Автомобиль құрастыру технологиясы
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
9
1
Технология
10
1.1
"СарыарқаАвтоПром" ЖШС кәсіпорнының құрылу тарихы
10
1.2
Кәсіпорын қызметінің саласы
11
1.3
Автомобиль құрастыру технологиясы
12
1.3.1
Автомобильді құрастырудың тәсілдері мен технологиялық процесі
17
1.4
Компьютерлік технологияларды қолдана отырып, дәнекерлеу сапасын бақылауды автоматтандырудың өзектілігі
19
1.5
Дәнекерленген қосылыстардың ультрадыбыстық бақылауы
20
1.6
Негізгі технологиялық жабдықтың сипаттамасы
22
2
Автоматтандыру және басқару
25
2.1
Дәнекерлеу сапасын бақылау кезінде автоматтандыруды қолдану ерекшеліктері
25
2.2
Дәнекерленген қосылыстың сапасын бақылаудың құрылымдық схемасын әзірлеу
27
2.3
Кешенді басқару объектісі ретінде сипаттау
29
2.4
Функционалдық схеманы әзірлеу
31
2.5
Электрлік принципалды схеманы әзірлеу
36
3
"СарыарқаАвтоПром" ЖШС ұйымдық құрылымы
38
3.1
"СарыарқаАвтоПром" ЖШС өндірістік құрылымы
38
3.2
Еңбекті және жалақыны ұйымдастыру
38
3.3
Учаскенің жұмыс тәртібі, жұмыс уақытының балансы
39
3.4
Автоматтандыру жүйесінің күрделі салымдарын анықтау
40
3.5
Жобаланатын жүйені пайдалануға арналған шығындарды есептеу
41
3.5.1
Электр энергиясына арналған шығындар
41
3.5.2
Жалақы шығындары
42
3.5.3
Әлеуметтік салық
44
3.5.4
Амортизациялық аударымдар
44
3.5.5
Жөндеу шығындары
45
3.6
Негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштерді анықтау
46
4
Еңбекті қорғау
48
4.1
Машина жасау кәсіпорындарында дәнекерлеу жұмыстарын орындау кезіндегі қауіпсіздік техникасы
48
4.2
Машина жасау зауыттарындағы өрт қауіпсіздігінің талаптары
49
4.3
Электр қондырғыларына қойылатын талаптар
51
4.4
Дәнекерлеу жұмыстарын жүргізу кезіндегі қауіпсіздік техникасы
51
5
Өнеркәсіптік экология
54
5.1
Машина жасау саласындағы экологиялық тәуекелдер
54
5.2
Машина жасаудағы экологиялық қауіптердің жіктелуі
58
Қорытынды
60
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
61
КІРІСПЕ
Бүгінде Қазақстандық автомобиль өнеркәсібі шикізаттық емес секторды индустриялық дамытудың 12 басым бағыттарының қатарына енгізілген және дәйекті мемлекеттік қолдау объектісі болып табылады. 2019 жылдың қорытындысы бойынша ҚР Машина жасаудағы автомобиль өнеркәсібінің үлесі 26%-ды құрады, 50 мыңнан астам техника өндірілді, шамамен 2,7 мың автомобиль экспортталды.
Автомобиль өнеркәсібінде металдарды қысыммен өңдеудің, дәнекерлеудің, термоөңдеудің, жеңіл және жүк автомобильдері мен басқа да көлік құралдарын өндірудің барлық кезеңдерінде механикалық өңдеудің технологиялық процестерін әзірлеуге байланысты міндеттер әрқашан өзекті болды.
Дәнекерлеу процесі металды өңдеуде және онымен байланысты барлық салаларда маңызды болып табылады. Дәнекерлеу жұмысының негізгі міндеті-қатты материалдарға ұқсас қасиеттері бойынша бір бөліктен тұратын қосылыстар алу. Оған дәнекерленген қосылыстың қасиеттері бойынша дәнекерленген металға жақындау арқылы қол жеткізіледі. Автомобиль жасаудың маңызды міндеттерінің бірі-дәнекерлеу кезінде бөліктердің жиырылуын азайту, дәнекерлеу беріктігін арттыру арқылы автомобильдегі дәнекерлеу сапасын жақсарту. Бұл өте күрделі міндет, өйткені қазіргі заманғы автомобиль корпусының көптеген бөліктерінде күрделі геометрия бар. Дәнекерлеу кезінде металда қыздыру аймақтары пайда болады және металдың шөгуі мен сынуын толығымен болдырмау мүмкін емес.
Жыл сайын сатылатын автомобильдер саны артып келеді. Өндірістік, жөндеу және қалпына келтіру жұмыстарының көлемі артып келеді. Автомобиль өнеркәсібінде автомобильдерді өндіру мен қалпына келтірудің барлық кезеңдеріндегі ең маңыздыларының бірі металл өңдеу процестері болып қала береді: кесу, қысым, термоөңдеу, мырыштау, дәнекерлеу.
Дәнекерлеу жұмысының негізгі міндеті-қатты материалдарға ұқсас қасиеттері бойынша бір бөліктен тұратын қосылыстар алу. Оған дәнекерленген қосылыстың қасиеттері бойынша дәнекерленген металға жақындау арқылы қол жеткізіледі. Автомобиль жасаудың маңызды міндеттерінің бірі-дәнекерлеу кезінде бөліктердің жиырылуын азайту, дәнекерлеу беріктігін арттыру арқылы автомобильдегі дәнекерлеу сапасын жақсарту.
Дипломалды практиканың мақсаты дәнекерлеу сапасын автоматтандырылған бақылау жүйесін зерттеу болып табылады.
Осы мақсатқа жету үшін келесі міндеттер қойылды:
шанақтарды құрастыру және бояу технологиясын талдауды орындау;;
жүйені талдауды жүргізу;
кәсіпорынның ұйымдық құрылымын қарастыру;
еңбекті қорғау, қауіпсіздік техникасы және өнеркәсіптік экологияны қамтамасыз ету бойынша ұйымдастыру-техникалық іс-шаралар мәселелерін қарастыру.
1 Технология
1.1 "СарыарқаАвтоПром" ЖШС кәсіпорнының құрылу тарихы
2003 жылы компания кореялық KIA, Hyundai, Daewoo шығарған автомобильдерге техникалық қызмет көрсету станциясы ретінде құрылды.
2004 жылы SsangYong Motor Company корей брендімен эксклюзивті құқықтармен дистрибьюторлық келісімге қол қойылды, Алматы қаласында SsangYong автомобильдерін сату басталды.
2006 жылы Suzuki Itochu Corporation автомобиль дистрибьюторымен шарт жасалды, ресми дилер мәртебесі алынды, Suzuki брендінің автомобиль модельдерін сату басталды.
2008 жылы Қазақстан аумағында дилерлік желі кеңейіп, Астана, Талдықорған, Қызылорда қалаларында автокөліктер сатылуда. Allur Auto Бас директоры болып Андрей Сергеевич Лаврентьев тағайындалды.
2009 жылы Алматы қаласында толыққанды "Allur Auto" автоорталығы ашылады, Mitsubishi Motors дилері ресми мәртебесіне ие болды, Алматы қаласында Mitsubishi автомобильдерін сату ұйымдастырылады. Сол жылы AllurAuto компаниясы Қостанай қаласындағы "АгромашХолдинг" зауытымен ынтымақтастықты бастайды. Зауыттың қуаттылықтарында SsangYong автомобильдерін ірі торапты құрастыру іске қосылады.
2010 жылы ZAZ брендінің ресми дилері мәртебесі алынды. Сол жылдан бастап "АгромашХолдинг" зауытының аумағында SsangYong автомобильдері де толық құрастырылуда.
2011 жылы AllurAuto компаниялар тобы келесі марапаттарға ие болды: "Өндірістік мақсаттағы Қазақстанның үздік тауары 2011" байқауында, "Жыл таңдауы 2011" байқауында "Қазақстанда құрастырылған ең үздік жол талғамайтын көлік 2011" номинациясы бойынша, Қазақстан тұтынушылар лигасының "Мінсіз "сапа белгісі" номинациясында жеңіске жетті. Қазақстандық өндірістегі жол талғамайтын көліктер арасында сатылым көшбасшысы болып, SsangYong Kyron ең танымал модельге айналуда.
2012 жылы "АгромашХолдинг"өндірістік қуаттылықтарында IVECO брендінің коммерциялық мақсаттағы автомобильдерін құрастыру туралы шарт жасалды. Биылдан бастап ZAZ автомобиль құрастыру зауытында және SsangYong Chairman өкілдік автомобилінде өндіріс басталады. Компания Қазақстандағы автомобильдерді ресми сату нарығының жалпы көлемінің 4,5% белгісіне шығады. Жыл ішінде 3000-нан астам жол талғамайтын және жеңіл автомобильдер шығарылды [2].
2013 жылы Toyota Fortuner автомобилін құрастыруды жүзеге асыру туралы шарт жасалды. ZAZ Vida автомобильдерін сату басталады [3]. Сондай-ақ, Қазақстанда Peugeot автомобильдерін өндіру және сату жобасын іске асыру басталады. Қазақстандағы алғашқы allurautocity кешенді автоорталығы ашылды [4].
2014 жылғы желтоқсанда Қостанайдағы "СарыарқаАвтоПром" зауытында толық цикл бойынша автомобильдер өндірісі туралы PSA Peugeot Citroën компаниясымен шартқа қол қойылды [5].
1.2 Кәсіпорын қызметінің саласы
Компанияның негізгі қызметі арзан ZAZ Chance модельдерінен бастап SsangYong Chairman өкілдік санатындағы автомобильдерге дейін әртүрлі баға санаттарындағы автомобильдерді өндіруге және сатуға бағытталған.
Зауытта SsangYong (Kyron, New Actyon, Rexton жол талғамайтын көліктері, Actyon Sports пикабы, Chairman седаны), ZAZ (шанақтағы Chance седан, хэтчбэк, фургон), IVECO (шасси, шағын автобустар, фургон) брендінің автомобильдері жиналады. 2013 жылдың күзінде бірінші PEUGEOT автомобильдер (301, 308, 508, 3008, Partner) түседі. 2014 жылдың көктемінде Қазақстанда құрастырылған Toyota Fortuner жол талғамайтын көліктері пайда болады.
Қазіргі уақытта Қазақстанның автомобиль нарығындағы Chance автомобильдерінің үлесі 2,23%-ды құрап, сатылатын автомобильдер рейтингінде 11-ші орынға ие болды.
Автомобильдерді басты өндіру және құрастыру Қостанай қаласындағы "АгромашХолдинг" АҚ өндірістік серіктесінің қуаттарында жүзеге асырылады.
2012 жылдың басында "Запорожье автомобиль жасау зауыты" кәсіпорнымен Қазақстан Республикасының аумағында ZAZ Chance маркалы автомобильдерді өндіруге, өткізуге және сервистік қызмет көрсетуге дистрибьюторлық шарт жасалды. 2012 жылдың соңына қарай Қазақстан Республикасының аумағында AllurAuto сату үлесі:
SsangYong - 100%;
Chance - 77,4%;
Iveco - 77,4%;
Mitsubishi - 30,6%;
Suzuki - 20,2%.
2013 жылдың мамыр айында өзінің AllurAutoCity сауда алаңы ашылды.
Автомобиль тораптарын жинау жылжымалы конвейерлерде жүргізіледі. Құрастыру процесі толығымен механикаландырылған, мысалы, арбалары бар жабық тізбекті конвейерде автомобильдердің беріліс қораптарын жинаңыз. Құрастыру процесінде оларға орнатылған бұрылмалы құрылғылары бар арбалар құрастыру жұмыс орындары арасында мезгіл-мезгіл немесе үздіксіз қозғалатын тізбекпен қозғалады.
Жұмысшы - жинаушылар конвейердің екі жағында орналасады, әрбір құрастыру операциясын орындау уақыты тораптардың ауысымға шығарылу қарқынына тең немесе еселі болады.
1.3 Автомобиль құрастыру технологиясы
Құрастырудың технологиялық процестері машиналарды құрастырудың жылжымалы-ағындық ұйымдастыру принципіне негізделген, ол:
Құрастырудың барлық технологиялық процесін жұмыс орнында құрастыру жұмыстарының белгілі бір кешенін орындайтын құрастырушы операторлар орындайтын уақыт пен кеңістік бойынша жүйелі орналасқан құрастыру операцияларының қатарына бөлу.
Құрастырушы құрылғылар арасында жиналатын Тораптарды ауыстыру және құрастырудың берілген қарқынын қамтамасыз ету үшін арнайы көлік құрылғыларын қолдану.
Машиналарды құрастыруға арналған басты құрастыру конвейеріне бөлшектер мен тораптарды беру үшін арнайы көлік құрылғыларын қолдану.
Құрастырудың технологиялық процесін механикаландыру және автоматтандыру үшін арнайы және біріздендірілген құрал-саймандар мен айлабұйымдарды пайдалану.
Механикалық жинау цехтарында машина бөлшектерін механикалық өңдеу және тораптарын құрастыру. Мысалы, қозғалтқыштың Механикалық құрастыру цехы бөлшектерді механикалық өңдеуді және автомобиль қозғалтқышын құрастыруды, артқы көпір цехы бөлшектерді механикалық өңдеуді және автомобильдің артқы көпірлерін құрастыруды және т. б.
Өндірісті осындай ұйымдастыру кезінде барлық машинаны басты құрастыру конвейерінде ағындық құрастыру бекіту бөлшектерімен өзара қосылатын дайын жиналған тораптар мен агрегаттардан орындалады.
Жаппай өндірісте машиналарды құрастыруды торап, торап және жалпы құрастыруға бөлу құрастырудың барлық кезеңдерінде ағындық құрастыруды негізінен жылжымалы көлік құрылғыларында (конвейерлерде) қолдануға мүмкіндік береді.
Жаппай өндірісте құрастыру конвейерлері жұмыс түрі бойынша импульсті және үздіксіз қозғалыс конвейерлеріне бөлінеді. Пульсирленген конвейерлер жинау қарқынына тең белгілі бір уақыт аралығында жұмыс құрастыру орындары арасында жиналатын түйіннің немесе машинаның мезгіл-мезгіл қозғалуын жүзеге асырады. Тораптарды немесе Машиналарды жұмыс құрастыру орындары арасында үздіксіз жылжытуға арналған конвейерлер үздіксіз қозғалады және жаппай өндірісте айтарлықтай қолданылады.
Құрастыру конвейерлерінің түрі және олардың дизайны жиналатын түйіндердің немесе машиналардың дизайнына және оларды шығарудың берілген бағдарламасына байланысты таңдалады.
Жаппай өндірісте жекелеген операцияларды механикаландыру және автоматтандыру оларды механикаландырылған құрастыру құралдарымен, электр және пневматикалық көтергіштермен және жиналған торапты престеуге, тойтаруға, дәнекерлеуге, Дәнекерлеуге және бақылауға арналған арнайы механизмдер мен құрылғылармен жабдықтау арқылы жүргізіледі. Жаппай өндірісте қарапайым және күрделі тораптарды құрастыру автоматтандырылады.
Құрастырудың ағынды желісінің бойында қосалқы жұмыс орындары орналастырылады, оларда беріліс қораптарының жеке қосалқы тораптарын іріктеу жүргізіледі. Құрастыру түріне байланысты пневматикалық және эксцентрлік престері бар арнайы құрастыру стендтері редукторларды, жеңдерді роликтерге басу үшін қолданылады. Құрастыру схемасы (а), құрастыру бірлігі (б) 1-суретте көрсетілген.
Құрастырудың технологиялық схемасын әзірлеу үшін өнім құрамдас элементтерге (бөлшектерге, түйіндерге) бөлінеді, олардың әрқайсысы осы схемада үш бөлікке бөлінген тіктөртбұрыш түрінде бейнеленген. Жоғарғы бөлігінде элементтің атауы, сол жақ төменгі бөлігінде -- оның белгіленуі (индексі), оң жақ төменгі бөлігінде -- бірдей элементтердің саны көрсетіледі. Элементтердің индекстері сызбалар мен спецификациялардағы бөлшектер мен тораптардың нөмірлеріне сәйкес келеді. Құрастыру схемасында негізгі бөлік (негізгі түйін), құрастыру қондырғылары және дайын өнім көрсетілуі керек. Созылу ролигін құрастыру мысалын қолдана отырып, Құрастырудың технологиялық сызбасын құру ретін қарастырамын:
құрастыру схемасының сол жағындағы сызықтар тіктөртбұрыш түрінде бүкіл өнім жиналатын негізгі бөлікті (роликтің осі) бейнелейді;
схеманың оң жағындағы жұмысшылар тіктөртбұрыш түрінде жиналған өнімді (кернеу ролигі) бейнелейді;
негізгі бөлікті және жиналған өнімді білдіретін тіктөртбұрыштар түзу сызықпен жалғанады;
осы сызықтың төменгі және жоғарғы жағында бөліктер мен түйіндер тіктөртбұрыштар түрінде оларды негізгі бөлікке орнату реті бойынша бейнеленген.
1 - роликтің осі; 2 - май шағылыстырғыш; 3 - роликтің корпусы; 4 - мойынтіректер; 5 - шайба; 6 - жаңғақ; 7 - май
Сурет 1 - Құрастыру схемасы (а), құрастыру бірлігі (б)
Өнімнің құрамдас бөліктерін орнату реті құрастыру жұмыстарының мазмұнына байланысты анықталады. Құрастыру схемалары тұтастай алғанда өнім үшін және оның түйіндерінің әрқайсысы үшін жасалады.
Жоғары (бірінші) ретті бірнеше түйіндер мен жеке бөлшектерді қамтитын өнімнің жалпы құрастыру схемасы 2-суретте көрсетілген.
3-суретте осы өнімнің негізгі түйінінің түйіндік құрастыру схемасын ұсынады, ол өз кезегінде екінші және үшінші ретті бірнеше түйіндерден және жеке бөліктерден тұрады. Ұқсас құрастыру схемалары барлық бұйрықтардың түйіндері үшін жасалады.
Сурет 2 - Өнімнің жалпы құрастыру схемасы
Қажет болған жағдайда құрастыру схемаларында бақылау операциялары көрсетіледі, құрастыру және бақылау операцияларының мазмұнын анықтайтын қосымша жазулар жасалады, мысалы, "қыздыру", "басу", "алшақтықты реттеу", "алшақтықты бақылау" және т. б.
Бір өнімді құрастырудың технологиялық сызбаларын әртүрлі операцияларды орындау тізбегімен бірнеше нұсқада жасауға болады. Ең жақсы нұсқа белгілі бір құрастыру сапасын, өнімді шығару бағдарламасында процестің тиімділігі мен өнімділігін қамтамасыз ету шартынан таңдалады.
Өндірістің кез-келген түрі үшін технологиялық Құрастыру сызбаларын жасау ұсынылады, өйткені олар құрастыру процестерін жобалауды айтарлықтай жеңілдетеді және өнімнің дизайнын оның тиімділігі тұрғысынан бағалауды жеңілдетеді. Жалпы және тораптық құрастыру схемаларының негізінде Құрастырудың технологиялық процестері әзірленеді және құрастырудың технологиялық, маршруттық және операциялық карталарын құрайды. Құрастырудың маршруттық картасы-бұл операциялар бойынша Құрастырудың технологиялық процесінің сипаттамасы бар құжат. Маршруттық карталар, әдетте, шағын және жеке өндірісте қолданылады. Құрастырудың операциялық картасы оларды өтулер бойынша бөле отырып, операциялардың неғұрлым егжей-тегжейлі сипаттамасын қамтиды. Сериялық және жаппай өндірісте құрастыру карталары әр құрастыру операциясы үшін бөлек жасалады.
БД -- базалық бөлшекті; Д -- бөлшек
Сурет 3 - Түйінді құрастыру схемасы
Машина жасаудағы құрастыру процестерін механикаландыру мен автоматтандырудың әлсіздігі жиналған өнімдердің жеткіліксіз өңделуімен, құрастыруды автоматтандыруға арналған стандартты құрылғылардың болмауымен және өнімнің жиналған бөліктері мөлшерінің тұрақсыздығымен түсіндіріледі.
Қолмен құрастыру кезінде машинаның жақсы құрастырылған дизайны оны автоматты құрастыруға ауыстыру үшін жарамсыз болуы мүмкін екенін есте ұстаған жөн. Автоматты құрастыруды енгізуге тораптар мен Машиналарды автоматты Құрастырудың технологиялық процестерін жобалаудың толық ғылыми әдістемесінің болмауы және іс жүзінде енгізілген автоматтандырылған құрастыру процестерінің аз саны кедергі келтіреді.
Автомобиль тексеруден өткен бөлшектерден, тораптардан және агрегаттардан жиналады. Автокөлік құрастыруға келесі операциялар кіреді:
Алдыңғы көпірді орнату. Алдыңғы көпір раманың астына оралады; серіппелердің алдыңғы ұштары саусақтардың көмегімен раманың кронштейндеріне бекітіледі, ал әр серіппенің артқы ұшы рамаға екі саусақ пен екі сырғалар арқылы қосылады. Егер амортизаторлар автомобильде қамтамасыз етілсе, онда олар рамкаға күшейтіледі, ал амортизаторлардың тіректері алдыңғы оське қосылады.
Артқы осьті орнату. Раманың астына тартылған артқы көпір рамкаға екі рессормен бекітілген. Серіппелердің алдыңғы ұштары раманың кронштейндеріне серіппелі құлақтардың жеңдеріне орнатылған саусақтар арқылы қосылады. Көктемнің артқы ұштары саусақтармен сырғаларға бекітіледі.
Қозғалтқышты орнату. Ілінісу және беріліс қорабы бар қозғалтқыш тірек кронштейндеріне орнатылып, оларға бұрандалармен бекітіледі.
Кардан редукторын орнату. Жинақтағы картан редукторы раманың астына жеткізіледі және картан ілмектерінің фланецтері бұрандалармен бекітіледі: алдыңғы беріліс қорабының жетек білігінің фланеціне, ал артқы беріліс негізгі беріліс жетегінің фланеціне. Егер автомобиль орталық тежегішпен жабдықталған болса, онда алдымен тежегіш дискісін жетек білігіне қойыңыз, содан кейін жетек редукторын бекітіңіз. Егер аралық жетек білігі болса, оның фланецін қораптың жетек білігінің фланеціне бұрау керек, ал резеңке жең мен шарикті мойынтірегі бар кронштейн раманың көлденең қимасына бекітілуі керек.
Тежегіш жетегін орнату. Гидравликалық жетекте алдымен тежегіш цилиндр күшейтіледі, содан кейін құбырлар мен шлангтар бекітіліп, соңында тежегіш және ілінісу педальдары бар ролик орнатылады. Осыдан кейін ілінісу күші мен негізгі тежегіш цилиндрдің өзегі бекітіледі. Пневматикалық жетекті орнатқан кезде шар мен тежегіш кран жақтауға бекітіліп, құбырлар қосылып, тежегіш және ілінісу педальдары орнатылады. Механикалық жетекті құрастыру аралық біліктердің педальдарын орнатуға және тежегіш тартқыштарды қосуға дейін азаяды.
Өшіргішті орнату. Шығару жинағының фланецтері мен сөндіргіштің қабылдау құбырының арасында асбест төсемі орнатылады және фланецтер бұрандалармен бекітіледі. Дыбыстық өшіргіш жақтауға қысқыштармен бекітіледі.
Кабинаны орнату. Кабина рамаға бұрандалармен бекітіліп, резеңке тығыздағыштарды орнатады.
Рульдік басқару қондырғысы. Рульдік механизмнің иінді білігі раманың сол жақ сәулесіне тікелей немесе кронштейнге бекітіледі; руль бағанасы кабинаның алдыңғы қабырғасының кронштейніне бұрандалы болттармен бекітіледі; биподты нығайтқаннан кейін бойлық рульдік тарту қосылады.
Газ багын орнату. Бензин багы раманың кронштейндеріндегі қысқыштармен нығайтылады немесе жүргізуші орындығының астына бекітіледі.
Қанаттарды, тіректерді және буферді орнату. Кронштейндердің көмегімен тіректер жақтауға болттармен бекітіледі, содан кейін қанаттар мен шашыратқыштар орнатылады; Қанат пен аяқтың арасына резеңке тығыздағыш қойылады; буфер рамкаға ілмектермен бірге бекітіледі.
Радиаторды орнату. Радиатор резеңке төсемі бар раманың кронштейндеріне күшейтіліп, су сорғысы мен блок басының түтіктері бар шлангтар арқылы қосылады. Радиаторды орнатқаннан кейін, жалюзи бар қаптаманы салыңыз. Қозғалтқыш сорғысы радиаторды орнатқан кезде немесе бекіту құрылымына байланысты бекітілгеннен кейін күшейтіледі.
Платформаны орнату. Платформа рамкаға орнатылып, оған баспалдақтар мен болттармен бекітілген. Автомобильді құрастыру аяқталғаннан кейін ол барлық сыртқы майлауды және май құюды, ілінісу педалінің еркін жүрісін реттеуді, тежегіш жүйесі мен рульді реттеуді, алдыңғы доңғалақтардың құлауы мен жақындауын тексеруді және реттеуді жүзеге асырады.
Ағынды жинау жиналған автомобильдің мәжбүрлі қозғалысы кезінде жүзеге асырылады. Автокөлік құрастыру процесі жүзеге асырылатын конвейермен қозғалады. Конвейердің қозғалысы (үздіксіз немесе мерзімді) өндірістік бағдарламаның көлеміне, шығару тактісіне, құрастыру операцияларының күрделілігіне және басқа да технологиялық факторларға байланысты қабылданады. Екі дайын машинаны құрастырудан шығатын уақыт аралығы құрастыру сағаты деп аталады.
1.3.1 Автомобильді құрастырудың тәсілдері мен технологиялық процесі
Автомобильдер екі жолмен жиналады: тұйық және ағынды.
Тұйық құрастыру әдісі әдетте үлкен емес жөндеу бағдарламасы бар кәсіпорындарда қолданылады, ал ағынды әдіс арнайы жөндеу кәсіпорындарында қолданылады. Әр әдістің сипаттамасы бұрын автомобильді бөлшектеу кезінде қарастырылған. Құрастыру процесін механикаландыруға мүмкіндік беретін әртүрлі құралдарды қолданыңыз.
Әр түрлі автомобиль модельдерін Құрастырудың технологиялық процесі олардың дизайнымен анықталады, бірақ құрастырудың жалпы реттілігі шамамен бірдей.
Құрастыру автомобильдің жақтауына жиналған, сыналған және боялған түйіндер мен агрегаттардың белгілі бір ретпен орнатудан тұрады. Рамка бойлық арқалықтардың көлденең төменгі сөрелері жоғарғы позицияда болатындай етіп орналастырылған. Алдыңғы және артқы серіппелердің қыстырғыштары мен қосымша буферлерін орнатыңыз және бекітіңіз, қозғалтқышты шыныаяқтар мен буферлермен бірге рамамен байланыстырыңыз.
Содан кейін алдыңғы және артқы осьтер серіппелермен бірге орнатылады, осылайша серіппелер мен кронштейндердің алдыңғы құлақтарының тесіктері біріктіріліп, саусақтар салынып, бекітіледі. Серіппелердің артқы ұштары кронштейндердің крекерлеріне төсемдермен орнатылады, жеңдер салынады, кірістіргіштердің тесіктері, жеңдер біріктіріледі, болттар, серіппелі шайбалар орнатылып, жаңғақтар бекітіледі.
Келесі операция-алдыңғы суспензияның амортизаторларын орнату және бекіту. Тірек жастықшалары қозғалтқыштың артқы тірегінің кронштейндерінің ұясына салынған.
Ауа баллондарын, тежегіш кранды, пневматикалық құбырларды орнатыңыз және бекітіңіз, оларды тежегіш кранға, ауа баллондарына және алдыңғы және артқы доңғалақтардың тежегіш камераларына қосыңыз.
Кардан берілісі (негізгі және аралық кардан біліктері) орналастырылған және бекітілген, қозғалтқыш бүріккіштері, сөндіргіш, сөндіргіш амортизаторы және сөндіргіштің қабылдау құбырлары рамаға бекітілген. Кран шассиді көтеріп, алдыңғы және артқы осьтердің астындағы ағаш төсемдерге түсіреді. Тартқыш құрылғыны орнатыңыз, алдыңғы және артқы доңғалақтардың тежегіш камераларының икемді шлангтары құбырларға қосылады. Ажыратқыш кран раманың көлденең қимасына орнатылады және бекітіледі, оны тежегіш кранмен байланыстырады.
Жақтауда ілінісу педальының білігінің кронштейні орнатылып, бекітіліп, тұтқаны қойып, Болттың басына серіппелі шайба қойып, оны болтпен бекітіңіз. Педаль білігіне тежегіш кранмен басқару тұтқасын қойып, оны кронштейннің тесігіне орнатыңыз. Біліктің сыртқы ұшына ілініс педалі қойылады, алдымен кілтті салып, болтпен бекітіледі.
Рульдік механизмді гидравликалық күшейткішпен орнатыңыз және бекітіңіз, алдыңғы осьті бойлық руль тартқышымен рульдік механизммен байланыстырыңыз, айналмалы тұтқаның саңылауына және рульдік біліктің биподына шар саусақтарын салыңыз және оларды жаңғақтармен бекітіңіз. Раманың бойлық арқалықтарының алдыңғы ұштарында алдыңғы буфер, Күшейткіштер мен ілмектер, шашыратқыштар орнатылады және бекітіледі .радиаторды қаптау.
Содан кейін сымдардың байламдары төселіп, оларды кронштейндермен бекітіңіз, ал үш терминалды панель раманың төртінші көлденең қимасына бекітіледі. Батарея тиісті сымдарды жалғап, ұяға орнатылады.
Қозғалтқышты ілінісу және беріліс қорабымен рамаға орнатыңыз, бекітіңіз. Сөндіргіштің қабылдау құбырлары Шығыс құбырына бекітіледі. Бірінші түтікті тор кранының крестінен қысым реттегішінің клапанына және түтікті компрессордан бірінші ауа цилиндріне орнатыңыз және бекітіңіз. Радиатордың кіріс құбырының тізесі шлангтарға және су төгетін кранға қосылады, содан кейін қысқыштар су сорғысының саптамасына орнатылады және қосылады. Тежегіш кранның аралық тұтқасынан тарту қол тежегішінің тұтқасымен бекітіліп, тартқыштың ұзындығын реттейді және саусақ пен тартқыштың кронштейні арасындағы 1,0 мм бос орынды қамтамасыз етеді. Ілінісу педалінің тұтқасы іліністі қосу шанышқысының тұтқасына қосылып, педальдың еркін жүруін реттейді -- 35-50 мм.
Жанармай багының алдыңғы кронштейніне сүзгі тұндырғышы орнатылып, бекітіледі. Кронштейндерге орнатыңыз және жанармай багын, сүзгі тұндырғышын және жанармай сорғысын бекітіңіз.
Құю саңылауларының штепсельдерін бұрап, трансмиссиялық автомобиль майын артқы біліктің және беріліс қорабының картерлеріне құйыңыз. Пресс-майлықтар арқылы түйіндерді баспен, рульдік шыбықтармен, іліністі өшіру шанышқысының мойынтіректерімен, ілінісу педалінің осімен, тарту құралының ілгегінің сабымен, бұрылатын цапфалардың ілмектерімен, алдыңғы және артқы ілмектердің саусақтарымен, ашылатын жұдырықтардың біліктерімен майлаңыз.
Радиатор раманың алдыңғы көлденең бөлігіне суспензия жақтауымен, желдеткіш корпусымен, перделермен, май радиаторымен бірге орнатылады және бекітіледі. Қамыттардың көмегімен су көйлегінің келте құбырының шлангілері мен келте құбырдың жетегін радиатор келте құбырларымен жалғайды. Сондай-ақ, түтіктері бар шлангтар май радиаторының түтіктерін қозғалтқыштың май иінді корпусымен және май сорғысының төменгі бөлігімен байланыстырады. Төмен және жоғары қысымды шлангілер резервуар мен сорғы корпусын рульдік редуктормен байланыстырады.
Содан кейін кабинаны арматурамен, Электр жабдықтарымен, жылытқышпен, радиатормен, қанаттармен, аяқ киіммен, сорғышпен және руль бағанымен орнатыңыз және бекітіңіз. Тұтқаны беріліс тұтқасына бұраңыз, ілінісу педалінің жоғарғы және төменгі бөліктері қосылады. Пневматикалық жүйенің түтіктерін қысым реттегішіне және ауа манометріне қосыңыз.
Әрі қарай, сымдар автомобильдің тиісті түйіндері мен сенсорларына қосылады.
Алдыңғы және артқы кілемшелер кабинаның еденіне бекітілген. Алдыңғы және артқы дөңгелектер хабтарға бекітілген. Жолаушы мен жүргізуші орындықтарының жастықтары мен арқаларын орнатыңыз.
Содан кейін бойлық рульдік доңғалақты руль механизмінен ажыратып, руль дөңгелегін сол жаққа бұрғаннан кейін гидравликалық жүйені маймен толтырыңыз. Содан кейін қозғалтқышты қосады және бос жүріс режимінде руль дөңгелегін бір шеткі қалыптан екіншісіне айналдырып, оны 10 кгс күшпен 2-3 с ішінде ұстап тұрып, белгі деңгейіне дейін май қосады. Майды құю ауа көпіршіктері гидравликалық күшейткіш сорғының резервуарындағы май арқылы жүйеден шыққан кезде аяқталады. Май құйғаннан кейін сорғы ыдысының қақпағын бекітіп, руль механизмінің білігіне бипод орнатыңыз, олардың белгілерін алдын-ала туралаңыз.
Содан кейін жиналған көлікті сынауға дайындаңыз. Сынақ алдында автомобиль сыртқы тексеруден өтеді. Қарау кезінде жиынтықтылығы, құрастыру сапасы, жекелеген механизмдер мен аспаптардың дұрыс жұмыс істеуі және дұрыс реттелуі, сондай-ақ сынақ жүрісіне дайындығы тексеріледі.
Есіктердің күйін тексереміз. Олар оңай ашылуы, тығыз жабылуы және бұрмаланбауы керек. Есіктердің шынылары біртіндеп төмен түсіп, көтергіш механизмдермен көтерілуі тиіс. Қозғалтқыш сорғыштың сапасын тексеріңіз. Ол тығыз жабылуы керек, оңай көтерілуі, түсуі және көтерілген күйде болуы керек.
Алдыңғы доңғалақтарды орнатуға назар аударыңыз, олар бүйірлік тербеліс кезінде айқын болмауы керек. Жарықтандыру және сигнализация құрылғыларының жұмысын, сондай-ақ барлық бұрандалы қосылыстардың Бекітілу сенімділігін тексеріңіз. Содан кейін автомобиль толығымен толтырылады (су, отын, май), тұтану сымдарының дұрыс қосылуын тексеріп, фараларды реттеңіз. Жанармай құю зауыт нұсқаулығына сәйкес жүзеге асырылады.
1.4 Компьютерлік технологияларды қолдана отырып, дәнекерлеу сапасын бақылауды автоматтандырудың өзектілігі
Түрлі өнімдерді өндіруге арналған ультрадыбысты қолдану технологиясы өнімнің сапасына әсер ететін оңтайлы өңдеу режимдерін таңдаумен байланысты бірқатар мәселелерді шешуді талап етеді. Сонымен, дәнекерлеу сапасына ультрадыбыстық құралдың амплитудалық-жиіліктік сипаттамасы; дәнекерлеу аймағына енгізілген акустикалық қуат; дәнекерленетін өнімге ультрадыбыстық құралдың қысым күші; ультрадыбыстық құралдың қозғалу жылдамдығы әсер етеді. Алынған өнімнің сапасын объективті бақылау (атап айтқанда, дәнекерлеудің беріктігі мен ақауы) оңтайлы өңдеу режимдерін таңдаумен тікелей байланысты және технологиялық процестегі ең ауыр жұмыс болып табылады. Ультрадыбыстық дәнекерлеудің технологиялық режимдерін жасағаннан кейін де, көп жағдайда, кем дегенде, алынған өнімді іріктеп бақылау қажет. Ультрадыбыстық технологиямен алынған өнімдердің сапасын бақылаудың қазіргі кездегі әдістері [2] өте ауыр. Осыған байланысты мұндай өнімдердің сапасын бақылауды автоматтандыру міндеті өте өзекті.
Қазіргі заманғы автоматтандыру микропроцессорлардың құрылуымен және енгізілуімен, жүйелердің жеке түйіндері мен құрылғыларын басқаруға қабілетті бір интегралды схема түрінде жиналған ақпаратты өңдеудің миниатюралық құрылғыларымен сипатталады. Оларды қолдану аясы шексіз. Олардың негізгі артықшылықтары: компьютердің логикалық мүмкіндіктерінің әрекет ету жылдамдығымен, ықшамдылықпен, жоғары сенімділікпен және арзан бағамен үйлесуі.
Ультрадыбыстық технологияларды пайдалану әртүрлі Полимерлі материалдар мен олардың негізіндегі өнімдердің жоғары сапалы өңделуін қамтамасыз етеді. Мысалы, дәстүрлі дәнекерлеу әдістерімен салыстырғанда, полимерлердің ультрадыбыстық дәнекерлеуі дәнекерленген материалдардың жоғары беріктігі және дәнекерлеудің ішкі кернеулерінің болмауы сияқты артықшылықтарға ие; сонымен қатар, дәнекерлеуден кейін өнімнің бетін алдын-ала дайындау және тігістің бетін тазарту қажет емес.
1.5 Дәнекерленген қосылыстардың ультрадыбыстық бақылауы
Дәнекерленген қосылыстардың ультрадыбыстық бақылауын сипаттау үшін негізгі анықтамаларды енгізу қажет:
Дәнекерлеу қосылысы - дәнекерлеу арқылы жасалған және тігіс пен жылу әсер ету аймағын қамтитын бөліктердің бір бөліктен тұратын қосылуы.
Дәнекерлеу - балқытылған металдың кристалдануы немесе қысыммен дәнекерлеу кезінде пластикалық деформация немесе кристалдану мен деформацияның үйлесуі нәтижесінде пайда болған дәнекерлеу бөлімі.
Пісіру - ең бір озық тәсілдерін бөліктерін жалғау бұйымдар - бар елеулі артықшылықтары құюмен және жалғаудың тойтарма шегелермен. Дәнекерлеудің көптеген түрлері және оларды жүзеге асыру әдістері бар, мысалы: қолмен доғалық, Автоматты және жартылай автоматты ағынды дәнекерлеу, қорғаныс газындағы доғалық дәнекерлеу, контактілі дәнекерлеу және басқалары, олар ГОСТ 19521-74-те егжей-тегжейлі жазылған. Металдарды дәнекерлеу. Жіктелуі. Мемлекеттік және салалық стандарттарда белгіленген дәнекерлеу қосылыстары мен дәнекерлеу әдістерінің шартты белгілері бірдей. Дәнекерленген қосылыстар 4-суретте көрсетілген.
Сурет 4 - Дәнекерленген қосылыстар
Түйіспелі қосылыс-бір-біріне шеткі беттермен жанасатын екі элементтің дәнекерленген қосылысы.
Ақау - бұл өнімнің талаптарға және белгіленген нормативтік құжаттарға сәйкес келмеуі [3].
Дәнекерлеу қосылыстарының ақаулығы-конструкторлық-технологиял ық құжаттамада көзделмеген және объектіге басқа да сәйкессіздіктерден әсер етуі бойынша тәуелсіз бір сәйкессіздік немесе шоғырланған сәйкессіздіктер тобы [2].
Ақаулар 6 топқа жіктелген:
жарықтар;
тері тесігі, газ қуысы;
қатты қосындылар;
қорытылмаған және сіңірілмеген;
тігіс пішінін бұзу;
жоғарыда аталған топтарға енгізілмеген өзге де ақаулар.
Жарықтар - салқындау немесе жүктемелердің әсерінен пайда болуы мүмкін тігістің жергілікті жыртылуынан туындаған сәйкессіздік. Өз кезегінде олар келесі кіші топтарға бөлінеді: бойлық, көлденең, микрокректер, кратердегі жарықтар, радиалды, бөлек және тармақталған.
Газ қуыстары-бұрыштары жоқ балқытылған металда ұсталған газдардан пайда болатын еркін пішінді қуыстар.
Газ тесіктері - бұл әдетте сфералық пішінді газ қуысы.
Қатты қосу-дәнекерлеу металындағы металл немесе металл емес шыққан қатты бөгде заттар. Кем дегенде бір өткір бұрышы бар қосындылар өткір бұрышты қосындылар деп аталады.
Балқымау - дәнекерленген жіктің металы мен негізгі металл арасында немесе дәнекерленген жіктің жеке біліктері арасында қосылыстың болмауы. Тоқпауды ажыратыңыз:
бүйір жағынан;
роликтер арасында;
дәнекерлеу түбірінде.
Енудің болмауы - негізгі металдың жіктің бүкіл ұзындығы бойынша немесе балқытылған металдың қосылыстың түбіріне ене алмауының салдарынан пайда болатын учаскеде Балқымау.
Металды дәнекерлеудің екі негізгі түрі бар: балқыту және қысым. Бұл түрлердің ішінде жылу беру әдістеріне, дәнекерлеу ваннасын ауа әсерінен қорғауға, дәнекерлеу жұмыстарының реттілігіне және т.б. байланысты көптеген кіші түрлері бар. Дәнекерленген қосылыстардың ақаулары мен ультрадыбыстық бақылау әдістері ең алдымен түрге, сондай-ақ дәнекерлеу әдісіне байланысты.
Буындарды доғалық дәнекерлеу - балқытудың ең көп таралған әдісі.
Термоядролық дәнекерлеудің барлық дерлік ақаулары ультрадыбыстық бақылау кезінде қанағаттанарлық түрде анықталады, бірақ кейбір нашар анықталған ақаулар бар. Нашар анықталған ақаулардың бір мысалы-жақсы бекітілген жиектері бар тігістің тамырындағы қатты сығылған сым. Алғашқы роликтердің металын қатайту кезінде мұндай құбыр өте тығыздалған, металл жиектері деформацияланған және құбырдың ашылуы шамадан аз болуы мүмкін, сол кезден бастап ультрадыбыс болаттағы ауа саңылауынан айтарлықтай өтеді. Қысыммен дәнекерлеу кезінде пайда болатын қышқылданбаған қосылыстар (адгезиялар) ультрадыбыспен нашар анықталады.
1.6 Негізгі технологиялық жабдықтың сипаттамасы
Құрастыру процесін қамтамасыз ету үшін көтергіш-көлік құралдары ретінде электрлік және гидравликалық көтергіштер, көпір крандары, бір сәулелі көпір крандары (кран-арқалықтар), айналмалы консольді крандар, электр көтергіштерімен жабдықталған бір рельсті аспалы жолдар (монорельстер) қолданылады.
Бөлшектер мен тораптарды тасымалдау электркарлардың, электр тиегіштердің, рельсті және рельссіз арбалардың, пластиналы конвейерлердің (рольгангтардың), аспалы конвейерлердің көмегімен жүзеге асырылады. Жалпы автомобиль құрастыру үшін жүк таситын конвейерлер жиі қолданылады.
Жинаушылардың жұмыс орындары Құрастырудың технологиялық процесі операцияларының кезектілігі тәртібімен орналастырылады. Құрастыру жұмыстарын орындау кезінде қауіпсіздік ережелері сақталуы керек.
Жинау жиналатын бұйымның немесе құрастыру бірлігінің тұрақты жағдайын қамтамасыз ететін арнайы стендтерде немесе құрылғыларда жүргізілуі тиіс. Құрастыру жұмыстары үшін пайдаланылатын құрал-сайман жарамды күйде болуы және өзінің мақсатына сәйкес болуы тиіс.
Жаппай өндірісте құрастырудың технологиялық процестері машиналарды құрастырудың жылжымалы-ағынды ұйымдастыру принципіне негізделген, ол мыналарды қамтиды:
жинақтаудың барлық технологиялық процесін жұмыс орнында құрастыру жұмыстарының белгілі бір кешенін орындайтын оператор-құрастырушылар орындайтын уақыт пен кеңістік бойынша жүйелі түрде орналасқан құрастыру операцияларының қатарына бөлу;
құрастыру құрылғылары арасында жиналатын тораптарды жылжыту және құрастырудың берілген қарқынын қамтамасыз ету үшін арнайы көлік құрылғыларын қолдану;
машиналар құрастыру үшін негізгі құрастыру конвейеріне бөлшектер мен тораптарды беру үшін арнайы көлік құрылғыларын қолдану;
құрастыру технологиялық процесін механикаландыру және автоматтандыру үшін арнайы және бірыңғай құралдар мен құрылғыларды пайдалану;
механикалық жинау цехтарында машина бөлшектерін механикалық өңдеу және тораптарын құрастыруды жүзеге асырады. Мысалы, қозғалтқыштың механикалық құрастыру цехы бөлшектерді механикалық өңдеуді және автомобиль қозғалтқышын құрастыруды, артқы көпір цехы бөлшектерді механикалық өңдеуді және автомобильдің артқы көпірлерін құрастыруды және т. б.
Өндірісті осындай ұйымдастыру кезінде барлық машинаны басты құрастыру конвейерінде ағындық құрастыру бекіту бөлшектерімен өзара қосылатын дайын жиналған тораптар мен агрегаттардан орындалады. Жаппай өндірісте машиналарды құрастыруды түйіндік, түйіндік және жалпы құрастыруға бөлу құрастырудың барлық кезеңдерінде ағындық құрастыруды негізінен жылжымалы көлік құрылғыларында (конвейерлерде) қолдануға мүмкіндік береді.
Жаппай өндірісте құрастыру конвейерлері жұмыс түрі бойынша импульсті және үздіксіз қозғалыс конвейерлеріне бөлінеді. Пульсирленген конвейерлер жинау қарқынына тең белгілі бір уақыт аралығында жұмыс құрастыру орындары арасында жиналатын түйіннің немесе машинаның мезгіл-мезгіл қозғалуын жүзеге асырады.
Тораптарды немесе машиналарды жұмыс құрастыру орындары арасында үздіксіз жылжытуға арналған конвейерлер үздіксіз қозғалады және жаппай өндірісте айтарлықтай қолданылады. Құрастыру конвейерлерінің түрі және олардың дизайны жиналатын түйіндердің немесе машиналардың дизайнына және оларды шығарудың берілген бағдарламасына байланысты таңдалады.
Жаппай өндірісте жекелеген операцияларды механикаландыру және автоматтандыру оларды механикаландырылған құрастыру құралдарымен, электр және пневматикалық көтергіштермен және жиналған торапты престеуге, тойтаруға, дәнекерлеуге, Дәнекерлеуге және бақылауға арналған арнайы механизмдер мен құрылғылармен жабдықтау арқылы жүргізіледі. Жаппай өндірісте қарапайым және күрделі тораптарды құрастыру автоматтандырылады.
Автомобиль өнеркәсібінде автомобиль тораптарын құрастыру жылжымалы конвейерлерде жүргізіледі. Құрастыру процесі толығымен механикаландырылған, мысалы, арбалары бар жабық тізбекті конвейерде автомобильдердің беріліс қораптарын жинаңыз.
Құрастыру процесінде оларға орнатылған бұрылмалы құрылғылары бар арбалар құрастыру жұмыс орындары арасында мезгіл-мезгіл немесе үздіксіз қозғалатын тізбекпен қозғалады. Жұмысшы-жинаушылар конвейердің екі жағында орналасады, әрбір құрастыру операциясын орындау уақыты тораптардың ауысымға шығарылу қарқынына тең немесе еселі болады.
Құрастыру операцияларының барлық тәсілдері механикаландырылған, мысалы гайкаларды, болттарды бұрау құрастыру конвейерінің үстінде орналасқан монорельс бойынша қозғалатын құрылғыларға бекітілген арнайы балансирлерге ілінген электр қосқыштармен жүргізіледі.
Құрастырудың ағынды желісінің бойында қосалқы жұмыс орындары орналастырылады, оларда беріліс қораптарының жеке қосалқы тораптарын іріктеу жүргізіледі. Құрастыру түріне байланысты пневматикалық және эксцентрлік престері бар Арнайы құрастыру стендтері редукторларды, жеңдерді роликтерге басу үшін қолданылады. Жылдамдық қораптарын сынау арнайы стендтерде жүргізіледі.
2 Автоматтандыру және басқару
2.1 Дәнекерлеу сапасын бақылау кезінде автоматтандыруды қолдану ерекшеліктері
Машиналарды құрастыруды механикаландыру деп еңбек өнімділігінің өсуін, құрастырушылардың еңбек жағдайларын жақсартуды, машиналар өндірісін ұлғайтуды, құрастыру жұмыстарының өзіндік құнын төмендетуді және шығарылатын өнімнің сапасын жақсартуды арттыратын механикаландырылған жабдықты тораптық және жалпы құрастыруда қолдану деп түсіну керек.
Құрастырудың технологиялық процестерін механикаландыру жеке операцияларда да, барлық құрастыру операцияларында да жүргізілуі мүмкін. Машина жасау өнеркәсібіндегі құрастыру процестері бөлшектерді механикалық өңдеудің технологиялық процестерін механикаландыру мен автоматтандырудан артта қалады. Құрастыру процестерін механикаландыру және автоматтандыру жұмысшылардың өнімділігін арттырады, олардың жұмыс жағдайларын жақсартады, құрастырушы жұмысшылардың санын азайтады, өнім сапасын арттырады, құрастыру цехының нақты ауданын азайтады, өнімнің өзіндік құнын төмендетеді.
Жеке құрастыру жұмыстарын автоматтандыру жүзеге асырылатын құрастыру процестерін шағын автоматтандыруды қолдану аз нәтиже береді. Сонымен қатар, жұмысшылардың еңбек жағдайлары жеңілдетіліп, жиналған өнімдердің сапасы жақсарады, бірақ жұмысшы жинаушылардың саны азаймайды. Құрастыру жұмыстарын автоматтандырудың ең жоғары сатысы барлық негізгі және қосалқы құрастыру жұмыстарын кешенді автоматтандыру болып табылады.
Бұл ретте адамның қатысуынсыз құрастыруды орындайтын құрастыру автоматтарын немесе автоматты желілерді пайдалана отырып, торапты немесе бұйымды құрастырудың барлық операцияларын автоматтандыру жүргізіледі. Реттеуші жұмысшылардың функциялары автоматты құрастыру құрылғыларының дұрыс жұмысын, оларды баптауды, бункерлерді бөлшектермен жүктеуді бақылауға дейін азаяды.
Құрастыру процестерін кешенді автоматтандырудағы ең үлкен техникалық-экономикалық нәтиже құрастыру операцияларының бүкіл кешенін орындау үшін автоматты құрастыру желілерін қолданудан алынады. Құрастыру процестерін механикаландыру мен автоматтандыруды кеңінен қолдану жаппай өндірісте, аз - сериялық өндірісте, аз - жеке өндірісте.
Дәнекерлеу сапасы қарастырылған нысандардың қауіпсіздігін, сенімділігі мен ұзақ мерзімділігін қамтамасыз етудің негізгі көрсеткіштерінің бірі болып табылады. Дәнекерлеу көптеген ақауларды жасыруы мүмкін. Бақылау нәтижесінде дәнекерленген құрылымның барлық ақауларын анықтау қажет, бұл жоғары дәлдікті және сенімді өлшеу жабдықтарын қажет етеді.
Металл конструкцияларының ақауларына мыналар жатады: пішін мен мөлшердің бұзылуы, кесу, күйдіру, ағу, сыртқы кеуектілік, аяқталмаған кратерлер, шлак қосындылары, тігіс бетіндегі жарықтар және ішкі жарықтар, сынықтар, тігіс металының күйіп кетуі және қызып кетуі. Жарықтар ең қауіпті және қолайсыз ақау болып табылады, өйткені олар дамуға бейім, бұл құрылымдардың бұзылуына әкеледі.
Бақылаудың ең ұтымды схемалары - 5-суретте көрсетілген: а - түйіспелі қосылыстарды бақылау үшін; б - бұрыштық және таңбалы қосылыстарды бақылау үшін.
а) б)
Сурет 5 - Түйіспелі және бұрыштық дәнекерленген қосылыстарды бақылау схемалары
Бақылау жүйесі бөлек-біріктірілген пьезоэлектрлік түрлендіргіштері (ПЭТ) бар жаңғырық-айналы дыбыстау әдісін қолдану арқылы әзірленген. Біріктірілген эмитент сенсоры мен қабылдағыш сенсоры-бұл автоматтандырылған жүйенің сканерлеу басы.
Негізгі артықшылықтары мынадай:
УЗ реакциясы беріктіктің бұзылу себебіне тікелей байланысты. НК барлық басқа әдістері ақаудың электромагниттік өріске немесе сынақ затына жанама әсеріне негізделген құбылыстарды қолданады. Ультрадыбыстық дефектоскопиядағы жағдай басқаша: ультрадыбыстық толқындардың таралу фактісі заттағы серпімді байланыстарға негізделген. Бұл қатты дененің беріктігін қамтамасыз ететін серпімді байланыстар. Ақаудың пайда болуы бұл байланыстарды бұзады және ультрадыбыстық шағылысуды тудырады. Сондықтан УЗ 10"5...10"4 мм ашылуымен жарықтарды анықтай алады (кез-келген басқа бұзбайтын әдіске қарағанда жұқа), сонымен қатар басқа затпен толтырылған ақауларды анықтау.
Электр өткізгіштігіне, диэлектрлік және магниттік өткізгіштігіне қарамастан, әртүрлі металл және металл емес материалдардан (болаттан көбікке дейін) жасалған бұйымдарды бақылау мүмкіндігі.
УЗ бірнеше метр қашықтықта біртекті ұсақ түйіршікті құрылымы бар материалдарға ену және олардағы ақауларды анықтау мүмкіндігі НК әдістері үшін рекордтық үлкен қалыңдық.
Беткі және ішкі ақауларды анықтау мүмкіндігі. НК барлық басқа әдістері (радиациядан басқа) тек беткі және жер астындағы ақауларды анықтайды.
Орындаушылар мен айналадағылар үшін қауіпсіздік.
Бақылаудың салыстырмалы түрде аз шығындары. Контактілі Сұйықтықтан және өте берік түрлендіргіштерден басқа, шығын материалдары қажет емес.
Ұтқырлық және бейімделу: бақылауды орындау мүмкіндігі, мысалы, биіктікте, монтаж жағдайында, температураның кең диапазонында.
Автоматтандырудың салыстырмалы жеңілдігі. Бұл ретте УК-ның ғана жол беріп отыр вихретоковому әдісі және магнитному әдісі с электромагнитті түрлендіргіштерін.
Ең алдымен жоғары жиілікті әдістерге қатысты ультрадыбыстық әдістердің негізгі кемшіліктері:
трудность или невозможность контроля изделий из неоднородных, крупнозернистых материалов (нетермообработанных литых металлов, например аустенитных сталей, некоторых типов чугунов и т.п.);
требование ровной, гладкой поверхности ввода изделия;
трудность или невозможность контроля изделий малых размеров и сложной конфигурации;
при традиционном ручном контроле - отсутствие объективного документа о факте выполнения контроля и его результатах, подобного рентгеновской пленке;
трудность или невозможность определения характера дефекта и его реальных размеров.
Ерекшелігі УЗ-бақылау көп дәрежеде қарағанда басқа бұзбайтын әдістері болып табылады, яғни қандай да бір ақаулар мен дұрыс сараланады белгілі бір дәрежесі бар ықтималдығы, яғни 100 %-дық анық. Мұның себептері дефектоскопистің субъективті қателіктерінде де, объективті қателіктерде де, яғни дефектоскопист пен аппаратураға тәуелді емес. Бұл қателіктер сәйкессіздіктердегі ультрадыбыстық дифракцияның ерекшелігімен және ОК материалының ерекшелігімен байланысты.
УК-ның аталған кемшіліктері көбінесе соңғы уақыттағы техникалық жетістіктердің, атап айтқанда ақпаратты өңдеудің, сақтаудың және ұсынудың заманауи әдістерінің арқасында жеңіледі.
2.2 Дәнекерленген қосылыстың сапасын бақылаудың құрылымдық схемасын әзірлеу
Ультрадыбыстық бақылау әдісін (УДБ) қолдана отырып, дәнекерленген қосылысты бақылаудың автоматтандырылған жүйесінің құрылымдық схемасы 6-суретте көрсетілген.
Схемаға мыналар кіреді:
ДИ-ультрадыбыстық датчик-сигнал шығарғыш;
ГИмп. - импульстар генераторы;
ДП - ультрадыбыстық сенсор-сигнал қабылдағышы;
ШД - сканерлеу басының қозғалтқышы;
Пр.ШД - қадамдық қозғалтқыш жетегі;
Энкод. - кодтаушы (сканерлеу басының орналасу сенсоры);
Усил. - сигнал күшейткіші;
Фильт. - жүйе сүзгісі;
АЦП - аналогты-сандық түрлендіргіш;
Ист. пит. - қуат көзі +24 В;
ПК - дербес компьютер;
Сигнал. - дабыл;
УВыв. - ақпаратты шығару құрылғылары;
УВод. - ақпаратты енгізу құрылғылары.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
9
1
Технология
10
1.1
"СарыарқаАвтоПром" ЖШС кәсіпорнының құрылу тарихы
10
1.2
Кәсіпорын қызметінің саласы
11
1.3
Автомобиль құрастыру технологиясы
12
1.3.1
Автомобильді құрастырудың тәсілдері мен технологиялық процесі
17
1.4
Компьютерлік технологияларды қолдана отырып, дәнекерлеу сапасын бақылауды автоматтандырудың өзектілігі
19
1.5
Дәнекерленген қосылыстардың ультрадыбыстық бақылауы
20
1.6
Негізгі технологиялық жабдықтың сипаттамасы
22
2
Автоматтандыру және басқару
25
2.1
Дәнекерлеу сапасын бақылау кезінде автоматтандыруды қолдану ерекшеліктері
25
2.2
Дәнекерленген қосылыстың сапасын бақылаудың құрылымдық схемасын әзірлеу
27
2.3
Кешенді басқару объектісі ретінде сипаттау
29
2.4
Функционалдық схеманы әзірлеу
31
2.5
Электрлік принципалды схеманы әзірлеу
36
3
"СарыарқаАвтоПром" ЖШС ұйымдық құрылымы
38
3.1
"СарыарқаАвтоПром" ЖШС өндірістік құрылымы
38
3.2
Еңбекті және жалақыны ұйымдастыру
38
3.3
Учаскенің жұмыс тәртібі, жұмыс уақытының балансы
39
3.4
Автоматтандыру жүйесінің күрделі салымдарын анықтау
40
3.5
Жобаланатын жүйені пайдалануға арналған шығындарды есептеу
41
3.5.1
Электр энергиясына арналған шығындар
41
3.5.2
Жалақы шығындары
42
3.5.3
Әлеуметтік салық
44
3.5.4
Амортизациялық аударымдар
44
3.5.5
Жөндеу шығындары
45
3.6
Негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштерді анықтау
46
4
Еңбекті қорғау
48
4.1
Машина жасау кәсіпорындарында дәнекерлеу жұмыстарын орындау кезіндегі қауіпсіздік техникасы
48
4.2
Машина жасау зауыттарындағы өрт қауіпсіздігінің талаптары
49
4.3
Электр қондырғыларына қойылатын талаптар
51
4.4
Дәнекерлеу жұмыстарын жүргізу кезіндегі қауіпсіздік техникасы
51
5
Өнеркәсіптік экология
54
5.1
Машина жасау саласындағы экологиялық тәуекелдер
54
5.2
Машина жасаудағы экологиялық қауіптердің жіктелуі
58
Қорытынды
60
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
61
КІРІСПЕ
Бүгінде Қазақстандық автомобиль өнеркәсібі шикізаттық емес секторды индустриялық дамытудың 12 басым бағыттарының қатарына енгізілген және дәйекті мемлекеттік қолдау объектісі болып табылады. 2019 жылдың қорытындысы бойынша ҚР Машина жасаудағы автомобиль өнеркәсібінің үлесі 26%-ды құрады, 50 мыңнан астам техника өндірілді, шамамен 2,7 мың автомобиль экспортталды.
Автомобиль өнеркәсібінде металдарды қысыммен өңдеудің, дәнекерлеудің, термоөңдеудің, жеңіл және жүк автомобильдері мен басқа да көлік құралдарын өндірудің барлық кезеңдерінде механикалық өңдеудің технологиялық процестерін әзірлеуге байланысты міндеттер әрқашан өзекті болды.
Дәнекерлеу процесі металды өңдеуде және онымен байланысты барлық салаларда маңызды болып табылады. Дәнекерлеу жұмысының негізгі міндеті-қатты материалдарға ұқсас қасиеттері бойынша бір бөліктен тұратын қосылыстар алу. Оған дәнекерленген қосылыстың қасиеттері бойынша дәнекерленген металға жақындау арқылы қол жеткізіледі. Автомобиль жасаудың маңызды міндеттерінің бірі-дәнекерлеу кезінде бөліктердің жиырылуын азайту, дәнекерлеу беріктігін арттыру арқылы автомобильдегі дәнекерлеу сапасын жақсарту. Бұл өте күрделі міндет, өйткені қазіргі заманғы автомобиль корпусының көптеген бөліктерінде күрделі геометрия бар. Дәнекерлеу кезінде металда қыздыру аймақтары пайда болады және металдың шөгуі мен сынуын толығымен болдырмау мүмкін емес.
Жыл сайын сатылатын автомобильдер саны артып келеді. Өндірістік, жөндеу және қалпына келтіру жұмыстарының көлемі артып келеді. Автомобиль өнеркәсібінде автомобильдерді өндіру мен қалпына келтірудің барлық кезеңдеріндегі ең маңыздыларының бірі металл өңдеу процестері болып қала береді: кесу, қысым, термоөңдеу, мырыштау, дәнекерлеу.
Дәнекерлеу жұмысының негізгі міндеті-қатты материалдарға ұқсас қасиеттері бойынша бір бөліктен тұратын қосылыстар алу. Оған дәнекерленген қосылыстың қасиеттері бойынша дәнекерленген металға жақындау арқылы қол жеткізіледі. Автомобиль жасаудың маңызды міндеттерінің бірі-дәнекерлеу кезінде бөліктердің жиырылуын азайту, дәнекерлеу беріктігін арттыру арқылы автомобильдегі дәнекерлеу сапасын жақсарту.
Дипломалды практиканың мақсаты дәнекерлеу сапасын автоматтандырылған бақылау жүйесін зерттеу болып табылады.
Осы мақсатқа жету үшін келесі міндеттер қойылды:
шанақтарды құрастыру және бояу технологиясын талдауды орындау;;
жүйені талдауды жүргізу;
кәсіпорынның ұйымдық құрылымын қарастыру;
еңбекті қорғау, қауіпсіздік техникасы және өнеркәсіптік экологияны қамтамасыз ету бойынша ұйымдастыру-техникалық іс-шаралар мәселелерін қарастыру.
1 Технология
1.1 "СарыарқаАвтоПром" ЖШС кәсіпорнының құрылу тарихы
2003 жылы компания кореялық KIA, Hyundai, Daewoo шығарған автомобильдерге техникалық қызмет көрсету станциясы ретінде құрылды.
2004 жылы SsangYong Motor Company корей брендімен эксклюзивті құқықтармен дистрибьюторлық келісімге қол қойылды, Алматы қаласында SsangYong автомобильдерін сату басталды.
2006 жылы Suzuki Itochu Corporation автомобиль дистрибьюторымен шарт жасалды, ресми дилер мәртебесі алынды, Suzuki брендінің автомобиль модельдерін сату басталды.
2008 жылы Қазақстан аумағында дилерлік желі кеңейіп, Астана, Талдықорған, Қызылорда қалаларында автокөліктер сатылуда. Allur Auto Бас директоры болып Андрей Сергеевич Лаврентьев тағайындалды.
2009 жылы Алматы қаласында толыққанды "Allur Auto" автоорталығы ашылады, Mitsubishi Motors дилері ресми мәртебесіне ие болды, Алматы қаласында Mitsubishi автомобильдерін сату ұйымдастырылады. Сол жылы AllurAuto компаниясы Қостанай қаласындағы "АгромашХолдинг" зауытымен ынтымақтастықты бастайды. Зауыттың қуаттылықтарында SsangYong автомобильдерін ірі торапты құрастыру іске қосылады.
2010 жылы ZAZ брендінің ресми дилері мәртебесі алынды. Сол жылдан бастап "АгромашХолдинг" зауытының аумағында SsangYong автомобильдері де толық құрастырылуда.
2011 жылы AllurAuto компаниялар тобы келесі марапаттарға ие болды: "Өндірістік мақсаттағы Қазақстанның үздік тауары 2011" байқауында, "Жыл таңдауы 2011" байқауында "Қазақстанда құрастырылған ең үздік жол талғамайтын көлік 2011" номинациясы бойынша, Қазақстан тұтынушылар лигасының "Мінсіз "сапа белгісі" номинациясында жеңіске жетті. Қазақстандық өндірістегі жол талғамайтын көліктер арасында сатылым көшбасшысы болып, SsangYong Kyron ең танымал модельге айналуда.
2012 жылы "АгромашХолдинг"өндірістік қуаттылықтарында IVECO брендінің коммерциялық мақсаттағы автомобильдерін құрастыру туралы шарт жасалды. Биылдан бастап ZAZ автомобиль құрастыру зауытында және SsangYong Chairman өкілдік автомобилінде өндіріс басталады. Компания Қазақстандағы автомобильдерді ресми сату нарығының жалпы көлемінің 4,5% белгісіне шығады. Жыл ішінде 3000-нан астам жол талғамайтын және жеңіл автомобильдер шығарылды [2].
2013 жылы Toyota Fortuner автомобилін құрастыруды жүзеге асыру туралы шарт жасалды. ZAZ Vida автомобильдерін сату басталады [3]. Сондай-ақ, Қазақстанда Peugeot автомобильдерін өндіру және сату жобасын іске асыру басталады. Қазақстандағы алғашқы allurautocity кешенді автоорталығы ашылды [4].
2014 жылғы желтоқсанда Қостанайдағы "СарыарқаАвтоПром" зауытында толық цикл бойынша автомобильдер өндірісі туралы PSA Peugeot Citroën компаниясымен шартқа қол қойылды [5].
1.2 Кәсіпорын қызметінің саласы
Компанияның негізгі қызметі арзан ZAZ Chance модельдерінен бастап SsangYong Chairman өкілдік санатындағы автомобильдерге дейін әртүрлі баға санаттарындағы автомобильдерді өндіруге және сатуға бағытталған.
Зауытта SsangYong (Kyron, New Actyon, Rexton жол талғамайтын көліктері, Actyon Sports пикабы, Chairman седаны), ZAZ (шанақтағы Chance седан, хэтчбэк, фургон), IVECO (шасси, шағын автобустар, фургон) брендінің автомобильдері жиналады. 2013 жылдың күзінде бірінші PEUGEOT автомобильдер (301, 308, 508, 3008, Partner) түседі. 2014 жылдың көктемінде Қазақстанда құрастырылған Toyota Fortuner жол талғамайтын көліктері пайда болады.
Қазіргі уақытта Қазақстанның автомобиль нарығындағы Chance автомобильдерінің үлесі 2,23%-ды құрап, сатылатын автомобильдер рейтингінде 11-ші орынға ие болды.
Автомобильдерді басты өндіру және құрастыру Қостанай қаласындағы "АгромашХолдинг" АҚ өндірістік серіктесінің қуаттарында жүзеге асырылады.
2012 жылдың басында "Запорожье автомобиль жасау зауыты" кәсіпорнымен Қазақстан Республикасының аумағында ZAZ Chance маркалы автомобильдерді өндіруге, өткізуге және сервистік қызмет көрсетуге дистрибьюторлық шарт жасалды. 2012 жылдың соңына қарай Қазақстан Республикасының аумағында AllurAuto сату үлесі:
SsangYong - 100%;
Chance - 77,4%;
Iveco - 77,4%;
Mitsubishi - 30,6%;
Suzuki - 20,2%.
2013 жылдың мамыр айында өзінің AllurAutoCity сауда алаңы ашылды.
Автомобиль тораптарын жинау жылжымалы конвейерлерде жүргізіледі. Құрастыру процесі толығымен механикаландырылған, мысалы, арбалары бар жабық тізбекті конвейерде автомобильдердің беріліс қораптарын жинаңыз. Құрастыру процесінде оларға орнатылған бұрылмалы құрылғылары бар арбалар құрастыру жұмыс орындары арасында мезгіл-мезгіл немесе үздіксіз қозғалатын тізбекпен қозғалады.
Жұмысшы - жинаушылар конвейердің екі жағында орналасады, әрбір құрастыру операциясын орындау уақыты тораптардың ауысымға шығарылу қарқынына тең немесе еселі болады.
1.3 Автомобиль құрастыру технологиясы
Құрастырудың технологиялық процестері машиналарды құрастырудың жылжымалы-ағындық ұйымдастыру принципіне негізделген, ол:
Құрастырудың барлық технологиялық процесін жұмыс орнында құрастыру жұмыстарының белгілі бір кешенін орындайтын құрастырушы операторлар орындайтын уақыт пен кеңістік бойынша жүйелі орналасқан құрастыру операцияларының қатарына бөлу.
Құрастырушы құрылғылар арасында жиналатын Тораптарды ауыстыру және құрастырудың берілген қарқынын қамтамасыз ету үшін арнайы көлік құрылғыларын қолдану.
Машиналарды құрастыруға арналған басты құрастыру конвейеріне бөлшектер мен тораптарды беру үшін арнайы көлік құрылғыларын қолдану.
Құрастырудың технологиялық процесін механикаландыру және автоматтандыру үшін арнайы және біріздендірілген құрал-саймандар мен айлабұйымдарды пайдалану.
Механикалық жинау цехтарында машина бөлшектерін механикалық өңдеу және тораптарын құрастыру. Мысалы, қозғалтқыштың Механикалық құрастыру цехы бөлшектерді механикалық өңдеуді және автомобиль қозғалтқышын құрастыруды, артқы көпір цехы бөлшектерді механикалық өңдеуді және автомобильдің артқы көпірлерін құрастыруды және т. б.
Өндірісті осындай ұйымдастыру кезінде барлық машинаны басты құрастыру конвейерінде ағындық құрастыру бекіту бөлшектерімен өзара қосылатын дайын жиналған тораптар мен агрегаттардан орындалады.
Жаппай өндірісте машиналарды құрастыруды торап, торап және жалпы құрастыруға бөлу құрастырудың барлық кезеңдерінде ағындық құрастыруды негізінен жылжымалы көлік құрылғыларында (конвейерлерде) қолдануға мүмкіндік береді.
Жаппай өндірісте құрастыру конвейерлері жұмыс түрі бойынша импульсті және үздіксіз қозғалыс конвейерлеріне бөлінеді. Пульсирленген конвейерлер жинау қарқынына тең белгілі бір уақыт аралығында жұмыс құрастыру орындары арасында жиналатын түйіннің немесе машинаның мезгіл-мезгіл қозғалуын жүзеге асырады. Тораптарды немесе Машиналарды жұмыс құрастыру орындары арасында үздіксіз жылжытуға арналған конвейерлер үздіксіз қозғалады және жаппай өндірісте айтарлықтай қолданылады.
Құрастыру конвейерлерінің түрі және олардың дизайны жиналатын түйіндердің немесе машиналардың дизайнына және оларды шығарудың берілген бағдарламасына байланысты таңдалады.
Жаппай өндірісте жекелеген операцияларды механикаландыру және автоматтандыру оларды механикаландырылған құрастыру құралдарымен, электр және пневматикалық көтергіштермен және жиналған торапты престеуге, тойтаруға, дәнекерлеуге, Дәнекерлеуге және бақылауға арналған арнайы механизмдер мен құрылғылармен жабдықтау арқылы жүргізіледі. Жаппай өндірісте қарапайым және күрделі тораптарды құрастыру автоматтандырылады.
Құрастырудың ағынды желісінің бойында қосалқы жұмыс орындары орналастырылады, оларда беріліс қораптарының жеке қосалқы тораптарын іріктеу жүргізіледі. Құрастыру түріне байланысты пневматикалық және эксцентрлік престері бар арнайы құрастыру стендтері редукторларды, жеңдерді роликтерге басу үшін қолданылады. Құрастыру схемасы (а), құрастыру бірлігі (б) 1-суретте көрсетілген.
Құрастырудың технологиялық схемасын әзірлеу үшін өнім құрамдас элементтерге (бөлшектерге, түйіндерге) бөлінеді, олардың әрқайсысы осы схемада үш бөлікке бөлінген тіктөртбұрыш түрінде бейнеленген. Жоғарғы бөлігінде элементтің атауы, сол жақ төменгі бөлігінде -- оның белгіленуі (индексі), оң жақ төменгі бөлігінде -- бірдей элементтердің саны көрсетіледі. Элементтердің индекстері сызбалар мен спецификациялардағы бөлшектер мен тораптардың нөмірлеріне сәйкес келеді. Құрастыру схемасында негізгі бөлік (негізгі түйін), құрастыру қондырғылары және дайын өнім көрсетілуі керек. Созылу ролигін құрастыру мысалын қолдана отырып, Құрастырудың технологиялық сызбасын құру ретін қарастырамын:
құрастыру схемасының сол жағындағы сызықтар тіктөртбұрыш түрінде бүкіл өнім жиналатын негізгі бөлікті (роликтің осі) бейнелейді;
схеманың оң жағындағы жұмысшылар тіктөртбұрыш түрінде жиналған өнімді (кернеу ролигі) бейнелейді;
негізгі бөлікті және жиналған өнімді білдіретін тіктөртбұрыштар түзу сызықпен жалғанады;
осы сызықтың төменгі және жоғарғы жағында бөліктер мен түйіндер тіктөртбұрыштар түрінде оларды негізгі бөлікке орнату реті бойынша бейнеленген.
1 - роликтің осі; 2 - май шағылыстырғыш; 3 - роликтің корпусы; 4 - мойынтіректер; 5 - шайба; 6 - жаңғақ; 7 - май
Сурет 1 - Құрастыру схемасы (а), құрастыру бірлігі (б)
Өнімнің құрамдас бөліктерін орнату реті құрастыру жұмыстарының мазмұнына байланысты анықталады. Құрастыру схемалары тұтастай алғанда өнім үшін және оның түйіндерінің әрқайсысы үшін жасалады.
Жоғары (бірінші) ретті бірнеше түйіндер мен жеке бөлшектерді қамтитын өнімнің жалпы құрастыру схемасы 2-суретте көрсетілген.
3-суретте осы өнімнің негізгі түйінінің түйіндік құрастыру схемасын ұсынады, ол өз кезегінде екінші және үшінші ретті бірнеше түйіндерден және жеке бөліктерден тұрады. Ұқсас құрастыру схемалары барлық бұйрықтардың түйіндері үшін жасалады.
Сурет 2 - Өнімнің жалпы құрастыру схемасы
Қажет болған жағдайда құрастыру схемаларында бақылау операциялары көрсетіледі, құрастыру және бақылау операцияларының мазмұнын анықтайтын қосымша жазулар жасалады, мысалы, "қыздыру", "басу", "алшақтықты реттеу", "алшақтықты бақылау" және т. б.
Бір өнімді құрастырудың технологиялық сызбаларын әртүрлі операцияларды орындау тізбегімен бірнеше нұсқада жасауға болады. Ең жақсы нұсқа белгілі бір құрастыру сапасын, өнімді шығару бағдарламасында процестің тиімділігі мен өнімділігін қамтамасыз ету шартынан таңдалады.
Өндірістің кез-келген түрі үшін технологиялық Құрастыру сызбаларын жасау ұсынылады, өйткені олар құрастыру процестерін жобалауды айтарлықтай жеңілдетеді және өнімнің дизайнын оның тиімділігі тұрғысынан бағалауды жеңілдетеді. Жалпы және тораптық құрастыру схемаларының негізінде Құрастырудың технологиялық процестері әзірленеді және құрастырудың технологиялық, маршруттық және операциялық карталарын құрайды. Құрастырудың маршруттық картасы-бұл операциялар бойынша Құрастырудың технологиялық процесінің сипаттамасы бар құжат. Маршруттық карталар, әдетте, шағын және жеке өндірісте қолданылады. Құрастырудың операциялық картасы оларды өтулер бойынша бөле отырып, операциялардың неғұрлым егжей-тегжейлі сипаттамасын қамтиды. Сериялық және жаппай өндірісте құрастыру карталары әр құрастыру операциясы үшін бөлек жасалады.
БД -- базалық бөлшекті; Д -- бөлшек
Сурет 3 - Түйінді құрастыру схемасы
Машина жасаудағы құрастыру процестерін механикаландыру мен автоматтандырудың әлсіздігі жиналған өнімдердің жеткіліксіз өңделуімен, құрастыруды автоматтандыруға арналған стандартты құрылғылардың болмауымен және өнімнің жиналған бөліктері мөлшерінің тұрақсыздығымен түсіндіріледі.
Қолмен құрастыру кезінде машинаның жақсы құрастырылған дизайны оны автоматты құрастыруға ауыстыру үшін жарамсыз болуы мүмкін екенін есте ұстаған жөн. Автоматты құрастыруды енгізуге тораптар мен Машиналарды автоматты Құрастырудың технологиялық процестерін жобалаудың толық ғылыми әдістемесінің болмауы және іс жүзінде енгізілген автоматтандырылған құрастыру процестерінің аз саны кедергі келтіреді.
Автомобиль тексеруден өткен бөлшектерден, тораптардан және агрегаттардан жиналады. Автокөлік құрастыруға келесі операциялар кіреді:
Алдыңғы көпірді орнату. Алдыңғы көпір раманың астына оралады; серіппелердің алдыңғы ұштары саусақтардың көмегімен раманың кронштейндеріне бекітіледі, ал әр серіппенің артқы ұшы рамаға екі саусақ пен екі сырғалар арқылы қосылады. Егер амортизаторлар автомобильде қамтамасыз етілсе, онда олар рамкаға күшейтіледі, ал амортизаторлардың тіректері алдыңғы оське қосылады.
Артқы осьті орнату. Раманың астына тартылған артқы көпір рамкаға екі рессормен бекітілген. Серіппелердің алдыңғы ұштары раманың кронштейндеріне серіппелі құлақтардың жеңдеріне орнатылған саусақтар арқылы қосылады. Көктемнің артқы ұштары саусақтармен сырғаларға бекітіледі.
Қозғалтқышты орнату. Ілінісу және беріліс қорабы бар қозғалтқыш тірек кронштейндеріне орнатылып, оларға бұрандалармен бекітіледі.
Кардан редукторын орнату. Жинақтағы картан редукторы раманың астына жеткізіледі және картан ілмектерінің фланецтері бұрандалармен бекітіледі: алдыңғы беріліс қорабының жетек білігінің фланеціне, ал артқы беріліс негізгі беріліс жетегінің фланеціне. Егер автомобиль орталық тежегішпен жабдықталған болса, онда алдымен тежегіш дискісін жетек білігіне қойыңыз, содан кейін жетек редукторын бекітіңіз. Егер аралық жетек білігі болса, оның фланецін қораптың жетек білігінің фланеціне бұрау керек, ал резеңке жең мен шарикті мойынтірегі бар кронштейн раманың көлденең қимасына бекітілуі керек.
Тежегіш жетегін орнату. Гидравликалық жетекте алдымен тежегіш цилиндр күшейтіледі, содан кейін құбырлар мен шлангтар бекітіліп, соңында тежегіш және ілінісу педальдары бар ролик орнатылады. Осыдан кейін ілінісу күші мен негізгі тежегіш цилиндрдің өзегі бекітіледі. Пневматикалық жетекті орнатқан кезде шар мен тежегіш кран жақтауға бекітіліп, құбырлар қосылып, тежегіш және ілінісу педальдары орнатылады. Механикалық жетекті құрастыру аралық біліктердің педальдарын орнатуға және тежегіш тартқыштарды қосуға дейін азаяды.
Өшіргішті орнату. Шығару жинағының фланецтері мен сөндіргіштің қабылдау құбырының арасында асбест төсемі орнатылады және фланецтер бұрандалармен бекітіледі. Дыбыстық өшіргіш жақтауға қысқыштармен бекітіледі.
Кабинаны орнату. Кабина рамаға бұрандалармен бекітіліп, резеңке тығыздағыштарды орнатады.
Рульдік басқару қондырғысы. Рульдік механизмнің иінді білігі раманың сол жақ сәулесіне тікелей немесе кронштейнге бекітіледі; руль бағанасы кабинаның алдыңғы қабырғасының кронштейніне бұрандалы болттармен бекітіледі; биподты нығайтқаннан кейін бойлық рульдік тарту қосылады.
Газ багын орнату. Бензин багы раманың кронштейндеріндегі қысқыштармен нығайтылады немесе жүргізуші орындығының астына бекітіледі.
Қанаттарды, тіректерді және буферді орнату. Кронштейндердің көмегімен тіректер жақтауға болттармен бекітіледі, содан кейін қанаттар мен шашыратқыштар орнатылады; Қанат пен аяқтың арасына резеңке тығыздағыш қойылады; буфер рамкаға ілмектермен бірге бекітіледі.
Радиаторды орнату. Радиатор резеңке төсемі бар раманың кронштейндеріне күшейтіліп, су сорғысы мен блок басының түтіктері бар шлангтар арқылы қосылады. Радиаторды орнатқаннан кейін, жалюзи бар қаптаманы салыңыз. Қозғалтқыш сорғысы радиаторды орнатқан кезде немесе бекіту құрылымына байланысты бекітілгеннен кейін күшейтіледі.
Платформаны орнату. Платформа рамкаға орнатылып, оған баспалдақтар мен болттармен бекітілген. Автомобильді құрастыру аяқталғаннан кейін ол барлық сыртқы майлауды және май құюды, ілінісу педалінің еркін жүрісін реттеуді, тежегіш жүйесі мен рульді реттеуді, алдыңғы доңғалақтардың құлауы мен жақындауын тексеруді және реттеуді жүзеге асырады.
Ағынды жинау жиналған автомобильдің мәжбүрлі қозғалысы кезінде жүзеге асырылады. Автокөлік құрастыру процесі жүзеге асырылатын конвейермен қозғалады. Конвейердің қозғалысы (үздіксіз немесе мерзімді) өндірістік бағдарламаның көлеміне, шығару тактісіне, құрастыру операцияларының күрделілігіне және басқа да технологиялық факторларға байланысты қабылданады. Екі дайын машинаны құрастырудан шығатын уақыт аралығы құрастыру сағаты деп аталады.
1.3.1 Автомобильді құрастырудың тәсілдері мен технологиялық процесі
Автомобильдер екі жолмен жиналады: тұйық және ағынды.
Тұйық құрастыру әдісі әдетте үлкен емес жөндеу бағдарламасы бар кәсіпорындарда қолданылады, ал ағынды әдіс арнайы жөндеу кәсіпорындарында қолданылады. Әр әдістің сипаттамасы бұрын автомобильді бөлшектеу кезінде қарастырылған. Құрастыру процесін механикаландыруға мүмкіндік беретін әртүрлі құралдарды қолданыңыз.
Әр түрлі автомобиль модельдерін Құрастырудың технологиялық процесі олардың дизайнымен анықталады, бірақ құрастырудың жалпы реттілігі шамамен бірдей.
Құрастыру автомобильдің жақтауына жиналған, сыналған және боялған түйіндер мен агрегаттардың белгілі бір ретпен орнатудан тұрады. Рамка бойлық арқалықтардың көлденең төменгі сөрелері жоғарғы позицияда болатындай етіп орналастырылған. Алдыңғы және артқы серіппелердің қыстырғыштары мен қосымша буферлерін орнатыңыз және бекітіңіз, қозғалтқышты шыныаяқтар мен буферлермен бірге рамамен байланыстырыңыз.
Содан кейін алдыңғы және артқы осьтер серіппелермен бірге орнатылады, осылайша серіппелер мен кронштейндердің алдыңғы құлақтарының тесіктері біріктіріліп, саусақтар салынып, бекітіледі. Серіппелердің артқы ұштары кронштейндердің крекерлеріне төсемдермен орнатылады, жеңдер салынады, кірістіргіштердің тесіктері, жеңдер біріктіріледі, болттар, серіппелі шайбалар орнатылып, жаңғақтар бекітіледі.
Келесі операция-алдыңғы суспензияның амортизаторларын орнату және бекіту. Тірек жастықшалары қозғалтқыштың артқы тірегінің кронштейндерінің ұясына салынған.
Ауа баллондарын, тежегіш кранды, пневматикалық құбырларды орнатыңыз және бекітіңіз, оларды тежегіш кранға, ауа баллондарына және алдыңғы және артқы доңғалақтардың тежегіш камераларына қосыңыз.
Кардан берілісі (негізгі және аралық кардан біліктері) орналастырылған және бекітілген, қозғалтқыш бүріккіштері, сөндіргіш, сөндіргіш амортизаторы және сөндіргіштің қабылдау құбырлары рамаға бекітілген. Кран шассиді көтеріп, алдыңғы және артқы осьтердің астындағы ағаш төсемдерге түсіреді. Тартқыш құрылғыны орнатыңыз, алдыңғы және артқы доңғалақтардың тежегіш камераларының икемді шлангтары құбырларға қосылады. Ажыратқыш кран раманың көлденең қимасына орнатылады және бекітіледі, оны тежегіш кранмен байланыстырады.
Жақтауда ілінісу педальының білігінің кронштейні орнатылып, бекітіліп, тұтқаны қойып, Болттың басына серіппелі шайба қойып, оны болтпен бекітіңіз. Педаль білігіне тежегіш кранмен басқару тұтқасын қойып, оны кронштейннің тесігіне орнатыңыз. Біліктің сыртқы ұшына ілініс педалі қойылады, алдымен кілтті салып, болтпен бекітіледі.
Рульдік механизмді гидравликалық күшейткішпен орнатыңыз және бекітіңіз, алдыңғы осьті бойлық руль тартқышымен рульдік механизммен байланыстырыңыз, айналмалы тұтқаның саңылауына және рульдік біліктің биподына шар саусақтарын салыңыз және оларды жаңғақтармен бекітіңіз. Раманың бойлық арқалықтарының алдыңғы ұштарында алдыңғы буфер, Күшейткіштер мен ілмектер, шашыратқыштар орнатылады және бекітіледі .радиаторды қаптау.
Содан кейін сымдардың байламдары төселіп, оларды кронштейндермен бекітіңіз, ал үш терминалды панель раманың төртінші көлденең қимасына бекітіледі. Батарея тиісті сымдарды жалғап, ұяға орнатылады.
Қозғалтқышты ілінісу және беріліс қорабымен рамаға орнатыңыз, бекітіңіз. Сөндіргіштің қабылдау құбырлары Шығыс құбырына бекітіледі. Бірінші түтікті тор кранының крестінен қысым реттегішінің клапанына және түтікті компрессордан бірінші ауа цилиндріне орнатыңыз және бекітіңіз. Радиатордың кіріс құбырының тізесі шлангтарға және су төгетін кранға қосылады, содан кейін қысқыштар су сорғысының саптамасына орнатылады және қосылады. Тежегіш кранның аралық тұтқасынан тарту қол тежегішінің тұтқасымен бекітіліп, тартқыштың ұзындығын реттейді және саусақ пен тартқыштың кронштейні арасындағы 1,0 мм бос орынды қамтамасыз етеді. Ілінісу педалінің тұтқасы іліністі қосу шанышқысының тұтқасына қосылып, педальдың еркін жүруін реттейді -- 35-50 мм.
Жанармай багының алдыңғы кронштейніне сүзгі тұндырғышы орнатылып, бекітіледі. Кронштейндерге орнатыңыз және жанармай багын, сүзгі тұндырғышын және жанармай сорғысын бекітіңіз.
Құю саңылауларының штепсельдерін бұрап, трансмиссиялық автомобиль майын артқы біліктің және беріліс қорабының картерлеріне құйыңыз. Пресс-майлықтар арқылы түйіндерді баспен, рульдік шыбықтармен, іліністі өшіру шанышқысының мойынтіректерімен, ілінісу педалінің осімен, тарту құралының ілгегінің сабымен, бұрылатын цапфалардың ілмектерімен, алдыңғы және артқы ілмектердің саусақтарымен, ашылатын жұдырықтардың біліктерімен майлаңыз.
Радиатор раманың алдыңғы көлденең бөлігіне суспензия жақтауымен, желдеткіш корпусымен, перделермен, май радиаторымен бірге орнатылады және бекітіледі. Қамыттардың көмегімен су көйлегінің келте құбырының шлангілері мен келте құбырдың жетегін радиатор келте құбырларымен жалғайды. Сондай-ақ, түтіктері бар шлангтар май радиаторының түтіктерін қозғалтқыштың май иінді корпусымен және май сорғысының төменгі бөлігімен байланыстырады. Төмен және жоғары қысымды шлангілер резервуар мен сорғы корпусын рульдік редуктормен байланыстырады.
Содан кейін кабинаны арматурамен, Электр жабдықтарымен, жылытқышпен, радиатормен, қанаттармен, аяқ киіммен, сорғышпен және руль бағанымен орнатыңыз және бекітіңіз. Тұтқаны беріліс тұтқасына бұраңыз, ілінісу педалінің жоғарғы және төменгі бөліктері қосылады. Пневматикалық жүйенің түтіктерін қысым реттегішіне және ауа манометріне қосыңыз.
Әрі қарай, сымдар автомобильдің тиісті түйіндері мен сенсорларына қосылады.
Алдыңғы және артқы кілемшелер кабинаның еденіне бекітілген. Алдыңғы және артқы дөңгелектер хабтарға бекітілген. Жолаушы мен жүргізуші орындықтарының жастықтары мен арқаларын орнатыңыз.
Содан кейін бойлық рульдік доңғалақты руль механизмінен ажыратып, руль дөңгелегін сол жаққа бұрғаннан кейін гидравликалық жүйені маймен толтырыңыз. Содан кейін қозғалтқышты қосады және бос жүріс режимінде руль дөңгелегін бір шеткі қалыптан екіншісіне айналдырып, оны 10 кгс күшпен 2-3 с ішінде ұстап тұрып, белгі деңгейіне дейін май қосады. Майды құю ауа көпіршіктері гидравликалық күшейткіш сорғының резервуарындағы май арқылы жүйеден шыққан кезде аяқталады. Май құйғаннан кейін сорғы ыдысының қақпағын бекітіп, руль механизмінің білігіне бипод орнатыңыз, олардың белгілерін алдын-ала туралаңыз.
Содан кейін жиналған көлікті сынауға дайындаңыз. Сынақ алдында автомобиль сыртқы тексеруден өтеді. Қарау кезінде жиынтықтылығы, құрастыру сапасы, жекелеген механизмдер мен аспаптардың дұрыс жұмыс істеуі және дұрыс реттелуі, сондай-ақ сынақ жүрісіне дайындығы тексеріледі.
Есіктердің күйін тексереміз. Олар оңай ашылуы, тығыз жабылуы және бұрмаланбауы керек. Есіктердің шынылары біртіндеп төмен түсіп, көтергіш механизмдермен көтерілуі тиіс. Қозғалтқыш сорғыштың сапасын тексеріңіз. Ол тығыз жабылуы керек, оңай көтерілуі, түсуі және көтерілген күйде болуы керек.
Алдыңғы доңғалақтарды орнатуға назар аударыңыз, олар бүйірлік тербеліс кезінде айқын болмауы керек. Жарықтандыру және сигнализация құрылғыларының жұмысын, сондай-ақ барлық бұрандалы қосылыстардың Бекітілу сенімділігін тексеріңіз. Содан кейін автомобиль толығымен толтырылады (су, отын, май), тұтану сымдарының дұрыс қосылуын тексеріп, фараларды реттеңіз. Жанармай құю зауыт нұсқаулығына сәйкес жүзеге асырылады.
1.4 Компьютерлік технологияларды қолдана отырып, дәнекерлеу сапасын бақылауды автоматтандырудың өзектілігі
Түрлі өнімдерді өндіруге арналған ультрадыбысты қолдану технологиясы өнімнің сапасына әсер ететін оңтайлы өңдеу режимдерін таңдаумен байланысты бірқатар мәселелерді шешуді талап етеді. Сонымен, дәнекерлеу сапасына ультрадыбыстық құралдың амплитудалық-жиіліктік сипаттамасы; дәнекерлеу аймағына енгізілген акустикалық қуат; дәнекерленетін өнімге ультрадыбыстық құралдың қысым күші; ультрадыбыстық құралдың қозғалу жылдамдығы әсер етеді. Алынған өнімнің сапасын объективті бақылау (атап айтқанда, дәнекерлеудің беріктігі мен ақауы) оңтайлы өңдеу режимдерін таңдаумен тікелей байланысты және технологиялық процестегі ең ауыр жұмыс болып табылады. Ультрадыбыстық дәнекерлеудің технологиялық режимдерін жасағаннан кейін де, көп жағдайда, кем дегенде, алынған өнімді іріктеп бақылау қажет. Ультрадыбыстық технологиямен алынған өнімдердің сапасын бақылаудың қазіргі кездегі әдістері [2] өте ауыр. Осыған байланысты мұндай өнімдердің сапасын бақылауды автоматтандыру міндеті өте өзекті.
Қазіргі заманғы автоматтандыру микропроцессорлардың құрылуымен және енгізілуімен, жүйелердің жеке түйіндері мен құрылғыларын басқаруға қабілетті бір интегралды схема түрінде жиналған ақпаратты өңдеудің миниатюралық құрылғыларымен сипатталады. Оларды қолдану аясы шексіз. Олардың негізгі артықшылықтары: компьютердің логикалық мүмкіндіктерінің әрекет ету жылдамдығымен, ықшамдылықпен, жоғары сенімділікпен және арзан бағамен үйлесуі.
Ультрадыбыстық технологияларды пайдалану әртүрлі Полимерлі материалдар мен олардың негізіндегі өнімдердің жоғары сапалы өңделуін қамтамасыз етеді. Мысалы, дәстүрлі дәнекерлеу әдістерімен салыстырғанда, полимерлердің ультрадыбыстық дәнекерлеуі дәнекерленген материалдардың жоғары беріктігі және дәнекерлеудің ішкі кернеулерінің болмауы сияқты артықшылықтарға ие; сонымен қатар, дәнекерлеуден кейін өнімнің бетін алдын-ала дайындау және тігістің бетін тазарту қажет емес.
1.5 Дәнекерленген қосылыстардың ультрадыбыстық бақылауы
Дәнекерленген қосылыстардың ультрадыбыстық бақылауын сипаттау үшін негізгі анықтамаларды енгізу қажет:
Дәнекерлеу қосылысы - дәнекерлеу арқылы жасалған және тігіс пен жылу әсер ету аймағын қамтитын бөліктердің бір бөліктен тұратын қосылуы.
Дәнекерлеу - балқытылған металдың кристалдануы немесе қысыммен дәнекерлеу кезінде пластикалық деформация немесе кристалдану мен деформацияның үйлесуі нәтижесінде пайда болған дәнекерлеу бөлімі.
Пісіру - ең бір озық тәсілдерін бөліктерін жалғау бұйымдар - бар елеулі артықшылықтары құюмен және жалғаудың тойтарма шегелермен. Дәнекерлеудің көптеген түрлері және оларды жүзеге асыру әдістері бар, мысалы: қолмен доғалық, Автоматты және жартылай автоматты ағынды дәнекерлеу, қорғаныс газындағы доғалық дәнекерлеу, контактілі дәнекерлеу және басқалары, олар ГОСТ 19521-74-те егжей-тегжейлі жазылған. Металдарды дәнекерлеу. Жіктелуі. Мемлекеттік және салалық стандарттарда белгіленген дәнекерлеу қосылыстары мен дәнекерлеу әдістерінің шартты белгілері бірдей. Дәнекерленген қосылыстар 4-суретте көрсетілген.
Сурет 4 - Дәнекерленген қосылыстар
Түйіспелі қосылыс-бір-біріне шеткі беттермен жанасатын екі элементтің дәнекерленген қосылысы.
Ақау - бұл өнімнің талаптарға және белгіленген нормативтік құжаттарға сәйкес келмеуі [3].
Дәнекерлеу қосылыстарының ақаулығы-конструкторлық-технологиял ық құжаттамада көзделмеген және объектіге басқа да сәйкессіздіктерден әсер етуі бойынша тәуелсіз бір сәйкессіздік немесе шоғырланған сәйкессіздіктер тобы [2].
Ақаулар 6 топқа жіктелген:
жарықтар;
тері тесігі, газ қуысы;
қатты қосындылар;
қорытылмаған және сіңірілмеген;
тігіс пішінін бұзу;
жоғарыда аталған топтарға енгізілмеген өзге де ақаулар.
Жарықтар - салқындау немесе жүктемелердің әсерінен пайда болуы мүмкін тігістің жергілікті жыртылуынан туындаған сәйкессіздік. Өз кезегінде олар келесі кіші топтарға бөлінеді: бойлық, көлденең, микрокректер, кратердегі жарықтар, радиалды, бөлек және тармақталған.
Газ қуыстары-бұрыштары жоқ балқытылған металда ұсталған газдардан пайда болатын еркін пішінді қуыстар.
Газ тесіктері - бұл әдетте сфералық пішінді газ қуысы.
Қатты қосу-дәнекерлеу металындағы металл немесе металл емес шыққан қатты бөгде заттар. Кем дегенде бір өткір бұрышы бар қосындылар өткір бұрышты қосындылар деп аталады.
Балқымау - дәнекерленген жіктің металы мен негізгі металл арасында немесе дәнекерленген жіктің жеке біліктері арасында қосылыстың болмауы. Тоқпауды ажыратыңыз:
бүйір жағынан;
роликтер арасында;
дәнекерлеу түбірінде.
Енудің болмауы - негізгі металдың жіктің бүкіл ұзындығы бойынша немесе балқытылған металдың қосылыстың түбіріне ене алмауының салдарынан пайда болатын учаскеде Балқымау.
Металды дәнекерлеудің екі негізгі түрі бар: балқыту және қысым. Бұл түрлердің ішінде жылу беру әдістеріне, дәнекерлеу ваннасын ауа әсерінен қорғауға, дәнекерлеу жұмыстарының реттілігіне және т.б. байланысты көптеген кіші түрлері бар. Дәнекерленген қосылыстардың ақаулары мен ультрадыбыстық бақылау әдістері ең алдымен түрге, сондай-ақ дәнекерлеу әдісіне байланысты.
Буындарды доғалық дәнекерлеу - балқытудың ең көп таралған әдісі.
Термоядролық дәнекерлеудің барлық дерлік ақаулары ультрадыбыстық бақылау кезінде қанағаттанарлық түрде анықталады, бірақ кейбір нашар анықталған ақаулар бар. Нашар анықталған ақаулардың бір мысалы-жақсы бекітілген жиектері бар тігістің тамырындағы қатты сығылған сым. Алғашқы роликтердің металын қатайту кезінде мұндай құбыр өте тығыздалған, металл жиектері деформацияланған және құбырдың ашылуы шамадан аз болуы мүмкін, сол кезден бастап ультрадыбыс болаттағы ауа саңылауынан айтарлықтай өтеді. Қысыммен дәнекерлеу кезінде пайда болатын қышқылданбаған қосылыстар (адгезиялар) ультрадыбыспен нашар анықталады.
1.6 Негізгі технологиялық жабдықтың сипаттамасы
Құрастыру процесін қамтамасыз ету үшін көтергіш-көлік құралдары ретінде электрлік және гидравликалық көтергіштер, көпір крандары, бір сәулелі көпір крандары (кран-арқалықтар), айналмалы консольді крандар, электр көтергіштерімен жабдықталған бір рельсті аспалы жолдар (монорельстер) қолданылады.
Бөлшектер мен тораптарды тасымалдау электркарлардың, электр тиегіштердің, рельсті және рельссіз арбалардың, пластиналы конвейерлердің (рольгангтардың), аспалы конвейерлердің көмегімен жүзеге асырылады. Жалпы автомобиль құрастыру үшін жүк таситын конвейерлер жиі қолданылады.
Жинаушылардың жұмыс орындары Құрастырудың технологиялық процесі операцияларының кезектілігі тәртібімен орналастырылады. Құрастыру жұмыстарын орындау кезінде қауіпсіздік ережелері сақталуы керек.
Жинау жиналатын бұйымның немесе құрастыру бірлігінің тұрақты жағдайын қамтамасыз ететін арнайы стендтерде немесе құрылғыларда жүргізілуі тиіс. Құрастыру жұмыстары үшін пайдаланылатын құрал-сайман жарамды күйде болуы және өзінің мақсатына сәйкес болуы тиіс.
Жаппай өндірісте құрастырудың технологиялық процестері машиналарды құрастырудың жылжымалы-ағынды ұйымдастыру принципіне негізделген, ол мыналарды қамтиды:
жинақтаудың барлық технологиялық процесін жұмыс орнында құрастыру жұмыстарының белгілі бір кешенін орындайтын оператор-құрастырушылар орындайтын уақыт пен кеңістік бойынша жүйелі түрде орналасқан құрастыру операцияларының қатарына бөлу;
құрастыру құрылғылары арасында жиналатын тораптарды жылжыту және құрастырудың берілген қарқынын қамтамасыз ету үшін арнайы көлік құрылғыларын қолдану;
машиналар құрастыру үшін негізгі құрастыру конвейеріне бөлшектер мен тораптарды беру үшін арнайы көлік құрылғыларын қолдану;
құрастыру технологиялық процесін механикаландыру және автоматтандыру үшін арнайы және бірыңғай құралдар мен құрылғыларды пайдалану;
механикалық жинау цехтарында машина бөлшектерін механикалық өңдеу және тораптарын құрастыруды жүзеге асырады. Мысалы, қозғалтқыштың механикалық құрастыру цехы бөлшектерді механикалық өңдеуді және автомобиль қозғалтқышын құрастыруды, артқы көпір цехы бөлшектерді механикалық өңдеуді және автомобильдің артқы көпірлерін құрастыруды және т. б.
Өндірісті осындай ұйымдастыру кезінде барлық машинаны басты құрастыру конвейерінде ағындық құрастыру бекіту бөлшектерімен өзара қосылатын дайын жиналған тораптар мен агрегаттардан орындалады. Жаппай өндірісте машиналарды құрастыруды түйіндік, түйіндік және жалпы құрастыруға бөлу құрастырудың барлық кезеңдерінде ағындық құрастыруды негізінен жылжымалы көлік құрылғыларында (конвейерлерде) қолдануға мүмкіндік береді.
Жаппай өндірісте құрастыру конвейерлері жұмыс түрі бойынша импульсті және үздіксіз қозғалыс конвейерлеріне бөлінеді. Пульсирленген конвейерлер жинау қарқынына тең белгілі бір уақыт аралығында жұмыс құрастыру орындары арасында жиналатын түйіннің немесе машинаның мезгіл-мезгіл қозғалуын жүзеге асырады.
Тораптарды немесе машиналарды жұмыс құрастыру орындары арасында үздіксіз жылжытуға арналған конвейерлер үздіксіз қозғалады және жаппай өндірісте айтарлықтай қолданылады. Құрастыру конвейерлерінің түрі және олардың дизайны жиналатын түйіндердің немесе машиналардың дизайнына және оларды шығарудың берілген бағдарламасына байланысты таңдалады.
Жаппай өндірісте жекелеген операцияларды механикаландыру және автоматтандыру оларды механикаландырылған құрастыру құралдарымен, электр және пневматикалық көтергіштермен және жиналған торапты престеуге, тойтаруға, дәнекерлеуге, Дәнекерлеуге және бақылауға арналған арнайы механизмдер мен құрылғылармен жабдықтау арқылы жүргізіледі. Жаппай өндірісте қарапайым және күрделі тораптарды құрастыру автоматтандырылады.
Автомобиль өнеркәсібінде автомобиль тораптарын құрастыру жылжымалы конвейерлерде жүргізіледі. Құрастыру процесі толығымен механикаландырылған, мысалы, арбалары бар жабық тізбекті конвейерде автомобильдердің беріліс қораптарын жинаңыз.
Құрастыру процесінде оларға орнатылған бұрылмалы құрылғылары бар арбалар құрастыру жұмыс орындары арасында мезгіл-мезгіл немесе үздіксіз қозғалатын тізбекпен қозғалады. Жұмысшы-жинаушылар конвейердің екі жағында орналасады, әрбір құрастыру операциясын орындау уақыты тораптардың ауысымға шығарылу қарқынына тең немесе еселі болады.
Құрастыру операцияларының барлық тәсілдері механикаландырылған, мысалы гайкаларды, болттарды бұрау құрастыру конвейерінің үстінде орналасқан монорельс бойынша қозғалатын құрылғыларға бекітілген арнайы балансирлерге ілінген электр қосқыштармен жүргізіледі.
Құрастырудың ағынды желісінің бойында қосалқы жұмыс орындары орналастырылады, оларда беріліс қораптарының жеке қосалқы тораптарын іріктеу жүргізіледі. Құрастыру түріне байланысты пневматикалық және эксцентрлік престері бар Арнайы құрастыру стендтері редукторларды, жеңдерді роликтерге басу үшін қолданылады. Жылдамдық қораптарын сынау арнайы стендтерде жүргізіледі.
2 Автоматтандыру және басқару
2.1 Дәнекерлеу сапасын бақылау кезінде автоматтандыруды қолдану ерекшеліктері
Машиналарды құрастыруды механикаландыру деп еңбек өнімділігінің өсуін, құрастырушылардың еңбек жағдайларын жақсартуды, машиналар өндірісін ұлғайтуды, құрастыру жұмыстарының өзіндік құнын төмендетуді және шығарылатын өнімнің сапасын жақсартуды арттыратын механикаландырылған жабдықты тораптық және жалпы құрастыруда қолдану деп түсіну керек.
Құрастырудың технологиялық процестерін механикаландыру жеке операцияларда да, барлық құрастыру операцияларында да жүргізілуі мүмкін. Машина жасау өнеркәсібіндегі құрастыру процестері бөлшектерді механикалық өңдеудің технологиялық процестерін механикаландыру мен автоматтандырудан артта қалады. Құрастыру процестерін механикаландыру және автоматтандыру жұмысшылардың өнімділігін арттырады, олардың жұмыс жағдайларын жақсартады, құрастырушы жұмысшылардың санын азайтады, өнім сапасын арттырады, құрастыру цехының нақты ауданын азайтады, өнімнің өзіндік құнын төмендетеді.
Жеке құрастыру жұмыстарын автоматтандыру жүзеге асырылатын құрастыру процестерін шағын автоматтандыруды қолдану аз нәтиже береді. Сонымен қатар, жұмысшылардың еңбек жағдайлары жеңілдетіліп, жиналған өнімдердің сапасы жақсарады, бірақ жұмысшы жинаушылардың саны азаймайды. Құрастыру жұмыстарын автоматтандырудың ең жоғары сатысы барлық негізгі және қосалқы құрастыру жұмыстарын кешенді автоматтандыру болып табылады.
Бұл ретте адамның қатысуынсыз құрастыруды орындайтын құрастыру автоматтарын немесе автоматты желілерді пайдалана отырып, торапты немесе бұйымды құрастырудың барлық операцияларын автоматтандыру жүргізіледі. Реттеуші жұмысшылардың функциялары автоматты құрастыру құрылғыларының дұрыс жұмысын, оларды баптауды, бункерлерді бөлшектермен жүктеуді бақылауға дейін азаяды.
Құрастыру процестерін кешенді автоматтандырудағы ең үлкен техникалық-экономикалық нәтиже құрастыру операцияларының бүкіл кешенін орындау үшін автоматты құрастыру желілерін қолданудан алынады. Құрастыру процестерін механикаландыру мен автоматтандыруды кеңінен қолдану жаппай өндірісте, аз - сериялық өндірісте, аз - жеке өндірісте.
Дәнекерлеу сапасы қарастырылған нысандардың қауіпсіздігін, сенімділігі мен ұзақ мерзімділігін қамтамасыз етудің негізгі көрсеткіштерінің бірі болып табылады. Дәнекерлеу көптеген ақауларды жасыруы мүмкін. Бақылау нәтижесінде дәнекерленген құрылымның барлық ақауларын анықтау қажет, бұл жоғары дәлдікті және сенімді өлшеу жабдықтарын қажет етеді.
Металл конструкцияларының ақауларына мыналар жатады: пішін мен мөлшердің бұзылуы, кесу, күйдіру, ағу, сыртқы кеуектілік, аяқталмаған кратерлер, шлак қосындылары, тігіс бетіндегі жарықтар және ішкі жарықтар, сынықтар, тігіс металының күйіп кетуі және қызып кетуі. Жарықтар ең қауіпті және қолайсыз ақау болып табылады, өйткені олар дамуға бейім, бұл құрылымдардың бұзылуына әкеледі.
Бақылаудың ең ұтымды схемалары - 5-суретте көрсетілген: а - түйіспелі қосылыстарды бақылау үшін; б - бұрыштық және таңбалы қосылыстарды бақылау үшін.
а) б)
Сурет 5 - Түйіспелі және бұрыштық дәнекерленген қосылыстарды бақылау схемалары
Бақылау жүйесі бөлек-біріктірілген пьезоэлектрлік түрлендіргіштері (ПЭТ) бар жаңғырық-айналы дыбыстау әдісін қолдану арқылы әзірленген. Біріктірілген эмитент сенсоры мен қабылдағыш сенсоры-бұл автоматтандырылған жүйенің сканерлеу басы.
Негізгі артықшылықтары мынадай:
УЗ реакциясы беріктіктің бұзылу себебіне тікелей байланысты. НК барлық басқа әдістері ақаудың электромагниттік өріске немесе сынақ затына жанама әсеріне негізделген құбылыстарды қолданады. Ультрадыбыстық дефектоскопиядағы жағдай басқаша: ультрадыбыстық толқындардың таралу фактісі заттағы серпімді байланыстарға негізделген. Бұл қатты дененің беріктігін қамтамасыз ететін серпімді байланыстар. Ақаудың пайда болуы бұл байланыстарды бұзады және ультрадыбыстық шағылысуды тудырады. Сондықтан УЗ 10"5...10"4 мм ашылуымен жарықтарды анықтай алады (кез-келген басқа бұзбайтын әдіске қарағанда жұқа), сонымен қатар басқа затпен толтырылған ақауларды анықтау.
Электр өткізгіштігіне, диэлектрлік және магниттік өткізгіштігіне қарамастан, әртүрлі металл және металл емес материалдардан (болаттан көбікке дейін) жасалған бұйымдарды бақылау мүмкіндігі.
УЗ бірнеше метр қашықтықта біртекті ұсақ түйіршікті құрылымы бар материалдарға ену және олардағы ақауларды анықтау мүмкіндігі НК әдістері үшін рекордтық үлкен қалыңдық.
Беткі және ішкі ақауларды анықтау мүмкіндігі. НК барлық басқа әдістері (радиациядан басқа) тек беткі және жер астындағы ақауларды анықтайды.
Орындаушылар мен айналадағылар үшін қауіпсіздік.
Бақылаудың салыстырмалы түрде аз шығындары. Контактілі Сұйықтықтан және өте берік түрлендіргіштерден басқа, шығын материалдары қажет емес.
Ұтқырлық және бейімделу: бақылауды орындау мүмкіндігі, мысалы, биіктікте, монтаж жағдайында, температураның кең диапазонында.
Автоматтандырудың салыстырмалы жеңілдігі. Бұл ретте УК-ның ғана жол беріп отыр вихретоковому әдісі және магнитному әдісі с электромагнитті түрлендіргіштерін.
Ең алдымен жоғары жиілікті әдістерге қатысты ультрадыбыстық әдістердің негізгі кемшіліктері:
трудность или невозможность контроля изделий из неоднородных, крупнозернистых материалов (нетермообработанных литых металлов, например аустенитных сталей, некоторых типов чугунов и т.п.);
требование ровной, гладкой поверхности ввода изделия;
трудность или невозможность контроля изделий малых размеров и сложной конфигурации;
при традиционном ручном контроле - отсутствие объективного документа о факте выполнения контроля и его результатах, подобного рентгеновской пленке;
трудность или невозможность определения характера дефекта и его реальных размеров.
Ерекшелігі УЗ-бақылау көп дәрежеде қарағанда басқа бұзбайтын әдістері болып табылады, яғни қандай да бір ақаулар мен дұрыс сараланады белгілі бір дәрежесі бар ықтималдығы, яғни 100 %-дық анық. Мұның себептері дефектоскопистің субъективті қателіктерінде де, объективті қателіктерде де, яғни дефектоскопист пен аппаратураға тәуелді емес. Бұл қателіктер сәйкессіздіктердегі ультрадыбыстық дифракцияның ерекшелігімен және ОК материалының ерекшелігімен байланысты.
УК-ның аталған кемшіліктері көбінесе соңғы уақыттағы техникалық жетістіктердің, атап айтқанда ақпаратты өңдеудің, сақтаудың және ұсынудың заманауи әдістерінің арқасында жеңіледі.
2.2 Дәнекерленген қосылыстың сапасын бақылаудың құрылымдық схемасын әзірлеу
Ультрадыбыстық бақылау әдісін (УДБ) қолдана отырып, дәнекерленген қосылысты бақылаудың автоматтандырылған жүйесінің құрылымдық схемасы 6-суретте көрсетілген.
Схемаға мыналар кіреді:
ДИ-ультрадыбыстық датчик-сигнал шығарғыш;
ГИмп. - импульстар генераторы;
ДП - ультрадыбыстық сенсор-сигнал қабылдағышы;
ШД - сканерлеу басының қозғалтқышы;
Пр.ШД - қадамдық қозғалтқыш жетегі;
Энкод. - кодтаушы (сканерлеу басының орналасу сенсоры);
Усил. - сигнал күшейткіші;
Фильт. - жүйе сүзгісі;
АЦП - аналогты-сандық түрлендіргіш;
Ист. пит. - қуат көзі +24 В;
ПК - дербес компьютер;
Сигнал. - дабыл;
УВыв. - ақпаратты шығару құрылғылары;
УВод. - ақпаратты енгізу құрылғылары.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz