Нейрондар туралы жалпы түсініктер

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

РЕФЕРАТ
Тақырыбы: Нейрондар. Орталық жүйке жүйесін зерттеу тәсілдері.

Дайындаған:Әнуарбеков М.
Тобы:102Б
Қабылдаған:Б.Ақтан

Жоспары:

1.Нейрондар туралы жалпы түсініктер.Синпстар.Аксон.Дендрит
2.Орталық жүйке-жүйесі
3.Орталық жүйке-жүйесін зерттеу тәсілдері

1. Нейрондар ( neuronum бұл атауды Вильгельм фон Вальдейер берді ) немесе нейроциттер - жүйке ұлпасының негізгі құрылым , қызмет бірлігі , көлемі ұсақ , дене диаметрі 4-5 мкм - ден ( мишық түйіршікті жасушасы ) ірі , дене диаметрі 140 мкм ( ми қыртысындағы алып көп жақты ( пирамида тәрізді ) жасушалар ) . туғаннан кейін бөліну қабілетін жоғалтады, тіршілікте оның саны көбеймейді ,қайта азаяды .
Нейрондардың елуі қалыпты жағдайда аз кездеседі , ол қалытты -апоптоз ( грек . apoptosis - түсетін мезгіл ) механизмімен іске асады .
Жетілген нейрондар қабылдағыш қызмет атқаратын сырт қабығынан - невролеммадан ( плазмолеммадан ) , денесінен ( corpus , перикарионнан ) , өсінділерінен тұрады . Жүйке жүйесі әр бөліміндегі нейрондар перикарион түрі , оның көлемі , есінділерінің саны , жалғама байланысы ,дендриттердің тармақталуы және бөлетін селбестiргiшiмен өзгешеленеді.
Перикарионның құрамына ядро және цитоплазма кіреді . Нейронның әдетте бір , ірі , дөңгелек ақшыл , 3 ірі ядрошықтары бар , хроматині аз , цитоплазманың ортасында орналасатын ядросы болады , Мұндай құрылым ерекшеліктері нейрон ядросындағы ДНҚ молекуласындағы бірізділіктің иРНҚ молекуласына жазылуы жоғары қарқында жүретінін көрсетеді . Ұрғашы мал нейрон ядрошығының жанында Х - хромосома сақтайтын, ірі хроматин үйіндісі - Барра денешігі болады.
Нейронның цитоплазмасында мына тұрақты қосындылар : түйіршікті эндоплазмалық тор ( Франц Ниссль рибосомаларды метилен кегімен бояп , алғашқы болып көргендіктен , оны Ниссль заты немесе тигроид деп атайды . Тигроид деп атау қате , себебі перикарионды Ниссль тәсілімен бояғанда , жолбарысқа емес , жыртқыш мысық терісі , дақты қабыланға ұқсас болады ) , Гольджи аппараты , көптеген митохондрийлер ( нейрондар қуатын зат алмасудағы ауада қамтамасыз ететіндіктен , ол оттек жетіспеуіне өте сезгіш болады ) , лизосомалар , жасуша орталығы ( центросома , нейрондарда болып , микротүтікшелер құрастырады ) , цитоқаңқа ( нейротүтікшелер , микро- , аралық нейрофиламенттерді бекіткенде , бір - бірімен жабысып , шоқтар түзіп , күміс тұздарымен бояғанда жасанды құрылым жіпшелер құрады да , қалыңдығы 0,5-3 мкм нейрофибриллдер деп аталады ) және тұрақсыз қосындылар ( май тамшысы , липофусцин түйіршіктері және нейромеланин ) сақталады .

3
Перикарионнан екі өсінді - дендриттер ( dendritum , dendror - ағаш ) және аксон ( грек . ахоп - өсінді , нейрит neuritumi ) тарайды .Олар жалғама ( синапс , грек synapsis - қосылу , байланыс ) құруға қатысады .
Аксон - әдетте жалғыз , ұзын ( бірнеше мкм - ден 1-2 м дейін жетеді ) , бойы тармақталмайды , тармақталған ұшында жалғама көпіршіктері болып , онда перикарионнан келген тітіркеністер сақталады .
Дендриттер - өте тармақталған , қысқа өсінділер , тітіркеністі қабылдап , перикарионға жеткізеді , онда түйіршікті , түйіршіксіз эндоплазмалық тор , рибосома құрамбөліктері , Гольджи аппараты болады .
Нейрондар құрылым , қызмет , биохимиялық белгілеріне орай жіктеледі . Құрылым жіктелуінде өсінділер саны алынады өсіндісі жоқ алғашқы нейробластар - аполярлы , бір өсінділілер ( кез торлы қабығының амақрин нейрондары , иіс сезу буылтығындағы шумақша аралық нейрондары ) - униполярлы ( unipolare ) ; жалған бір өсінділі ( жұлын түйіні нейрондарыі ) - псевдоуниполярлы , екі есінділілер ( иіс сезу нейрондары ) - биполярлы ( bipolare ) ; көп өсінділі ( ұршық тәрізді , жұлдызша , алмұрт , пирамида тәрізді және басқа ) - мультиполярлы ( multipolare ) болып жіктеледі.
Нейрондар атқаратын қызметіне сай ( рефлекторлық доғадағы орнына байланысты ) , үш топқа ( сезімтал - Миға бағытталған , сыртқы , ішкі орта әсерлерінен түзілген тітіркөністерді қабылдап , оны перикарионда өңдеп , аксонмен екінші , үшінші нейрондарға жеткізеді , қозуды шеткі ағзалардан орталық жүйке жүйесіне өткізеді ) , қозғалтқыш ( шетке бағытталған , тітіркеніске жауап беретін ағзаларға ( қаңқалық бұлшық ет , қан тамырлары ) хабарды өткізеді , қозуды бұлшық еттер мен бездерге жеткізеді ) , аралық ( нейрондар арасындағы байланысты түзеді - байланыстырғыш қозуды сөзімтал нейрондардан қозғалтқыш нейрондарға өтюзеді ) деп бөлінеді . Нейронның бойымен қозу тек бір бағыт бойынша , былай өтеді : дендриттер -- дене - аксон .
Биохимиялық жіктелу нейрондар жалғамасында тітіркеністі өткізуде қолданылатын селбестіргіштердің химиялық ерекшеліктеріне негізделген , Оның басты сипатмежесі ( критерий ) -нақты селбіргіштер түзіп , жалғама көпіршігіне жинап , жалғама саңылауына шығару . Селбіргіші ацетилхолин болатын нейрон тобын - холинергиялық , норадреналин адренергиялық , серотонин - серотонинергиялык , дофамин - дофаминергиялық , гамма - аминді май қышқылы болса - ГАМҚ - ергиялық , АТФ , оның туындылары болатынын - пуринергиялық , субстанциялық энкефалин және эндорфин нейропептид болатынын - пептидeргиялық деп бөледі .

4
2. Орталық жүйке жүйесі ми мен жұлыннан тұрады . Жұлын омыртқа өзегінде орналасқан ұзындығы ересек адамда жарты метрге жуық , салмағы 37-38 г. жұлынның жоғарғы жағы сопақша мимен жалғасады да төмеңгі ұшы шашақтанып омыртқа тұсында бітеді . Жұлын арасы қосылып кеткен симметриялы оң және сол жақ екі жарты бөлімдерден тұрады.
Адамның жұлыны 31-33 сегменттен ( лат . сегментум -- бөлік , кесінді ) тұрады 8 мойын , 12 кеуде , 5 бел , 5 сегізкөз жөне 1-3 құйымшақ бөлімдері . Әрбір бөлімнен қос - қостан шыққан нерв түйіндері екі жұлын нервтеріне айналады ( орталыққа тебетін немесе сезгіш және орталықтан тебетін немесе қозғаушы нервтер ) . Жұлын омыртқа жотасынан қысқалау болғандықтан аталған бөлімдер омыртқаның аттарына сәйкес келмейді . Жұлын нервтері жұлын өзегінен шығып ( 1 - жұптан басқасы ) дененің терісін , аяқ қолдарын , дене тұлғасының еттерін нервтен қамтамасыз етеді . Әрбір бөлім дененің өзіне тән жерлерін нервтендіреді.
Жұлын 10 жасқа келгенде екі есе ұзарады . Оның өсуі алғашқы жылы өте күшті болады да , 2-3 жасқа келген баланың жұлыны 14 г болады ( жаңа туған нәрестеде не бары 28-29r ) . 4-6 жасқа келгенде , жұлынның дамуы аяқталуға жақын деуге болады . Дегенмен оның толық жетілуі 20 жаска жуықтағанда аяқталады Осы мерзімде жұлын 8 есе көбейеді .
Жұлын жүйке жүйесінің маңызды бөлімдерінің бірі- түрлі нерв әрекеттерінің бағытталуы мен реттелуі жұлын арқылы іске асады . Себебі жұлын өткізгіштік қызмет атқарады да , оның бойымен дененің барлық жерінен миға нерв импульстері тасылады , ал мидан бүкіл дененің еттерін козғайтын нерв импульстері мүшелерге барып , олардың қызметін реттейді . Бұларға қоса , жұлында адамның қарапайым рефлекстерінің орталықтары орналасқан ( айталық , тізе рефлексі ) . Адам өмірі үшін маңызды зәр шығару , жыныс мүшесінің эрекциясы , эякуляция ( шәуһет шығару ) т.с.с рефлекстер жұлынның қатысуымен орындалады .
Дененің қаңқасының бұлшық еттерінің тонусын сақтайтын организм үшін аса маңызды рефлекстер де осы жұлындағы орталықтардың қатысуына байланысты , Жұлынның қозғаушы орталықтарынан үнемі келіп тұратын нерв импульстеріне байланысты адам кеңістікте белгілі орын алып қозғала алады .
Ішкі мүшелердің вегетативтік рефлекстері де жұлын арқылы орындалады ( жүрек - қан тамырлары , ас қорыту , зәр шығару т.б. рефлекстер ) .

5
Адамның миы орталық жүйке жүйесінің ең негізгі маңызды бөлігі . Одан 12 жұп нервтер шығып , миды көптеген іші мүшелермен , беттің , мойынның еттерімен , тілмен , көзбен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.