Модульдік оқыту технологиясы
1.Кіріспе
І. Еліміздегі білім жағдайы
1.1Оқыту технологиялары
1.2 Ұстазға қойылар талаптар
ІІ. Жаңа педагогикалық технологиялар
2.1 Жаңа педагогикалық технологиялардың классификациясы
2.2 Оқу тәрбиесі үрдісіне педагогикалық жаңалықтарды енгізу
ІІІ. Модульдік оқыту технологиясы
3.1 Модульдік оқытудың тарихы, турлері
3.2 Модульдік оқытудың құрылымы
3.3 Құзіретті білім беру кеңістігінде жоғары мектептегі оқытудың модульдік технологиясының рөлі мен маңызы
3.4 Шетел тілі сабағында модульдік технологияны пайдалану
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер:
І. Еліміздегі білім жағдайы
1.1Оқыту технологиялары
1.2 Ұстазға қойылар талаптар
ІІ. Жаңа педагогикалық технологиялар
2.1 Жаңа педагогикалық технологиялардың классификациясы
2.2 Оқу тәрбиесі үрдісіне педагогикалық жаңалықтарды енгізу
ІІІ. Модульдік оқыту технологиясы
3.1 Модульдік оқытудың тарихы, турлері
3.2 Модульдік оқытудың құрылымы
3.3 Құзіретті білім беру кеңістігінде жоғары мектептегі оқытудың модульдік технологиясының рөлі мен маңызы
3.4 Шетел тілі сабағында модульдік технологияны пайдалану
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер:
М.Жанпейісованың Модульдік оқыту технологиясы екінші тілді
оқытуда сөйлеуге үйретуді негізге алады. Осы орайда мен өзім берген
сыныптарда осы технологияны қолдандым. Бұл технологияның ерекшелігі оның
білімді меңгеруі, тұлғаның танымдық қабілеттерін және танымдық процестерді,
яғни, жадының алуан түрлерін (есіту, көру, қимыл т.б.) ойлауды, ынтаны,
қабылдау қабілетін арнайы жасалған оқу және танымдық жағдайлар арқылы
дамытуға, сондай-ақ, тұлғаның қауіпсіздігін, өзін-өзі бекіту, қарым
–қатынас, ойын, танымдық және шығармашылық қажеттіліктерін қанағаттандыруға
бағытталады.
Модуль дегеніміз –қандай да бір жүйенің ,біршама дербес бір бөлігі
(С.И.Ожегов) ал, технология гректің шеберлік деген сөзі .
М.М.Жанпейісованың технологиясында модуль 3 құрамды бөліктен тұрады:
1.Кіріспе
2.Сөйлесу
3.Қорытынды .
Әр оқу модулінің сағаты әр түрлі болады. Осы оқу модулінің ерекшелігі
жалпы сағат санына қарамастан кіріспе және қорытынды бөліміне 1 немесе 2
сабақ саны бөлінеді, ал қалған сағаты сөйлесу сағаты болады.
1.Кіріспе бөлімінде мұғалім оқушыларды жалпы модульдің мақсат,міндеттерімен
таныстырады. Мен де өзім сабақ берген сыныптарда оушыларды сызба, кеспе
үлгілеріне сүйене отырып лексикалық және грамматикалық тапсырмалармен
таныстырып отырдым.
2.Сөйлесу бөлімінде әр оқушымен оқу матиралдарымен жұмыс істей отырып,
оқушылардың өз қабілетін , ынтасын, есін (қабылдауын) ауызша, жазбаша тілін
дамытуға мүмкіндік бередім. Оқушылардың танымдық процессін арттыру үшін,
оларды 5-6 адамнан шағын топтарға бөліп ,әрбір оқушыға әр сабақта 3
күрделілеу деңгейдегі берілген оқу материалын тыңдау, жазу және айту
мүмкіндігі болатындай етіп құралған оқытуды ойын түрінде және әр түрлі
жеке, топтық, жұптық жұмыстардың белсенді формаларын ұйымдастырдым.
Сөйлесу бөлімінің екінші сабағынан бастап оқушыларға стандарт талабына
сай сараланған деңгейлік тапсырмаларды дайындап, оқушылар сол тапсырмалар
бойынша жұмыс істейді. Мысалы:3-деңгей төменгі, 2-деңгей орташа, 1-деңгей
білімі жоғары білімді оқушы-ларға арналады. Сөйлесу бөліміндегі білім
дәрежесін бағалауда өзін-өзі бағалау, топтық бағалау, брін бірі бағалау
әдістері пайдаланады. Дарынды балалар сабақта міндетті түрде, үнемі аса
жоғары күрделірек деңгейде жұмыс істейді, бұл олардың интеллектуалдық
қуатын жүзеге асыруға ықпал етеді. Көшбасшылық (лидерлік) қабілеттері бар
оқушылар кеңесшілер немесе топ жетекшісі рөлдері арқылы өздерін
танытады. Жақсы оқитын оқушылардың көпшілігі 2-ші және 1-ші тапсырмаларын
таңдап, оны жақсы орындайды. Білім деңгейі орташа сыныптарда 3,2 тек кейде
ғана 1-деңгей тапсыр-малары таңдалады. Білім деңгейі төмен оқушылар әдетте
3-деңгей (жеңілдетілген стан-дарт) тапсырмаларымен жұмыс істеуден
бастайды.Сөйлесу бөлімінің барлық сабақтар-ында сөйлесуді қамтамасыз ету
үшін тілдік орта болу жағдайларын жасап, оқушылардың қызығушылықтарын
артыру мақсатында оқыта-үйрету ойындары жүргізіледі.
Модульдің 3-ші бөлімі қорытынды бақылау бөлімі. Мұғалім оқушылардың білім-
білік дағдыларын тексеруге арналған бақылаудың бірнеше түрлерін
ұйымдастырады. Олар:
1.Тест
2.Диктант, мазмұндама, шығарма
3.Нәтиже сабақтары (Сайыс, әр түрлі интеллектуалды ойындар).
Осы жұмыстардың негізгілеріне сөйлеу жаттығулары жатады.И.А.
Грузинскаяның Методика преподования английского языка (М.1947) деген
еңбегі ғылымда танылып жүр.Шетел тілін оқыту әдестімешілерінен М.А.
Бахарева (ойды түгел жеткізу), И.Д. Салистра Жаттығуларды топтастыру
(первичные, предречевые, речевые) мәселесін шешу, зерттеу, анықтау ісімен
шұғылданады.Ал М.С.Ильин жаттығуларды сөйлеуге дейінгі жаттығулар, сөйлеу
жаттығулары деп бөледі. Жаттығулар ғылымда екіге бөлінеді.Оны жаттығулар
кестесінен көруге болады.Тілдік жаттығулардың міндеті – тілдің
грамматикалық материалын оқушыға меңгерту, тілдік тұлғаларды дұрыс,
ойланбай қолдану дәрежесіне жеткізуді көздейді. Адам сөйлеуінде
қолданылатын тілдің нұсқалары – дыбыс, сөз, сөз тіркесі, сөйлемнің тілді
оқутыдағы негізгі мәселелері екендігі анық. Тілдік жаттығулар ол тілдік
тұлғаны таныстырады, оны қолданып үйренуге жаттықтырады. Мысалы: тілдік
жаттығуда тілдік тұлғаның сөздегі орнына нүкте қойылатын жаттығулар оқушыны
тілдік тұлғалардың дыбыстық вариантын дұрыс таңдауға үйрету мақсатын
көздейді. Ал, сөйлесу жаттығуы тілдік материалдары керек кезінде, айтылатын
ойға байланысты оқушы орынды қолдана алуын көздейді. Оған: сұраққа дұрыс
жауап беру; өзі сұрақ қоя білу; тілдік жаттығуларда меңгерген сөйлем
үлгілерін сөйлеуде еркін қолдану; тақырып бойынша мазмұндама, шығарма жазу;
сурет арқылы әңгімелеу; оқыған мәтіннің мазмұнын әңгімелету; мақал-
мәтелдерді сөйлеуде дұрыс қолдануға жаттықтыру; тақпақ, өлең айтуға, ән
салуға үйрету жатады. М.Жанпейісованың модульдік технологиясы бойынша
оқушылардың сөйлеу дағдысын қалыптастыруда аймақтық компонентті пайдалана
отырып, әр тақырыпты тірек-сызба арқылы түсіндірдім. Тірек-сызба мұғалімнің
жұмысын жеңілдетеді, әрі оқушыларды осы тірек-сызба арқылы өз ойларын
жүйелі түрде жеткізуге көмектеседі, яғни сөйлеу дағдысын қалыптастырады.
Зерттеудің көкейкестілігі:
Бүгінгі таңда республикадағы және аймақтағы экономикалық нарықтық
қатынастардың қалыптасу жағдайында еліміздің әлеуметтік- экономикалық дамуы
қоғам өмірінің барлық саласында, оның ішінде мектепте оқыту мазмұны мен
оқытудың қазіргі технологияларын жетілдіру өзекті мәселелердің бірі болып
отыр.
Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында (1999) білім беру
саласындағы мемлекеттік саясаттың ұстанымдарының бірі – жеке адамды
қалыптастыруға бағытталған ролі және педагог қызметкерлер оқушылардың
мемлекеттік білім беру стандартында көзделген деңгейден төмен емес білім,
білік, дағды алуын қамтамасыз етуге, олардың жеке шығармашылық
қабілеттерінің дамуы үшін жағдай жасауы қажеттігі қарастырылған.
Дәстүрлі оқыту технологиясының білімді мемлекеттік стандарт деңгейінде
толық меңгеруіне кепілдік бермей отырғандығы оқушылардың білім
жетістіктерінің нәтижелерінен көрініс табуда. Осыған орай оқу-тәрбие
үрдісін жетілдірудің қазіргі технологияларын жетілдіріп, мектепте сабақ
беруде қолдану арқылы білім сапасын жақсартуға болатындығына басым бағыт
берілуде. Сол себептіде дипломдық зерттеу жұмысымның тақырыбын модульдік
оқыту технологиясына арнадым. Жұмысымның маңыздылығын ескере отырып
зерттеуімді барынша ашуға тырыстым.
Зерттеудің міндеттері:
- Модуль ұғымына тоқталу;
- Модульдік оқытудың шығу тарихын анықтау;
- Оларды мектепте оқытудың ерекшеліктерін шығару;
- Модульдік оқытуды сабақта тиімді қолдану;
- Ағылшын тілі пәнінің күнделікті сабақтарында модульдік оқыту
технологиясын қолдану аясын дамыту мүмкіншіліктерін табу;
- Оқушыларды өз бетімен білім алуға баулу;
- Модульдік оқытудың тиімді және кемшілік тұстарын зерттеп орта
мектепте оқыту мүмкіншіліктерін қарастыру.
Зерттеу объектісі:
Жалпы орта білім беретін мектептегі оқыту процесі.
Зерттеу пәні:
Педагогика пәні
Зерттеудің мақсаттары:
Оқыту процесінде модульдік оқытудың артықшылығын көрсете отырып,
оқушылардың өз бетімен жұмыс жасауына жағдай жасау, олардың оқу
материалымен индивидуальдік әдістермен жұмыс жасауына жағдай жасау.
Тұлға бойына қиындықтарға даяр болу және білу, қарым-қатынас, ойын,
танымдық, қауіпсіздік,сыйласу, шығармашылық, өзін-өзі өзектендіру, өзін-өзі
бекіту қажеттіліктерін қанағаттандыруды қалыптастыру.
Зерттеудің болжамдары:
Модульдің оқу элементтерімен жұмыс істегенде білімгерлер оқу ақпаратын
үйрене отырып, тапсырмалар жүйесін орындау мүмкіншілігіне ие болады. Біз
өзін-өзі тексеруді жүзеге асыра алуы үшін, оқытылатын модульдің
материалдары бойынша сұрақтарға баса назар аударуды ұсынамыз.
Тапсырмалардың шығармашыл сипатта болуы тек білік пен дағдыны қалыптастырып
қана қоймайды, сонымен қатар білімгерлердің іс-әрекеттерін белсендіреді,
қызығушылықтың оянуына ықпал жасайды.
Даралап оқыту жүзеге асырылғанда білімгер материалды өзіне қажетті
қарқынмен оқып-үйренеді, оқу ақпаратының әлсіз ұғынылған бөлігін қайталап
оқуға мүмкіншілік туады.
Осы жұмыс қорытындысында, орта мектеп оқушыларына модульдік оқыту
технологиясын қолдануда қанағаттанарлықтай нәтиже алып, оқушылардың білім
деігейін жоғарғы деңгейге арттырып, сол арқылы ұстаз қазметінің
ауыртпалығын жеңілдетеді деген үміттемін.
Зерттеудің теориялық мәні:
- Модуль сөзінің ежелгі шығу тегі зерттелді;
- Модульдік сбақ барысына кездесетін қиыншылықтар мен ұтымды жерлері
анықталды;
- Фразеологизмдер мағыналарына қарай топтастырылды;
- Көптеген ойын-тапсырмалар арқылы оқытудың тиімділігін арттыру
ерекшеліктері анықталды;
- Шет тілін оқытуда модульдік технологияны мүмкіншіліктері
қарастырылды;
- Осы дипломдық жұмыс жалпы модульдік технологияны және оны
мектептегі оқыту процесінің дамуына өз үлесін қосады деген
үміттенемін.
Зерттеудің практикалық мәні:
- Жүргізілген зерттеу нәтижелері бойынша мектепте ойындар мен
қызықты тапсырмалар қолданып модульдік технология бойынша оқыттым;
- Грамматиканы оқытуда түрлі көрнекілікте қолданып, тақырыпты
кеңірек түсіндіріп, тапсырмалар бердім;
- Модульдік қызықты оқыту арқылы оқушылардың сөздік қорын, тіл
байлықтарын жетілдірдім;
- Жүргізілген модульдік сабақтар нәтижесінде оқушылар уақытты үеудің
қаншалықты пайдалы екенін түсінді.
- өзіндік жұмысқа берілген көп уақыт, өзін-өзі басқару әдістерін
үйренді;
- тақырыпқа, сабаққа деген қызығушылықтың артты;
- өзін – өзін іске асыру мүмкіндігі пайда болды.
Зерттеу базасы: Зерттеу жұмысын жүргізу үшін №22 мектеп алынды.
Дипломдық жұмыстың құрылымы: Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш
тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және қосымшадан
тұрады.
Кіріспеге жалпы модульдік оқыту технологиясы терминінің мағынасы
турасында қысқаша тоқталып өттім. Атап айта кетсем, елімізде кеңінен
қолданысқа ие болған М.М.Жанпейісованың модульдік оқыту технологиясына
талдау жасап, өз тәжірибемде пайдаланған сәттерімді көрсеттім.
Еліміздегі білім жағдайы атты алғашқы тарауымда еліміздегі білім
жағдайы туралы толыққанды мәлімет бере отырып, оқыту технологиясы ұғымына
және қазіргі таңдағы ұстаздарға қойылар талаптар жөінде біраз ой толғадым.
Бұның маңыздылығы сонда, қазіргі таңда оңтайлы саясат ұстанып отырған
еліміздің ең өзекті мәсәләенің бірі ретінде білім саласын жақсарту және
жаңа оқыту технологияларын сынақтан өткізу туралы шешімімен таныстырдым.
Бұлда зерттеліп отырған жұмысымның маңыздылығын арттыра түсі.
Жаңа педагогикалық технологиялар атты келесі тарауымды, жоғарыда
көрсетілген бірінші тараудан бөліп көрсеттім. Бұл тарауда жаңа
педагогикалық тенологиялардың классификациясы туралыда сөз қозғай кетуді
жөн санадым. Осы тақырыптың ішіне оқу тәрбие үрдісіне педагогикалық
жаңлықтарды енгізудің шарттарын, критерийлерін жалпы процесс барысымен
толыққанды таныстырып өтуді жөн санадым.
Модульдік оқыту технологиясы атты үшінші тарауым зерттеу жұмысымның
негізгі бөлігі болып саналды. Бұл тарауды модульдік оқытудың тарихынан,
сонан соң түрлері мен құрылымы жөнінде баяндадым. Келесі кезекте құзыретті
білім беру кеңістігінде жоғары мектептегі оқытудың модульдік
технологиясының рөлі мен маңызы туралы айта кетуді жөн санадым.
Бұдан соң шетел тілі сабағында модульдік оқытуды тиімді қолдану
туралы жаздым. Себебі модульдік оқытуды қазіргі кезде шетел тілдерін
оқытуда кеңінен қолдануда.
Қорытынды бөлімімде зерттелген тақырыбымды жалпылай және кейбір
тұстарын қайталай кете баяндадым. Осы орайда мектепте жүргізген зерттеулер
нәтижелері және осы алынған нәтижелерге негізделген ұсыныстар көрсетуді жөн
санадым.
Қосымша бөлімге зерттеу барысында қолданған кейбір материалдарды қоса
кетуді жөн санадым.
І. Еліміздегі білім жағдайы
1.1Оқыту технологиялары
Қазіргі кезде мектептің оқу-тәрбие үрдісінде 50-ден астам
педагогикалық технологиялардың қолданылып жүргені мәлім. Бұл
технологиялардың бәрін бір сабақта қамту мүмкін емес. Сондықтан, мектептегі
әрбір пәнді оқыту технологиясын таңдап, іріктеу және оны іс-әрекеттік
тұрғыда жетілдіру арқылы оқушының білім жетістіктерін арттыруға болады.
Мұнда оқушының әрекеті – технологияны қабылдауы, ынтасы, құштарлығына көңіл
бөлінуі тиіс.
Бастауыш сатыда әрбір пән бойынша оқушылардың оқу жетістіктерінің
өлшеуіштер тәсілдері ретіндегі деңгейлік тапсырмалар жүйесін дайындауға
болады. Оқушының дайындық деңгейін саралау оқушының жеке танымдық
мүмкіндігін ескерудің басты тәсілі ретінде қарастырылуы тиіс. Тапсырмаларды
білімді қабылдауға бағдарланған іс-әрекеттік модель ретінде қарастыруға
болады. Оқытудан күтілетін нәтижелер тізбесін негізге ала отырып, әртүрлі
деңгейдегі тапсырма түрлерін ауызша тексеру, жазбаша тексеру, тапсырма
беру, жауапты талдау тапсырмалары, бір ғана дұрыс жауабы бар тапсырмалар,
ашық және еркін жауабы бар тапсырмалар, түрлі практикалық сипаттағы
тапсырмалар түрінде қарастыруға болады.
Тапсырмалардың мұндай түрлері оқушының іс-әрекеттік – компетенттік
тәсілге (өз бетінше іздену, өз бетінше білім алу, өзін-өзі білім алуға
тәрбиелеу, дамыту) бейімделуіне мүмкіндік береді.
Мектепте оқытуды технологияландыру қазіргі нарықтық экономика
жағдайында өмір талабынан туындап отыр.
Жаңа ақпараттық технологияның ерекшелігі – мұғалімдер мен оқушыларға
өз бетімен бірлесіп, шығармашылықпен жұмыс істеуге мүмкіншілік береді.
Мектептердің оқу үрдісіне жаңа ақпараттық технологияны енгізу арқылы
оқу сапасы жақсарып, дамыта оқыту жүзеге асырылып, сабақ қарқыны
жеделдетіліп, жеке тұлғамен жұмыс істей отырып, саралап, даралап оқытуға
мүмкіндік туады. Жаңа ақпараттық технологияны шағын жинақталған мектептерде
де пайдалануға болады. Онда сабақты тиімді өткізуге, оқушылардың танымдық
белсенділігін арттыруға, әрбір оқушының өз беттерінше ізденіп білім
алуларына көмектесуге болады. Жаңа технология оқушының өзіндік жұмыс
атқаруына және ең бастысы – оқушының білім жетістіктерін жақсартуға ықпал
етеді. Қазіргі өмір талабына сай 1-сыныпқа арналған Математика
электрондық оқулығы (авт. Құрманалина Х.Ш., Спатаев И.) Қазақ тілінде 2002
жылы (ЦПТИО) даярланып, республика мектептеріне берілді. Бұл электрондық
оқулық мектеп оқушылырын ақпараттық технологияны кіші жастан меңгеруге
көмектесіп, оқушылардың өз бетімен білімдерін толықтыруларына мүмкіндік
береді.
Мектептің бастауыш сатысында кеңінен қолданылып жүрген оқытудың
қазіргі технологиялары: дидактикалық бірліктерді ірілендіру технологиясы
(П.М.Эрдниев) бір мезгілде тура және кері амалдар мен операцияларды
меңгеруге көмектеседі және ірілендіру қағидасына сүйеніп құрастырылған
жаттығулар жиынтығы білімді саналы да берік меңгеруге көмектеседі,
математиканы оқытудың есеп шығаруға негізделген технологиясы (Р.Г.Хазанкин)
есептерді шығаруда әртүрлі әдістерді қолдану және оқушылар бірін-бірі
тексеру арқылы есептің дұрыстығына көз жеткізулеріне болады, дамыта оқыту
технологиясы (Л.С.Выготский, Л.В.Занков, Д.Б.Эльконин, В.В.Давыдов) дамыта
оқыту жүйесі жеке тұлғаны жеделдете қарқынды, барлық сапалармен сәйкестікте
жан-жақты дамытуға бағытталған, оқытудың модульдік технологиясы
(В.М.Монахов) оқу үрдісін мақсатты жобалап, құруға болады. Оқытудың
компьютерлік технологиясы компьютермен жұмыс істеу техникасын меңгеру,
сыныпта белсенділік көрсету, жеке жұмыс істеу, жекелеп көмек көрсету,
проблемалық оқыту технологиясы, тірек сигналдары арқылы оқыту технологиясы
(В.Ф.Шаталов) теория және практиканы блок түрінде топтау, тірек-схема,
тірек-конспект түрінде берілген теориялық материалдарды сыныпта меңгеру,
үйде өз бетімен іздену, жұмыс істеу, түсіндіре басқарып – оза оқыту
(С.Н.Лысенкова) алынатын білімнің алғашқы бөлігін алдын ала оқыту,
деңгейлік саралап оқыту технологиясы бірнеше деңгейде тапсырма беру және
жүйелік негізде оқыту технологиясы (Ғалиев Г.Г.), шоғырландырып – қарқынды
оқыту технологиясы (Әбдіғалиев Қ.А., Нұрахметов Н.Н.), блоктық-модульдық
технологиясы (Жанпейісова М.) Қазіргі таңда қолдау табуда.[1]
Қазіргі ғалымдану және техниканың қарқынды даму кезінде оқу-тәрбие
үрдісін ізгілендіру өзекті мәселелердің бірі болып табылады.
Оқу-тәрбие үрдісін ізгілендіру – жеке тұлғаның еркін дамуы үшін оның
бойында жалпы азаматтық құндылықтардың қалыптасуын қамтамасыз ететін
дидактикалық ұстаным ретінде басшылыққа алынуы тиіс.
Мектептің бастауыш сатысында оқу-тәрбие үрдісін оқушылардың өзара іс-
әрекетімен мұғалім мен оқушының өзара қарым-қатынасын дұрыс ұйымдастыру
арқылы оқушының ойлау белсенділігін арттыруға, сабақта интерактивтік әдісті
тиімді пайдалануға болады. Мұнда негізгі және жетекші үрдіс – іс-әрекетті
оқытуды ұйымдастыру. Бұл технологияның ерекшелігі оқушылардың өздері
ақпараттар жинап, өздері жаңалық ашуға ұмтылып, ізденіп жауабын тауып,
өзінің көзқарасын логикалық түрде дәлелдейді. Ол өз пікірін бір-біріне,
топта, сынып алдында айта алады. Мұнда жеке тұлғаның рухын тәрбиелеуге,
адамның адамгершілік болмысын қалыптастыруға басты назар аударылуы тиіс.
Білім мазмұнын меңгеруде оқушылардың жаңа процессуальдық біліктілігіне,
ақпаратты алдын ала болжау қабілеттерін және қойылған міндетті
шығармашылықпен дамытуға көңіл бөлінеді. Әрбір сабақта оқушылардың оқу
біліктілігімен қатар ойлауы, іс-әрекеті, өзара қарым-қатынасы және өзінің
сана-сезімі дамып, қарапайым ойлау операциялары (анализ, синтез, салыстыру,
сұрыптау) және шығармашылық іс-әрекеті қалыптасады.
Қай салада болмасын, ондағы жұмыстың нәтижесі сапасымен өлшенеді.
Мектептегі сан-саналы жұмыстың құйылатын арнасы да білімнің сапасында
болатыны даусыз. Білім қоғамды тұрақтандыратын, рухани мұраны сақтайтын,
ұрпақты ұрпаққа сабақтастыратын құрал. Сондықтан алға басқан сайын біз
халқымыздың тарихи құндылықтар, ұлттық тіл қазынасын, яғни халық
қазынасының бағалы жақтарын келешекке өзімізбен бірге индустриясы дамыған,
толық техникаланған болашаққа ала баруымыз керек, сонда ғана біздің ұрпақ
өз тілегін,өз тілін, сабаққа деген қызығушылығын, қабілетін дамытады.
1.2 Ұстазға қойылар талаптар
Біздің басты мақсатымыз – білім сапасы. Білімнің сапалы болуы тікелей
мұғалімге, оның білім дәрежесі мен іздену шеберлігіне байланысты. Мұғалім –
тікелей оқыту мен тәрбиелеу үрдісіне жаңалықты енгізуші, оқушымен бірлесе
жұмыс істейтін белсенді әрекет иесі. Сондықтан да, ол мектепке жаңалық
енгізуде шешуші рөл атқарады.
Мектептегі оқу жұмысының сапасы мұғалімнің оқушылардың оқу әрекеті
дұрыс ұйымдастыра білуіне, оның тиімділігін мейлінше жетілдіре білуіне
байланысты болады. Оқушылар әрекетінің ең басты және жетекші түрі – оқу.
Ғалым педагог Л.В.Занков: Оқыту – оқушының рухани дамуын қамтамасыз
етуі қажет, - дейді. [2]
Көрнекті психолог Л.С.Выготский: Жақсы оқыту деп, ол баланың дамуына
ілгері жүретін, оны жетекке алатын оқытуды айтады, - деп тұжырымдайды. [3]
Оқушының жұмысты шығармашылықпен ойлауы, қабілетінің дамуы, білуі мен
танымдық белсенділігін арттыру – қазіргі кезде барлық мұғалімдер қауымын
толғандырып жүрген мәселелердің бірі. Бұл сабаққа оқыту жүйесіне жоғары
талап қоюды қажет етеді.
Әр алуан оқыту әдіс-тәсілдерінің тиімді қолданылуы сабақта оқу-тәрбие
мәселелерін барынша дұрыс шешуге себі тиетіндерін, оқушылардың белсенділігі
мен өздігінен іс-әрекет жасауын талап ететіндерін іріктеп алуға байланысты.
Педагогикалық ғылым мен озық тәжірибенің бүгінгі даму деңгейінде
болған оқыту әдіс-тәсілдерінің бәрін де еркін игеріп, әрбір нақтылы
жағдайларға орай солардың бірнешеуінің жиынтығын түрлендіре үйлесімді, әрі
шығармашылықпен қолдану ұстаз шеберлігінің басты белгісі болмақ.
Оқыту әдіс-тәсілдерін сапалы таңдап алуды осылайша түсіну оқытуда
табысқа жетуге негіз жасап, сабақтың тиімділігі мен сапасын барынша арттыра
түспек.
Оқушыларға терең білім беру үшін жаңа технологияларды қолдана отырып
төмендегідей қағидаларды есте сақтаған жөн:
1. Мұғалім пәнді өзі жетік терең біліп, оны балаларға жай, қарапайым
тілмен, өмірмен байланыстыра отырып беруі қажет.
2. Мұғалім оқушылардың жеке басының психологиясын (жан дүниесін) жете
біліп, әр оқушының жүрегіне жол таба білуі қажет.
3. Мұғалім әр оқушыға, бүкіл сыныпқа талап қоя білуі керек.
4. Мұғалім әр сабақта ғылым мен техника жаңалықтарын дұрыс қолдана білуі.
5. Мүмкіндігінше, кейбір үлкен тақырыптарды топтап, жеке блоктар түрінде
топтай білуі.
6. Балалардың есте сақтау қабілеттерін арттыру үшін жаңа сабақты тірек
конспектілері мен жеке тірек белгілері бойынша беру.
7. Сабақта балалардың пәнге деген қызығушылығын арттыру үшін әртүрлі
қызықты элементтерді пайдалану.
8. Әрбір сабақ өз дәрежесінде өтуі қажет.
Білім беру саласында атқарылып жатқан игі істермен қатар түбегейлі
Шешімін күтіп жатқан проблемалар да көп. Оның бірсыпырасы алда шешімін
табар деп үміттенеміз. Дана бабамыз Ж.Баласағұн: Елдің өзегі білік, кілті
– тіл, қадір қасиеті – кісілік деген екен.[4] Ойлап отырсақ, осы
тұжырымдар тұтастай дерлік жастардың санасына, өн бойына сапалы біліммен,
өрешіл рухты сіңіретін, әлемдік өркениет асуында, ел тәуелсіз туын берік
ұстауға мұқалмайтындай жастарды тәрбиелейтін біздерге, педагогтарға арнап
айтқандай сезіледі.
Қазіргі нарықтық экономиканың сұраныстарын қанағаттандыруға және
экономиканың, өндіріс салаларының дамуына сай жастарға компетентті тұлға
ретінде қалыптастыру үшін мұғалімдер оқытудың қазіргі технологияларын
пайдаланып, оны одан әрі заман талабына сай жетілдіруі қажет. Осылай
оқушылардың білім жетістіктерінің деңгейін көтеруге болады.
Оқушының шығармашылық қабілеті практикалық әрекеттері, ізденімпаздығы
арқылы дамиды. Шығармашылыққа үйрететін сабақтар – жаңа технологияларды
қолдану болып табылады. Мұндай сабақтарда оқушыға ерекше ахуал, мұғалім мен
оқушы арасында ынтымақтастық қатынас қалыптасады. Мұғалім бұл жағдайда
білімді түсіндіріп қоюшы, бақылаушы емес, бағалаушы емес, танымдық іс-
әрекетін ұйымдастыратын ұжымдық шығармашылық істердің ұйытқысы. Тек осындай
оқыту ғана оқушы интеллектісінің көзін ашып, шығармашылығын дамытады.
ІІ. Жаңа педагогикалық технологиялар
2.1 Жаңа педагогикалық технологиялардың классификациясы
Кез келген елдің экономикалық қуат, халқының өмір сүру деңгейінің
жоғарылығы, дүниежүзілік қауымдастықтағы орны мен салмағы сол елдің
технологиялық даму деңгейімен анықталмақ. Жалпы қоғам дамуы мен жаңа
технологияны енгізу сапалығы осы елдегі білім беру ісінің жолға
қойылғандығы мен осы саланы ақпараттандыру деңгейіне келіп тіреледі.
Экономикалық күшті дамыған елдердің тәжірибесі экономика, ғылым мен
мәдениеттің қарқында дамуының негізгі кілті екендігін көрсетіп отыр. Ендеше
қазіргі заманның ақпараттық технологиясын меңгеру міндетіміз.
Оқыту технологиясы - бұл оқытудың тиіміділігін арттыру мақсаты мен білім
беру үрдісін зерттеу негізінде оқу үрдісін жүзеге асыру және бағалау,
бағдарламалаудың жүйелі тәсілі.
Оқыту технологиясы педагогикалық әдістерге негізделген. 60-шы жылдарда
шетел зерттеушілері педагогикалық технология терминін енгізді.
Педагогикалық технология дегеніміз – тәжірибеде жүзеге асырылатын белгілі
бір педагогикалық жүйенің жобасы, ал педагогикалық жағдайларға сай
қолданылатын әдіс, тәсілдер – оның құрамды бөлігі ғана.
Педагогикалық технология оқыту үрдісін жобалау, ұйымдастыру формасымен
анықталады. Педагогикалық технологияның өзіндік ерекшеліктері – қойылған
мақсатқа жету мүмкіндігіне кепілдік беретін оқыту үрдісін құрастыру және
оны жүзеге асыру. Оқытылатын пән мазмұны, мұғалім мен оқушының өзара
байланыс іс-әрекеті, оқушының ішкі даму үрдісі негізінде анықталған нақты
мақсат қана педагогикалық технология құрылымын түсіну кілті бола алады.
Қазақстанның тәуелсіз мемлекет ретінде қалыптасуы барысында орта білім
берудің жүйелі реформалану қоғамдық тұрғыдан үлкен маңызға ие. Білім беруді
реформалауды жүзеге асырудың және бір маңызды сипаты қазіргі уақыттағы
оқыту үрдісін технологияландырудың қажеттілігінен туып отыр. Осыған орай,
соңғы кезде оқытудың әр түрлі педагогикалық технологиялары жасалып, мектеп
өміріне енгізіліп жатыр. Олар: Лысенкованың алдына ала оқыту, Шаталовтың
интенсивті оқыту (тірек сигналдарын пайдалану арқылы), Эрдниевтің ірі
блоктан оқыту, мәселелік оқытудың белсенді әдісі, т.б.
Ал соңғы жылдары оқытудың модульдік технологиясы мен В.М. Монаховтың,
Дьяченконың оқытудың ұжымдық тәсілі, сондай-ақ профессор Ж.Қараевтың
оқытуды дербестендіру мен ізгілендіру ұстанымдарына негізделген жаңа
педагогикалық компьютерлік технологиясын еліміздің көптеген мемлекеттерінде
қолданып жүр.
Мектептерде жүргізіліп жатқан қазіргі тәжірибелік- сынақ жұмыстардың
басты міндеті жаңаша оқытудың педагогикалық технологиясын оқыту үрдісіне
енгізу болып табылады. Мәселен, Л.В. Занков, Д.Б. Эльконин, В.В. Давыдовтың
бірлесе жасаған Дамыта оқыту жүйесі бір-бірімен тығыз байланысты әрі
мынадай ұстанымдардан құралады:
1. Жоғары деңгейдегі қиындықта оқыту.
2. Теориялық білімнің жетекші ролі.
3. Оқу материалын жеделдете оқыту.
4. Оқу үрдісін оқушының сезінуі.
5. Барлық оқушылардың дамуы үшін жүйелі жұмыс істеу
Л.В. Занковтың оқыту жүйесінде оқушы өзін емін-еркін сезінеді, оның
әлеуметтік мүмкіндігі мен дербестігінің дамуына жағдай жасалады. Осы жүйеде
оқушы мен мұғалімнің арасындағы жаңаша қарым-қатынастың іргесі қаланады.
Мұғалім түсіндіруші, оқыту тұрғысында емес, оқушының оқу әрекетін
үйымдастырушы, бағыттаушы ретінде көрінеді.
Д.Б. Эльконин мен В.В. Давыдовтың зерттеулері оқу әрекеті және оның
субъектісін қалыптастыруға бағытталған. Оның құрылымы төмендегідей: оқу-
танымдық мативтер, оқу тапсырмалары, оқу амалдары, оқу операциялары.
Педагогика ғылымында баланы оқыту мен тәрбиелеудің міндеті жан-жақты
дамыған жеке тұлғаны қалыптастыру болғандықтан, жаңа технолгия бойынша
әдістемелік жүйенің басты бөлігі оқыту мақсаты болып қалады. Сондықтан,
танымдық іс-әрекеті белгілі бір дәрежеде белсендірілуі қажет. Бұл
әдістемелік жүйенің басқа бөліктерінің де (мазмұн, әдіс, оқыту түрі мен
құралдарының) өзара байланысы қалпында өзгертілуін талап етеді. Мұны
орындау үшін төмендегі ұстанымдар жүзеге асыруы тиіс:
1. Оқушылардың өзіндік ізденіс іс-әрекеттерінің әдістерін меңгеру талап
етіледі. Өйткені бұл әдістердің күнделікті пайдаланып жүрген оқыту
әдістерінен айырмашылық бар. Яғни, жаңа жағдайдағы Оқыту әдістемесі
деп отырғанымыз оқушы - мұғалім ұстанымының өзара тығыз
байланыстылығы. Демек, мұнда бірінші орында оқушы тұрады және оның өз
бетімен білім алудағы белсенділігіне баса назар аударылады.
2. Жаңаша оқытудың негізгі түрлері: оқытудың дербес және топтық түрлері
болып табылады. Бұл жерде алға қойылатын басты мақсат – оқушыға деген
сенім, оның өз ісіне жауап беру мүмкіндігіне сүйеніп беделі мен қадір-
қасиет сезімін дамыту. Ал оқытудың фронталды түрі, көбінесе, бағыт
беру, талқылау және түзету енгізуде ғана пайдаланылады.
3. Жаңа технологияның мақсаты бойынша оқытуды ізгілендіру қажет. Бұл
үшін оқу құралдары оқушының өздігінен танымдық іс-әрекетін жүргізе
алатындай болуы керек.
Әрбір педагогикалық технология жеке тұлғаның өзін-өзі дамытуға, оның
өзіндік және шығармашылық қабілетін арттыруға, қажетті іскерліктері мен
дағдыларын қалыптастыруға және өзін-өзі дамытуда қолайлы жағдай жасауға
қажетті объективті әдістемелік мүмкіндіктерін қамтиды.
Қазіргі кезеңде қолданылып жүрген жаңа педагогикалық технологияның
негізіне жататындар:
• Әрбір оқушының жеке және дара ерекшеліктерін ескеру;
• Оқушлардың қабілеттері мен шығармашылығын арттыру;
• Оқушлардың өз бетінше жұмыс істеу, іздену дағдыларын қалыптастыру.
Жаңа педагогикалық технология :
• Ынтымақтық педагогикасы;
• Білім беруді ізгілендіру технологиясы;
• Проблемалы оқыту технологиясы;
• Тірек сигналдары арқылы оқыту технологиясы;
• Түсіндіру басқарып оза оқыту технологиясы;
• Деңгейлік саралап оқыту технологиясы;
• Міндетті нәтижеге негізделген деңгейлеп саралап оқыту технологиясы;
• Модельдік оқыту технологиясы;
• Жобалап оқыту технологиясы.
Ынтымақтастық педагогикасы негізгі мақсаты – талап ету педагогикасынан
қарым-қатыныас педагогикасына көшу, балаға ізгілік тұрғысынан қарау, оқыту
мен тәрбиелеудің ажырамас бірлігі. Ынтымақтастық педагогиканың
ерекшеліктері:
• Мұғалім – оқушы, оқушы – мұғалім, оқушы – оқушы, оқушы да субъект,
мұғалім де субъект.
• Оқушының жеке басына ізгілік қарым-қатынас.
• Оқушы мен мұғалімнің арасындағы өзара түсінушілік, ынтымақтастық қарым-
қатынас.
Білім беруді ізгілендіру технологиясының негізін қалаған Ш.А.
Амонашвили. Білім беруді ізгіліктендіру технологиясының мақсаты – баланы
азамат етіп тәрбиелеу, баланың танымдық күшін қалыптастыру және дамыту,
баланың жаны мен жүрегіне жылылық ұялату.
Проблемалы оқыту технологиясының негізгі мақсаты – оқушыны өз бетімен
ізденуге үйрету, олардың танымдық және шығармашылық икемдіктерін дамыту.
Проблемалы оқыту технологиясының ерекшеліктері:
• Оқушының белсенділіктерін арттыру;
• Оқу материалдарын баланы қызықтыратындай құпиясы бар мәнге жеткізу;
• Оқушы материалдарды сезім мүшелері арқылы қабылдап қана қоймайды,
білімге деген қажеттілігін қанағаттандыру мақсатында меңгереді.
Тірек белгілері арқылы оқыту технологиясының негізін қалаған В.Ф.
Шаталов болып табылды. Тірек белгілері арқылы оқыту технологиясы
төмендегідей мақсатты көздейді:
• Білім, білік, дағдыны қалыптастыру;
• Барлық баланы оқыту;
• Оқытуды жеделдету.
Тірек сигналдары арқылы оқыту технологиясының ерекшеліктері:
• Үнемі қайталау, міндетті кезеңдік бақылау, жоғары деңгейдегі
қиыншылық, ірі блокпен оқыту, тіректі қолдану;
• Жеке бағдарлы қарым-қатынас ықпал;
• Ізгілік, еркімен оқыту;
• Әр оқушының жобасының жариялылығы түзетуге, өсуге, табысқа жетуге
жағдай жасау;
• Оқыту мен тәрбиенің бірлігі.
Түсіндіре басқарып оза отырып оқыту технологиясының авторы – жаңашыл
мұғалімдердің бірі Ресейлік мұғалім С.Н. Лысенкова. Бұл технологиясының
негізгі мақсаты – барлық баланы табысты оқыту. Түсіндіре басқарып оза
отырып оқыту технологиясы төмендегідей ерекшеліктерімен сипатталады:
• Оқыту материалдарының бірізділігі, жүйелілігі;
• Саралау, әр оқушыға берілетін тапсырманың қолайлылығы;
• Бағдарламаның, кейбір тақырыптардың қиыншылығын жеңу, қиын
тақырыптарды біртіндете оңайлату әдісін – оза оқыту әдісін қолдану;
сабақты пысықтауға әуелі озаттар, сосын орташалар, ең соңында нашар
оқушылар қатыстырылады;
• Бірте-бірте толық дербестілікке өту;
• Сыныпта қалыпты жағдай қалыптастыру; түсінетін, өзара көмек,
ынтымақтастық қарым-қатынас;
• Оқушының қателігін ескерту, бірақ еш жазғырмау;
• Үй тапсырмасы тек әр оқушының мүмкіндігіне қарай (әркім өзі орындай
алатын жағдайда ғана) беріледі;
• Білім, білік, дағдыны дамыта меңгеру;
• Түсіндіруді қабылдау.
Деңгейлік саралап оқыту технологиясының негізіне әр оқушыны оның
қабілеті мен мүмкіндік деңгейіне қарап оқыту мен оқытуды оқушылардың
әртүрлі топтардың ерекшелігіне сәйкес бейімдеу, ыңғайлау жатады. Деңгейлік
саралап оқыту технологиясының ерекшеліктері төмендегідей :
• Күштілер өздерінің қабілеті мен икемділігін одан әрі бекіте түседі
де, ал әлсіздер өзін-өзі сынап қарауға мүмкіндік алып, өзіне
сенімсіздіктен арылады;
• Әлсіз топтарда оқуға деген ынта артады;
• Білім дәрежесі деңгейлес оқу топтарында аздап жеңілдейді.
Міндетті нәтижелерге негізделген деңгейлік саралап оқыту технологиясы
төмендегідей ерекшеліктермен сипатталады:
• Білімнің базалық деңгейінің барлық оқушылар үшін міндеттілігі;
• Оқушыларға берілген тапсырманың саралануы: тапсырма оқушының күші
жететіндей және қолайлы болуы шарт;
• Білімнің базалық деңгейі оқытудың жаңа технологиясының механизмі
ретінде оқушының бірте-бірте өрістей дамуына мүмкіншілік жасау тиіс;
• Оқушыға оқу деңгейін таңдауға ерік беру;
• Оқушы өз мүмкіндігіне орай тек міндетті деңгейден кем емес білім алуға
ерікті.
Модельдік технология дамыта оқыту идеясына негізделген. Модульдік
оқытудың мақсаты – оқушының өз бетінше жұмыс істей алу мүмкіндігін дамыту,
оқу материалын өңдеудің жекелеген тәсілдері арқылы жұмыс істеуге үйрету.
Модельдік оқытудың өзегі – оқу моделі. Оқу моделі:
• Ақпараттардың аяқталған блогынан;
• Бағдарламаны табысты мұғалімнің нұсқауларынан;
• Оқушы іс-әрекетінің мақсаты бағдарламасынан тұрады.
Модульдік оқыту білім мазмұны, білімді игеру қарқыны, өз бетінше
жұмыс істей алу мүмкіндігі, оқудың әдісі мен тәсілдері бойынша оқытудың
дербестігін қамтамасыз етеді.
Қазіргі педагогика ғылымының бір ерекшелігі - баланың тұлғалық
дамуына бағытталған жаңа оқыту технологияларын шығаруға ұмтылуы. Ал жаңа
педагокикалық технологиялар бір білімнің басымды мақсаттарымен
біріктірілген пәндер мен әдістемелердің, оқу-тәрбие үрдісін ұйымдастырудың
өзара ортақ тұжырымдамасымен байланысқан міндеттерінің, мазмұнының,
формалары мен әдістерінің күрделі және ашық жүйелері жиынтығын құрайды.
Оқытудың технологиясын жетілдірудің педагогикалық бағыты негізгі ой-
тұжырымдары бұрынғы меңгергендерді пайдалана отырып, ақыл-ойды дамытатын
оқуға көшу, оқушыға орташа деңгейде білім беретін бағдарламадан жекелеп,
саралап оқыту бағдарламасына өту болып табылады.
Жаңа технологияның принциптері-оқытуды ізгілендіру, өздігінен
дамитын, дұрыс шешім қабылдай алатын, өзін-өзі жетілдіріп тәрбиелеуші тұлға
қалыптастыру болып табылады.
Мұғалімдердің оқыту технологияларын меңгеруде педагогикалық кеңестер,
әдістемелік бірлестіктер, олардың зерттеушілік жұмыстары, шығармашылық іс-
әрекеттері пайдаланылады.
Оқытудың жаңа технологиялары мұғалімнің алдына төмендегідей
міндеттерді қояды:
1. Педагогикалық қызыметтің өзекті мәселесін білу;
2. Оқу бағдарламасының түрлендірген нұсқауларын құрастыру;
3. Оқу модулін құрастыру;
4. Оқу жобаларының мазмұнын анықтау, әр оқушыға арналған тапсырмалар
құрастыру;
5. Оқушылардың жаңа материаларды меңгеруі бойынша деңгейленген жаттығулар
жүйесін жасау;
6. Оқу-әрекеттерінің материалдарын іріктеп ала білу.
Осы аталған оқыту міндеттерін мұғалім меңгеруі үшін, ұстаздар
қауымымен төмендегідей педагогикалық жұмыстар жүйесі жүргізілуі керек:
А) проблемалық-рөлдік ойын ;
Б) рефлексивті-рөлдік ойын ;
В) панорамалық сабақтар ;
Г) педагогикалық ринг ;
Д) педагогикалық идеялар аукционы ;
Е) ашық сабақтарға кіру, талдау және т.б.
Барлық жаңа технологияның алдымен қоятын мақсаты- оқушының жеке
басының дара және дербес ерекшеліктерін ескеріп, олардың өз бетінше
ізденуін арттырып, шығармашылықтарын қалыптастыру.
Қазіргі білім беру саласындағы оқытудың жаңа педагогикалық
технологияларын меңгермейінше сауатты, жан-жақты білгір маман болу мүмкін
емес. Жаңа педагогикалық технологияны меңгеру мұғалімнің зейін-зерделік,
кәсіптік, адамгершілік, рухани, азаматтық және басқа да көптеген ұстаздық
келбетінің қалыптасуына игі әсерін тигізеді, өзін-өзі дамытып, оқу-тәрбие
үрдісін жүйелі ұйымдастыруына көмектеседі.
2.2 Оқу тәрбиесі үрдісіне педагогикалық жаңалықтарды енгізу
Президенттің жолдауында: Ұлттың бәсекеге қабілеттілігі бірінші
кезекте білім деңгейімен айқындалады - деген байламы жеке адамның
құндылығын арттыру, оны дайындайтын ұстаз жауапкершілігінің өсуі, тынымсыз
еңбек, сапалы нәтиже деген ұғыммен егіз.
Тәуелсіз ел тірегі-білімді ұрпақ.
Қазіргі мектеп жағдайындағы білім берудің ұлттық моделіне өту оқыту мен
тәрбиелеудің соңғы әдіс-тәсілдерін, жаңа инновациялық педагогикалық
технологияны игерген, психологиялық-педагогикалық диагностиканы қабылдай
алатын, педагогикалық жұмыста қалыптасқан бұрынғы ескі сүрлеуден тез арада
арылуға қабілетті және нақты тәжірибелік іс-әрекет үстінде өзіндік даңғыл
жол салуға икемді, шығармашыл педагог-зерттеуші, ойшыл мұғалім болуын қажет
етеді.
Мемлекеттік білім стандарты деңгейіне оқыту үрдісін ұйымдастыру жаңа
педагогикалық технологияны ендіруді міндеттейді. Сондықтан оқу-тәрбие
үрдісіне жаңа инновациялық әдіс-тәсілдерді енгізу оқушылардың білімге деген
қызығушылығын, талпынысын арттырып, өз бетімен ізденуге, шығармашылық
еңбек етуге жол салу.
Оқу тәрбиесі үрдісінде педагогикалық жаңалықтарды енгізу 4 кезеңнен тұрады:
1. Жаңа идеяны іздеу
Инновацияларды ұйымдастыру, жаңалықтарды іздестіру
2. Жаңалықтарды ұйымдастыру
3. Жаңалықтарды енгізу
Оқу - тәрбие үрдісінде жаңа инновациялық әдіс-тәсілдерді пайдалану
4. Жаңалықтарды бекіту
Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында оқыту формасын, әдістерін,
технологияларын таңдауда көпнұсқалық қағидасы бекітілген, білім
мекемелерінің педагогтарына өзіне оңтайлы нұсқаны тиімділігіне қарай
пайдалану мұғалімнен үлкен шеберлікті талап етеді.
Бастауыш мектеп оқушыны тұлға етіп қалыптастырудың алғашқы баспалдағы.
Инновациялық технологиялардың бастауыш мектептігі білім сапасын арттыру:
• Әр сабақта интерактивті әдістерін қолдану;
• Әр оқушының психологиялық ерекшеліктерін ескеру;
• Міндетті деңгейдегі білімді қалыптастыра отырып, мүмкіндік деңгейлерін
ашу;
• Инновациялық технологияларды сынау арқылы тиімділігін арттыру, мектеп
жағдайына бейімдеу;
Бастауыш сынып мұғалімдері өз сабақтарында оқушылардың тілін дамытуда,
өздік жұмыс жасау, өз дағдыларын қалыптастыруда өз ойларын еркін жеткізе
алуға баулуда.
Заман талабына сай технологияларды қолдану ауқымы, түрлері өзгеріп отырады.
Бірақ, ең басты технологияларды тиімді, жүйелі қолдану керек.
Инновациялық технологиялар:
• Жобалау технологиясы;
• Саралап даралап оқыту;
• Дамыта оқыту технологиясы;
• Модульдік оқыту технологиясы;
• Сын тұрғысынан ойлауды дамыту;
• Сатылай комплексті талдау;
• VTS бағдарламасы;
• Деңгейлеп оқыту технологиясы;
Инновациялық технология нәтижелері:
1. Түрлі әдістерді пайдалану сабақтың нақты мәнін терең ашуға көмектеседі.
2. Оқушылардың барлығын сабаққа қатыстыруға мүмкіндік туды.
3. Олардың әрқайсының деңгейін анықтай аласың.
4. Оқушылардың көбін бағалауға мүмкіндік аласың.
5. Оқушыларды ізденіске баулып, өз бетімен жұмыс істеуге үйретеді.
6.Оқушылардың қабілеттері, сөз саптау еркіндігі, ұйымшылдығы, шығармашылық
белсенділігі артады.
7. Жеке тұлғалық сипатын дамытуға, шығармашылығын шыңдауда, өзіне деген
кәсіби сенімін қалыптастырады.
Педагогикалық үрдісте жаңа технологияларды енгізіп, интерактивті оқытуды
пайдалану мұғалімдерді шеберлік жағынан шыңдайтындығына дау тудырмайды.
Білім туралы Заңда қабылданған білім беру жүйесінің жаңа моделі 2004 жылы
ЮНЕСКО ұсынған халықаралық білім жүйесіне сәйкестендірілген. Осы заңның 8-
бабында білім беру жүйесі басым міндеті ретінде оқытудың жаңа
технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық, ғаламдық,
коммуникациялық желілерге шығу деп аталып отыр.
Қазіргі білім беру саласында оқытудың озық технологияларын меңгермейінше
сауатты, жан-жақты маман болуы мүмкін емес.
Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің интелектуалды, кәсіптік адамгершілік,
рухани азаматтық және де басқа көптеген адами келбетінің қалыптасуына
әсерін тигізеді, өзін-өзі дамытып, оқу-тәрбие үлгісін тиімді ұйымдастыруына
көмектеседі.
Сабақта қолданылатын әдістер көмегімен жеке тұлға ретінде жан-жақты
дамыған, шығармашылық ойлау білімі меңгеріледі.
Педагогикалық технологияларды талдау барысында мына факторлар ескерілуі
керек:
• Алынып отырған технология сабақтың тақырыбы мен мазмұнына сай болуы;
• Тиімділігі, жүйелілігі және басқа жақтары.
ХХІ ғасырда барлық елдер бірінші орынға білім беру сапасын қояды. Оның
өлшемі тек сауаттылық деңгейімен (жазу, оқу, есептеу) өлшенбейді, оның
критерийі - функционалдық сауаттылық.
Бұл проблемаларды шешуде жаңа технологиялардың атқаратын орны бөлек.
Болашақта өркениетті елдердің жоғары технологиясын меңгерту, дүниежүзілік
білім кеңістігіне шығу-бүгінгі күннің мақсаты.
Қазіргі кезеңде Республикамызда білім берудің жаңа жүйесі жасалып,
қазақстандық білім беру жүйесі әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағыт
алуда. Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңының (Астана, 2000 жыл)
18-бабының 8-тармағында: Оқытудың жаңа технологияларын сынақтан өткізу,
білім берудің жаңа мазмұнын енгізу үшін білім беру ұйымдарында эксперимент
тәртібімен іске асырылатын білім беру бағдарламалары әзірлену мүмкіндігі,
- атап көрсетілген 1.
Білім беру саласында оқытудың жаңа педагогикалық технологияларын
практикада меңгермейінше сауатты, жан-жақты маман болу мүмкін емес. Ал,
жаңа технологияны меңгеру оқытушының интеллектуалдық, кәсіптік,
адамгершілік, рухани, азаматтық және де басқа көптеген адами келбетінің
қалыптасуына игі әсерін тигізеді, білімгер тұлғасын дамытып, оқу-тәрбие
үрдісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі 3,47.
Білім мен ғылымды өз дәрежесінде меңгерген елдер ғана әлемдік
дамудың алдында, озық көштің бұйда ұстар тұсында болады. Өйткені бүкіл
рухани мұраттың материалдық базасы – экономиканы өркендету ісінде ғылым
мен техниканың шешуші рөл атқаратыны ақиқат. Болашаққа біліммен қадам
басып, лайықты қолтаңбамызды қалдырайық. Ұрпаққа ұялмай тарту ететін
мұрамыз да, мұрағатымыз да осы болсын, - деп үлкен сенім артқан Елбасы
сөзінен де осы жәйларды анық байқаймыз 4. Осы салада өз бетімен
шығармашылық әрекет жасауға қабілетті мамандар даярлауда жеке тұлғаны
қалыптастыруды көздеуге бағытталған педагог пен оқушы әрекетінің
тиімділігін арттырудың жолдарының бірі – педагогикалық жаңа технологияларды
орынды қолдану болып табылады. Педагог білім беру іс-әрекетінің субъектісі
ретінде оқу үрдісінде жаңа педагогикалық технологиялардың әдіс- тәсілдерін,
формаларын жүзеге асыратын кәсіп иесі. Сондықтан білім берудегі барлық оңды
өзгерістер педагогтың жаңаша ойлау тәсілімен, жаңа шығармашылық іс-
әрекеттерімен, өзіне және шәкіртіне деген жаңа қатынасымен тікелей
байланысты болмақ.
Педагогикалық технология - педагогикалық мақсатқа жету үшін
пайдаланылатын барлық дара, инструментальдық және методологиялық
құралдардың қолдану реті мен жиынтығының жүйесін білдіреді Кларин М.В.
Бүгінгі таңда П.М.Эрдниевтің дидактикалық бірліктерді шоғырландыру
технологиясы, Д.Б.Эльконин мен В.В.Давыдовтың дамыта оқыту технологиясы,
Ш.А.Амонашвилидің ізгілікті-тұлғалық технологиясы, В.Ф.Шаталовтың оқу
материалдарының белгі және сызба үлгілері негізінде қарқынды оқыту
технологиясы, М.Чошановтың проблемалық модульді оқыту технологиясы,
П.И.Третьяковтың, К.Вазинаның модульдік оқыту технологиясы, өзбекістан
психологтар ассоциациясының мүшесі Ф.Я.Вассерманның биоақпараттық
технологиясы, В.М.Монаховтың, В.П.Беспальконың және басқа да көптеген
ғалымдардың технологиялары оқу үрдісінде кеңінен танымал. Ал, Қазақстанда
Б.А.Тұрғынбаеваның дамыта оқыту технологиясы, М.М.Жанпейісованың модульдік
оқыту технологиясы, Ж.Қараевтың технологиялары оқу үрдісінде қолданылуда.
Әрбір ұстаз оқу үрдісінде сабақтың мақсаты мен мазмұнына сай өз қалауы
бойынша инновациялық технологияларды қолдана алатыны белгілі. Ал,
білімгерлердің біліктілігін шыңдау мақсатында пән оқытушылары жаңа
технологияларды жүйелі қолданса, оны өзне түртіп алған болашақ маман
кейінгі қызыметінде сол іс-әрекетке қайта оралып, тәжірибесінде жемісін
көрері сөзсіз.
Жаңа педагогикалық технологиялардың қайсы бір түрі болсын маман
даярлауға ықпалы зор. Оларға;
1. Дамыта оқыту – күрделі құрылымды, біртұтас педагогикалық жүйе. Оның
нәтежесінде әр білімгердің өзін-өзі өзгертуші субъект дәрежесінде көтерілуі
көзделіп, оқыту барысында соған лайақ жағдайлар жасалады. Дамыта оқытудың
дәстүрлі оқытудан айырмашылығы: оқу үрдісінің мүшелерінің әрекеттестік
ерекшеліктерінде, олардың қарым-қатынас сипатында, танып-білу үрдісін
ұйымдастыру және ондағы коммуникациялар түрлерінде, т.б. Дамыта оқыту
идеясы бойынша білімгерге оқу мақсаттарын қоюда, шешуде ешқандай дайын үлгі
берілмейді. Мақсатты шешу іштей талқылау, жинақтау арқылы жүзеге асады.
Оқытушы – сабақ үрдісін ұйымдастырушы, бағыттыушы адам рөлінде. Әрбір
білімгер шешімді тапқан кезде оның дұрыстығын өзінше дәлелдей біліп,
пікірін айтуға мүмкіндік беріліп, жауаптар тыңдалады 3,121. Дамыта
оқытуда болашақ маманның ізденушілік - зерттеушілік және білім алуға деген
ынта-ықыласы артып, кәсіби белсенділігі мен қызығушылығы молаяды. Сабақ
мұндай жағдайда 3 құрамдас бөліктерден тұратын болады:
1. Оқу мақсаттарының қойылуы;
2. Оны шешудің жолын бірлесе қарастыру;
3. Шешімнің дұрыстығын дәлелдеу.
Бұл үшеуі дамыта оқытудың Д. Б. Эльконин, В. В. Давыдовтар
жасаған жүйесінің негізгі компоненттері 7,15.
Дамыта оқыту жүйесінде оқытушы мен білімгер арасында қарым-қатынас,
ынтымақтасу, өзара сыйластық пен түсіністік қасиеттер қалыптасатын болады.
Білімгер өз ойын нақты сеніммен айта алатындай ахуалға басты назар
аударады.
Болашақ маман даярлауда оқыту мазмұнын,форма, құрал, әдістерді
іріктеп, дидактикада кейінгі кезде көбірек назар аударылып жүрген кәсіби
мақсатты көздеу принципін негізге алудың маңызы зор.
Облыстық білім басқармасының бастауыш және кәсіптік білім беру
бөлімінің бастығы – Ү.Б.Мыжанұлы, Ә.М.Болысбекқызы және Тараз қаласындағы
Абай атындағы жамбыл гуманитарлық колледжінің директоры М.С.Адамбекқызының
келісімімен орта кәсіптік білім беру жүйесінде оқытудың мазмұны мен
технологиясын жетілдіру және мамандарды даярлаудың сапасын арттыру
мақсатында өткізілген кәсіптік білім беруде инновациялық технологияларды
оқу үрдісіне енгізу тақырыбында 24.10.2004. Мерзімінде ұйымдастырылған
облыстық семинарда колледж оқытушылары баяндама жасап, ашық сабақтар мен
семинар – тренингтер өткізді. Бұл семинарға облысымыздағы жиырма сегіз
колледждерден педагогикалық жаңа технологиялар бойынша ізденісте жүрген
оқытушылар өзара тәжірибе алмасу, пікірлесу мақсатында қатысып, жаңаша
оқыту технологияларын оқу үрдісінде пайдалана отырып, маман даярлаудың
сапасын арттыруға тиімділігі бар екендігіне көз жеткізді. Педагогика
ғылымдарының кандидаты, доцент, колледж директоры м.с.адамбекқызы
педагогикалық технологиялардың негізгі қағидаларын басшылыққа ала отырып,
қазіргі дидактикалық талаптарға сай еңбектерді жинақтап, колледж
оқытушылары мен білімгерлеріне, басқа білім қызыметкерлеріне әдістемелік
нұсқау ретінде ұсынылады деген тілегін білдірді 2.
Оқытушылар мен білімгерлерге ғылыми – зерттеу еңбектрін насихаттау,
кәсіби және әдістемелік шеберлігін арттыруға ынталандыру мақсатында,
педагогикалық жаңа технологияларды оқу жүйесіне толық енгізуге әдістемелік
көмек беретін Инновациялық лаборатория (шығармашылық топ) құрылды. Бұл
топтың құрамы Алматы, Тараз қалаларында ұйымдастырылған арнайы курстарда
маман даярлаудағы біліктілігін арттырып, білімін жоғарлатқан оқытушылардан
топтастырылған.
Қорыта айтқанда, жаңа педагогикалық технологиялар білімгерлерге
білім берудің мазмұны мен формасын ілгерілеушілік жағына өзгерістер
ендіртіп келе жатқанын толық сеніммен айтуға болады. Біздің көксейтініміз
де, көздейтініміз де сол - әлемдік білім кеңістігінің көкжиегіне қол
жеткізіп қана қоймай, әдістемелік білім дәрежесі жоғары, алға қойған
мақсатты іс жүзінде асыра алатын маман даярлаудың сапасын арттыру.
ІІІ. Модульдік оқыту технологиясы
3.1 Модульдік оқытудың тарихы, турлері
Кәсіпік концепциаларға жету жолындағы тиімді әдістерді іздену 70-ші
жылдардың басында Халықаралық еңбек ұйымындағы модульдік оқыту
технологиясына алып келген болатын. Бұның нәтижесі ретінде үнемі
жаңартуларға толы өндіріс сұранысын нәтижелі және жылдам қамтамасыз ететін
модульдік оқыту технологиясын пайдалануға шешім қабылданды.
Модульдік оқыту түрлері көптеген оқу мекемелерінде кезінен қолданылды. Бұл
үрдіс әсіресе соңғы 20-25 жыл көлемінде АҚШ-та кең тарау алды, Англия және
басқа елдерде осындай жағдайлар қайталануда. Мысалы, Мичиган -
университетінде модульдік әдіс дара оқу бағыттарының бірі ретінде оқытылып
келеді, бұл оқыту тәсілі өзін-өзі тәрбиелеуді ұйымдастыруды ғана емес,
сонымен қатар оқулық мазұнында қамтиды.
Бүгінгі кезеңдегі экономиканың даму қарқыны, көптеген елдер өндірістік-
өнеркәсіптік дәуірге аяқ басқан, ақларатты-басқару құрылғылырын пайдалану
арқылы сипатталатын кезде, ЭЕМ және басқа техникалық коммуникацияларды
басқаратын жұмысшы мамандарды дайындауға жоғары талаптарды қойды.
Көрсетілген талаптарды орындауға арналған оқу жүйесі ұдайы толық
жетілдіруде үздіксіз жұмыс істейді . Ең көп таралған бүгінгі пәндік- оқу
жүйе маңызды жаңартуды қажет етеді, сол себепті ол жаңа модульдік оқыту
технологиясымен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
оқытуда сөйлеуге үйретуді негізге алады. Осы орайда мен өзім берген
сыныптарда осы технологияны қолдандым. Бұл технологияның ерекшелігі оның
білімді меңгеруі, тұлғаның танымдық қабілеттерін және танымдық процестерді,
яғни, жадының алуан түрлерін (есіту, көру, қимыл т.б.) ойлауды, ынтаны,
қабылдау қабілетін арнайы жасалған оқу және танымдық жағдайлар арқылы
дамытуға, сондай-ақ, тұлғаның қауіпсіздігін, өзін-өзі бекіту, қарым
–қатынас, ойын, танымдық және шығармашылық қажеттіліктерін қанағаттандыруға
бағытталады.
Модуль дегеніміз –қандай да бір жүйенің ,біршама дербес бір бөлігі
(С.И.Ожегов) ал, технология гректің шеберлік деген сөзі .
М.М.Жанпейісованың технологиясында модуль 3 құрамды бөліктен тұрады:
1.Кіріспе
2.Сөйлесу
3.Қорытынды .
Әр оқу модулінің сағаты әр түрлі болады. Осы оқу модулінің ерекшелігі
жалпы сағат санына қарамастан кіріспе және қорытынды бөліміне 1 немесе 2
сабақ саны бөлінеді, ал қалған сағаты сөйлесу сағаты болады.
1.Кіріспе бөлімінде мұғалім оқушыларды жалпы модульдің мақсат,міндеттерімен
таныстырады. Мен де өзім сабақ берген сыныптарда оушыларды сызба, кеспе
үлгілеріне сүйене отырып лексикалық және грамматикалық тапсырмалармен
таныстырып отырдым.
2.Сөйлесу бөлімінде әр оқушымен оқу матиралдарымен жұмыс істей отырып,
оқушылардың өз қабілетін , ынтасын, есін (қабылдауын) ауызша, жазбаша тілін
дамытуға мүмкіндік бередім. Оқушылардың танымдық процессін арттыру үшін,
оларды 5-6 адамнан шағын топтарға бөліп ,әрбір оқушыға әр сабақта 3
күрделілеу деңгейдегі берілген оқу материалын тыңдау, жазу және айту
мүмкіндігі болатындай етіп құралған оқытуды ойын түрінде және әр түрлі
жеке, топтық, жұптық жұмыстардың белсенді формаларын ұйымдастырдым.
Сөйлесу бөлімінің екінші сабағынан бастап оқушыларға стандарт талабына
сай сараланған деңгейлік тапсырмаларды дайындап, оқушылар сол тапсырмалар
бойынша жұмыс істейді. Мысалы:3-деңгей төменгі, 2-деңгей орташа, 1-деңгей
білімі жоғары білімді оқушы-ларға арналады. Сөйлесу бөліміндегі білім
дәрежесін бағалауда өзін-өзі бағалау, топтық бағалау, брін бірі бағалау
әдістері пайдаланады. Дарынды балалар сабақта міндетті түрде, үнемі аса
жоғары күрделірек деңгейде жұмыс істейді, бұл олардың интеллектуалдық
қуатын жүзеге асыруға ықпал етеді. Көшбасшылық (лидерлік) қабілеттері бар
оқушылар кеңесшілер немесе топ жетекшісі рөлдері арқылы өздерін
танытады. Жақсы оқитын оқушылардың көпшілігі 2-ші және 1-ші тапсырмаларын
таңдап, оны жақсы орындайды. Білім деңгейі орташа сыныптарда 3,2 тек кейде
ғана 1-деңгей тапсыр-малары таңдалады. Білім деңгейі төмен оқушылар әдетте
3-деңгей (жеңілдетілген стан-дарт) тапсырмаларымен жұмыс істеуден
бастайды.Сөйлесу бөлімінің барлық сабақтар-ында сөйлесуді қамтамасыз ету
үшін тілдік орта болу жағдайларын жасап, оқушылардың қызығушылықтарын
артыру мақсатында оқыта-үйрету ойындары жүргізіледі.
Модульдің 3-ші бөлімі қорытынды бақылау бөлімі. Мұғалім оқушылардың білім-
білік дағдыларын тексеруге арналған бақылаудың бірнеше түрлерін
ұйымдастырады. Олар:
1.Тест
2.Диктант, мазмұндама, шығарма
3.Нәтиже сабақтары (Сайыс, әр түрлі интеллектуалды ойындар).
Осы жұмыстардың негізгілеріне сөйлеу жаттығулары жатады.И.А.
Грузинскаяның Методика преподования английского языка (М.1947) деген
еңбегі ғылымда танылып жүр.Шетел тілін оқыту әдестімешілерінен М.А.
Бахарева (ойды түгел жеткізу), И.Д. Салистра Жаттығуларды топтастыру
(первичные, предречевые, речевые) мәселесін шешу, зерттеу, анықтау ісімен
шұғылданады.Ал М.С.Ильин жаттығуларды сөйлеуге дейінгі жаттығулар, сөйлеу
жаттығулары деп бөледі. Жаттығулар ғылымда екіге бөлінеді.Оны жаттығулар
кестесінен көруге болады.Тілдік жаттығулардың міндеті – тілдің
грамматикалық материалын оқушыға меңгерту, тілдік тұлғаларды дұрыс,
ойланбай қолдану дәрежесіне жеткізуді көздейді. Адам сөйлеуінде
қолданылатын тілдің нұсқалары – дыбыс, сөз, сөз тіркесі, сөйлемнің тілді
оқутыдағы негізгі мәселелері екендігі анық. Тілдік жаттығулар ол тілдік
тұлғаны таныстырады, оны қолданып үйренуге жаттықтырады. Мысалы: тілдік
жаттығуда тілдік тұлғаның сөздегі орнына нүкте қойылатын жаттығулар оқушыны
тілдік тұлғалардың дыбыстық вариантын дұрыс таңдауға үйрету мақсатын
көздейді. Ал, сөйлесу жаттығуы тілдік материалдары керек кезінде, айтылатын
ойға байланысты оқушы орынды қолдана алуын көздейді. Оған: сұраққа дұрыс
жауап беру; өзі сұрақ қоя білу; тілдік жаттығуларда меңгерген сөйлем
үлгілерін сөйлеуде еркін қолдану; тақырып бойынша мазмұндама, шығарма жазу;
сурет арқылы әңгімелеу; оқыған мәтіннің мазмұнын әңгімелету; мақал-
мәтелдерді сөйлеуде дұрыс қолдануға жаттықтыру; тақпақ, өлең айтуға, ән
салуға үйрету жатады. М.Жанпейісованың модульдік технологиясы бойынша
оқушылардың сөйлеу дағдысын қалыптастыруда аймақтық компонентті пайдалана
отырып, әр тақырыпты тірек-сызба арқылы түсіндірдім. Тірек-сызба мұғалімнің
жұмысын жеңілдетеді, әрі оқушыларды осы тірек-сызба арқылы өз ойларын
жүйелі түрде жеткізуге көмектеседі, яғни сөйлеу дағдысын қалыптастырады.
Зерттеудің көкейкестілігі:
Бүгінгі таңда республикадағы және аймақтағы экономикалық нарықтық
қатынастардың қалыптасу жағдайында еліміздің әлеуметтік- экономикалық дамуы
қоғам өмірінің барлық саласында, оның ішінде мектепте оқыту мазмұны мен
оқытудың қазіргі технологияларын жетілдіру өзекті мәселелердің бірі болып
отыр.
Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында (1999) білім беру
саласындағы мемлекеттік саясаттың ұстанымдарының бірі – жеке адамды
қалыптастыруға бағытталған ролі және педагог қызметкерлер оқушылардың
мемлекеттік білім беру стандартында көзделген деңгейден төмен емес білім,
білік, дағды алуын қамтамасыз етуге, олардың жеке шығармашылық
қабілеттерінің дамуы үшін жағдай жасауы қажеттігі қарастырылған.
Дәстүрлі оқыту технологиясының білімді мемлекеттік стандарт деңгейінде
толық меңгеруіне кепілдік бермей отырғандығы оқушылардың білім
жетістіктерінің нәтижелерінен көрініс табуда. Осыған орай оқу-тәрбие
үрдісін жетілдірудің қазіргі технологияларын жетілдіріп, мектепте сабақ
беруде қолдану арқылы білім сапасын жақсартуға болатындығына басым бағыт
берілуде. Сол себептіде дипломдық зерттеу жұмысымның тақырыбын модульдік
оқыту технологиясына арнадым. Жұмысымның маңыздылығын ескере отырып
зерттеуімді барынша ашуға тырыстым.
Зерттеудің міндеттері:
- Модуль ұғымына тоқталу;
- Модульдік оқытудың шығу тарихын анықтау;
- Оларды мектепте оқытудың ерекшеліктерін шығару;
- Модульдік оқытуды сабақта тиімді қолдану;
- Ағылшын тілі пәнінің күнделікті сабақтарында модульдік оқыту
технологиясын қолдану аясын дамыту мүмкіншіліктерін табу;
- Оқушыларды өз бетімен білім алуға баулу;
- Модульдік оқытудың тиімді және кемшілік тұстарын зерттеп орта
мектепте оқыту мүмкіншіліктерін қарастыру.
Зерттеу объектісі:
Жалпы орта білім беретін мектептегі оқыту процесі.
Зерттеу пәні:
Педагогика пәні
Зерттеудің мақсаттары:
Оқыту процесінде модульдік оқытудың артықшылығын көрсете отырып,
оқушылардың өз бетімен жұмыс жасауына жағдай жасау, олардың оқу
материалымен индивидуальдік әдістермен жұмыс жасауына жағдай жасау.
Тұлға бойына қиындықтарға даяр болу және білу, қарым-қатынас, ойын,
танымдық, қауіпсіздік,сыйласу, шығармашылық, өзін-өзі өзектендіру, өзін-өзі
бекіту қажеттіліктерін қанағаттандыруды қалыптастыру.
Зерттеудің болжамдары:
Модульдің оқу элементтерімен жұмыс істегенде білімгерлер оқу ақпаратын
үйрене отырып, тапсырмалар жүйесін орындау мүмкіншілігіне ие болады. Біз
өзін-өзі тексеруді жүзеге асыра алуы үшін, оқытылатын модульдің
материалдары бойынша сұрақтарға баса назар аударуды ұсынамыз.
Тапсырмалардың шығармашыл сипатта болуы тек білік пен дағдыны қалыптастырып
қана қоймайды, сонымен қатар білімгерлердің іс-әрекеттерін белсендіреді,
қызығушылықтың оянуына ықпал жасайды.
Даралап оқыту жүзеге асырылғанда білімгер материалды өзіне қажетті
қарқынмен оқып-үйренеді, оқу ақпаратының әлсіз ұғынылған бөлігін қайталап
оқуға мүмкіншілік туады.
Осы жұмыс қорытындысында, орта мектеп оқушыларына модульдік оқыту
технологиясын қолдануда қанағаттанарлықтай нәтиже алып, оқушылардың білім
деігейін жоғарғы деңгейге арттырып, сол арқылы ұстаз қазметінің
ауыртпалығын жеңілдетеді деген үміттемін.
Зерттеудің теориялық мәні:
- Модуль сөзінің ежелгі шығу тегі зерттелді;
- Модульдік сбақ барысына кездесетін қиыншылықтар мен ұтымды жерлері
анықталды;
- Фразеологизмдер мағыналарына қарай топтастырылды;
- Көптеген ойын-тапсырмалар арқылы оқытудың тиімділігін арттыру
ерекшеліктері анықталды;
- Шет тілін оқытуда модульдік технологияны мүмкіншіліктері
қарастырылды;
- Осы дипломдық жұмыс жалпы модульдік технологияны және оны
мектептегі оқыту процесінің дамуына өз үлесін қосады деген
үміттенемін.
Зерттеудің практикалық мәні:
- Жүргізілген зерттеу нәтижелері бойынша мектепте ойындар мен
қызықты тапсырмалар қолданып модульдік технология бойынша оқыттым;
- Грамматиканы оқытуда түрлі көрнекілікте қолданып, тақырыпты
кеңірек түсіндіріп, тапсырмалар бердім;
- Модульдік қызықты оқыту арқылы оқушылардың сөздік қорын, тіл
байлықтарын жетілдірдім;
- Жүргізілген модульдік сабақтар нәтижесінде оқушылар уақытты үеудің
қаншалықты пайдалы екенін түсінді.
- өзіндік жұмысқа берілген көп уақыт, өзін-өзі басқару әдістерін
үйренді;
- тақырыпқа, сабаққа деген қызығушылықтың артты;
- өзін – өзін іске асыру мүмкіндігі пайда болды.
Зерттеу базасы: Зерттеу жұмысын жүргізу үшін №22 мектеп алынды.
Дипломдық жұмыстың құрылымы: Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш
тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және қосымшадан
тұрады.
Кіріспеге жалпы модульдік оқыту технологиясы терминінің мағынасы
турасында қысқаша тоқталып өттім. Атап айта кетсем, елімізде кеңінен
қолданысқа ие болған М.М.Жанпейісованың модульдік оқыту технологиясына
талдау жасап, өз тәжірибемде пайдаланған сәттерімді көрсеттім.
Еліміздегі білім жағдайы атты алғашқы тарауымда еліміздегі білім
жағдайы туралы толыққанды мәлімет бере отырып, оқыту технологиясы ұғымына
және қазіргі таңдағы ұстаздарға қойылар талаптар жөінде біраз ой толғадым.
Бұның маңыздылығы сонда, қазіргі таңда оңтайлы саясат ұстанып отырған
еліміздің ең өзекті мәсәләенің бірі ретінде білім саласын жақсарту және
жаңа оқыту технологияларын сынақтан өткізу туралы шешімімен таныстырдым.
Бұлда зерттеліп отырған жұмысымның маңыздылығын арттыра түсі.
Жаңа педагогикалық технологиялар атты келесі тарауымды, жоғарыда
көрсетілген бірінші тараудан бөліп көрсеттім. Бұл тарауда жаңа
педагогикалық тенологиялардың классификациясы туралыда сөз қозғай кетуді
жөн санадым. Осы тақырыптың ішіне оқу тәрбие үрдісіне педагогикалық
жаңлықтарды енгізудің шарттарын, критерийлерін жалпы процесс барысымен
толыққанды таныстырып өтуді жөн санадым.
Модульдік оқыту технологиясы атты үшінші тарауым зерттеу жұмысымның
негізгі бөлігі болып саналды. Бұл тарауды модульдік оқытудың тарихынан,
сонан соң түрлері мен құрылымы жөнінде баяндадым. Келесі кезекте құзыретті
білім беру кеңістігінде жоғары мектептегі оқытудың модульдік
технологиясының рөлі мен маңызы туралы айта кетуді жөн санадым.
Бұдан соң шетел тілі сабағында модульдік оқытуды тиімді қолдану
туралы жаздым. Себебі модульдік оқытуды қазіргі кезде шетел тілдерін
оқытуда кеңінен қолдануда.
Қорытынды бөлімімде зерттелген тақырыбымды жалпылай және кейбір
тұстарын қайталай кете баяндадым. Осы орайда мектепте жүргізген зерттеулер
нәтижелері және осы алынған нәтижелерге негізделген ұсыныстар көрсетуді жөн
санадым.
Қосымша бөлімге зерттеу барысында қолданған кейбір материалдарды қоса
кетуді жөн санадым.
І. Еліміздегі білім жағдайы
1.1Оқыту технологиялары
Қазіргі кезде мектептің оқу-тәрбие үрдісінде 50-ден астам
педагогикалық технологиялардың қолданылып жүргені мәлім. Бұл
технологиялардың бәрін бір сабақта қамту мүмкін емес. Сондықтан, мектептегі
әрбір пәнді оқыту технологиясын таңдап, іріктеу және оны іс-әрекеттік
тұрғыда жетілдіру арқылы оқушының білім жетістіктерін арттыруға болады.
Мұнда оқушының әрекеті – технологияны қабылдауы, ынтасы, құштарлығына көңіл
бөлінуі тиіс.
Бастауыш сатыда әрбір пән бойынша оқушылардың оқу жетістіктерінің
өлшеуіштер тәсілдері ретіндегі деңгейлік тапсырмалар жүйесін дайындауға
болады. Оқушының дайындық деңгейін саралау оқушының жеке танымдық
мүмкіндігін ескерудің басты тәсілі ретінде қарастырылуы тиіс. Тапсырмаларды
білімді қабылдауға бағдарланған іс-әрекеттік модель ретінде қарастыруға
болады. Оқытудан күтілетін нәтижелер тізбесін негізге ала отырып, әртүрлі
деңгейдегі тапсырма түрлерін ауызша тексеру, жазбаша тексеру, тапсырма
беру, жауапты талдау тапсырмалары, бір ғана дұрыс жауабы бар тапсырмалар,
ашық және еркін жауабы бар тапсырмалар, түрлі практикалық сипаттағы
тапсырмалар түрінде қарастыруға болады.
Тапсырмалардың мұндай түрлері оқушының іс-әрекеттік – компетенттік
тәсілге (өз бетінше іздену, өз бетінше білім алу, өзін-өзі білім алуға
тәрбиелеу, дамыту) бейімделуіне мүмкіндік береді.
Мектепте оқытуды технологияландыру қазіргі нарықтық экономика
жағдайында өмір талабынан туындап отыр.
Жаңа ақпараттық технологияның ерекшелігі – мұғалімдер мен оқушыларға
өз бетімен бірлесіп, шығармашылықпен жұмыс істеуге мүмкіншілік береді.
Мектептердің оқу үрдісіне жаңа ақпараттық технологияны енгізу арқылы
оқу сапасы жақсарып, дамыта оқыту жүзеге асырылып, сабақ қарқыны
жеделдетіліп, жеке тұлғамен жұмыс істей отырып, саралап, даралап оқытуға
мүмкіндік туады. Жаңа ақпараттық технологияны шағын жинақталған мектептерде
де пайдалануға болады. Онда сабақты тиімді өткізуге, оқушылардың танымдық
белсенділігін арттыруға, әрбір оқушының өз беттерінше ізденіп білім
алуларына көмектесуге болады. Жаңа технология оқушының өзіндік жұмыс
атқаруына және ең бастысы – оқушының білім жетістіктерін жақсартуға ықпал
етеді. Қазіргі өмір талабына сай 1-сыныпқа арналған Математика
электрондық оқулығы (авт. Құрманалина Х.Ш., Спатаев И.) Қазақ тілінде 2002
жылы (ЦПТИО) даярланып, республика мектептеріне берілді. Бұл электрондық
оқулық мектеп оқушылырын ақпараттық технологияны кіші жастан меңгеруге
көмектесіп, оқушылардың өз бетімен білімдерін толықтыруларына мүмкіндік
береді.
Мектептің бастауыш сатысында кеңінен қолданылып жүрген оқытудың
қазіргі технологиялары: дидактикалық бірліктерді ірілендіру технологиясы
(П.М.Эрдниев) бір мезгілде тура және кері амалдар мен операцияларды
меңгеруге көмектеседі және ірілендіру қағидасына сүйеніп құрастырылған
жаттығулар жиынтығы білімді саналы да берік меңгеруге көмектеседі,
математиканы оқытудың есеп шығаруға негізделген технологиясы (Р.Г.Хазанкин)
есептерді шығаруда әртүрлі әдістерді қолдану және оқушылар бірін-бірі
тексеру арқылы есептің дұрыстығына көз жеткізулеріне болады, дамыта оқыту
технологиясы (Л.С.Выготский, Л.В.Занков, Д.Б.Эльконин, В.В.Давыдов) дамыта
оқыту жүйесі жеке тұлғаны жеделдете қарқынды, барлық сапалармен сәйкестікте
жан-жақты дамытуға бағытталған, оқытудың модульдік технологиясы
(В.М.Монахов) оқу үрдісін мақсатты жобалап, құруға болады. Оқытудың
компьютерлік технологиясы компьютермен жұмыс істеу техникасын меңгеру,
сыныпта белсенділік көрсету, жеке жұмыс істеу, жекелеп көмек көрсету,
проблемалық оқыту технологиясы, тірек сигналдары арқылы оқыту технологиясы
(В.Ф.Шаталов) теория және практиканы блок түрінде топтау, тірек-схема,
тірек-конспект түрінде берілген теориялық материалдарды сыныпта меңгеру,
үйде өз бетімен іздену, жұмыс істеу, түсіндіре басқарып – оза оқыту
(С.Н.Лысенкова) алынатын білімнің алғашқы бөлігін алдын ала оқыту,
деңгейлік саралап оқыту технологиясы бірнеше деңгейде тапсырма беру және
жүйелік негізде оқыту технологиясы (Ғалиев Г.Г.), шоғырландырып – қарқынды
оқыту технологиясы (Әбдіғалиев Қ.А., Нұрахметов Н.Н.), блоктық-модульдық
технологиясы (Жанпейісова М.) Қазіргі таңда қолдау табуда.[1]
Қазіргі ғалымдану және техниканың қарқынды даму кезінде оқу-тәрбие
үрдісін ізгілендіру өзекті мәселелердің бірі болып табылады.
Оқу-тәрбие үрдісін ізгілендіру – жеке тұлғаның еркін дамуы үшін оның
бойында жалпы азаматтық құндылықтардың қалыптасуын қамтамасыз ететін
дидактикалық ұстаным ретінде басшылыққа алынуы тиіс.
Мектептің бастауыш сатысында оқу-тәрбие үрдісін оқушылардың өзара іс-
әрекетімен мұғалім мен оқушының өзара қарым-қатынасын дұрыс ұйымдастыру
арқылы оқушының ойлау белсенділігін арттыруға, сабақта интерактивтік әдісті
тиімді пайдалануға болады. Мұнда негізгі және жетекші үрдіс – іс-әрекетті
оқытуды ұйымдастыру. Бұл технологияның ерекшелігі оқушылардың өздері
ақпараттар жинап, өздері жаңалық ашуға ұмтылып, ізденіп жауабын тауып,
өзінің көзқарасын логикалық түрде дәлелдейді. Ол өз пікірін бір-біріне,
топта, сынып алдында айта алады. Мұнда жеке тұлғаның рухын тәрбиелеуге,
адамның адамгершілік болмысын қалыптастыруға басты назар аударылуы тиіс.
Білім мазмұнын меңгеруде оқушылардың жаңа процессуальдық біліктілігіне,
ақпаратты алдын ала болжау қабілеттерін және қойылған міндетті
шығармашылықпен дамытуға көңіл бөлінеді. Әрбір сабақта оқушылардың оқу
біліктілігімен қатар ойлауы, іс-әрекеті, өзара қарым-қатынасы және өзінің
сана-сезімі дамып, қарапайым ойлау операциялары (анализ, синтез, салыстыру,
сұрыптау) және шығармашылық іс-әрекеті қалыптасады.
Қай салада болмасын, ондағы жұмыстың нәтижесі сапасымен өлшенеді.
Мектептегі сан-саналы жұмыстың құйылатын арнасы да білімнің сапасында
болатыны даусыз. Білім қоғамды тұрақтандыратын, рухани мұраны сақтайтын,
ұрпақты ұрпаққа сабақтастыратын құрал. Сондықтан алға басқан сайын біз
халқымыздың тарихи құндылықтар, ұлттық тіл қазынасын, яғни халық
қазынасының бағалы жақтарын келешекке өзімізбен бірге индустриясы дамыған,
толық техникаланған болашаққа ала баруымыз керек, сонда ғана біздің ұрпақ
өз тілегін,өз тілін, сабаққа деген қызығушылығын, қабілетін дамытады.
1.2 Ұстазға қойылар талаптар
Біздің басты мақсатымыз – білім сапасы. Білімнің сапалы болуы тікелей
мұғалімге, оның білім дәрежесі мен іздену шеберлігіне байланысты. Мұғалім –
тікелей оқыту мен тәрбиелеу үрдісіне жаңалықты енгізуші, оқушымен бірлесе
жұмыс істейтін белсенді әрекет иесі. Сондықтан да, ол мектепке жаңалық
енгізуде шешуші рөл атқарады.
Мектептегі оқу жұмысының сапасы мұғалімнің оқушылардың оқу әрекеті
дұрыс ұйымдастыра білуіне, оның тиімділігін мейлінше жетілдіре білуіне
байланысты болады. Оқушылар әрекетінің ең басты және жетекші түрі – оқу.
Ғалым педагог Л.В.Занков: Оқыту – оқушының рухани дамуын қамтамасыз
етуі қажет, - дейді. [2]
Көрнекті психолог Л.С.Выготский: Жақсы оқыту деп, ол баланың дамуына
ілгері жүретін, оны жетекке алатын оқытуды айтады, - деп тұжырымдайды. [3]
Оқушының жұмысты шығармашылықпен ойлауы, қабілетінің дамуы, білуі мен
танымдық белсенділігін арттыру – қазіргі кезде барлық мұғалімдер қауымын
толғандырып жүрген мәселелердің бірі. Бұл сабаққа оқыту жүйесіне жоғары
талап қоюды қажет етеді.
Әр алуан оқыту әдіс-тәсілдерінің тиімді қолданылуы сабақта оқу-тәрбие
мәселелерін барынша дұрыс шешуге себі тиетіндерін, оқушылардың белсенділігі
мен өздігінен іс-әрекет жасауын талап ететіндерін іріктеп алуға байланысты.
Педагогикалық ғылым мен озық тәжірибенің бүгінгі даму деңгейінде
болған оқыту әдіс-тәсілдерінің бәрін де еркін игеріп, әрбір нақтылы
жағдайларға орай солардың бірнешеуінің жиынтығын түрлендіре үйлесімді, әрі
шығармашылықпен қолдану ұстаз шеберлігінің басты белгісі болмақ.
Оқыту әдіс-тәсілдерін сапалы таңдап алуды осылайша түсіну оқытуда
табысқа жетуге негіз жасап, сабақтың тиімділігі мен сапасын барынша арттыра
түспек.
Оқушыларға терең білім беру үшін жаңа технологияларды қолдана отырып
төмендегідей қағидаларды есте сақтаған жөн:
1. Мұғалім пәнді өзі жетік терең біліп, оны балаларға жай, қарапайым
тілмен, өмірмен байланыстыра отырып беруі қажет.
2. Мұғалім оқушылардың жеке басының психологиясын (жан дүниесін) жете
біліп, әр оқушының жүрегіне жол таба білуі қажет.
3. Мұғалім әр оқушыға, бүкіл сыныпқа талап қоя білуі керек.
4. Мұғалім әр сабақта ғылым мен техника жаңалықтарын дұрыс қолдана білуі.
5. Мүмкіндігінше, кейбір үлкен тақырыптарды топтап, жеке блоктар түрінде
топтай білуі.
6. Балалардың есте сақтау қабілеттерін арттыру үшін жаңа сабақты тірек
конспектілері мен жеке тірек белгілері бойынша беру.
7. Сабақта балалардың пәнге деген қызығушылығын арттыру үшін әртүрлі
қызықты элементтерді пайдалану.
8. Әрбір сабақ өз дәрежесінде өтуі қажет.
Білім беру саласында атқарылып жатқан игі істермен қатар түбегейлі
Шешімін күтіп жатқан проблемалар да көп. Оның бірсыпырасы алда шешімін
табар деп үміттенеміз. Дана бабамыз Ж.Баласағұн: Елдің өзегі білік, кілті
– тіл, қадір қасиеті – кісілік деген екен.[4] Ойлап отырсақ, осы
тұжырымдар тұтастай дерлік жастардың санасына, өн бойына сапалы біліммен,
өрешіл рухты сіңіретін, әлемдік өркениет асуында, ел тәуелсіз туын берік
ұстауға мұқалмайтындай жастарды тәрбиелейтін біздерге, педагогтарға арнап
айтқандай сезіледі.
Қазіргі нарықтық экономиканың сұраныстарын қанағаттандыруға және
экономиканың, өндіріс салаларының дамуына сай жастарға компетентті тұлға
ретінде қалыптастыру үшін мұғалімдер оқытудың қазіргі технологияларын
пайдаланып, оны одан әрі заман талабына сай жетілдіруі қажет. Осылай
оқушылардың білім жетістіктерінің деңгейін көтеруге болады.
Оқушының шығармашылық қабілеті практикалық әрекеттері, ізденімпаздығы
арқылы дамиды. Шығармашылыққа үйрететін сабақтар – жаңа технологияларды
қолдану болып табылады. Мұндай сабақтарда оқушыға ерекше ахуал, мұғалім мен
оқушы арасында ынтымақтастық қатынас қалыптасады. Мұғалім бұл жағдайда
білімді түсіндіріп қоюшы, бақылаушы емес, бағалаушы емес, танымдық іс-
әрекетін ұйымдастыратын ұжымдық шығармашылық істердің ұйытқысы. Тек осындай
оқыту ғана оқушы интеллектісінің көзін ашып, шығармашылығын дамытады.
ІІ. Жаңа педагогикалық технологиялар
2.1 Жаңа педагогикалық технологиялардың классификациясы
Кез келген елдің экономикалық қуат, халқының өмір сүру деңгейінің
жоғарылығы, дүниежүзілік қауымдастықтағы орны мен салмағы сол елдің
технологиялық даму деңгейімен анықталмақ. Жалпы қоғам дамуы мен жаңа
технологияны енгізу сапалығы осы елдегі білім беру ісінің жолға
қойылғандығы мен осы саланы ақпараттандыру деңгейіне келіп тіреледі.
Экономикалық күшті дамыған елдердің тәжірибесі экономика, ғылым мен
мәдениеттің қарқында дамуының негізгі кілті екендігін көрсетіп отыр. Ендеше
қазіргі заманның ақпараттық технологиясын меңгеру міндетіміз.
Оқыту технологиясы - бұл оқытудың тиіміділігін арттыру мақсаты мен білім
беру үрдісін зерттеу негізінде оқу үрдісін жүзеге асыру және бағалау,
бағдарламалаудың жүйелі тәсілі.
Оқыту технологиясы педагогикалық әдістерге негізделген. 60-шы жылдарда
шетел зерттеушілері педагогикалық технология терминін енгізді.
Педагогикалық технология дегеніміз – тәжірибеде жүзеге асырылатын белгілі
бір педагогикалық жүйенің жобасы, ал педагогикалық жағдайларға сай
қолданылатын әдіс, тәсілдер – оның құрамды бөлігі ғана.
Педагогикалық технология оқыту үрдісін жобалау, ұйымдастыру формасымен
анықталады. Педагогикалық технологияның өзіндік ерекшеліктері – қойылған
мақсатқа жету мүмкіндігіне кепілдік беретін оқыту үрдісін құрастыру және
оны жүзеге асыру. Оқытылатын пән мазмұны, мұғалім мен оқушының өзара
байланыс іс-әрекеті, оқушының ішкі даму үрдісі негізінде анықталған нақты
мақсат қана педагогикалық технология құрылымын түсіну кілті бола алады.
Қазақстанның тәуелсіз мемлекет ретінде қалыптасуы барысында орта білім
берудің жүйелі реформалану қоғамдық тұрғыдан үлкен маңызға ие. Білім беруді
реформалауды жүзеге асырудың және бір маңызды сипаты қазіргі уақыттағы
оқыту үрдісін технологияландырудың қажеттілігінен туып отыр. Осыған орай,
соңғы кезде оқытудың әр түрлі педагогикалық технологиялары жасалып, мектеп
өміріне енгізіліп жатыр. Олар: Лысенкованың алдына ала оқыту, Шаталовтың
интенсивті оқыту (тірек сигналдарын пайдалану арқылы), Эрдниевтің ірі
блоктан оқыту, мәселелік оқытудың белсенді әдісі, т.б.
Ал соңғы жылдары оқытудың модульдік технологиясы мен В.М. Монаховтың,
Дьяченконың оқытудың ұжымдық тәсілі, сондай-ақ профессор Ж.Қараевтың
оқытуды дербестендіру мен ізгілендіру ұстанымдарына негізделген жаңа
педагогикалық компьютерлік технологиясын еліміздің көптеген мемлекеттерінде
қолданып жүр.
Мектептерде жүргізіліп жатқан қазіргі тәжірибелік- сынақ жұмыстардың
басты міндеті жаңаша оқытудың педагогикалық технологиясын оқыту үрдісіне
енгізу болып табылады. Мәселен, Л.В. Занков, Д.Б. Эльконин, В.В. Давыдовтың
бірлесе жасаған Дамыта оқыту жүйесі бір-бірімен тығыз байланысты әрі
мынадай ұстанымдардан құралады:
1. Жоғары деңгейдегі қиындықта оқыту.
2. Теориялық білімнің жетекші ролі.
3. Оқу материалын жеделдете оқыту.
4. Оқу үрдісін оқушының сезінуі.
5. Барлық оқушылардың дамуы үшін жүйелі жұмыс істеу
Л.В. Занковтың оқыту жүйесінде оқушы өзін емін-еркін сезінеді, оның
әлеуметтік мүмкіндігі мен дербестігінің дамуына жағдай жасалады. Осы жүйеде
оқушы мен мұғалімнің арасындағы жаңаша қарым-қатынастың іргесі қаланады.
Мұғалім түсіндіруші, оқыту тұрғысында емес, оқушының оқу әрекетін
үйымдастырушы, бағыттаушы ретінде көрінеді.
Д.Б. Эльконин мен В.В. Давыдовтың зерттеулері оқу әрекеті және оның
субъектісін қалыптастыруға бағытталған. Оның құрылымы төмендегідей: оқу-
танымдық мативтер, оқу тапсырмалары, оқу амалдары, оқу операциялары.
Педагогика ғылымында баланы оқыту мен тәрбиелеудің міндеті жан-жақты
дамыған жеке тұлғаны қалыптастыру болғандықтан, жаңа технолгия бойынша
әдістемелік жүйенің басты бөлігі оқыту мақсаты болып қалады. Сондықтан,
танымдық іс-әрекеті белгілі бір дәрежеде белсендірілуі қажет. Бұл
әдістемелік жүйенің басқа бөліктерінің де (мазмұн, әдіс, оқыту түрі мен
құралдарының) өзара байланысы қалпында өзгертілуін талап етеді. Мұны
орындау үшін төмендегі ұстанымдар жүзеге асыруы тиіс:
1. Оқушылардың өзіндік ізденіс іс-әрекеттерінің әдістерін меңгеру талап
етіледі. Өйткені бұл әдістердің күнделікті пайдаланып жүрген оқыту
әдістерінен айырмашылық бар. Яғни, жаңа жағдайдағы Оқыту әдістемесі
деп отырғанымыз оқушы - мұғалім ұстанымының өзара тығыз
байланыстылығы. Демек, мұнда бірінші орында оқушы тұрады және оның өз
бетімен білім алудағы белсенділігіне баса назар аударылады.
2. Жаңаша оқытудың негізгі түрлері: оқытудың дербес және топтық түрлері
болып табылады. Бұл жерде алға қойылатын басты мақсат – оқушыға деген
сенім, оның өз ісіне жауап беру мүмкіндігіне сүйеніп беделі мен қадір-
қасиет сезімін дамыту. Ал оқытудың фронталды түрі, көбінесе, бағыт
беру, талқылау және түзету енгізуде ғана пайдаланылады.
3. Жаңа технологияның мақсаты бойынша оқытуды ізгілендіру қажет. Бұл
үшін оқу құралдары оқушының өздігінен танымдық іс-әрекетін жүргізе
алатындай болуы керек.
Әрбір педагогикалық технология жеке тұлғаның өзін-өзі дамытуға, оның
өзіндік және шығармашылық қабілетін арттыруға, қажетті іскерліктері мен
дағдыларын қалыптастыруға және өзін-өзі дамытуда қолайлы жағдай жасауға
қажетті объективті әдістемелік мүмкіндіктерін қамтиды.
Қазіргі кезеңде қолданылып жүрген жаңа педагогикалық технологияның
негізіне жататындар:
• Әрбір оқушының жеке және дара ерекшеліктерін ескеру;
• Оқушлардың қабілеттері мен шығармашылығын арттыру;
• Оқушлардың өз бетінше жұмыс істеу, іздену дағдыларын қалыптастыру.
Жаңа педагогикалық технология :
• Ынтымақтық педагогикасы;
• Білім беруді ізгілендіру технологиясы;
• Проблемалы оқыту технологиясы;
• Тірек сигналдары арқылы оқыту технологиясы;
• Түсіндіру басқарып оза оқыту технологиясы;
• Деңгейлік саралап оқыту технологиясы;
• Міндетті нәтижеге негізделген деңгейлеп саралап оқыту технологиясы;
• Модельдік оқыту технологиясы;
• Жобалап оқыту технологиясы.
Ынтымақтастық педагогикасы негізгі мақсаты – талап ету педагогикасынан
қарым-қатыныас педагогикасына көшу, балаға ізгілік тұрғысынан қарау, оқыту
мен тәрбиелеудің ажырамас бірлігі. Ынтымақтастық педагогиканың
ерекшеліктері:
• Мұғалім – оқушы, оқушы – мұғалім, оқушы – оқушы, оқушы да субъект,
мұғалім де субъект.
• Оқушының жеке басына ізгілік қарым-қатынас.
• Оқушы мен мұғалімнің арасындағы өзара түсінушілік, ынтымақтастық қарым-
қатынас.
Білім беруді ізгілендіру технологиясының негізін қалаған Ш.А.
Амонашвили. Білім беруді ізгіліктендіру технологиясының мақсаты – баланы
азамат етіп тәрбиелеу, баланың танымдық күшін қалыптастыру және дамыту,
баланың жаны мен жүрегіне жылылық ұялату.
Проблемалы оқыту технологиясының негізгі мақсаты – оқушыны өз бетімен
ізденуге үйрету, олардың танымдық және шығармашылық икемдіктерін дамыту.
Проблемалы оқыту технологиясының ерекшеліктері:
• Оқушының белсенділіктерін арттыру;
• Оқу материалдарын баланы қызықтыратындай құпиясы бар мәнге жеткізу;
• Оқушы материалдарды сезім мүшелері арқылы қабылдап қана қоймайды,
білімге деген қажеттілігін қанағаттандыру мақсатында меңгереді.
Тірек белгілері арқылы оқыту технологиясының негізін қалаған В.Ф.
Шаталов болып табылды. Тірек белгілері арқылы оқыту технологиясы
төмендегідей мақсатты көздейді:
• Білім, білік, дағдыны қалыптастыру;
• Барлық баланы оқыту;
• Оқытуды жеделдету.
Тірек сигналдары арқылы оқыту технологиясының ерекшеліктері:
• Үнемі қайталау, міндетті кезеңдік бақылау, жоғары деңгейдегі
қиыншылық, ірі блокпен оқыту, тіректі қолдану;
• Жеке бағдарлы қарым-қатынас ықпал;
• Ізгілік, еркімен оқыту;
• Әр оқушының жобасының жариялылығы түзетуге, өсуге, табысқа жетуге
жағдай жасау;
• Оқыту мен тәрбиенің бірлігі.
Түсіндіре басқарып оза отырып оқыту технологиясының авторы – жаңашыл
мұғалімдердің бірі Ресейлік мұғалім С.Н. Лысенкова. Бұл технологиясының
негізгі мақсаты – барлық баланы табысты оқыту. Түсіндіре басқарып оза
отырып оқыту технологиясы төмендегідей ерекшеліктерімен сипатталады:
• Оқыту материалдарының бірізділігі, жүйелілігі;
• Саралау, әр оқушыға берілетін тапсырманың қолайлылығы;
• Бағдарламаның, кейбір тақырыптардың қиыншылығын жеңу, қиын
тақырыптарды біртіндете оңайлату әдісін – оза оқыту әдісін қолдану;
сабақты пысықтауға әуелі озаттар, сосын орташалар, ең соңында нашар
оқушылар қатыстырылады;
• Бірте-бірте толық дербестілікке өту;
• Сыныпта қалыпты жағдай қалыптастыру; түсінетін, өзара көмек,
ынтымақтастық қарым-қатынас;
• Оқушының қателігін ескерту, бірақ еш жазғырмау;
• Үй тапсырмасы тек әр оқушының мүмкіндігіне қарай (әркім өзі орындай
алатын жағдайда ғана) беріледі;
• Білім, білік, дағдыны дамыта меңгеру;
• Түсіндіруді қабылдау.
Деңгейлік саралап оқыту технологиясының негізіне әр оқушыны оның
қабілеті мен мүмкіндік деңгейіне қарап оқыту мен оқытуды оқушылардың
әртүрлі топтардың ерекшелігіне сәйкес бейімдеу, ыңғайлау жатады. Деңгейлік
саралап оқыту технологиясының ерекшеліктері төмендегідей :
• Күштілер өздерінің қабілеті мен икемділігін одан әрі бекіте түседі
де, ал әлсіздер өзін-өзі сынап қарауға мүмкіндік алып, өзіне
сенімсіздіктен арылады;
• Әлсіз топтарда оқуға деген ынта артады;
• Білім дәрежесі деңгейлес оқу топтарында аздап жеңілдейді.
Міндетті нәтижелерге негізделген деңгейлік саралап оқыту технологиясы
төмендегідей ерекшеліктермен сипатталады:
• Білімнің базалық деңгейінің барлық оқушылар үшін міндеттілігі;
• Оқушыларға берілген тапсырманың саралануы: тапсырма оқушының күші
жететіндей және қолайлы болуы шарт;
• Білімнің базалық деңгейі оқытудың жаңа технологиясының механизмі
ретінде оқушының бірте-бірте өрістей дамуына мүмкіншілік жасау тиіс;
• Оқушыға оқу деңгейін таңдауға ерік беру;
• Оқушы өз мүмкіндігіне орай тек міндетті деңгейден кем емес білім алуға
ерікті.
Модельдік технология дамыта оқыту идеясына негізделген. Модульдік
оқытудың мақсаты – оқушының өз бетінше жұмыс істей алу мүмкіндігін дамыту,
оқу материалын өңдеудің жекелеген тәсілдері арқылы жұмыс істеуге үйрету.
Модельдік оқытудың өзегі – оқу моделі. Оқу моделі:
• Ақпараттардың аяқталған блогынан;
• Бағдарламаны табысты мұғалімнің нұсқауларынан;
• Оқушы іс-әрекетінің мақсаты бағдарламасынан тұрады.
Модульдік оқыту білім мазмұны, білімді игеру қарқыны, өз бетінше
жұмыс істей алу мүмкіндігі, оқудың әдісі мен тәсілдері бойынша оқытудың
дербестігін қамтамасыз етеді.
Қазіргі педагогика ғылымының бір ерекшелігі - баланың тұлғалық
дамуына бағытталған жаңа оқыту технологияларын шығаруға ұмтылуы. Ал жаңа
педагокикалық технологиялар бір білімнің басымды мақсаттарымен
біріктірілген пәндер мен әдістемелердің, оқу-тәрбие үрдісін ұйымдастырудың
өзара ортақ тұжырымдамасымен байланысқан міндеттерінің, мазмұнының,
формалары мен әдістерінің күрделі және ашық жүйелері жиынтығын құрайды.
Оқытудың технологиясын жетілдірудің педагогикалық бағыты негізгі ой-
тұжырымдары бұрынғы меңгергендерді пайдалана отырып, ақыл-ойды дамытатын
оқуға көшу, оқушыға орташа деңгейде білім беретін бағдарламадан жекелеп,
саралап оқыту бағдарламасына өту болып табылады.
Жаңа технологияның принциптері-оқытуды ізгілендіру, өздігінен
дамитын, дұрыс шешім қабылдай алатын, өзін-өзі жетілдіріп тәрбиелеуші тұлға
қалыптастыру болып табылады.
Мұғалімдердің оқыту технологияларын меңгеруде педагогикалық кеңестер,
әдістемелік бірлестіктер, олардың зерттеушілік жұмыстары, шығармашылық іс-
әрекеттері пайдаланылады.
Оқытудың жаңа технологиялары мұғалімнің алдына төмендегідей
міндеттерді қояды:
1. Педагогикалық қызыметтің өзекті мәселесін білу;
2. Оқу бағдарламасының түрлендірген нұсқауларын құрастыру;
3. Оқу модулін құрастыру;
4. Оқу жобаларының мазмұнын анықтау, әр оқушыға арналған тапсырмалар
құрастыру;
5. Оқушылардың жаңа материаларды меңгеруі бойынша деңгейленген жаттығулар
жүйесін жасау;
6. Оқу-әрекеттерінің материалдарын іріктеп ала білу.
Осы аталған оқыту міндеттерін мұғалім меңгеруі үшін, ұстаздар
қауымымен төмендегідей педагогикалық жұмыстар жүйесі жүргізілуі керек:
А) проблемалық-рөлдік ойын ;
Б) рефлексивті-рөлдік ойын ;
В) панорамалық сабақтар ;
Г) педагогикалық ринг ;
Д) педагогикалық идеялар аукционы ;
Е) ашық сабақтарға кіру, талдау және т.б.
Барлық жаңа технологияның алдымен қоятын мақсаты- оқушының жеке
басының дара және дербес ерекшеліктерін ескеріп, олардың өз бетінше
ізденуін арттырып, шығармашылықтарын қалыптастыру.
Қазіргі білім беру саласындағы оқытудың жаңа педагогикалық
технологияларын меңгермейінше сауатты, жан-жақты білгір маман болу мүмкін
емес. Жаңа педагогикалық технологияны меңгеру мұғалімнің зейін-зерделік,
кәсіптік, адамгершілік, рухани, азаматтық және басқа да көптеген ұстаздық
келбетінің қалыптасуына игі әсерін тигізеді, өзін-өзі дамытып, оқу-тәрбие
үрдісін жүйелі ұйымдастыруына көмектеседі.
2.2 Оқу тәрбиесі үрдісіне педагогикалық жаңалықтарды енгізу
Президенттің жолдауында: Ұлттың бәсекеге қабілеттілігі бірінші
кезекте білім деңгейімен айқындалады - деген байламы жеке адамның
құндылығын арттыру, оны дайындайтын ұстаз жауапкершілігінің өсуі, тынымсыз
еңбек, сапалы нәтиже деген ұғыммен егіз.
Тәуелсіз ел тірегі-білімді ұрпақ.
Қазіргі мектеп жағдайындағы білім берудің ұлттық моделіне өту оқыту мен
тәрбиелеудің соңғы әдіс-тәсілдерін, жаңа инновациялық педагогикалық
технологияны игерген, психологиялық-педагогикалық диагностиканы қабылдай
алатын, педагогикалық жұмыста қалыптасқан бұрынғы ескі сүрлеуден тез арада
арылуға қабілетті және нақты тәжірибелік іс-әрекет үстінде өзіндік даңғыл
жол салуға икемді, шығармашыл педагог-зерттеуші, ойшыл мұғалім болуын қажет
етеді.
Мемлекеттік білім стандарты деңгейіне оқыту үрдісін ұйымдастыру жаңа
педагогикалық технологияны ендіруді міндеттейді. Сондықтан оқу-тәрбие
үрдісіне жаңа инновациялық әдіс-тәсілдерді енгізу оқушылардың білімге деген
қызығушылығын, талпынысын арттырып, өз бетімен ізденуге, шығармашылық
еңбек етуге жол салу.
Оқу тәрбиесі үрдісінде педагогикалық жаңалықтарды енгізу 4 кезеңнен тұрады:
1. Жаңа идеяны іздеу
Инновацияларды ұйымдастыру, жаңалықтарды іздестіру
2. Жаңалықтарды ұйымдастыру
3. Жаңалықтарды енгізу
Оқу - тәрбие үрдісінде жаңа инновациялық әдіс-тәсілдерді пайдалану
4. Жаңалықтарды бекіту
Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында оқыту формасын, әдістерін,
технологияларын таңдауда көпнұсқалық қағидасы бекітілген, білім
мекемелерінің педагогтарына өзіне оңтайлы нұсқаны тиімділігіне қарай
пайдалану мұғалімнен үлкен шеберлікті талап етеді.
Бастауыш мектеп оқушыны тұлға етіп қалыптастырудың алғашқы баспалдағы.
Инновациялық технологиялардың бастауыш мектептігі білім сапасын арттыру:
• Әр сабақта интерактивті әдістерін қолдану;
• Әр оқушының психологиялық ерекшеліктерін ескеру;
• Міндетті деңгейдегі білімді қалыптастыра отырып, мүмкіндік деңгейлерін
ашу;
• Инновациялық технологияларды сынау арқылы тиімділігін арттыру, мектеп
жағдайына бейімдеу;
Бастауыш сынып мұғалімдері өз сабақтарында оқушылардың тілін дамытуда,
өздік жұмыс жасау, өз дағдыларын қалыптастыруда өз ойларын еркін жеткізе
алуға баулуда.
Заман талабына сай технологияларды қолдану ауқымы, түрлері өзгеріп отырады.
Бірақ, ең басты технологияларды тиімді, жүйелі қолдану керек.
Инновациялық технологиялар:
• Жобалау технологиясы;
• Саралап даралап оқыту;
• Дамыта оқыту технологиясы;
• Модульдік оқыту технологиясы;
• Сын тұрғысынан ойлауды дамыту;
• Сатылай комплексті талдау;
• VTS бағдарламасы;
• Деңгейлеп оқыту технологиясы;
Инновациялық технология нәтижелері:
1. Түрлі әдістерді пайдалану сабақтың нақты мәнін терең ашуға көмектеседі.
2. Оқушылардың барлығын сабаққа қатыстыруға мүмкіндік туды.
3. Олардың әрқайсының деңгейін анықтай аласың.
4. Оқушылардың көбін бағалауға мүмкіндік аласың.
5. Оқушыларды ізденіске баулып, өз бетімен жұмыс істеуге үйретеді.
6.Оқушылардың қабілеттері, сөз саптау еркіндігі, ұйымшылдығы, шығармашылық
белсенділігі артады.
7. Жеке тұлғалық сипатын дамытуға, шығармашылығын шыңдауда, өзіне деген
кәсіби сенімін қалыптастырады.
Педагогикалық үрдісте жаңа технологияларды енгізіп, интерактивті оқытуды
пайдалану мұғалімдерді шеберлік жағынан шыңдайтындығына дау тудырмайды.
Білім туралы Заңда қабылданған білім беру жүйесінің жаңа моделі 2004 жылы
ЮНЕСКО ұсынған халықаралық білім жүйесіне сәйкестендірілген. Осы заңның 8-
бабында білім беру жүйесі басым міндеті ретінде оқытудың жаңа
технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық, ғаламдық,
коммуникациялық желілерге шығу деп аталып отыр.
Қазіргі білім беру саласында оқытудың озық технологияларын меңгермейінше
сауатты, жан-жақты маман болуы мүмкін емес.
Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің интелектуалды, кәсіптік адамгершілік,
рухани азаматтық және де басқа көптеген адами келбетінің қалыптасуына
әсерін тигізеді, өзін-өзі дамытып, оқу-тәрбие үлгісін тиімді ұйымдастыруына
көмектеседі.
Сабақта қолданылатын әдістер көмегімен жеке тұлға ретінде жан-жақты
дамыған, шығармашылық ойлау білімі меңгеріледі.
Педагогикалық технологияларды талдау барысында мына факторлар ескерілуі
керек:
• Алынып отырған технология сабақтың тақырыбы мен мазмұнына сай болуы;
• Тиімділігі, жүйелілігі және басқа жақтары.
ХХІ ғасырда барлық елдер бірінші орынға білім беру сапасын қояды. Оның
өлшемі тек сауаттылық деңгейімен (жазу, оқу, есептеу) өлшенбейді, оның
критерийі - функционалдық сауаттылық.
Бұл проблемаларды шешуде жаңа технологиялардың атқаратын орны бөлек.
Болашақта өркениетті елдердің жоғары технологиясын меңгерту, дүниежүзілік
білім кеңістігіне шығу-бүгінгі күннің мақсаты.
Қазіргі кезеңде Республикамызда білім берудің жаңа жүйесі жасалып,
қазақстандық білім беру жүйесі әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағыт
алуда. Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңының (Астана, 2000 жыл)
18-бабының 8-тармағында: Оқытудың жаңа технологияларын сынақтан өткізу,
білім берудің жаңа мазмұнын енгізу үшін білім беру ұйымдарында эксперимент
тәртібімен іске асырылатын білім беру бағдарламалары әзірлену мүмкіндігі,
- атап көрсетілген 1.
Білім беру саласында оқытудың жаңа педагогикалық технологияларын
практикада меңгермейінше сауатты, жан-жақты маман болу мүмкін емес. Ал,
жаңа технологияны меңгеру оқытушының интеллектуалдық, кәсіптік,
адамгершілік, рухани, азаматтық және де басқа көптеген адами келбетінің
қалыптасуына игі әсерін тигізеді, білімгер тұлғасын дамытып, оқу-тәрбие
үрдісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі 3,47.
Білім мен ғылымды өз дәрежесінде меңгерген елдер ғана әлемдік
дамудың алдында, озық көштің бұйда ұстар тұсында болады. Өйткені бүкіл
рухани мұраттың материалдық базасы – экономиканы өркендету ісінде ғылым
мен техниканың шешуші рөл атқаратыны ақиқат. Болашаққа біліммен қадам
басып, лайықты қолтаңбамызды қалдырайық. Ұрпаққа ұялмай тарту ететін
мұрамыз да, мұрағатымыз да осы болсын, - деп үлкен сенім артқан Елбасы
сөзінен де осы жәйларды анық байқаймыз 4. Осы салада өз бетімен
шығармашылық әрекет жасауға қабілетті мамандар даярлауда жеке тұлғаны
қалыптастыруды көздеуге бағытталған педагог пен оқушы әрекетінің
тиімділігін арттырудың жолдарының бірі – педагогикалық жаңа технологияларды
орынды қолдану болып табылады. Педагог білім беру іс-әрекетінің субъектісі
ретінде оқу үрдісінде жаңа педагогикалық технологиялардың әдіс- тәсілдерін,
формаларын жүзеге асыратын кәсіп иесі. Сондықтан білім берудегі барлық оңды
өзгерістер педагогтың жаңаша ойлау тәсілімен, жаңа шығармашылық іс-
әрекеттерімен, өзіне және шәкіртіне деген жаңа қатынасымен тікелей
байланысты болмақ.
Педагогикалық технология - педагогикалық мақсатқа жету үшін
пайдаланылатын барлық дара, инструментальдық және методологиялық
құралдардың қолдану реті мен жиынтығының жүйесін білдіреді Кларин М.В.
Бүгінгі таңда П.М.Эрдниевтің дидактикалық бірліктерді шоғырландыру
технологиясы, Д.Б.Эльконин мен В.В.Давыдовтың дамыта оқыту технологиясы,
Ш.А.Амонашвилидің ізгілікті-тұлғалық технологиясы, В.Ф.Шаталовтың оқу
материалдарының белгі және сызба үлгілері негізінде қарқынды оқыту
технологиясы, М.Чошановтың проблемалық модульді оқыту технологиясы,
П.И.Третьяковтың, К.Вазинаның модульдік оқыту технологиясы, өзбекістан
психологтар ассоциациясының мүшесі Ф.Я.Вассерманның биоақпараттық
технологиясы, В.М.Монаховтың, В.П.Беспальконың және басқа да көптеген
ғалымдардың технологиялары оқу үрдісінде кеңінен танымал. Ал, Қазақстанда
Б.А.Тұрғынбаеваның дамыта оқыту технологиясы, М.М.Жанпейісованың модульдік
оқыту технологиясы, Ж.Қараевтың технологиялары оқу үрдісінде қолданылуда.
Әрбір ұстаз оқу үрдісінде сабақтың мақсаты мен мазмұнына сай өз қалауы
бойынша инновациялық технологияларды қолдана алатыны белгілі. Ал,
білімгерлердің біліктілігін шыңдау мақсатында пән оқытушылары жаңа
технологияларды жүйелі қолданса, оны өзне түртіп алған болашақ маман
кейінгі қызыметінде сол іс-әрекетке қайта оралып, тәжірибесінде жемісін
көрері сөзсіз.
Жаңа педагогикалық технологиялардың қайсы бір түрі болсын маман
даярлауға ықпалы зор. Оларға;
1. Дамыта оқыту – күрделі құрылымды, біртұтас педагогикалық жүйе. Оның
нәтежесінде әр білімгердің өзін-өзі өзгертуші субъект дәрежесінде көтерілуі
көзделіп, оқыту барысында соған лайақ жағдайлар жасалады. Дамыта оқытудың
дәстүрлі оқытудан айырмашылығы: оқу үрдісінің мүшелерінің әрекеттестік
ерекшеліктерінде, олардың қарым-қатынас сипатында, танып-білу үрдісін
ұйымдастыру және ондағы коммуникациялар түрлерінде, т.б. Дамыта оқыту
идеясы бойынша білімгерге оқу мақсаттарын қоюда, шешуде ешқандай дайын үлгі
берілмейді. Мақсатты шешу іштей талқылау, жинақтау арқылы жүзеге асады.
Оқытушы – сабақ үрдісін ұйымдастырушы, бағыттыушы адам рөлінде. Әрбір
білімгер шешімді тапқан кезде оның дұрыстығын өзінше дәлелдей біліп,
пікірін айтуға мүмкіндік беріліп, жауаптар тыңдалады 3,121. Дамыта
оқытуда болашақ маманның ізденушілік - зерттеушілік және білім алуға деген
ынта-ықыласы артып, кәсіби белсенділігі мен қызығушылығы молаяды. Сабақ
мұндай жағдайда 3 құрамдас бөліктерден тұратын болады:
1. Оқу мақсаттарының қойылуы;
2. Оны шешудің жолын бірлесе қарастыру;
3. Шешімнің дұрыстығын дәлелдеу.
Бұл үшеуі дамыта оқытудың Д. Б. Эльконин, В. В. Давыдовтар
жасаған жүйесінің негізгі компоненттері 7,15.
Дамыта оқыту жүйесінде оқытушы мен білімгер арасында қарым-қатынас,
ынтымақтасу, өзара сыйластық пен түсіністік қасиеттер қалыптасатын болады.
Білімгер өз ойын нақты сеніммен айта алатындай ахуалға басты назар
аударады.
Болашақ маман даярлауда оқыту мазмұнын,форма, құрал, әдістерді
іріктеп, дидактикада кейінгі кезде көбірек назар аударылып жүрген кәсіби
мақсатты көздеу принципін негізге алудың маңызы зор.
Облыстық білім басқармасының бастауыш және кәсіптік білім беру
бөлімінің бастығы – Ү.Б.Мыжанұлы, Ә.М.Болысбекқызы және Тараз қаласындағы
Абай атындағы жамбыл гуманитарлық колледжінің директоры М.С.Адамбекқызының
келісімімен орта кәсіптік білім беру жүйесінде оқытудың мазмұны мен
технологиясын жетілдіру және мамандарды даярлаудың сапасын арттыру
мақсатында өткізілген кәсіптік білім беруде инновациялық технологияларды
оқу үрдісіне енгізу тақырыбында 24.10.2004. Мерзімінде ұйымдастырылған
облыстық семинарда колледж оқытушылары баяндама жасап, ашық сабақтар мен
семинар – тренингтер өткізді. Бұл семинарға облысымыздағы жиырма сегіз
колледждерден педагогикалық жаңа технологиялар бойынша ізденісте жүрген
оқытушылар өзара тәжірибе алмасу, пікірлесу мақсатында қатысып, жаңаша
оқыту технологияларын оқу үрдісінде пайдалана отырып, маман даярлаудың
сапасын арттыруға тиімділігі бар екендігіне көз жеткізді. Педагогика
ғылымдарының кандидаты, доцент, колледж директоры м.с.адамбекқызы
педагогикалық технологиялардың негізгі қағидаларын басшылыққа ала отырып,
қазіргі дидактикалық талаптарға сай еңбектерді жинақтап, колледж
оқытушылары мен білімгерлеріне, басқа білім қызыметкерлеріне әдістемелік
нұсқау ретінде ұсынылады деген тілегін білдірді 2.
Оқытушылар мен білімгерлерге ғылыми – зерттеу еңбектрін насихаттау,
кәсіби және әдістемелік шеберлігін арттыруға ынталандыру мақсатында,
педагогикалық жаңа технологияларды оқу жүйесіне толық енгізуге әдістемелік
көмек беретін Инновациялық лаборатория (шығармашылық топ) құрылды. Бұл
топтың құрамы Алматы, Тараз қалаларында ұйымдастырылған арнайы курстарда
маман даярлаудағы біліктілігін арттырып, білімін жоғарлатқан оқытушылардан
топтастырылған.
Қорыта айтқанда, жаңа педагогикалық технологиялар білімгерлерге
білім берудің мазмұны мен формасын ілгерілеушілік жағына өзгерістер
ендіртіп келе жатқанын толық сеніммен айтуға болады. Біздің көксейтініміз
де, көздейтініміз де сол - әлемдік білім кеңістігінің көкжиегіне қол
жеткізіп қана қоймай, әдістемелік білім дәрежесі жоғары, алға қойған
мақсатты іс жүзінде асыра алатын маман даярлаудың сапасын арттыру.
ІІІ. Модульдік оқыту технологиясы
3.1 Модульдік оқытудың тарихы, турлері
Кәсіпік концепциаларға жету жолындағы тиімді әдістерді іздену 70-ші
жылдардың басында Халықаралық еңбек ұйымындағы модульдік оқыту
технологиясына алып келген болатын. Бұның нәтижесі ретінде үнемі
жаңартуларға толы өндіріс сұранысын нәтижелі және жылдам қамтамасыз ететін
модульдік оқыту технологиясын пайдалануға шешім қабылданды.
Модульдік оқыту түрлері көптеген оқу мекемелерінде кезінен қолданылды. Бұл
үрдіс әсіресе соңғы 20-25 жыл көлемінде АҚШ-та кең тарау алды, Англия және
басқа елдерде осындай жағдайлар қайталануда. Мысалы, Мичиган -
университетінде модульдік әдіс дара оқу бағыттарының бірі ретінде оқытылып
келеді, бұл оқыту тәсілі өзін-өзі тәрбиелеуді ұйымдастыруды ғана емес,
сонымен қатар оқулық мазұнында қамтиды.
Бүгінгі кезеңдегі экономиканың даму қарқыны, көптеген елдер өндірістік-
өнеркәсіптік дәуірге аяқ басқан, ақларатты-басқару құрылғылырын пайдалану
арқылы сипатталатын кезде, ЭЕМ және басқа техникалық коммуникацияларды
басқаратын жұмысшы мамандарды дайындауға жоғары талаптарды қойды.
Көрсетілген талаптарды орындауға арналған оқу жүйесі ұдайы толық
жетілдіруде үздіксіз жұмыс істейді . Ең көп таралған бүгінгі пәндік- оқу
жүйе маңызды жаңартуды қажет етеді, сол себепті ол жаңа модульдік оқыту
технологиясымен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz