Сақтау шарты реалды шарт

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ
МИНИСТРЛІГІ
Ш. ЕСЕНОВ атындағы КАСПИЙ МЕМЛЕКЕТТІК ТЕХНОЛОГИЯЛАР
ЖӘНЕ ИНЖИНИРИНГ УНИВЕРСИТЕТІ
Бизнес және құқық факультеті
Құқықтану кафедрасы

Курстық жұмыс
Пәні:Қазақстан Республикасының Азаматтық құқығының(Ерекше бөлімі)
Тақырыбы: Сақтау шартының түсінігі, түрлері және элементтері

Орындаған:Қайратқызы Гаухар ЮП-18-3 студенті
Рецензент: з.ғ.к.,доцент
.Садуақасова Л.О

Ақтау-2020

МАЗМҰНЫ

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

1. Сақтау шартының түсінігі, түрлері және элементтері
1.1. Сақтау шартының ұғымы және шарт жасау тәртібі ... ... ... ... ... ... ...
1.2. Сақтау шартының мерзімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.3. Сақтау шартының мазмүны субъектілері тараптары ... ... ... ... ... ...
2 Сақтаудың жекелеген түрлері
2.1. Ломбарда сақтау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2. Көлік ұйымдарының сақтау камераларында сақтау ... ... ... ... ... ... ...
2.3. Ұймыдардың киім ілгіштерінде сақтау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ..
2.4. Қонақ үйде сақтау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.5. Даулы заттарды сақтау секвестр ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.6Тауар қоймасында сақтау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Кіріспе
Сактау шарты бойынша бір тарап (сақтаушы) оған екінші тараптың (жүк берушінің) берген затын сақтауға және бүл затты сақталған күйінде қайтаруға міндеттенеді (ҚР АК 768-6. 1-т.).
Сақтау мәселесін баяндайтын бірқатар теориялық зерттеулерде атап өтілгендей сақтау қызмет көрсетудің ерекше түрі, Соның ішінде қызмет көрсетулердің ішінде азаматтық-құқықтық міндеттемелер арқылы қамтамасыз етіле алатын кең таралған түрлерінің бірі болып табылады.
Қазіргі қоғамда сақтау бойынша қатынастардың кеңінен таралуын толық түсінуге болады. Азамат өз үйінен шығып, қоғамдық орындарға барғанда-ақ заттарды сақтауға беру қажеттілігі жиі туындайды. Мұндай жағдайларда азамат үшін шарт еркіндігі, біз бүған мән бермесек те, елеулі түрде шектеледі. Білім беру, дәрігерлік, өзге де мекемелерде, ұйымдарда, театрлар мен т.б. жерлерде сырт киімді гардеробқа өткізу талабы белгіленуі мүмкін. Дүкендерде (сауда кәсіпорындарда) сөмкелерді, қол сандықтарды, кейстер мен өзге де ұқсас заттарды сақтауға өткізуді талап ете алады.
Тақырыптың сипаттамасы:Жалпы пайдаланыстағы орындарда (базаларда) саудамен айналысатын кәсіпкерлер базарларға тиесілі үй-жайларда сақтау қызметін пайдалана алады. Жалпы кіші кәсіпкерлік субъектілеріне (сауда фирмаларына) өз тауарларының сақталуын қамтамасыз ету үшін сақтаумен кәсіби түрде айналысатын субъектілердің қызметтерін пайдалану тиімдірек болып табылуы мүмкін. Бұл аталған кәсіпкерлерге қайта үй жайларының құрылысына (оларды сатып алуға) оларды жалға алуға, күзетуге, сондай-ақ қойма жабдықтарын сатып алуға қомақты соманы жіберуге мәжбүр болғанның орнына өзінің айналым қаражаттарын жұмсамауға мүмкіндік береді.
Тақырыптың өзектілігі:Сақтау қажеттілігі зандардың талаптарына сәйкес туындайтын жағдайлар да орын алады. Мысалы, арестке алынған мүлікті, мұраға қалдырылған мүлікті, кеден қоймаларындағы мүлікті және т.б. сақтау жүзеге асырылады.
Заттардың белгілі бір түрлері тек тиісті жағдайлары бар, заттардың сақталуын қамтамасыз ете алатын соның ішінде, ұрлаудан сақтай алатын, оларды беру мен сақтауға қабылдаудың тиісті режимін қамтамасыз ететін сақтаушылармен ғана сақталады.Әрине, мұндай жағдайларда да заттарды сақтауға беру қажеттілігі туындайтын болады.
Яғни, сақтау бойынша міндеттеменің туындауы әртүрлі себептермен жетеленуі мүмкін және ол тек сақтау шартына ғана байланысты туындамайды. Алайда сақтау шарты басқа да барлық жағдайларда осындай міндеттеменің туындауының негізі болып табылады. Сақтаушы тұлға мен заттарды сақтауға берген түлғаның құқықтары мен міндеттері шартқа сәйкес сақтау туралы ережелермен анықталатын болады. Қазіргі жағдайларда мүлікті сақтау бойынша міндеттердің тұлғаға оның еркінен тыс жүктелуі, сирек кездесетін жағдайларды қоспағанда, мүмкін емес екенін атап өткен жөн. Сондықтан біз, мұны қаласақ та, қаламасақ та сақтау шартының құрылымына жүгінуге мәжбүр боламыз.
Сақтау қолданылатын аялар сақтаудың жекелеген түрлерін сондай-ақ, сақтау қатынастарын реттейтін заңнама актілерін қарастыру атап өту кезінде тағы бір рет сипатталатын нақтырақ болады.
Тақырыптың мақсаты мен міндеттері:Бұл дипломдық жұмыстағы көзделген басты мақсат сақтау шарты туралы жалпы ережерге қатысты сұрақтардың жауаптарын жарыққа шығарып,осы мәселе жөнінде тың көзқарас,тұжырымдама беру.
Тақырыптың құрылымы:Аталған тақырыпқа жазылған курстық жұмыстың көлемі кіріспеден,үш бөлімнен,және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1-тарау. Сақтау шартының түсінігі, түрлері және элементтері
1.1. Сақтау шартының ұғымы және шарт жасау тәртібі
Сақтау шарты ауызша және жай жазбаша нысанда да бекітілуі мүмкін. Жазбаша нысаны өз бетінше толтыру жолымен немесе заңнамамен көзделген жағдайларда, сақтау құжатының барлық талап етілетін реквизиттерін сақтау жолымен жасалады. Ауызша нысанда сақтаудың тұрмыстық қызмет көрсетуге деген шарттары бекітіледі. Сондай-ақ, ауызша нысанда заттарды қысқа мерзімге вокзалдардың әуе жайлардың мекемелердің, кәсіпорындардың, театрлардың, мұражайлардың стадиондардың, асханалардың және т.б. сақтау камералары мен киім ілгіштеріне сақтаушының нөмірлерді, жетондарды және басқа да заңды деп танылған белгілерді беруі арқылы тапсыру жүзеге асырылады. Бұған қоса заттарды төтенше жағдайлар кезіндеде (өрт, су тасқыны және т.б.) сақтауға өткізу де ауызша нысанда жүзеге асырылуы мүмкін.
Аталған жағдайларды қоспағанда сақтау шарты жазбаша нысанда жасалуға тиіс. Егер сақтауға алынған заттар сақтаушы жүк берушіге сақтау қолхатын, түбіртек, куәлік, сақтаушы қол қойған өзге де құжаттар беру жолымен куәландырылған болса, шарттың жазбаша нысаны сақталған болып есептеледі.
Егер шарттың заңмен көзделген нысаны сақталса не сақтаушы шарттың жасалу, оның орындалу фактісін дауламаса, онда сақтауға алынған зат пен сақтаушы қайтарған заттың бірдейлігі туралы дау туған жағдайда куәгерлік айғақтарға жол беріледі.
Заттарды төтенше жағдайлар кезінде сақтауға өткізу, шарттың жазбаша нысаны болмаған жағдайда сақтауға өткізілген заттардың құнына қарамастан куәгерлік айғақтар бойынша дәлелденуі мүмкін.
Елеулі айырмашылық сақтаудың күрделі шартқа енуі мен сақтаудың аралас шартқа енуі арасында айқын көрініс табады. Бірақ, жоғарыда айтылғанды ескере отырып, М.И.Брагинскийдің "сақтау шарттың басқа элементтерімен қосылып кететін күрделі шартқа қарағанда оған белгіленген біртұтас құқықтық режимге бағынады аралас кезінде АК 412-бабы күшіне енеді"деген біржақты пікірі дұрыстау емес деген ойдамыз. Мүмкін, күрделі шарт қатынастарын тікелей реттейтін нормалар әрекетінің басымдығы және сақтау туралы нормаларды қолдану мүмкіндігі туралы айтқан жөн болар. Әйтпегенде, күрделі шарттар аясында "жүк элементін" сақтауды бөліп көрсету мәнісінен айырылады. Бұған қоса, заңнаманы осылай талқылау арқылы біз бірқатар ұқсас жағдайларда сақтау туралы нормалардың жалпы бағыттаушы маңызын елеулі түрде төмендетіп аламыз. Сақтаушылар және жүк берушілер деп- тікелей аталмаған субъектілердің құқықтары мен міндеттерін анықтауда айтарлықтай қиыншылықтар туындайды, алайда олардың іс жүзіндегі жағдайы сақтаушы мен жүк берушінің жағдайы сияқты болып табылады немесе соған жақынырақ болады.
Сақтау шартын (міндеттемесін) аралас шарттардан бөлектеген жөн. Бұл сақтау шартының өзі туралы толық пікір әсер алуға мүмкіңдік береді.
Сақтау шартының қарым-қатынасы туралы осы мәселені баяндауда А.П.Сергеева мен Ю.К.Толстойдың редакторлығымен шыққан азаматтық құқық оқулығының авторлары қомақты үлес қосты.
Аталған оқулықтың авторлары атап өткендей, сақтаудың жалға алу мен ссудадан ерекшелігі -- сақтаушының мүліктің сақталуын оны пайдалану құқықтарын иеленбей қамтамасыз етуге тиіс екенінде. Ал жалға алушы мен несие беруші мүлікті пайдалану құқығын иеленеді. Яғни екі жағдайда да мүлікті уақытша иелікке берудің мақсаттары әртүрлі осының өзі салыстырмалы талдау жасауға түрткі болды.
Аталған ерекшелікке сүйене отырып, сақтаушының әрекеттерін, егер ол өзінің шарттық өкілеттіктерін асыра отырып, мүлікті пайдаланатын болса, заңсыз деп тануға болады. Жалға алу шартында сақтау элементін бөліп көрсету мүмкін емес, өйткені жалға алушы, мүлікті уақытша болса да өз иелігіне ала отырып, оны өз мақсаттары үшін сақтайтын болады. Мүліктің сақталуын қамтамасыз ету бойынша жалға алушының міндеттері тікелей мүлікті жалға. алу шартынан туындайды тек осы шарттьң ерекшелігін құрайды. Жоғарыда мүлікті жалға алу шартын қарастыра отырып, біз мүлікті ұстау жөніндегі ауыртпалық сәйкесінше жалға алушыға өтуге тиіс екендігі туралы айтқанбыз. Егер де сақтау шарты туралы сөз қозғайтын болсақ, онда мүлікті ұстау ауыртпалығын сақтаушыға беруге жол берілмейді.
Осы айтылған сөз аралас шарттардың соның ішінде жалға алу элементтері бар сақтау шартының бекітілуін жоққа шығармайды. Мұндай сәттерде, тиісінше жалға алу немесе сақтау туралы нормаларды қандай пропорцияда, тараптардьщ қандай қатынастарына қолдануды анықтау міндеті туындайды. Бұл жөнсіз мәселе емес. Мәселен, жалға беруші мүлікті жалға бере отырып, затты пайдалану нәтижесінде оның мүмкін болатын тозуымен алдын-ала келіседі. Ал, жүк беруші болса затты бұрынғы күйінде, тозусыз қайта алуға жиынтық айырмашылығы айқын көрінеді. Қандай нормалар басымды болып табылады, тараптар мүдделерінің балансы қайда?
Бұл даулар бойынша істерді шеше алатын аяттар, сондай-ақ зерттеушілер мен азаматтық құқықтың өзге де мамандары үшін күрделі сұрақтар болып табылады.
Сондықтан олардың мәнісіне, мазмұнына нормативтік реттелуі мен осыған байланысты, мүмкін болатын тәжірибелік айырмашылықтарға сүйене отырып біз сақтаумен заем сақтау мен қозғалмайтын мүлікті күзету шарттарын ажыратамыз.
Бірақ біз аталған оқулық авторларының мынадай пікірмен келіспейміз: "сақтау шартын, басқа азаматтық-құқықтық міндеттемелердің құрамдас бөліктері болып табылатын мүліктің сақталуын қамтамасыз ету жөніндегі міндеттерден ажырату қажет. Дәлірек айтқанда, мұндай міндеттер заңмен мердігерге (АК 914-бабы) тасымалдаушыға (АК 796-бабы) комиссионерге (АК 998-бабы) және бірқатар өзге міндеттемелердің қатысушыларына жүктеледі. Осындай және соларға ұқсас барлық жағдайларда тараптардың өзара қарым-қатынастары сақтау шарты туралы нормалармен емес тиісті шарттар туралы ережелермен реттеледі". Келіспеушілік себебін жоғарыда атап өткенбіз. Жалға алушы мүлікті өз мақсаттары үшін алатын жалға алуға қарағанда, кәдімгі сақтаушы сияқты, мердігер де затты құр сақтайды және мердігердің осы міндетінің тәртібін реттеу үшін мердігерлік туралы нормалардың өзі жеткіліксіз болғанда сақтау туралы нормалар қолданылуға тиіс. Енді шарттың өзін нақты қарастыруға көшейік.
Сақтау шарты реалды шарт. Бұл ҚР АК 768-бабының 2-тармағының мазмұнынан көрінеді. Онда сақтау шарты зат сақталуға берілген кезден бастап жасалған деп танылатындығы, тікелей көрсетілген. Аталған норма мағынасынан туындайтындай, бұл шарттың мәнісі тараптардың еркі бойынша консенсуалды шарт құрылымын қолдануға бейімделмеген. Өйткені алдын ала келісім бойынша жүк берушіні сақтаушымен мәжбүр ету мүм кіндігі ең алдымен егер бұл басқа тұлғалардың мүдделеріне зиян (шарттық немесе шарттық емес) келтірмейтін болса өз мүлкін билік ету мүмкіндігі болуға тиіс меншік иесі ретіндегі жүк беруші мүдделеріне зиян келтірер еді. Жүк беруші шарттан бас тарту кезінде бүл орын алмайды (орын алмауға тиіс), өтйкені кәсіпкер болып табылмайтын сақтаушы сақтау бойынша қызмет көрсетуден жүйелі негізде пайда табуды жоспарламайды.
Сақтаушы рөлінде кәсіпкер тұрса басқаша болады. Онымен сақтаудың консенсуалды шарты бекітілуі мүмкін (ҚР АК 769-6. 1-т). Бұл жағдайда заң шығарушы сақтаушының заңды мүдделерін ескереді.
Кәсіпкермен бекітілетін сақтау шартын консенсуалды сипат қана емес, сондай-ақ оның жариялылығы да ерекшелендіреді (ҚР АК 770-бап).
.
Сақтаушының нөмірлер, жетондар және басқа да заңцы деп танылған белгілер беруі арқылы заттарды қысқа мерзімге сақгауга сақтау камераларына және вокзалдардың, әуежайлардың, мекемелердің, кәсіпорындардың, театрлардың, мұражайлардың, стадиондардың, асханалардың жәнет.б. киім ілгіштеріне өткізулерді қоспағанда, сақтау шарты жазбаша түрде жасалуға тиіс. Егер сақтауға алыеған заттар сақтаушы жүк берушіге сақтау қолхаиын, түбіртек, куәлік, сақтаушы қол қойған өзге де құжаттар беру жолымен куәландырылған болса, шарттың жазбаша нысаны сақталған болып есептеледі. Тұрмыстық қызмет көрсету түріндегі сақтау шарты ауызша нысанда жасалуы мүмкін. Сақтауға алынған зат пен сақтаушы қайтарған заттың бірдейлігі туралы дау туған жағдайда куәгерлік айғақгарға жол беріледі. Заттарды төтенше жағдайлар (өрт, су тасқыны және басқалар) кезінде сақ-тауға өткізу, шарттың жазбаша нысаны болмаған жағдайда сақгауға еткізілген зат-тардың қунына қарамастан куәгерлік айғақтар бойынша дәлелденуі мүмкін.

1.2. Сақтау шартының мерзімі
Сақтауды реттейтін АК нормаларының мағынасына сәйкес сақтау шарты қысқа мерзімді ретінде бекітілуі мүмкін. Мерзімдік белгісі бойынша дәл осы шарттарды бөлудің тәжірибелік маңызы бар. Бұл олардың нысанының ерекшеліктерімен байланысты (оларды ауызша бекітуге мүмкіндік беретіндігімен). Қандай мерзімнің қысқа болып табылатындығы көрсетілмеген кейбір жағдайларда шарт мерзімі қалыптасқан жағдайдан айқындалуы мүмкін. Мәселен, театрдың стадионның мұражайдың киім ілгішіне сақтауға еткізілетін зат соларда болатын уақытқа ғана сақталады. Қысқа мерзімді шарт сол бір немесе өзге мекеменің жұмыс тәртібіне бағдарланатын киім ілгіштің жұмыс тәртібінің ұзақтығы бойынша анықталуы мүмкін.
Зат көлік ұйымдарының сақтау камераларына өткізілгенде сақтау мерзімі сақтаудың тиісті ережелерімен анықталады және бірнеше тәуліктен аспайды.
АК 773-бабында сақтау шартын талап етілмелі мерзімге немесе мерзімін көрсетпей бекіту мүмкіндігі туралы айтылады.
Онымен қатар жоғарыда атап өтілгендей сақтаудың мерзімді шарттары да бекітілуі мүмкін.
Соңғыларының мерзімі сақтаушы міндеттерінің уақыт ішіндегі шектерін анықтайды. Басқа тұстарында ол талап етілмей немесе мерзімсіз шарт сияқты әрекет ете алады. Тек, мерзімді шарт бойынша сақтаушы мерзімнің аяқталу сәтіне затты қайтарудың барлық жағдайларын, мүмкіндікггерін қамтамасыз етуге міндетті екенін есте ұстаған жөн. Өз кезегінде жүк беруші де құқық бұзушы рөлінде болып қалмас үшін мерзімнің аяқталу сәтінде затты алуға тиіс.
Талап етілмелі шарттың мәнісі -- жүк берушіге шартты кез келген уақытта, шартты бұзумен сақтаушыға келтірілген шығындарды оған жүктеу қаупінсіз, бұзу құқығы берілетіндігінде. Талап етілмелі шарт мерзімді де мерзімсіз де сақтау шартының элементтерін қамтуы мүмкін.
Талап етілмелі шарттың бекіту сақтаушының да құқықтық жағдайын өзгертеді. Егер зат талап етілмелі сақтауға өткізілгеп болса шарт мерзімі оны бекіту жағдайларынан туындайды, сақтаушы осындай жағдайлардағы заттың әдеттегі сақталу мерзімі өткен соң жүк бсрушінін заттарды қайтып алуын талап етуге құқылы. Сақтаушы, сонымен бірге, жүк берушіге затты қабыл-дап алуға жететіндей қисынды мерзім беруге міндетті.
Мерзімсіз сақтау шартының құрылымы сақтаушы мен беруші мүдделерінің теңдігіне негізделеді. Сақтауды аяқтаудың дәл қажетті мерзімі туралы сенімді емес жүк беруші сақтаушымсн затты сақтау бойынша сақтаушы міндетінің жоғарғы шегі формальді түрде шектелмейтіндігі туралы келісімге келе алады. Осы ған сүйене отырып, жүк беруші өзінің белгілі бір кезекті сатып алушыны тауып әкелуі мүмкін, оның өндірістік мақсаттарда пайдалануы мүмкін және т.с.с.
Жүк беруші шарт бойынша саі^гаудың өзге мерзімі көзделгенде де кез келген уақытта сақтаушыдан затты талап етуге қүқьілы. Алайда бұл жағдайда жүк беруші, егер шартта өзгеше көзделмесе, сақгаушыға міндеттеменің мерзімінен бурын, тоқтатылуынан туған залалдарды етеуге міндетті. Сақтау шарты бойынша сақтаушыға берілетін сыйақы мөлшері тараптардың келісімімен белгіленеді. Заң актілерінде белгіленген жағдайларда сыйақының мөлшері таксалар, ставкалар, тарифтер бойынша айқындалуы мүмкін. Тараптардың келісуімен немесе заң актілерімен сақтаудыңтегін түрі шарттас-тырылуы мүмкін. Тегін сақтау кезінде жүк беруші сақгаушыға заттарды сақтау үшін қажетті, нақты жумсалған шығындарды өтеуге міндетті. Егер заңдарда немесе тараптардың келісімінде езгеше көзделмеген болса, сақтаушыға сақтағаны үшін сыйақы сақтау аяқталған соң, ал егер кезеңбойыншатөлеу көзделген болса - әрбір кезеңнің аяқгалуы бойынша төленуге тиіс. Егер сақтау, шартта белгіленген сақтау мерзімінен бүрын тоқгаса, сақтаушыға сыйақының соған мөлшерлес бөлігі төленуі тиіс. Егер шартга көзделген мерзім өткеннен кейін сақтауда тұрған затты жүк беруші қайтарып алмаған болса, ол сақтаушыға затты будан әрі сақтағаны үшін сол бұрынғы мөлшерде сыйақы телеуге міндетті. Егер шартта өзгеше көзделмесе, сақтау бойынша шығындар сыйақының сомасына енгізіледі. Төтенше шығындар сыйақыныңсомасына немесе шартта көзделген шығындардың құрамына кірмейді деп ұйғарылады. Сақтаушы өзіне берілген заттардың сақталуын қамтамасыз ету үшін шартта көзделген, сондай-ақ басқа да қажетті барлық шараларды қолдануға міндетгі. Егер сақгау тегін жүзеге асырылатын болса, сақгаушы сакгауға алынған затқа өз заты сиякш қамқорлық жасауға міндетті. Зат оның табиғи бұзылуы немесе табиғи кемуі ескеріле отырып сақтауға қабылданған күйінде қайтарылуға тиіс. Шартта көзделген, сондай-ақ, егер затты пайдалану оныңсақталуын қамтама-сыз етуі үшін қажет болған жағдайларды қоспағанда, сақұаушының затты пайдалануға қуқығы жоқ. Сақтаушы затты қайтарумен қатар, егер шартта өзгеше көзделмеген болса, оны сақтау уақытында алынған нәтижелер мен кірістерді де беруге құқылы. ьЗатты сақтаудың сақгау шартында көзделген жағдайларын өзгерту қажет бол-ған кезде сактаушы бұл туралы жүк берушіге дереу хабарлауға және оның жауабын күтуге міндетті. Заттың жоғапу және бүліну қаупі туған жағдайда сақтаушы жүк берушінің жауабын күтпестен, сақтаудың шартта көзделген әдісі мен орнын өзгертуге міндетті (осы баптың 1-тармағы). Егер зат сақталу кезінде бүлінуге ұшыраса немесе оның сақталуын қамтама-сыз етуге мумкіндік бермейтін және жүк беруші тарапынан шаралар қолдануды күтуге болмайтын басқа жағдайлар туындағанда, сақтаушы сақгау және сату бойынша өз шығындарын етей отырып, зәтты немесе оның бір бөлігін сатуға құқылы. Егер заң актілерінде немесе шартта өзгеше көзделмеген болса, сақтаушының жүк берушінің келісімінсіз, егер бұл орайда жүк берушінің мүдделеріндегі қажеттілік тумаса және сақгаушы оның келісуін алу мүмкіндіпнен айырылса, затты үшінші тұлғаға беруге құқығы жоқ. Заттың үшінші тұлғаға берілгендігі туралы сақгаушы дереу жүк берушіге хабарлауға міндетті. Сақтаушы затты сақтауға берген үшінші тұлғаның іс-әрекеті үшін жауап береді.

1.3. Сақтау шартының мазмұны субъектілері (тараптары)
Жоғарыда атап кеткендей, сақтау шарты жеке тұрмыстық қажеттіліктерді қанағатандырушы бола алады. Бұл азаматтың ұзақ іссапарға кетуіне байланысты өз туысқанын (танысын) затты сақтауға қабылдауға өтінетін жағдайларда орын алады. Бұл сақтауға үй-жануарларын өсімдіктерді және т.б. беруге қатысты болуы мүмкін. Кейбір жағдайларда сол бір азаматтар қандай да бір объективті не субъективті себептер бойынша ломбард мекемелеріне (теле радио жабдықтарын сақтау үшін) арнайы құрылған фирмаларға, асыл тастар мен металлдардан жасалған бұйымдарды, құжаттарды сақтау үшін банктерге жүгінетін болады.
Сақтау жоғарыда аталғандай кәсіпкерлік айналым қажеттіліктеріне қызмет көрсетеді. Ауыл шаруашылық өнімдерін өндірушілер үшін сақтау шешуші маңызға ие. Егер тиісті түрде жабдықталған қоймалар пайдаланылмайтын болса, онда ауыл шаруашылық өнімін өндірудің өзі еш мағынаға ие болмайды, өйткені өнім бүлініп кетеді.
Сақтау шартының қолданылу аяларын қосымша сипаттау оның субъектілік қатарын айқындау мақсатында беріліп отыр.
Аса көп жағдайларда сақтаушылар ретінде де жүк берушілер ретінде де азаматтар шығаға алады (тұрмыстық сақтау). Кейде шартты азаматтармен жеке кәсіпкерлер немесе занды тұлға ретіндегі ұйымдастырушылық құқықтық нысандағы кәсіпкерлер, ломбардтар, банктер бекітеді. Бұл сақтау шартының тұтынушылық сипатын қамтамасыз етеді. Заңмен көзделген жағдайларда, кәсіби сақтаушылар жекелеген заттарды сақтауға лицензия алуға тиіс. Коммерциялық болып табылмайтын заңды тұлғалар (мекемелер) сақтау қатынастарына тек сыртқы киімді, сөмкелерді, қол шатырларды, бас киімдерді және т.б. орналастыру үшін ғана түседі. Кейбір жағдайларда олар сақтауды (міндеттемені, сақтау шарты емес) іс жүргізушілік заңнама өзге де заңнама (мәселен табылған заттар орны (стол находок) нормаларының әрекет етуіне байланысты немесе өзінің арнайы құқық қабілеттілігін жүзеге асыру аясында жүзеге асырады. Коммерциялық емес заңды тұлғалар өздерінің уақытша бос тұрған үй-жайларын сақтау қызметтеріне мұқтаж субъектілермен сақтау жасасудың белгіленген режимін сақтауға міндетті.
Сондай-ақ сақтау шартының екі жағынан да жеке кәсіпкерлікті де заңды тұлға түріндегі ұйымдастырушылық кәсіпкерлікті де жүзеге асыратын кәсіпкерлер шыға алады.
Сақтау шартының сол бір немесе өзге түрлеріндегі нақты субъектілік құрамды кейінірек қарастырамыз.
Сақтау шартының пәні. Бұрын әрекет еткен заңнамада мүлікті сақтау туралы сөз болған. Яғни сақтау пәні нақтыланбаған. Қазіргі әрекет етуші заңнамада шарт пәні ретінде заттың (заттардың) өзі анықталған. Бұл шешім орынды және толық түсіндіріле алады. Бұрынғы заңнамада "мүлік" пен "зат" түсініктерінің арасындағы айырмашылық сірә теориялық сипатқа ие болды. Соның салдарынан сақтау пәнін анықтау үшін "мүлік" терминін де қолдануға болар еді. Қазіргі жағдайда, яғни заңнамаға сәйкес мүлік құрамы соншалықты біртектес болмаған кезде, шарт пәнінің мұндай анықтамасы шарт түсінігін бұрмалауға алып келуі мүмкін. Сақтау шарты өз бетінше "консервативті" деуге де болады. Егер сатып алу-сату, жалға алу, сыйға тарту және кейбір өзге шарттар үшін олардың пәндері бола алатын объектілер аясы бірден кеңейтілсе, сақтау шарты үшін ол бұрынғы қалпын сақтап қалды.

2-тарау. Сақтаудың жекелеген түрлері
2.1. Ломбардта сақтау
Жылжымалы мүлікті кепілге қою арқылы азаматтарға несие берумен қатар, ломбардта оларға сақтау бойынша қызметтер де көрсетеді. Ломбардтың осы қызмет түрлеріндегі көрінген айырмашылықтарға қарамастан оларды біріктіретін белгілер де бар. Ломбардтар басым жағдайларда табиғаты жағынан банктік болып табылатын қызметті жүзеге асырады.
Сол себептен ломбардтар барлық жағдайларда қаржылық банктік емес ұйымдар ретіндегі олардың арнайы құқық қабілеттілігімен қамтылатын құқықтық қатынастарға қатысады. Олардың қызметі ломбардтар туралы қызметтен басқа Ұлттық Банк басқармасымен 23 тамыз 1997 жылы бекітілген банктік емес қаржылық мекемелер туралы Ережемен реттеледі. Ломбард кепілге несие беру үшін де, азаматтардың құныдылықтарын сақтау үшін де Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің лицензиясын алуға міндетті. Заттарды салу кезінде де ломбард олардың сақталуын қамтамасыз ету міндетін алады, яғни бұл жағдайда да сақтау қатынастары пайда болады.
Ломбард заттарды сақтаудың жария шартын жасасады жөне осыған орай ол өзіне жүгінген тұлғалармен шарт бекітуден бас тартуға қүқылы емес. Егер клиент жүгінген сәтте ломбардта сақтау үшін қажет бос алаңдар (сейфтер, шкафтар немесе үй-жайлар) болмаса ғана бас тартуға жол беріледі.
Заттарды ломбардта сақтау шарты сондай-ак, қосылу шарты да болып табылады. Әрбір ломбард ҚР АК мен ломбардтар туралы ереженің негізінде заттарды сақтаудың ішкі ережелерін шығарады, олар заңнаманың императивтік нормаларына қайшы келмеуге тиіс. Сақтауға бекітілген қосылу шартының жағдайлары негізінен осындай ережелермен реттеледі, Біздің білуімізше, қосылу шартының негізгі белгілерінің бірі - бұл оның барлық тұтынушылар үшін бір ізге түсірілген мазмұны.
Заңнама нормаларының мазмұнына сәйкес ломбардта сақтау шартының нысаны ауызша болып табылады. Алайда, шарттың бекітілуін куәландыратын арнайы жазбаша нысан -- атаулы сақтау түбіртегі көзделген. Егер ломбардтың кінәсі бойынша осындай түбіртек берілмеген болса немесе ол жоғалтылса, шартты бекіту фактісі басқа дәледемелердің көмегімен анықталуға тиіс.
Ломбард затты сақтауға қабылдай отырып оған баға беруді жүргізеді. Бағалау сомасы оны сақтауға қабылдау сәті мен орнында сауда да белгіленетін бағаларға сүйене отырьш тараптардың келісімінен анықталады. Яғни, олардың барлық параметрлерін, соның ішіңде оларға деген сұраныс олардың тозу дәрежесі және т.б. ескеретін, заттардың іс жүзіндегі нарықтық бағалары туралы сөз болып отыр.
Ломбард жүк берушінің пайдасына сақтауға қабылданған заттарды сақтандыруға міндетті (олардың жоғалу кем шығу немесе бүліну қаупін). Сақтандыру кезіндегі сақтандыру сомасы сақтандыру шартын бекіту үшін есептеліп, заттың толық бағалау құнына сүйене отырып анықталады. Сақтандырушыға заттың толық бағалау құнына сүйене отырып анықталады. Сақтандырушыға төленетін сақтандыру премиялар оның мөлшері жүк беруші ломбардтқа төлеуге міндетті болатын сыйақы мөлшеріне тиісінше әсер ететін болады.
Кәдімгі сақтау шартына қарағанда, ломбардта сақтау шарты бойынша сақтауға өткізілген затты қайтып алудан жалтарып жүрген жүк берушіге ықпал етудің өзге тәртібі көзделген. Жүк беруші затты қайтарып алудан жалтарған жағдайда ломбард оны үш ай бойына сақтауға міндетті. Осы мерзім ішінде жүк беруші сақтау үшін төлем жасауды жалғастыруға міндетті.
Бұрын ломбард салынған және сақталып жатқан заттардың (уақытында қайтып алынбаған) сатуды өз бетінше ұйымдастыруға құқылы болған. Меншік иелері құқықтарын кепілдендіру мәселесіне қатысты заң шығарушылардың ерекше көңіл аударуына орай, енді ломбардтар сақталып жатқан затты алып қоюға деген өздерінің сөзсіз құқығын растайтын сот бұйрығын шығару туралы талаппен сотқа жүгінуге міндетті. Затты сату кезінде ломбард алынған сома есебінен өзінде бар барлық талаптарды, соның ішінде сыйақы төлеу жөніндегі борыштық негізгі сомасын, жүк берушінің жалтару кезеңінде сақтау үшін тиеселі сыйақы сомасына және өзге де тиесілі сомаларды қанағаттандыруға құқылы. Ақшаның қалған бөлігі жүк берушіге қайтарылуға тиіс.
Сақгау мерзімі өткеннен кейін үш ай сақтау ломбард үшін міндетті болып табылады. Өз білгенінше (клиент мүддесі үшін) ломбард затты аталған мерзімнен асатын уақыт ішінде де сақтай алады.
Затты ломбардта сақтау шарты ломбардтың атаулы сақтау түбіртегін
беруімен ресімделеді. Ломбардқа сақтауға өткізілетін зат тараптардың келісуі бойынша, осы тек-тесжәне сапасы сондай затқа, оны сақгауға қабылдау кезі мен жеріндегі саудада әдетте белгіленетін бағаларға сәйкес бағалануға тиіс. Ломбард сақтауға қабылдаған затты оның осы баптың 2-тармағына сәйкес жүргізілген толық бағасының сомасына қарай жүк берушінің пайдасына сақтан-дыруға міндетті. Жүк беруші затты қайтарып алудан жалтарған жағдайда ломбард оны үш ай бойына сақтауға міндетті. Бұл мерзім еткен соң ломбард талап етілмеген затты осы Кодекстің 781-бабының 2-тармағында белгіленген тәртіппен сатуы
мүмкін. Затты сатудан түскен сомадан сақгағаны үшін ақы және ломбардқа тиесілі өзге де төлемдер етеледі. Қалған соманы ломбард сақтау түбіртегінің иесіне оны керсетуі бойынша қайтарады.

2.3. Көлік ұйымдарының сақтау камерал нда сақтау
Бұл шарт жолаушыларға, алдағы уақытта тасымалдануға жататын өз заттарын, сақтауға мүмкіндік бере отырып, көліктік қызмет көрсету шарттарын логикалық тұрғыдан толықтырады. Заңнама шартты аталған мақсатына сай қолдану талаптарын қамтымайды, яғни ол басқа мақсаттарда да қолданыла алады. Азаматтық кодекс (787-бап, 1-т), керісінше, көлік ұйымдарының қарамағындағы сақтау камераларын жолаушылардың және өзге де азаматтардың заттарын, олардың тасымалдау шарттарын бекітуіне (жол жүру құжаттарының болуына) қарамастан, сақтауға қабылдауға міндеттейді.14
Көлік ұйымдарының сақтау камераларында сақтау шарты жоғарыда қарастырылған сақтау шарттары сияқты. Жария шарт болып табылады.
Оны ерекше құқықтық реттеу ерекшелендіреді, көлік ұйымдарының сақтау камераларында сақтауды реттейтін актілердің иерархияда жоғарғы орынды әрине, Азаматтық кодекс нормалары соның ішінде 787-бап нормалары иеленеді. Арнайы көлік заңнамасы осы сақтауға қатысты болады.
Жоғарыда атап өткеніміздей, оны оның мерзімділігі ерекшелендіретін болады (мерзім осы қосылу шартының мәнді жағдайы болып табылады). Бірақ бұл сақтау мерзімінің тараптардың келісімімен анықталатындығын білдірмейді.
Сақтауға өткізіле алатын заттардың мөлшері (салмағы) бойъшша арнайы шектеулр белгіленуі мүмкін. Жануарлар мен құстарды, атыс қаруын, сасық иісті, өртке қауіпті уландыратын тез тұтанатын жарылған немесе өзге де қауіпті заттарды, сондай-ак басқа жолаушылардың заттарын және камераның өзін ластайтын немесе бүлдіретін заттарды сақтауға өткізуге болмайды. Арнайы (лицензиясы бар) сақтау камерасы болмаған кездс ақшаны, бағалы қағаздарды, басқа да құныдылықтарды, сондай-ақ құжаттарды сақтауға өткізуге рұқсат етілмейді.
Заттардың сақтау камерасына (автоматты камерадан басқа) қабылдануын растап жүк берушіге түбіртек немесе нөмірлі жетон беріледі. Түбіртек немесе жетон жоғалған жағдайда сақтау камерасына өткізілген заттар жүк берушіге бұл заттардың оған тиесілі екендігіне дәлелдер көрсетуі бойынша беріледі.
Сақтаудың басқа шарттарына қарағанда көлік ұйымдарының сақтау камераларында заттарды сақтау шарты жүк беруші үшін артықшылықтар көздейді. Сақтау камерасына өткізілген заттардың жоғалуынан, кем шығуынан немесе бүлінуінен жүк беруші шеккен залалдардың сомасы егер заттарды сақтауға өткізу кезінде оған бағалау жүргізілген болса не егер тараптар өтелуге тиісті залалдардың сомасына қатысты келісімге келген болса, жүк берушіге тәуліктік мерзімде төленуге тиіс. Осы ережені енгізу негізінен жүк берушілер болып жолаушылар табылатындығымен және олар жол жүру барысында елеулі қиыншылықтар көрмеуге тиістігімен байланысты. Әйтпесе, мүліктік емес залалды өтеу сомасын да қамти алатын елеулі талаптар үшін негіздер пайда болады.
Ломбардтарда сияқты, көлік ұйымдарының сақтау камераларына да талап етілмеген заттарды үш айлық мерзімге дейін сақтау жүктеледі. "Сақтаушыға жүк берушінің орналасқан немесе тұрып жатқан орны белгілі болған жағдайларда, ол сақтау туралы жалпы талаптарға сәйкес ескертуге міндетті екені сөзсіз.
Затты алып қойғаннан кейін алынған соманы бөлу жалпы ережелер бойынша жүргізілетін болады.
Көлік ұйымдарының қарамағындағы сақгау камералары жол жүру құжаттарының болуына қарамастан жолаушылардың және өзге де азаматтардың заттарын сақтауға қабылдауға міндетті. Көлік ұйымдарының сақтау камераларында сақгау шарты жария шарт деп танылады (осы Кодекстің 387-бабы). Заттардың сақтау камерасына (автоматты камерадан басқа) қабылдануын растап жүк берушіге түбіртек немесе нөмірлі жетон беріледі. Түбіртек немесе жетон жоғалған жағдайда сақтау камерасына өткізілген заттар жүк берушіге бұл заттардың оған тиесілі екендігіне дәлелдер көрсетуі бойынша беріледі. Сақтау камерасына өткізілген заттардың жоғалуынан, кем шығуынан немесе бүлінуінен жүк беруші шеккен залалдардың сомасы, егер заттарды сақгауға еткізу кезінде оған бағалау жүргізілген болса не егер тараптар өтелуге тиісті залалдардың сомасына ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.