Жанама шығындарды тарату әдістерін таңдау

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
НАРХОЗ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ КОЛЛЕДЖІ

РЕФЕРАТ
ТАҚЫРЫБЫ: Өнімнің шығуы.Өнімнің,жұмыстың,қызметтің өзіндік құнын калькуляциялау

2-КУРС ЕжА-233
ОРЫНДАҒАН: Жакынбекова Жанель
ТЕКСЕРГЕН Бухгалтерлік есеп негіздері пәнінің мұғалімі Айтанаева А.Қ

Алматы 2021
МАЗМҮНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1. Өнімнің шығуы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
2. Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 7
2.1. Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың өндірісті басқарудағы ролі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
2.2. Калькуляциялаудың принциптері және оның объектісі ... ... ...13
2.3. Калькуляциялаудың әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ...27

КІРІСПЕ
Қазіргі таңда кәсіпорынды басқарудың ғылыми тәсілін дамыту қажеттілігі туындап, ақпараттық жүйелер кеңінен дамып, бухгалтерлік есеп және аудит мәліметтеріне талап күшеюде. Соның ішінде өнімнің шығуы мен өнімнің өзіндік құнының калькуляциясына басты назар аударылуда.
Басқармалық ақпарат қазіргі жағдайда өндірісті басқарудың ажырамас бөлігі, ал басқару есебі басқарманың барлық деңгейін жеткілікті түрде қажет ақпаратпен қамтамасыз етуге жағдай жасайды.Шығарылған өнімнің нақты өзіндік құнына және өндірістің рентабельділігіне өндірістік шығындардың құрамы, өндірістің технологиясы мен ұйымдастырылуы, салалық ерекшеліктері үлкен ықпал етеді. Сондықтан өнеркәсіптің барлық салаларында басты назар капиталдық, еңбек, қаржы ресурстарын, табиғат байлықтарын дұрыс және тиімді пайдалануға, артық шығындарды жоюға аударылуы тиіс.
Өндірістік есептің ұйымдастырылуы өндіріс ерекшеліктеріне тікелей байланысты болғандықтан жұмыстың бірінші тарауында зерттеліп отырған кәсіпорындағы сыра өндірісінің технологиясы қарастырылып, шығындардың жіктелуі мен олардың есебін жүргізу тәртібі зерттелді.
Өнімнің өзіндік құны - кәсіпорындардың өнім өндіру мен өткізуге жұмсаған ағымдағы ақшалай шығыны, яғни өнімді өндіру мен өткізу (жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету) үдерісінде пайдаланылатын табиғи ресурстардың, шикізатты, материалдардың, отынның, энергияның, негізгі капиталдың, еңбек ресурстарының, басқа да шығындардың құндық бағасы. Шығындардың өндіріс үдерісімен байланысы тұрғысынан өнімнің цехтық, өндірістік және толық құны түрлеріне бөлінеді. Цехтық өзіндік құнда цехтарда өнім өндірумен байланысты шығындардың өзіндік құны қамтылады. Өндірістік өзіндік құнға цехтық өзіндік құн жалпы өнеркәсіпті басқарумен, ұйымдастырумен және оған қызмет көрсетумен байланысты шығындар жатады. Толық өзіндік құн өндірістік өзіндік құнды және өнімді өткізумен байланысты өндірістен тыс шығындар және өнімді өндіруге қатысы жоқ басқа да шығындарды қамтиды. Ресурстарды үнемдеуге көптеген техникалық-экономикалық факторлар әсер етеді, олар ішкі өндірістік және өндірістен тысқары факторларға бөлінеді. Өндірістен тыс факторлар - кәсіпорын ықпал ете алмайтын факторлар. Оларға салықтар мен төлемдердің ставкалары, шикізаттың, материалдардың, машиналар мен жабдықтардың нарықтық бағасы, көлік тарифтері мен электр энергиясының тарифтері және басқалар жатады. Ішкі өндірістік факторлар - кәсіпорын тарапынан басқарылатын факторлар. Оларға өнімділігі жоғары техника мен прогрестік технологияны енгізу, өндірістің механикаландырылуы мен автоматтандырылуы деңгейін арттыру, негізгі капиталды тиімді пайдалану, айналым қаражатының айналымдылығын жеделдету, жұмыскерлердің еңбек өнімділігін арттыру, еңбек пен өндірістің ұйымдастырылуын жетілдіру, т.б. жатады.
Кәсіпорынның шығындары өндіріс үдерісімен байланысының сипатына қарай негізгі және үстеме шығындарға, олардың жекелеген бұйымдардың өзіндік құнына жатқызылуы тәсіліне қарай тікелей және жанама шығындарға, өндірістің көлеміне қарай шартты-тұрақты және ауыспалы шығындарға бөлінеді. Сондай-ақ шығындарды экономикалық мазмұнына және калькуляцияның баптарына қарай да топтастыру қабылданған. Шығындардың экономикалық нышандары бастапқы, біртекті топтар болып келеді. Калькуляцияның баптары бойынша топтастыруда шығындардың орны мен мақсаты ескеріледі
Калькуляциялау - өнім, жұмыс және көрсетілген қызмет бірліктерінің өзіндік құнын есептеу. Ол кәсіпорын жұмысына оперативті басшылық жасау үшін өте маңызды, өйткені ішкі резервтерді уақтылы ашуға және өнімнің өзіндік құнын одан әрі түсіндіруге, онын бәсекеге қабылеттілігін арттыруға мүмкіндік береді. Калькуляция өнімнің өзіндік құнын жоспарлауда және оған, нарықтағы сұранысты есепке ала отырып, жұмысқа, көрсетілетін қызметке негізді баға белгілеуде қолданылады.
Калькуляцияда өндірістегі өнімнің нақтылай түрін өндіру мен өткізуге, сондай-ақ жұмыс пен көрсетілетін қызмет бірліктерін (жүк тасу, жөндеу жұмыстарына және т.б.) орындауға ақшалай түрде шыққан шығындар жинақталыпқорытылады.
Қазіргі заманға экономикалық әдебиет калькуляциялауды өнімнің жеке түрлері бірліктерінің өзіндік құнын экономикалық есептеу жүйесі деп белгілейді. Калькуляция барысында өндіріске кеткен шығындар мен шыққан өнім санымен салыстырылады және өнім бірлігінің өзіндік құны белгіленеді.
Калькуляциялаудың міндеті - шығындардың оны көтеруші бірліктерге, яғни өткізуге, сондай-ақ ішкі тұтынуға арналған өнімнің (жұмыстың, көрсетілген қызметтің) бірлігіне қанша болатынын есептеу.
Калькуляциялаудың түпкілікті нәтижесі - калькуляцияны ұсыну. Өнімнің, жұмыстың және көрсетілген қызметтің өзіндік құнын калькуляциялаудың әр түрлі түрін айқындайды.
Курстық жұмыстың өзектілігі - кәсіпорындарда өнімдердің өзіндік құнын есептеудегі әдістерді қолданылуы. Калькуляция дегеніміз өнімнің, атқарылған жұмыстар мен көрсетілген кызметтердің бір өлішемге есептелінген өзіндік құны болып табылады. Ол кәсіпорын жұмысын жедел басқару үшін маңызды роль атқарады және ішкі резервтерді дер кезінде ашуға және өнімнің өзіндік кұнын жоспарлауға, өнімге, жұмыстар мен қызметтерге көтерме және бөлшек бағаларды негіздеуге пайдаланылады.
Ал өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау деп - белгілі бір өндіріс шығындар есебінің көрсеткіштеріне сүйене отырып, өнім бірлігінің құнын шығару болып табылады.
ХҚЕС бойынша өндірістік кәсіпорындарда өнімдердің түрлеріне, олардың күрделілігіне, өндірістің типіне байланысты қолданылатын шығындар есебінің және өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау әдістерінің 3 әдісі қарастырылған, олар, нормативтік, тапсырыстық, бөлістік. Бірақ жеке ұйымдар шығындар есебінің және өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау әдістерінің қарапайым әдісін пайдаланады.
Реферат кіріспеден, 2 бөлімнен, қорытыңдыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

НЕГІЗГІ БӨЛІМ
Өнімнің шығуы
ӨНІМДЕРДІ (ЖҰМЫСТАРДЫ, ҚЫЗМЕТТЕРДІ) ШЫҒАРУ
есепті кезеңде өндірілген өнім, тапсырыс берушілерге тапсырылған жұмыстар мен көрсетілген қызметтер туралы ақпаратты қорытындылауға, сондай-ақ осы өнімдердің, жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің нақты өзіндік құнының нормативтік (жоспарлы) өзіндік құн бағасынан ауытқуын анықтауға арналған бухгалтерлік есеп шоты . Бұл есептік жазба қажет кезде пайдаланылады.
Өнімдерді (жұмыстарды, қызметтерді) шығару шотының дебеті бойынша өндірістен босатылған өнімнің, тапсырылған жұмыстардың және көрсетілген қызметтердің нақты өзіндік құны көрсетіледі (Негізгі өндіріс, Көмекші өндіріс, Қызмет көрсету өндірісі шоттарымен корреспонденция бойынша). және экономика.
Өнімдерді (жұмыстарды, қызметтерді) шығару шотының кредиті бойынша өндірілген өнімнің, жіберілген жұмыстардың және көрсетілген қызметтердің нормативті (жоспарлы) өзіндік құны көрсетіледі (Дайын өнім, Өнімдерді (жұмыстарды, қызметтерді) өткізу шоттары корреспонденциясы бойынша). ), т.б. және
Өнім (жұмыс, қызмет) шығару шоты бойынша кредиттік айналым айдың 1-күніне өндірістен босатылған өнімнің, тапсырылған жұмыстың және көрсетілген қызметтің нақты өндірістік өзіндік құнының ауытқуы. нормативті (жоспарлы) құн анықталады.
Үнемдеу Өнімдерді (жұмыстарды, қызметтерді) шығару шотының кредиті және Өнімдерді (жұмыстарды, қызметтерді) өткізу шотының дебеті бойынша, ал артық түсімдер Өнімдерді (жұмыстарды) шығару шотының дебеті бойынша қайтарылады. , қызметтері)" шотының дебетіне "Сату қызметтері)" қосымша жазу. Өнімдерді (жұмыстарды, қызметтерді) шығару шоты ай сайын жабылады және есепті күнге қалдығы жоқ.

2 Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау.
Өнімнің (жұмыс, қызметтің) өзіндік құнын калькуляциялау
Өнім, жұмыс және көрсетілген қызмет бірліктерінің өзіндік құнын есептеу. Ол кәсіпорын жұмысына оперативті басшылық жасау үшін өте маңызды, өйткені ішкі резервтерді уақытылы ашуға және өнімнің өзіндік құнын одан әрі түсіндіруге, оның бәсекеге қабілеттілігін арттыруға мүмкіндік береді. Калькуляция өндірістегі өнімнің нақтылай түрін
өндіру мен өткізуге,сондай-ақ көрсетілген қызмет бірліктерін(жүк тасу, жөндеу жұмыстарына және т.б) орындауға ақшалай түрде шыққан шығындар жинақталып қорытылады.
Процестік әдіс бірнеше өңдеу сатысынан өтетін біртүрлі өнім өндіретін кәсіпорындарда қолданылады. Мысалы, химия өнеркәсібі, шыны, ірімшік, ұн, және жарма өнімдері. Әр бір бөлімше немесе процесс бойынша белгілі бір кезеңдегі шығындар жинақталынады. Шығындардың үлес салмағын анықтау үшін жалпы шығындар өнім санына бөлінеді. Өнімдер бірнеше үрдістерден немесе бөлімшелерден өтеді. Әр бір процесте шығындар өнім құнына апарылады. Өндірістік процесс соңында барлық шығындар жинақталып, бір дана өнімнің өзіндік құнын анықтау үшін жинақталынады.
Бұл тәсіл кеңінен тараған.Ол технологиялық процестің жеке сатыларында бастапқы шикізатты қайта өңдеу жолымен өнім алатын барлық кәсіпорындарда қолданылады. Калькуляциялау объектісі ретінде бөліс деп аталатын өндіріс кезеңі болғандықтан, бұл тәсіл бөлістік деп аталады. Мұндай жартылай өнімді шығарумен аяқталатын технологиялық процестің біткен бөлігі бөлістік деп түсіндіріледі.Жартылай өнімнің бөлінуі оның өз пайдалану бағыты бойынша, яғни басқа жаққа өткізілуі мүмкін болған жағдайда жүзеге асырылады.
Үздіксіз жалғасып отыратын өндіріс процесінде бірнеше кезең бойы бастапқы шикізатты өңдеу арқылы шығарылатын дайын өнім. Мұндайда өнімнің бір бөлігі барлық қарастырылған кезеңдерден өтіп,қайта өңделген түпкілікті өнім ретінде өткізіледі, басқа бөліктері алғашқы кезеңдердің бір немесе бірнеше кезеңдерінен өтеді.
Егер бір дана өнімге кеткен шығынды есептеу кезінде аяқталмаған өндіріс болмауы келесі процеске берілетін өнімнің құнын анықтауда қиындық тудырмайды. Тәжирибеде әр бір процестің басына және соңына аяқталмаған өндіріс қалып отырады. Сондықтан 1 дана өнімге кеткен шығынды есептеуге эквивалентті бірлік қолданылады. Эквивалентті бірлікті есептеудің негізіг мәні барлық өнімді аяқталды деп есептесек, қанша өнім өндіріледі. Егер барлық өндіріс аяқталған бірліктерге әкелсе, онда өндірілетін өнімнің бірліктер саны есептелінеді.

2.1. Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың өндірісті
басқарудағы ролі.
Калькуляцияның мәнін сипаттауда біз оның негізгі айналымын атап өтсек - табыс алуға басшының бағдарламасын дайындау мен жетілдіру және де қолданыстағы калькуляциялау процесін барынша мақсатына бағыттау мен оны сынақтан өткізу болып табылады.
Қазіргі кезде келькуляциялаудың (немесе калькуляциялық процестің) негізі Шаруашылық Серіктестігінде немесе жауапкершілік орталықтарында қабылданған жоспарлардың орындалуын бақылауда жатыр. Ол өзіндік құн бойынша жоспарлы тапсырмалардан ауытқулардың себептерін талдау үшін қажет. Нақты калькуляциялаудың мәліметтері негізінен өзіндік құнді келесі кезектегі жоспарлау үшін: жаңа техниканы енгізудің экономикалық тиімділігін негіздеу, қазіргі кездегі технологиялық процестерді талдау, өнімнің сапасын арттырудың шараларын жүргізу, кәсіпорынның реконструкциясын және құрылыс жобасын тексеруде қолданылады. Калькуляциялау нәтижесі бойынша жөндеу жұмыстарын дербес жүргізу немесе басқа да ұйымдардың қызметтерін пайдалану тұрады деп шешім қабылдауға болады.
Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау мен шығындар есебінің техникасы мен әдістемесінің барлық айырмашылықтарына қарамастан, жалпы алғанда, олар экономикалық тұрғыдан шығындар-өндіру-табыстар қағидасын жүйелі түрде жүзеге асыруға негізделген. Бұл процес өзіндік құнды басқару мәселелерін шешуге, яғни өндірістің тиімділігін анықтауға, ресурстардың барлық түрлерінің қолданылуын бақылауға, оларды үнемдеу резервтерін іздестіруге бағытталған.
ШС өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау процесі негізінен келесі кезеңдерден тұрады:
калькуляциялау мен шығындар есебінің объектілері бойынша калькуляциялық баптар шеңберінде бастапқы шығындарды жинау, топтастыру және талдап тексеру.
Ақаудың түпкілікті өзіндік құнын анықтау;
Жанама өнім мен өндіріс қалдықтарын бағалау;
Аяқталмаған өндірісті бағалау;
Дайын өнім мен аяқталмаған өндіріс шығындарының арасын айыру;
өнім бірлігінің өзіндік құнын есептеу.
Шаруашылық субъектілерінде калькуляциялау процесі өнімді сату мен өндіріс шығындарының есебін және жоспарлаудың жалпы әдістемесін жасау үшін ұйымдастырылады. Ол өнімнің өзіндік құнын есептеудің әдістемелі біртұтастығын қамтамасыз ететін жалпы қағидаларды сақтауды және калькуляциялаудың мәліметтерін талдау үшін бар мүмкіндіктерді пайдалануды, сондай-ақ кәсіпорынның да және оның жекелеген ішкі өндірістік буындарының да жұмыстарын да бағалауды талап етеді.
Ондай қағидалар болып мыналар саналады:
ғылыми негізделген өндіріс шығындарының жіктемесі;
шығындар есебінің объектісін калькуляциялау және калькуляциялық бірлестіктерін белгілеу;
Жанама шығындарды тарату әдістерін таңдау;
Кезеңдер бойынша шығындарды айыру;
өзіндік құнның калькуляциялық бірлігін есептеудің әдістерін таңдау.
Бұл қағидалар жекелеген кәсіпорындарда өндірістің ерекшелігі мен саланың спецификасын (өзгешелігін) ескере отырып айқындалады.
ШС-де болатын калькуляциялау процесінің негізгі міндеттері:
жекелеген өнім (жұмыс, қызмет) түрлерінің бірліктерінің нақты өзіндік құнын анық есептеу;
шығындар нормативтері мен әрекет етуші нормаларды сақтау және өзіндік құнның деңгейіне бақылау жасау;
Өнімдердің рентабельділігін және оның деңгейіне әсер ететін факторларды анықтау;
шығындарды алынған нәтижемен салыстыру жолымен, кәсіпорынның да, жекелеген ішкі өндірістік құрылымның да (өндіріс, цех, бөлімше, бригадалар ) жұмыс тиімділігін бағалау;
өнімнің өзіндік құнын төмендететін резервтерді анықтау және пайдалану.
Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау мен өндірістік шығындар есебінің әдістері деп өнімнің калькуляциялық бірлігін есептеу үшін қолданылатын әдістер жүйесін айтады.
Шығындар есебі әдістерінің жіктелуі:
Өндірістік процеске қатысуы бойынша:
тапсырыстық;
процестік (бөліністік);
жай (бір-екі сатылы жай, көпсатылы жай);
баптары бойынша; кешенді.
калькуляциялау объектілері бойынша:
өнім (бұйым, тауар, қызмет, жұмыс);
процесс;
бөлініс;
тапсырыс.
Шығындарды бақылау жеделдігі бойынша:
нақты;
нормативті;
жоспары (болжамды).
Экономикалық әдебиеттерде, Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың толық әдісі термині туралы көптеген пікірлер бар. Сонымен бірге шын мәнінде, калькуляциялаудың нақты әдісі деген де ұғым жоқ, ол типтік әдіске жатпайды. Ал типтік әдіс үшеу- тапсырыстық, процестік, нормативтік. Толық сөзі тек шығындарды сіңіруді (тарату) білдіреді, бірақ ол да калькуляциялау әдісі емес. Калькуляциялаудың кез-келген әдісі не нақты, не жоспарлы, немесе екеуі де бір мезгілде болып келеді,бірақ осы будандастырылған әдіс басшының ұсынысымен ғана жасалынады. Сондықтан, толық деген сөз бар болғаны қағида ғана, яғни ол өзіндік құнның толық есебі, шығындарды ұтымды басқару үшін және ақпараттық деңгейін көтеру үшін жасалынатын қызмет.
Сөйтіп келгенде, калькуляциялау трансферттік бағаны жасаудың негізі болып табылады. Трансферттік бағаны қалыптастыру мәселесінің айрықша өзекті екені баршаға белгілі, ол тек ШС бөлімшесінің өз бетімен сыртқы ортаға шығу құқығы бар болса ғана іске асады. Бұл жағдайда дұрыс трансферттік бағаны қалыптастыру ұйымның жалпы қаржылық жағдайына тәуелді болып келеді. Егер де өнім ШС ішінде толығымен өз қажетіне жұмсалса, онда трансферттік баға ШС ішкі бөлімшелерінің арасындағы шаруашылық байланыстарын қамтамасыз ету үшін қажетті есептік баға категориясы болып табылады, демек бұл кезде ол ұйымның түпкі нәтижелеріне әсер етпейді.
Өнімнің (жұмыстың, қызметтің)өзіндік құнын калкуляциялауды шартты түрде үш кезеңге бөлуге болады. Бірінші кезеңде жалпы шығарылған барлық өнімнің өзіндік құны есептелінеді, екіншісінде - әрбір өнім бойынша нақты өзіндік құны (немесе шығындарды тарату) , үшіншіде - өнім (орындалған жұмыс не көрсетілген қызметтің) бірлігінің өзіндік құны. Осыдан өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау,- деді Ф.П.Васин - ол жалпы шаруашылық субьектісі бойынша да , өнымның түрлері мен оның бірліктері бойынша да өндіріспен және оны сатуға байланысты шығындарды есептеп шығару деп түсінджіреді.
Шын мәнінде калькуляциялау процесі күрделі болып табылады шығындардың есеп процесімен алмасады. Осыдан келіп, шығындар есебі мен өнімнің (жұмыс, қызмет) өзіндік құнын калькуляциялау әдісінің бөлінбейтіндігін және ажыратылмайтындығын айтуға болады. Бірінші кезекте негізгі өндірістің шығындары таратылады, содан соң көмекші өндірістің өнімдері калькуляцияланады. Бұл кезеңде калькуляциялау қиындай түседі, өйткені өзара көрсеткен қызметтерді ескере отырып есептеу қажет.
Шығындар есебі мен өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау негізгі өндірісте де алмасуы мүмкін. Мысалы қайта өңдеу (попередельный) әдісі жағдайында алдымен бірінші бөліністе (өңделеді) жартылай фабрикаттардың өзіндік құны калькуляцияланады, сосын бұл екінші бөліністің шығындарына жатқызылып, біріншісінің есебі шығарылады және осыдан кейін екінші бөліністе жартылай фабрикаттардың өзіндік құны калькуляциялануы мүмкін.
Сайып келгенде, калькуляция шығындарды топтастыру мен құжаттаудан басталады, бұл кезде өндірістік есептің мәліметтері қолданылады, сосын алынған өнімнің саны (көлемі, мөлшері), содан соң ғана өнімді нақтылы өзіндік құны бойынша бағалау аяқталады. Яғни калькуляциялаудың өндірістік шығындар есебімен тығыз байлансыта болатыны алдын-ала анықталып қойылған шаралары бойынша жүргізіледі.
Сөйтіп, калькуляциялаудың түпкі нәтижесі калькуляцияны жасау болып табылады. Калькуляциялау мақсаттарына байланысты халықаралық тәжірибеде : сметалық, нақты (қорытынды) және жоспарлы калькуляция болып бөлінеді.
Сметалық калькуляция тапсырысты алғанға дейін және өндірісті бастамай тұрып жасалады. Бұл шығындарды бағалау көрсеткіштерімен немесе жоспарлаудың негізінде жасалынады. Алдын-ала калькуляциялау әрқашанда клиенттердің сұранысы бойынша немесе жекелеген тапсырмалар бойынша жасалады. Бірлік және жалпы тапсырыстар (позаказной) әдәсәмен жұмыс істейтін өндірістерде сметалық калькуляциясы ұсыныс бағаларын анықтау үшін, сондай-ақ тапсырысты қабылдау немесе бас тарту туралы шешімдер үшін қажет. Келісім-шарттар бойынша тиісті дайындықтар жасау үшін, яғни жиыфнтық шығындарсыз - ақ өзіндік құнның сметалық шегін анықтауғы және оның негізінде бағаның төменгі шегін есептеуге болады.
Қорытында калькуляциясы негізінен өндіріс процесі аяқталған соң жасалады және онда өнім (тапсырыс) бірлігіне келетін барлық нақты шығындар көрсетіледі. Бірлі - жарым жеке тапсырысты әдісімен жұмыс істейтін өндірістерде қорытынды калькуляциясы сметалық пен орындаудан алынатын табысты анықтау үшін қажет. Одан басқа қорытынды калькуляциясының ақпараттары - болашықта ұқсас тапсырыстар бойынша сметаларды жасау үшін нысана ретінде пайдаланылады.
Жоспарлы калькуляция аясында белгілі-бір жоспарлы кезеңде өнім бірлігінің шығындарын есептеуге нақты (тура) келетіндер алдын-ала есептелінеді. Қажетті ақпараттар ШС - дегі жоспарлы шығындар жүйесінің есебінен алынады. Калькуляциялауға жататын барлық шығындардың мәліметтері: өнімнің спецификациясы, қажет материалдар саны (көлемі, мөлшері) , технологиялық процестердің графигі және т.б. жоспарлы кезең басталғанша белгілі болуы қажет. Сондықтан жоспарлы калькуляцияны жасау стандартты, сериялық өндірісте іске асырылады. Бірлі - жарым тапсырыс бойынша жұмыс істейтін өндірісте мұндай калькуляциялар қолданылмайды, өйткені қажетті мәліметтер белгілі-бір жоспарлы кезеңге емес, жекелеген тапсырыстың әрқайсысына беріледі. Осыдан келіп, сметалық калькуляцияның жоспарлыдан айырмашылығы көрінеді.
Жекелеген тапсырыстың сметалық калькуляциясы белгілі-бір кезге жасалады, ал жоспарлы калькуляцияда белгілі-бір кезеңде стандартты өнім бірлігіне сәйкес келетін шығындарды есептейді. Жоспарлы калькуляция мәліметтері бойынша мезгіл ішінде нақты және жоспарлы көрсеткіштер арасындағы айырмашылықты өнім бірлігіне тарату жолымен шығындардың қорытынды калькуляциясы әрбір өнім түрлеріне жасалынады.
Сөйтіп, өзіндік құнды калькуляциялау өндіріс шығындарын шоғырландыру мен оларды дайын өнімге жатқызуды көрсетеді.

2.2. Калькуляциялаудың принциптері және оның обьектісі.
Триумф - Ач жауапкершілігі шектеулі серіктестігі қолданымдағы Қазақстан Республикасы Азаматтық Кодексіне (жалпы бөлім) және 22 сәуір 1998 жылғы Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктер туралы Қазақстан Республикасы Заңының негізінде коммерциялық қызметтен табыс алу үшін ұйымдастырылады.
Триумф-Ач жұмысшыларының саны елуден аспайтын және бір жалпы активтерінің құны 60 мың рет есептелген көрсеткіштен аспайтын шағын кәсіпкерлік субьектісі болып табылады.
Серіктестіктің құрылтайшылары:
ҚР азаматы - Ахметова Нафиса Алтынбековна жеке куәлік № 011554433, ҚР ІШ-де 09.10.2000 ж. Берілген. Тұратын жері: Қазақстан Республикасы, Жамбыл ауданы, Тараз қаласы, Ташкентская көшесі 324.
Ресей Федерациясының азаматы - Чжен Владимир Васильевич паспорт ҮІІ-4-С №702986. Андижан облысы, Бозск акиматының ішкі істер бөлімінен 1993 ж. 16.07. берілген. Тұратын жері: Ресей Федерациясы, Владимирская облысы, Локомотивная көшесі, 1-а үй.
Серіктестіктің мекен-жайы: Қазақстан Республикасы, Алматы қаласы, Розыбакиев көшесі, 273 үй, 52 пәтер. Триумф-Ач өзінің аты жазылған дөңгелек мөрі мен бұрыштама белгісі бар.
Триумф-Ач мақсаты: Қазақстан Республикасы нарығын тауарлармен және қызмет көрсетумен толықтыру және пайда табу.
Серіктестік қызметінің негізгі түрі:
Көтерме және бөлшек сауда.
Делдалдық сауда қызмет.
Жалпы коммерциялық қызмет.
Халық тұтынатын тауарларды өндіру, сатып алу, сақтау және сату.
Коммерциялық сауда нүктелерін ашу, сондай-ақ делдалдық сауданы ұйымдастыру.
Заңдарға сәйкес келетін сыртқы экономикалық қызмет.
Халық тұтынатын тауарлар және тамақ өнімдерін өндіру және сату.
ҚР заңдарында тиым салынған қызметпен: ойын және шоу бизнеспен айналысуға құқығы жоқ.
Өзіндік құнның тапсырысты калькуляциясы - өнімді арнайы тапсырыс бойынша орындау немесе уникальды (өте сирек) өнімді даярлау кезінде қолданылатын және өнімнің бірлігінің орташа емес, тек қана дербес (индивидуальды) өнім бірлігінің өзіндік құны туралы ақпаратты беретін әдіс. Шығындардың бұл тәсілінде өндірістік материалдар (1), өндірістегі жұмысшылардың еңбекақылары (2), жалпыөндірістік (жанама) шығыстар (3) әрбір индивидуалды тапсырысқа (П) немесе өнімнің партиясына (І) жатқызылады. (1+2+3) - П (І) . Бұйымның өзіндік құнын анықтау кезінде әрбір тапсырысқа жұмсалған жалпыөндірістік шығыстарын осы тапсырыс бойынша дайындалған өнім бірлігінің санына бөледі.
Осы тәсілдің кейбір ерекшеліктері:
Барлық шығарылған шығындар туралы мәліметтерді шоғырландырып және оларды жеке жұмыс түрлері мен дайын өнім партияларына жатқызу;
Уақыт аралығындағы емес, аяқталған әрбір партия бойынша шығындарды шоғырландыру;
Тек бір ғана шоттарды жүргізу аяқталмаған өндіріс (батыс есебінде барлық өндірістік шығындарды жинақтау аяқталмаған өндіріс шотында көрсетіледі.) Осы шот өндірістегі әрбір тапсырыс бойынша шығындар есебінің жекелеген карточкаларын енгізуді ұғындырады.
Тапсырыс бойынша шығындар калькуляциясы (немесе шығындардың тапсырысты калькуляциясы) өте жай процедура болып табылады, өйткені ол нақты физикалық өндірістік процеспен салыстыруға болады. Бірақ, тапсырыстар бойынша шығындар калькуляциясы процестері бойынша шығындар калькуляциясына қарағанда мәліметтерді өңдеу, нәтижелерді салыстыру және бақылау бойынша жұмыстарының едәуір үлкен көлемін талап етеді.
Шығындардың тапсырысты калькуляциясын мынадай әр түрлі өндірістік жүйелерде кең түрде қолдануға болады, мысалы:
Автокөліктерді жөндеу шеберханаларында;
Тапсырыс бойынша жиһаз өндіруде;
Кітаптар шығаратын басылымдық, өндірістік процестерде;
Химиялық өнімдерді өндіруде.
Бұл барлық келтірілген процестерді дискретті жұмыс деп санауға болады, өйткені олар уақыт диапазонымен реттелген, себебі басталуы мен аяқталуы белгіленіп қойылған. Осыдан әр түрлі өндірістік жүйелерде қолданылатын жоспарлы-есептік бірлігіне басты назар аударады, ал ол өнімді шығаруға кететін шығындарды топтастыру мен локализациялау арқылы анықталады.
Тапсырыстар бойынша шығындарды калькуляциялаудың басты тетігі (құжаты) болып, белгілі бір өндірісте немесе көмекші қызметтерде орындалатын міндеттер немесе әрбір жұмыс түрі үшін арналған карточкасы (немесе тапсырысты ашу, наряд-тапсырыс) саналады. Жұмыс карточкасына белгілі бір жұмыстарға жатқызылатын шығындардың барлық элементтері жазылады: запастан (қордан) алынған материалдар, пайдаланылған жұмыс күштері, басқа топтардың жұмыстары және көп жағдайда машиналар мен басқа да тұрақты құрал-жабдықтары пайдылынуға кеткен тұрақты шығындар. Жұмыс карточкалары толтырылғаннан кейін олар жалпы жұмыстық кестеге жиналады, онда оның әрбір құн бойынша жасалған шығындардың әр түрлі элементтері ажыратылып беріледі.
Сонымен кез-келген өндірістік жүйеде белгілі бір физикалық нүкте жүйесі бар, олар арқылы ресурстар жүйеге келіп түседі. Шығындарды калькуляциялау кезінде бұл нүктелер шығындар орталығы деп аталады. Дегенмен де бұл қызмет (іс-әрекет) әрқашан табыс әкелмесе де, ол міндетті түрде анықталуы және тіркелуі тиіс, демек шығындарды талап етеді.
Кәсіпорынның қаржылық қызметін жоспарлау міндетті түрде шығындардың негізгі элементтерін атап ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.