Арабтар құрастырған Каспий теңізінің картасы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

Факультеті География және табиғатты пайдалану
Кафедрасы География, жерге орналастыру және кадастр

СӨЖ
Тақырыбы: Масштабы 1:1 000 000 Халықаралық топографиялық карта, пайда болу тарихы, оның қажеттілігі және маңыздылығы

Орындаған: Талғатұлы С.
Тексерген: Куттыбаев А. Е.

Алматы, 2021ж
Мазмұны

Мазмұны 2
Кіріспе 3
Негізгі бөлім 4
Даму тарихы 5
Қажеттілігі және маңыздылығы 7
Қорытынды 9
Қолданылған әдебиеттер 10

Кіріспе

Топография және геодезия - түсіріс жұмыстары негізінде (жер үсті, ауадан және ғарыштан) жергілікті жердің географиялық және геометриялық элементтерін бейнелеу әдістерін, түсіріс жұмыстарын жүргізуге арналған геодезиялық аспатар мен құрал-жабдықтарын пайдалану әдістерін, және де осының негізінде топографиялық карта жасау әдістерін зерттейтін ғылым.
Топография аумақты карталастыру мәселелерін зерттейтін картографияның өзбетінше тарауы ретінде, сонымен қатар жер бетіндегі нысандардың геометриялық сипаттамаларын анықтау үшін өлшеулерді жүргізу мәселелерін зерттейтін геодезияның бір тарауы ретінде қарастыруға болады. Пән географияның өзін зерттеу мақсаттарымен сәйкес келе отырып, географиялық ойлауды қалыптастырады. Ойлаудың өлшемі карта болып табылады - ол болмыстың моделі және сонымен қатар ақпарат көзі. Топография көптеген ғылымдармен және ғылыми бағыттарымен тығыз байланыста, сонымен қатар өнеркәсіппен, ауыл шаруашылықпен, құрылыспен байланысты қолданбалы сипатқа ие болып табылады.
Топография мен геодезияның даму тарихы ауыл шаруашылық пайда болуымен тікелей байланысты. Мысыр, Вавилон, Қытай, Ассирия сияқты ежелгі антикалық мемлекеттерде ауыл шаруашылық жерлердің ауданын өлшеу қажетілігі осы ғылыми салалар пайда болуының алғы шарттары болды. Топография мен геодезияның ғылыми негіздері ежелгі Грекияда қалыптасты. Орта ғасырлардың аяғында және Жаңа заманда дәл геодезиялық аспаптар мен құрал-жабдықтардың пайда болуы топография мен геодезияның қарқынды дамуына алып келді. Сол кездегі топография мен геодезияның дамуы планетамыздың барлық құрлық жеріне топографиялық карталар пайда болуына алып келді.
Топография мен геодезияның бүгінгі таңда дамуы қазіргі технологиялық жетістіктермен тікелей байланысты. Аэрофототүсіріс, ғарыштық геодезия, жаңа электрондық геодезиялық аспаптар мен құрал-жабдықтардың пайда болуы геодезиялық түсіріс жұмыстарының дәльдігін өте жоғары деңгейге жеткізді.
1962 жылы Біріккен ұлттар ұйымының миллиондық масштабты картаны құру жөніндегі техникалық комиссиясы аумақты жалпы оқыпүйренуді; экономикалық даму жоспарын құру кезінде; əртүрлі тақырыптық карталарды құруға негіз болатын; 1:1 000 000 топографиялық карталардың масштабтық қатарын құруға негізге алу мəселелерін шешуді көздейтін жаңа бағдарлама қабылдады.
Негізгі бөлім

Топографиялық карта -- шартты белгілермен, барлық сызықтарын белгілі бір мөлшерде бірнеше есе кішірейту арқылы жергілікті жерді қағаз бетінде дәлме-дәл әрі жан-жакты бейнелеу. Топографиялық картада арнаулы шартты белгілермен жердің барлық бөлшектерінің (бедері мен заттардың) орналасуы мен өзара байланысы көрсетіледі. Топографиялық картаны командирлер мен барлық дөрежедегі штабтар ұрысты дайындау, ұйымдастыру, әр түрлі міндеттерді орындау барысында, сондай-ақ қарсыластар мен өз әскерлері туралық, кабылданған шешімдер мен жауынгерлік бүйрықтар туралы мәліметтер бейнеленген құжат ретінде кеңінен қолданады. Карта бойынша жергілікті жерді бағалауға, қозғалыс бағытын зерттеуге, қашықтықты, бұрышты, алаңдарды, биіктікті, кеңістікті анықтауға байланысты міндеттер орындалады, ұрыстағы нысаналар мен ракеталардың, артиллерияның, т.б. ұрыс тәртібі анықталады. Топографиялық карталар жалпы мемлекеттің, елдің қорғаныс қажеттілігін қамтамасыз ету үшін де, халық шаруашылығы үшін де қажет.Топографиялық карта көмегімен орындалатын міндеттердің сан алуандығы өр түрлі масштабтағы карталардың болуын керек етеді.
Масштабына қарай жіктеу масштабы картаның мазмұны мен аумақты қамтуына, картографиялық торына əсеріне негізделіп анықталады. Барлық географиялық карталар масштабына қарай ірі масштабты (1:200 000 жəне оданда ірі), орта масштабты (1:200 000 нан 1:1 000 000 дейін) жəне ұсақ масштабты (1:1 000 000 ұсақ) болып бөлінеді. Ірі масштабты жалпы географиялық шолу карталары топографиялық карталар, ал ұсақмасштабтылары шолу карталары деп аталады. Картографиялық өні мдерге географиялық карталардан басқа географиялық атластар, глобустар, жер бедерінің карталары, көлденең қима-сызбалар, блок-диаграммалар жатады.
Топографиялық карта мазмұнының негізгі элементтеріне су нысандары, жер бетінің бедері, өсімдіктер жа мыл ғысы, қатынас жолдары, байланыс жəне электр желілері, өнер кəсіп пен ауыл шаруашылық, мəдени-ағарту тағы да басқа нысан дар жатады. Мазмұнының элементтер кешені əр түрлі карталарда бірдей болмайды. Атап айтсақ, тақырыптық карталарда мазмұнының басты құрамдас бөлігі пайдалы қазбалар, топырақ жамылғысы, жануарлар дүниесі, өнеркəсіп кəсіпорындары болуы мүмкін.
Топографиялық карталар олардың мазмұнын жердің қазіргі жағдайына және қабылданған координаттар мен биіктіктер жүйесінде және қолданыстағы шартты белгілерге сәйкестендіріп карталарды қайта басып шығару мақсатында жаңартылады.

Даму тарихы

Адамзат қоғамы мен мəдениеттің даму тарихымен байланысты картография тарихының зерттейтін пəні картографияның қалыптасу кезеңдері мен дамуындағы заңдылықтарын жəне оның ең жоғарғы сатысы КСРО кезеңі мен Қазқстандық картографияны оқып-үйрену болып табылады. География мен картография ежелгі өркениет орталықтары Ассирияда, Вавилонда, Ежелгі Мысырда, Ежелгі Қытай мен Үндістанда біздің жыл санауымыздан бірнеше мың жыл бұрын пайда бола бастады. Сол кезеңдегі картографиялқ шығарма саз тақтайша мен папирусқа бейне түрінде салынған. Біздің жыл санауымызға дейінгі ІІ ғасырда Египетте география мен халықтану жəне геометрия жақсы дамыды. Қазіргі Мексикада мекендеген ежелгі үндістерде топографиялық карталар, теңіз жəне кадастрлық сұлбалар (пландар) болды. Қытайлықтар түсбағдармен таныс болып, нивелирлей білді. Біздің жыл санауымызға дейінгі ІІ ғасырда Қытайда картографиялық жұмыстарды орталықтан басқаруды жүзеге асыратын картографиялық бюро болған.
Ежелгі Грекиядағы картографияның негізгі даму кезеңдерін сол замандағы əдебиеттерден оқып білуге болады. Гомердің Илиадасында (б.ж.с.д. IX-VIII ғасырлар) Гефест құдайы түсті метал лдан жасалған тақта Ахилесте сызылған картографиялық сурет туралы жазылады. Тақтада қазіргі топографиялық сұлбаны (планды) еске түсіретін өзен мен екі қала, сонымен қатар оның маңын дағы бақ пен шалғын кескінделген. Б.ж.с.д. IV ғасырдан бастап Милеттік Анаксимандрдың географиялық тақтасы белгілі. Грекияның бірінші картасын құрушы ретінде Эротосфенді атап өтеді.
ІІ ғасырда Клавдий Птоломей құрған градус торлары бар карта
Б.ж.с.д. ІІ ғасырда астрономияның дамуы карталарды, соның ішінде Эротосфенніңде картасын нақтылауға мүмкіндік бер ді. Гипарх аспан денелерінің картасы үшін жаңа проекцияны қолданып шеңберді 360 бөлікке (градусқа) бөледі. Б.ж.с.д. ІІ ғасырда глобус пайда болды Алғаш рет құрылған Картестің глобусы шар тəріздес болып, онда бірі экваторды, екіншісі меридианды бойлай орналасқан екі мұхит жəне олардың аралығында төрт құрылық бейнеленді. Картографиялық жəне географиялық ғылыми деректер ІІ ғасырда өмір сүрген Александрияның математик, астроном жəне картограф ғалымы Клавдий Птоломейдің (90-168 жж) еңбектерінде жан-жақты берілген. Ғалымның Географияға басшылық атты еңбегі мен онда берілген 27 карта он төрт ғасыр бойы қолданылды. Рим империясының құлауына байланысты Батыс Еуропада жаңа мемлекеттердің пайда болып, құлиеленушілік құрылысты феодалдық формация ауыстырды. Феодализм тұсындағы оқшауланған шаруашылық географияның дамуын шектеді. Сол кезеңде Батыс Еуропада інжіл білімнің басты көзі болды. Сауат тек монастрлерде ғана ашылды. Жердің шар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.