Қашықтан қадағалау механизмі

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 61 бет
Таңдаулыға:

Аннотация

Дипломная работа выполнена на тему : «Банктік қадағалау және банк қызметін реттеу» (на примере АО «АТФбанк»)

Работа состоит из введения, трех основных разделов и заключения.

Во введении рассматриваются цель и основные задачи дипломной работы, то есть обоснована актуальность данной проблемы.

В первом разделе освещены сущность и роль банковского надзора и регулирования в РК, их значение и методы реализации. Также рассматривается взаимосвязь банковского и финансового надзора.

Во втором разделе анализируется взаимосвязь органов финансового надзора с банками второго уровня, в частности с АО «АТФ банк». В разделе также по материалам финансовой отчетности банка расчитаны пруденциальные нормативы.

В третьем разделе дипломной работы рассматриваются пути развития банковского надзора в РК, а также предлагаются мероприятия посовершенствованию внутреннего контроля.

В заключении приведен вывод по дипломной работе.

Аннотация

Дипломдық жұмыс «Банктік қадағалау және банк қызметін реттеу» («АТФбанк» АҚ мысалында ) тақырыбына жазылған.

Жұмыс негізінен кіріспе, негізгі үш бөлімнен, қорытындыдан тұрады.

Дипломдық жұмыстың мақсаты мен қарастырылатын мәселері кіріспе бөлімінде айқындалған, яғни берілген мәселенің өзектілігі негізделген.

Дипломдық жұмыстың бірінші бөлімінде ҚР-ғы банктік қадағалау мен реттеудің мәні мен ролі, оның маңызы мен іске асу тәсілдері қарасытырылған. Сондай-ақ банктік және қаржылық қадағалаудың өзара байланысы анықталған.

Екінші бөлімінде қаржы бақылау органдарының екінші деңгейлі банктермен, оның ішінде «АТФбанк» АҚ өзара байланысына талдау жасалған. Бөлімде сондай-ақ банктің есеп берулері негізінде пруденциалдық нормативтер есептелген.

Дипломдық жұмыстың үшінші бөлімінде ҚР-да банктік қадағалаудың даму жолдары, сондай-ақ ішкі бақылауды жетілдіру бойынша шаралар ұсынылады.

Қорытынды бөлімінде дипломдық жұмыс бойынша шешім жасалынған.

Мазмұны

Кіріспе . . . 6

1. 1. Банк қызметіндегі қаржылай қадағалаудың теориялық және ұйымдастыру-құқықтық негіздері

1. 1. Банктерді қаржылай қадағалау мәні, қажеттілігі, ролі . . . 8

1. 2. Банк қызметін қадағалау мен реттеудің әдістері . . . 10

1. 3. Банктердің қаржы қадағалау органдарымен өзара

іс әрекетінің мәні, алғышарттары және қажеттілігі . . . 19

2. Банктердің қаржы қадағалау органдарымен өзара іс әрекетінің тәжірибесін талдау

2. 1. Қазақстан Республикасындағы қаржылық қадағалау мен реттеудің

даму тарихы . . . 21

2. 2. Банктерді лицензиялау және тіркеу кезінде капиталды қадағалау . . . 24

2. 3. Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын және қаржы

ұйымдарын реттеу мен қадағалау жөнiндегi агенттiгi

мақсаттары мен қызметі . . . 28

2. 4. Банк қызметінің нормативтік актілерін сақтау мақсатындағы

қаржылай қадағалау . . . 39

2. 7. Банктерге заң және нормативтік актілерін орындамаған жағдайдағы санкциялар . . . 50

3. Банк секторын дамыту мақсатында банк қызметін қадағалау

мен реттеуді жетілдіру

3. 1. Банктердегі ішкі қадағалауды дамыту жолдары . . . 53

3. 2. ҚР-да банктік қадағалауды жетілдіру шаралары . . . 55

Қорытынды . . . 68

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 70

Тіркемелер . . . 72

Кіріспе

Берілген жұмыс банктердің қаржылық қадағалау органдарымен (оның ішінде Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігінің коммерциялық банктермен байланысын) өзара байланысын зерттеуге бағытталған. Мұнда олардың міндеттері мен құқықтарын іске асырудың ғылыми-тәжірибелік аспектілері қарастырылады. Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігінің екінші деңгейлі банктермен байланысы қазақстандық банк жүйесінің қарқынды даму сатысында және әлемдік қоғамдастыққа енуі кезеңіде қаржылық қадағалау жүйіесінің маңызды бағыты болып табылады.

Банк секторының әрі қарай дамуының басты мақсаттарының бірі болып несие ұйымдарын заңсыз коммерциялық қызметті жүзеге асыру мақсатында қолдануды тоқтату табылады. [26] Сондықтан банктік жүйеге байланысты мемлекеттік саясатты жүзеге асыруда берілген тақырыптың өзектілігіне көз жеткізуге болады.

Әрине, қаржылық қадағалау мәселелерін бір дипломдық жұмыс шеңберінде толық қарастыру мүмкін емес. Сондықтан берілген жұмыс банк қызметін қаржылық қадағалаудағы қашықтан қадағалау әдістеріне, экономикалық нормативтер арқылы реттеу мәселелерін зерттеуге бағытталады.

Банктер нарықтық экономикада басты қаржылық делдалдар болып табылады. Өз қызметінің үрдісінде, олар ақша нарығында тауар болатын, жаңа талаптар мне мендеттемелерді жасады. Клиенттердің салымдарын қабылдау арқылы банк депозит деген жаңа міндеттеме жасаса, ал қарызды беру арқылы қарыз алушыға жаңа талап қояды.

Демек жеке банктердің қызметінен банк секторының қызметінің сапасы айқындалатын болса, жалпы банк секторының сапасы арқылы ел экономикасының жағдайы анықталады деген тұжырым жасауға болады. Осыған байланысты бүгінгі таңда банк қызметін реттеу мен қадағалауды жүргізу, оны жетілдіру мәселесі өзекті мәселелердің бірі. Себебі, үнемі қадағалау жасау арқылы белгілі бір тәуекелдердің алдын алуға болатындығы мәлім. Берілген зерттеуде банктік қадағалау қаржылық қадағалаумен тығыз байланысты қарасытырлады.

Дипломдық жұмыстың мақсаты Қазақстан Республикасындағы банктік қадағалау мен реттеудің теориялық - әдістемелік негіздерін анықтау және оны жетілдіру бойынша Үкімет тарапынан жүргізіліп отырған іс-шараларды саралау. Осы мақсаттан жұмыстың мынадай міндеттері туындайды:

Қазақстан Республикасындағы банктік қадағалау мен реттеудің даму тарихын, оның ерекшеліктерін анықтау;
Қазақстан Республикасындағы банктік қызметті қадағалау мен реттеу бойынша құзырлы органдарың қызметін қарастыру;
қаржы нарығындағы дипломдық жұмыстығ талдау объектісінің орнын, оның атқаратын қызметтеріне талдау жасау.

Жұмыстың талдау нысаны - Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі және Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігінің екінші деңгейлі банктерді қаржылай қадағалау қызметі, «АТФбанк» акционерлік қоғамының қаржы жағдайы.

Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігінің, Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің нормативтік құжаттары, Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігінің ресми веб-сайтының мәліметтері, «Қазақстан Халық банкі» акционерлік қоғамының жылдық есеп берулері жұмыстың ақпараттық базасын құрады.

Қазіргі кезде қарастырылып отырған тақырып жаңа болғандықтан, отандық экономикалық әдебиеттерде банктердегі қаржылық қадағалау мәселесіне аса көңіл бөлінбеген. Дегенмен мәселені зерттеуде теориялық негіз ретінде О. Н. Антипова, А. Г. Братко, В. М. Родионова, Л. А. Дробозина, С. Мақыш сияқты алдыңғы қатарлы ғылым қайраткерлері еңбектері пайдаланылды.

1. Банк қызметіндегі қаржылай қадағалаудың теориялық және ұйымдастыру-құқықтық негіздері

1. 1. Банктерді қаржылай қадағалау мәні, қажеттілігі, ролі

Тәуелсіз Қазақстанда банк жүйесін қалыптастырудың бастапқы сатысында несие мекемелеріне салыстырмалы түрде либералды талаптар қойылды. Бұл коммерциялық банк секторын қалыптастыру мен қарқынды дамыту сатысындағы банктік қадағалау жүйесінің жетілмегендігімен түсіндіріледі. Кейінірек қаржы-қадағалау органдарының қызметіндегі негізгі акцент қызмет етіп тұрған несие мекемелерінің жұмысының сапасын, олардың өтімділігін, төлем қабілеттілігін, сондай-ақ аталмыш органдардың жалпы банк жүйесін тұрақты дамыту мақсатындағы талаптарына сәйкес болуын қамтамасыз етуге жасалды.

Қазақстанда соңғы жылдары банк секторының ролі үлкен масштабқа жетті деуге болады. Банк жүйесі нарықтық экономиканың үздіксіз қызмет етуін қамтамасыз етеді. Ол тек қана шаруашылық субъектілер арасындағы айналым, қор жинау, төлем қатынастарына қызмет көрсетіп қоймайды. Сонымен қатар ол дамыған елдердің ақша массасының құрамдас бөлігін құрайтын несие ақшаларды жасайды және олардың жеткілікті деңгейде тұрақты дамуын қамтамасыз етеді.

Белгілі американдық экономист М. Фридменнің еңбектерінде дәлелденгендей банк секторының қызмет етуінің негізгі принциптерінің бұзылуы нәтижесінде жалпы мемлекетті дағдарысқа алып келетіндей экономикалық тұрақсыздықтың қайнар көзі болады. Банк жүйесінде миллиондаған азаматтардың салымдарының сақталуы және осы салымдардың шаруашылық субъектілер үшін қарыз қаражатқа айналуы жеке бір банктің, сондай-ақ жалпы банк жүйесінің маңызын күшейтеді. Демек банктің жүйе дамыған қоғамның қалыптасуына, әлеуметтік маңызды процесстердің қалыптасуына пайдалы қызметтермен сипатталатын квазиқоғамдық рольге ие. Сонымен қатар, қазақстандық банктердің халықаралық қаржы қоғамдастыққа енуі, еліміздің территориясында шетелдік банктердің қызмет етуі және онымен байланысты қосымша тәуекелдер қазақстандық банктік қадағалауды әлемдік стандарттарды есепке ала отырып жасалған талаптарға сәйкестендіруді және де атқарушы органдардың міндеттері мен қызметтерін нақты координациялауды талап етеді.

Соңғы бірнеше онжылдықта халықаралық банктік қоғамдастық әртүрлі мемлекеттердің қадағалау органдарының жұмыс тәжірибесін жалпылай келе халықаралық деңгейде қаржы қадағалау органдарымен банктердің өзара сенімді байланысын құру бойынша жұмыстар жасады. Бұл жұмыстар жай ақпарат алмасудан бастап бірегей пруденциалдық нормалар мен несие мекемелерінің қызметіне қойылатын талаптарды жасауды, қаржылай қадағалау ұйымдарының қызметін координациялаудың тиімді жүйесін бекітуді көздейді.

Қаржылық қадағалау органы дегеніміз не? Мұнда ең алдымен «қаржылық қадағалау» дегеніміз не екендігін анықтап алу керек.

Қаржылық қадағалау дегеніміз мемлекеттің заңнамаларын сақтау мақсатында қаржы сферасының экономикалық агенттерінің және делдалдарының қызметін олардың оперативтік қызметіне араласпай үнемі мониторинг жасау бойынша және өзара қызмет ету бойынша жұмыстарды ұйымдастыру тәсілдерінің жиынтығы.

Қаржылық қадағалау органы дегеніміз қаржы жүйесінің экономикалық агенттерімен үнемі байланыста болатын және мемлекеттік қаржы саясатын қалыптастыруға тікелей қатысатын биліктің мемлекеттік органдары.

Әрине біздің елімізде банктік қадағалауды Қазақстан Республикасының Ұлттық банк және Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі іске асырады. Берілген зерттеуде банктік қадағалау қаржылық қадағалаумен тығыз байланысты қарасытырлады.

Әр елдің заңнамаларына сәйкес ішкі және сыртқы қаржылық қадағалау қызмет етеді. Ішкі қаржылық қадағалау ол сол елдің ішіндегі заңнамаларға сәйкес жүргізіледі. Ал сыртқы қадағалау немесе халықаралық қаржылық қадағалауды халықаралық қаржы комитеттері жүзеге асырады. Оның ішінде банк жүйесі үшін беделі жоғары ұйымдарыдың бірі ретінде Базель комитеті табылады. Базель комитеті ол комитеттің мүше-елдері үшін қадағалау талаптарын және мүше емес - елдер үшін ұсыныстық мінездегі талаптарды жасайды. Ол бақылау органдарының шешетін басты мәселелері мынадай жағдайлар кезінде яғни тапсырмалар мен нормаларды банк қызметтерді реттеу мақсатында байланыстыру.

Банк қызметтерін бақылау 100 жылдан бері өмір сүріп келеді, мысалы, АҚШ-да, Европа елдерінде. Соңғы 15-20 жылда дамушы елдер мұндай бақылау банктік-қаржылық сфераға да, бүкіл экономикаға да маңызы зор екендігін түсінеді.

Базельдік принциптерге жататындар: өтімділік тәуекелінің максималды анықтамасының шегі, валюталық, несиелік, пайыздық, нарықтық және басқа да тәуекелінің төлем қабілеттілігі.

Банктік басқарудың сапасын байланысты тәуекелінің бейтараптаунына аса көіл бөлінеді. Базельдік комитенттің жасаған принциптеріне сай бақылау оргондарына міндетті.

Банк басқарулары актив портфелінің айналасында тәуекел концентрациясы көрсетілуі жйында ақпараттық жүйемен қамтамасыз етілетіндігіне көз жеткізу;
Бақыланып отырған банкте тәуекел болған жағдайда басқару жүйесімен қамтамасыз етілгендігіне көз жетуізу;
Банктің ішкі бақылау жүйесіндей бақылауды көру және ол банктің қызметінің түрі мен масштабына .

Бақылауының басты мақсаты ақша-несие нарықтарының белгілі бір деңгейін сақтап яғни ұстап болып табылады.

Берілген жұмыста халықаралық қаржылық қадағалау материалдары қолданылады.

Шаруашылық субъектілердің қызметін қадағалау бойынша бақылау функциялары әртүрлі мемлекеттік, кей жағдайларда мемлекеттік емес органдарға беріледі. Қаржы делдалдарының қызметін қадағалаудың халықаралық тәжірибесі бұл мәселенің әртүрлі елде шешілунің жолдарын көрсетеді. Бұл мәселенің туындауы қаржы делдалының міндеттемелерін орындамау (дефолт) немесе банкротқа ұшырау тәуекелі көлемі жағынан бірдей қаржылық емес сектордың кәсіпорнының дефолты немесе банкроттығы тәуекелінен біршама жоғары болуымен байланысты. [1:25]

1. 2. Банк қызметін қадағалау мен реттеудің әдістері

Мұндағы басты міндеттердің бірі - бұл банктердің қызметін реттеуді экономикалық тиімді жолмен жүргізуді қамтамасыз ету, яғни банктік сектордың сенімділігі мен тұрақтылығын қолдау. Ал ол міндетті шешуде банктердің қызметін қадағалаудың 2 негізгі әдісін қалай тиімді қолдану мәселесі туады.

Бұл - қашықтан (дистанционалды) қадағалау әдісі және инспекциялық әдісі.

Қашықтан қадағалау әдісі - бұл банктердің қадағалау органдарына мәліметтер беру түрінде жүргізілетін пруденциялық қадағалау әдісі.

Қашықтан қадағалау 1 - суреттегі тәртіппен жүзеге асырылады.

1-сурет. Қашықтан қадағалау механизмі

Ақпараттық есеп базасы. Банктердің қызметін кешенді түрде сипаттайтын ақпараттың негізгі және жинақтаушы көздері болып табылатын банк балансы мен қаржылық есеп есебін талдау барасында жеке банктік операциялардың тәуекелдік деңгейі мен табыстылығын, өтімділігін анықтауға, меншікті және тартылған қаражаттардың өздерін, оардың белгілі бір мерзімге немесе белгілі бір кезеңде орналастыру құрылымын айқындауға, сондай - ақ банк жүйесіндегі жеке бір банктердің қызметінің мамандануы мен маңызын белгілуге мүмкіндік береді.

Қаржылық талдаудың мақсаты - енді пайда болып келе жатқан мәселелерді қаржылық тұрақсыздыққа ұшырауға дейін айқындау. Бұндай мәселелерді айқындау банктердің қаржылық есеп беруіне және осы мәселеге қатысты басқа да ақпараттардан (басқару сапасы туралы, сыртқы аудиттің сапасымен аудиторлардың есеп бергеннін мазмұны туралы ақпараттар) алынатын қаржылық ақпараттардыталдауды жүзеге асыруымен іске асады.

Қашықтан талдау жүргізетін мамандар мынадай міндетерді шешеді:

Банктердің пруденциялық нормативтер мен сақтауға міндетті басқа да нормалар мен лимиттерді, резервтік талаптар және күмәнді қарыздарға қарсы провизияларды құру барысының орындалуын тексеру. Банктердің қаржылық қызметін қарастыру, оның болашақтағы жұмысы мен дамуы жайлы ой қалыптастыру, оның нәтижелерін соған ұқсас банктердің нәтижелерімен салыстыра отырып бағалау. Екінші деңгейдегі банктердің қаржлық қызметін талдау банткердің қызметінің қаржылық жағдайы мен нәтижесіне қатысты мынадай маңызды сұрақтарды қамтиды:

капитал; активтердің сапасы; пайдалық пен рентабельділік; өтімділік. Қаржылық талдаумен айналысатын мамандар банктік мәселелердің пайда болуының мүмкін бола жақтарын айқындауы тиіс.

Капиталды талдау.

Капитал банктің қаржылық жағдайының ең маңызды көрсеткіші болып табылады.

Капитал жеткіліктілігі, оның табыстылығы сияқты қашықтан бақыланып отыруға тиіс. Сондықтан банктің капитал бойынша ұстанымын жән - жақты талдау, кез - келген банкті қашықтан тексерудің маңызды элементтерін білдіреді.

Жалпы капитал жеткіліктігі туралы өзінің ойын қалыптастыратын талдаушы мынандай сұрақтарды ескеру қажет:

Банк капиталы стандарттарға жауап бере ме? Ең төменгі капитал мөлшерінен асқан жағдай болды ма?Капитал деңгейнің банктің өзіне алған тәуекелге қатынасы қандай?Ең төменгі стандарттармен жеткіліксіз есептеуге алған тәуекелдер бар ма? Банк капиталінің деңгейінің өзгеру үрдісі қандай? • Оның көбеюі мен азаюының себептері неде?

Банк капиталінің сапасы қандай?Капиталдың кез келген бөлігін банк үшін тұрақты қаражатқа көзі деп санамауға себептер бар ма?

Активтердің сапасын талдау. Банктің активтерінің сапасы банктік операциялардың барлық аспектілеріне әсерін тигізеді. Егер қарыз алушы өзінің қарыздарын қайтармайтын болса және олар бойынша пайызды төлемейтін болса, онда банктің таза пайдасы азаяды. Ал пайдасының азаюы, өз кезегінде өтімділіктің жетіспеушілігіне әкеп соғуы мүмкін. Таза пайданың түрақсыздығы банк капиталын көбейтуге мүмкіндік бермейді және активтер сапасының нашарлауы жалпы капиталға теріс әсерін тигізеді. Осы себептердің салдарынан банктердің төлем қабілетсіздікке ұшырау мүмкіндігі туындайды.

Активтердің сапасын қашықтан бақылау мен талдау банктердің қызметін реттеу механизмінің маңызды бір бөлігі болып табылады. Қашықтан бақылаудың талдаушысы банк активтерінің жалпы сапасының нашарлауы бойынша банк басшылығына хабарлайды және инспекторлық тексеру кезінде зерттелетін факторлардың қатарына қосуы мүмкін. Бірақ қашықтан басқарудың тиімділігі банк беретін ақпараттардың сапалылығымен ғана шектеледі. Ал активтердің сапасын нақты көрсететін мәліметтерді алу үшін, банкте проблемалық ссудаларды анықтауға және оларды тиісті түрде жіктеуге мүмкіндік беретін активтердің ішкі талдау жүйесі болу қажет. Сонымен қатар, банктердің болашақтағы активтерінің сапасы қазіргі уақытта берілетін жаңа несиелерге байланысты болады.

Жалпы активтердің сапасын қашықтан талдау кезінде тексеруші мынадай сұрақтарды көрсетуі керек:

• Өткен тоқсанда банктің несие тәуекелі жағдайында ерекше өзгерістер байқалды ма?

• Жалпы банк активтеріндегі кешіктірілген және аударылмаған активтердің үлесі қандай?

• Банктің капиталына қатысты сапасыз активтердің деңгейі қандай?

• Өткен тоқсанда немесе алдыңғы жылда сапасыз активтер сомасының жоғарылауы немесе төмендеуі қалай болуы мүмкін? Банктің сапасыз несиелерінің құрылымы қандай?

• Үмітсіз несиелерді баланстан шығару. Шығарылған несиелердің негізгі түрлері және олардың өсуі немесе төмендеуі?

• Банктің несиелік қызметінің шығынын жабу үшін құрылған банктің жалпы резервтерінің (провизиялар) сомасы. Банктің құрған резервтерінің (провизиялар) жоғарылауы немесе төмендеуі?

• Ұлттың банктің нормативті талаптарының сақталуы?

Табыстар мен шығыстарды талдау. Капитал, банктің қаржылық жардайының ең маңызды көрсеткіштерінің бірі дедік. Ал капиталдың тұрақты жағдайын, сәйкес табыстарсыз қолдау мүмкін емес. Банк неғүрлым рентабельді жұмыс жасаған сайын, соғұрлым жыл сайын өзінің капиталын толықтырып және акционерлеріне пайда беріп отырады. Акционерлер банктің одан ары дамуына жағдай жасайды. Ал шығындар банктің капита-лын азайтып немесе жойып жіберуі мүмкін. Өз табыстарын қайтара алмаған акционерлер капиталды инвестициялауды тоқтатып, соның салдарынан банк банкротқа ұшырауы мүмкін.

Сондықтан банктің табыстарын үздіксіз қашықтан бақылау қажет.

Банктің табысын талдау барысында талдаушы мынадай негізгі үш сұраққа жауап береді:

• Банктің табысының деңгейі қандай? Оның деңгейі банк капиталын құруға және қолдауға жеткілікті ме?

• Табыстардың тенденциясы қандай? Қазіргі экономикалық жағдайда оның келесі жылда жоғарылауы немесе төмендеуі мүмкін бе?

• Табыстардың тұрақтылығы қандай? Егер нарықтық пайыз мөлшерлемелерінің жоғарылаған немесе төмендеген жағдайында ол тұрақты болып қалуы мүмкін 6е?

Банк өз қызметін жүзеге асыру барысында көптеген банктік операцияларды жүргізеді.

Операцияларды жүргізуде пайыздың, пайыздың емес және басқа да шығындары болады. Банк осы операцияларды жүргізуге арналған ғимараттары, құрылғылары және қызметкерлері болғандықтан, оның әкімшілік шығындары да болады. Ал осы шығындарды жабу көзі банктің табысы болып табылады. Сондықтан банк өзінің табысын тиімді болу саясатына негіздеп, бос шығындарды қысқартып, табыстың көп бөлігін банктің дамуына, өсуіне және капиталдануына жұмсауы керек. Осы орайда банктің шығындарын талдау қашықтан талдауда маңызды орын алады.

Банктің шығындарын талдауда қарастыратын негізгі мәселелер мыналар:

- шығындардың құрылымы;

- пайыздың шығындардың көлемі;

- пайыздың емес шығындар мен басқа да шығындардың көлемі;

- әкімшілік шығындар.

Өтімділікті талдау. Банктің өтімділік жағдайы оның барлық қызметінің көрсеткіштеріне әсер етеді.

Банктің өз міндеттемелері бойынша жауап бере алмауы банкке деген сенімінің жоғалуына әкеп соғуы мүмкін. Сондықтан өтімділікті қашықтан талдау мен қадағалауда өтімділікке әсер ететін банктің барлық көрсеткіштері мен жағдайлары ескеріліп, өтімді активтердің сомасы мен міндеттемелердің құрамы сияқты банктің өтімділігі бойынша объективті көрсеткіштерге көңіл аударылады. Сондай-ақ банктің өтімділігін кең түрде талдау қарастырылады.

Жалпы қашықтан қадағалаудың талдаушысы банктің өтімділігі бойынша жағдайын бағалаған кезде төмендегідей сұрақтарды қарастыруы қажет:

• Банктің өтімді активтерінің көбеюі немесе азаюы? Банктің өз міндеттемелеріне қатысты өтімді активтерінің көп немесе аз болуы?

• Банк ірі депозиттер, басқа банктердің депозиттері немесе мемлекеттік органдардың депозиттері сияқты тұрақсыз қаражат көздеріне деген тәуелділігін азайтып жатыр ма немесе көбеюде ме? Және тәуелділік деңгейі қандай?

• Банктің активтерінен асатын, жақын арада қайтаратын банктің қарыз сомасы бар ма?

• Қазақстан Республикасы Ұлттық банкпен белгіленген өтімділік бойынша талаптарды орындай ма?

Екінші деңгейдегі банктердің жағдайы туралы ақпараттарды сақтайтын Қазақстан Республикасы Ұлттық банктің электронды жүйесінің (BOSS) Ұлттық банк алдында мынадай міндеттері болады:

- банк басшылығымен үнемі және тиімді байланыста болу;

- өз бақылауындағы банктердің жағдайы туралы банктік қадағалау департаментінің директорына жедел түрде ақпараттар беріп тұру;

- банк басшылығы мен директорлар кеңесінің кемшіліктерді түзетуге қабілеті мен ықыласына байланысты мәселелерді шешуде өздерінің шаралар жоспарын Ұлттық банктің басшылығына қарастыруға беру;

- өзіне бекітілген банкке қатысты әсер ету шараларының орындалуын бақылау және олардың тиімділігін бағалау.

Банктердің кураторлары жаңа шарттар жоспары бойынша берілетін күнделікті баланстарға талдау жүргізеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.