәуелсіз эксперттік бағалауға жіберіледі.
Жарғылық капиталдың синтетикалық және аналитикалық есеп жүргізуінің дұрыстығын тексеру ұйымда қолданылатын есеп нысанына байланысты регистрлер мәліметтері бойынша жүргізіледі.
Акционерлік ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz