Сабақта педагогикалық технологияны қолдану
Лекция №1-2 Педагогикалық технология - тәлім-тәрбиенің қозғаушы күші ретінде.
Жоспар:
1. Орта мектептегі инновациялар және олардың бағыттары.
2. Математиканы оқытудың жаңа технологиялары пәнінің мақсаты және міндеттері
1. Орта мектептегі инновациялар және олардың бағыттары.
Мектеп құрылымында болып жатқан өзгерістер, білім беру мақсаттарының алмасуы, оның дамытушылық сипаттарының бекітілуі, көпнұсқалық оқытуға көшу сияқты мәселелер мұғалімдерден шығармашылық жұмыстың жоғары сапасын және кәсібилікті талап етеді. Сондықтан да білім беру жүйесін жаңарту, оның сапасын арттыру үшін оқыту формаларын, оқыту мазмұнын, оқыту әдістерін, оқыту құралдарын, оқытудың мақсаттарын жаңарту қажеттілігі пайда болып отыр. Бұл 12 жылдық білім беру жүйесіне ауысудың практикалық маңыздылығын көрсетті.
12 жылдық білім беру жүйесіндегі мектептің мақсаты: жедел дамып келе жатқан ортада өмір сүруге қабілетті, өзін - өзі дамытуға, өз ойын еркін айта білуге, өз қалаулары мен қоғам талабына сай, өзін көрсете білетін жоғары білімді, ұлттық тілді, тарихты жетік меңгерген, отандық және әлемдік мәдениетті бойында қалыптастырған, бәсекеге қабілетті,шығармашылығы дамыған жеке түлғаны қалыптастыру болып отыр.
Осы мақсаттан келесі міндеттер туындайды: 1) тәрбиелеу және дамытушылық іс - әрекетін үйымдастыру; 2) құзыреттіліктерді қалыптастыру және дамыту; 3) оқушы жеке тұлғасының қалыптасуына көмектесу, оның ішкі мүмкіншілігі, бейімділігі, мақсат-мүдделері мен шығармашылық қабілеттерінің байқалуы мен қалыптасуына жағдай жасау.Бұл мақсат пен міндеттерді іске асыру үшін тәрбие жүйесі түлғаны әлеуметтендіру идеяларын іске асыра отырып, оқытудың жаңа технологияларын және әдістерін; жеке тұлғалық қасиеттерге бағытталған оқытуды зерттеуді, оны жобалау әдістерін, оқушы денсаулығын сақтау әдісін колдана отырып, тәрбие жұмысын ұйымдастыру қажет. Осы әдістерді іске асыру нәтижесінде жаңа мектеп түлегінің тұлғасында мынадай жетістіктер қалыптасатын болады:
І.Оқушының жеке түлғалық қасиеттері қалыптасады, оның қазіргі заманға, қоғамға бейімделу мүмкіндіктері артады;
2.Балалардың бойында салауатты өмір салты қалыптасады;
З.Жеке ерекшіліктері ескерілген оқу-тәрбие нәтижеләрі түріндегі құзыреттіліктер жиынтығын игереді;
4.Ұлттық тілді, тарихты, отандык және әлемдік мәдениетті жетік біледі;
5.Баланың жалпы және арнайы қабілеттері қалыптасады;
6.Бойында қалыптастырған білім - бірліктерді өмірде орынды қолдана алады;
7.Өзін - өзі дамыту, өзін - өзі көрсету мүмкіндіктері жетіледі. Оқушыға өз алдына мақсат қоюға, оны іске асыру үшін қажетті жағдайларды анықтауға, ондағы жетістіктерге жету процесін жоспарлауға және ұйымдастыруға, өзіндік бағалау мен қорытынды жасауға, технологияларды накты қабылдауға мүмкіндік туғызады.
Математиканы оқытудың мазмұнын іріктеу және ізгілендіруді жүзеге асыру үшін жаңа технологиялар ауадай қажет. Қазіргі ақпараттық технологияның озық жетістіктерін математика сабағында қолдану арқылы танымдылық іс- әрекеттерін ұйымдастыра отырып оқушылардың құзіреттілігін дамытуға болады.
Жаңа технологиялар мұғалімнің жүйелі жұмыс істеуіне мүмкіндік береді. Ақпаратты оқыту технологиясының жетістіктерінің бірі есебінде бүгінгі күні интерактивтік тақта практикада ерекше орын алып отыр. Оқушылар үшін интерактивті тақта жаңа материалдарды арнаулы программамен меңгеруде аса маңызды рол атқарады. Қазіргі кезде көптеген оқушылар интерактивтік тақтаны мүмкіндігінше пайдалана алады. Ондағы мақсат - оқушының өзінше ойлау қабілетін арттыру және қазіргі заманғы интерактивтік тақтамен жұмыс істеуге үйрету. Жаңа технологиялар оқушының шығармашылық белсенділігімен өзіндік танымдық қызметін ұйымдастырушы болады. Математика сабағында оқушылардың өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын дамыту, баға жетпес құндылықтардың бірі. Жаттығуларды өз бетінше тексеріп, қорытынды жасай білетін тұлға қалыптастыру мақсатында жаңа технологиялар әдістерін кеңінен қолдану қажет.
2. Математиканы оқытудың жаңа технологиялары пәнінің мақсаты мен міндеттері
Математика оқытудың жаңа технологиялары пәні - оқытудың жаңаша интерактивтік әдістері , формалары , құралдары , мазмұнын үйрететін пән. Математиканы оқытудың жаңа технологиялары курсының мақсаты оқу, тәрбиелеу үдерісін технологияландыру негізінде құру және қорытынды нәтиженің кепілдігін беру заңдылықтарын жалпы дидактикалық технологиялар дәрежесінде болашақ мұғалімдерге үйрету болып табылады. Математиканы оқытудың жаңа технологияларын үйрену болашақ мұғалімдерді мектеп математикасын оқытуда нақты білімдермен қаруландырып, студенттердің педагогикалық ой - өрісін кеңейту, студентке шәкірттердің математиканы оқытудағы ұйымдастыру әдісі мен оның математикалық ойының дамуы, математиканы оқыту әдістемесінің философиямен, математикамен, психологиямен байланысын үйрену мақсатын көздейді. Математиканы оқытудың жаңа технологиялары студенттерді орта мектеп математикасының мазмұнымен, оқытудың ғылыми - интерактивтік әдістерімен, мектеп мұғалімдерінің озат іс - тәжірибелерімен, теоремаларды дәлелдеу әдістерімен, есептерді шешуді үйрету әдістерімен, жалпы алғанда орта мектепте математиканы оқытуды ұйымдастырудың түрлерімен таныстырады.
Қазіргі кезде оқытудың интербелсенді әдістері практикаға енуде.
Интерактивтік әдістер ұғымын талқылайық :
1. Интерактивтік әдістер ұғымын ин -инновация , теракт-қопару сөздерінен алынған деп ойланса, ол жаңаша қопару мазмұнын береді .
Бұл бағыттағы ғалымдар мен педагогтар Республикамыздағы барлық оқу жүйесін қопару мақсатын көздейді. Олар ғылымға қастандық жасаушылар. Сондықтанда Республикадағы озат тәжрибенің көпшілігі өз - өзінен қопарылып тасталды .
Қазіргі кездеде бұл бағыттағы қопару жұмыстары жүріп жатыр. Мысал ретінде , оқу базасы барма , жоқпа екендігіне қарамай жаңаша оқыту жүйелерін енгізудеміз.Бұл әртүрлі оқыту жүйелерінен , оларды тәжірибеде сыналмай практикаға енгізіліп жіберілуіндегі қателіктер болып табылады.
2. Егер Интерактивтік әдістер ұғымын Интер-интернационал , актив -белсенділік деген сөздерден құралған десек ,ол халықаралық белсенділікті күшейтетін әдістер мағынасын береді, яғни оны дүние жүзіндегі ең сапалы оқыту жүйесін Қазақстан Республикасына енгізудегі жаңа әдістер деп түсінуге болады. .Мысалы , ҚР-да халықаралық сапа менежмендіне өту басталды.
Қазіргі кезде математиканы оқытудың әдістемесі мен технологиялары жаңа бағытта дами бастады . Осы инновациялар қалай практикаға енгізілуде екендігін білу үшін бұл бағыттарды зерттеу қажет. Дамудың бағыттарын талқылайық:
1.Қазіргі оқыту мазмұнының мынадай бағыттарда жүріп жатқандығын ескеру қажет:
1) дәстүрлі - арифметикалық , геометриялық , алгебралық , тригонометриялық материалдар бағдарламалардан орын алған еді.
2)жаңаша бағыттары - графтар теориясы , математикалық - статистикалық талдау , ықтымалдықтар теориясы , функцияналлық анализ ,комбинаторика , т.с.с. теориялық білімдер бағдарламаларда пайда бола бастады.
2. Оқыту құралдары :
1) дәстүрлі - фильмоскоп , эпиадоскоп , кодоскоп, магнитофон .
2) жаңаша құралдар - интерактивтік тақта , компьютер кластары , математикалық кинофильмдер, видеофильмдер , электронды оқулықтар.
3. Оқыту әдістері .
1) дәстүрлі - түсіндіру , хикая , сухбат , лекция , көрнекілік т.с.с. болса;
2 ) жаңаша бағыттары - интербелсенді әдістер , проблемалық оқыту әдістері , жаңа педагогикалық технологиялар практикада өз орындарын иеленуде.
4. Оқыту формалары:
1) дәстүрлі- сабақ , сабақтан тыс жұмыстар.
2) жаңаша бағыттары - тұрғын , қозғалмалы , таңдаулы жұптықтарда жұмыс істеу , пікірталас , сайыс , конференция , саяхат сабағы , КТК сабақтары т.б. лар пайда болды.
Лекция № 3-4 Педагогикалық технологиялар ұғымының мәні
Жоспар:
1. Педагогикалық технологиялар ұғымының мәні
2. Сабақта педагогикалық технологияны қолдану
1. Педагогикалық технологиялар ұғымының мәні
Энциклопедиялық сөздікте Технология дегеніміз - өнімді өндіру процесінде шикізаттың немесе материалдың формасын, қасиетін, күйін өзгертетін, оларды өңдеу мен дайындаудың әдістерінің жиынтығы, - деп көрсетілген.
Анықтамалық әдебиеттерде: технология - techne - өнер, шеберлік және logos - ғылым, заң, яғни технология дегеніміз - шеберлік (өнер) туралы ғылым деп берілген.
Білім беру саласындағы технология ұғымы өндірістік процестердегі технология ұғымының басты қасиеттерін осы саланы жетілдіру үшін пайдалану ұмтылысынан туындағаны анық.
Өндірістік процестердегі технология деп, қолданғанда алдын-ала көздеген нәтижеге жеткізетін, белгілі бір сапалық және сандық деңгейлердегі өнім алуға кепілдік беретін, ғылыми негізделген алгоритмдер, әдістер мен құралдардың жүйесін айтады. (И.П.Подласый, Педагогика, 2000 ж.)
Педагогика ғылымына, яғни интеллектуалдық өндіріс саласына өндірістік технологияның көзделген мақсатқа жетуге кепілдік беретін қасиеті аса қажет, өйткені өкінішке орай, оқу процесінде нәтиже алуға нақты қол жеткізетін, оны объективті бағалауға мүмкіндік беретін тәсідер жоққа тән, педагогикалық экспромттар басым.
Адамзат ХХІ ғасырға аяқ басып отырған кезде ЮНЕСКО дамыған, өркениетт елдерге нәтиже беруге бағытталған мектеп моделін енгізуді ұсынып отыр. Демек, мектептерге дәстүрлі оқытудың әдістері мен тәсілдерінен гөрі тиімділігі жоғары, жаңа сападағы дидактикалық құрал қажет. Дүниежүзі педагог-ғалымдарының пайымдауынша мұндай құрал болып оқытудың педагогикалық технологиясы табылады. Педагогикалық технологияның кәдуілгі әдістемеден басты айырмашылығы - оқу пройесінің нәтижелі болуына кепілдік беруі. Оқыту процесін технологияландыру туралы пікірді осыдан 400 жыл бұрын Я.А.Коменский айтқан, яғни оның пікірінше оқыту технологиялық болуы қажет. Оның мағынасы - нені үйретсе де, нені оқытса да оқу процесі табыссыз болмауы керек. Мұндай оқыту механизмін Я.А.Коменский дидактикалық машина деп аталады. Технологияға мақсат қою, осы мақсатқа жетудің құралдарын іздестіру, бұл құралдарды қолданудың ережелерін табу маңызды болады. Соған байланысты, мақсат - құрал - оның қолдану ережелері - нәтиже алу заңдылықтары іздестіріледі. Мұндай ережелерді тауып, пайдалану кез келген технологияның басты мақсаты болып табылады.
АҚШ-та үстіміздегі ғасырдың 30-шы жылдарында техникалық құралдарды пайдаланып оқыта бастағанда білім берудегі технология термині пайда болды. Бұл оқу процесінде оқытудың техникалық құралдарын пайдалануға байланысты туындады.
60-шы жылдарда америкалық және батыс Еураполық білім берудегі реформаларға байланысты оқу процесінде межеленген білім нәтижесіне жету ізденісінен туған педагогикалық технология термині пайда болды. Ал, дидактикалық технологияның мәселелері біздің заманымыздың екінші жартысында техника мен өндірістік технологияның қарқынды дамуы нәтижесінде зерттеле бастады. Оқыту технологиясы, яғни кеңірек айтқанда педагогикалық технология ақпаратты өңдеу, сақтау, беру әдістері мен құралдарының табыстарына байланысты дамудың барлық мүмкіндіктеріне ие бола алатын әлеуметтік технологияның маңызды компоненті болып табылады.
Педагогикалық технология ұғымының қалыптасуы мен дамуының барысында педагогикалық технология ұғымының мәні түрліше қарастырылады.
Қазіргі пайдаланып жүрген мағынадағыдай педагогикалық технология ұғымы 1960 жылдардан бьастап бихевиористік, необихевиористік тұжырымдардан бастау алатын, толық меңгерту теориясына негізделген, жоғарыда атап өткендей нәтиже алуға бағытталған АҚШ және батыс Европа елдерінде практикаға ене бастаған меңгеру технологияларына байланысты пайда болды.
Осы жылдары шетелдерге біршама қолға алынған оқытудың техникалық құралдарын пайдалану, бағдарлы оқыту мәселесі де педагогикалық технологиялар теориясының қалыптасып, дамуына үлкен ықпал етті.
Жалпы оқытудың педагогикалық технологиялары ұғымы педагогика ғылымына жүйелі түрде 1970 жылдардан ене бастады. Ейбір әдебиеттерде оқыту процесін технологияландыруды оған ақпараттық технологиялық құралдарды пайдаланумен байланыстыратын көзқарастар да айтылады. Төменде талданатын педагогикалық технология ұғымының мәніне көретініміз мұның бір жақты, алғашқы, үстіртін пікірден туғандығы.
Кеңес Одағында педагогикалық технологиялар тақырыбына арналған алғашқы зерттеу жұмысы ретінде академик В.П.Беспальконың Слагаемые педагогической технологии (1989) атты еңбегін атауға болады.
Бұл жұмыстан кейінгі маңызды зерттеулер қатарына И.В.Клариннің, В.М.Монаховтың, Г.К.Селевконың, Т.И.Шамова мен Т.И.Давыденконың, т.б. еңбектерін жатқызуға болады. 1990 жылдардың орта шенінен бастап бұл ұғым педагогика курсының оқулықтарына да ене бастады.
Алайда, бұл әдебиеттерде келтірілген педагогикалық технологиялар ұғымына берілген анықтамалардың жалпы негізгі бір болған мен кейбір айырмашылықтары да бар екенін көруге болады.
Педагогикалық технология мәселесіне арналған П.Я.Гальперин, В.П.Беспалько, В.В.Давыдов, В.М.Кларин, т.б. ғалымдардың еңбектерінде оқыту технологиясын техникалық құралдардың көмегімен оқыту деген ұғынудан бастап, педагогикалық технологияны ғылыми тұрғыдан ұғынуға дейін түрліше пікірлер айтылған.
Б.Т.Лихачев педагогикалық технологияға мынадай анықтама береді: Педагогикалық технология дегеніміз - оқыту әдістері - психологиялық-педагогикалық тәсілдер мен құралдарының жиынтығы. Ол педагогикалық процесті тиімді ұйымдастыру құралы. Педагогикалық технология дегеніміз - мұғалім мен оқушыға ыңғайлы жағдай жасай отыра оқу процесін жобалау, ұйымдастыру мен өткізуге арналған біріккен, жан-жақты ойластырылған педагогикалық қызметтің моделі, - дейді В.М.Монахов.
Білім беру технологиясы деп мұғалім мен оқушыға ыңғайлы (комфорт) жағдай жасай отыра нәтиже алуға бағытталған оқу процесін жобалауға, ұйымдастыруға, бағыттауға және түзету енгізуге арналған олардың біріккен қызметінің процестік жүйесін атайды (Т.И.Шамова, Т.И.Давыденко).
Педагогикалық технология - білім беру формаларын оңтайландыруға бағытталған техникалық және адам ресурстарын және олардың байланыстарын ескере отырып, білімді игеру мен оқыту процесін анықтау, қолдану және жасауға арналған жүйелі тәсіл (ЮНЕСКО).
Ғылыми-педагогикалық әдебиеттерге жасалған талдау көрсеткендей, қазіргі педагогикалық ьтеорияда педагогикалық технология ұғымына қалыптасқан көзқарас жоқ, кейбір ғалымдар оқыту әдістерін қолдануды технологияландыру десе, енді біреулері оқытуды техникалық құралдармен қамтамасыз етіп, компьютерлендіру, ал келесі бір көзқарас бойынша дидактикалық жобалар мен педагогикалық жүйені, оны практикада қолданудың тиімділігін арттыру деп санайды. Осының бәрі бұл ұғымның көп қырлылығы сипаттайды, яғни оны зерттеудің әдіснамалық бағыт-бағдарын негіздеуді қажет етеді.
Педагогикалық әдебиеттерде педагогикалық технология ұғымы үш деңгейде (көзқараста) қолданылады.
Жалпы педагогикалық (жалпы дидактикалық) деңгей. Мұнда педагогикалық технология бір тұтас педагогикалық жүйенің жобасы ретінде қарастырылады. Бұл жағдайда оған оқытудың мақсаты, мазмұны, құралдары мен әдістерінің жиынтығы, тіпті процестегі субъектілер мен объектілердің (олардың өздерін алмағанда) іс-әрекеттерінің алгоритмі кіреді.
Жеке пәндік-әдістемелік деңгей. Бұл жерде педагогикалық технология көздеген мақсатқа жеткізетін жеке пән әдістемесі ретінде қолданылады. Мұнда ол бір пән, бір сынып, бір мұғалім шеңберінде оқыту мен тәрбиелеудің белгілі бір мазмұнын жүзеге асыру үшін қолданылатын әдістер мен құралдардың жиынтығы (пәндерді оқытудың әдістемесі, белгілі бір танымдық қызмет дағдыларын қалыптастыру әдістемесі, мұғалім, тәрбиеші жұмысының әдістемесі ретінде қарастырылады.
Элементтік (бөлімді) модульдік деңгей. Мұндай оқу-тәрбие процесінің жекелеген бөлігінің технологиясы қарастырылады жеке іс-әрекет түрлерінің технологиясы, ұғымдарды қалыптастыру технлогиясы, жеке тұлғалық қасиеттерді тәрбиелеу технологиясы, сабақ технологиясы, жаңа білімді игеру технологиясы, өз бетімен (өздік) жұмыс технологиясы.
Сонымен педагогикалық технология ұғымының өзегі болып берілген білімді толық игеруге, жалпы білі сапасын көтеруге кепілдік беретін, ғылыми негізделген алгоритмдер, әдістер мен құралдардың жүйесін атаймыз. Әрине мұндағы нәтиже білім сапасы, оны өз бетімен игерген оқушы болса, алгоритмнің басты бөлігі болып, оқушының өз бетімен меңгеруіне бағытталған білім мазмұны қарастырылуы қажет.
Оқыту технологиясы - оқыту мазмұнын жүзеге асыру жолындағы алға қойған мақсатқа жетудің тиімдлігін қамтамасыз ету оқытудың әдіс, құрал түрлерінің жүйесі болып табылады. Оқыту технологиясында мақсат әдіс және құралдардың өзара байланысы мен себептілігі жатыр байланысты қажетті мазмұнына тиімді әдістер мен құралдардың бағдарлама мен қойылған педагогикалық міндетке сәйкес іріктей білу мұғалімнің педагогикалық шеберлігіне байланысты.
Педагогикадағы технология объектісі тірі организм (оқушылар) болғандықтан, мұнда ынта (мотив), белсенділік, білім, білік, дағды, өзін-өзі басқару т.б. тәрізді дидактикалық психологиялық физикалық, кибернетикалық ескеруге тура келеді.
Осы айтылғандарды ескере отырып, біз академик В.П.Бепалько берген педагогикалық технология деп практикада жүзеге асырылатын педагогикалық жүйенің жобасын айтады деген анықтаманы мейлінше толық деп есептейміз. Педагогикалық жүйе деп В.П.Беспалько әдістемелік жүйемен сәйкесті дидактикалық процесітердің жиынтығын айтады.
Дидактикалық процесті В.П.Беспалько мотив, танымдық қызмет және басқару компоненттерінің бірлігінен тұратын жүйе ретінде қарастырылады. Ол ұсынған педагогикалық технологияның анықтамасын толықтырып тұрған педагогикалық жүйені жобалауға қойылатын мына шарттардың жиынтығы:
А) педагогикалық технология оқытудағы педагогикалық экспромттарды жоюы қажет. Оқу процесінің нәтижелі болуына 100% кепілдік беруі қажет;
Ә) ол оқушының өз бетімен жасайтын оқу танымдық қызметінің құрылымы мен мазмұнын анықтайтын оқу-тәрбие процесінің жобасына негізделуі қажет;
Б) оқу мақсатын диагностикалық түрде нәтиже беретін жолмен анықтап, оның меңгерілу сапасын дәл тексеріп, объективтік түрде бағалау қажет.
В) дидактикалық процестің толықтығы қамтамасыз етілуі тиіс.
Оқу процесі оқушылардың денсаулығына зиян келтірмеуі үшін Ресей ғалымдары М.МПоташник, А.М.Моисеев, т.б. оқушының денсаулығын қорғайтын оқыту технологияларын енгізуді ұсынды. Мұндай технологиялар жоғарыда келтірілген дидактикалық талаптарға қосымша мынадай 4 шартты қанағаттандыруға тиісті:
1) Оқушының жеке бас ерекшеліктерінің (интеллектік, мотивациялық, эмоциялық т.б. ескерілуі, оқу материалын қабылдау сипатының, темпераментінің, еске сақтау қабілетінің) ескерілуі.
2) Оқу материалын меңгеру кезінде жүйкеге күш түсіретін интеллектуалдық, эмоциялық әсерлерден аулақ болу, оқушының уақытты аз жұмсап, тиімді нәтижелер алуына жағдай жасау.
3) Сабақтың сынып ұжымына жайлы моральдық-психологиялық климат жағдайында өтуін қамтамасыз етіп, дөрекі қатынастарға жол бермеу.
4) Оқу процесінде оқушы денсаулығына зиян келтірмейтін тәсілдерді қолданумен қатар оларды өзін-өзі психологиялық қорғауға үйрету.
Практикаға енгізілген педагогикалық технологияларға жасалған талдау - оларды құраламаның төмендегідей компоненттерден тұратынын көрсетті.
1. Оқу материалын оқу - шылардың меңгеруін байқау мақсатында алдын-ала жүр - гiзiлетiн диагностика және оқушыларды қабiлеттерiне кapaй iрiктеу. Мысалы, l-сы - ныпқа келген оқушылар оқи, санай, жаза бiлy қабiлетrерiне қарай дайындық деңгейлерi әр түрлi сыныптарға бөлiнедi.
2. Мотивация және оқу - -танымдық қызметтi ұйымдас - тыру. Қай технология болма - сын оқушының осы техноло - гияғa сәйкес дайындалған оқу құралы мен өз бетiнше iзденic жұмысын жасауды қажет ететін болғандықтан, оқушының қызығушылығын, ынтасын туғызу - танымдық қызметті ұйымдастырудағы аса маңызды шаралардың бірі болып табылады.
3. Оқу құралдарымен жүргізілетін іс-әрекет. Бұл компонент оқыту технологиясымен жүзеге асырылатын оқу процесінің негізгі бөлігін құрайды. Оқу-таным процесі оқушының қолданылып отырған технология талаптары негізінде жасалған дидактикалық құралдармен (пәнді оқытудың календарлық жоспары, танымдық әрекеттердің бағдарлық негiзiн салуға арна - лған нұсқаулар, әр модyль бой - ынша өздiк жұмыс тапсырма - лары, өзiн-өзi тексеруге арна - лған және бақылау жұмысына арналған тесттер жүйесi, т.б.) жүргiзiлген танымдық қызметi арқылы жүзеге acады.
Жалпы технологиялық негiзде құрылған сабақта негiзiнен оқушы дидактикалық құралдармен ғана жұмыс iстеп, ал мұғалiм iзденiс-таным процесiн ұйымдастырушы рөлiн атқарады.
4. Оқу материалын меңгеру сапасын бақылау. Толық меңгерту деңгейі
" Технологиялық негiздегi оқу процесi бақылау мен ic-әрекетке қажет болған жағдайда түзету (кор - рекция) енгiзуге аса үлкен мән берiледi. Оқушының әр модульдi (бөлімдi) меңгеруi сәйкестi бақылаy жұмысын (әр түрлi формадағы) жүргiзу арқылы бағаланады. Оқу материалын меңгере алмаған оқушылар үшiн қосымша нұсқаулар берiлiп, қайта бақылаy жұмысы жүргiзiледi. Оқушының оқу материалын меңгере алмауы себептерi қаралады және қажеттi коррекциялық әрекеттер жасалады. Оқу мақсаттаpы диагностикалық түрде қойылған жағдайда жаңа квалиметриялық негiзде бiлiм сапасын бағалауға болады.
Лекция № 5-6 Педагогикалық технологиялардың проекттері: ғылыми жандасулар. Қазіргі заманауи тәлім-тәрбиедегі әртүрлі жандасулар
Жоспар:
1. Дәстүрлі жандасу
2. Системалық жандасу
3. Технологиялық жандасу
4. Зерттеу-шығармашылық жандасу
Педагогика пәні және тәлім-тәрбие практикасындаәр түрлі жандасулар қолданылады. Олар дәстүрлі жандасу, системалы (тізімділік) жандасу, технологиялық жандасу, зерттеулі жандасу, функционал, комплекс, іс-әрекеттік жандасулар.Бұл жандасуларға қысқаша анықтама берейік.
1. Дәстүрлі жандасу ұғымы
Дәстүрлі жандасу деген не? Оның негізгі ерекшелігі -- мұғалім белгілі ақпаратты сөйлеп береді, түсіндіреді,оқушы осы білімді есінде сақтайды.Білім ұғымы есте сақталатын ақпарат мағынасында түсініледі. Оқушыда білім бар немесе жоқтығын емтиханда осы ақпаратқа сәйкес тиісті берілген сауалға жаттап берген жауабына орай анықталады. Мұндағы білім дегенді негізінен есте сақтаудың нәтижесі, ол көбірек жалған болуы мүмкін. Мұндай білім есте ұзақ сақталмайды. Оқушы мұғалім сауал қойғанда ақпаратты еске түсіруі, кейбір кезде еске түсіре алмауы да мүмкін.
Дәстүрлі оқыту әдісінде тәлім мақсаты бағдарлама талабына сай анық белгіленбейді, оқушылардың игеру дәрежесі, сапасы туралы мұғалім анық елеске ие болмайды.Дәстүрлі тәлім мемлекетіміз оқу орындарында кең таралған, оның әртүрлі мәселелері педагогика, методика пәндерінде орындалған, үлкен тәжірибе жинақталған. Дәстүрлі тәлім әдісін жетілдіру салаларында ізденулер жалғасуда, бірақ, оның объектив мүмкіндіктері шектелген. Мемлекетімізде жүргізіліп жатқан тәлім салаларындағы реформалар өте тез қарқынмен дамыған ғылыми-техникалық үдеріс талаптары-тәлім әдісі мен қоғамның бәсекелеске сай , жоғары білікті кадрлар дайындауға, кемелденген тұлғаны қалыптастыруға болған қажеттілігі ортасында сәйкессіздікке дұшар етуде. Оны тәлімде басқа жаңа жандасуларды қолдау жолы мен шешу керек.
2. Системалы(тізімділік) жандасу ұғымы
Тізімділік сөзі-құрылым, бөліктерден құралған, біріккен бүтін бір нәрсе немесе құбылыс мағынасын білдіреді. Тізім ұғымы және сөзі басқаша мағыналарға да ие. Мысалы, тізім-жіп, сымтемірге тізіп қойылған нәрсе, тізім-шоқ ( бір тізім меруерт, бір шоқ маржан сияқты). Сондықтан кибернетикалық тізім, ақпараттар тізімі, қоғамдық қатыстар тізімі, әрекеттер тізімі, педагогикалық тізім сияқты ұғымдар түрінде де қолданылады. Тізім ұғымы әдетте кейбір белгілеріне сәйкес түрлерге жіктеледі: материалдық нәрселер тізімі, жорымал ұғымдар, болдамдар, теориялар, ғылыми білімдер тізбегі сияқтылар
Тізімділік жандасу ғылыми білімдер методологиясы мен педагогикалық практиканың бір бағыттылығы туралы универсал сипатқа ие, педагогикада кең қолданылады, тәлім-тәрбтеге де педагогикалық тізім туралы қарау тиіс.
Тізімді жандасу ұғымы көбірек тізімді метод, тізімді талдау әдісі ұғымдары мен тығыз байланысты қолданылады. Себебі тізімді талдау әдістері де объектті бір бүтін тізім түрінде үйренеді.
Тізімді жандасу, әсіресе, құрылым-міндетіне байланысты талдауға жақын. Тізімді талдаудың объекті бүтін бір нәрсе немесе құбылыс(тізім) есептеледі, ол , біріншіден, объекттің әртүрлі бөліктерін, екіншіден, бөліктердің өзара байланыстылығын, үшіншіден, тізімнің шекараларын және байланыстылығын, қарым-қатынасын есепке алады.
Тізімді жандасуда бірнеше ереже-ұстанымдар жиынтығынан пайдаланылады, олар зерттеушілік және практикалық іс-әрекеттерде жоғары нәтижелерге жету мүмкіндігін жаратады. Мұндай ереже-ұстанымдар қатарына төмендегілер кіреді: белгісізден белгіліге қарай жылжу, анализ бен синтездің, санлалылықпен тарихилықтың бірлігі, объекттегі байланстар мен өзара әсерлердің әртүрлілігі, объекттің құрылымы-міндеттері және келіп шығуы туралы елестердің бірлігі және басқалар.
Педагогикалық тізім ұғымы
Педагогикалық тізім-адам баласын кемелденген тұлға, бір кәсіп иесі етіп қалыптастыратын біртұтас қоғамдық-педагогикалқ құбылыс болып, оның құрамына педагогикалық үдеріс объекттері мен субъекттері, форма-әдістері, олар арасындағы қатыстар, өзара әсерлер, оларды басқарудан құралады. Педагогика кең және тар (тегі және түрі) ұғымдарды қамтиды: педагогика-ғылым, педагогика-оқу пәні; педагогтық-адам іс әрекетінің бір саласы түрінде кең ұғым. Олардың әрбірі белгілі бөліктерден құралған тізім. Педагогикалық ғылымдар тізіміне - педагогика теориясы мен тарихы, оқыту теориясы мен әдістемесі, арнайы педагогика, дене тәрбиесі теориясы мен әдістемесі, мәдени-тынығу жұмыстары педагогикасы, социал педагогика сияқтылар енеді. Сондықтан, тәлім-тәрбиенің мақсаты, форма-әдістері тізімі, тәлім-тәрбие бағыттары, түрлері тізімі, үздіксіз тәлім тізімі, тәлім орындары тізімі, педагогикалық мамандар тізімі, оқу міндеттері, оқу ақпараттар тізімі сияқтыларда педагогикалық тізім құрамына енеді.
3. Технологиялық жандасу
Технология грекше сөз болып, техне-өнер, шеберлік, логос-ұғым, тәлім мағыналарын білдіреді. Технология ұғымы-дайын зат шығару үшін өнеркәсіпте қолданылатын әдістер мен тәсілдер жиынтығы; осы әдіс-тәсілдерді жарататын және жетілдіретін ғылым деп түсініледі. Өнеркәсіптің құрамын білдіретін факттілер-товарлар, материалдарды қазу, тасу, тіктеу, сақтау және басқаларды да технология дейді. Технологияға істеп шығару үдерісін кескіндеу, оларды орындау бойынша нұсқаулар, техникалық ережелер мен талаптар, графиктерде енеді. Өнеркәсіп істеп шығару саласында жүздеген технологиялық жобалар (үдерістер) жаратылған. Олар, егер техникалық құжжат талаптарына жауап берсе, істі кім және қай орында орындауына емес, товардың сапасы мен нәтижесімен кепілденеді.
Тәлім үдерісіне технологиялық жандасу:
- оқу-оқыту үдерісін өзара байланыстыратын сатылар , фазалар, операцияларды ажырату, бөлуді;
- тәлімнен көзделген нәтижеге жету үшін орындалатын әрекеттерді сәйкестендіру, тізбектеу, сатылау арқылы амалға асыруды;
- жобаланған жұмыстар, операциялардың барлығын бірдей орындауды талап етеді.
Бұл жандасу негізінен, репродуктив тәлімге сай. Репродуктивтік тәлім типтік жағдайларда белгілі бір іс әрекеттерді алдын белгілеп алынған ережелер негізінде орындау болып табылады.
Репродуктив деңгей үшін педагогикалық технологияда тәлім қайта істеп шығаратын конвейерлі үдеріс негізінде ұйымдастырылады, одан күтілген нәтижеде толық сипатталып анық белгілеп беріледі. Оқу материалы анық белгіленген оқу мақсаттарына сай қайта құрастырылады, кейбір бөлік (бөлек, модуль) терге ажыратылады, оқу материалын үйретудің альтернатив жолдары есепке алынады, әрбір бөлікті үйрену тест жәрдемінде бақыланады, қателік, кемшіліктер түзетіліп, дұрысталып отырылады. Оқу жұмысы эталонда көрсетілген нәтижеге жетуді көздейді. Бұл балаларды қызықтыру, жарыс және өзара жәрдемдесуге қарсы әсер етпейді. Тәлім репродуктивтік характерде жүргізілетіндігі үшін де бұл әдіс білім, біліктілік және дағдының қажет минимум деңгейінде игеруде көп көмек береді. Технологиялық жандасуды қолдау қойылған оқу мақсаттарына жетудің кепілдігін береді.
4. Зерттеу-шығармашылық жандасу
Бұл жандасу тәлімнің мақсатына сай оқушыда белгілі бір проблеманы шешу қабілетін дамыту, жаңа білім (тәжірибе)ді өзбетінше меңгеру, қарекеттің жаңа тәсілдерін табу, жеке ізденісті талап етеді. Зерттеулі жандасу шығармашылық іс әрекеттің белсенділік сипатына байланысты болады.
Бұл жандасуда оқушының оқу-тану іс әрекетіне мұғалім мадақтаушылық тәсілімен басшылық жасайды, баланың жеке инициативасын қолдайды, бала мен ынтымақтасады, оқушының қызығушылығын және ой қорытындылауына аса мән береді. Зерттеу-шығармашылық жандасу бойынша да педагогикалық технология варианттары құрастырылған.
Педагогика теориясы мен практикасында дәстүрлі жандасу өз мүмкіндіктерін саралап-сарыптап болды, тізімді, технологиялық және зерттеу-шығармашылық жандасулардың перспективалары мол. Технологиялық, тізімді және зерттеу-шығармашылық жандасулардың әрқайсысының тәлім тізімінде өз орны бар және өз орнында қолданыста болуы шарт.
Дамыған мемлекеттерде тәлімнің түрлі дәрежелері үшін (репродуктив, продуктив, зерттеу-шығармашылық) педагогикалық технологиялар құрастырылған.
Кең көлемде орындалатын тәлім реформалары тәлімнің озат технологияларын үйрену және оқу-тәрбие үдерісіне енгізуді талап етуде. Бұл өз кезеңінде мұғалім қызметкерлерден тәлім саласына технологиялық жандасуды, педагогикалық технология әдісін меңгеруді және Қазақстанның ұлттық, мәдени-рұхтық ерекшеліктерін, озат тарихи мұраларын есепке алып педагогика практикасында қолдану және дамытуды талап етеді.
Технологиялық жандасу практикадағы дәстүрлі жандасудың орнына комплекс түрде енгізіліп қоюы мүмкін емес. Технологиялық жандасуды мұғалімдердің өздері меңгеруі, әдістемелік құралдар, оқу техникалық база дайындалуына қарап сатылай жүргізілуі және оның кейбір элементтері практикада қолданысқа енгізілуі мүмкін. Бұл бірінші кезеңде педагогикалық технологияның негізгі бөлігі - пәндер және тақырыптар бойынша тәлім мақсаттарын анықтау әдістеріне қатысты болады.
Педагогика ғылымының жанкүйерлері және кейбір практик мұғалімдер бұл жандасуды белгілі дәрежедеқолдайды. Егер бұл жандасудың мәнін түсініп соған сәйкес практикада қолданса, оқу-тәрбие жұмыстарының сапасы жоғары болар еді.
Лекция №6 Психологиялық педагогикалық заңдылықтар жүйесі
Жоспар.
1.Оқу жүйесін жетілдірудің теориялық негіздері.
2.Оқу материалын меңгеру мен есте сақтау заңдылығы .
3.Оқытудың негізгі факторлары .
1.Оқу жүйесін жетілдірудің теориялық негіздері.
Кейінгі жылдары оқу және оқыту ұғымы оқушылардың танымдық іс - әрекет тәсілдерін қалыптастырушы мұғалімнің басқару іс - әрекетін де, мұғалімдер мен оқушылардың бірліктегі іс - әрекеті болған оқу процесінің мәнінде үйренуді білдіреді. . Бүгінгі түсінік тұрғысынан оқу, оқыту келесі белгілерімен сипатталады: 1) екі тараптылық; 2) мұғалім мен оқушының бірліктегі іс әрекеті; 3) басқару мұғалім тарапынан; 4) жоспарлы ұйымдастыру және басқару; 5) біртұтастық пен бірлік; 6) оқушылардың жас ерекщеліктеріне сай даму заңдылықтарына сәйкестік; 7) оқушылардың дамуы мен тәрбиесіне жетекшілік.
Дидактиканың негізгі категориялары болып келесі ұғымдар белгіленген: оқыту, оқып үйрену, оқу, білімдену, білім, біліктілік, дағды, сонымен бірге оқу мақсаты, мазмұны, ұйымдастырылуы, түрлері, формалары, әдістері, құрал - жабдықтары, нәтижесі (өнімі). Дидактикалық жүйе және оқу технологиясы да осы категориялық ұғымдар тұрғысынан танылуы тиіс. Осыдан қысқа да ауқымды анықтама келіп шығады: дидактика - бұл оқу және білімдену, олардың мақсаттары, мазмұны, әдістері, құрал - жабдықтары, ұйымдастырылуы мен нәтижелері жөніндегі ғылым.
Дидактика өз пәні аймағында іске қосылатын заңдылықтарды зерттейді, оқу процесінің барысы мен нәтижесіне негіз боларлық тәуелділіктерді талдайды, жоспарланған мақсаттар мен міндеттердің орындалуын қамтамасыз етуші әдістер, ұйымдастыру формалары мен құрал - жабдықтарын белгілейді. Осының арқасында ол екі негізгі функцияны атқарады: 1) теориялық (диагностика және прогностика); 2)практикалық (бір қалыпты іс - әрекет, әртүрлі құралдар дайындау).
Дидактика барлық пәндер бойынша және оқу іс - әрекетінің барлық деңгейіне сәйкестендірілген оқу жүйесін біріктіреді. Зерттелуші болмысты қамту шеңберіне байланысты дидактика жалпы және жеке болып бөлінеді. Жалпы дидактиканың зерттейтін пәні: оқыту мен оқып үйренуді, оларды туындатқан жағдаяттар мен оларды орындау шарттарын анықтау. Жеке (нақты) дидактика оқыту әдістемесі деп аталады. Ол әртүрлі оқу пәндерінің оқу-әдістемелік кешенін,желісін, мазмұнын, оқыту формалары мен әдістерін қарастырады. Әр оқу пәні өз әдістемесіне ие.
Қазіргі математиканы оқытуда Американың психологы , әрі математигі Торндайк заңдылықтарына сүйену қажеттілігі туындайды .
Торндайк заңдары.
1-заң .Өзара байланыстылық заңы :
Егер 2 рухани акт өзара байланысты дамитын болса , олардағы оның қайталануы 2-ның пайда болуына немесе бекітілуіне ықпалын тигізеді.
2-заң. Машықтану заңы :
Машықтану жиынтығы қанша жоғары болса , әсерге болған жауапта сонша жақсы игеріледі немесе есте сонша ұзақ сақталады .
3- заң . Ассимиляциялау сіндірулар заңы :
Әрбір жаңа марапаттау сол марапаттауға байланысты болған жаңа реакцияны келтіріп шығарады .
4-заң . Ықшамдылық заңы :
Жауапты машықтану қанша ықшам болса , ол сонша жақсы игеріледі және ұзақ есте қалады .
5- заң . Нәтижелік заңы :
Жағымды нәтижелерге бірге жүргізілетін реакция . Жағымсыз нәтижелерді де іліктірсе , ол реакция жағымсыздарын болуға және одан кұтылуға ұмтылдырады .
Евклид геометриясы - өзара байланыстылық заңына сәйкес құрастырылған .
1) Нүкте , түзу , жазықтық , кеңістік ұғымдары анықтамасын қабылданады .
2) Шексіз көп нүкте туратын фигура түзу деп аталады .
Оқушыларды машықтандыру үшін әр түрлі деңгейдегі машықтар , жаттығулар , есеп берілу тәсілдерін Ж.Қараев деңгейлеп , саралап , оқыту техникасын енгізу идеясын алға түсірген .
Интербелсенді оқуды ұйымдастыру заңдылықтары (ережелері)
Қазіргі инноватикалар оқу жүйесін жетілдіретін теориялардан және практикалық құндылықтардан құралады. Солардың кейбіреулерін талдап қарастырайық. Мысалы: интербелсенді оқуды ұйымдастыру ережелері мынадай теорияларға негізделген болады:
Бірінші ереже. Аудиторияны жұмысқа дайындау.
Тиімді жұмыс жасау үшін аудиторияда (сынып бөлмесінде, кабинетте) компьютер, LCD - проектор , тақта (оған қоса жылжымалы тақта да болса тіпті жақсы) немесе интербелсенді тақта, қол астында бор, флип - чарттар (плакаттар), маркерлер, А - 4 форматындағы қағаз болғаны дұрыс.
Аудиторияда үйренушілердің еркін түрде жұмыс жасауына қолайлы болуы керек. Мәселен, әр сабақта үйренушілер шағын топтар құрамын бір неше рет өзгертуі ықтимал, сол себепті де парталар мен үстелдер олардың емін - еркін қозғалуына кедергі болмауы қажет.
Әдетте аудиторияда студенттер партаға екеуден отырып, жүздерін оқытушы жаққа беріп отырады. Бұлай отыру олардың бір - бірімен қоян-қолтық араласып, тиімді қарым - қатынас жүргізуіне жәрдемдеспейді: алда немесе арт жақта отырғанмен қалайша әңгімелесуге болады? Отырғанда студенттер бір - бірінің жүздерін көргені дұрыс, өйткені олардың әңгімелесетін, қандай да болмасын мәселені талқылайтын серіктері өз жолдастары болады
Парталарды қоюдың да көптеген тәсілдері бар. Ең бастысы үйренушілердің бәрі де бір мезгілде сабақ жүргізушіні көре отырып, топ ішіндегі жұмысқа белсене араласуға мүмкіндік алуы керек.
Екінші ереже. Топқа бөлу.
Әр сабақта (әсіресе семинар және практикалық сабақтарда) студенттерді шағын топтарға бөліп, сол арқылы олардың бірлесе жұмыс жасауына қолайлы жағдай жасау керек. Үйренушілерді шағын топтарға 4-6 адамнан бөлген тиімді, олар партаны жағалай бір - біріне бет қаратып отырады.
Топқа бөлу әдетте кездейсоқ түрде жасалынады. Алайда семестр бойы бір студент жолдастарының әрқайсысымен семестр бойы топ құрамында жұмыс жасап шығуы керек. Мұндағы басты мақсат - үйренушілердің бір-бірімен тиімді қарым-қатынас құрып, ортақ тіл таба білуіне ықпал жасау.
Топқа бөлуді әрекетке негіздеп, қызықты қылып өткізген жөн (топқа бөлу тәсілдері төменде беріледі).
Үшінші ереже. Мақсаттарды және күтілетін нәтижелерді айқындау.
Әр сабақтың басында бүгін қарастырылатын тақырып бойынша ұстаз өз тұрғысынан сабақтың мақсаттарын айқындап, үйренушілердің қандай білім, білік, дағды, әрекеттер күтетіндігін жеткізеді. Сонан соң үйренушілердің өздерінен сабақтан нендей нәтиже күтетіндерін құрастыруды талап еткен орынды. Бұл әрекет әр үйренушіде өзінің сабаққа тікелей қатысы бар екендігі туралы ойды нақтылап, оларды Сабаққа мен қандай білім ала аламын? Ол үшін мен қандай жұмыс пен әрекеттер атқаруым керек? Бұл білім маған қандай пайда бермек? деген сұрақтар төңірегінде ой толғаныс жасауға шақырады.
Төртінші ереже: Жұмыс регламенті, реті менн тәртібі.
Ережелер сан алуан болуы мүмкін, мәселен, жұмыс регламенты, реті мен тәртібін анықтайтын, алайда олардың дені бірлескен жұмыста силасымды қарым-қатынас құруға бағытталғаны жөн. Мәселен:
Біреу сөйлегенде, оның сөзін бөлмейік!
Тұлғаның жеке басын сынамай, көзқарас пен пікірді сынайық!
Сабаққа кешікпейік!
Қысқа да нұсқа сөйлейік!
Уақытты үнемді әрі тиімді пайдаланайық!
Берілген тақырыптан ауытқымайық!
Біз үшін әрбір пікір құнды!
Жекелей жұмыс жасағанда, бір-бірімізге бөгет жасамайық!
Тыңдай білейік!
Берілген тапсырманы мүлтіксіз орындайық!
Бесінші ереже. Сенім және жұмыс атмосферасын қалыптастыру.
Үйренушілерді психологиялық тұрғыдан интербелсенді оқуға дайындау қажет. Әдетте сабаққа келгендердің бәрі дерлік оқуға белсене араласып кетуге дайын емес, өйткені олардың өздерін ыңғайсыз әрі дискомфортты сезінуі мүмкін. Мұның себептері де баршылық:
өзіне көтеріңкі жауапкершілік жүктеуі және содан қаймығу, жүрексіну,
оң нәтиженің шығуына күмәндану,
жазалаудан немесе күлкімазаққа жығылудан қаймығу,
еріншектік пен шаршағандық (мәселен, бірінші сабақта ұйқысын аша алмау, немесе соңғы сабақта шаршау),
назарын жинақтай алмау (мәселен, үзіліс кезіндегі оқиғалардың немесе алдаңғы сабақтың әсерінде болу).
Үйренушілердің сабақ барысында барлық шарттылықтардан арылып, ойлау аппаратын белсенділендіріп, жұмысқа толық ниеттеліп, қызу кірісіп кетуін бірінші мезетте ойсергектер арқылы жүзеге асыруға болады. Ойсергектер арқылы аудиториядағы үйренушілер өздерін жеңіл сезінеді, ашылады, әрқайсысы біртұтас ұжымның өкілі ретінде алда күтіп тұрған бірлескен күрделі жұмысты атқаруға дайындалады (Ойсергеуктердің үлгілері төменде берілді).
Алтыншы ереже. Барлық үйренушілер жұмысқа қатынасады.
Интербелсендәі әдіс аумағында өтетін сабақ мақсаттарының бірі бірлесе жұмыс жасау болғандықтан әр қатысушының жұмысқа белсене қатысқандаға абзал. Үйренушілердің білім игеру жұмысының, оның ішінде әсіресе бірлескен жұмыс әрекеттерінің қызықты әрі тартымды екендігіне көздерін жеткізгені дұрыс. Сол себепті да сабақтың басты тәсілі ретінді топтық жұмыстарды тану керек.
Жетінші ереже. Тыңдай білу: барлық пікірлер тыңдалады.
Суырылып алға шығып сөйлегеннен гөрі, тыңдай білген қиын шығар. Топтық талқылау кезінде барлық үйренушілердің өз пікірін келтріп, басқалардың оны мұқият тыңдап, оның пікірін силап санасатын жағдай жасап отыру қажет. Мұндайда барлық қатысушылардың пікірі тыңдалуы керек.
Топтық бірлескен жұмыстан соң (талқылау, пікірлесу, ой қозғау, тапсырманы бірлесе орындау, т.б.) әр топқа өз пікірі мен көзқарасын жариялау мүмкіндігін беру керек. Ол үшін топ атынан бір үйренуші (оны сөйлеуші, шешен, спикер, капитан деп атауға болады) берілген уақыт ішінде өз ойларымен ұйғарымдарын ортаға салады.
Сегінші ереже. Жазбаша жұмыстар.
Үйренудің басты мақсаты - тұлғаның дамуы, оның ішінде әсіресе ойлау қабілеті мен шығармашылық дағдылардың өркендеуі. Ал жазу (жазба жұмыстары) - ойлаудың шырқау биігі. Жазуда үйренуші сонымен қатар Мен тұрғысынан өзінің ішкі жан дүниесін ашып, оны асқақтата түседі. Сол себепті де әр сабақта жазу жұмыстарын жиі қолданып отырған орынды. Ал үйренушінің бүгінгі сабақта нендей және қандай дәрежеде білім алғанын, оның өсуі мен дамуын, яғни оның білімін бағалауды тек жазбаша жұмыстарды орындауынан ғана объективті түрде білуге болады. Жазу жұмыстары - студент білімін бағалаудың дәлелді нысаны.
Тоғызыншы ереже. Кері байланыс.
Кері байланыс дегеніміз сабақтың мазмұны немесе әдіс - тәсілдері, оның тиімділігі мен қандай дәрежеде өткендігі туралы үйренушілкрдің ой - пікірлкрі мен эмоциялары, олардың болашақтағы (келесі сабақтардағы) өз мұқтаждарын келтіруі. Бұл пікірлер оқытушыға өткізген сабағына баға беріп оның ұтымды жақтары мен кем-кетіктерін анықтап, өз жұмысына өзгерістер енгізу мүмкіндігін береді.
Үйренушілер Сабақ қалай өтті: қызық балды ма?, Сіз үшін сабақтың құнды жәйттері қандай болды?, Бүгін не нәрсеге үйрендіңіз(білдіңіз)?, Бүгінгі үйренгеніңіз Сіз үшін болашақта қажет болады деп ойлайсызба?, Осы тақырып бойынша тағы да не білгіңіз келеді(қандай ақпарат көздерін оқисыз)?, Қандай сұрақтарыңыз бар?, Сабақтың оту барысы бойынша қандай пікірлеріңізұсыныстарыңыз бар?, Келесі сабақта қандай мәселелерге назар аудару керек деп ойлайсыз? деген сұрақтарды ауызша талқылағаннан кейін, оларға жазбаша жауап берумен жалғастыруы мүмкін. Жауаптарды, мәселен, Шығу парақтары тәсілі бойынша беруге болады. Әдетте жауаптар анонимді түрде беріледі
Бұл жерде әр Шығу парақ тарында үш сұрақсауалдан аспағандығы орынды екендігін естен шығармау керек.
Үйренушілердің пікірлерімен қойған сұрақтары оқытушы тарапынан ескеріліп, келесі сабақты соларға жауап берумен бастау мүмкіншілігін береді.
Кері байланыс ұстаз бен оқушылардың арасында сенімге негізделген қарым - қатынас орнатуға бағытталады. Сонымен қатар ол өткен сабақты бағалау мен талдаудың келесі сабақты жоспарлаудың тиімді түрі болып табылады.
Лекция № 7-8 Кредиттік оқыту технологиясы
Жоспар:
1. Кредиттік оқыту жүйесіне көшу - оқу жүйесін жетілдірудің жаңа бағыты
2. Кредиттік оқытудың негізгі компоненттері
3. Педагогикалық қарым-қатынас стилдері
4. Кредиттік технология бойынша оқыту жұмыстарын жоспарлаудың құрылымы
5. Кредиттік технология бойынша оқу ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Жоспар:
1. Орта мектептегі инновациялар және олардың бағыттары.
2. Математиканы оқытудың жаңа технологиялары пәнінің мақсаты және міндеттері
1. Орта мектептегі инновациялар және олардың бағыттары.
Мектеп құрылымында болып жатқан өзгерістер, білім беру мақсаттарының алмасуы, оның дамытушылық сипаттарының бекітілуі, көпнұсқалық оқытуға көшу сияқты мәселелер мұғалімдерден шығармашылық жұмыстың жоғары сапасын және кәсібилікті талап етеді. Сондықтан да білім беру жүйесін жаңарту, оның сапасын арттыру үшін оқыту формаларын, оқыту мазмұнын, оқыту әдістерін, оқыту құралдарын, оқытудың мақсаттарын жаңарту қажеттілігі пайда болып отыр. Бұл 12 жылдық білім беру жүйесіне ауысудың практикалық маңыздылығын көрсетті.
12 жылдық білім беру жүйесіндегі мектептің мақсаты: жедел дамып келе жатқан ортада өмір сүруге қабілетті, өзін - өзі дамытуға, өз ойын еркін айта білуге, өз қалаулары мен қоғам талабына сай, өзін көрсете білетін жоғары білімді, ұлттық тілді, тарихты жетік меңгерген, отандық және әлемдік мәдениетті бойында қалыптастырған, бәсекеге қабілетті,шығармашылығы дамыған жеке түлғаны қалыптастыру болып отыр.
Осы мақсаттан келесі міндеттер туындайды: 1) тәрбиелеу және дамытушылық іс - әрекетін үйымдастыру; 2) құзыреттіліктерді қалыптастыру және дамыту; 3) оқушы жеке тұлғасының қалыптасуына көмектесу, оның ішкі мүмкіншілігі, бейімділігі, мақсат-мүдделері мен шығармашылық қабілеттерінің байқалуы мен қалыптасуына жағдай жасау.Бұл мақсат пен міндеттерді іске асыру үшін тәрбие жүйесі түлғаны әлеуметтендіру идеяларын іске асыра отырып, оқытудың жаңа технологияларын және әдістерін; жеке тұлғалық қасиеттерге бағытталған оқытуды зерттеуді, оны жобалау әдістерін, оқушы денсаулығын сақтау әдісін колдана отырып, тәрбие жұмысын ұйымдастыру қажет. Осы әдістерді іске асыру нәтижесінде жаңа мектеп түлегінің тұлғасында мынадай жетістіктер қалыптасатын болады:
І.Оқушының жеке түлғалық қасиеттері қалыптасады, оның қазіргі заманға, қоғамға бейімделу мүмкіндіктері артады;
2.Балалардың бойында салауатты өмір салты қалыптасады;
З.Жеке ерекшіліктері ескерілген оқу-тәрбие нәтижеләрі түріндегі құзыреттіліктер жиынтығын игереді;
4.Ұлттық тілді, тарихты, отандык және әлемдік мәдениетті жетік біледі;
5.Баланың жалпы және арнайы қабілеттері қалыптасады;
6.Бойында қалыптастырған білім - бірліктерді өмірде орынды қолдана алады;
7.Өзін - өзі дамыту, өзін - өзі көрсету мүмкіндіктері жетіледі. Оқушыға өз алдына мақсат қоюға, оны іске асыру үшін қажетті жағдайларды анықтауға, ондағы жетістіктерге жету процесін жоспарлауға және ұйымдастыруға, өзіндік бағалау мен қорытынды жасауға, технологияларды накты қабылдауға мүмкіндік туғызады.
Математиканы оқытудың мазмұнын іріктеу және ізгілендіруді жүзеге асыру үшін жаңа технологиялар ауадай қажет. Қазіргі ақпараттық технологияның озық жетістіктерін математика сабағында қолдану арқылы танымдылық іс- әрекеттерін ұйымдастыра отырып оқушылардың құзіреттілігін дамытуға болады.
Жаңа технологиялар мұғалімнің жүйелі жұмыс істеуіне мүмкіндік береді. Ақпаратты оқыту технологиясының жетістіктерінің бірі есебінде бүгінгі күні интерактивтік тақта практикада ерекше орын алып отыр. Оқушылар үшін интерактивті тақта жаңа материалдарды арнаулы программамен меңгеруде аса маңызды рол атқарады. Қазіргі кезде көптеген оқушылар интерактивтік тақтаны мүмкіндігінше пайдалана алады. Ондағы мақсат - оқушының өзінше ойлау қабілетін арттыру және қазіргі заманғы интерактивтік тақтамен жұмыс істеуге үйрету. Жаңа технологиялар оқушының шығармашылық белсенділігімен өзіндік танымдық қызметін ұйымдастырушы болады. Математика сабағында оқушылардың өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын дамыту, баға жетпес құндылықтардың бірі. Жаттығуларды өз бетінше тексеріп, қорытынды жасай білетін тұлға қалыптастыру мақсатында жаңа технологиялар әдістерін кеңінен қолдану қажет.
2. Математиканы оқытудың жаңа технологиялары пәнінің мақсаты мен міндеттері
Математика оқытудың жаңа технологиялары пәні - оқытудың жаңаша интерактивтік әдістері , формалары , құралдары , мазмұнын үйрететін пән. Математиканы оқытудың жаңа технологиялары курсының мақсаты оқу, тәрбиелеу үдерісін технологияландыру негізінде құру және қорытынды нәтиженің кепілдігін беру заңдылықтарын жалпы дидактикалық технологиялар дәрежесінде болашақ мұғалімдерге үйрету болып табылады. Математиканы оқытудың жаңа технологияларын үйрену болашақ мұғалімдерді мектеп математикасын оқытуда нақты білімдермен қаруландырып, студенттердің педагогикалық ой - өрісін кеңейту, студентке шәкірттердің математиканы оқытудағы ұйымдастыру әдісі мен оның математикалық ойының дамуы, математиканы оқыту әдістемесінің философиямен, математикамен, психологиямен байланысын үйрену мақсатын көздейді. Математиканы оқытудың жаңа технологиялары студенттерді орта мектеп математикасының мазмұнымен, оқытудың ғылыми - интерактивтік әдістерімен, мектеп мұғалімдерінің озат іс - тәжірибелерімен, теоремаларды дәлелдеу әдістерімен, есептерді шешуді үйрету әдістерімен, жалпы алғанда орта мектепте математиканы оқытуды ұйымдастырудың түрлерімен таныстырады.
Қазіргі кезде оқытудың интербелсенді әдістері практикаға енуде.
Интерактивтік әдістер ұғымын талқылайық :
1. Интерактивтік әдістер ұғымын ин -инновация , теракт-қопару сөздерінен алынған деп ойланса, ол жаңаша қопару мазмұнын береді .
Бұл бағыттағы ғалымдар мен педагогтар Республикамыздағы барлық оқу жүйесін қопару мақсатын көздейді. Олар ғылымға қастандық жасаушылар. Сондықтанда Республикадағы озат тәжрибенің көпшілігі өз - өзінен қопарылып тасталды .
Қазіргі кездеде бұл бағыттағы қопару жұмыстары жүріп жатыр. Мысал ретінде , оқу базасы барма , жоқпа екендігіне қарамай жаңаша оқыту жүйелерін енгізудеміз.Бұл әртүрлі оқыту жүйелерінен , оларды тәжірибеде сыналмай практикаға енгізіліп жіберілуіндегі қателіктер болып табылады.
2. Егер Интерактивтік әдістер ұғымын Интер-интернационал , актив -белсенділік деген сөздерден құралған десек ,ол халықаралық белсенділікті күшейтетін әдістер мағынасын береді, яғни оны дүние жүзіндегі ең сапалы оқыту жүйесін Қазақстан Республикасына енгізудегі жаңа әдістер деп түсінуге болады. .Мысалы , ҚР-да халықаралық сапа менежмендіне өту басталды.
Қазіргі кезде математиканы оқытудың әдістемесі мен технологиялары жаңа бағытта дами бастады . Осы инновациялар қалай практикаға енгізілуде екендігін білу үшін бұл бағыттарды зерттеу қажет. Дамудың бағыттарын талқылайық:
1.Қазіргі оқыту мазмұнының мынадай бағыттарда жүріп жатқандығын ескеру қажет:
1) дәстүрлі - арифметикалық , геометриялық , алгебралық , тригонометриялық материалдар бағдарламалардан орын алған еді.
2)жаңаша бағыттары - графтар теориясы , математикалық - статистикалық талдау , ықтымалдықтар теориясы , функцияналлық анализ ,комбинаторика , т.с.с. теориялық білімдер бағдарламаларда пайда бола бастады.
2. Оқыту құралдары :
1) дәстүрлі - фильмоскоп , эпиадоскоп , кодоскоп, магнитофон .
2) жаңаша құралдар - интерактивтік тақта , компьютер кластары , математикалық кинофильмдер, видеофильмдер , электронды оқулықтар.
3. Оқыту әдістері .
1) дәстүрлі - түсіндіру , хикая , сухбат , лекция , көрнекілік т.с.с. болса;
2 ) жаңаша бағыттары - интербелсенді әдістер , проблемалық оқыту әдістері , жаңа педагогикалық технологиялар практикада өз орындарын иеленуде.
4. Оқыту формалары:
1) дәстүрлі- сабақ , сабақтан тыс жұмыстар.
2) жаңаша бағыттары - тұрғын , қозғалмалы , таңдаулы жұптықтарда жұмыс істеу , пікірталас , сайыс , конференция , саяхат сабағы , КТК сабақтары т.б. лар пайда болды.
Лекция № 3-4 Педагогикалық технологиялар ұғымының мәні
Жоспар:
1. Педагогикалық технологиялар ұғымының мәні
2. Сабақта педагогикалық технологияны қолдану
1. Педагогикалық технологиялар ұғымының мәні
Энциклопедиялық сөздікте Технология дегеніміз - өнімді өндіру процесінде шикізаттың немесе материалдың формасын, қасиетін, күйін өзгертетін, оларды өңдеу мен дайындаудың әдістерінің жиынтығы, - деп көрсетілген.
Анықтамалық әдебиеттерде: технология - techne - өнер, шеберлік және logos - ғылым, заң, яғни технология дегеніміз - шеберлік (өнер) туралы ғылым деп берілген.
Білім беру саласындағы технология ұғымы өндірістік процестердегі технология ұғымының басты қасиеттерін осы саланы жетілдіру үшін пайдалану ұмтылысынан туындағаны анық.
Өндірістік процестердегі технология деп, қолданғанда алдын-ала көздеген нәтижеге жеткізетін, белгілі бір сапалық және сандық деңгейлердегі өнім алуға кепілдік беретін, ғылыми негізделген алгоритмдер, әдістер мен құралдардың жүйесін айтады. (И.П.Подласый, Педагогика, 2000 ж.)
Педагогика ғылымына, яғни интеллектуалдық өндіріс саласына өндірістік технологияның көзделген мақсатқа жетуге кепілдік беретін қасиеті аса қажет, өйткені өкінішке орай, оқу процесінде нәтиже алуға нақты қол жеткізетін, оны объективті бағалауға мүмкіндік беретін тәсідер жоққа тән, педагогикалық экспромттар басым.
Адамзат ХХІ ғасырға аяқ басып отырған кезде ЮНЕСКО дамыған, өркениетт елдерге нәтиже беруге бағытталған мектеп моделін енгізуді ұсынып отыр. Демек, мектептерге дәстүрлі оқытудың әдістері мен тәсілдерінен гөрі тиімділігі жоғары, жаңа сападағы дидактикалық құрал қажет. Дүниежүзі педагог-ғалымдарының пайымдауынша мұндай құрал болып оқытудың педагогикалық технологиясы табылады. Педагогикалық технологияның кәдуілгі әдістемеден басты айырмашылығы - оқу пройесінің нәтижелі болуына кепілдік беруі. Оқыту процесін технологияландыру туралы пікірді осыдан 400 жыл бұрын Я.А.Коменский айтқан, яғни оның пікірінше оқыту технологиялық болуы қажет. Оның мағынасы - нені үйретсе де, нені оқытса да оқу процесі табыссыз болмауы керек. Мұндай оқыту механизмін Я.А.Коменский дидактикалық машина деп аталады. Технологияға мақсат қою, осы мақсатқа жетудің құралдарын іздестіру, бұл құралдарды қолданудың ережелерін табу маңызды болады. Соған байланысты, мақсат - құрал - оның қолдану ережелері - нәтиже алу заңдылықтары іздестіріледі. Мұндай ережелерді тауып, пайдалану кез келген технологияның басты мақсаты болып табылады.
АҚШ-та үстіміздегі ғасырдың 30-шы жылдарында техникалық құралдарды пайдаланып оқыта бастағанда білім берудегі технология термині пайда болды. Бұл оқу процесінде оқытудың техникалық құралдарын пайдалануға байланысты туындады.
60-шы жылдарда америкалық және батыс Еураполық білім берудегі реформаларға байланысты оқу процесінде межеленген білім нәтижесіне жету ізденісінен туған педагогикалық технология термині пайда болды. Ал, дидактикалық технологияның мәселелері біздің заманымыздың екінші жартысында техника мен өндірістік технологияның қарқынды дамуы нәтижесінде зерттеле бастады. Оқыту технологиясы, яғни кеңірек айтқанда педагогикалық технология ақпаратты өңдеу, сақтау, беру әдістері мен құралдарының табыстарына байланысты дамудың барлық мүмкіндіктеріне ие бола алатын әлеуметтік технологияның маңызды компоненті болып табылады.
Педагогикалық технология ұғымының қалыптасуы мен дамуының барысында педагогикалық технология ұғымының мәні түрліше қарастырылады.
Қазіргі пайдаланып жүрген мағынадағыдай педагогикалық технология ұғымы 1960 жылдардан бьастап бихевиористік, необихевиористік тұжырымдардан бастау алатын, толық меңгерту теориясына негізделген, жоғарыда атап өткендей нәтиже алуға бағытталған АҚШ және батыс Европа елдерінде практикаға ене бастаған меңгеру технологияларына байланысты пайда болды.
Осы жылдары шетелдерге біршама қолға алынған оқытудың техникалық құралдарын пайдалану, бағдарлы оқыту мәселесі де педагогикалық технологиялар теориясының қалыптасып, дамуына үлкен ықпал етті.
Жалпы оқытудың педагогикалық технологиялары ұғымы педагогика ғылымына жүйелі түрде 1970 жылдардан ене бастады. Ейбір әдебиеттерде оқыту процесін технологияландыруды оған ақпараттық технологиялық құралдарды пайдаланумен байланыстыратын көзқарастар да айтылады. Төменде талданатын педагогикалық технология ұғымының мәніне көретініміз мұның бір жақты, алғашқы, үстіртін пікірден туғандығы.
Кеңес Одағында педагогикалық технологиялар тақырыбына арналған алғашқы зерттеу жұмысы ретінде академик В.П.Беспальконың Слагаемые педагогической технологии (1989) атты еңбегін атауға болады.
Бұл жұмыстан кейінгі маңызды зерттеулер қатарына И.В.Клариннің, В.М.Монаховтың, Г.К.Селевконың, Т.И.Шамова мен Т.И.Давыденконың, т.б. еңбектерін жатқызуға болады. 1990 жылдардың орта шенінен бастап бұл ұғым педагогика курсының оқулықтарына да ене бастады.
Алайда, бұл әдебиеттерде келтірілген педагогикалық технологиялар ұғымына берілген анықтамалардың жалпы негізгі бір болған мен кейбір айырмашылықтары да бар екенін көруге болады.
Педагогикалық технология мәселесіне арналған П.Я.Гальперин, В.П.Беспалько, В.В.Давыдов, В.М.Кларин, т.б. ғалымдардың еңбектерінде оқыту технологиясын техникалық құралдардың көмегімен оқыту деген ұғынудан бастап, педагогикалық технологияны ғылыми тұрғыдан ұғынуға дейін түрліше пікірлер айтылған.
Б.Т.Лихачев педагогикалық технологияға мынадай анықтама береді: Педагогикалық технология дегеніміз - оқыту әдістері - психологиялық-педагогикалық тәсілдер мен құралдарының жиынтығы. Ол педагогикалық процесті тиімді ұйымдастыру құралы. Педагогикалық технология дегеніміз - мұғалім мен оқушыға ыңғайлы жағдай жасай отыра оқу процесін жобалау, ұйымдастыру мен өткізуге арналған біріккен, жан-жақты ойластырылған педагогикалық қызметтің моделі, - дейді В.М.Монахов.
Білім беру технологиясы деп мұғалім мен оқушыға ыңғайлы (комфорт) жағдай жасай отыра нәтиже алуға бағытталған оқу процесін жобалауға, ұйымдастыруға, бағыттауға және түзету енгізуге арналған олардың біріккен қызметінің процестік жүйесін атайды (Т.И.Шамова, Т.И.Давыденко).
Педагогикалық технология - білім беру формаларын оңтайландыруға бағытталған техникалық және адам ресурстарын және олардың байланыстарын ескере отырып, білімді игеру мен оқыту процесін анықтау, қолдану және жасауға арналған жүйелі тәсіл (ЮНЕСКО).
Ғылыми-педагогикалық әдебиеттерге жасалған талдау көрсеткендей, қазіргі педагогикалық ьтеорияда педагогикалық технология ұғымына қалыптасқан көзқарас жоқ, кейбір ғалымдар оқыту әдістерін қолдануды технологияландыру десе, енді біреулері оқытуды техникалық құралдармен қамтамасыз етіп, компьютерлендіру, ал келесі бір көзқарас бойынша дидактикалық жобалар мен педагогикалық жүйені, оны практикада қолданудың тиімділігін арттыру деп санайды. Осының бәрі бұл ұғымның көп қырлылығы сипаттайды, яғни оны зерттеудің әдіснамалық бағыт-бағдарын негіздеуді қажет етеді.
Педагогикалық әдебиеттерде педагогикалық технология ұғымы үш деңгейде (көзқараста) қолданылады.
Жалпы педагогикалық (жалпы дидактикалық) деңгей. Мұнда педагогикалық технология бір тұтас педагогикалық жүйенің жобасы ретінде қарастырылады. Бұл жағдайда оған оқытудың мақсаты, мазмұны, құралдары мен әдістерінің жиынтығы, тіпті процестегі субъектілер мен объектілердің (олардың өздерін алмағанда) іс-әрекеттерінің алгоритмі кіреді.
Жеке пәндік-әдістемелік деңгей. Бұл жерде педагогикалық технология көздеген мақсатқа жеткізетін жеке пән әдістемесі ретінде қолданылады. Мұнда ол бір пән, бір сынып, бір мұғалім шеңберінде оқыту мен тәрбиелеудің белгілі бір мазмұнын жүзеге асыру үшін қолданылатын әдістер мен құралдардың жиынтығы (пәндерді оқытудың әдістемесі, белгілі бір танымдық қызмет дағдыларын қалыптастыру әдістемесі, мұғалім, тәрбиеші жұмысының әдістемесі ретінде қарастырылады.
Элементтік (бөлімді) модульдік деңгей. Мұндай оқу-тәрбие процесінің жекелеген бөлігінің технологиясы қарастырылады жеке іс-әрекет түрлерінің технологиясы, ұғымдарды қалыптастыру технлогиясы, жеке тұлғалық қасиеттерді тәрбиелеу технологиясы, сабақ технологиясы, жаңа білімді игеру технологиясы, өз бетімен (өздік) жұмыс технологиясы.
Сонымен педагогикалық технология ұғымының өзегі болып берілген білімді толық игеруге, жалпы білі сапасын көтеруге кепілдік беретін, ғылыми негізделген алгоритмдер, әдістер мен құралдардың жүйесін атаймыз. Әрине мұндағы нәтиже білім сапасы, оны өз бетімен игерген оқушы болса, алгоритмнің басты бөлігі болып, оқушының өз бетімен меңгеруіне бағытталған білім мазмұны қарастырылуы қажет.
Оқыту технологиясы - оқыту мазмұнын жүзеге асыру жолындағы алға қойған мақсатқа жетудің тиімдлігін қамтамасыз ету оқытудың әдіс, құрал түрлерінің жүйесі болып табылады. Оқыту технологиясында мақсат әдіс және құралдардың өзара байланысы мен себептілігі жатыр байланысты қажетті мазмұнына тиімді әдістер мен құралдардың бағдарлама мен қойылған педагогикалық міндетке сәйкес іріктей білу мұғалімнің педагогикалық шеберлігіне байланысты.
Педагогикадағы технология объектісі тірі организм (оқушылар) болғандықтан, мұнда ынта (мотив), белсенділік, білім, білік, дағды, өзін-өзі басқару т.б. тәрізді дидактикалық психологиялық физикалық, кибернетикалық ескеруге тура келеді.
Осы айтылғандарды ескере отырып, біз академик В.П.Бепалько берген педагогикалық технология деп практикада жүзеге асырылатын педагогикалық жүйенің жобасын айтады деген анықтаманы мейлінше толық деп есептейміз. Педагогикалық жүйе деп В.П.Беспалько әдістемелік жүйемен сәйкесті дидактикалық процесітердің жиынтығын айтады.
Дидактикалық процесті В.П.Беспалько мотив, танымдық қызмет және басқару компоненттерінің бірлігінен тұратын жүйе ретінде қарастырылады. Ол ұсынған педагогикалық технологияның анықтамасын толықтырып тұрған педагогикалық жүйені жобалауға қойылатын мына шарттардың жиынтығы:
А) педагогикалық технология оқытудағы педагогикалық экспромттарды жоюы қажет. Оқу процесінің нәтижелі болуына 100% кепілдік беруі қажет;
Ә) ол оқушының өз бетімен жасайтын оқу танымдық қызметінің құрылымы мен мазмұнын анықтайтын оқу-тәрбие процесінің жобасына негізделуі қажет;
Б) оқу мақсатын диагностикалық түрде нәтиже беретін жолмен анықтап, оның меңгерілу сапасын дәл тексеріп, объективтік түрде бағалау қажет.
В) дидактикалық процестің толықтығы қамтамасыз етілуі тиіс.
Оқу процесі оқушылардың денсаулығына зиян келтірмеуі үшін Ресей ғалымдары М.МПоташник, А.М.Моисеев, т.б. оқушының денсаулығын қорғайтын оқыту технологияларын енгізуді ұсынды. Мұндай технологиялар жоғарыда келтірілген дидактикалық талаптарға қосымша мынадай 4 шартты қанағаттандыруға тиісті:
1) Оқушының жеке бас ерекшеліктерінің (интеллектік, мотивациялық, эмоциялық т.б. ескерілуі, оқу материалын қабылдау сипатының, темпераментінің, еске сақтау қабілетінің) ескерілуі.
2) Оқу материалын меңгеру кезінде жүйкеге күш түсіретін интеллектуалдық, эмоциялық әсерлерден аулақ болу, оқушының уақытты аз жұмсап, тиімді нәтижелер алуына жағдай жасау.
3) Сабақтың сынып ұжымына жайлы моральдық-психологиялық климат жағдайында өтуін қамтамасыз етіп, дөрекі қатынастарға жол бермеу.
4) Оқу процесінде оқушы денсаулығына зиян келтірмейтін тәсілдерді қолданумен қатар оларды өзін-өзі психологиялық қорғауға үйрету.
Практикаға енгізілген педагогикалық технологияларға жасалған талдау - оларды құраламаның төмендегідей компоненттерден тұратынын көрсетті.
1. Оқу материалын оқу - шылардың меңгеруін байқау мақсатында алдын-ала жүр - гiзiлетiн диагностика және оқушыларды қабiлеттерiне кapaй iрiктеу. Мысалы, l-сы - ныпқа келген оқушылар оқи, санай, жаза бiлy қабiлетrерiне қарай дайындық деңгейлерi әр түрлi сыныптарға бөлiнедi.
2. Мотивация және оқу - -танымдық қызметтi ұйымдас - тыру. Қай технология болма - сын оқушының осы техноло - гияғa сәйкес дайындалған оқу құралы мен өз бетiнше iзденic жұмысын жасауды қажет ететін болғандықтан, оқушының қызығушылығын, ынтасын туғызу - танымдық қызметті ұйымдастырудағы аса маңызды шаралардың бірі болып табылады.
3. Оқу құралдарымен жүргізілетін іс-әрекет. Бұл компонент оқыту технологиясымен жүзеге асырылатын оқу процесінің негізгі бөлігін құрайды. Оқу-таным процесі оқушының қолданылып отырған технология талаптары негізінде жасалған дидактикалық құралдармен (пәнді оқытудың календарлық жоспары, танымдық әрекеттердің бағдарлық негiзiн салуға арна - лған нұсқаулар, әр модyль бой - ынша өздiк жұмыс тапсырма - лары, өзiн-өзi тексеруге арна - лған және бақылау жұмысына арналған тесттер жүйесi, т.б.) жүргiзiлген танымдық қызметi арқылы жүзеге acады.
Жалпы технологиялық негiзде құрылған сабақта негiзiнен оқушы дидактикалық құралдармен ғана жұмыс iстеп, ал мұғалiм iзденiс-таным процесiн ұйымдастырушы рөлiн атқарады.
4. Оқу материалын меңгеру сапасын бақылау. Толық меңгерту деңгейі
" Технологиялық негiздегi оқу процесi бақылау мен ic-әрекетке қажет болған жағдайда түзету (кор - рекция) енгiзуге аса үлкен мән берiледi. Оқушының әр модульдi (бөлімдi) меңгеруi сәйкестi бақылаy жұмысын (әр түрлi формадағы) жүргiзу арқылы бағаланады. Оқу материалын меңгере алмаған оқушылар үшiн қосымша нұсқаулар берiлiп, қайта бақылаy жұмысы жүргiзiледi. Оқушының оқу материалын меңгере алмауы себептерi қаралады және қажеттi коррекциялық әрекеттер жасалады. Оқу мақсаттаpы диагностикалық түрде қойылған жағдайда жаңа квалиметриялық негiзде бiлiм сапасын бағалауға болады.
Лекция № 5-6 Педагогикалық технологиялардың проекттері: ғылыми жандасулар. Қазіргі заманауи тәлім-тәрбиедегі әртүрлі жандасулар
Жоспар:
1. Дәстүрлі жандасу
2. Системалық жандасу
3. Технологиялық жандасу
4. Зерттеу-шығармашылық жандасу
Педагогика пәні және тәлім-тәрбие практикасындаәр түрлі жандасулар қолданылады. Олар дәстүрлі жандасу, системалы (тізімділік) жандасу, технологиялық жандасу, зерттеулі жандасу, функционал, комплекс, іс-әрекеттік жандасулар.Бұл жандасуларға қысқаша анықтама берейік.
1. Дәстүрлі жандасу ұғымы
Дәстүрлі жандасу деген не? Оның негізгі ерекшелігі -- мұғалім белгілі ақпаратты сөйлеп береді, түсіндіреді,оқушы осы білімді есінде сақтайды.Білім ұғымы есте сақталатын ақпарат мағынасында түсініледі. Оқушыда білім бар немесе жоқтығын емтиханда осы ақпаратқа сәйкес тиісті берілген сауалға жаттап берген жауабына орай анықталады. Мұндағы білім дегенді негізінен есте сақтаудың нәтижесі, ол көбірек жалған болуы мүмкін. Мұндай білім есте ұзақ сақталмайды. Оқушы мұғалім сауал қойғанда ақпаратты еске түсіруі, кейбір кезде еске түсіре алмауы да мүмкін.
Дәстүрлі оқыту әдісінде тәлім мақсаты бағдарлама талабына сай анық белгіленбейді, оқушылардың игеру дәрежесі, сапасы туралы мұғалім анық елеске ие болмайды.Дәстүрлі тәлім мемлекетіміз оқу орындарында кең таралған, оның әртүрлі мәселелері педагогика, методика пәндерінде орындалған, үлкен тәжірибе жинақталған. Дәстүрлі тәлім әдісін жетілдіру салаларында ізденулер жалғасуда, бірақ, оның объектив мүмкіндіктері шектелген. Мемлекетімізде жүргізіліп жатқан тәлім салаларындағы реформалар өте тез қарқынмен дамыған ғылыми-техникалық үдеріс талаптары-тәлім әдісі мен қоғамның бәсекелеске сай , жоғары білікті кадрлар дайындауға, кемелденген тұлғаны қалыптастыруға болған қажеттілігі ортасында сәйкессіздікке дұшар етуде. Оны тәлімде басқа жаңа жандасуларды қолдау жолы мен шешу керек.
2. Системалы(тізімділік) жандасу ұғымы
Тізімділік сөзі-құрылым, бөліктерден құралған, біріккен бүтін бір нәрсе немесе құбылыс мағынасын білдіреді. Тізім ұғымы және сөзі басқаша мағыналарға да ие. Мысалы, тізім-жіп, сымтемірге тізіп қойылған нәрсе, тізім-шоқ ( бір тізім меруерт, бір шоқ маржан сияқты). Сондықтан кибернетикалық тізім, ақпараттар тізімі, қоғамдық қатыстар тізімі, әрекеттер тізімі, педагогикалық тізім сияқты ұғымдар түрінде де қолданылады. Тізім ұғымы әдетте кейбір белгілеріне сәйкес түрлерге жіктеледі: материалдық нәрселер тізімі, жорымал ұғымдар, болдамдар, теориялар, ғылыми білімдер тізбегі сияқтылар
Тізімділік жандасу ғылыми білімдер методологиясы мен педагогикалық практиканың бір бағыттылығы туралы универсал сипатқа ие, педагогикада кең қолданылады, тәлім-тәрбтеге де педагогикалық тізім туралы қарау тиіс.
Тізімді жандасу ұғымы көбірек тізімді метод, тізімді талдау әдісі ұғымдары мен тығыз байланысты қолданылады. Себебі тізімді талдау әдістері де объектті бір бүтін тізім түрінде үйренеді.
Тізімді жандасу, әсіресе, құрылым-міндетіне байланысты талдауға жақын. Тізімді талдаудың объекті бүтін бір нәрсе немесе құбылыс(тізім) есептеледі, ол , біріншіден, объекттің әртүрлі бөліктерін, екіншіден, бөліктердің өзара байланыстылығын, үшіншіден, тізімнің шекараларын және байланыстылығын, қарым-қатынасын есепке алады.
Тізімді жандасуда бірнеше ереже-ұстанымдар жиынтығынан пайдаланылады, олар зерттеушілік және практикалық іс-әрекеттерде жоғары нәтижелерге жету мүмкіндігін жаратады. Мұндай ереже-ұстанымдар қатарына төмендегілер кіреді: белгісізден белгіліге қарай жылжу, анализ бен синтездің, санлалылықпен тарихилықтың бірлігі, объекттегі байланстар мен өзара әсерлердің әртүрлілігі, объекттің құрылымы-міндеттері және келіп шығуы туралы елестердің бірлігі және басқалар.
Педагогикалық тізім ұғымы
Педагогикалық тізім-адам баласын кемелденген тұлға, бір кәсіп иесі етіп қалыптастыратын біртұтас қоғамдық-педагогикалқ құбылыс болып, оның құрамына педагогикалық үдеріс объекттері мен субъекттері, форма-әдістері, олар арасындағы қатыстар, өзара әсерлер, оларды басқарудан құралады. Педагогика кең және тар (тегі және түрі) ұғымдарды қамтиды: педагогика-ғылым, педагогика-оқу пәні; педагогтық-адам іс әрекетінің бір саласы түрінде кең ұғым. Олардың әрбірі белгілі бөліктерден құралған тізім. Педагогикалық ғылымдар тізіміне - педагогика теориясы мен тарихы, оқыту теориясы мен әдістемесі, арнайы педагогика, дене тәрбиесі теориясы мен әдістемесі, мәдени-тынығу жұмыстары педагогикасы, социал педагогика сияқтылар енеді. Сондықтан, тәлім-тәрбиенің мақсаты, форма-әдістері тізімі, тәлім-тәрбие бағыттары, түрлері тізімі, үздіксіз тәлім тізімі, тәлім орындары тізімі, педагогикалық мамандар тізімі, оқу міндеттері, оқу ақпараттар тізімі сияқтыларда педагогикалық тізім құрамына енеді.
3. Технологиялық жандасу
Технология грекше сөз болып, техне-өнер, шеберлік, логос-ұғым, тәлім мағыналарын білдіреді. Технология ұғымы-дайын зат шығару үшін өнеркәсіпте қолданылатын әдістер мен тәсілдер жиынтығы; осы әдіс-тәсілдерді жарататын және жетілдіретін ғылым деп түсініледі. Өнеркәсіптің құрамын білдіретін факттілер-товарлар, материалдарды қазу, тасу, тіктеу, сақтау және басқаларды да технология дейді. Технологияға істеп шығару үдерісін кескіндеу, оларды орындау бойынша нұсқаулар, техникалық ережелер мен талаптар, графиктерде енеді. Өнеркәсіп істеп шығару саласында жүздеген технологиялық жобалар (үдерістер) жаратылған. Олар, егер техникалық құжжат талаптарына жауап берсе, істі кім және қай орында орындауына емес, товардың сапасы мен нәтижесімен кепілденеді.
Тәлім үдерісіне технологиялық жандасу:
- оқу-оқыту үдерісін өзара байланыстыратын сатылар , фазалар, операцияларды ажырату, бөлуді;
- тәлімнен көзделген нәтижеге жету үшін орындалатын әрекеттерді сәйкестендіру, тізбектеу, сатылау арқылы амалға асыруды;
- жобаланған жұмыстар, операциялардың барлығын бірдей орындауды талап етеді.
Бұл жандасу негізінен, репродуктив тәлімге сай. Репродуктивтік тәлім типтік жағдайларда белгілі бір іс әрекеттерді алдын белгілеп алынған ережелер негізінде орындау болып табылады.
Репродуктив деңгей үшін педагогикалық технологияда тәлім қайта істеп шығаратын конвейерлі үдеріс негізінде ұйымдастырылады, одан күтілген нәтижеде толық сипатталып анық белгілеп беріледі. Оқу материалы анық белгіленген оқу мақсаттарына сай қайта құрастырылады, кейбір бөлік (бөлек, модуль) терге ажыратылады, оқу материалын үйретудің альтернатив жолдары есепке алынады, әрбір бөлікті үйрену тест жәрдемінде бақыланады, қателік, кемшіліктер түзетіліп, дұрысталып отырылады. Оқу жұмысы эталонда көрсетілген нәтижеге жетуді көздейді. Бұл балаларды қызықтыру, жарыс және өзара жәрдемдесуге қарсы әсер етпейді. Тәлім репродуктивтік характерде жүргізілетіндігі үшін де бұл әдіс білім, біліктілік және дағдының қажет минимум деңгейінде игеруде көп көмек береді. Технологиялық жандасуды қолдау қойылған оқу мақсаттарына жетудің кепілдігін береді.
4. Зерттеу-шығармашылық жандасу
Бұл жандасу тәлімнің мақсатына сай оқушыда белгілі бір проблеманы шешу қабілетін дамыту, жаңа білім (тәжірибе)ді өзбетінше меңгеру, қарекеттің жаңа тәсілдерін табу, жеке ізденісті талап етеді. Зерттеулі жандасу шығармашылық іс әрекеттің белсенділік сипатына байланысты болады.
Бұл жандасуда оқушының оқу-тану іс әрекетіне мұғалім мадақтаушылық тәсілімен басшылық жасайды, баланың жеке инициативасын қолдайды, бала мен ынтымақтасады, оқушының қызығушылығын және ой қорытындылауына аса мән береді. Зерттеу-шығармашылық жандасу бойынша да педагогикалық технология варианттары құрастырылған.
Педагогика теориясы мен практикасында дәстүрлі жандасу өз мүмкіндіктерін саралап-сарыптап болды, тізімді, технологиялық және зерттеу-шығармашылық жандасулардың перспективалары мол. Технологиялық, тізімді және зерттеу-шығармашылық жандасулардың әрқайсысының тәлім тізімінде өз орны бар және өз орнында қолданыста болуы шарт.
Дамыған мемлекеттерде тәлімнің түрлі дәрежелері үшін (репродуктив, продуктив, зерттеу-шығармашылық) педагогикалық технологиялар құрастырылған.
Кең көлемде орындалатын тәлім реформалары тәлімнің озат технологияларын үйрену және оқу-тәрбие үдерісіне енгізуді талап етуде. Бұл өз кезеңінде мұғалім қызметкерлерден тәлім саласына технологиялық жандасуды, педагогикалық технология әдісін меңгеруді және Қазақстанның ұлттық, мәдени-рұхтық ерекшеліктерін, озат тарихи мұраларын есепке алып педагогика практикасында қолдану және дамытуды талап етеді.
Технологиялық жандасу практикадағы дәстүрлі жандасудың орнына комплекс түрде енгізіліп қоюы мүмкін емес. Технологиялық жандасуды мұғалімдердің өздері меңгеруі, әдістемелік құралдар, оқу техникалық база дайындалуына қарап сатылай жүргізілуі және оның кейбір элементтері практикада қолданысқа енгізілуі мүмкін. Бұл бірінші кезеңде педагогикалық технологияның негізгі бөлігі - пәндер және тақырыптар бойынша тәлім мақсаттарын анықтау әдістеріне қатысты болады.
Педагогика ғылымының жанкүйерлері және кейбір практик мұғалімдер бұл жандасуды белгілі дәрежедеқолдайды. Егер бұл жандасудың мәнін түсініп соған сәйкес практикада қолданса, оқу-тәрбие жұмыстарының сапасы жоғары болар еді.
Лекция №6 Психологиялық педагогикалық заңдылықтар жүйесі
Жоспар.
1.Оқу жүйесін жетілдірудің теориялық негіздері.
2.Оқу материалын меңгеру мен есте сақтау заңдылығы .
3.Оқытудың негізгі факторлары .
1.Оқу жүйесін жетілдірудің теориялық негіздері.
Кейінгі жылдары оқу және оқыту ұғымы оқушылардың танымдық іс - әрекет тәсілдерін қалыптастырушы мұғалімнің басқару іс - әрекетін де, мұғалімдер мен оқушылардың бірліктегі іс - әрекеті болған оқу процесінің мәнінде үйренуді білдіреді. . Бүгінгі түсінік тұрғысынан оқу, оқыту келесі белгілерімен сипатталады: 1) екі тараптылық; 2) мұғалім мен оқушының бірліктегі іс әрекеті; 3) басқару мұғалім тарапынан; 4) жоспарлы ұйымдастыру және басқару; 5) біртұтастық пен бірлік; 6) оқушылардың жас ерекщеліктеріне сай даму заңдылықтарына сәйкестік; 7) оқушылардың дамуы мен тәрбиесіне жетекшілік.
Дидактиканың негізгі категориялары болып келесі ұғымдар белгіленген: оқыту, оқып үйрену, оқу, білімдену, білім, біліктілік, дағды, сонымен бірге оқу мақсаты, мазмұны, ұйымдастырылуы, түрлері, формалары, әдістері, құрал - жабдықтары, нәтижесі (өнімі). Дидактикалық жүйе және оқу технологиясы да осы категориялық ұғымдар тұрғысынан танылуы тиіс. Осыдан қысқа да ауқымды анықтама келіп шығады: дидактика - бұл оқу және білімдену, олардың мақсаттары, мазмұны, әдістері, құрал - жабдықтары, ұйымдастырылуы мен нәтижелері жөніндегі ғылым.
Дидактика өз пәні аймағында іске қосылатын заңдылықтарды зерттейді, оқу процесінің барысы мен нәтижесіне негіз боларлық тәуелділіктерді талдайды, жоспарланған мақсаттар мен міндеттердің орындалуын қамтамасыз етуші әдістер, ұйымдастыру формалары мен құрал - жабдықтарын белгілейді. Осының арқасында ол екі негізгі функцияны атқарады: 1) теориялық (диагностика және прогностика); 2)практикалық (бір қалыпты іс - әрекет, әртүрлі құралдар дайындау).
Дидактика барлық пәндер бойынша және оқу іс - әрекетінің барлық деңгейіне сәйкестендірілген оқу жүйесін біріктіреді. Зерттелуші болмысты қамту шеңберіне байланысты дидактика жалпы және жеке болып бөлінеді. Жалпы дидактиканың зерттейтін пәні: оқыту мен оқып үйренуді, оларды туындатқан жағдаяттар мен оларды орындау шарттарын анықтау. Жеке (нақты) дидактика оқыту әдістемесі деп аталады. Ол әртүрлі оқу пәндерінің оқу-әдістемелік кешенін,желісін, мазмұнын, оқыту формалары мен әдістерін қарастырады. Әр оқу пәні өз әдістемесіне ие.
Қазіргі математиканы оқытуда Американың психологы , әрі математигі Торндайк заңдылықтарына сүйену қажеттілігі туындайды .
Торндайк заңдары.
1-заң .Өзара байланыстылық заңы :
Егер 2 рухани акт өзара байланысты дамитын болса , олардағы оның қайталануы 2-ның пайда болуына немесе бекітілуіне ықпалын тигізеді.
2-заң. Машықтану заңы :
Машықтану жиынтығы қанша жоғары болса , әсерге болған жауапта сонша жақсы игеріледі немесе есте сонша ұзақ сақталады .
3- заң . Ассимиляциялау сіндірулар заңы :
Әрбір жаңа марапаттау сол марапаттауға байланысты болған жаңа реакцияны келтіріп шығарады .
4-заң . Ықшамдылық заңы :
Жауапты машықтану қанша ықшам болса , ол сонша жақсы игеріледі және ұзақ есте қалады .
5- заң . Нәтижелік заңы :
Жағымды нәтижелерге бірге жүргізілетін реакция . Жағымсыз нәтижелерді де іліктірсе , ол реакция жағымсыздарын болуға және одан кұтылуға ұмтылдырады .
Евклид геометриясы - өзара байланыстылық заңына сәйкес құрастырылған .
1) Нүкте , түзу , жазықтық , кеңістік ұғымдары анықтамасын қабылданады .
2) Шексіз көп нүкте туратын фигура түзу деп аталады .
Оқушыларды машықтандыру үшін әр түрлі деңгейдегі машықтар , жаттығулар , есеп берілу тәсілдерін Ж.Қараев деңгейлеп , саралап , оқыту техникасын енгізу идеясын алға түсірген .
Интербелсенді оқуды ұйымдастыру заңдылықтары (ережелері)
Қазіргі инноватикалар оқу жүйесін жетілдіретін теориялардан және практикалық құндылықтардан құралады. Солардың кейбіреулерін талдап қарастырайық. Мысалы: интербелсенді оқуды ұйымдастыру ережелері мынадай теорияларға негізделген болады:
Бірінші ереже. Аудиторияны жұмысқа дайындау.
Тиімді жұмыс жасау үшін аудиторияда (сынып бөлмесінде, кабинетте) компьютер, LCD - проектор , тақта (оған қоса жылжымалы тақта да болса тіпті жақсы) немесе интербелсенді тақта, қол астында бор, флип - чарттар (плакаттар), маркерлер, А - 4 форматындағы қағаз болғаны дұрыс.
Аудиторияда үйренушілердің еркін түрде жұмыс жасауына қолайлы болуы керек. Мәселен, әр сабақта үйренушілер шағын топтар құрамын бір неше рет өзгертуі ықтимал, сол себепті де парталар мен үстелдер олардың емін - еркін қозғалуына кедергі болмауы қажет.
Әдетте аудиторияда студенттер партаға екеуден отырып, жүздерін оқытушы жаққа беріп отырады. Бұлай отыру олардың бір - бірімен қоян-қолтық араласып, тиімді қарым - қатынас жүргізуіне жәрдемдеспейді: алда немесе арт жақта отырғанмен қалайша әңгімелесуге болады? Отырғанда студенттер бір - бірінің жүздерін көргені дұрыс, өйткені олардың әңгімелесетін, қандай да болмасын мәселені талқылайтын серіктері өз жолдастары болады
Парталарды қоюдың да көптеген тәсілдері бар. Ең бастысы үйренушілердің бәрі де бір мезгілде сабақ жүргізушіні көре отырып, топ ішіндегі жұмысқа белсене араласуға мүмкіндік алуы керек.
Екінші ереже. Топқа бөлу.
Әр сабақта (әсіресе семинар және практикалық сабақтарда) студенттерді шағын топтарға бөліп, сол арқылы олардың бірлесе жұмыс жасауына қолайлы жағдай жасау керек. Үйренушілерді шағын топтарға 4-6 адамнан бөлген тиімді, олар партаны жағалай бір - біріне бет қаратып отырады.
Топқа бөлу әдетте кездейсоқ түрде жасалынады. Алайда семестр бойы бір студент жолдастарының әрқайсысымен семестр бойы топ құрамында жұмыс жасап шығуы керек. Мұндағы басты мақсат - үйренушілердің бір-бірімен тиімді қарым-қатынас құрып, ортақ тіл таба білуіне ықпал жасау.
Топқа бөлуді әрекетке негіздеп, қызықты қылып өткізген жөн (топқа бөлу тәсілдері төменде беріледі).
Үшінші ереже. Мақсаттарды және күтілетін нәтижелерді айқындау.
Әр сабақтың басында бүгін қарастырылатын тақырып бойынша ұстаз өз тұрғысынан сабақтың мақсаттарын айқындап, үйренушілердің қандай білім, білік, дағды, әрекеттер күтетіндігін жеткізеді. Сонан соң үйренушілердің өздерінен сабақтан нендей нәтиже күтетіндерін құрастыруды талап еткен орынды. Бұл әрекет әр үйренушіде өзінің сабаққа тікелей қатысы бар екендігі туралы ойды нақтылап, оларды Сабаққа мен қандай білім ала аламын? Ол үшін мен қандай жұмыс пен әрекеттер атқаруым керек? Бұл білім маған қандай пайда бермек? деген сұрақтар төңірегінде ой толғаныс жасауға шақырады.
Төртінші ереже: Жұмыс регламенті, реті менн тәртібі.
Ережелер сан алуан болуы мүмкін, мәселен, жұмыс регламенты, реті мен тәртібін анықтайтын, алайда олардың дені бірлескен жұмыста силасымды қарым-қатынас құруға бағытталғаны жөн. Мәселен:
Біреу сөйлегенде, оның сөзін бөлмейік!
Тұлғаның жеке басын сынамай, көзқарас пен пікірді сынайық!
Сабаққа кешікпейік!
Қысқа да нұсқа сөйлейік!
Уақытты үнемді әрі тиімді пайдаланайық!
Берілген тақырыптан ауытқымайық!
Біз үшін әрбір пікір құнды!
Жекелей жұмыс жасағанда, бір-бірімізге бөгет жасамайық!
Тыңдай білейік!
Берілген тапсырманы мүлтіксіз орындайық!
Бесінші ереже. Сенім және жұмыс атмосферасын қалыптастыру.
Үйренушілерді психологиялық тұрғыдан интербелсенді оқуға дайындау қажет. Әдетте сабаққа келгендердің бәрі дерлік оқуға белсене араласып кетуге дайын емес, өйткені олардың өздерін ыңғайсыз әрі дискомфортты сезінуі мүмкін. Мұның себептері де баршылық:
өзіне көтеріңкі жауапкершілік жүктеуі және содан қаймығу, жүрексіну,
оң нәтиженің шығуына күмәндану,
жазалаудан немесе күлкімазаққа жығылудан қаймығу,
еріншектік пен шаршағандық (мәселен, бірінші сабақта ұйқысын аша алмау, немесе соңғы сабақта шаршау),
назарын жинақтай алмау (мәселен, үзіліс кезіндегі оқиғалардың немесе алдаңғы сабақтың әсерінде болу).
Үйренушілердің сабақ барысында барлық шарттылықтардан арылып, ойлау аппаратын белсенділендіріп, жұмысқа толық ниеттеліп, қызу кірісіп кетуін бірінші мезетте ойсергектер арқылы жүзеге асыруға болады. Ойсергектер арқылы аудиториядағы үйренушілер өздерін жеңіл сезінеді, ашылады, әрқайсысы біртұтас ұжымның өкілі ретінде алда күтіп тұрған бірлескен күрделі жұмысты атқаруға дайындалады (Ойсергеуктердің үлгілері төменде берілді).
Алтыншы ереже. Барлық үйренушілер жұмысқа қатынасады.
Интербелсендәі әдіс аумағында өтетін сабақ мақсаттарының бірі бірлесе жұмыс жасау болғандықтан әр қатысушының жұмысқа белсене қатысқандаға абзал. Үйренушілердің білім игеру жұмысының, оның ішінде әсіресе бірлескен жұмыс әрекеттерінің қызықты әрі тартымды екендігіне көздерін жеткізгені дұрыс. Сол себепті да сабақтың басты тәсілі ретінді топтық жұмыстарды тану керек.
Жетінші ереже. Тыңдай білу: барлық пікірлер тыңдалады.
Суырылып алға шығып сөйлегеннен гөрі, тыңдай білген қиын шығар. Топтық талқылау кезінде барлық үйренушілердің өз пікірін келтріп, басқалардың оны мұқият тыңдап, оның пікірін силап санасатын жағдай жасап отыру қажет. Мұндайда барлық қатысушылардың пікірі тыңдалуы керек.
Топтық бірлескен жұмыстан соң (талқылау, пікірлесу, ой қозғау, тапсырманы бірлесе орындау, т.б.) әр топқа өз пікірі мен көзқарасын жариялау мүмкіндігін беру керек. Ол үшін топ атынан бір үйренуші (оны сөйлеуші, шешен, спикер, капитан деп атауға болады) берілген уақыт ішінде өз ойларымен ұйғарымдарын ортаға салады.
Сегінші ереже. Жазбаша жұмыстар.
Үйренудің басты мақсаты - тұлғаның дамуы, оның ішінде әсіресе ойлау қабілеті мен шығармашылық дағдылардың өркендеуі. Ал жазу (жазба жұмыстары) - ойлаудың шырқау биігі. Жазуда үйренуші сонымен қатар Мен тұрғысынан өзінің ішкі жан дүниесін ашып, оны асқақтата түседі. Сол себепті де әр сабақта жазу жұмыстарын жиі қолданып отырған орынды. Ал үйренушінің бүгінгі сабақта нендей және қандай дәрежеде білім алғанын, оның өсуі мен дамуын, яғни оның білімін бағалауды тек жазбаша жұмыстарды орындауынан ғана объективті түрде білуге болады. Жазу жұмыстары - студент білімін бағалаудың дәлелді нысаны.
Тоғызыншы ереже. Кері байланыс.
Кері байланыс дегеніміз сабақтың мазмұны немесе әдіс - тәсілдері, оның тиімділігі мен қандай дәрежеде өткендігі туралы үйренушілкрдің ой - пікірлкрі мен эмоциялары, олардың болашақтағы (келесі сабақтардағы) өз мұқтаждарын келтіруі. Бұл пікірлер оқытушыға өткізген сабағына баға беріп оның ұтымды жақтары мен кем-кетіктерін анықтап, өз жұмысына өзгерістер енгізу мүмкіндігін береді.
Үйренушілер Сабақ қалай өтті: қызық балды ма?, Сіз үшін сабақтың құнды жәйттері қандай болды?, Бүгін не нәрсеге үйрендіңіз(білдіңіз)?, Бүгінгі үйренгеніңіз Сіз үшін болашақта қажет болады деп ойлайсызба?, Осы тақырып бойынша тағы да не білгіңіз келеді(қандай ақпарат көздерін оқисыз)?, Қандай сұрақтарыңыз бар?, Сабақтың оту барысы бойынша қандай пікірлеріңізұсыныстарыңыз бар?, Келесі сабақта қандай мәселелерге назар аудару керек деп ойлайсыз? деген сұрақтарды ауызша талқылағаннан кейін, оларға жазбаша жауап берумен жалғастыруы мүмкін. Жауаптарды, мәселен, Шығу парақтары тәсілі бойынша беруге болады. Әдетте жауаптар анонимді түрде беріледі
Бұл жерде әр Шығу парақ тарында үш сұрақсауалдан аспағандығы орынды екендігін естен шығармау керек.
Үйренушілердің пікірлерімен қойған сұрақтары оқытушы тарапынан ескеріліп, келесі сабақты соларға жауап берумен бастау мүмкіншілігін береді.
Кері байланыс ұстаз бен оқушылардың арасында сенімге негізделген қарым - қатынас орнатуға бағытталады. Сонымен қатар ол өткен сабақты бағалау мен талдаудың келесі сабақты жоспарлаудың тиімді түрі болып табылады.
Лекция № 7-8 Кредиттік оқыту технологиясы
Жоспар:
1. Кредиттік оқыту жүйесіне көшу - оқу жүйесін жетілдірудің жаңа бағыты
2. Кредиттік оқытудың негізгі компоненттері
3. Педагогикалық қарым-қатынас стилдері
4. Кредиттік технология бойынша оқыту жұмыстарын жоспарлаудың құрылымы
5. Кредиттік технология бойынша оқу ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz