Өндірістік шығындарды есепке алу әдістері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 64 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Мемлекет дамуының қазіргі жағдайында кәсіпорынның бухгалтерлік басқару есебіне ерекше мән беріледі. Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті Н. Ә. Назарбаев өзінің кәсіпкерлерге үндеуінде есеп пен есептілікті жетілдіру және қаржылық есептілікті жасау мен ұсынуды ғана емес, сондай-ақ әртүрлі экономикалық шешімдер қабылдауды білдіретін халықаралық стандарттарға көшу қажеттігіне назар аударды.

Қайта құру жылдарында әртүрлі меншік нысандары бар көптеген түрлі фирмалар құрылды, олардың көпшілігі соңғы жылдары бәсекелестікке төтеп бере алмады. Нарықтық немесе экономикалық факторларға төтеп бере алатын фирмалар аз. Тек өте ірі компаниялар нарықтарға айтарлықтай әсер ете алады, бірақ мұндай компаниялар аз. Бұл негізінен мұндай мүмкіндіктері жоқ шағын компаниялар. Сондықтан олар үшін басты міндет - нарық проблемаларымен "тіл табысу" және максималды экономикалық пайда алу үшін нарық факторларын өз пайдасына аудару. Атап айтқанда, шығындарды басқару, әлеуетті мүмкіндіктерді дамыту және оларды субъектілердің пайдалануы, шығындарды калькуляциялау, қаржылық өнімділікті бақылау, басқарушылық шешімдер қабылдау үшін негіз ретінде экономикалық талдау, стратегиялық есепке алу (іс-қимылдың баламалы нұсқасын таңдау үшін) және басқарушылық бақылау проблемаларын қараған жөн [1, б. 25] .

Қазақстан Республикасында бухгалтерлік есепті реформалау үнемі жүргізіледі. Халықаралық есепке алу жүйесіне көшу жүзеге асырылуда, осыған байланысты қазақстандық кәсіпорындардың тәжірибесіне қаржылық және басқарушылық есепке алуды енгізу үшін бірқатар нормативтік құжаттар әзірленді.

Қазіргі уақытта қаржылық және басқарушылық есепті нормативтік реттеудің бес деңгейлі жүйесі қалыптасты:

заңнамалық деңгей;
бухгалтерлік есеп стандарттары;
стандарттарға әдістемелік ұсынымдар;
шаруашылық жүргізуші субъектінің есеп саясаты;
субъектінің бастапқы құжаттары.

Тақырыптың өзектілігі. Өнімді өндіру белгілі бір шығындармен немесе шығындармен байланысты. Өнімді өндіру процесінде еңбек жұмсалады, еңбек құралдары, сондай-ақ Еңбек заттары қолданылады. Ақшалай түрде көрсетілген өнімді өндіруге және сатуға арналған кәсіпорынның барлық шығындары өндірістік ресурстарды пайдаланудың өзіндік құнын құрайды.

Өндіріс шығындарын есепке алу және өнімнің өзіндік құнын есептеу мақсаты өнімді өндіру мен өткізуге байланысты нақты шығындарды уақтылы, толық және сенімді анықтау, жекелеген түрлер мен барлық өнімдердің нақты құнын есептеу, ресурстар мен қаражаттың пайдаланылуын бақылау болып табылады. Шығындар туындаған жерлерде шығындарды үздіксіз ағымдағы есепке алу, белгіленген нормалардан ықтимал ауытқуларды, осы ауытқулардың себептері мен кінәлілерін күнделікті анықтау өндірісті жедел басқару талаптарын қанағаттандыруы керек.

Өндіріс шығындарын есепке алуды ұйымдастыру келесі принциптерге негізделген:

шығындарды құжаттау және оларды өндірісті есепке алу шоттарына толық көрсету;
шығындарды есепке алу көлемі және олардың туындау орны бойынша топтастыру;
шығындар объектілерінің өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау объектілерімен, нақты шығындарды есепке алу көрсеткіштерінің нормативтік, жоспарлы және т. б.
өндірістік шығынды есепке алу өнім
тікелей мақсаты бойынша есепке алу объектілеріне жататын шығындар шеңберін кеңейтудің орындылығы;
белгілі бір өнімді дайындаудан туындаған шығындарды оқшаулау;
өндіріс шығындарын жедел бақылауды жүзеге асыру және өнімнің өзіндік құнын қалыптастыру.

Дипломдық жұмыстың мақсаты-өндіріс шығындарын есепке алу және талдау, сонымен қатар өндіріс шығындарын азайту жолдарын зерттеу.

Қойылған мақсатты іске асыру үшін келесі міндеттерді орындау қажет:

өнімді, жұмыстарды, қызметтерді өндіруге арналған шығындарды есепке алудың теориялық негіздерін қарастыру.
шығындарды есепке алу мен жіктеуді көрсету;
бухгалтерлік есеп шоттарындағы шығындарды көрсету;
негізгі экономикалық көрсеткіштер мен қаржылық жағдайға талдау жүргізу;
шығындарды азайту мақсатында ұсыныс әзірлеу.

Дипломдық жұмыста осы тақырыпқа қатысты соңғы нұсқаулық материалдар қолданылады. Негізгілері-заңнамалық актілер, заңдар мен қаулылар. "Бухгалтерлік есеп және аудит", "Бухгалтер бюллетені", "бас бухгалтердің заң кеңесшісі" журналдарынан, сондай-ақ келесі авторлардың жұмыстарынан үлкен материал пайдаланылды: Радостовец В. В., Шеремет А. Д., Дюсембаев к. Ш[2, б. 105] .

Дипломдық жұмыстың зерттеу нысаны "Промтехмонтаж" АҚ ҚФ болып табылады"

Зерттелетін кәсіпорынның банкте есеп айырысу шоты, өз атауы бар дөңгелек мөрі бар, шаруашылық қызметін дербес жүзеге асырады және оның нәтижелері үшін толық жауап береді.

І БӨЛІМ. ҰЙЫМ ШЫҒЫНДАРЫН ЕСЕПКЕ АЛУ МЕН ТАЛДАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

Ұйым шығыстарының сыныптамасы.

Өндіріс шығындарының есебін құру және өнімнің өзіндік құнын есептеу әдістері көбінесе технологиялық процестің ерекшеліктеріне, өндірістің ұйымдастырылуына, түріне және сипатына байланысты болады. Бұл ерекшеліктер шығындарды құжаттауға, оларды жүйелеуге және жалпылауға, шығындардың аналитикалық есебін жүргізуге, дайын өнім мен аяқталмаған өндіріс арасындағы шығындарды бөлуге және өнімнің өзіндік құнын есептеуге әсер етеді [3, б. 55] .

Өндіріс процесінің технологиясы мен ұйымдастырылуы бухгалтерлік есеп пен бақылау әдістерін таңдауды анықтайды. Технологиялық процестің сипаты бойынша салалар өндіруші және өңдеуші болып бөлінеді. Өндіруші өндірістерге көмір, мұнай, газ өндіру, ағаш дайындау және басқалар жатады. Өндіруші салаларда шикізат пен негізгі материалдарға арналған шығындар жоқ. Олар өнімнің біркелкілігімен, өндірістік циклдің салыстырмалы түрде қысқа мерзімділігімен, аяқталмаған өндіріс қалдықтарының болмауымен және болмауымен сипатталады. Көптеген жағдайларда, өнімнің бір түрі шығарылған кезде, оның құны барлық шығындарды өнім санына бөлу арқылы анықталады.

Өңдеу салаларына ауылшаруашылық және өнеркәсіптік шикізат өндірістік және жеке тұтынуға жарамды өнімдерге өңделетін салалар жатады. Оларға машина жасау, химия, тоқыма, тамақ және басқа да кәсіпорындар жатады[4, б. 77] .

Өнімді өндірудің технологиялық процесінің күрделілігіне байланысты Өндіріс қарапайым және күрделі болып бөлінеді. Мұндай өндіріс қарапайым деп саналады, ол өнімді өндіру мен өңдеудің бірыңғай үздіксіз процесімен сипатталады (мысалы, көмір өндіру, энергия, бу өндіру және т. б. ) . Қарапайым өндіріс әдетте қысқа циклге ие және аяқталмаған өндіріске ие емес.

Күрделі өндіріске өндіріс процесі бірқатар жеке тәуелсіз бөліністерден, өтулерден, фазалардан, кезеңдерден тұратын өндіріс кіреді. Мысалы, тоқыма, аяқ киім, машина жасау, ет және басқалар. Күрделі өндіріс, вакцинацияланғандай, әрдайым аяқталмаған өндірісте қалады.

Шығару жиілігіне және қайталануына байланысты өндіріс өнімдері жеке, сериялық және жаппай болып бөлінеді.

Жеке өндіріс-бұл тұтынушылардың тапсырыстары бойынша бірлі-жарым бұйымдарды немесе бұйымдардың шағын партияларын өндіру, мысалы, арнайы станоктар, жөндеу жұмыстары.

Сериялық-бұл бір типтегі өнімдердің алдын-ала белгіленген сериялары шығарылатын өндіріс. Мұнда өнімнің бірдей түрлерін жасау қайталанады. Сериялардың саны мен мөлшеріне байланысты олар кішігірім және үлкен серияларды ажыратады. Сериялық өндірістерде әр түрлі тапсырыстарды өндіру үшін типтік бөлшектер кеңінен қолданылады - экономикалық тиімді өнім түрлері.

Жаппай өндіріс ұзақ уақыт бойы біртекті өнімдердің көп мөлшерін үздіксіз өндірумен сипатталады.

Өнеркәсіптік өндіріс негізгі өнім өндірісінің рөліне байланысты негізгі және көмекші болып бөлінеді[5, б. 89] .

Олардың негізгілеріне шығаруға кәсіпорын құрылған өнімді дайындауға арналған өндірістер жатады. Өнеркәсіптің әртүрлі салаларында негізгі өндірістердің номенклатурасы әртүрлі. Мысалы, негізгі өндірістерге мыналар жатады: металл өңдеу кәсіпорнында - құю, темір ұстасы, Механикалық, құрастыру цехтары, металлургия кәсіпорнында - Домна, ашық пеш, прокат және басқа цехтар.

Көмекші-бұл негізгі өндіріске және тұтастай алғанда бүкіл кәсіпорынға қызмет ететін өндіріс. Көмекші өндірістерге мыналар жатады: құрал-саймандар, Жөндеу-механикалық, жөндеу-құрылыс цехтары, электр станциясы, бу қазандығы, компрессорлық станция, автокөлік және т. б. қосалқы өндіріс өнімдерінің бір бөлігі жағына сатылуы мүмкін[6, б. 62] .

Айта кету керек, кейбір салалардағы бірдей өндірістер негізгі өндірістерге, ал басқаларында қосалқы өндірістерге жатқызылуы мүмкін. Мысалы, автомобиль көлігі ұйымдарында негізгі өндіріс автомобиль қызметтері болады, басқа салаларда олар қосалқы өндіріс қызметтеріне, дербес электр станцияларында энергияның әртүрлі түрлерін өндіру - негізгіге, ал басқа салаларда - көмекші қызметтерге жатқызылатын болады.

Өндірісті мақсаты бойынша жіктеу негізгі және қосалқы өндіріс шығындарын бөлек есепке алу қажеттілігін тудырады.

Өндіріс шығындарын есепке алу үшін бөлімшелердің шоттарын қамтитын шоттардың кешенді жүйесі қолданылады:

8110 - " Негізгі өндіріс"

8310 - " Көмекші өндіріс"

8410 - " Жүкқұжат шығыстар"

Өнімді өндіруге жұмсалатын шығындарды есепке алу мен бақылауды қамтамасыз ету үшін "цехтар бойынша шығындар. "Цехтар бойынша шығындар" ведомосына жазу үшін негіз болып табылады:

"негізгі құралдардың тозу сомасын және негізгі құралдарды қайта бағалау сомаларын есептеу" әзірлеу кестесі, онда өндіріс шығыстарына енгізілуге жататын амортизациялық негізгі құралдардың сомасы көрсетіледі.
"материалдар шығысын бөлу (з/п) "әзірлеу кестесі.
"материалдық емес активтер бойынша амортизациялық аударымдар сомасын есептеу" (моральдық тозу) әзірлеу кестесі.

"қосалқы және қызмет көрсететін өндірістердің қызметтерін бөлу"әзірлеу кестесі[7, б. 102] .

Өндіріске арналған шығындардың талдамалы есебі калькуляциялық карточкаларда жүргізіледі, онда калькуляция объектілері бойынша шығындар баптарын есепке алу объектілерінің кодтары және үстеме шығыстардың баптары көрсетіледі.

Негізгі өндіріске кәсіпорындар құрылған өнімдерді, сондай-ақ сатуға және зауыт ішінде тұтынуға арналған жартылай фабрикаттарды шығаруға арналған өндіріс кіреді.

Шығындар тізбесі олардың құрамы және өнім түрлері бойынша бөлу әдістері өнімнің өзіндік құнын есептеу мен калькуляциялауды жоспарлау жөніндегі салалық әдістемелік нұсқауларда айқындалады.

Бұл ретте шығындарды баптар бойынша топтастыру өндірістік өнімнің өзіндік құнына тікелей енгізілуі мүмкін өнімнің жекелеген түрлерін өндіруге байланысты шығыстарды барынша бөлуді қамтамасыз етуге тиіс.

Өнімді өндіруге арналған шығындар алдын ала (жалдау ақысын және т. б. ) төлеу уақытына қарамастан, олар жататын есепті кезеңдегі өнімнің өзіндік құнына немесе жүйелі (қызметкерлердің демалысы, жыл қорытындысы бойынша еңбек сіңірген жылдары үшін сыйақы) енгізіледі.

Шығындардың жекелеген түрлері (өндірісті дайындау және игеру шығындары және т. б. ) олардың қандай калькуляциялық кезеңге жататынын дәл анықтау мүмкін емес қатынастар, сондай-ақ өнеркәсіптің маусымдық салаларының шығындары өнімнің өзіндік құнындағы есептеу мен калькуляцияны жоспарлау бойынша белгілі бір салалық нұсқаулардың сметалық - нормативтік тәртібінде өндіріс шығындарына қосылады.

Өндірістік емес шығындар есепте олар анықталған есепті айда көрсетіледі[8, б. 98] .

Шетел валютасында жүргізілетін және өнімнің өзіндік құнына енгізуге жататын шығындар есеп айырысу - ақша құжаттарын шығару күні қолданыста болған Ұлттық банктің бағамы бойынша шетел валютасын қайта есептеу жолымен айқындалған сомада ҚР валютасында көрсетіледі.

Өндіріске арналған шығындарды есепке алу үшін кіші бөлімнің шоттары қолданылады.

8110 - " негізгі өндіріс"

8111-негізгі өндіріс барлық өндірістік шығындарды қорытындылауға арналған.

8112-материалдар

8113-өндірістік жұмысшыларға еңбекақы төлеу

8114-еңбек ақыдан аударым

8115-үстеме шығыстар

8112-8115 шоттары транзиттік болып табылады және экономикалық элементтер бойынша өндіріс шығындарының сомасын айқындауға арналған.

Айдың соңында 8112-8115 бойынша ескерілген шығындар 8111 жалпылама шотқа ауыстырылады [9, б. 52] .

1. 2 Кәсіпорын шығындарының есебін нормативтік қамтамасыз ету

Бухгалтерлік қызметтердің басшылары өз жұмыстарында Қазақстан Республикасының мекемелердегі бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік жөніндегі нормативтік құқықтық актілерді және бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілікті қалыптастыру басқармалары (бөлімдері) туралы ережелерді басшылыққа алады.

Мекеменің бас бухгалтері лауазымына басшы тағайындайды және босатады және мекеменің басшысына тікелей бағынады.

Мекеменің бас бухгалтері барлық жүзеге асырылатын шаруашылық операцияларының бухгалтерлік есеп шотында көрінуі мен бақылануын, шұғыл операцияның ұсынылуын, қаржы есептілігінің белгіленген мерзімде жасалуын қамтамасыз етеді.

Бас бухгалтер мекеме басшысымен бірлесіп банк құжаттарына және материалдық құндылықтарды және ақша қаражатын қабылдау мен беруге негіз болатын құжаттарға, сондай-ақ қаржы міндеттемелері мен мемлекеттік сатып алу туралы шарттарға қол қояды. Мемлекеттік мекеменің басшысы бас бухгалтердің ұсынымы бойынша банк құжаттары мен бухгалтерлік құжаттарға қол қою құқығын уәкілетті тұлғаларға бере алады. Осы өкілеттіктер мемлекеттік мекеме басшысының бұйрықтары негізінде жүргізіледі. Бас бухгалтердің немесе оны алмастыратын тұлғаның қолтаңбасыз құжаттар жарамсыз болып есептеледі және орындалуға қабылданбайды.

№ 2-ҚЕХС сәйкес қорлардың өзіндік құнына қорларды сатып алуға, қайта өңдеуге жұмсалған барлық шығындар және олардың ағымдағы жай-күйіне және ағымдағы орналасқан жеріне жеткізу мақсатында шыққан басқа да шығындар кіреді.

1. 2-ҚЕХС бойынша сатып алуға жұмсалған шығындар:

сатып алу бағасы - сатып алушылық бағасы;
сырт жерден әкелуге баж - импорт бажы және басқа өтелмейтін салықтар;
делдалдық ұйымдарға төлеген комиссиялық сыйақы;
көліктік-дайындау шығыстары - тасымалдауға, өңдеуге жұмсалған шығыстар;
қорларды сатып алуға тіке байланысты өзге де шығыстар [9, б. 105] . .

2. Қайта өңдеуге жұмсалатын шығындар - шығарылатын өнімдердің нақты түрлеріне тікелей байланысты тіке шығындар:

-шикізат шығындары;

-еңбек шығындары; және т. б. шығындары.

3. Өзге шығындар - қорларды белгіленген жерге дейін және тиісті жағдайға жеткізуге тікелей байланысты шығындар.

Өнімді өткізуден алынған өндірістік нәтижені табу әдістемесі шығындар есебінің және өзіндік құнды калькуляциялаудың әдістемесімен анықталады. Сондықтан шығындардың бухгалтерлік есебі оңтайлы ұйымдастырылмайынша шаруашылық қызметті тиімді жүргізу мүмкін емес.

Есеп жұмыстарын жүргізудің әлемдік тәжірибесін негізге ала отырып жасалынған халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес экономиканың бүкіл саласында өнімнің (жұмыс пен қызметтің) өзіндік құнын қалыптастыру тәсілі өзгерді. Өндірістік есептің жаңа жүйесінің басты айырмашылығы - ұйымның жанама шығындарын үстеме және кезең шығындарына бөлу принципі қалыптасты.

Үстеме шығындар негізгі өндіріске қызмет көрсетумен байланысты туындайтын шығындар, олар басқару есебі жүйесінде есепке алынып, өнімнің өзіндік құнына енгізіледі, ал кезең шығындары қаржылық есеп жүйесінде жүргізіледі және өзіндік құнның құрамына кірмейді. Осыған сәйкес үстеме шығындарының құрамынан кезең шығындарын ажырату мәселесі туындады. Оларға жалпы басқару шығындары, жалпы шаруашылық және әкімшілік сипаттағы шығындар, тауарлы - материалдық қорларды сатумен байланысты шығындар және пайыздарды төлеу бойынша шығындар, басқаша айтқанда, өндіріс көлеміне тәуелсіз және өткізілген өнімнің нақты бір түрімен байланысты емес шығындар жатқызылады.

Өнімдерді өндіру, жұмыстарды орындау және қызметтерді көрсету барысында жұмсалатын шығындар өндірістік өзіндік құнды құрайды, ал толық өзіндік құн өндірістік өзіндік құн мен кезең шығындарынан тұрады.

Өнімнің өзіндік құнына енетін шығындардан ерекшелігі, жалпы және әкімшілік шығындары өндіріс көлемінің өзгерісіне тәуелді емес. Бұл шығындар шартты тұрақты болып саналады, әрі кезең шығындары ретінде қаралады. Бұл шығындардың көпшілігі есепті кезеңде өнім өндірілмесе де, пайда бола береді [10, б. 45] .

Кезең шығындарының есебі 2 «Қорлар» стандартының әдістемелік нұсқауларында берілген өнімнің өзіндік құнына енбейтін және кезең шығындары ретінде танылатын шығындардың қалыптасуы бөлігіне сай жүргізіледі.

Есеп саясатының негізгі мақсаты компания қызметін мүмкіндігінше тиімді көрсету, ол жөнінде толық, объективті, шынайы ақпаратты көрсету болып табылады. Кәсіпорынның есеп саясатында ақша қаражаттарының қысқа мерзімді активтер ретіндегі есебін ұйымдастырып қана қоймай, ақша қаражаттарының қозғалысы жөніндегі есептілік түсініктеме жазбалар құрастырылады. Бұл есептілік қаржылық жағдайының өзгеруін бағалауға мүмкіндік береді, пайдаланушыларға серіктестіктің операциялық, инвестициялық және қаржылық қызметтері нәтижесінде ақша кірістері мен шығыстары жөнінде ақпарат береді делінген.

Басқа шығындар құрамына қаржы -өткізу бөлімін ұстау шығындары кіреді-жұмысшылардың жалақысы, іссапар, пошта, телефон шығындары және тағы басқа; сауда өкілдерін ұстау-қызметкерлердің жалақысы, ғимараттарды жалға алу, телефакстық және басқа шығындар; өнімдерді сертификаттау шығындары; материалдық емес активтердің тозуы-сауда белгілерінің, марка және тағы басқа шығындар.

Бұл шығындар жіктемесі өндіріс шығындарының белгілерімен анықталған. Сондай-ақ қаржы-өткізу қызметінің өзгешелігі негізгі белгі ретінде шешім қабылдау мен жоспарлау үшін жіктеуді алға шығарады. Бұл жағдайда шығындарды релеванттық және иррелеванттық болып бөлінеді. Шығындарды осылайша бөлу өткізу бағасы, нарық сегменттерін бөлу, сату көлеміне арттыру жөнінде шешім қабылдау үшін қажет.

Релеванттық қаржылық шығындар ақшалай қаражаттың болашақ өсімін көрсетеді, оның мөлшері қарастырылған шешімге байланысты. Есепке тек ақшалай қозғалыстың өсімі ғана алынады.

Әртүрлі жағдайда сол бір шығындар релеванттық та, иррелеванттық та болуы мүмкін екенін тәжірибе көрсетіп отыр. Мысалы, артық материалдар сатып алынды. Бұл материалдар жұмсалуға немесе сатылуға тиісті емес, сондықтан қабылданатын шешімге байланыссыз олардың құны бірдей болады, яғни олар иррелеванттық болып табылады. Басқа жағдайда, материалдарды қандай да бір өнімді өндіру үшін сатып алғанда, олардың құны, номенклатурасы, т. б. талданады-материалдарға жұмсалған шығындар бұл жерде релеванттық болады. Материалдық шығындар бұл жағдайда қабылданатын шешімге байланысты болады [10, б. 122] .

Сонымен, релеванттық шығындар тізімін келтіруге болмайды, әр нақты жағдай үшін ол әртүрлі болады. Бірақ әр нақты жағдайда келесі принципті басшылыққа алу керек: релеванттық шығындар-бұл қабылданатын шешім нұсқасына байланысты өзгеретін болашақ шығындар.

Басқару бөлімдері мен қызметтерін, өндірістік бөлім құрылымдарын басқару аппаратын ұстау белгілі бір шығындардың жұмсалуын қажет етеді. өндіріс шығындары сияқты олар да міндетті. Басқару шығындарын үстеме шығындарға жатқызады және жалпы олардың құрамында қарастырады. Бірақ басқару функцияларының өзгешелілігі үстеме шығындары құрамынан ұйымдық қызметпен байланысты шығындар мен олардың жіктелімін бөліп алуды қажет етеді.

Пайда болу орнына байланысты шығындар жалпы өндірістік және жалпы шаруашылық болып бөлінеді. өндірістік сипаты бар ұйымдық қызметпен байланысты шығындар құрамына мыналар жатқызылады: өндірісті басқару шығындары; өндірісті дайындау мен ұйымдастыру; өндірістік бөлімшелерді басқару аппратын ұстау шығындары; ғимараттарды, құрылыстарды, өндірістік құралдардың амортизациясы, қалыпты жұмыс жағдайын қамтамасыз ету шығындары, мамандыққа бейімдеу кадрларды даярлау шығындары, арзан бағалы тез тозғыш құрылғылардың тозуы және басқалар.

Жалпы шаруашылық мақсатындағы ұйымдық қызмет шығындары мыналардан тұрады: әкімшілік-басқару; техникалық басқару, жабдықтау-дайындау, қаржы-өткізу қызметін басқару; басқа ұйымдар қызметтеріне ақы төлеу; ғимараттарды, құрылыстарды, жалпы шаруашылық құрал-саймандарды ұстау мен жөндеу құндары, амортизацияны қоса есептегенде, жұмыс күшіне жұмсалған шығындар-басшыларды іріктеу, оқыту, қайта даярлау, біліктілігін жетілдіру, заңдылықта белгіленге сәйкес міндетті төлемдер, салықтар, аударымдар-пайыздар [10, б. 142] . .

Мұндай топтастыру шығындарды мөлшерлеу, жіктелім баптарының бөлімшелері бойынша сметалар жасау, сметалардың орындалуын, шығындарды есеп пен калькуляция объектілері бойынша бөлу. Бірақ мұндай топтастыру шығындар мазмұнын толық ашуды, яғни олардың қалыптасуы мен экономикалық қажеттілігіне ағымдағы бақылауды қамтамасыз етпейді.

Ұйымдық қызмет бойынша шығындар, әр бөлімшенің, кәсіпорынның іркіліссіз жұмыс жағдайларын жасауға әсері жәйлі мәлімет қалыптастыру басқарушылық есептің құрама бөлігі болып табылады. Басқару жүйесінің тиімділігі басқару деңгейлері бойынша есепті көрсеткіштер жүйесімен өлшенеді және сондықтан ұйымдық қызмет бойынша шығындар құрамында келесі топтарды бөлеміз:

мақсатты функцияларды орындауға байланысты ұйымдық қызмет шығындары;
кәсіпорын бөлімдері мен қызметтерінің жұмыс істеуін қамтамасыз ету шығындары;
жалпы ұйымдастыру және жалпы басқару қызметінің шығындары.

Шығындардың бұл топтастырылуы кәсіпорын қызметін басқарумен байланысты шығындарды қалыптастыру процесін бақылауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, кәсіпорын қызметтері мен бөлімдері бойынша шығындарды жинақтау әр әкмішілік бөлімшесінің жалпы кәсіпорынды басқару жүйесінің тиімділігіне әсер ету дәрежесін анықтайды. Бұл кезде басқарушылық еңбек тиімділігі басқару қызметі шығындарының төмендетілуімен емес, бұл шығындар қаншалықты басқару үшін толық мәлімет жүйесін жасауда жетекшілер қажеттіліктерін қанағаттандырумен сипатталады [11, б. 15] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.