Ағылшын тіліндегі түсіну

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 44 бет
Таңдаулыға:

Қaзaқстaн Рeспубликaсы Білім жәнe ғылым министрлігі
Әл-Фaрaби aтындaғы Қaзaқ ұлттық унивeрситeті

Болысбек Айдана

СӨЗДІК ҚОРДЫ ДАМЫТУ ӘДІСТЕРІНЕ САЛЫСТЫРМАЛЫ ТАЛДАУ

ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ

5В011900 - ШЕТЕЛ ТІЛІ: ЕКІ ШЕТ ТІЛІ

Aлмaты, 2021

Қaзaқстaн Рeспубликaсы Білім жәнe ғылым министрлігі
Әл-Фaрaби aтындaғы Қaзaқ ұлттық унивeрситeті
Жалпы тіл білімі және еуропа тілдері кафедрасы

Қорғaуғa жібeрілді
____________2021 ж.
Кaфeдрa мeңгeрушісі _________________ Г.Б. Мадиева

ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ

Тақырыбы: СӨЗДІК ҚОРДЫ ДАМЫТУ ӘДІСТЕРІНЕ САЛЫСТЫРМАЛЫ ТАЛДАУ

5В011900 - ШЕТЕЛ ТІЛІ: ЕКІ ШЕТ ТІЛІ мaмaндығы бойынша

Орындaғaн: Болысбек А.Н

Ғылыми жeтeкшісі:
фил.ғыл, докторы, профессор м.а. М.К.Мамбетова

Нормa бaқылaушысы:
ф.ғ.к., доцент м.а. Ж.М.Уматова

Aлмaты, 2021
ABSTRACT
Research topic: Comparative analysis of developing vocabulary methods
Volume of the work: 44 pages.
The aim of diploma work. To make analyses for devoloping communication skills of learners by vocabulary methods and to classify it's ways:
a) To pay attention learner's interest
b) Development of the learner's speech-thinking abilities.
c) Importance of communication skills
The objectives of diploma work: to help students for investigate their vocabulary knowledge and to develop speaking ability.
Methods of our investigation: description, observation, comparative analysis, focus-
Individual works, synthesis and experiment, group observations.

РЕФЕРАТ
Диплом жұмысының тақырыбы: Сөздік қорды дамыту әдістеріне салыстырмалы талдау
Диплом жұмысының көлемі: 44 бет.
Зерттеу мақсаты: ағылшын тілін меңгерушілердің сөздік қорын байыту жолында тиімді әдістер қолдану және олардың сөйлеу қабілетін арттыру
a)шет тілінде сөйлеу тәжірибесіне негізделген үйренушінің тілдік және танымдық қабілеттерін дамыту.
b) меңгерушінің сөйлеу қабілетін дамыту.
c) коммуникациялық қарым-қатынас қабілетін дамыту
Зерттеу міндеттері: Сөздік қорды дамыту әдістеріне анализ жасау арқылы олардың классификациясын қалыптастыру, жаңашылдандыру
Зерттеу әдіс-тәсілдері: жеке жұмыстар жүргізу, сипаттау, бақылау, салыстырмалы талдау, фокус-топтық
сауалнама, синтез және эксперимент, топтық бақылау.
РЕФЕРАТ
Тема дипломной работы: Сравнительный анализ методов развитие словарного запаса
Объем дипломной работы: 44 страниц.
Целью данной работы является сделать анализ и классификацию методов развитие словарного знание для всех изучающих
Раскрыть:
a) развитие речевых и познавательных способностей изучаемого, основанных на речевом опыте на иностранном языке и обращать внимание на интересы учеников
b) развитие разговорной способностей ученика
c) развитие коммуникабельность ученика
Задачи исследования: помогать студентам инвестировать словарный запас с помощью различных методов и развивать их разговорная речь
Методы исследования: описание, наблюдение, сравнительный анализ, фокус-
групповой опрос, синтез и эксперимент, групповое наблюдение.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ
АНЫҚТАМА

1.Қазақстандағы ағылшын тілінің тілдік жағдаяты,және оны үйренудегі басты қажеттіліктер
1.1.Ағылшын тіліндегі түсіну; қабылдаудың сөздік қор мөлшерімен байланысы
1.2.Ағылшын тіліндегі барьерлермен күресудегі әдістемелер мен жүйелі пікірлерге талдау жасау
1.3 Тіл үйренудегі негізгі қағидалар мен оны меңгерушілердің жеке ұстанымдары

2. Ағылшын тіліндегі сөздік қорды жетілдіру мен грамматика саласының бір - бірімен сабақтастығы
2.1 Сөздік қорды арттыру әдістемелерінің тіл меңгерушілердің жас ерекшелікке байланысты қолданысы
2.2. Визуалды тіл үйрену немесе тыңдалым арқылы: күнделікті сөйлесу практикасының эффективтілігі
2.3 Тұлғаның коммуникативті сөйлеу қабілетін сөздік қорды жетілдіру арқылы дамыту жағдайлары

ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

Анықтама

1.Дифференциалды оқыту-оқушылардың бейімділігін, қызығуын, үлгерімін анықтай отырып, оқыту яғни саралап оқыту қазіргі мектептердің даму бағыты. Саралау - оқу мекемелерінің түрлеріне, бір мектептің кәсіби бағдары мен өз ішіндегі ағымына және сыныптағы топқа бөлінеді. Алайда онда , білім беруде, саралап оқытуда қарама-қайшылық та кездеседі.
2.Активті және пассивті білім- активті білім сөйлеу негізінде алынатын білім қоры, ал пассивті- тексттер немесе өздігінше ,жекелей бағыттағы жинақталатын білім
3.Коммуниктивті қабілет- тікелей сөйлеуге бағытталған білім түрі, екінші бір адаммен қарым- қатынас негізінде жүзеге асады
4.Сөздік ағашы(vocabulary tree)- визуалды ойын түрі , ағаш бұтақтарына бір сөздің бірнеше туыстас сөздерді жатқызу арқылы синонимдерін үйрену арқылы сөздермен тікелей жұмыс жасауға көмектеседі.
5.Грамматика-аударма әдісі- 20 ғасырдың ортасында пайда болған дәстүрлі оқыту ппроцесіндегі алғашқы тиімді деп танылған тәсілдердің бірі.
6.Лингвоэтникалық барьер- басқа тілдермен ,ұлттармен араласу ,барысында туындаған сөздіктегі кірме сөздер мен кейбір диалектілер ерекшеліктерін қамтитын ұғым
7.Тілдік норма-тіл жүйесінің дәстүріне сай тұракты түрде калыптасып, қоғамдық катынастар аркылы орныккан тілдік амал-тәсілдердің жиынтығы, сөз колдану ережелері. Норма -- үнемі жетіліп отыратын категория
8.Гербартиандық педагогика-оқушының жеке қызығушылы мен ұстанымдарына сүйене отырып жүргізілетін оқыту процесінің моделі, онда таза сана мен оқушы назары басты аргументтер болып табылды.
9.Интерактивті іс-әрекет-толыққанды түрдегі мұғаліммен оқушы расындағы жүргізілетін оқытудағы жан - жақты процестің бірі.
10.Экстралингвистикалық факторлар- тіл білімінің бір саласы, және тілді меңгерудегі кейбір сыртқы факторлар ретінде әсер ететін себептер жиыны экстролинвистикалық факторлар тізбегін қарайды.Мысалы, тұрғылықты мекен-жай,көші-қон,этностық өзгерістер,т.б

Кіріспе
Жұмыстың жалпы сипаттамасы. Бүгінгі таңда жер шары бойынша мемлекеттік және халықаралық статусқа ие тілдер қатары біршама,соның ішінде ағылшын тілі қашанда алғашқыларының бірі болып есептеледі,сондай-ақ,аса маңызды рөлге ие екені анық. Яғни кез келген білікті маман иесі ,қайсібір салада болмасын аталған тілді меңгеру,сонымен қатар еркін сөйлей білу арқылы өз болашағын қамтамасыз ете алады.Ал мұның барлығы, қазіргі заман талабы мен сұранысының ағылшын тілімен тікелей байланыста екендігін айғақтайды. Ағылшын тілі- ерте уақыттан әлем әдебиетінің ,ағартушылық пен ілімнің тілі болғанын ескерсек,оның бүгінде өркениет пен жаңа технологияның ,ортақ коммуникация тіліне айналғанын қиынға соқпайды.
Жұмыстың өзектілігі. Әрбір елде саналы ұрпақ қалыптастыру үшін оны келешекте пайдалы білім ресурсымен қамту басты міндеттемелердің бірі .Соның ішінде, әлемдік жоғары деңгейдегі және әртүрлі ұлт өкілдерімен қарым қатынас сипатының басты құралы-ағылшын тілін оқыту мен маңыздылығын ұғындыру аса қажет процесс. Жас ерекшеліктеріне қарай үйренушілер тобының сапасы ,тіл факторларының күрделене түсуі де қалыпты жағдай.Алайда ,осыған орай тіл меңгерту саласының тиімді де ,оңтайлы әдісін қолдану , үйренушінің ағылшын тілін меңгерудегі басты мақсатымен және қызығушылығына сүйене отырып оны ақпараттандыру ең әуелгісі.Онымен қоса,визулды немесе вербалды тұрғыда қолдануға болатын таңдамалы әдіс- тәсілдер жиыны мен олардың эффективтілігі зерттеу жұмысының негізгі нысанасы болмақ.
Зерттеудің мақсаты. Үйренушілердің сөйлеу және қарым - қатынас жасай білу қабілетін арттыру мақсатында төмендегідей алғышарттарды жүзеге асыру басты назарға алынады:
* Ағылшын тілін барлық бөлімдер бойынша үйрету ерекшеліктері(тыңдалым, оқылым,жазылым және сөйленім)
* Күнделікті ағылшын тілінің тасымалдаушысы native speaker мен сөйлесу практикасының тиімділігін көрсету
* Оқушының сөздік қорын кеңейтудің ең тиімді әдістемесін жүргізу
Зерттеудің нысаны барлық жастағы ағылшын тілін үйренушілердің сөздік қоры мен сөйлеу қабілетін арттыру мақсатында түрлі креативті әдістемелер қолдана отырып,олардың тілді жоғары дәрежеде меңгеріп шығуына жағдай жасау.
Зерттеу пәні- лексикалық білімді яғни сөздік қорды арттырудың ең ұтымды әрі тиімді әдістерін ұсыну,оларды айқындау.
Зерттеу әдіс-тәсілдері зерттеуде сипаттау, анализдеу және бағдарлау мен анықтау сияқты ғылыми зерттеу жолдары қолданылды,одан бөлек,талқылау мен ең негізгісі салыстырмалы түрде ғылыми салыстыру әдісі де қолданылды.
Зерттеу жұмысының материалдары дипломдық жұмыста маңызды пікірлер мен көзқарастар анализі ретінде ағылшын педагогтары мен олардың 1986,1987 және 1983 жылдары жарық көрген лексикалық білімді арттыру мақсатындағы мақалалары мен 20ғасырдың 50 ірі ойшылдарының тұжырымдары талқыланды.Сондай- ақ, 10нан аса әсіресе қашықтықтан білім беруде қолданылатын ойын түрлері мен Британиялық ғалымдар жүргізген зерттеу деректемелері де қамтылды.
Зерттеудің дереккөздері ретінде https:en.islcollective.com, https:www.oxfordonlineenglish.com english-level-testvocabulary және https:youtu.beIai7w-scpU , https:www.pinterest.comshoshanaa vidarenglish-vocabulary-grammar сияқты сайттар қатары зерттелді.
Зерттеудің теориялық маңыздылығы мұндағы парктикалық бөлімнен бөлек жасалған, талқыланған тәжірибелер қатарының басты өзегі- кез келген тіл меңгерушісінің сөйлеуі мен оның сол үйреніп жатқан тілінде қанша сөз білетіні және білуі керек жайында жүргізілген сабақтар мен эксперименнтер болды.Сонымен қатар, осы бойынша әр түрлі ғалымдардың ұсынған көзқарастары өз кезегінде айтралықтай эффектифті зерттеу жасауға үлес қосты деп айтуға болады.
Зерттеудің практикалық құндалығы талдау жұмысындағы тағы бір жеткен кішігірім жетістік ретінде атап өтуге болатын дүние- барлық жастағы меңгерушілермен жұмыс жасау барысында ескерілу керек басты ерекшеліктердің толығымен сипатталынғаны және оның сынып іші немесе сыныптан тыс жағдайлардағы беретін нәтижелерінің едәуір маңыздылығы болды. Қоса алғанда, мұнда белгілі ғалым С.Савиньонның және Конфуций мен Дьюиға дейінгі Сократтың, Штейнер Рудольф және Далькроза Мария Монтесеоридың, Альфред Норт Уайтхед сияқты жалпы ағылшын педагогика ілімінің нағыз мамандары ретіндегі пікірлерінің қаншалықты өзектілігі да сараланды,сондай-ақ,олардың бүгінгі күні де өз маңызын жоғалтпағаны да анық көрінді.
Зерттеудің нәтижелері оқыту және оқу процесінің шексіз жалғасып жатқан процесс екенін ескерсек,оннда белгілі бер шекке жету немесе оны түбегейлі аяқтау да мүмкін емес екенін аңғаруға әбден болады.Осы тұрғыдан алып қарағанда,қай жаста болмасын, қай деңгейдегі болмасын тілді меңгеруші тұлғаның бойындағы байқалатын кейбір ерекшеліктері мен оқыту процесінің бөлімдеріндегі критерийлерді басты назарға ала отырып, нәтижесінде айқындалған факторлар :
Оқушы қызығушылығының рөлі
Мүғалімнің қоятын басты талаптары
Дәстүрлі деңгейдегі сабақ ғана емес, бірқатар қосымша бөлімдерді қосу(ойындар,бейнклиптер,тесттер,fe edback)
Білім жинақтауға барлық жағдайдың жасалынуы болып сипатталды.
Зерттеу жұмысының құрылымы жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімнен , қорытындыдан және анықтама мен пайдаланылған әдебиеттер қатарынан тұрады.

1.Қазақстандағы тіл үйренушілер мен оның қолданушыларының ағылшын тілін меңгерудегі басты қажеттіліктері

Кез келген тілдің ұдайы қолданыста болуы , ол тілдің қоғамдағы рөлі оның сөйленушілерінің саны және маңызының артуымен ерекшеленеді.Сол сияқты, бүгінде өлі тілдер қатары немесе мемлекеттік,халықаралық байланыс тілі статусына ие тілдер белгілі бір уақыт өткен сайын айтарлықтай өзгерістерге ұшырауда.Оған дәйек ретінде, даму мен өсу,өркендеу тілі деген атқа ие ағылшын тілінің біршама жылдар көлемінде жүргізілген дәлелдемелерге сәйкес , 27 елде коммуникация мен екінші қосалқы тіл болып саналуы ,ал әлемнің 62 елінде формалды тікелей қолданыстағы сөйлеу тілі болып жарияланғандығын айтуга болады.Бұл дегеніміз ағылшын тілінің маңызы әлемдік сұраныста жоғыраламаса ,төмендемейтіндігін көрсетеді.
Жалпы тұрғыдан алып қарағанда, тіл дегеніміз не ,оның негізгі анықтамасы қандай және тағы да басқа сұрақтарға бүгінде келтірілген дәйектермен ,мысалдар жиыны жетерлік. Дегенмен ,атап өткім келетіні тіл - күллі адамзаттың бір-бірімен ұдайы қарым-қатынаста болуы үшін қызмет ететін сөйлеу және дыбыстау символдарының тұтастай бір жүйесі ретінде қарастырылады.Әйгілі ғалым Гофтсманның 1976 жылғы ұсынған зерттеуінде барлық тіл коммуникацисында айтулы универсалды тілдік шектеулер бар.Яғни олар қоршаған орта ,қоғамның белгілі бір тілде сөйлеу құбылысында және тіл грамматикасы құрылымдарында ,сондай-ақ ,қарапайым жеке бір ұстаздың ағылшын тілін үйрету барысында қолданылатын тактикасында да көрініс табуы ықтимал екендігі айтылады.Расында да , кез келген тілде жетік сөйлей алу ,оны толыққанды меңгеру барысында кездесетін санқилы қиындықтар оған дәлел бола алады.
Шындығында , тілді үйрену мен меңгеру құбылысы аса зор жауапкершілікпен ,кейбір тәуекелдерге баруды талап етеді.Ең әуелі , ол жеке тұлғаның қызығушылығымен ,талабына бағытталады . Мысалыға алар болсақ, қандай да бір ағылшын тілінің меңгерушісі белгілі бір уақытқа дейін ғана жоспарлап немесе басқа бір мемлекетке бару мақсатымен ғана тілді үйренген болса ,ал одан кейінгі уақыттарда процесті мүлдем доғарып тастаса , ары қарайғы тілдік жетістікке жету немесе осы тілдің еркін сөйлеушісі болу деңгейін бағындыруы мүмкін емес жағдай. Ал бұл процесстен шығатын салдар , кез келген тілді үйрену үздіксіз және тоқтаусыз жүріп отыратын үдеріс,және үнемі жаттығу кезеңдерін қажет етеді.Мұндай кезеңде оқушымен қатар оқытушының да ізденісі мен талабы, тілді жан-жақты максималды деңгейге дейін меңгерте алуы ,оны қызықтыра отырып әрбір сабақты креативті өте алуы да қатаң ескертіліуі қажет.
Тарихи деректерге сүйенсек, ағылшын тілі алғашында латын және француз тілінен кейін ғана толықтай қалыптасып, жаңа қарқынға ие бола бастады. Ғылым мен өркениет тілі ретінде латын тілі медицинада ,әдебиетте кеңінен қолданылса,француз тілі билік және аристократтықтың ,жоғары санаттағы адамдардың өзіндік тілі болып саналды. Ал жекелей ағылшын тілінің даму кезеңдеріне шолу жасар болсақ, Old English (өнерген ағылшын тілі), Middle (орта ғасырдағы ағылшын тілі), кейінгісі Modern English (жаңа замануи ағылшын тілі).Аталған әрбір кезеңнің өзіндік ұлы төңкерісі,айтулы өзгерістері болды,мысалы алғашқы ағылшын тілі кезеңінде 550-1066 жылдары 4ірі аумақтық батыс германдық диалектілер тобы, 1066жылы Норман шапқыншылығы садарынан грамматикалық ішкі құрылымдық өзгерістер ,1200-1450жылдардағы ең атақты шығармаларда ,ұлы жазушылар еңбектерінің ағылшын тілінде жазылуы ,1500 жылы заманауи ағылшын тілінің қолданысының кең етек алуы , сөздік қордың қарқынды өсуі ,синонимдер санының артуы сынды ерекшеліктерді қамтиды.Ал бүгінде оның әлем бойынша үшінші орындағы ең көп тараған тіл болуының алғышартттарын, 18ғасырлардағы Британия корольдігі үстемдігінің ірі колониялары мен геополитикалық бағынушыларының ықпалы нәтижесінде бірте-бірте сауда және байланыс , өнеркәсіп пен технологияның , ғылымның тіліне айналуынан байқауға болады.Сол себепті оның грамматикалық , синтактикалық және лексикалық құрылымында да айтарлықтай артықшылықтар мен айырмашышылықтар бар.Мысалы,бір сөздің бірнеше мағында қолданылуы, слэнг және жаргон сөздер қатары,американдық және британиялық ағылшын тілі болып ең үлкен екі топқа жіктелуі,т.б
Қазіргі таңда , ағылшын тілі тек ғылым мен білімнің ғана емес,халықараралық қарым-қатынас тілі статусына да ие болып отыр.Және бұл соңғы 100жылда жеткен жетістік.Және көптеген осы тілді меңгерушілер арсаында жүргізілген сауалнама қорытындысы бойынша, аз уақыт көлемінде тез әрі жоғары дәрежеде үйренуге қолайлы тіл етіп көрсетуі бірден-бір жақсы көрсеткіш.Себебі,сөздердің қысқалығы, толық емес алайда тура мағынада сөйлемдер құрылымы,етістіктің тек үшңншң жақта өзгеріске ұшырауы мен кейбір қатаң ережелерге бағынбайтын сөздер қолданысы оны барынша оңтайлы етеді.Жалпылама ұсынылатын зерттеулерге сәйкес, әлемдегі үйренуге өте қиын,тым көп уақыт пен күшті талап ететін он тіл орыс , қытай және жапон,сондай - ақ эскимос, санскрит сияқты тілдер қатары тағы бір дәлел бола алатыны сөзсіз.Ал,оған қарама-қарсы тұрғыда меңгеруде ең жеңіл тілдер және ең көп қолданыстағы ағылшын ,итальян,испан ,француз тілдері болмақ.Мұның өзі ағылшын тілінің оны қолданушылар арасында мәртебесін арттырмаса, азайта алмайды.Сонымен қатар, бұл құбылыс бір сөзбен қазіргі замануи қоғам сұранысын қанағаттандырумен, ондағы жаңа мүмкіндіктерді бағындыруға деген алғашқы қадам бола алады. Баршаға белгілі ,21ғасырдың ауқымды да ,айшықты құбылысы - ұдайы даму мен өзгеріс толқынында болу, ол дегеніміз белгілі бір ғылымды меңгеру немесе тіл үйрену ,сондай-ақ,қандайда бір саланың білікті маманы атана отырып , өз елінің болашағы үшін тарихта өзінің де , жерінің де өшпестей атын қалдыру.Сондықтан да болар, интеграция мен мәдени жаһанданудың бір тармағы тікелей ағылшын тілімен байланысты болғаннан соң, ол әзірге алғашқы орында. Қарапайым тұрғыдан алып қарағанда, ол біздің өміріміздің әртүрлі сатысында әрқилы кезеңде меңгерілуі мүмкін, яғни ол мектепте, жоғарғы оқу орнында немесе жекелей ерікті түрде.Және мұның барлығыда қандайда бір қажеттіліктерден туындайды. Ірі компания басшылығында мәртебелі қызметкер болу немесе кез келген нарықтағы жоғарғы сұраныстағы маман болу үшін белгілі бір дәрежеде жеке басымызға міндеттелуі де жаңалық емес.Анығын айтқанда , тағы бір қарапайым факт қайсібір білімді адам бүгінде оның белгілі бір сферада ,ортада қажетті екендігімен мүлдем таласа алмайды.Осылайша тағы бір рет , оның қоғамдағы басты қажеттілігімен, орнының маңызы айқын екендігінде тоқталуға тура келеді.
Кейбір ағылшын тілінің белсенді қолданушыларының берген бағасы мен сараптамасында бұл тілге "жаңа латын" атауы берілген,яғни бұл дегеніміз латын тілі алғашқыда қаншама қиын да ,күрделі дәуірлердегі тарихи сахналардың куәсі, ертедегі ағартушылықпен мәдениеттің тілі болған, алайда ол бүгінде қолданыстан шыққан өлі тіл болып саналады.Мүмкін оның себептеріне соңғы уақытта 1млрд адамның ағылшын тілін өте белсенді пайдаланып,оның 600миллионы ,тең жартысы оны екінші қарым-қатынас барысындағы ең қажетті тіл деп табуында жатқызуға болады.Әр ұлттың әртүрлі салт-дәстүрлері мен ұлттық ерекшеліктеріне қарамастан, бұл тілде сөйлеу маңыздылығы күннен күнге артып отыр.Сонымен , ағылшын тілі біздің өмірімізде қандай рөл ойнайды және ондағы басты қажеттіліктер қандай?Жоғарыда келтірілген дәлелдермен қоса , бүгінде оның БҰҰ-ның ресми тілі дәрежесін иеленуі,әлемдік көшбасшы ,алдыңғы қатарлы мемлекеттер АҚШ,Ұлыбритания,Индия және Австрия мен Финляндияның технология және экономикалық қарым-қатынас тіліне айналуы сияқты бірқатар айқын себептерді көруге болатыны сөзсіз.Сонымен қатар, аталған барлық дәйектерді негізге ала отырып, еліміз Қазақстан Республикасы үшін де ,оның жан жақты даму қарқының кепілі ретінде әрбіріміз ағылшын тілін жетік меңгеру дағдысын қалыптастырудың артықтық етпейтінін айтқан жөн.[1;10]

1.1 Ағылшын тілінде еркін сөйлеуді меңгерту мен сөздік қорды байыту жолдарының өзара байланысы
Ерте замандардан бері , білім беру мен оның қоғамды дамытудағы рөлі аса маңызды болып саналды және ол бүгінгі күнге дейін жалғасып келе жатқан дәстүрлі үрдіс.Адамзат дамуының кепілі,әлемдегі орын алып жатқан ірі өзгерістер мен әрбір жаңа ашулар білім және білімдену,жаһанданумен ұштасып жатыр.Қай салада болмасын ,тәлімгер яғни бағыттаушы ұстаздың білім алушының өмір жолында алатын рөлі мен беретін ақпары ,үйретер білімі көптеген өзерістерге жол бастайды ,онымен қоса болашағын қамтамасыз етуге кепіл бола алуы тиіс.
Талқыланып отырған дәлелдемелер негізінде,оны тағы да толықтыратын болсақ , мыңтүрлі тоқтам мен тұжырымға келуге болады,алайда барлығының негізгі идеясы мен түпкі мақсаты бір болмақ.Әйгілі австриялық ойшыл,философтың пайымдауы бойынша:" Кез келген дұрыс бағыттағы білім дегеніміз ең әуелгі ,төменгі сатылардан бастау алады:бас,қол және жүрек,түйсік,сана мен дене ,сондай-ақ:
* 7жасқа дейін-еліктеу мен ұқсау
* 14жас-жүйелілік пен мәртебе
* 21жас-өзін-өзі танудың жоғарғы сатысы ,жан дүние өзгерісі"деп қорытылады.

Мұндағы негізгі ой оқытудың бастапқы баспалдақтары бірнеше жауапты кезеңдерден тұратындығында ,және оның әрқайсысының өз кезегінде үлкен еңбекпен, сабырлылықты қажет ететіндігін алға тартады.[2;45] Дегенмен ,адам баласының білімденуінің ең тиімді жолы - сөйлесу және сөйлесу,сырласу делінген.(Сократ)Демек,санаға әсер етудің басты тетігі тікелей сөйлеу мен ой бөлісумен сипатталады, және бұл тұжырымнан шығатын қорытынды үйренушінің коммуникациялық қабілетінің ілгерілеуі оның күнделікті сөйлеу практикасы барысында тілдік барьерін ,сөздік қорын ұдайы жетілдіріп отыруында.
Шындығында,лексикалық білім одан басқа жекелей білім негіздерінің ең бастапқы кезеңі деп айтуға болады.Неліктен?!Себебі, кез келген талқылануға тиісті шығарма ,мәтіннің алғашқы түсінігі қабылдау және лексиканың мағынасын ұғынумен сипатталады,немесе ол туралы ашық түрде жеке пікір білдіруде, тікелей сөздік қордың көлемімен,сөйлеу тактикасының құрылымына бағынышты болады.[3;54]Сондықтан еркін түрде қандайда бір тілде сөйлей алумен,сөздік қор байланысының түп тамыры тым тереңде жатуы ,оған қоса , кейбір сыртқы және ішкі тілдік факторларларды тудырушы , дамытушы дәнекер болу мүмкіндігіне ие екендігі ескерілуі шарт.Сөздік қорды байыту -толыққанды білім алудың фундаменталды тірегі ,ары қарайғы процессте тікелей оны одан әрі дамытумен жалғасады.
"Мәтіндегі қиын сөздер көлемі оны қаншалықты қызықты ,мағыналы ететіні сияқты мәтінді оқитын оқырманның да базалық лексикалық білімі ең бірінші мәтінді түсінуге, сонымен қатар, оның сөздік қорын межелеумен , одан әрі кеңеюіне жағдай жасайды"(Anderson&Freboody,1981) .Яғни, меңгеруші екінші бір адаммен қарым-қатынас құру үшін ,немесе өзін ағылшын тілінің сөйлеушісі ретінде көре алуы үшін оның оқу,қабылдау түсінігі және лексикалық білімі оған қызмет етуі керек,сол жағдайда ғана ұштасқан түрде алынған білімді дәйектеуге, нәтижелеуге жағдай жасалынады. Тағы бір айта кететіні,қызықты деректерге сүйенсек, ағылшын тілін меңгерушілер саны күн сайын бірнеше есеге артып отырады екен,сонымен қатар әр жыл сайын сөздікке жаңа 400 сөз енгізіліп отырады екен.Ал ең алғашқы сөздік 1755 жылы Ұлыбританияда Samuel Johnson-ның негізін қалаумен 15сәуірде жарық көрген. Арадағы үш мың жылдықтан аса уақытта, қаншама сөздер түбегейлі өзгеріске ұшыраған,алайда ең бастысы тіл қолданушылары мен сөйлеушілер саны тіл мәртебесін одан әрі көтере түседі.
Педагогикалық тұрғыдан алсақ, тілді меңгеру үшін визуалды түрде, аудио (тыңдалым) түрінде немес жазбаша түрдегі барлық жаттығуларды қамту аса маңызды.Біз ой,пікір білдіру үшін әуелі қиялымызға ,шығармашылық ойлау қабілетімізге жүгінеміз,одан кейін онымен бөлісеміз, яғни сөйленіс , кезеңдерді ары қарай түрлендіруге болады,мысалы жазбаш (эссе,шығарма) немесе бейнеклип,видео көмегімен алынған ақпаратты екінші бір қабылдаушыға жеткізуге болады.Олай болса,мен мұнда лексикалық білім, неліктен сөздік қордың жоғары деңгейде болуы керек және ол үшін қандай алғышарттар жасалу керектігін айта кетейін. Не себепті лексикалық, сөздік қорды дамыту жаттығулардың көп мөлшері көбінесе түсінуді,қабылдауды айтарлықтай арттыра алмайды? Оның дәлелденген түрде екі негізгі әдісі бар. Біріншісі, сөздік нұсқаулықтардың көпшілігі сөздердің мағынасын толық түсінуге кепілдік бермейді. Сондай-ақ,бірқатар зерттеулер оқылымды түсіну жоғары деңгейдегі лексикалық білімді талап ететінін көрсетеді.Алайда ,жалпы лексиканы оқыту-ішінара білім беруден тыс және терең білім беретін әдістер оқытылатын сөздер оқырмандардың осы сөздерді қамтитын мәтіндерді түсінуін сенімді түрде арттырады. Ол үшін жекелеген түрде,мұғалімдер есте сақтау,өз ойын ашық білдіру мақсатындағы дәстүрлі оқыту әдістерін толықтыруы керек.Бүгінде сантүрлі интеллектуалды ойындар,ойлау қабілетін арттыратын қызықты ұйымдастырылған сабақтар ,және сөздерді неғұрлым бай және терең білуге бағытталған әдіс-тәсілдер жетерлік,ал бұл дегеніміз қарқынды оқытудың бір бөлшегі болып саналады.
Ендігі кезекте,лексикалық оқытудың кей жағдайда мүмкін еместігінің екінші себебі-мәтінді түсінуді жақсарту немесе еркін түрде ой білдіруді меңгерту көбінесе бейтаныс сөздер бар мәтіндердің түсінігімен байланысты. Ал бұл жағдайда,оны түсіну үшін мәтіндегі әр сөзді білу міндеттелмейді.Осыған дейінгі бір зерттеулерде, синонимдес алты сөз тұрса,оның ең күрделі бір мағынасын ғана білу, мәтінді түсінуді едәуір төмендетпейді,керісінше тиімді болып келеді,және оны сөйлеу кезінде алмастыруға болады делінген.(Freebody & Anderson, 1983).
Демек, мәтіннің күрделі болуы сөздік оқытудың маңыздылығын арттырады. Ал егер бейтаныс сөздердің белгілі бір бөлігі болса,оның түсінуге айтарлықтай кедергі келтіретіні рас.Дегенмен,іс жүзінде мәтіндегі бейтаныс сөздердің мағыналарын ашу,іздеу сөздік қорды өсірудің негізгі жолы болып табылады.(Nagy, Anderson, & Herman, 1987; Nagy, Herman, & Anderson, 1985). Аталған екі синтез оқуда және оны жеткізуде , сөздік қорды қандай жолдармен дамытуға болатынына жалпы сипаттама береді,және бұл анықталған түрде жүйелі, жоғары деңгейде пікір алмаса алмасудың басқа да қосалқы үйрену жолдарының мүлде тиімсіз екенін дәлелдемейді. [4;85] Тағы бір актуалды мәселе сөздік анықтамалары , және ағылшын тілінде түсінікті сөйлеуд қаншалықты өз көмегін бере алады? Лексикалық оқытудың көп бөлігі анықтамаларды қолдануды қамтиды,мысалы олардың кейбір комбинациясы-іздеу, жазу және есте сақтау. Тағы бір кеңінен қолданылатын әдісжаңа сөздің мағынасын контекстен шығару,және бұл әдістердің барлығы оқуды түсінуді жақсарту үшін өте тиімді. Жоғарыда айтылған анықтамаларға сүйенсек, түсіну мен қабылдаудың кез келген тілді меңгеруде ең алғашқы саты екенін аңғаруға болады.Яғни біз әуелі айтылып жатқан ойды немесе ақпаратты "түсінеміз", қай мақсатта ,не жайында деген сияқты базалық сұрақтарға жауап іздейміз, тек одан кейін ғана автоматты "қабылдау" тетігі іске қосылады.Санамызға белгілі бір деңгейдегі ақпарат көлемі қабылданады және оған ми сараптамасы жасалады.Онымен қоса, тағы бір шартты процесс "жеткізу,пікір айту немесе дәлелдеу ",ал осы кезеңдегі ең басты құрал- сөздік қордың мөлшері мен үйренушінің сөз қолданысының құрылымы болып табылмақ. Алайда, мұндағы негізгі мақсат- сөйлеудің ең жоғарғы эффективті нәтижесіне қолжеткізу болғандықтан,ол үшін қолданылатын бірқатар технологиялармен жұмыс талап етіледі.Мысалыға алар болсақ,
* ойын технологиясы
* критикалық(сыни)тұрғыдан ойлау
* дифференциалды оқыту технологиялары және т.б.
Ойын технологиясының ішіндегі әсіресе,педагогикалық ойындар жиынтығы тілді үйренушілер үшін қолайлы атмосфера мен ары қарайғы жетістік үшін мотивация(қолдау) береді,және олардың өзіндік бағыттары бар,олар:
-практикалық, бақылаушы, жалпылаушы
-когнетивті ,дамытушы бағыт
-репродуктивті ,продуктивті,креативті
-коммуникативті, диагностикалық, психо-техникалық.
Оқытушының үйренушілер тобымен әрбір ойынды ойнату барысында басты назарға алынуы тиіс бұл бағыттар- жаңа сөздерді жаттауға және түсіну деңгейінің жоғарылауына негіз бола алады.
Ал критикалық тұрғыдан ойлау ,өз кезегінде оқушының
▪қызығушылығының артуы
▪тәуелсіз, еркін болуға баулу
▪лингвистикалық қабілетін дамыту сияқты пайдалы тұстарды қамтиды.
Сонымен қатар,дифференциалды оқытудың маңызын да айта кеткен жөн,мысалы әрбір үйренушінің қабылдау түйсігіне сүйене отырып ұсынылатын материал, ақпараттар көлемін жоспарлау, мөлшерлеу білім алу процесінің эффективтілігін арттырады. Жаңа сөздер қатарымен таныстыру және оларды есте сақтау үшін аталған технологияларды меңгеруден бөлек,ұстаздың жан-жақты болуы, ең креативті әдіс -тәсілдерді белгіленген уақыт көлемінде,әдеттегідей үйренушінің қызығушылығына басты назар аудара отырып,жүйелі түрде қолдана алуы - нәтижеге қол жеткізудің басты кілті.Мысалы төмендегі суретте жаңа сөздер қорын арттырудың немесе мәтіндегі кейбір түсініксіз ,әрі мағынасы қиындау болып келетін сөздерді қалай тез түсінуге, қабылдауға арналған бірден -бір тиімді әдіс ұсынылған;

Сурет 1. Сөздік ағашы

Яғни мұндағы туыс ,мағыналас сөздер тобы негізгі түбір сөздің (жаңа сөздің) мағынасын, қолданылу орнын ,себебін ұғынуға көмектеседі.Осының нәтижесінде , тіл меңгеруші тек бір ғана сөз емес ,бірнеше синонимдес жаңа сөздерді де есіне сақтай алады.Шындығында, бұл Vocabulary tree(Сөздік ағашынан) бөлек тағы да бірнеше эффективті ,шығармашылық әдіс -тәсілдер баршылық ,алайда, солардың ішінде ең бір қарапайым және баршаға түсінікті болғандығы үшін де ұсынып отырмын.Дегенмен , барлық методикаға салыстырмалы тұрғыдан қарау керек екені ескерілсе , тек бір ғана түрімен шектелу дұрыс емес.[5;75] Қорыта айтқанда ,әлемдегі ағылшын тілінің тілдік жағдаятына көз жүгіртер болсақ , Британиялық тіл ғалымдарының зерттеулеріне сүйенсек ағылшын тілінде еркін сөйлей алу үшін 8000-10000ға дейінгі сөз аралығында білуі қажет,ал базалық деңгейде үйренушілер -2000-5000, ал кәсіби түрде толыққанды сол тілде қарым-қатынас жасау үшін -11000нан жоғары сөздік қордың болуы жеткілікті екен. Бір қуантарлығы, бұл нәтижелерге жету үшін бүгінде түрлі қызықты әлеуметтік желілер мен бағдарламалар өте көп, оған қоса , лексикалық білім деңгейін анықтауға арналған тесттер жасап шығарылған.Ал бұл қосымшалар тіл үйренудегі кейбір жиі кездесетін қиындықтар мен кедергілерді жеңе отырып, сол аталған тілдің тасымалдаушысы болуға жағдай жасайды.
`
1.2 Ағылшын тілін үйрену кезінде кездесетін барьерлермен күресудің жолдары және оларға талдау жасау.
Кез-келген тілді үйренуде адам болмысында түрлі қарсыласулар мен қиындылықтар кездеседі.Өзге тілді игеру барысында бейімделу процесі түрлі көмекші құралдармен жүзеге асады.Сондай-ақ, ішкі қалау мен ынта үлкен рөл ойнайды.Алайда нысандағы өзге тілді өз қажетінде жиі қолдану , іс жүзінде сұранысқа керек болғандықтан оны үйрену барлық кедергілерді жеңіп шығады.Сол сияқты ағылшын тілін үйренудегі барьерлермен күресуге олар жайлы салыстырмалы түрде талдаулар , әдіс-тәсілдер дәлел болмақ.
Ағылшын тілін әлемдік аренада үлкен күшке ие болғандықтан оны игеру қажеттілікті талап етеді.Бұл тілді үйренуде көптеген барьерлердің кездесуі қалыпты.Алайда оларды жеңу үшін түрлі тәсілдерді қолдану үйрену барысын жеңілдетеді.Олай болса осы ағылшын тіліндегі барьер қайдан пайда болады ? Оған қандай факторлар әсер етеді ? Олар :
* Өзге тіл болғандықтан ойымызды жеткізу кезінде болатын қиындықтар.
Мысалы , кітапты еркін оқи алу , жаза алу.Бірақ сөздік қор аз болғандықтан оны ауызекі тілде қолдану қиыншылық тудырады.Сол себептен spiking (сөйленіс) көп жағдайда артта қалып жатады.
* Сөйленіс кезінде қателіктер жіберу , қателесуден қорқу.Бұл тілдік қордың аз болғанынан ғана емес психологиялық тұрғыдан келетін соққы болып саналады.
* Пікір алмасу кезінде пікір алмасушыны түсінбеуден қысылу.Оған өз ойын толық жеткізе алмайды.Сондай-ақ акцентті дұрыс қоя алмау да тілді қолдану барысын қиындатады.
Ендеше осы себептерді тудырушы негізгі факторларды тізіп жазар болсақ :
1. Тым аз сөздік қор
2. Грамматиканы дұрыс білмеу
3. Сөйленісті практикада аз қолдану
Ағылшын тілін сөйлеуде барьердің не себептен туындайтынын білдік.Енді олармен күресуде қандай әдіс-тәсілдерді қолданамыз , сол туралы ақпарат беріп өтейік.Ең бірінші, тіл үйренудегі қиыншылықтарды толық қабылдай алу. Тілді толық меңгеру үшін ағылшын тілін тасымаушылармен сөйлесу кезіндегі қиындықтарды ұғыну.Олармен саналы жүрде психологиялық тұрғыдан да жұмыс жасалынуы керек.Осы орайда атақты лингвисттің мынадай тұжырымын алға тартуға болады;"Жағымсыз эмоцияларды бастан кешіру сәтінде адамда тілді үйрену қабілеттері төмендейді яғни қиындықтар туындайды" (Стивен Крашен) Сол себепті тілді үйрену кезінде ішкі ынта мен оны шын қажет сезіну жақсы әсер береді.Мысал келтіретін болсақ қандай да іс шара кезінде үлкен жиын алдында ағылшынша сөйлеу керек болса , сіз барынша сабырлы болып өз эмоцияларыңызға жауап бере алсаңыз , сөйленіс жақсы деңгейде өтеді.
Күресудің екінші тәсіліне қателік жіберуден қорықпау және оған рұқсат беруді жатқызуға болады.Осы тақырыпқа мынадай пікірді жалғауға болады."Кез-келген жетістікке жетуде , қандай да бір шыңды бағындырудағы ұлы жол - қателіктер жасау" (Make Mistakes). Қателіктерді жіберу арқылы біз жаңа сатыға өтеміз.Келесі жолы оны қайталамау жасалынып жатқан істің сапасын арттырады.Демек бұл тіл үйрену кезінде қалыпты болып саналады.
Үшінші әдісіне сөздіктегі , ауызекі тілдегі сөздерді дұрыс емес болсада айту арқылы пікір алмасу.Егер акцентсіз , мінсіз сөйленіске ұмтылған сайын тілдік барьерді жеңу ұзақ уақытқа созылады.Сол себепті пікір алмасу кезінде еркін болу , білген білімді барынша қолдану spiking сапасын жақсартады.Ағылшын тілін практикада жиі қолдану , пікір алмасу сөздердің дұрыс айтылуын реттеп қана қоймай осы тұрғыда жаңа сатыға шығарады.
Сондай-ақ сөздік қорды көбейту , жаңа орта табу және тоқтаусыз ізденісте болу осы тұрғыда көп көмегін тигізеді.Түрлі цитата ,фразаларды жаттап алу , жиі қолдануды да жатқызуға болады.Сауатты жазылым дұрыс айтылатын , акцентсіз сөйленім үшін тірек іспетті.Сол себепті грамматикаға дәл осылай көңіл бөліп оны толық уйрену маңызды.Жоғарыда ағылшын тілін практикада қолдану яғни ағылшын тілін тасымалдаушылармен жиі сөйлесу маңызды екенін атап өттік.Төменде сол пікір алмасу кезінде көмекке келетін фразаларға кезек беріледі.

Кесте - 1. Фразалар

Фраза
Перевод
Could you please speak a little slower? My English isn't very strong.
Не могли бы Вы говорить немного помедленнее? Я не очень хорошо владею английским.
Could you, please, repeat that?
Не могли бы Вы повторить это, пожалуйста?
Could you repeat your last phrase, please?
Не могли бы Вы повторить Вашу последнюю фразу, пожалуйста?
Could you repeat, please, what you said?
Не могли бы Вы повторить, что сказали?
I'm sorry, I don't understand. Could you repeat that, please?
Извините, не могу понять. Не могли бы Вы повторить это еще раз, пожалуйста?
I'm sorry, I didn't get that. Could you say it again, please?
Извините, я не понял, что Вы сказали. Не могли бы Вы повторить, пожалуйста?
Sorry, I did not catch you.
Извините, я не понял Вас.
Sorry, I didn't quite understand that.
Извините, я не совсем понял, что Вы мне сказали
Жоғарыда көрсетілген көмекші сөйлемдер арқылы пікір алмасу кезінде екінші сөйлеушімен қарым-қатынас орнап бір-біріңізді түсіну жеңіл болады.Және акценттік барьерде бізге ағылшынша аудиоматериалдар да өз көмегін тигізеді. Тілдік барьердің себептерін ,не үшін туындайтыны жайлы түсіндірме жұмыстары берілді.Оларды жою үшін қалай жұмыстану керек екенін толық көрсетілді деуге болады.Тақырыпта көрсетілгендей тілдік барьермен күресу жолдарына талдау жасайтын болсақ.Талдау жасау үшін осы тақырыпта жүргізілген зерттеулер ұсынылады.Зерттеу жұмыстары кезінде студенттер , орта мектеп оқушылары , сондай-ақ ағылшын грамматикасы енгізілген кіші топтармен жасалынған жұмыс нәтижесі көрсетіледі. Зерттеудің өзектілігі студенттердің кәсіптік білім беру жүйесіндегі оқу процесіне тілдік тосқауылдың әсерін жеткіліксіз зерделеумен байланысты. Зерттеу субъектілері ретінде Сібір мемлекеттік технологиялық университетінің 1 курс студенттері (барлығы 97 адам) қатысты.Зерттеу кезеңінде студенттердің жауаптарын талдай отырып, сабақ барысында студенттердің мінез-құлқын, реакциясын және белсенділігін бақылай отырып, оқушылардың ауызша сөйлеу әрекетін тікелей оқу процесі жағдайында бақылау жүргізілді. Мақсаты-студенттің жеке басының танымдық, эмоционалды, мотивациялық және операциялық салаларының жағдайы мен ерекшеліктерін бағалау. Зерттеуде стандартталған әдістер қолданылды.Жеке және ситуациялық мазасыздықтың субъективті деңгейін зерттеу әдістемесі (Спилбергер ч. Д. - Ханин Ю. Л.), әл-ауқатты, белсенділік пен көңіл-күйді жедел бағалау диагностикасы әдістемесі (САН), "коммуникативті және ұйымдастырушылық бейімділік" тесті (КОС-2), авторлық әдістеме ("тілдік кедергі" тесті), сондай-ақ зерттеудің қосымша әдістері: сауалнама, әңгіме, бақылау, тәуелсіз сипаттамаларды жалпылау.
"САН" және КОС-2 әдістемесінің көмегімен алынған деректерді талдау шет тіліндегі әңгімеге "белсенділік" шкаласы бойынша жоғары балл және коммуникативтік қабілеттерінің жоғары деңгейі бар студенттер әрдайым қатыса бермейтінін көрсетеді.
Зерттеудің негізгі әдісі тестілеу болды, бұл шет тілін оқыту процесінде психологиялық кедергілерді психологиялық құбылыс ретінде зерттеу проблемасына кең таралған көзқарастың көрінісі болды. "Тілдік кедергі" тесті тілдік кедергінің өзара байланысты негізгі аспектілерін бір уақытта өлшеуге бағытталған. Осы тұжырымдаманың көлемін анықтай отырып , бөлудің негізі ретінде жеке тұлғаның негізгі қасиеттерін қолдандық және танымдық, мотивациялық, операциялық және эмоционалды түрлердің кедергілері анықталды. Кедергілердің барлық түрлері өзара байланысты және "таза" психологиялық сипатта болатындығын атап өткен жөн.
Зерттеуде біз ауызша сөйлеу әрекетін тиімді оқыту үшін психологиялық тосқауылдың болуын анықтап, оның табиғаты мен сипатын тану қажет деген пікірді ұстануға болады.Нәтижелердегі талдау көрсеткендей, студенттердің 34,02% - ы тілдік кедергінің жоғары деңгейіне ие, респонденттердің 54,64% - ы орташа деңгейге ие, ал студенттердің тек 11,34% - ы тілдік кедергінің төмен деңгейіне ие, бұл табиғи шет тілдік ортаның болмауына және мотивацияның төмен деңгейіне байланысты. Шет тілі тілдік емес университетте негізгі емес пән екенін ескере отырып, студенттер көбінесе оларға қойылатын бағдарламалық талаптарға бағынады: ол шет тілін білім беру процесінің қажеттіліктері мен қанағаттанушылығын сезінбестен меңгереді. Оқу процесін қиындататын факторларға осы уақытқа бөлінген сағаттардың шектеулі саны кіреді.Сондай-ақ пәндер, топтардың толуы (13-22 адам және одан көп), топтағы студенттердің әртүрлі тілдік деңгейі, аудиториялық сабақтардың "тығыздығы" аз, техникалық базасы әлсіз екенінен де болатынын ескеру қажет. Әйгілі ғалым И.А. Зимныйдың зерттеуіне сүйене отырып студенттердің шет тіліндегі сөйлеу әрекетінің қалыптасу деңгейін олардың шығармаларын, экспозицияларын, мәлімдемелерін талдау арқылы анықтауға болады деп санаймыз.[6;56] Өйткені мәлімдеме, мәтін-сөйлеу мен жазудың өнімі-бұл" сөйлеу әрекетінің материалдандырылған көрінісі, оны жүзеге асырудың психологиялық жағдайларының жиынтығы, оның тақырыбының жеке психологиялық және белсенділік ерекшеліктерін де есепке алу қажет.Осы тәсілді басшылыққа ала отырып, біз студенттердің сөйлеу әрекетінің өнімдеріне берілген тақырыптағы мәлімдемелерге талдау жүргіздік. Бірінші сабақта бірінші курс студенттері өздерін топқа таныстыру үшін өздері туралы қысқаша әңгіме жазуға мәжбүр болды.
Алынған мәліметтерді талдау студенттердің шет тілін үйрену мен қолданудағы өз білімдерін, дағдылары мен қабілеттерін бағаламауға бейім екенін көрсетсе респонденттердің көпшілігі өз деңгейлерін нөл деп бағалайды. Ауызша риясыз сөйлеу дағдыларын тестілеу нәтижелері (өзін-өзі таныстыру және диалог жүргізу) олардың көпшілігі мектеп бағдарламасында жеткілікті негізгі білімге ие екенін көрсетеді.Және қарым-қатынас дағдыларын алмай, студенттер тіл туралы жеткілікті білімім жоқ деп санайды.
Жауаптардың "тілдік барьер" тестінің нәтижелерін талдау студенттердің жартысынан көбі (61,86%) шет тіліне оң көзқараспен қарайтындығын және қосымша қызығушылық танытатындарын көрсетті. Бірақ респонденттердің тек 12,37% - ы қарым-қатынас процесінде қиындықтар жоқ екенін мойындады.
Студенттердің тек 9,28% - ы өз ойларын шет тілінде жеткізе алады деп мәлімдейді, студенттердің 90,72% - ы өз ойларын шет тілінде жеткізе алмайды деген пікірмен келіседі, ал респонденттердің 73,20% - ы шет тілінде сөйлеу қиын деп санайды.
Шет тіліндегі қарым-қатынас процесінде қанағаттанарлықсыз психологиялық жағдайды анықтайтын маңызды фактор-бұл операциялық кедергі, яғни қажетті дағдылардың жеткіліксіз қалыптасуы. Студенттердің шамамен 66,00% - ы ауызша сөйлеуді жүзеге асыру кезеңінде қиындықтарға тап болады, атап айтқанда, шатасып, қателіктер жібереді. Сонымен бірге, респонденттердің 30,93% - ы жеткілікті кең лексикалық қоры бар, олар оны күнделікті сөйлеуді қолдана алмайтындығын мойындайды, өйткені олар адамға қалай жүгінуге, онымен сөйлесуге, оны не қызықтыратыны туралы сұрауды білмейді. Студенттердің 45,36% жазбаша презентацияны қалайды.
Студенттердің жартысынан көбі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.