Ғаламдық жылынуды болжау әдістері
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
№62 Н.Төреқұлов атындағы Жалпы орта білім беретін мектебінің
10а СЫНЫП ОҚУШЫСЫ
Алтаева Султана
Әлемдік жылыну жағдайын алдын-алу шаралары
Бағыты: Жаратылыстану ғылымдары
Секциясы: География - Экология
Ғылыми жетекшісі:
География пәні мұғалімі Ходжаева А.
Ғылыми кеңесшісі: М. Әуезов атындағы ОҚУ - нің,
Экология кафедрасының
меңгерушісі, доцент:Шынғысбаева Ж.А
Шымкент - 2021 ж
№62 Н.Төреқұлов атындағы Жалпы орта білім беретін мектебінің 10а сынып оқушысы Әлемдік жылыну жағдайын алдын-алу шараларытақырыбы бойынша дайындалған ғылыми-зерттеу жұмысына
П І К І Р
10а сынып оқушысы Алтаева Султана Әлемдік жылыну жағдайын алдын-алу шараларытақырыбында жүргізген ғылыми жұмысы үлкен нәтижеге жеткен. Ғылыми ізденіс жүргізу барысында, ізденуші жұмысты жүйелі және жоспарлы түрде ұқыпты және тиянақты түрде жүзеге асырғаны ұсынылған жұмыстың мазмұны мен ізденістерінен көрініс тапқан.
Ұсынылған жұмыстың теориялық бөлімінде оқушы, Қазақстандағы экологиялық проблемалар мен оларды шешу жолдарын толық ашу мақсатында осы ғылыми жобаның өзектілігін, міндеттері мен практикалық маңызын толықтай қамтып өткен. Оқушының ізденуіне ғылыми жетекші А. Ходжаева тарапынан дұрыс және нақты бағыт-бағдар берілгені байқалады. Осының нәтижесінде ізденуші жан - жақты зерттеу жүргізіп, үлкен жетістіктерге жеткен.
Оқушының ғылыми - зерттеу жұмыстары мен ізденістерін жүргізу барысында көптеген ғылыми деректерді тәжірибе жүзінде салыстырмалы түрде зерделеп отырғаны көңіл толтырарлық іс деп айтуға болады. Осыған байланысты ізденуші оқушының аталған еңбегігеографиялық және экологиялық ғылымдар саласында, соның ішінде жас ғалымдардың қызығушылығын арттыруына өз үлесін қосады деп ойлаймыз.
Ұсынылып отырған ғылыми-зерттеу жұмысында автордың ғылыми ізденістері тереңдігімен және ерекше ізденуімен өзгешеленеді, зерттеу барысында алынған практикалық нәтижелері ғылыми бағыттың теориялық негіздемесімен ұштасып қана қоймай, сонымен бірге ізденуші өз тарапынан тақырыптың көптеген қырларын аша білген. Ұсынылып отырған ғылыми еңбек - Қоршаған ортаның ластануы, оның адам денсаулығына әсері мен оларды шешу жолдарын,экологиялық проблемалар мен олардыңадам денсаулығына әсерінанықтап, маңыздылығын көрсете отырып, қазіргі адамзат баласы үшін табиғатпен байланыстыруға, оны қорғауға шақыратын жұмыс деп білемін. Осы ізденістерге қарап, бұл жұмыс құнды, қазіргі ғылым саласында өзекті мәселені көтере білген деп есептеуге болады.Бұл ізденіс өз кезегінде, георгафиялық және экологиялық ғылыми көзқарасқа өз үлесін қосады деген оймен ұсынылып отырған ғылыми жұмысты жоғары бағалауға лайықты деп ойлаймыз.
Аталған ғылыми жоба жоба географиялық және экологиялық, өнерғылымдары саласында жас ізденушілер үшін үлкен қызмет атқарады деп сенеміз.
Рецензенттің аты-жөні:
М. Әуезов атындағы ОҚУ-нің
Экологиякафедрасының меңгерушісі: Шынғысбаева Ж.А.
АНДАТПА
Ғылыми жоба Әлемдік жылыну жағдайын алдын-алу шараларытақырыбына орындалған. Ұсынылып отырған ғылыми жұмыста - экологиялық проблемалар мен қоршаған орта ластануының, оның адам денсаулығына әсері жәнеоларды шешу жолдарықарастырылды. Осыған байланысты әдеби талдаулар жүргізіліп, қорытындылар шығарылды.
Жұмыстың жалпы көлемі 30 бет. Жұмыстың құрылымы кіріспеден, әдеби-аналитикалық шолудан, негізгі зерттеу бөлімінен, зерттеу нәтижелерінен, қорытындыдан тұрады. Жұмыста эксперименттік деректер мен мәліметтер көрсетілген.Соңында пайдаланылған әдебиеттер тізімі келтірілген.
АННОТАЦИЯ
Научный проект выполнен на тему Причины и решения глобального потепления. В предлагаемой научной работе рассмотрены экологические проблемы и загрязнение окружающей среды, его влияние на здоровье человека и пути их решения. В связи с этим был проведен литературный анализ и сделаны выводы.
Общий объем работы 30 стр. Структура работы состоит из введения, литературно-аналитического обзора, основной исследовательской части, результатов исследования, заключения. В работе представлены экспериментальные данные и подведены итоги. В конце приведен список использованной литературы.
ABSTRACT.
The scientific project was carried out on the topic "Measures to prevent global warming". The proposed scientific work considers environmental problems and environmental pollution, its impact on human health and ways to solve them. In this regard, a literary analysis was carried out and conclusions were drawn.
The total volume of work is 51 pages. The structure of the work consists of an introduction, a literary and analytical review, the main research part, the results of the study, and a conclusion. The paper presents experimental data and summarizes the results. At the end is a list of references.
М А З М Ұ Н Ы
№
БӨЛІМДЕРІ
БЕТІ
1.
Андатпа - Аннотация ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3
2.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
9
3.
І - ТАРАУ. Ғаламдық жылыну және оның салдары
11
4.
1.2. Ғаламдық жылынудың қандай фактілері бар? ... ... ... ... ... ... ... .
15
5.
ІІ - ТАРАУ.Ғаламдық жылынуды болжау әдістері
17
6.
2.1. Ғаламдық жылынуды тоқтату үшін қандай шаралар қабылдануда?
18
7.
2.3.Ғаламдық жылынуды жою жолдары
21
8.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
25
9.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...
27
№62 Н.Төреқұлов атындағы Жалпы орта білім беретін мектебінің -10а сынып оқушысы Алтаева СултанаӘлемдік жылыну жағдайын алдын-алу шаралары тақырыбы бойынша дайындалған ғылыми-ізденіс жұмысы бойыншағылыми қоғамда атқаратын зерттеу жұмысының жоспары:
рс
Жұмыс мазмұны мен зерттеу әдістері
Жұмыс істеу кестесі
1
Оқушының зерттеу әрекеті, зерттеу тәртібін түсіндіружолдары
Әр аптада
2
Таңдалған тақырып төңірегінде түсіндіру жұмыстары
Әр аптада
3
Ізденіс иіріміне ғылыми тұрғыды бағыт бағдар беру
Әр аптада
4
Жаңашылдық ғылым мен техниканың жетістіктерін тиімді пайдалану жолдары
Әр аптада
5
Кітапханамен байланыс жұмыстары. Еріктілік принципін тиімді пайдалану
Әр аптада
7
Тақырып бойынша ізденістерін ғылыми тұрғыда жүйелеу жолдарын қолға алу
Әр аптада
8
Өзара пікір алмасу дидактикалық шығармашылық әрекетін жандандыру (яғни, оқу материалдарын, оны оқушыларға беру мен меңгеругебайланысты әртүрлі амалдарды іріктеу және құрылымдау жөніндегі оқыту әрекетін қолға алу)
Әр аптада
9
Жеке бас ерекшеліктерін ескеру, жоспарлау. Өз бетімен жұмыс жасауына мүмкіндік беру, тәжірибені игеруіне көмектесу
Әр аптада
10
Әлемдік жылыну жағдайының алдын-алу шаралары саласында білім беруді жандандыру білім берудің тиімділігі, яғни идеялар менжаңалықтар жасалынып тексеруден өткізуді жүзеге асыру.
Әр аптада
11
Кітапханада әдебиеттермен, ғылыми дерек көздермен Интернетпен ізденіс жұмыстарын жүргізу
Әр аптада
№62 Н.Төреқұлов атындағы Жалпы орта білім беретін мектебінің ғылыми
жұмыстар жөніндегі орынбасары:
Ғылыми жетекшісі:А.Ходжаева
Жұмыстың ғылыми мағлұматтары:
Бүгінгі таңда экологиялық проблема адамзат баласы үшін ең өзекті де өткірмәселе болып отыр. Қазақстанның ғана емес бүкіл жер жүзінің экологиялық проблемалары және оларды шешу жолдары - ғаламдық міндеттер қатарына еніп отыр.
Қазіргі кезде әлемдік жылыну жағдайын, қоршаған ортаның экологиялық жағдайы кімді болса да толғандыратын проблемаға айналып отыр. Адамның қоршаған ортаға әсері қауіпті сипат алуда. Болашақ ұрпақтардың мүдделері үшін жер мен оның қойнауларын, су ресурстарын, өсімдік пен жануарлар дүниесін қорғау және ұтымды пайдалану, ауа мен суды таза сақтау, табиғат байлықтарының молаюын қамтамасыз ету және қоршаған ортаны жақсарту үшін қажетті шаралар қолдану керектігі жөніндегі мәселелердің бір қатары бүгінгі күн тәртібіндегі ғаламдық проблемалар болып табылады.
Аталмыш проблеманың пайда болуының басты алғышарты - қоршаған ортаға адамзат перзентінің антропогендік және техногендік ықпалдарының ұзақ жылдар бойы тигізіп келген әсері деп тұжырым жасауымызға болады.
Тақырыптың өзектілігі.
Қазіргі кезде ғаламдық жылынудың экологиялық жағдайы кімді болса да толғандыратын өзекті проблемаға айналып отыр. Адамның қоршаған ортаға әсері қауіпті сипат алуда. Болашақ ұрпақтардың мүдделері үшін жер мен оның қойнауларын, су ресурстарын, өсімдік пен жануарлар дүниесін қорғау және ұтымды пайдалану, ауа мен суды таза сақтау, табиғат байлықтарының молаюын қамтамасыз ету және ғаламдық жылынудың алдын алу үшін қажетті шаралар қолдану керектігі жөніндегі мәселелердің бір қатары бүгінгі күн тәртібіндегі ғаламдық проблемалар болып табылады, сондықтан аталған ғылыми жұмыс өзекті деп таңдап алынды.
Зерттеудің мақсаты
Мақсатымыз - жылынудың экологияға әсерінен қалай құтылуға болады? Табиғатты қалай қалпына келтіруге болады? - деген күрделі сұрақтарға жауап іздеу. Бұл өте күрделі мәселе. Бұл үшін ең алдымен, адамдардың табиғатқа деген көзқарасын өзгертіп, дұрыстау керек, тәрбиелеу керек. Қазіргі заманға сай экологиялық идеология қажет. Осыған орай, біз жас ұрпақты кішкентай кезінен бастап табиғатты сүюге тәрбиелеумақсатымен,әрбірадамның миында, қанында, көз қарасында қоршаған ортаны бүлдірмеу көзқарасты қалыптастыру. Адамдар арасында туған өңір табиғатын қорғауға деген белсенділігін арттыру.Адамдардың көздерін, адамды табиғаттың бір бөлшегі екендігіне жеткізуге бағытталған зерттеу, зерделеу жұмыстарын жүргізу.
Зерттеу міндеттері:
Ғылыми жұмысыста келесі міндеттер қойылды:
адамдардың, оқушылардың ақыл-ойы, танымдық қабілетін, эстетикалық қасиеттерін, табиғат пен қоршаған ортаны сүю көзқарастарын қалыптастыру.
оқушыларға экологиялық білім беру және экологиялық талғам мен экологиялық тәрбие жұмыстарын жетілдіру.
әр түрлі экологиялық факторларды қарастыру және олардың адам денсаулығына әсерін бағалау.
канцерогенді факторларға, сондай-ақ адамдардың денсаулығына қоршаған орта факторларының әсер етуіне ерекше назар аудару.
осы факторлардың зиянды әсерін болдырмау үшін кейбір шараларды ұсыну.
Экология саласында зерттеу деңгейін тереңдете отырып, экологиялық білім мен сауаттылықты жақсарту, арттыру.
Табиғат байлықтарының молаюын қамтамасыз ету және ғаламдық жылыеудың алдын алу үшін қажетті шаралар бойынша таным белсенділігін қалыптастыру.
Зерттеудің жаңалығы:
Болашақ ұрпақтардың мүдделері үшін жер мен оның қойнауларын, су ресурстарын, өсімдік пен жануарлар дүниесін қорғау және ұтымды пайдалану, ауа мен суды таза сақтау, табиғат байлықтарының молаюын қамтамасыз ету және қоршаған ортаны жақсарту үшін қажетті шаралар қолдану керектігі жөніндегі мәселелердің бір қатары бүгінгі күн тәртібіндегі ғаламдық проблемалар болып табылады.
Зерттеу әдістері мен нысаны:
Материалдарды іздену, іріктеу; талдау; сипаттау; саралау, жинақтау, жалпылау;
Қазақстандағы экологиялық проблемалар мен оларды шешу жолдарында іздену бағыттарын зерттеу.
Ғылыми жұмыстың тәжірибелік құндылығы:
Экологиялық іздену жұмыстары арқылы ғаламдық жылыну проблемасының алдын алу мен табиғат байлығын байланыстырып ләззат алуға, оны сезінуге, оқушыларды шын көркемдіктен жалған көркемдікті ажырата білуге, яғни сұлулықты қабылдауға, түсінуге талпындырады. Оқушылардың қоршаған орта мен табиғатты сүю дүниетанымын қалыптастыруға және эстетикалық көзқарасының артуына көмегін тигізеді.
Күтілетін нәтижелер.
+ Қазақстанның экологиялық апатты аймақтары, ауасы, өзен-көлдері, топырағының экологиясы, ластану жөнінде нақты мәліметтер жинақталады.
+ Ауа, су, жер ресурстарының ластанбау жолдары ұсынылады;
+ Өз елінің табиғи байлықтарын жіктей алады;
+ Өсімдіктер мен жануарлар дүниесін қорғауға ат салысады;
+ Өлкелік серуен, саяхат жасау барысында бақылаулар жүргізе отырып, қорытынды есеп жасайды;
+ Өлкенің және жергілікті жердің экологиялық жағдайы нашар жерлерді белгілеп көрсетеді;
+ Экологиялық мәселелер жөнінде ғылыми ізденістер жүргізеді;
+ Ғылыми мақалалар және ғылыми зерттеу жұмыстарын жазады;
Ғылыми жұмыстың құрылымы:
Ғылыми жұмыстың құрылымы: кіріспеден, әдеби аналитикалық шолу мен талдаудан, негізгі бөлімнен, зерттеу бөлімі мен алынған нәтижелерді талдаудан,қорытындыдан және әдебиеттер тізімінен құралған
КІРІСПЕ
Бүгінгі таңда экологиялық проблема адамзат баласы үшін ең өткір тақырып болып отыр. Дүние жүзілік экологиялық проблемалары және оларды шешу жолдары - ғаламдық міндеттер қатарында.
Қазіргі кезде қоршаған ортаның экологиялық жағдайы кімді болса да толғандыратын проблемаға айналып отыр. Адамның қоршаған ортаға әсері қауіпті сипат алуда. Болашақ ұрпақтардың мүдделері үшін Қазақстанда жер мен оның қойнауларын, су ресурстарын, өсімдік пен жануарлар дүниесін қорғау және ұтымды пайдалану, ауа мен суды таза сақтау, табиғат байлықтарының молаюын қамтамасыз ету және қоршаған ортаны жақсарту үшін қажетті шаралар қолдану керектігі жөніндегі мәселелердің бір қатары бүгінгі күн тәртібіндегі ғаламдық проблемалар көзі болып табылады.
Ғылым мен техниканың ғаламат жетістіктері және шапшаң дамуы, адамзаттың барған сайын аш көздікпен табиғатты тонауы, биосферадағы жаратылыстың тепе-тендік заңдарын бұзды. Осылардың нәтижесінде жеріміздің ауасы тарылып, өзен-көлі бүлініп, жайылымдардың топырағы тілініп, қоршаған ортамыз көз алдымызда азып-тоза бастады. Мұның соңы азынаған желге, ащы және улы жаңбырға, ормандардың мезгілсіз қурауына, ауа райының бұзылуына, қоршаған ортаның әр түрлі улы қосылыстармен ластануына әкеліп соқтырды. Қоршаған ортадағы тепе-теңдіктер бұзылды. Адамдардың денсаулығы нашарлап аурулардың түрлері және саны көбейді.
Аталмыш проблеманың пайда болуының басты алғышарты - қоршаған ортаға адамзат перзентінің антропогендік және техногендік ықпалдарының ұзақ жылдар бойы тигізіп келген әсері деп тұжырым жасауымызға болады.
ХХ ғасырдың аяғы мен ХХІ ғасырдың басында адамзаттың шаруашылық әрекеттері мен өндірістік қатынастарының ғылыми-техникалық жаңару биігіне көтерілуі - экономикалық реформалардың ерекше сипат алуына түрткі болды.
Ластағыш затардың негізгі көздері - өнеркәсіп, автокөліктер, зауыт, жылу энергетикасы, соғыс қаруларын сынау, космос корабльдері мен ұшақтар т.б. жоғарыда аталған объектілерден атмосфераға түскен заттар ауа құрмынындағы компоненттердің қатысуымен химиялық немесе фотохимиялық өзгерістерге ұшырайды. Содан соң пайда болған химиялық өнімдер суға, жерге түсіп, барлық тірі организмдерді, ғимараттарды, құрылыс материалдарын бүлдіреді.
Атмосфера құрамындағы оттегі мен көмірқышқыл газының тұрақты болуы жалпы ауа бассейінінің тепе-теңдігіне әсер етеді. Мәселен, оттегі тірі организмдер үшін тыныс алуды қамтамасыз ете отырып, топырақ пен судағы бүкіл химиялық реакцияға қатысады. Оттегі жетіспеген жағдайда барлық тіршілік иелері, өсімдіктер, жан - жануарлар мен адамдар тұншыға бастайды. Оның өндіруші көзі - жасыл өсімдіктер әлеміндегі үздіксіз жүріп жатқан фотосинтез үрдісі. Көмірқышқыл газының да ауадағы шекті мөлшері көбейсе адамдар мен жануарлардың тыныс алуы нашарлайды. Сондықтан ауа құрамындағы негізгі екі газдың тепе-теңдік мөлшері қатаң сақталуы тиіс. Міне, осы жағдайлардан бүкіл әлемдегі атмосфера экологиялық дағдарысқа ұшырап отыр. Ауаны ластауға жер шарындағы мемлекеттер өзінің экономикалық даму деңгейіне қарай түрліше үлес қосып отыр.
Бүгінгі таңда атмосфера ауасының тазалық сапасы бұрынғы кезден нашарлауда. Оның негізгі себептері - ауаға адамның іс-әрекетінен болатын әр түрлі газдардың шығарылуы. Оларды біз ауаны ластағыш заттар дейміз. Негізінен атмосфераның адам үшін атқаратын қыземті өте жоғары. Атмосфера - бүкіл әлемді таза ауамен қамтамасыз ете отырып, тіршілікке қажетті газ элементтерімен байыттырады және Жерді метеорит әсерлерінен, күн және ғарыштан келетін түрлі зиянды сәулелерден қорғайды, зат және энергия алмасуларын, ауа райының қызметін реттеп, жалпы жер шарындағы тұрақтылықты үйлестіріп,реттеп отырады.
Біз қоршаған ортаға үнемі әсер ететін әлемде өмір сүріп жатырмыз: біз бір нәрсені өзгертеміз, бір нәрсені түрлендіреміз, бір нәрсе жасаймыз...бір нәрсені бұзамыз, ластаймыз, жоямыз. Бірақ мұндай әсер тек бір жақты байланыспен шектелмейді, біз де жауап ретінде қоршаған ортадан кері әсер аламыз. Кейде бұл табиғаттың табиғи процестері, біз одан аулақ бола алмаймыз, ал кейде бұл біздің әрекеттерімізге жауап болып табылады, табиғат адамзаттың өз іс-әрекеттерін кепілге алады, яғни бізді өз қызметіміздің кепіліне айналдырады. Қоршаған орта факторлары адамға құрсақта жатқанда әсер ете бастайды және өмірден кейін де оның денесіне әсер етеді. Осы факторлардың әсерінен адамның фенотипі қалыптасады: оның дене бітімі, денсаулық деңгейі, ағзадағы биохимиялық процестердің ерекшеліктері.
Қоршаған орта адам ағзасына оң және теріс әсер етуі мүмкін. Көптеген аурулардың қолайсыз табиғи және антропогендік факторлардың әсерінен пайда болып, қалыптасатыны даусыз.
І - ТАРАУ. Ғаламдық жылыну және оның салдары
Ғаламдық жылыну дегеніміз - парниктік газдар шығарындыларының, ең алдымен көміртегі диоксиді мен метанның ұзақ мерзімді, кумулятивті әсері, олар атмосферада жиналып, күннің жылуын ұстап тұрған кезде жердің температурасына әсер етеді. Бұл тақырып бұрыннан қызу талқыланып келеді. Кейбіреулер бұл шынымен болып жатыр ма деп ойлайды, егер солай болса, адамның барлық әрекеттері, табиғат құбылыстары немесе екеуі де ме?
Біз жаһандық жылыну туралы сөйлескенде, осы жаздағы ауа температурасы өткен жылмен салыстырғанда сәл жоғары деп айтпаймыз. Біз климаттың өзгеруі, қоршаған орта мен атмосферада бір маусымда ғана емес, ұзақ уақыт, онжылдықтар ішінде болатын өзгерістер туралы айтып отырмыз. Климаттың өзгеруі планетаның гидрологиясы мен биологиясына әсер етеді - барлығы, соның ішінде жел, жаңбыр және температура өзара байланысты. Ғалымдар Жердің климаты ұзақ өзгермелі тарихқа ие: мұз дәуіріндегі ең төменгі температурадан өте жоғары деңгейге дейін. Бұл өзгерістер кейде бірнеше ондаған жылдар ішінде орын алып, кейде мыңдаған жылдарға созылды. Қазіргі климаттың өзгеруінен не күтуге болады?
Біздің климаттық жағдайымызды зерттейтін ғалымдар айналамызда болып жатқан өзгерістерді бақылап, өлшейді. Мәселен, тау мұздықтары 150 жыл бұрынғыға қарағанда әлдеқайда аз болды, ал соңғы 100 жылда орташа әлемдік температура шамамен 0,8 градусқа көтерілді. Компьютерлік модельдеу ғалымдарға егер бәрі бірдей қарқынмен жүрсе не болатынын болжауға мүмкіндік береді. ХХІ ғасырдың аяғында орташа температура 1,1-6,4 градусқа дейін көтерілуі мүмкін.
Төмендегі мақалада климаттың өзгеруінің ең нашар 7 әсерін қарастырамыз.
1. Экожүйелердің бұзылуы
Климаттық жағдайлардың өзгеруі және атмосферадағы көмірқышқыл газының күрт артуы біздің экожүйеміз үшін маңызды сынақ болып табылады. Бұл тұщы су қорлары, таза ауа, отын-энергетикалық ресурстар, тамақ, дәрі-дәрмек және басқа да маңызды аспектілерге, біздің өмір салтымызға ғана емес, өмір сүретінімізге де байланысты.
Дәлелдемелер климаттың өзгеруінің физикалық және биологиялық жүйелерге әсерін көрсетеді, бұл әлемнің ешбір бөлігі бұл әсерден иммунды емес дегенді білдіреді. Ғалымдар қазірдің өзінде мұхиттағы судың жылынуына байланысты маржан рифтерінің ағуы мен өлімін, сонымен қатар ауа мен су температурасының көтерілуіне, сондай-ақ мұздықтардың еруіне байланысты өсімдіктер мен жануарлардың ең осал түрлерінің балама географиялық аймақтарға қоныс аударуын бақылап отыр.
Температураның әр түрлі көтерілуіне негізделген модельдер су тасқыны, құрғақшылық, орман өрттері, мұхиттың қышқылдануы және құрлықта да, суда да жұмыс істейтін экожүйелердің құлдырау сценарийлерін болжайды.
Аштық, соғыс және өлім туралы алдын-ала болжау адамзат болашағының толығымен бақытсыз бейнесін береді. Ғалымдар мұндай болжауды ақырзаманды болжау үшін емес, адамдарға адамның теріс әсерін азайтуға немесе азайтуға көмектесу үшін жасайды, бұл осындай салдарға әкеледі. Егер әрқайсысымыз мәселенің маңыздылығын түсініп, энергияны үнемдейтін және тұрақты ресурстарды қолдана отырып және жалпы өмір салтына көшсек, тиісті шаралар қолданатын болсақ, онда біз климаттың өзгеру процесіне елеулі әсер етеміз.
2. Биологиялық әртүрліліктің жоғалуы
Ғаламдық температурамен бірге түрлердің жойылу қаупі артып келеді. 2050 жылға қарай адамзат орташа температура 1,1-6,4 градусқа көтерілген жағдайда жануарлар мен өсімдіктер түрлерінің 30 пайызын жоғалту қаупі бар. Мұндай құрып кету шөлейттену, орманды кесу және мұхит суының жылынуы салдарынан тіршілік ету ортасының жоғалуына, сондай-ақ климаттың өзгеруіне бейімделе алмауына байланысты болады.
Жабайы табиғатты зерттеушілер тіршілік ету ортасын сақтау үшін бірнеше тұрақты түрлер полюстерге, солтүстікке немесе оңтүстікке қоныс аударғанын атап өтті. Айта кету керек, адамдар бұл қауіптен қорғалмаған. Шөлдену және теңіз деңгейінің көтерілуі адам қоршаған ортасына қауіп төндіреді. Климаттың өзгеруі нәтижесінде өсімдіктер мен жануарлар жоғалған кезде, адамның тамағы, отыны мен кірісі де жоғалады.
3. Жанжалдар мен соғыстар
Азық-түліктің, судың және жердің саны мен сапасының төмендеуі қауіпсіздікке, қақтығыстар мен соғысқа жаһандық қауіп-қатердің өсуіне себепші болуы мүмкін. Судандағы қазіргі қақтығысты талдай отырып, американдық ұлттық қауіпсіздік сарапшылары жаһандық жылыну дағдарыстың себебі емес екендігіне қарамастан, оның тамыры әлі де климаттың өзгеруімен, атап айтқанда, қол жетімді табиғи ресурстардың азаюымен байланысты деп санайды. Бұл аймақтағы қақтығыстар жиырма жылдық жауын-шашынның толық болмауынан және Үнді мұхитындағы температураның көтерілуінен кейін туындады.
Ғалымдар мен әскери сарапшылар бірдей, климаттың өзгеруі және оның салдары, мысалы, су мен азық-түлік тапшылығы әлемге тікелей қауіп төндіреді, өйткені экологиялық дағдарыстар мен зорлық-зомбылық тығыз байланысты. Судың жетіспеушілігінен зардап шегетін және жиі егінді жоғалтатын елдер осындай проблемаға өте осал болып келеді.
4. Экономикалық салдары
Климаттың өзгеруіне байланысты шығындар температураның өсуіне байланысты. Ауыр дауылдар мен су тасқыны, ауылшаруашылық шығындарымен бірге миллиардтаған доллар шығынға алып келеді. Ауа-райының қолайсыздығы төтенше қаржылық қиындықтар туғызады. Мысалы, 2005 жылы рекордты дауылдан кейін Луизиана дауылдан кейін бір ай ішінде кірістің 15 пайызға төмендеуін бастан кешірді және материалдық шығын 135 миллиард долларға бағаланды.
Экономикалық сәттер біздің өміріміздің барлық салаларында болады. Медициналық қызметтер мен жылжымайтын мүліктің қымбаттауымен бірге тұтынушылар үнемі азық-түлік пен энергияның қымбаттауына тап болады. Көптеген үкіметтер туристік саны мен өнеркәсіптік кірістің азаюынан, энергияға, тамақ пен суға сұраныстың күрт артуынан, шекаралық шиеленістерден және тағы басқалардан зардап шегуде.
Мәселені елемеу оның кетуіне мүмкіндік бермейді. Жаһандық даму институты мен Туфс университетіндегі экологиялық институттың жақында жүргізген зерттеуі әлемдік дағдарыстарға қарсы әрекетсіздік 2100 жылға қарай 20 триллион доллар шығын әкеледі деп болжайды.
5. Дауыл мен су тасқыны
Сарапшылар жаһандық жылынудың жауын-шашынға әсерін болжау үшін климаттық модельдерді қолданады. Алайда, модель жасамай-ақ, қатты дауылдардың жиі пайда бола бастағанын көруге болады: бар-жоғы 30 жылдың ішінде ең күшті (4 және 5 деңгейлер) саны екі есе өсті.
Жылы су дауылдарға күш береді, ал ғалымдар мұхиттардағы және атмосферадағы температураның көтерілуін дауылдардың санымен байланыстырады. Соңғы бірнеше жыл ішінде көптеген Еуропа елдері мен АҚШ қатты дауылдар мен су тасқындарының салдарынан миллиардтаған доллар шығынға ұшырады.
1905 жылдан 2005 жылға дейінгі кезеңде қатты дауылдар санының тұрақты өсуі байқалды: 1905-1930 жылдары - жылына 3,5 дауыл, 1931-1994 жылдары - жылына 5,1 дауыл, 1995-2005 жылдары - 8,4 дауыл болды. 2005 жылы рекордты дауылдар болды, ал 2007 жылы Ұлыбритания 60 жылдағы ең қатты су тасқынына тап болды. Дүниенің кейбір бөлімдері дауыл мен теңіз деңгейінің көтерілуінен зардап шегіп жатқанда, басқа аймақтар құрғақшылықпен күресуде. Ғаламдық жылынудың нашарлауына байланысты сарапшылар құрғақшылықтан зардап шеккен аудандардың саны кем дегенде 66 пайызға артуы мүмкін. Құрғақшылық су қорларының тез азаюына және ауылшаруашылық өнімдерінің сапасының төмендеуіне әкеледі. Бұл жаһандық азық-түлік өндірісіне қауіп төндіреді, ал кейбір тұрғындар аштыққа ұшырауы мүмкін. Бүгінде Үндістан, Пәкістан және Сахараның Сахарасына жақын Африкада осындай тәжірибе бар және сарапшылар алдағы онжылдықтарда жауын-шашын мөлшері одан да көп төмендейді деп болжайды. Осылайша, бағалаулар бойынша, өте қайғылы көрініс пайда болады. Климаттың өзгеруі жөніндегі үкіметаралық комиссия 2020 жылға қарай 75-200 миллион африкалықтар суға тапшы болуы мүмкін, ал континенттің ауылшаруашылық өнімдері 50 пайызға төмендейді деп болжайды.
Қайда тұратындығыңызға байланысты сіз белгілі бір ауруларды жұқтыру қаупін сезінуіңіз мүмкін. Алайда, сіз денгей безгегі болуы мүмкін деп соңғы рет қашан ойладыңыз?
Су тасқыны мен құрғақшылықтың көбеюімен бірге температураның көтерілуі бүкіл әлемге қауіп төндіреді, өйткені олар масалардың, кенелер мен тышқандардың және әртүрлі аурулардың қоздырғышы болып табылатын басқа тіршілік иелерінің көбеюіне қолайлы жағдай жасайды. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы қазіргі уақытта жаңа аурудың таралуы көбейіп келе жатқанын хабарлайды, бұған дейін мұндай аурулар туралы бұрын-соңды естімеген елдерде болды. Ал ең қызықты, тропикалық аурулар суық климаты бар елдерге қоныс аударды. Жыл сайын климаттың өзгеруіне байланысты аурулардан 150000-нан астам адам қайтыс болғанымен, жүрек ауруынан безгекке дейінгі көптеген аурулар да өсуде. Аллергия мен астма диагнозын қою жағдайлары да өсуде. Шөп шабуы жаһандық жылынумен қалай байланысты? Ғаламдық жылыну тұмаудың көбеюіне ықпал етеді, бұл астма ауруына шалдыққандардың қатарын толықтырады, ал арамшөптер аллергиядан зардап шегетін адамдарға зиянды болып келетін көп мөлшерде көбейе бастайды
6. Мұздықтардың санын азайту
Әлемдегі мұздықтардың саны азайып бара жатқанын көру үшін сізге арнайы жабдықтың қажеті жоқ.
Бір кездері мәңгі мұз басқан тундралар қазіргі кезде өсімдік тіршілігіне толы.
500 миллионға жуық адамды ауыз сумен қамтамасыз ететін Ганг өзенін қоректендіретін Гималай мұздықтарының көлемі жыл сайын 37 метрге азаяды.
2003 жылы бүкіл Еуропаны шарпыған және 35000 адамның өмірін қиған жойқын жылу толқыны ғалымдар 1900 жылдардың басында іздей бастаған өте жоғары температураның даму тенденциясының жаршысы бола алады.
Мұндай жылу толқындары жиірек 2-4 рет пайда бола бастады, ал олардың саны соңғы 100 жылда айтарлықтай өсті. Болжам бойынша, алдағы 40 жыл ішінде олар 100 есеге артады. Сарапшылар ұзаққа созылатын жылу болашақта орман өрттерінің көбеюін, аурудың таралуын және планетадағы орташа температураның жалпы көтерілуін білдіруі мүмкін.
7. Теңіз деңгейінің көтерілуі
Жер температурасының жоғарылауы Арктика Майамидегідей жылы болады дегенді білдірмейді, бірақ бұл теңіз деңгейінің айтарлықтай көтерілетінін білдіреді. Температураның көтерілуі су деңгейінің көтерілуіне қалай байланысты? Жоғары температура мұздықтар, теңіз мұздары және полярлық мұздар ери бастайды, бұл теңіздер мен мұхиттардағы судың мөлшерін арттырады.
Мысалы, ғалымдар Гренландия мұзды қабатынан еріген судың Құрама Штаттарға қалай әсер ететінін өлшей алды: Колорадо өзеніндегі судың мөлшері бірнеше есеге артты. Ғалымдардың пікірінше, Гренландия мен Антарктидадағы мұз сөрелерінің еруі кезінде 2100 жылға қарай теңіз деңгейі 21 метрге көтерілуі мүмкін. Бұл өз кезегінде Индонезияның көптеген тропикалық аралдарын және ең төменгі аудандарын су басады деген сөз.
Парниктік эффект дегеніміз не?
Парниктік эффектіні кез келгеніміз байқады. Жылыжайларда температура әрдайым сырттан жоғары, ал күн ашық жерде жабық көлікте дәл осындай жағдай байқалады. Әлемдік масштабта бәрі бірдей. Жер бетінен алынған күн жылуының бір бөлігі ғарышқа орала алмайды, өйткені атмосфера жылыжайда полиэтилен сияқты әрекет етеді. Парниктік әсер етпейді, Жер бетінің орташа температурасы -18 ° C шамасында болуы керек, бірақ іс жүзінде + 14 ° C. Планетада қанша жылу ауаның құрамына байланысты, ол жоғарыда аталған факторлардың әсерінен өзгереді (Ғаламдық жылынудың себебі неде?), Атап айтқанда парниктік газдардың құрамына су буы кіреді (әсердің 60% -дан астамына жауап береді), өзгереді. көмірқышқыл газы (көміртегі диоксиді), метан (жылынуды тудырады) және тағы басқалар.
Көмірмен жұмыс істейтін электр станциялары, автомобиль сарқыттары, зауыттық мұржалар және басқа да адам шығаратын ластау көздері бірге 22 миллиард тонна көмірқышқыл газы мен басқа да парниктік газдарды атмосфераға шығарады. Мал, тыңайтқыш, көмір жағу және басқа көздер жылына 250 миллион тонна метан өндіреді. Адам шығарған парниктік газдардың жартысына жуығы атмосферада қалады. Соңғы 20 жыл ішінде парниктік газдардың барлық антропогендік шығарындыларының төрттен үш бөлігі мұнай, табиғи газ және көмір пайдалану салдарынан болады. Қалғандарының көпшілігі ландшафттың өзгеруімен, ең алдымен орманның жойылуымен байланысты.
1.2. Ғаламдық жылынудың қандай фактілері бар?
Жер бетіндегі жаһандық жылынудың себептері
Өркениетіміз көмір, мұнай мен газды жағып, көмірқышқыл газын Жер оны сіңіргеннен тезірек шығарады. Осыған байланысты CO2 атмосферада жиналып,планета қызады. Әрбір жылы зат көзге көрінбейтін диапазонда белгілі бір сәуле шығарады, бұл термиялық инфрақызыл сәуле. Қараңғыда да бәріміз көрінбейтін жылу сәулесімен жарқыраймыз. Күн сәулесінен түсетін жарық жер бетіне түсіп, Жер бұл энергияның едәуір көлемін алады. Бұл энергия планетаны қыздырады және оның беті инфрақызыл диапазонда сәуле шығарады.
Бірақ атмосфералық көмірқышқыл газы шығатын жылу радиациясының көп бөлігін сіңіріп, оны жер бетіне қайтарады. Бұл планетаны одан да қыздырады - бұл парниктік эффект, бұл жаһандық жылынуға әкеледі. Энергия тепе-теңдігін сақтаудың қарапайым физикасы.
Жарайды, бірақ мәселе бізде екенін қайдан білеміз? Мүмкін СО жоғарылауы мүмкін2 жердің өзінен туындаған ба? Мүмкін көмір мен май жағылған шығар? Мүмкін мұның бәрі қарғыс атқан жанартауларға қатысты шығар? Жауап жоқ, және міне, сондықтан. Бірнеше жылда бір рет Сицилиядағы Этна тауы көтеріліске ұласады.
Әрбір ірі атқылау кезінде атмосфераға миллиондаған тонна СО шығарылады.2. Оған планетадағы қалған жанартаулық белсенділіктің нәтижелерін қосыңыз, ең үлкен есептік санын жылына шамамен 500 млн. Тонна жанартау көмірқышқыл газы алыңыз. Бұл көп сияқты, дұрыс? Бірақ бұл 30 миллиард тонна СО-дан 2% -дан аз2біздің өркениетіміз жыл сайын лақтырып тастайды. Атмосферадағы көмірқышқыл газының көбеюі көмір, мұнай және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
№62 Н.Төреқұлов атындағы Жалпы орта білім беретін мектебінің
10а СЫНЫП ОҚУШЫСЫ
Алтаева Султана
Әлемдік жылыну жағдайын алдын-алу шаралары
Бағыты: Жаратылыстану ғылымдары
Секциясы: География - Экология
Ғылыми жетекшісі:
География пәні мұғалімі Ходжаева А.
Ғылыми кеңесшісі: М. Әуезов атындағы ОҚУ - нің,
Экология кафедрасының
меңгерушісі, доцент:Шынғысбаева Ж.А
Шымкент - 2021 ж
№62 Н.Төреқұлов атындағы Жалпы орта білім беретін мектебінің 10а сынып оқушысы Әлемдік жылыну жағдайын алдын-алу шараларытақырыбы бойынша дайындалған ғылыми-зерттеу жұмысына
П І К І Р
10а сынып оқушысы Алтаева Султана Әлемдік жылыну жағдайын алдын-алу шараларытақырыбында жүргізген ғылыми жұмысы үлкен нәтижеге жеткен. Ғылыми ізденіс жүргізу барысында, ізденуші жұмысты жүйелі және жоспарлы түрде ұқыпты және тиянақты түрде жүзеге асырғаны ұсынылған жұмыстың мазмұны мен ізденістерінен көрініс тапқан.
Ұсынылған жұмыстың теориялық бөлімінде оқушы, Қазақстандағы экологиялық проблемалар мен оларды шешу жолдарын толық ашу мақсатында осы ғылыми жобаның өзектілігін, міндеттері мен практикалық маңызын толықтай қамтып өткен. Оқушының ізденуіне ғылыми жетекші А. Ходжаева тарапынан дұрыс және нақты бағыт-бағдар берілгені байқалады. Осының нәтижесінде ізденуші жан - жақты зерттеу жүргізіп, үлкен жетістіктерге жеткен.
Оқушының ғылыми - зерттеу жұмыстары мен ізденістерін жүргізу барысында көптеген ғылыми деректерді тәжірибе жүзінде салыстырмалы түрде зерделеп отырғаны көңіл толтырарлық іс деп айтуға болады. Осыған байланысты ізденуші оқушының аталған еңбегігеографиялық және экологиялық ғылымдар саласында, соның ішінде жас ғалымдардың қызығушылығын арттыруына өз үлесін қосады деп ойлаймыз.
Ұсынылып отырған ғылыми-зерттеу жұмысында автордың ғылыми ізденістері тереңдігімен және ерекше ізденуімен өзгешеленеді, зерттеу барысында алынған практикалық нәтижелері ғылыми бағыттың теориялық негіздемесімен ұштасып қана қоймай, сонымен бірге ізденуші өз тарапынан тақырыптың көптеген қырларын аша білген. Ұсынылып отырған ғылыми еңбек - Қоршаған ортаның ластануы, оның адам денсаулығына әсері мен оларды шешу жолдарын,экологиялық проблемалар мен олардыңадам денсаулығына әсерінанықтап, маңыздылығын көрсете отырып, қазіргі адамзат баласы үшін табиғатпен байланыстыруға, оны қорғауға шақыратын жұмыс деп білемін. Осы ізденістерге қарап, бұл жұмыс құнды, қазіргі ғылым саласында өзекті мәселені көтере білген деп есептеуге болады.Бұл ізденіс өз кезегінде, георгафиялық және экологиялық ғылыми көзқарасқа өз үлесін қосады деген оймен ұсынылып отырған ғылыми жұмысты жоғары бағалауға лайықты деп ойлаймыз.
Аталған ғылыми жоба жоба географиялық және экологиялық, өнерғылымдары саласында жас ізденушілер үшін үлкен қызмет атқарады деп сенеміз.
Рецензенттің аты-жөні:
М. Әуезов атындағы ОҚУ-нің
Экологиякафедрасының меңгерушісі: Шынғысбаева Ж.А.
АНДАТПА
Ғылыми жоба Әлемдік жылыну жағдайын алдын-алу шараларытақырыбына орындалған. Ұсынылып отырған ғылыми жұмыста - экологиялық проблемалар мен қоршаған орта ластануының, оның адам денсаулығына әсері жәнеоларды шешу жолдарықарастырылды. Осыған байланысты әдеби талдаулар жүргізіліп, қорытындылар шығарылды.
Жұмыстың жалпы көлемі 30 бет. Жұмыстың құрылымы кіріспеден, әдеби-аналитикалық шолудан, негізгі зерттеу бөлімінен, зерттеу нәтижелерінен, қорытындыдан тұрады. Жұмыста эксперименттік деректер мен мәліметтер көрсетілген.Соңында пайдаланылған әдебиеттер тізімі келтірілген.
АННОТАЦИЯ
Научный проект выполнен на тему Причины и решения глобального потепления. В предлагаемой научной работе рассмотрены экологические проблемы и загрязнение окружающей среды, его влияние на здоровье человека и пути их решения. В связи с этим был проведен литературный анализ и сделаны выводы.
Общий объем работы 30 стр. Структура работы состоит из введения, литературно-аналитического обзора, основной исследовательской части, результатов исследования, заключения. В работе представлены экспериментальные данные и подведены итоги. В конце приведен список использованной литературы.
ABSTRACT.
The scientific project was carried out on the topic "Measures to prevent global warming". The proposed scientific work considers environmental problems and environmental pollution, its impact on human health and ways to solve them. In this regard, a literary analysis was carried out and conclusions were drawn.
The total volume of work is 51 pages. The structure of the work consists of an introduction, a literary and analytical review, the main research part, the results of the study, and a conclusion. The paper presents experimental data and summarizes the results. At the end is a list of references.
М А З М Ұ Н Ы
№
БӨЛІМДЕРІ
БЕТІ
1.
Андатпа - Аннотация ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3
2.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
9
3.
І - ТАРАУ. Ғаламдық жылыну және оның салдары
11
4.
1.2. Ғаламдық жылынудың қандай фактілері бар? ... ... ... ... ... ... ... .
15
5.
ІІ - ТАРАУ.Ғаламдық жылынуды болжау әдістері
17
6.
2.1. Ғаламдық жылынуды тоқтату үшін қандай шаралар қабылдануда?
18
7.
2.3.Ғаламдық жылынуды жою жолдары
21
8.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
25
9.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...
27
№62 Н.Төреқұлов атындағы Жалпы орта білім беретін мектебінің -10а сынып оқушысы Алтаева СултанаӘлемдік жылыну жағдайын алдын-алу шаралары тақырыбы бойынша дайындалған ғылыми-ізденіс жұмысы бойыншағылыми қоғамда атқаратын зерттеу жұмысының жоспары:
рс
Жұмыс мазмұны мен зерттеу әдістері
Жұмыс істеу кестесі
1
Оқушының зерттеу әрекеті, зерттеу тәртібін түсіндіружолдары
Әр аптада
2
Таңдалған тақырып төңірегінде түсіндіру жұмыстары
Әр аптада
3
Ізденіс иіріміне ғылыми тұрғыды бағыт бағдар беру
Әр аптада
4
Жаңашылдық ғылым мен техниканың жетістіктерін тиімді пайдалану жолдары
Әр аптада
5
Кітапханамен байланыс жұмыстары. Еріктілік принципін тиімді пайдалану
Әр аптада
7
Тақырып бойынша ізденістерін ғылыми тұрғыда жүйелеу жолдарын қолға алу
Әр аптада
8
Өзара пікір алмасу дидактикалық шығармашылық әрекетін жандандыру (яғни, оқу материалдарын, оны оқушыларға беру мен меңгеругебайланысты әртүрлі амалдарды іріктеу және құрылымдау жөніндегі оқыту әрекетін қолға алу)
Әр аптада
9
Жеке бас ерекшеліктерін ескеру, жоспарлау. Өз бетімен жұмыс жасауына мүмкіндік беру, тәжірибені игеруіне көмектесу
Әр аптада
10
Әлемдік жылыну жағдайының алдын-алу шаралары саласында білім беруді жандандыру білім берудің тиімділігі, яғни идеялар менжаңалықтар жасалынып тексеруден өткізуді жүзеге асыру.
Әр аптада
11
Кітапханада әдебиеттермен, ғылыми дерек көздермен Интернетпен ізденіс жұмыстарын жүргізу
Әр аптада
№62 Н.Төреқұлов атындағы Жалпы орта білім беретін мектебінің ғылыми
жұмыстар жөніндегі орынбасары:
Ғылыми жетекшісі:А.Ходжаева
Жұмыстың ғылыми мағлұматтары:
Бүгінгі таңда экологиялық проблема адамзат баласы үшін ең өзекті де өткірмәселе болып отыр. Қазақстанның ғана емес бүкіл жер жүзінің экологиялық проблемалары және оларды шешу жолдары - ғаламдық міндеттер қатарына еніп отыр.
Қазіргі кезде әлемдік жылыну жағдайын, қоршаған ортаның экологиялық жағдайы кімді болса да толғандыратын проблемаға айналып отыр. Адамның қоршаған ортаға әсері қауіпті сипат алуда. Болашақ ұрпақтардың мүдделері үшін жер мен оның қойнауларын, су ресурстарын, өсімдік пен жануарлар дүниесін қорғау және ұтымды пайдалану, ауа мен суды таза сақтау, табиғат байлықтарының молаюын қамтамасыз ету және қоршаған ортаны жақсарту үшін қажетті шаралар қолдану керектігі жөніндегі мәселелердің бір қатары бүгінгі күн тәртібіндегі ғаламдық проблемалар болып табылады.
Аталмыш проблеманың пайда болуының басты алғышарты - қоршаған ортаға адамзат перзентінің антропогендік және техногендік ықпалдарының ұзақ жылдар бойы тигізіп келген әсері деп тұжырым жасауымызға болады.
Тақырыптың өзектілігі.
Қазіргі кезде ғаламдық жылынудың экологиялық жағдайы кімді болса да толғандыратын өзекті проблемаға айналып отыр. Адамның қоршаған ортаға әсері қауіпті сипат алуда. Болашақ ұрпақтардың мүдделері үшін жер мен оның қойнауларын, су ресурстарын, өсімдік пен жануарлар дүниесін қорғау және ұтымды пайдалану, ауа мен суды таза сақтау, табиғат байлықтарының молаюын қамтамасыз ету және ғаламдық жылынудың алдын алу үшін қажетті шаралар қолдану керектігі жөніндегі мәселелердің бір қатары бүгінгі күн тәртібіндегі ғаламдық проблемалар болып табылады, сондықтан аталған ғылыми жұмыс өзекті деп таңдап алынды.
Зерттеудің мақсаты
Мақсатымыз - жылынудың экологияға әсерінен қалай құтылуға болады? Табиғатты қалай қалпына келтіруге болады? - деген күрделі сұрақтарға жауап іздеу. Бұл өте күрделі мәселе. Бұл үшін ең алдымен, адамдардың табиғатқа деген көзқарасын өзгертіп, дұрыстау керек, тәрбиелеу керек. Қазіргі заманға сай экологиялық идеология қажет. Осыған орай, біз жас ұрпақты кішкентай кезінен бастап табиғатты сүюге тәрбиелеумақсатымен,әрбірадамның миында, қанында, көз қарасында қоршаған ортаны бүлдірмеу көзқарасты қалыптастыру. Адамдар арасында туған өңір табиғатын қорғауға деген белсенділігін арттыру.Адамдардың көздерін, адамды табиғаттың бір бөлшегі екендігіне жеткізуге бағытталған зерттеу, зерделеу жұмыстарын жүргізу.
Зерттеу міндеттері:
Ғылыми жұмысыста келесі міндеттер қойылды:
адамдардың, оқушылардың ақыл-ойы, танымдық қабілетін, эстетикалық қасиеттерін, табиғат пен қоршаған ортаны сүю көзқарастарын қалыптастыру.
оқушыларға экологиялық білім беру және экологиялық талғам мен экологиялық тәрбие жұмыстарын жетілдіру.
әр түрлі экологиялық факторларды қарастыру және олардың адам денсаулығына әсерін бағалау.
канцерогенді факторларға, сондай-ақ адамдардың денсаулығына қоршаған орта факторларының әсер етуіне ерекше назар аудару.
осы факторлардың зиянды әсерін болдырмау үшін кейбір шараларды ұсыну.
Экология саласында зерттеу деңгейін тереңдете отырып, экологиялық білім мен сауаттылықты жақсарту, арттыру.
Табиғат байлықтарының молаюын қамтамасыз ету және ғаламдық жылыеудың алдын алу үшін қажетті шаралар бойынша таным белсенділігін қалыптастыру.
Зерттеудің жаңалығы:
Болашақ ұрпақтардың мүдделері үшін жер мен оның қойнауларын, су ресурстарын, өсімдік пен жануарлар дүниесін қорғау және ұтымды пайдалану, ауа мен суды таза сақтау, табиғат байлықтарының молаюын қамтамасыз ету және қоршаған ортаны жақсарту үшін қажетті шаралар қолдану керектігі жөніндегі мәселелердің бір қатары бүгінгі күн тәртібіндегі ғаламдық проблемалар болып табылады.
Зерттеу әдістері мен нысаны:
Материалдарды іздену, іріктеу; талдау; сипаттау; саралау, жинақтау, жалпылау;
Қазақстандағы экологиялық проблемалар мен оларды шешу жолдарында іздену бағыттарын зерттеу.
Ғылыми жұмыстың тәжірибелік құндылығы:
Экологиялық іздену жұмыстары арқылы ғаламдық жылыну проблемасының алдын алу мен табиғат байлығын байланыстырып ләззат алуға, оны сезінуге, оқушыларды шын көркемдіктен жалған көркемдікті ажырата білуге, яғни сұлулықты қабылдауға, түсінуге талпындырады. Оқушылардың қоршаған орта мен табиғатты сүю дүниетанымын қалыптастыруға және эстетикалық көзқарасының артуына көмегін тигізеді.
Күтілетін нәтижелер.
+ Қазақстанның экологиялық апатты аймақтары, ауасы, өзен-көлдері, топырағының экологиясы, ластану жөнінде нақты мәліметтер жинақталады.
+ Ауа, су, жер ресурстарының ластанбау жолдары ұсынылады;
+ Өз елінің табиғи байлықтарын жіктей алады;
+ Өсімдіктер мен жануарлар дүниесін қорғауға ат салысады;
+ Өлкелік серуен, саяхат жасау барысында бақылаулар жүргізе отырып, қорытынды есеп жасайды;
+ Өлкенің және жергілікті жердің экологиялық жағдайы нашар жерлерді белгілеп көрсетеді;
+ Экологиялық мәселелер жөнінде ғылыми ізденістер жүргізеді;
+ Ғылыми мақалалар және ғылыми зерттеу жұмыстарын жазады;
Ғылыми жұмыстың құрылымы:
Ғылыми жұмыстың құрылымы: кіріспеден, әдеби аналитикалық шолу мен талдаудан, негізгі бөлімнен, зерттеу бөлімі мен алынған нәтижелерді талдаудан,қорытындыдан және әдебиеттер тізімінен құралған
КІРІСПЕ
Бүгінгі таңда экологиялық проблема адамзат баласы үшін ең өткір тақырып болып отыр. Дүние жүзілік экологиялық проблемалары және оларды шешу жолдары - ғаламдық міндеттер қатарында.
Қазіргі кезде қоршаған ортаның экологиялық жағдайы кімді болса да толғандыратын проблемаға айналып отыр. Адамның қоршаған ортаға әсері қауіпті сипат алуда. Болашақ ұрпақтардың мүдделері үшін Қазақстанда жер мен оның қойнауларын, су ресурстарын, өсімдік пен жануарлар дүниесін қорғау және ұтымды пайдалану, ауа мен суды таза сақтау, табиғат байлықтарының молаюын қамтамасыз ету және қоршаған ортаны жақсарту үшін қажетті шаралар қолдану керектігі жөніндегі мәселелердің бір қатары бүгінгі күн тәртібіндегі ғаламдық проблемалар көзі болып табылады.
Ғылым мен техниканың ғаламат жетістіктері және шапшаң дамуы, адамзаттың барған сайын аш көздікпен табиғатты тонауы, биосферадағы жаратылыстың тепе-тендік заңдарын бұзды. Осылардың нәтижесінде жеріміздің ауасы тарылып, өзен-көлі бүлініп, жайылымдардың топырағы тілініп, қоршаған ортамыз көз алдымызда азып-тоза бастады. Мұның соңы азынаған желге, ащы және улы жаңбырға, ормандардың мезгілсіз қурауына, ауа райының бұзылуына, қоршаған ортаның әр түрлі улы қосылыстармен ластануына әкеліп соқтырды. Қоршаған ортадағы тепе-теңдіктер бұзылды. Адамдардың денсаулығы нашарлап аурулардың түрлері және саны көбейді.
Аталмыш проблеманың пайда болуының басты алғышарты - қоршаған ортаға адамзат перзентінің антропогендік және техногендік ықпалдарының ұзақ жылдар бойы тигізіп келген әсері деп тұжырым жасауымызға болады.
ХХ ғасырдың аяғы мен ХХІ ғасырдың басында адамзаттың шаруашылық әрекеттері мен өндірістік қатынастарының ғылыми-техникалық жаңару биігіне көтерілуі - экономикалық реформалардың ерекше сипат алуына түрткі болды.
Ластағыш затардың негізгі көздері - өнеркәсіп, автокөліктер, зауыт, жылу энергетикасы, соғыс қаруларын сынау, космос корабльдері мен ұшақтар т.б. жоғарыда аталған объектілерден атмосфераға түскен заттар ауа құрмынындағы компоненттердің қатысуымен химиялық немесе фотохимиялық өзгерістерге ұшырайды. Содан соң пайда болған химиялық өнімдер суға, жерге түсіп, барлық тірі организмдерді, ғимараттарды, құрылыс материалдарын бүлдіреді.
Атмосфера құрамындағы оттегі мен көмірқышқыл газының тұрақты болуы жалпы ауа бассейінінің тепе-теңдігіне әсер етеді. Мәселен, оттегі тірі организмдер үшін тыныс алуды қамтамасыз ете отырып, топырақ пен судағы бүкіл химиялық реакцияға қатысады. Оттегі жетіспеген жағдайда барлық тіршілік иелері, өсімдіктер, жан - жануарлар мен адамдар тұншыға бастайды. Оның өндіруші көзі - жасыл өсімдіктер әлеміндегі үздіксіз жүріп жатқан фотосинтез үрдісі. Көмірқышқыл газының да ауадағы шекті мөлшері көбейсе адамдар мен жануарлардың тыныс алуы нашарлайды. Сондықтан ауа құрамындағы негізгі екі газдың тепе-теңдік мөлшері қатаң сақталуы тиіс. Міне, осы жағдайлардан бүкіл әлемдегі атмосфера экологиялық дағдарысқа ұшырап отыр. Ауаны ластауға жер шарындағы мемлекеттер өзінің экономикалық даму деңгейіне қарай түрліше үлес қосып отыр.
Бүгінгі таңда атмосфера ауасының тазалық сапасы бұрынғы кезден нашарлауда. Оның негізгі себептері - ауаға адамның іс-әрекетінен болатын әр түрлі газдардың шығарылуы. Оларды біз ауаны ластағыш заттар дейміз. Негізінен атмосфераның адам үшін атқаратын қыземті өте жоғары. Атмосфера - бүкіл әлемді таза ауамен қамтамасыз ете отырып, тіршілікке қажетті газ элементтерімен байыттырады және Жерді метеорит әсерлерінен, күн және ғарыштан келетін түрлі зиянды сәулелерден қорғайды, зат және энергия алмасуларын, ауа райының қызметін реттеп, жалпы жер шарындағы тұрақтылықты үйлестіріп,реттеп отырады.
Біз қоршаған ортаға үнемі әсер ететін әлемде өмір сүріп жатырмыз: біз бір нәрсені өзгертеміз, бір нәрсені түрлендіреміз, бір нәрсе жасаймыз...бір нәрсені бұзамыз, ластаймыз, жоямыз. Бірақ мұндай әсер тек бір жақты байланыспен шектелмейді, біз де жауап ретінде қоршаған ортадан кері әсер аламыз. Кейде бұл табиғаттың табиғи процестері, біз одан аулақ бола алмаймыз, ал кейде бұл біздің әрекеттерімізге жауап болып табылады, табиғат адамзаттың өз іс-әрекеттерін кепілге алады, яғни бізді өз қызметіміздің кепіліне айналдырады. Қоршаған орта факторлары адамға құрсақта жатқанда әсер ете бастайды және өмірден кейін де оның денесіне әсер етеді. Осы факторлардың әсерінен адамның фенотипі қалыптасады: оның дене бітімі, денсаулық деңгейі, ағзадағы биохимиялық процестердің ерекшеліктері.
Қоршаған орта адам ағзасына оң және теріс әсер етуі мүмкін. Көптеген аурулардың қолайсыз табиғи және антропогендік факторлардың әсерінен пайда болып, қалыптасатыны даусыз.
І - ТАРАУ. Ғаламдық жылыну және оның салдары
Ғаламдық жылыну дегеніміз - парниктік газдар шығарындыларының, ең алдымен көміртегі диоксиді мен метанның ұзақ мерзімді, кумулятивті әсері, олар атмосферада жиналып, күннің жылуын ұстап тұрған кезде жердің температурасына әсер етеді. Бұл тақырып бұрыннан қызу талқыланып келеді. Кейбіреулер бұл шынымен болып жатыр ма деп ойлайды, егер солай болса, адамның барлық әрекеттері, табиғат құбылыстары немесе екеуі де ме?
Біз жаһандық жылыну туралы сөйлескенде, осы жаздағы ауа температурасы өткен жылмен салыстырғанда сәл жоғары деп айтпаймыз. Біз климаттың өзгеруі, қоршаған орта мен атмосферада бір маусымда ғана емес, ұзақ уақыт, онжылдықтар ішінде болатын өзгерістер туралы айтып отырмыз. Климаттың өзгеруі планетаның гидрологиясы мен биологиясына әсер етеді - барлығы, соның ішінде жел, жаңбыр және температура өзара байланысты. Ғалымдар Жердің климаты ұзақ өзгермелі тарихқа ие: мұз дәуіріндегі ең төменгі температурадан өте жоғары деңгейге дейін. Бұл өзгерістер кейде бірнеше ондаған жылдар ішінде орын алып, кейде мыңдаған жылдарға созылды. Қазіргі климаттың өзгеруінен не күтуге болады?
Біздің климаттық жағдайымызды зерттейтін ғалымдар айналамызда болып жатқан өзгерістерді бақылап, өлшейді. Мәселен, тау мұздықтары 150 жыл бұрынғыға қарағанда әлдеқайда аз болды, ал соңғы 100 жылда орташа әлемдік температура шамамен 0,8 градусқа көтерілді. Компьютерлік модельдеу ғалымдарға егер бәрі бірдей қарқынмен жүрсе не болатынын болжауға мүмкіндік береді. ХХІ ғасырдың аяғында орташа температура 1,1-6,4 градусқа дейін көтерілуі мүмкін.
Төмендегі мақалада климаттың өзгеруінің ең нашар 7 әсерін қарастырамыз.
1. Экожүйелердің бұзылуы
Климаттық жағдайлардың өзгеруі және атмосферадағы көмірқышқыл газының күрт артуы біздің экожүйеміз үшін маңызды сынақ болып табылады. Бұл тұщы су қорлары, таза ауа, отын-энергетикалық ресурстар, тамақ, дәрі-дәрмек және басқа да маңызды аспектілерге, біздің өмір салтымызға ғана емес, өмір сүретінімізге де байланысты.
Дәлелдемелер климаттың өзгеруінің физикалық және биологиялық жүйелерге әсерін көрсетеді, бұл әлемнің ешбір бөлігі бұл әсерден иммунды емес дегенді білдіреді. Ғалымдар қазірдің өзінде мұхиттағы судың жылынуына байланысты маржан рифтерінің ағуы мен өлімін, сонымен қатар ауа мен су температурасының көтерілуіне, сондай-ақ мұздықтардың еруіне байланысты өсімдіктер мен жануарлардың ең осал түрлерінің балама географиялық аймақтарға қоныс аударуын бақылап отыр.
Температураның әр түрлі көтерілуіне негізделген модельдер су тасқыны, құрғақшылық, орман өрттері, мұхиттың қышқылдануы және құрлықта да, суда да жұмыс істейтін экожүйелердің құлдырау сценарийлерін болжайды.
Аштық, соғыс және өлім туралы алдын-ала болжау адамзат болашағының толығымен бақытсыз бейнесін береді. Ғалымдар мұндай болжауды ақырзаманды болжау үшін емес, адамдарға адамның теріс әсерін азайтуға немесе азайтуға көмектесу үшін жасайды, бұл осындай салдарға әкеледі. Егер әрқайсысымыз мәселенің маңыздылығын түсініп, энергияны үнемдейтін және тұрақты ресурстарды қолдана отырып және жалпы өмір салтына көшсек, тиісті шаралар қолданатын болсақ, онда біз климаттың өзгеру процесіне елеулі әсер етеміз.
2. Биологиялық әртүрліліктің жоғалуы
Ғаламдық температурамен бірге түрлердің жойылу қаупі артып келеді. 2050 жылға қарай адамзат орташа температура 1,1-6,4 градусқа көтерілген жағдайда жануарлар мен өсімдіктер түрлерінің 30 пайызын жоғалту қаупі бар. Мұндай құрып кету шөлейттену, орманды кесу және мұхит суының жылынуы салдарынан тіршілік ету ортасының жоғалуына, сондай-ақ климаттың өзгеруіне бейімделе алмауына байланысты болады.
Жабайы табиғатты зерттеушілер тіршілік ету ортасын сақтау үшін бірнеше тұрақты түрлер полюстерге, солтүстікке немесе оңтүстікке қоныс аударғанын атап өтті. Айта кету керек, адамдар бұл қауіптен қорғалмаған. Шөлдену және теңіз деңгейінің көтерілуі адам қоршаған ортасына қауіп төндіреді. Климаттың өзгеруі нәтижесінде өсімдіктер мен жануарлар жоғалған кезде, адамның тамағы, отыны мен кірісі де жоғалады.
3. Жанжалдар мен соғыстар
Азық-түліктің, судың және жердің саны мен сапасының төмендеуі қауіпсіздікке, қақтығыстар мен соғысқа жаһандық қауіп-қатердің өсуіне себепші болуы мүмкін. Судандағы қазіргі қақтығысты талдай отырып, американдық ұлттық қауіпсіздік сарапшылары жаһандық жылыну дағдарыстың себебі емес екендігіне қарамастан, оның тамыры әлі де климаттың өзгеруімен, атап айтқанда, қол жетімді табиғи ресурстардың азаюымен байланысты деп санайды. Бұл аймақтағы қақтығыстар жиырма жылдық жауын-шашынның толық болмауынан және Үнді мұхитындағы температураның көтерілуінен кейін туындады.
Ғалымдар мен әскери сарапшылар бірдей, климаттың өзгеруі және оның салдары, мысалы, су мен азық-түлік тапшылығы әлемге тікелей қауіп төндіреді, өйткені экологиялық дағдарыстар мен зорлық-зомбылық тығыз байланысты. Судың жетіспеушілігінен зардап шегетін және жиі егінді жоғалтатын елдер осындай проблемаға өте осал болып келеді.
4. Экономикалық салдары
Климаттың өзгеруіне байланысты шығындар температураның өсуіне байланысты. Ауыр дауылдар мен су тасқыны, ауылшаруашылық шығындарымен бірге миллиардтаған доллар шығынға алып келеді. Ауа-райының қолайсыздығы төтенше қаржылық қиындықтар туғызады. Мысалы, 2005 жылы рекордты дауылдан кейін Луизиана дауылдан кейін бір ай ішінде кірістің 15 пайызға төмендеуін бастан кешірді және материалдық шығын 135 миллиард долларға бағаланды.
Экономикалық сәттер біздің өміріміздің барлық салаларында болады. Медициналық қызметтер мен жылжымайтын мүліктің қымбаттауымен бірге тұтынушылар үнемі азық-түлік пен энергияның қымбаттауына тап болады. Көптеген үкіметтер туристік саны мен өнеркәсіптік кірістің азаюынан, энергияға, тамақ пен суға сұраныстың күрт артуынан, шекаралық шиеленістерден және тағы басқалардан зардап шегуде.
Мәселені елемеу оның кетуіне мүмкіндік бермейді. Жаһандық даму институты мен Туфс университетіндегі экологиялық институттың жақында жүргізген зерттеуі әлемдік дағдарыстарға қарсы әрекетсіздік 2100 жылға қарай 20 триллион доллар шығын әкеледі деп болжайды.
5. Дауыл мен су тасқыны
Сарапшылар жаһандық жылынудың жауын-шашынға әсерін болжау үшін климаттық модельдерді қолданады. Алайда, модель жасамай-ақ, қатты дауылдардың жиі пайда бола бастағанын көруге болады: бар-жоғы 30 жылдың ішінде ең күшті (4 және 5 деңгейлер) саны екі есе өсті.
Жылы су дауылдарға күш береді, ал ғалымдар мұхиттардағы және атмосферадағы температураның көтерілуін дауылдардың санымен байланыстырады. Соңғы бірнеше жыл ішінде көптеген Еуропа елдері мен АҚШ қатты дауылдар мен су тасқындарының салдарынан миллиардтаған доллар шығынға ұшырады.
1905 жылдан 2005 жылға дейінгі кезеңде қатты дауылдар санының тұрақты өсуі байқалды: 1905-1930 жылдары - жылына 3,5 дауыл, 1931-1994 жылдары - жылына 5,1 дауыл, 1995-2005 жылдары - 8,4 дауыл болды. 2005 жылы рекордты дауылдар болды, ал 2007 жылы Ұлыбритания 60 жылдағы ең қатты су тасқынына тап болды. Дүниенің кейбір бөлімдері дауыл мен теңіз деңгейінің көтерілуінен зардап шегіп жатқанда, басқа аймақтар құрғақшылықпен күресуде. Ғаламдық жылынудың нашарлауына байланысты сарапшылар құрғақшылықтан зардап шеккен аудандардың саны кем дегенде 66 пайызға артуы мүмкін. Құрғақшылық су қорларының тез азаюына және ауылшаруашылық өнімдерінің сапасының төмендеуіне әкеледі. Бұл жаһандық азық-түлік өндірісіне қауіп төндіреді, ал кейбір тұрғындар аштыққа ұшырауы мүмкін. Бүгінде Үндістан, Пәкістан және Сахараның Сахарасына жақын Африкада осындай тәжірибе бар және сарапшылар алдағы онжылдықтарда жауын-шашын мөлшері одан да көп төмендейді деп болжайды. Осылайша, бағалаулар бойынша, өте қайғылы көрініс пайда болады. Климаттың өзгеруі жөніндегі үкіметаралық комиссия 2020 жылға қарай 75-200 миллион африкалықтар суға тапшы болуы мүмкін, ал континенттің ауылшаруашылық өнімдері 50 пайызға төмендейді деп болжайды.
Қайда тұратындығыңызға байланысты сіз белгілі бір ауруларды жұқтыру қаупін сезінуіңіз мүмкін. Алайда, сіз денгей безгегі болуы мүмкін деп соңғы рет қашан ойладыңыз?
Су тасқыны мен құрғақшылықтың көбеюімен бірге температураның көтерілуі бүкіл әлемге қауіп төндіреді, өйткені олар масалардың, кенелер мен тышқандардың және әртүрлі аурулардың қоздырғышы болып табылатын басқа тіршілік иелерінің көбеюіне қолайлы жағдай жасайды. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы қазіргі уақытта жаңа аурудың таралуы көбейіп келе жатқанын хабарлайды, бұған дейін мұндай аурулар туралы бұрын-соңды естімеген елдерде болды. Ал ең қызықты, тропикалық аурулар суық климаты бар елдерге қоныс аударды. Жыл сайын климаттың өзгеруіне байланысты аурулардан 150000-нан астам адам қайтыс болғанымен, жүрек ауруынан безгекке дейінгі көптеген аурулар да өсуде. Аллергия мен астма диагнозын қою жағдайлары да өсуде. Шөп шабуы жаһандық жылынумен қалай байланысты? Ғаламдық жылыну тұмаудың көбеюіне ықпал етеді, бұл астма ауруына шалдыққандардың қатарын толықтырады, ал арамшөптер аллергиядан зардап шегетін адамдарға зиянды болып келетін көп мөлшерде көбейе бастайды
6. Мұздықтардың санын азайту
Әлемдегі мұздықтардың саны азайып бара жатқанын көру үшін сізге арнайы жабдықтың қажеті жоқ.
Бір кездері мәңгі мұз басқан тундралар қазіргі кезде өсімдік тіршілігіне толы.
500 миллионға жуық адамды ауыз сумен қамтамасыз ететін Ганг өзенін қоректендіретін Гималай мұздықтарының көлемі жыл сайын 37 метрге азаяды.
2003 жылы бүкіл Еуропаны шарпыған және 35000 адамның өмірін қиған жойқын жылу толқыны ғалымдар 1900 жылдардың басында іздей бастаған өте жоғары температураның даму тенденциясының жаршысы бола алады.
Мұндай жылу толқындары жиірек 2-4 рет пайда бола бастады, ал олардың саны соңғы 100 жылда айтарлықтай өсті. Болжам бойынша, алдағы 40 жыл ішінде олар 100 есеге артады. Сарапшылар ұзаққа созылатын жылу болашақта орман өрттерінің көбеюін, аурудың таралуын және планетадағы орташа температураның жалпы көтерілуін білдіруі мүмкін.
7. Теңіз деңгейінің көтерілуі
Жер температурасының жоғарылауы Арктика Майамидегідей жылы болады дегенді білдірмейді, бірақ бұл теңіз деңгейінің айтарлықтай көтерілетінін білдіреді. Температураның көтерілуі су деңгейінің көтерілуіне қалай байланысты? Жоғары температура мұздықтар, теңіз мұздары және полярлық мұздар ери бастайды, бұл теңіздер мен мұхиттардағы судың мөлшерін арттырады.
Мысалы, ғалымдар Гренландия мұзды қабатынан еріген судың Құрама Штаттарға қалай әсер ететінін өлшей алды: Колорадо өзеніндегі судың мөлшері бірнеше есеге артты. Ғалымдардың пікірінше, Гренландия мен Антарктидадағы мұз сөрелерінің еруі кезінде 2100 жылға қарай теңіз деңгейі 21 метрге көтерілуі мүмкін. Бұл өз кезегінде Индонезияның көптеген тропикалық аралдарын және ең төменгі аудандарын су басады деген сөз.
Парниктік эффект дегеніміз не?
Парниктік эффектіні кез келгеніміз байқады. Жылыжайларда температура әрдайым сырттан жоғары, ал күн ашық жерде жабық көлікте дәл осындай жағдай байқалады. Әлемдік масштабта бәрі бірдей. Жер бетінен алынған күн жылуының бір бөлігі ғарышқа орала алмайды, өйткені атмосфера жылыжайда полиэтилен сияқты әрекет етеді. Парниктік әсер етпейді, Жер бетінің орташа температурасы -18 ° C шамасында болуы керек, бірақ іс жүзінде + 14 ° C. Планетада қанша жылу ауаның құрамына байланысты, ол жоғарыда аталған факторлардың әсерінен өзгереді (Ғаламдық жылынудың себебі неде?), Атап айтқанда парниктік газдардың құрамына су буы кіреді (әсердің 60% -дан астамына жауап береді), өзгереді. көмірқышқыл газы (көміртегі диоксиді), метан (жылынуды тудырады) және тағы басқалар.
Көмірмен жұмыс істейтін электр станциялары, автомобиль сарқыттары, зауыттық мұржалар және басқа да адам шығаратын ластау көздері бірге 22 миллиард тонна көмірқышқыл газы мен басқа да парниктік газдарды атмосфераға шығарады. Мал, тыңайтқыш, көмір жағу және басқа көздер жылына 250 миллион тонна метан өндіреді. Адам шығарған парниктік газдардың жартысына жуығы атмосферада қалады. Соңғы 20 жыл ішінде парниктік газдардың барлық антропогендік шығарындыларының төрттен үш бөлігі мұнай, табиғи газ және көмір пайдалану салдарынан болады. Қалғандарының көпшілігі ландшафттың өзгеруімен, ең алдымен орманның жойылуымен байланысты.
1.2. Ғаламдық жылынудың қандай фактілері бар?
Жер бетіндегі жаһандық жылынудың себептері
Өркениетіміз көмір, мұнай мен газды жағып, көмірқышқыл газын Жер оны сіңіргеннен тезірек шығарады. Осыған байланысты CO2 атмосферада жиналып,планета қызады. Әрбір жылы зат көзге көрінбейтін диапазонда белгілі бір сәуле шығарады, бұл термиялық инфрақызыл сәуле. Қараңғыда да бәріміз көрінбейтін жылу сәулесімен жарқыраймыз. Күн сәулесінен түсетін жарық жер бетіне түсіп, Жер бұл энергияның едәуір көлемін алады. Бұл энергия планетаны қыздырады және оның беті инфрақызыл диапазонда сәуле шығарады.
Бірақ атмосфералық көмірқышқыл газы шығатын жылу радиациясының көп бөлігін сіңіріп, оны жер бетіне қайтарады. Бұл планетаны одан да қыздырады - бұл парниктік эффект, бұл жаһандық жылынуға әкеледі. Энергия тепе-теңдігін сақтаудың қарапайым физикасы.
Жарайды, бірақ мәселе бізде екенін қайдан білеміз? Мүмкін СО жоғарылауы мүмкін2 жердің өзінен туындаған ба? Мүмкін көмір мен май жағылған шығар? Мүмкін мұның бәрі қарғыс атқан жанартауларға қатысты шығар? Жауап жоқ, және міне, сондықтан. Бірнеше жылда бір рет Сицилиядағы Этна тауы көтеріліске ұласады.
Әрбір ірі атқылау кезінде атмосфераға миллиондаған тонна СО шығарылады.2. Оған планетадағы қалған жанартаулық белсенділіктің нәтижелерін қосыңыз, ең үлкен есептік санын жылына шамамен 500 млн. Тонна жанартау көмірқышқыл газы алыңыз. Бұл көп сияқты, дұрыс? Бірақ бұл 30 миллиард тонна СО-дан 2% -дан аз2біздің өркениетіміз жыл сайын лақтырып тастайды. Атмосферадағы көмірқышқыл газының көбеюі көмір, мұнай және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz