Жаңа ғасыр философиясы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

Коммерциялық емес акционерлік қоғамы
Ғұмарбек Дәукеев атындағы
АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ

Институт Телекоммуникация және ғарыштық инженерия
Кафедра Әлеуметтік пәндер кафедрасы

№1 семестрлік жұмыс

Пән: Философия

Тақырыбы: ХХ ғасыр философиясы сана туралы

Мамандық: Электротехника и энергетика

Орындаған: Алимухамед Алинұр тобы: ЭЭк-21-8

Қабылдаған: Оспанов Тауекел

2021 ж.

Кіріспе

І. ХХ ғасыр философиясының бастау а ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ...3
1.1 Философия түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1.2 Өмір философиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7

ІІ. ХХ ғасырилософиясының негізі мәселелері және бағыттары ... ... ...8
2.1 Философия, сана туралы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11
2.2 ХХ ғасырдағы Батыс философиясы Позитивизм және оның түрлері...13

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17

Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18

І. ХХ ғасыр философиясының бастау алуы

ХХ ғасыр философиясы басқа заманның философиясына қарағанда күрделі, әрі тарих пен мәдениет дамуының логикасы бұрынғыдан өзгеше түсіндірілген неше түрлі бағыттарға толы ерекше кезең болды. Оның құрамына неотомизм, тстенциализм, позитивизм, постмодернизм, структурализм және тағы басқа бағыттар кіреді. Оларға белгілі бір деңгейде тұтастық тән деуі болады, бірақ айқын білінетін ерекшеліктері де бар.
XX-ғасыр философиясының қалыптасуы шарттары туралы айтсақ:
XX-ғасырда Еуропа басынан кешкен тарихи-әлеуметтік өзгерістер әсіресе бірінші және екінші дүние жүзілік соғыстар қоғам мүшелерінің бойында үрей мен қорқыныш, адамзат пен жеке адамның болашағына деген сенімсіздік туғызды;
Қоғам дамыған сайын оның өміріндегі қарама-қайшылықтар күшейе түсіп, адамзат пен өркениеттің алдында шешімі қиын, жаңа діни ұлттық, этникалық мәселелер пайда болды, оларды шешуге дәрменсіз қоғамды дағдарыс жайлады;
Бұл қоғамдық дағдарыс жеке адамның жаттануы мен өгейсінуін ту-ғызды, себебі қоғам тұлғаның ішкі дүниесі мен оны мазалаған мәселелер туралы бас ауыртпады;
Бұрынғы философиялық жүйе XX-ғасыр адамын толғантқан сұрақ- тарға жауап беруге қабілетсіз еді, Жалпы адам дегеніміз не? деген сұрақ- пен шектелмей, Мен кіммін? сауалын қоятын философиялық бағыттарға қажеттілік туды.

1.1 Философия түрлері және тарихи типтері
Философия негізінен бір типте болған жоқ, олар сан алуан болды: батыс философиясы, діни философия және өңірлік немесе ұлыстық.
мифологиялық,
діни,
натурфилософиялық және
философиялық түрлері қалыптасты.

Батыс философиясы тарихы: ·
·Сократқа дейінгі философия
·Антикалық философия
·Орта ғасыр философиясы
·Ренессанс философия
·Жаңа ғасыр философиясы ·
·Қазіргі заман философиясы

Өңірлер және ұлыстар бойынша
Шығыс философиясы
Түркі философиясы ·
·Қазақ философиясы ·
·Қытай философиясы ·
·Үнді философиясы ·
·Парсы философиясы ·
·Корея философиясы ·

Діни философиялар
·Индуизм философиясы ·
·Христиандық философия ·
·Буддизм философиясы ·
·Ислам философиясы·

Философиялық ғылымының тарихы -- философияның тарихи типтерін зерттейтін философияның бөлімшесі. Философия тарихын зерттеудің басты мәселесі - тарихта өткен философтардың ой-пікірлерін, тұжырымдары мен айқындамаларын белгілі бір білімдік жүйеге лайықтап, осы заманға бұрмаламай жеткізу.
Жалпылау қиын болса да, ХХ ғасыр философиясында көптеген кең таралған және ортақ мәселелер бар. Бұған ғылыми танымның табиғаты мен негіздерін нақтылау амбициясы; сенімді теологиялық немесе метафизикалық негіздерге бағынбаудың мағынасы немесе мағынасы туралы сұрақтар; физикалық әлемдегі ақылдың рөлі, мәні мен құндылығы туралы сұрақтар; тұтастай әлемді абсолютті немесе объективті сипаттау мүмкіндігі мен сипаты туралы сұрақтар; тілдің ой мен санаға қатысы туралы сұрақтар; жеке тәжірибе мен бостандықтың дерексіз рационалдылық пен ұжымдық практиканың кеңірек жүйелерімен байланысы туралы сұрақтар. Жиырмасыншы ғасыр философиясының көпшілігін тілдік бұрылысты қабылдау немесе ұстану деп түсінуге болмайды. Лингвистикалық айналымдағы философтар үшін философиялық ізденіс субъектті-объектілік қатынастың эпистемологиялық талдауы немесе алыпсатарлық, теологиялық немесе эмпирикалық нәтижелердің дамуына емес, жалпыға ортақ және субъективті ортақ тіл мен тілдік мағынаны немесе оның логикалық құрылымын зерттеуге байланысты. Гносеологияның, онтологияның, метафизиканың және этиканың дәстүрлі мәселелерін, ең алдымен, олар көрсетілген тілді жүйелі түрде қарастыру арқылы псевдо-проблемалар ретінде шешуге болады. ХХ ғасырдың көп бөлігінде лингвистикалық философияның танымалдылығына қарамастан, соңғы уақытта көптеген философтар философиялық түсініктеме немесе дәлелдеу негізінен тілді талдауға негізделуі керек деген пікірден бас тартты. Қазіргі философия субстантивті метафизиканың мүмкіндігі, онтология мен әлемнің құрылымы, философиялық практиканың дұрыс мақсаттары мен әдістері туралы пікірталастар мен аргументтердің сенімді өрісінің куәгері болады.
ХХ ғасыр философиясы өзінің бастапқы кезеңдерінде бағдарламалық сипаттама немесе түсіндіру арқылы мағынаны, тілді, тәжірибені немесе білімді жүйелі түрде түсіндіруге немесе жарықтандыруға тырысатын қатал аналитикалық, конструктивистік немесе формальды жобалармен сипатталады. негізгі құрылым. Бұл бастапқы жобаларға тән (соның ішінде логикалық позитивизм, феноменология, структуралистік лингвистика, неокантианизм және психоанализ), олар өздерін қандай да бір мағынада мотивация немесе рух тұрғысынан ғылыми деп санайды, олар негізінен алыпсатарлық немесе метафизикалық және жүйені құрудан гөрі, негізінен талдау арқылы. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін, бұл бастапқы жобалардың орталық және ұйымдастырушы тезистері ішкі мағыналы сынның алуан түріне ұшырады, бұл көбінесе тілдің немесе ұғымдардың априорлық талдауы, мағынаның кешенді құрылымы идеясының келісімділігі мен философиялық пайдалылығына күмән келтірді. немесе философияның өзіндік анықталған әдістерінің идеясы. Осыған қарамастан, осы бұрынғы жобаларға тән көптеген кеңірек әдістер мен стильдер жалғасын тапты және олар бүгінгі күні философиялық тәжірибенің үлгілеріне айналды.

Философияның тарихи типтері
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Милет мектебі Пифагореизм Элеаттар Софисттер
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
└──────────┴──────────┬─┴────────── ──┴──────────────────────┐
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
┌─────────────────────┘ │
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
│ Атомистика
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Платонизм │
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
│ │ │
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Аристотелизм │ │
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
│ │ │ Эпикуреизм
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
│ Неоплатонизм─────────────────────┐ │
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
│ │ │
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
│ Патристика │ │
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
│ │ └──────────────────────────┐ │
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Шығыс аристотелизм │ │ │
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
├────────────┘ │ │
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Схоластика │ │
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
├───────────(Номинализм)─────────── ─────────────┐ Ренессанс гуманизмы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
│ ├──────────┘
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Рационализм Эмпиризм
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
│ │ │
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
└──────────┬─────────────────────── ─────────────┤ Француз материализмы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
│ │
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Кант ілімі Позитивизм
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
┌─────────────┼──────────────────── ────────────────┤
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
│ │ │ │
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Гегель ілімі Феноменология Өмір философиясы Эмпириокритицизм
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
│ └───────────┼──────────────────┤ │
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
│ │ │ Неопозитивизм
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Марксизм Экзистенциализм Герменевтика Аналитикалық философия

1.2 Өмір философиясы
Өмip философиясы -- 19-20
ғасыр шекарасында Германия мен Францияда пайда болған, буржуазиялық философияның субъективті-идеалистік бағыты, кең мағынада өмірдің мақсаты, мәні туралы мәселелерді қарастыратын философия.
Иррационалстік бағыт ретінде Германияда (Шопенгауэр, Ницше, Дильтей, Зиммель) және Францияда (Бергсон) 19- 20 ғасырлар аралығында пайда болды. Олар классикалық рационализмге қарсы тұрды. Философияның бастауы ретінде өмір ұғымын пайдаланады.[[1]]
Өмір философиясы барлық тіршілік иелеріне рухқа, не материяға ұқсамайтын, бірақ түйсік сезімі арқылы тануға болатын өмір көрінісінің формасы және әлдеқандай бір алғашқы реальдық ретінде қарастырады. Бұл философияның пайда болуына биология немесе психология сияқты ғылымдарының жедел дамуы әсер етті. Өмір философиясындағы басты ұғым - өмірдің мәні мен мағынасын алуан түрлі, оны қай позициядан, қалай түсіндіруге байланысты. Мұндағы өмір ұғымы бәрінен бұрын тірі организм өмір сүріунің шарты ретіне биология-натуралисттік мағынасында қолданады. Сонымен қатар, өмір - дүниенің фбсолюттік шектік негізі болып табылады. Ол материя мен санаға қарағанда белсенді, көп мағыналы әрі мәнгі қозғалыста болады. Оны сезімдік немесе ақыл ой сатылары арқылы емес, тек түйсікпен ғана тануға болады, әрі діни толғаныстармен топшаланады. Өмір философиясы ішкі логикасы жағынан екі салаға бөлінеді:
Өмірді тек биология жағынан қарастырып, түсіндіріп биологиядық қасиеттерді шындық өмірдің барлық түрлеріне телиді.Бұл конспекция өмір философиясының психологиялық варианты деп аталады.
Өмірді рухани күштердің иррационалдық құбылуы ерік және ішкі толғыныс формасында қарастырады.
Сонымен бірге өмір философиясының мәдениет философиясы немесе тарихи нұсқа деп аталатын түрі де бар. Бұл қағиданы жақтаушылар өмірді ішкі жағынан талдап түсіндіре отырып, тікелей ішкі толғаныстарға жүгінеді. Өмірдің мәнін адам жан дүниесі мен психологиялық тәжірбиелері арқылы емес, мәдени тарихи тәжірібиелер арқылы түсіндіріледі.
Өмір философиясының жекеленген нұсқалардың принциптік айырмашылықтарға қарамастан, оның әр түрлі концепцияларының ортақ негізі бар. Ол - қаншылдық пен позитивизмықпалына байланысты 19 ғ-дың соңы мен 20 ғ-дың басында кең тарап, үстем болған мотодологизмге қарсы күрес жүргізу.
Қазіргі таңда, Өмір философиясы экзистенцириализм мен персонализмге ұстанып отыр.
ІІ. ХХ ғасырилософиясының негізі мәселелері және бағыттары
Қазіргі заман философиясының ерекше сипаты және белгілері:
1. Практицизм - дара тұлға мен әлеуметтің, материалдық пен руханидың нақты шынайы өмірге бағытталуы.
2. Эволюционизм - табиғатта, қоғамда және адам танымында эволюция идеясының кең таралуы.
3. Релятивизм - адам білімінде салыстырмалылық (относительдік) идеясының көп орын алуы.
ХХ ғасыр философиясында бір-біріне қарама-қарсы сипаттағы негізгі екі бағытты байқауға болады. Біріншісі - сциентизм (лат scientia - ғылым), екіншісі - антисциентизм. Бұл рационализм мен иррационализм арасындағы қатынас, ғылыми-техникалық прогреске байланысты қарама-қарсы көзқарастар: сциентизм, яғни рационалдық - ең алдымен жаратылыстануда, ал гуманитарлық салада - психология, логика және лингвистика секілді ғылымдардың жемістерін қолдана отырып, ақыл-ойға сенім білдіреді. Антисциентизм керісінше, ақыл-ойға және ғылымға сенбейді.
Сциентизм таным теориясында ақыл-ойға, оның негізіндегі дәлелденген білімге сүйенеді. Рационализмнің қызметі екі сатыдан тұрады дейді:
- ойлау қызметі тәжірбиеге сүйенеді, яғни ойлау дегеніміз - ақылға салу, дәлелдеу;
- ойдың қызметі тәжірибеден де жоғары.
Тану процесінде, адамның дүниені игеруінде логикалық (ойға қонымдылық, қисындылық) пайымдау арқылы, ұғым мен ой-тұжырымының нәтижесінде дүние туралы жаңа білімдер пайда болады. Ғылымға сенудің себебі: ғылым жетістігі өмір сүруді жеңілдетеді, адамға қызмет етеді; ғылымда көптеген жаңалық ашылады; жаңа техникалар пайда болады (компьютерлер, ұшақтар, теледидарлар, радиолар); жаңа әрі тиімді технологиялық әдіс дүниеге келеді.
Антисциентизм - иррационалдық (ақыл жетпейтін) құбылыстарды мойындап, логикалық тәсілді жоққа шығарады. Ғылым адамды шынайы біліммен қамтамасыз ете алмайды, болмыстың бүтіндігі, үзіліссіздігі туралы ұғымды бөлшектеп жібереді дейді. Логиканың орнына интуициялық әдісті ұсынады, шындықты тікелей тәжірибенің көмегінсіз ашуға болады деп санайды. Ал ғылым, ғылыми-техникалық прогресс адамға зиян келтіреді, адамның ерекше қасиеттерін сөндіреді, адамның физиологиялық жағдайын нашарлатады, адам есептеуді, ойлауды тоқтатады, адам миының қызметі нашарлайды деген сылтаулар айтады. Иррационализм - мистикаға (түсініксіз, жұмбаққа) сенуге де, ғылыми ізденістерге де жеткізеді. Сондықтан оған сыңаржақты қарап, оны жақтауға не даттауға болмайды.
Позитивизмнің үшінші түрі - неопозитивизм. Қазіргі батыс философиясының негізгі ағымы, ХХ ғасырдың 30-60-шы жылдары пайда болды. Оның өкілдері: Вена үйірмесінің философтары: М. Шлик - негізін қалаушы, оның ізбасарлары Р. Карнап, О. Нейрат, Б. Рассел (1872-70 жж.); Львов - Варшава мектебінің өкілі Тарский Альфред (1902-84 жж.). Олар философияның күрделі әрі маңызды әдістемелік мәселелерін шешуде, өздерінің нақты үлестерін қосты. Неопозитивизмнің басты идеясы: философия ғылым тілі - логиканы талдап, жетілдірумен шұғылдануы керек. Тіл қоршаған ортаны қабылдаудағы адамның позитивтік (шынайы) басты құралы. Тілді логикалық талдау - бұл мәтіндерді, ұғымдар мен таңбаларды зерттеп, солардың жүйесінің ішкі байланысын, семантиканы мәнін) қарастыру. Осылайша неопозитивизм Герменвтикаға жақындасады.
Неопозитивизмнің негізгі принципі верификациялау (лат. Verus - ақиқат және fasio - істеп жатырмын) - ойды сезімдік тәжірбелермен салыстыру арқылы тексеру. Егер ой тексеру немесе логикалық сараптау арқылы верификацияланса (дәлелденсе немесе терістелсе), онда ғылымға жатады да, қалғандары - жалған болып шығады. Ақиқаттың ғылыми орнын анықтау үшін, біріншіден, логикалық-математикалық жолмен, екіншіден, эмпирикалық тексеру, яғни бақылау, өлшеу мен эксперимент т. б. арқылы растайды. Логикалық-математикалық сөйлемдерді тәжірбие арқылы тексеруге болмайды, себебі олар обьективтік нақтылық туралы емес. Болмыс, сана, идея, құдай секілді бұрынғы философиядағы мәселелерді алып тастау керек, себебі олар верификациялауға жатпайды әрі ғылыми шешімі жоқ мәселелер болады дейді.
Неопозитивизмнің логикалық ғылым тілін талдаудан басқа мақсаты - философияны метафизикалық дүниеге көзқарастық мәселелерден ажырату, ғылымды философиядан бөліп тастап, білім тек қана нақты ғылымда мүмкін деп, философияны тіл түрлерін, негізінен ғылыми тілді талдаумен шектеу. Неопозитивизм өкілдері ғылымның обьективтік заңдылықтарын мойындамады. Неопозитивизмнің түрлері көп, олар - прагматизм, инструментализм, структурализм, герменевтика. Бұлар негізінен ХХ ғасырдың екінші жартысы философиясында өзінің нақты қалыптасуын және дамуын тапты.
Прагматизм (гр. pragma іс-әрекет) - бұл ағымның өкілі әрі негізін салушы Чарльз Пирс(1834-1914) және Джемс Уильям (1842-1910). Бұл философияның негізгі принципі: қандай ой-пікір немесе іс-әрекет болса да, егер ол пайда әкелсе - шын, басқаша болса - жалған. Прагматизм ағымының бір түрі - инструментализм (instrumentum- қару), негізін қалаушы американ философы Джон Дьюи (1859-1952). Инструментализм түсінігінде ғылыми заңдар тек қару болып есептелінеді. Инструментализм қоғамдық прогресс дегеніміз - нақты межеге жету емес, жәй процесс дейді. Дьюи философиясының бағыты эмпиризм болғандықтан, тәжірибеге көп көңіл аударды. Ол алғашқы түрткі болатын идеяны, тіршіліктің бастапқы себебін іздеу орынсыз дейді.
Герменевтика(грекше germenututios- түсіндіру). Герменевтика ілімі антика заманынан басталған. Оны Аристотель еңбегінің (Об истолковании - Түсіндірме туралы) атауынан-ақ көреміз. Бұл ілімнің мақсаты, мәдениет саласын ғылыми деңгейде тану, кең мағынасында адамның рухани дүниесін түсіну болып саналады. Інжілдің мәтіндерін талдауға арналған Реформация кезеңінде (ХVI) гермевтиканың рөлі арта түсті. Герменетивканың қазіргі замандағы философиялық бастауын жасағандар Ф. Шлегель, Ф. Шлейермахер, бұл ілімді ары қарай дамытқан және оған зор әсер еткен ойшылдар: В. Дильтей, Г. Зиммель, Э. Гуссерль, М. Шеллер, Э. Бетти, Г. Гадамер, М. Ландман, Г. Рикер, М. Хайдеггер.
Неопозитивизм методологиясының орнына постпозитивизм ағымы 60-70 жылдары дамыды. Ол ғылыми білімді бірін-бірі алмастырған теориялар арқылы өсетін, жинақталып өзгеретін деп санап, логикалық позитивизмнің кей сұрақтарынан алшақтап кетті. Өкілдері: К. Поппер (1902-1994),Томас ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.