Қазақстан халқы ассамблеясының стратегиясы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы ғылым және білім министрлігі
Қарағанды техникалық университеті.

Реферат
Тақырыбы: Қазақстан халқы ассамблеясының стратегиясы.

Орындаған:Балтабай З.
Тексерген: аға оқытушы: Нугман Б.Г.

2021
Қазақстан халқы Ассамблеясы -- 1995 жылғы 1 наурызда Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығымен құрылған Мемлекет басшысы жанындағы консультативті-кеңесші орган.[1] Ел Президенті Н.Ә. Назарбаев Қазақстан халқы Ассамблеясын құру идеясын алғаш рет 1992 жылы Тәуелсіздіктің бірінші жылына арналған Қазақстан халқының бірінші форумында жариялады. Мұндай институтты құру қажеттілігі саяси тұрғыдан, сондай-ақ жаңадан құрылған, тәуелсіз, полиэтносты, поликонфессиялық мемлекеттің тұрақты дамуы тұрғысынан туындаған еді. Аталған бастама мәдениет аралық диалогты нығайтудың жаңа кезеңінің негізін қалап, этносаралық қатынастарды дамыту мәселелерін жоғары деңгейде шешуге мүмкіндік жасайтын әлемдік тәжірибедегі тың бағыт болып табылды. Жиырма жылдық тарихында Ассамблея қарқынды дамып, елеулі өзгерістерді бастан кешірді. Оның дамуы барысында Н.Назарбаевтың этносаралық толеранттылық және қоғамдық келісімнің қазақстандық үлгісі қалыптасты. Осы жылдар ішінде Қазақстан халқы Ассамблеясының институционалдық құрылымы нығайып, қоғамды ұйыстырушы әлеуеті толысты, ол халық дипломатиясының маңызды күретамырына айналды. Бүгінде Ассамблея ел Президенті Төрағалық ететін конституциялық орган болып табылады. Бұл оның ерекше мәртебесін айқындайды.
1. Паспорты
Атауы: Қазақстан халқы Ассамблеясының (2020 жылға дейінгі) даму тұжырымдамасы (бұдан әрі - Тұжырымдама).
Негізгі әзірлеуші: Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі.
Негізгі орындаушы: Қазақстан халқы Ассамблеясының (бұдан әрі - Ассамблея) Хатшылығы.
Іске асыру мерзімі: 2013-2020 жылдар.

2. Кіріспе
Тұжырымдама Қазақстан Республикасының Қазақстан халқы Ассамблеясы туралы Заңына, Қазақстан халқы Ассамблеясының ережесі туралы Қазақстан Республикасы Президентінің 2011 жылғы 7 қыркүйектегі № 149 Жарлығына, Қазақстанның Ел бірлігі доктринасына (бұдан әрі - Доктрина), Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан-2050 стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты Қазақстан халқына Жолдауына, Қазақстан Республикасы Президентінің Ассамблеяның XIX сессиясында белгіленген қағидаттарды ескере отырып, Ассамблеяның 2020 жылға дейінгі даму стратегиясын пысықтау және қабылдау туралы тапсырмаларына сәйкес әзірленді.
Доктрина халықтың бірлігін нығайтуға, демократияны, мәдениеттер мен өркениеттердің үндесуін дамытуға бағытталған құқықтық, әлеуметтік-экономикалық, саяси, мемлекеттік-басқарушылық шаралардың тұтас жүйесін жасау үшін негіз болып табылады.
Бүгінгі таңда Қазақстан халқы Ассамблеясының стратегиясы туралы және Қазақстан халқы Ассамблеясының ережесі туралы Қазақстан Республикасы Президентінің 2002 жылғы 26 сәуірдегі № 856 Жарлығымен бекітілген Ассамблеяның орта мерзімді кезеңге арналған (2011 жылға дейінгі) стратегиясы (бұдан әрі - Ассамблея стратегиясы) іске асырылды, негізгі мақсатты көрсеткіштерге қол жеткізілді.

3. Жағдайды талдау
XXI ғасыр Батыс пен Шығыс мәдениеттері мен өркениеттері байланыстарының, бүкіл әлемдегі этносаралық қарым-қатынастардың, полиэтносты қоғамдардың ықпалдасуында жаңа көзқарастар қалыптастырудың мәселелерін өткір қойып отыр.
Бұл ахуалда жүйелі жалпы өркениеттік дағдарыстың белгілері бар, оның ішіне әлемдік қаржы дағдарысынан басқа энергетикалық, экологиялық, азық-түліктік, әлеуметтік дағдарыстардың белгілері де кіреді.
Әлемнің көптеген елдерінде этносаралық және дінаралық қарым-қатынас мәселелері тағы да күн тәртібіне шықты. Еуропадағы дәстүрлі құндылықтар жүйелері мен Азия және Африка мемлекеттерінен шыққан, тез өсіп келе жатқан этностық қауымдастықтар мәдениеті арасында жанжалдар туындау мүмкіндігі ұлғайып келе жатқаны байқалуда. Ұлттық диаспоралардың өздері тұрып жатқан елдің қоғамына сіңісіп кетуі күн өткен сайын күрделеніп барады. Әлемнің дамуында мәдени полифонияның барған сайын дербес ғаламдық құбылыс ретінде көрініс беретін кезеңі тақап қалды. Әлемнің әр өңіріндегі және жекелеген мемлекеттердегі өмір салтын, дәстүрлерді, мәдениетті, этностық бейнені бірыңғай ету мүмкін емес екендігі айқын бола бастады. Бұл жағдай түсіністік таппаса, ғаламдық әлеуметтік, мәдени, діни қарама-қайшылықтың өршуі ықтимал дүниеге айналады.
Бүгінде бүкіл әлемде қазіргі заманның өткір мәселелері бірлескенде және консенсус негізінде ғана шешілуі мүмкін екендігі жөнінде түсінік қалыптасып келеді.
Полиэтностық және поликонфессиялық құрамы ажырамас сипаты болып табылатын Қазақстан үшін қоғамдық келісім, толеранттылық, полиэтносты қоғамның ұйысуы, мәдениетаралық және өркениетаралық үндесу идеяларына бейілдік - бұл аксиома.
Тәуелсіздіктің алғашқы жылдары Қазақстанда ел азаматтарының құқығы мен еркіндігін қамтамасыз ететін демократиялық тетіктерді дамыту міндеті тұрды. Бүгінде, Қазақстанның 22 жылдық тәуелсіз дамуынан кейін, этносаралық толеранттылық пен қоғамдық келісімнің қазақстандық үлгісі ажырамас бөлігі болып табылатын қазақстандық даму жолы бүкіл әлемде мойындалып отыр.
1995 жыл еліміздегі саяси жүйенің түбегейлі реформаланып, Президент Н.Ә.Назарбаевтың бастамашылығымен республиканың этномәдени орталықтары негізінде Қазақстан халқы Ассамблеясының құрылған жылы болды. Бүкілхалықтық референдумда жаңа Конституция қабылданып, осыған орай этносаралық қатынастар саласындағы саясат дәйекті демократиялық сипат алды. Барлық азаматтардың этностық қатыстылығына және діни сеніміне қарамастан теңдігі қоғамдық келісімнің негізгі қағидатына айналды.
Жаңа Конституция қабылданғаннан кейін мемлекет, азаматтық қоғам институттарымен өзара тығыз іс-қимыл жасай отырып, бейбітшілік пен қоғамдық келісім идеяларын қазақстандықтардың күнделікті өмірінің ажырамас бөлігіне айналдыру бойынша орасан зор жұмыс жүргізді.
Ол жұмыстың маңызды кезеңдері - Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сәйкестігін қалыптастыру тұжырымдамасы, Тіл саясатының тұжырымдамасы, Шетелде тұратын отандастарды қолдаудың мемлекеттік бағдарламасы.
Қазақстан Республикасының Қазақстан Республикасындағы тілдер туралы Заңы, Тілдерді дамыту мен қолданудың 2010 жылға дейінгі мемлекеттік бағдарламасы, Қазақстан - 2030 стратегиясы, Қоғамды идеялық тұрғыда ұйыстыру - Қазақстан дамуының басты шарты тұжырымдамасы қоғамдық беріктіктің қажетті қорын қалыптастыруға, толеранттылықтың ресурсын ұлғайтуға мүмкіндік берді.
2002 жылдан бастап бұл жұмыс Ассамблея стратегиясы негізінде жүргізілді.
Ассамблея стратегиясы ережелерін іске асыру Ассамблеяның жыл сайынғы сессияларында Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә. Назарбаевтың берген тапсырмаларын орындау жөніндегі іс-шаралар жоспарлары негізінде жүргізілді.
Ассамблея стратегиясын іске асырудың қорытындысында Қазақстан-2030 стратегиясы міндеттерін іске асырудағы Ассамблеяның рөлін арттыру бойынша негізгі мақсатқа және төмендегі нәтижелерге қол жеткізілді:
1. Мемлекеттік тіл мен қазақ халқының мәдениетінің өзекті рөлін арқау ете отырып, азаматтық және рухани-мәдени біртұтастық негізінде, бұқаралық қоғамдық санада ұлттық-мемлекеттік сәйкестік туралы тұжырымның нық қалыптасуына қол жеткізілді;
этносаралық және конфессияаралық толеранттылық қағидаттары мен нормалары бекітілді;
мемлекеттік органдардың этномәдени ұйымдармен өзара іс-қимылы күшейтілді;
жүйелі негізде этносаралық жағдайға мониторинг жүргізу әлеуметтік шиеленіскен ошақтарды уақтылы анықтауға және оларды жою бойынша шараларды қолға алуға мүмкіндік берді;
ғылыми-теориялық және институционалдық-тәжірибелік сипатта этносаралық толеранттылық пен қоғамдық келісімнің қазақстандық үлгісі қалыптасты және іске асуда.
2. Мемлекеттік органдар мен азаматтық қоғам институттарының өзара тиімді іс-қимылы қамтамасыз етілді. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 28 маусымдағы № 593 қаулысымен бекітілген Этносаралық және конфессияаралық келісімнің қазақстандық моделін жетілдірудің 2006-2008 жылдарға арналған бағдарламасы іске асырылды. Бағдарламаны іске асыруға республикалық бюджеттен 948 млн. теңге және жергілікті бюджеттерден 414 млн. теңге бөлінді.
2009 жылдан Ассамблея стратегиясын іске асыру мәдениет, ақпарат, этносаралық келісім, тілдерді дамыту салаларындағы орталық атқарушы органның 2009-2011 жж. 2011-2014 жж. және 2011-2015 жж. арналған стратегиялық жоспарларының Толерантты тілдік орта құру - Қазақстан халқының бірігу факторы және Ұлттың тұрақты дамуы үшін мемлекеттікті, халықтың бірлігін одан әрі нығайту және қоғамның бірігуін қамтамасыз ету деп аталатын 2-ші және 4-ші стратегиялық бағыттары аясында жүзеге асырылуда.
3. Ассамблеяның мақсаты мен міндеттеріне қол жеткізу үшін этномәдени бірлестіктердің күш-жігерін біріктіру қамтамасыз етілді. Ассамблея 820 этномәдени бірлестіктің жұмысын үйлестіруде, оның ішінде 28-і республикалық, бұлардың 324-і әділет органдарында тіркелген, қалғандары олардың филиалдары болып табылады және жергілікті атқарушы органдарда есепті тіркеуде тұр.
Олардың дамуына барлық жағдай жасалған, Астанада Бейбітшілік және келісім сарайы, өңірлерде - этномәдени бірлестіктердің кеңселері орналасқан Достық үйлері жұмыс істейді. Жұмыс жоспарлы негізде жүргізіледі, этномәдени бірлестіктер жұмысы туралы деректер базасы қалыптастырылған.
Этномәдени бірлестіктердің жұмысын үйлестіру үшін республикалық, сондай-ақ Астана және Алматы қалалық, облыстық этномәдени бірлестіктер басшыларымен жыл сайын семинар-кеңестер ұйымдастырылады. Өңірлерде ассамблея кеңестерінің отырыстары жүйелі түрде өткізіледі, ол отырыстарда Мемлекет басшысының Ассамблея сессияларында және жыл сайынғы Қазақстан халқына Жолдауларында қойған міндеттерді шешуге этномәдени бірлестіктерінің атсалысуы талқыланып, тиісті әдістемелік ұсынымдар әзірленеді.
Мемлекеттік органдарға консультациялық және әдістемелік көмек көрсету үшін Ассамблея Хатшылығы мәдениет, ақпарат, этносаралық келісім, тілдерді дамыту салаларындағы уәкілетті мемлекеттік органмен бірлесіп, жыл сайын этномәдени бірлестіктермен жұмыс жөнінде анықтамалықтар, әдістемелік ұсынымдар мен құралдар әзірлейді, мұндай жұмыс өңірлерде де жүргізіледі. Түрлі этностар мен нақты этномәдени бірлестіктердің мәселелерін шешу жөніндегі жұмыс оларды Ассамблеяның мақсаты мен міндеттеріне жету үшін біріктіруге мүмкіндік берді.
4. Этносаралық қатынастар саласындағы келеңсіз үрдістердің алдын алу бойынша сақтандыру тетіктерінің жүйесін қалыптастыру және ықтимал қатерлерді жою, сондай-ақ этностық факторды саясиландыруға жол бермеу саласында этносаралық жағдайға мониторинг жүргізу жүйесін нығайтуға қол жеткізілді.
Уәкілетті мемлекеттік органдар: әлеуметтік өлшеулерді қоса алғанда этносаралық қатынастарға (тоқсан сайынғы тәртіпте) мониторингті; азаматтардың конституциялық құқықтарын қамтамасыз етуге, тіл саясаты саласында құқықтардың бұзылуын анықтауға және жоюға мониторингті; этностық, діни және тілдік себептер бойынша азаматтардың құқықтарына нұқсан келтіретін материалдарды анықтау жөнінде бұқаралық ақпарат құралдарына мониторингті жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы Қазақстанның стратегиялық зерттеулер институты этносаралық қатынастардың көкейтесті мәселелері бойынша жыл сайын бірқатар зерттеулер дайындайды.
5. Ассамблеяның қызметін жетілдірудегі және саяси жүйені демократияландырудағы, қоғамдық дамудың көкейтесті мәселелерін шешудегі рөлін арттыруда Ассамблеяны институционалдық тұрғыдан едәуір нығайтуға қол жеткізілді.
Этносаралық қатынастар саласын реттеу бойынша нормативтік құқықтық база қалыптастырылды. Оның негізін 1995 жылғы Қазақстан Республикасының Конституциясы қалады, онда этностық тегіне, әлеуметтік, діни немесе басқа қатыстығына қарамастан елдің барлық азаматтары үшін тең мүмкіндіктер жасау кепілдігі, сондай-ақ этносаралық қатынастарды мемлекеттік реттеу тетіктері, қауымдастықтың азаматтық-саяси моделі көрсетілген. Негізгі заң этносаралық келісімді бұзатын кез келген әрекетті конституциялық емес деп таниды.
Көрсетілген конституциялық қағидаттар 1996 жылғы Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сәйкестігін қалыптастыру тұжырымдамасында, 1996 жылғы Тіл саясатының тұжырымдамасында, Шетелде тұратын отандастарды қолдаудың мемлекеттік бағдарламасында жалғасын тапты.
Қазақстан Республикасының Қазақстан Республикасындағы тілдер туралы Заңында мемлекеттік қазақ және ресми қолданылатын орыс тілдерінің мәртебесі туралы мәселе құқықтық шеңберде шешімін тапты.
Ассамблеяның нормативтік құқықтық базасы жетілдірілді. Ол Қазақстан халықтары Ассамблеясын құру туралы Қазақстан Республикасы Президентінің 1995 жылғы 1 наурыздағы № 2066 Жарлығымен Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы консультативтік-кеңесші орган ретінде құрылды, оның Ережесі бекітілді және бірінші сессиясы шақырылды.
Қазақстан халықтары Ассамблеясын құру туралы Қазақстан Республикасы Президентінің 1995 жылғы 1 наурыздағы № 2066 Жарлығына өзгерістер енгізу туралы Қазақстан Республикасы Президентінің 1998 жылғы 17 сәуірдегі № 3913 Жарлығымен Ассамблеяның қызметін қамтамасыз ету жөніндегі жұмысты ұйымдастыру Ақпарат және қоғамдық келісім министрлігіне жүктеліп, Ассамблеяның атқарушы хатшылығы Министрліктің құрылымдық бөлімшесі болып белгіленді.
Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті туралы Конституциялық заңның қабылдануына байланысты және Ассамблея мәртебесін көтеру мақсатында, Қазақстан халықтары Ассамблеясын құру туралы Қазақстан Президентінің 1995 жылғы 1 наурыздағы № 2066 Жарлығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 3 қазандағы № 450 Жарлығымен, оған этносаралық қатынастарды дамыту мен нығайту жөніндегі ведомствоаралық үйлестіру және ұлттық саясат мәселелері бойынша заң жобаларына қоғамдық-құқықтық сараптама жүргізу жүктелді. Ассамблеяның жұмыс органы - Атқарушы хатшылық Президент Әкімшілігі құрылымдық бөлімшесінің құрамына, ал өңірлік ассамблеялардың атқарушы хатшылықтары - Астана және Алматы қалалары, облыстар әкімдері аппараттарының құрамына енгізілді.
Қазақстан халқы Ассамблеясының стратегиясы Қазақстан халқы Ассамблеясының ережесі туралы Қазақстан Республикасы Президентінің 2002 жылғы 26 сәуірдегі № 856 Жарлығымен Ассамблеяның орта мерзімді кезеңге арналған стратегиясы қабылданды.
Қазақстан халқы Ассамблеясы институтын нығайту туралы Қазақстан Республикасы Президентінің 2005 жылғы 23 сәуірдегі № 1561 Жарлығы Ассамблея Хатшылығын Президент Әкімшілігінің дербес құрылымдық бөлімшесі ретінде, ал оның жергілікті жерлердегі хатшылықтарын - Астана және Алматы қалалары, облыстар, әкімдері аппараттарының дербес бөлімшелері ретінде белгіледі. Өңірлік ассамблеялар хатшылықтары меңгерушілерінің кандидатураларын Ассамблея Хатшылығымен келісу тәртібі енгізілді. Қазақстан Республикасының Үкіметіне этносаралық қатынастар мәселелері жөніндегі зерттеу орталығын құру туралы мәселені қарау және Ассамблея стратегиясын одан әрі іске асыру бойынша қажетті шаралар қабылдау тапсырылды.
2007 жылғы Конституциялық реформа Ассамблеяны конституциялық орган ретінде бекітті. Қазақстандық этностардың кепілді парламенттік өкілдігі қамтамасыз етілді. Ассамблея сайлайтын Мәжілістің 9 депутаты Қазақстанның этностық топтарының мүдделерін тұтас білдірушілер болып отыр.
Конституциялық реформаға байланысты Қазақстан Республикасы Президентінің 2002 жылғы 26 сәуірдегі № 856 Жарлығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы Қазақстан Республикасы Президентінің 2007 жылғы 26 шілдедегі № 370 Жарлығына сәйкес, Қазақстан халықтарының Ассамблеясы Қазақстан халқы Ассамблеясы болып қайта аталды. Жарлық бойынша Ассамблея заңды тұлға құрылмайтын мекеме болып белгіленді. 2008 жылдың қазанында Қазақстан Республикасының Қазақстан халқы Ассамблеясы туралы Заңы қабылданды, ол бейбітшілік пен келісімді нығайтудағы Ассамблеяның саяси мойындалуы мен рөлін айқындады, оның қызметін нормативтік-құқықтық реттеуді, орталық пен өңірлердегі институционалдық жоғарыдан төменге қарай бірлігін қамтамасыз етті.
Жаңадан, республикалық этномәдени бірлестіктерден сайланатын, жыл сайын Ассамблея сессияларында ауыстырылып отыруы тиіс Ассамблея Төрағасының орынбасарлары институты құрылды. Заңға оның Парламент Мәжілісіне 9 депутат сайлау конституциялық құқығы көрініс тапқан ереже енгізілді.
Мемлекет басшысы 2010 жылғы 20 сәуірде Қазақстанның Ел бірлігі доктринасын мақұлдады. Қазақстанның Ел бірлігі доктринасын іске асыру жөнінде 2010 жылға арналған іс-шаралар жоспарын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 25 мамырдағы № 468 қаулысымен тиісті іс-шаралар жоспары қабылданды. 2011 жылғы 25 мамырда Қазақстанның Ел бірлігі доктринасын іске асыру жөнінде 2011-2014 жылдарға арналған іс-шаралар жоспарын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің № 576 қаулысы қабылданды.
Қазақстан Республикасы Президентінің 2011 жылғы 7 қыркүйектегі № 149 Жарлығымен Қазақстан халқы Ассамблеясы туралы ереже бекітілді. Онда, Қазақстан халқы Ассамблеясы мен оның консультативтік-кеңесші құрылымдарының мәртебесі мен өкілеттілігі, оның мемлекеттік органдармен және қоғамдық ұйымдармен өзара іс-қимылының ерекшеліктері, Қазақстан Республикасының этносаралық қатынастар саласындағы мемлекеттік саясатын әзірлеу мен іске асыруға қатысу тәртібі көрсетілді.
Этностық қатынастар жөніндегі заңнамалық нормалар Қазақстан Республикасының бірқатар заңнамалық актілерінде, оның ішінде қоғамдық бірлестіктер, сайлау туралы, саяси партиялар туралы заңнамада бар.
Қазақстан адам құқықтары саласындағы негізгі халықаралық құқықтық құжаттарға қосылды.
Сонымен, мемлекеттік этносаясат азаматтардың этностық қажеттіліктері мен мүдделерін іске асыруда барлық қажетті саяси-құқықтық жағдайды қамтамасыз етуде.
Ассамблеяның инфрақұрылымын түбегейлі нығайту, оның азаматтық қоғаммен және мемлекеттік билік жүйесімен бірігуі жүргізілді. Ассамблеяның жанында қоғамдық қорлар жұмыс істейді, көпфункционалды веб-портал дамып келеді, Достық-Дружба журналы шығуда, Ұлттық академиялық кітапханада Ассамблеяның этносаралық тақырып бойынша ресми депозитарийі ашылды.
2011 жылы Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы Мемлекеттік басқару академиясында Этносаралық және конфессияаралық қатынасты зерттеу жөніндегі орталық құрылды. Мемлекеттік қызметшілер мен этномәдени бірлестіктер өкілдері үшін Қазақстанның мемлекеттік этносаясаты: жаңа трендтер атты оқыту жобасы әзірленді, қазақ және орыс тілдерінде арнайы әдістемелік құрал дайындалып, басылып шықты.
Ассамблеяның Ғылыми-сарапшылық кеңесі этносаралық қатынастарға байланысты мәселелерді талқылаудың және шешудің әмбебап алаңына айналды. Барлық өңірлерде ірі жоғары оқу орындары базасында ғылыми-сарапшылық топтар құрылған.
Этносаралық қатынастар мәселелері бойынша Жетекші сарапшы-журналистер клубы құрылды. Өңірлік деңгейде осы сияқты құрылымдар бар, олар этносаралық толеранттылықты нығайту және ақпараттық жұмысты қамтамасыз ету саласында белсенді жұмыс істеуде.
Ассамблея мемлекеттік органдармен тығыз жұмыс істейді. Бұл жұмыс елдегі этносаралық келісімді қамтамасыз етудің ақпараттық, білім беру, тәрбиелік, құқық қорғау, құқықтық, сондай-ақ халықаралық аспектілерін қамтиды. Мәдениет, ақпарат, этносаралық келісім, тілдерді дамыту, білім және ғылым, сондай-ақ ішкі істер салаларындағы уәкілетті мемлекеттік органдармен бірлескен іс-қимыл жоспарлары іске асырылды.
Ассамблеядағы осы түбегейлі өзгерістер халық бірлігін қамтамасыз ету жөніндегі мақсатты саясатқа негізделген.
Нәтижесінде Қазақстан этносаясатының төмендегідей күшті жақтары қалыптасты:
Біріншіден, ел басшылығының саяси жігерінің болуы нәтижесінде этностық және діни қатыстылығына қарамастан азаматтық теңдікті іске асырудың пәрменді тетіктері құрылып, жүйелі негізде жетілдіріліп келеді.
Екіншіден, қазақстандық үлгі азаматтық бастамашылық, азаматтық қоғам институттары мен мемлекеттің сындарлы үн қатысуы негізінде төменнен қалыптасып, елдің қоғамдық-саяси жүйесіне үйлесімді енгізілді.
Үшіншіден, этностық топтардың азаматтық-құқықтық, және қоғамдық тұрғыдан алғанда жоғары мәртебесі Қазақстанның бірегей ерекшелігіне айналды. Қоғамымызда азаматтың кез келген этносқа, оның дәстүрлеріне, тілі мен мәдениетіне жататындығы әрдайым құрметке және сенімге ие.
Төртіншіден, қазақстандық этностар мүдделерінің өкілдігі және саяси іске асуы жоғарғы мемлекеттік деңгейде жүзеге асырылуда. Ел Президенті - Конституция кепілі Ассамблеяның Төрағасы болып табылады, осының өзі оның аса жоғары мәртебесін көрсетеді.
Ассамблеяның жоғары органы - жыл сайын өткізілетін сессияның шешімдері барлық мемлекеттік органдар тарапынан қаралуға міндетті.
Бесіншіден, Ел Парламентіндегі этностық топтардың тікелей кепілді өкілдік етуі Мәжілістің 9 депутатын Ассамблеяның сайлауы арқылы қамтамасыз етіледі, олар Парламентте барлық этностардың мүддесін тұтастай білдіреді.
Алтыншыдан, қазақстандық үлгі негізінде Саналуандық бірлігі деген жұмылдырушы ұстаным енгізілген. Этностардың тілін, дәстүрлерін және мәдениетін дамыту ұмтылысына қажетті жағдай жасау жөнінде мемлекет мақсатты қолдау көрсетеді.
Жетіншіден, Қазақстанның қағидатты ұстанымы бойынша, этностық мәселелерді саяси мақсатта пайдалануға жол берілмейді.
Этносаралық қатынастар саласындағы Қазақстанның саясатына этностық азшылықтардың құқықтарын қорғау жөніндегі негізгі халықаралық стандарттар шеңберіндегі барлық жалпыға танымал нормалар тән.
Мемлекеттің этносаясатын нығайтудағы кезекті қадам Доктрина болды, онда қазақстандық қоғамды одан әрі топтастырудың кезекті негізгі мақсаттары белгіленген және полиэтносты қоғамды біріктірудің жаңа дәрежесіне - ұлттық бірлікке қол жеткізу міндеті қойылған. Оның қағидалары Қазақстанның 2020 жылға дейінгі даму стратегиясында, орталық және жергілікті атқарушы органдардың 2011-2015 жылдарға арналған стратегиялық жоспарларында ескерілген.
Доктрина Конституция қағидаларының үйлесімді дамуы болып табылады. Сонымен қатар, ол этносаралық қатынастар саласындағы бірқатар шығармашылық инновацияларды қамтиды. Ұлттық бірлесуді қамтамасыз етудің бірқатар экономикалық және әлеуметтік алғышарттары да белгіленген. Доктрина елдің үдемелі индустриалдық-инновациялық дамуының мақсаты мен міндетіне толық сай келеді.
Доктринаның этностық азшылықтардың құқықтарын қамтамасыз етудегі және полиэтносты қоғамдарды біріктірудегі халықаралық тәжірибеге қосқан маңызды үлесі - оның этностық азшылықтардың құқықтарын қорғау және қамтамасыз ету саласындағы ЕҚЫҰ-ның біріктірілген стандарттарына негізделгендігі, ал халықаралық ұсынымдар мен стандарттар жекелеген заңдар деңгейінде іске асырылып отырған жоқ, олар ел дамуының стратегиялық басымдықтары ретінде айқындалған.
Тұтас алғанда, этносаралық қатынастар және қоғамдық келісім саласындағы мемлекеттік саясатты жүзеге асыру нәтижесінде этносаралық қатынастарды және қоғамдық келісімді қамтамасыз етудің тиімді саяси-құқықтық, институционалды-басқару негізі қалыптасты.
Сонымен қатар, ескеруді қажет ететін бірқатар объективті факторлар бар:
жаһандық сипаттағы факторлардың әсері салдарынан әлеуметтік сұрақтардың шиеленісуі (әлемдік қаржы-экономикалық дағдарыс, өңірде және әлем бойынша әлеуметтік және әскери-саяси тұрақсыздықтың таралуы, экстремистік және террористік көріністердің көбеюі);
әлеуметтік жіктелу мәселелері, жұмыссыздық және қылмыс, құқықтық мәдениеттің төмендігі;
көші-қон процестерінің күшеюі және көші-қон ағысының сипаты, сондай-ақ этнодемографиялық серпін.
Этносаралық келісімнің нығаюын және ұлттық бірліктің қалыптасуын тежейтін субъективті факторлар мыналар болуы мүмкін:
халықты біріктіруші фактор, әлеуметтік ұтқырлықтың және әр азаматтың бәсекеге қабілеттілігінің кепілі болып табылатын мемлекеттік тілді жекелеген этнос өкілдерінің төмен деңгейде білуі;
қоғамның бір бөлігінің дүниетанымдық тұрғыдан енжарлығы, ұлттық-мемлекеттік сәйкестік пен ұлттық бірлікті нығайту тетіктерінің әлсіреуі;
этносаралық қатынастарды саясиландыру әрекеттері.
Этносаралық қатынастардың ахуалына ықпал ететін сыртқы факторлар болып мыналар табылады:
орталық азия өңіріндегі жетекші халықаралық субъектілердің геосаяси мүдделері;
өңірде, оның ішінде Қазақстан шекарасынан тікелей жақын жерлерде әскери-саяси және этностық тұрақсыздық факторларының болуы;
діни идеяларды жамылған экстремистік, террористік және радикалды топтардың құқық бұзушылық әрекеттерінің өрістеуі;
әлемнің әр түкпірінде дәстүрлі құндылықтар жүйелері мен өскелең ұлттық және мәдени-тарихи қауымдастықтар арасындағы жанжалды жағдайдың өршуі;
көшіп-қонушыларға деген төзімділік шегінің және бұқаралық сана-сезім толеранттылығының төмендеуі;
қазақстандық идеалдар мен құндылықтарға, дүниетанымға, дінге ықпал ете алатын шетелдік ақпараттық ағындардың өсуі;
елдің заңнамасын сақтамайтын діни бірлестіктер мен ағымдардың қызметі;
шет мемлекеттердің диаспоралық саясаты;
трансұлттық қылмыстың өсуі;
конфессиялар мен этносқа бағытталған ұйымдардың саясилануы.
Аталмыш факторлар Қазақстан Республикасындағы этносаралық қатынастардың жай-күйіне, этносаралық толеранттылық пен қоғамдық келісімге, ұлттық бірлікті қалыптастыру процесіне ықпалын тигізуі мүмкін.
Қазақстандық қоғамнан қоғамды түбегейлі әлеуметтік жаңғыртуға негізделген азаматтық топтасу, құбылмалы әлемнің қатерлері алдында өз бірлігінің мәнін түсіну талап етіледі.
Сондықтан мемлекеттік органдар, Ассамблея тарапынан дәйекті, мақсатты және мәселенің алдын алатын мынадай жұмыстар жүргізу керек:
қоғамның әлеуметтік жаңғыруын қамтамасыз ету, азаматтардың белсенділігін күшейту, Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамын қалыптастыру үшін олардың еңбек, шығармашылық әлеуетін ашу;
барлық азаматтарға ортақ құндылықтар мен қағидаттар жүйесін тануға негізделген ұлттық бірлікті әрі қарай нығайту;
халық бірлігінің қажетті шарты және әлеуметтік, қоғамдық ұтқырлықты, жеке бәсекеге қабілеттілікті қамтамасыз етудің кепілі ретінде мемлекеттік тілді барлық азаматтардың игеруі;
ұлттық бірлікті, ұлттық-мемлекеттік сәйкестікті, патриотизмді қалыптастырудың, рухани-мәдени өзара іс-қимыл мен этносаралық қатынастарды үйлестірудің тетіктерін одан әрі нығайту;
ұлттың тұтастығын қамтамасыз етуге, мемлекетті, қоғам мен отбасын нығайтуға бағытталған дәстүрлерді, рухани және имандылық құндылықтары мен дүниетанымдық негіздерді сақтау және нығайту;
сыртқы қатерлер мен әсерлердің ықпалын бейтараптандыру.
Келешекте Ассамблея этносаралық және қоғамдық келісімді қамтамасыз ету тетігі болып қана қоймай, конституциялық орган ретінде азаматтық қоғам институттары үшін басты үнқатысу алаңына, жалпы ұлттық маңызы бар мәселелер бойынша азаматтық ынтымақтастықтың тетігіне айналады.
Ассамблеяның қоғамдағы және мемлекеттегі орны мен рөлін айқындауға, этносаралық саладағы барлық тетіктерді жетілдіруге, олардың жаһандық және ішкі өзгерістерге бейімделуіне, Қазақстан-2050 Стратегиясының, Доктринаның, Қазақстан Республикасы Қазақстан халқы Ассамблеясы туралы Заңының міндеттерін шешуге бағытталған жаңа тұжырымдамалық көзқарас қажет.

4. Тұжырымдаманың мақсаты мен міндеттері
Осы Тұжырымдама мемлекеттік этносаясатты жүзеге асыруға, ұлттық бірлікті қалыптастыруға, қоғамдық келісім мен тұрақтылықты қамтамасыз етуге, этносаралық қатынастар саласындағы мемлекеттік және азаматтық институттардың өзара іс-қимылын жандандыруға, осы өзара іс-қимылдың тетіктерін жетілдіруге, ең алдымен, Ассамблея институты арқылы қол жеткізуге бағытталған негізгі бағдарлар жүйесінің жиынтығын білдіреді.
Сонымен қатар Тұжырымдама стратегиялық тұрғыдан қазақстандық қоғамды әлеуметтік жаңғыртудың мақсатына, оның ішінде:
жаңа индустриялдық-инновациялық экономика және Жалпыға Ортақ Еңбек қоғамы жағдайындағы өмірге қоғамды дайындауға;
Қазақстанның үдемелі экономикалық дамуы мен қоғамдық игіліктерді кеңінен қамтамасыз етуде оңтайлы теңгерімді табуға;
құқық, әділдік және әлеуметтік жауапкершілік қағидаттарына сүйенген әлеуметтік қатынастарды нығайтуға сай келеді.
Тұжырымдама мынадай қағидаттардан құрылған:
1) адам және азаматтың құқықтары мен бостандықтарының басымдығы;
2) халық пен мемлекет мүдделерінің басымдығы;
3) Қазақстанның ұлттық бірлігі, егемендігі мен тұтастығы;
4) нәсіліне, ұлтына, тіліне, дініне, наным-сеніміне немесе басқа да жағдайларға қарамастан адам және азаматтың құқықтары мен бостандықтарының теңдігі;
5) Ассамблея мүшелерінің оның құрамындағы тең құқылығы және өз қызметі үшін жеке жауапкершілігі;
6) транспаренттік.
Тұжырымдаманың алдағы кезеңдегі басым бағыттары Конституцияға, Қазақстан Республикасының Қазақстан халқы Ассамблеясы туралы Заңына, Доктринаға, этносаралық толеранттылық пен қоғамдық келісімнің қазақстандық үлгісіне, азаматтық тең құқылық конституциялық қағидаттарына сәйкес анықталады.
Бұл саясаттың базалық негіздері:
елдің тәуелсіздігін және мемлекеттігін, қоғамның толеранттылығы мен жауапкершілігін ұдайы нығайтудың мызғымастығы;
Қазақстан халқының бірлігі;
этностық, діни, мәдени және тілдік саналуандық;
қазақ халқының біріктіруші рөлі;
барлық этностар үшін мәдениетті, тілдер мен дәстүрлерді дамытуға қажет жағдайларды жасау.
Тұжырымдаманың мақсаты - Ассамблея институтын бұдан әрі дамыту және оның елдің тәуелсіздігі мен мемлекеттігін нығайтудағы рөлін арттыру, патриотизм, қазақ халқы мен мемлекеттік тілдің топтастырушы рөлін арқау ете отырып жалпы құндылықтар негізінде қоғамдық келісім мен ұлттық бірлікті қамтамасыз ету.
Тұжырымдаманың негізгі міндеттері:
1) Қазақстан - 2050 стратегиясын іске асырудың, күшті мемлекет, дамыған экономика және Жалпыға Ортақ Еңбек мүмкіндіктері негізінде берекелі Қоғам қалыптастырудың тиімді ресурсы ретінде этносаралық қатынастарды үйлестіру және қоғамдық келісімді нығайту;
2) этносаралық қатынастар саласында мемлекеттік органдар мен азаматтық қоғам институттарының өзара тиімді іс-қимылын қамтамасыз ету арқылы ұлттық бірлікті қалыптастыру, этносаралық келісім мен қоғамдағы толеранттылықты нығайту үшін қолайлы жағдай жасау;
3) этностық мәдениеттерді, тілдер мен Қазақстан халқының дәстүрлерін одан әрі дамыту негізінде қоғамдық келісім мен ұлттық бірлікке қол жеткізу үшін этномәдени және басқа да қоғамдық бірлестіктердің күш-жігерін біріктіру;
4) тарихи тәжірибеге және демократиялық нормаларға сүйенетін қазақстандық қоғамның негізгі құндылықтар жүйесін қалыптастыру, азаматтардың саяси-құқықтық, әлеуметтік-адамгершілік мәдениетін дамыту;
5) этностық мәдениеттерді, тілдер мен Қазақстан халқының дәстүрлерін дамыту;
6) шет елдерде тұратын қазақ диаспорасына ана тілі, мәдениеті мен ұлттық дәстүрлерін сақтау және дамыту, тарихи Отанымен байланысты нығайту мәселелеріне қатысты қолдау көрсету;
7) халықаралық ұйымдар және шет елдердің азаматтық қоғам институттарымен интеграциялық байланыстарды кеңейту.
Осы міндеттерді іске асыру Қазақстан-2050 стратегиясы, Президенттің Қазақстан халқына жыл сайынғы Жолдаулары негізінде жүзеге асырылады.
Қазақстан-2050 стратегиясын іске асырудағы Ассамблея жұмысының басты бағыты Жаңа қазақстандық патриотизм -- біздің көпұлтты және көпконфессиялы қоғамымыз табысының негізі атты жетінші басымдықпен байланысты. Бұл жұмыс мыналарды қамтиды:
жаңа қазақстандық патриотизмді қалыптастыру;
этностық шығу тегіне және діни сеніміне қарамастан барлық азаматтар құқықтарының теңдігін қамтамасыз ету;
Қазақстанның барлық этностарының мәдениетін дамыту, дәстүрлерін, даралығын сақтау;
қазақ тілін ұлттық бірліктің факторы және қоғам мен тілдердің үш-тұғырлығының рухани өзегі ретінде дамыту;
жалпыұлттық құндылықтарды нығайтуда, бүкілқазақстандық бірегейлік негізінде ұлттың тарихи санасын қалыптастыруда ұлттық интеллигенцияның рөлін арттыру;
радикализмнің, экстремизмнің және терроризмнің кез келген түрлері мен көріністерін қабыл алмау.
Тұжырымдама Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстанды әлеуметтік жаңғырту: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына жиырма қадам бағдарламалық жұмысында алға қойылған міндеттерді шешуге бағытталған және мыналарды:
этносаралық саладағы жанжалды жағдайлардың алдын алу, реттеу мен шешудің нақты құқықтық нормаларын жасауды, этносаралық толеранттылық пен қоғамдық келісім үлгісінің жұмыс істеуін;
этносаралық қатынастар саласында толерантты құндылықтар межелерін нығайтуды;
қазақстандық этностардың қоғамдық танымына Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамының құндылықтарын сіңіруді;
ел бірлігін қалыптастыру саласында азаматтардың әлеуметтік бастамаларын іске асыру мақсатында қоғам өмірінің өзіндік ұйымдастыру жүйелерін, оның ішінде жергілікті өзін-өзі басқару органдарын, азаматтық қоғам институттарын дамытуды;
қазақстандық қоғамның ақпараттық құрамдас бөлігін күшейту, этносаралық қатынастар мәселелері бойынша мемлекет пен халықтың тұрақты қайтымды байланысын нығайту және азаматтардың ақпараттануы мәселелерінде интернет-технологияларды кеңейтуді;
инновациялық экономиканың қозғаушы күші және ұлт бірлігінің негізі ретінде орта таптың өсуіне жағдай жасауға этномәдени бірлестіктердің әлеуетін қолдана отырып көмектесуді;
биліктің барлық деңгейіндегі сарапшылар мен менеджерлердің сатылас және деңгейлес тұрғызылған кәсіби корпусы арқылы этносаралық саладағы әлеуметтік процестерді тиімді мемлекеттік басқару жүйесін жетілдіру, медиация институтын дамытуды көздейді.
Тұжырымдама Елбасы айқындаған Ұлы әлем - G-GLOBAL XXI ғасырдағы іргелі әлем сипаты қағидаттарына негізделген:
1. Революция емес, эволюция. Реформалар жолы - XXI ғасырда өркендеудің жалғыз жолы.
2. Әділдік, теңдік, консенсус. Әлеуметтік серіктестік пен жауапкершілікке негізделген жаһандық әлеуметтік дамудың жаңа сатысына көшу.
3. Жаһандық толеранттылық пен сенім. XXI ғасырда толеранттылық ұғымы экономикалық өсудің маңызды факторына айналуда. Мемлекеттер геосаяси салмағы мен ықпалына, тарихи тәжірибесіне, экономикасы мен қоғамның даму деңгейіне қарамастан, өзара қарым-қатынаста толерантты болуы тиіс. Толеранттылықсыз жаһандық сенімнің орнауы мүмкін емес.
4. Жаһандық транспаренттік. G-GLOBAL тұрпатындағы әлем - бұл ұлттардың транспаренттік қоғамдастығы, онда үлкен де, орта да, кіші де ұлттарды қорлайтын екіжақты стандарттар болмауы тиіс.
5. Конструктивтік саналуандық - бұл XXI ғасырда жаһандық дамудың тренді. Қуатты ықпалдастық бірлестіктері қатар, бейбіт өмір сүретін және тығыз өзара әрекеттесетін геосаяси бәсекенің және қарама-қарсы күштердің теңгерімді жүйесі қажет. Тек конструктивті саналуандық жағдайында ғана әлем жаһандық экономиканың өзекті мәселелерін шешіп, орнықты дамуға көшеді.

5. Мемлекеттік этносаясатты қалыптастыру және іске асыру бойынша Қазақстан халқы Ассамблеясы қызметінің негізгі бағыттары
Этносаралық қатынастар саласында мемлекеттік ұлттық саясатты қалыптастыру мен іске асыру жөніндегі Ассамблея қызметінің алдағы кезеңдегі басым бағыттары мыналар болып айқындалды:

5.1. Ұлттық бірлікті қалыптастыру саласында
Ұлттық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.