Ишемиялық жүрек ауруының теориялық негіздері
Шымкент қаласының Денсаулық сақтау басқармасының шаруашылық жүргізу құқығындағы Жоғары медицина колледжі Мемлекеттік коммуналдық кәсіпорны
Қорғауға жіберілген
_______________ Бөлім меңгерушісі______________Бекназаров а Ж.Б.
ЖҮРЕКТІҢ ИШЕМИЯЛЫҚ АУРУЛАРЫНА ШАЛДЫҚҚАН НАУҚАСТАРҒА МЕЙІРГЕРЛІК КҮТІМ КӨРСЕТУДІ ЖЕТІЛДІРУ ТАҚЫРЫБЫНДА ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Мамандығы: 0302000 Мейіргер ісі
Біліктілігі: 0302054 Мейіргер ісінің қолданбалы бакалавры
Орындаған: Бакибаева Каламкас Оташкызы
Ғылыми жетекшісі: Көшкінбаева Мөлдір Талғатқызы
Шымкент 2021 жыл
МАЗМҰНЫ:
НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
АНЫҚТАМАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
БЕЛГІЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
ТАРАУ I Ишемиялық жүрек ауруының теориялық негіздері
1.1Жүректің ишемиялық ауруы (ЖСА):стенокардия,миокард инфарктісі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
1.2 Диагностика ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
1.3 Жүректің ишемиялық ауруы бар науқастардың психологиялық күйінің ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
1.4Жүректің ишемиялық ауруы бар науқастарға мейіргерлік көмек көрсетудіұйымдастыру,жетілдіру әрекеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
ТАРАУ II. Жүректің ишемиялық ауруының алдын алу шаралары ... ... ..18
III тарау Шымкент қаласындағы №3 қалалық емханасындағы жүректің ишемиялық ауруларына шалдыққан науқастарға байланысты статистикалық зерттеулер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..21
3.1 Тәжірибелік зерттеулер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...25
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... .35
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 38
Сауалнама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 46
НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
Берілген дипломдық жұмыста қолданылған келесі негізгі нормативті құжаттық сілтемелер қолданылды:
1."Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексі 155-бабының 7-тармағы
2.Еңбек министрлігінің 2015 жылғы 15 желтоқсандағы № 1024n бұйрығы.
3.Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Әлеуметтік мәні бар аурулардың және айналадағылар үшін қауіп төндіретін аурулардың тізбесін бекіту туралы Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 21 мамырдағы № 367 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы нормативтік құқықтық актісі
4.Аббясов И.Х. Современные требования к образованию в период реформирования сестринского дела Главная медицинская сестра. 2005. № 4. С. 71-75.
5. Агафонова Т.А. Роль и задачи сестринской службы в оказании медико-социальной помощи лицам пожилого и старческого возраста Медицинская помощь. 1996. № 3. С. 15-17.
6. Акимкин В.Г. Медицинская сестра - основное звено в профилактике внутрибольничной инфекции Сестринское дело. 1998. № 5-6. С. 42-43. 8. Алехина В. Сахарный диабет в России и мире - статистика заболеваемости СахарОк, 2017. - №11
АНЫҚТАМАЛАР
Берілген дипломдық жұмыста қолданылған негізгі анықтамалар:
Ишемия термині грек тіліндегі isho - кідірту, тоқтату және haima - қан (ишемия - қан сақтау) екі сөзден шыққан
Жүректің ишемиялық ауруы -- жүректе қан айналымы толық тоқтағандықтан немесе қажетті шамадан кем болғандықтан дамитын сырқат
Гипертония (артериялық гипертензия) - қан қысымының жоғарлауы .
Гипотония (гипотензия) - қан қысымының төмендеуі.
Демікпе: жүрек шамасыздығының белгісі
Коронароангиография-бұл жүректің қан тамырларының рентген көмегімен инвазивті зерттеу тәсілі;
Асцит - іш қуысында сұйықтық жиналуы.
Жедел кардиологиялық көмек стандарттары - бұл типтік клиникалық жағдайларда тиісті деңгейдегі ең аз жеткілікті диагностикалық және емдеу шараларының тізімі.
Фармакопунктура -- бұл емдеудің жас әдісі. Бұл әдісті XX ғасырдың ортасында француз дәрігері Мишел Писторнегізін салған. Осы емшараның көптеген оң нәтижесінде, әлемге жылдам таралды. Фармакопунктураның инешаншудан айырмашылығы, онда дәрілік заттарды қолданады
БЕЛГІЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР
ЕПМ-Емдік профилактикалық мекеме
ҚРДСМ - Қазақстан Республикасының Денсаулық Сақтау Министрлігі
МК-Мейірбикелік күтім
МҚ- Медициналық қызметкер
ӨС - Өмір сапасы
ЭК синдромы -Эмоционалды күю синдромы
ЖИА- Жүректің ишемиялық ауруы
КІРІСПЕ
Жұмыстың өзектілігі.Жүректің ишемиялық ауруы (ЖИА) кезіндегі мейірбикелік процестің ерекшеліктерін қарастырудың себебі жүрек-қан тамырлары ауруларының алдын алуға және емдеуге тікелей қатысатын арнайы оңалту орталықтарын жетілдіру және жаңарту қажеттілігіне байланысты болды.
Жүрек-қан тамырлары аурулары әлемде жыл сайын тіркеледі. Статистикалық мәліметтерге сүйенер болсақ 32 миллионнан астам адам және жыл сайын 15 миллионнан астам адам жүрек-қан тамырлары ауруларынан 65 жасқа толмай көпшілігі көз жұмады.
Тарихи деректерге сүйенсек, ишемиялық ауру терминін 1962 жылы ДДҰ сарапшылар комитеті ұсынған.
Ишемия термині грек тіліндегі isho - кідірту, тоқтату және haima - қан (ишемия - қан сақтау) екі сөзден шыққан. [1.2]
Бұл ұғымның мәнін қарапайым тілмен түсіндірер болсақ, ишемия дегеніміз - жүректің белгілі бір аймағында жүрек бұлшық етіне қан беруі бұзылып, анемия пайда болатын ағзаның күйі, соның салдарынан миокардтың қанға қажеттілігі (дәлірек айтсақ, оттегі және қанмен жүретін басқа қоректік заттар) сәйкес келмейді. Екінші жағынан жүрек қанының (дәлірек айтқанда, коронарлық) қан ағымының деңгейі және қанмен берілетін оттегінің мөлшерінің төмендігі.
Жүректің ишемиялық ауруы (ЖИА) туралы айтар болсақ, бұл әртүрлі симптоматикалық кіші типтерді, сондай-ақ әртүрлі ауырлық дәрежесіндегі клиникалық жағдайларды қамтитын өте ұжымды тұжырымдама: жедел, созылмалы,қайтымды және қайтымсыз, сонымен қатар ЖИА зақымданумен немесе өліммен аяқталатын жағдайлар. [3, 56]
Жүректің ишемиялық ауруының алғашқы белгілері коронарлық артерияның тарылу (стеноз) дәрежесі кем дегенде 50% жеткенде және айқын стенокардия ұстамалары - люмен 70-80% немесе одан да көп тарылған кезде пайда болады. Көбінесе, алдыңғы қарыншалық артерия. Коронарлық артерия ауруының патогенезінде артериялардың атеросклеротикалық зақымдануларынан басқа, көбінесе басқа факторлар ерекше рөл атқарады, олар қан тамырларының ішкі қабырғасының күйін (эндотелий) және эндотелий тіршілік ету барысында үнемі өндіретін химиялық қосылыстарды (эндотелий факторларын) қамтиды.
Ауру барысында көптеген физикалық-химиялық процестер жүреді, олар аурудың даму процесін нашарлатуы немесе тұрақтандыруы мүмкін: тромбоциттер факторлары, вазоспазм, гормоналды теңгерімсіздік және метаболизмнің бұзылуы (липидтердің, ақуыздардың, көмірсулардың метаболикалық бұзылыстары). Қазіргі уақытта осы факторлардың көпшілігі зерттелмеген күйде қалып отыр, өйткені ЖИА көбінесе әртүрлі жолдармен көрінеді. Қазіргі уақытта коронарлық артерия ауруының патогенезінде негізгі факторлар қарастырылады - тамырлардың атеросклерозы, коронарлық артериялардың спазмы, тромбоциттердің өтпелі агрегаттары (тромбоциттердің жинақталуы). [3,68]
Науқастарды қадағалау мен күтуде, сондай-ақ жүрек-қан тамырлары аурулары өршіген кезде алғашқы медициналық көмек көрсетуде стационарлық мекемелерде және үйде мейіргер қызметтері ерекше функцияны орындайды.
Жұмыстың мақсаты:Ишемиялық жүрек ауруына шалдыққан науқастардың қимыл қозғалысын қалыптастыруда медбикелік көмектің тиімділігін зерттеу.
Зерттеудің міндеттері: 1.Жүректің ишемиялық ауруының ерекшелігін талдау;
2.Профилактикалық шараларды, жүректің ишемиялық ауруы бар науқастарды күтудің негізгі рөлі мен принциптерін талдау;
3. Жүректің ишемиялық ауруларына шалдыққан науқастардың жүректің ишемиялық ауруы кезіндегі мейіргерлік процесті талдау.
Зерттеу нысандары: Ишемиялық ауруларына шалдыққан науқастар
ТАРАУ I ИШЕМИЯЛЫҚ ЖҮРЕК АУРУЛАРЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ
НЕГІЗДЕРІ
1.1Жүректің ишемиялық ауруы (ЖСА): стенокардия, миокард инфарктісі
Ишемиялық жүрек ауруы -- жүрек бұлшықетінің оттегі мен қоректік заттарға деген қажеттілігімен сипатталады, ол қан ағымының төмендеуі нәтижесінде коронарлық артериялар арқылы нашар ағып кетуіне байланысты орындалмайды.
Жүректің ишемиялық ауруы -- жүректе қан айналымы толық тоқтағандықтан немесе қажетті шамадан кем болғандықтан дамитын сырқат. Сол себепті ишемиялық ауруы жүректің тәждік (коронарлық) артерияларының ауруы деп те аталады. Бұл сырқаттың әлеуметтік мәнін ескере отырып.Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы 1965 жылы оны "дербес" ауру деп таныды.Бүгінгі таңда ишемиялық ауру әсіресе экономикасы өркендеген елдерде кең таралған, тіпті оны эпидемиялы аурулар тобына жатқызбақ ой бар. Жүректің ишемиялық ауруы кенеттен қазаға ұшыратуымен қауіпті. Ол жүрек-тамыр сырқаттарынан болатын өлім-жітімнің 23-ін қамтиды. Бұл ауруға жасы 40 -- 65-тер шамасындағы ер адамдар жиірек шалдығады.[5,32]
Миокард инфарктісінің тікелей әсерлі себептері: жүрек артерияларының спазмы;олардың іргесінде тромбылардың түзілуі; саңылауында тромбылық эмболдардың пайда болуы; осы артериялар атеросклероздан тарылып, миокардқа оны зорықтыратындай күштің түсуі. Дегенмен, бұлар жүрек бұлшық етінде некроз бен оның зардаптарын дамытатын жергілікті ғана себептер. Жүректің ишемиялық ауруының атеросклероз және гипертония ауруымен тығыз байланыстылығын ескерсек, оның этиологиясы аталған себептермен шектеліп қана қоймайтыны түсінікті. Атеросклероз бен гипертония ауруын өрістететін этиологиялық факторлардың барлығы, әсіресе психика-эмоциялық зорығу, жүректің ишемиялық ауруының дамуына да себеп болады. Сондықтан атеросклероз бен гипртония ауруы және жүректің ишемиялық ауруы "үзеңгілесе" дамиды. Атеросклероз миокард инфарктісінің бірен-саранында ғана жүрек артерияларын зақымдамайды. Ишемиялық аурудың, атеросклероздың және гипертония ауруының патогенездік факторлары ортақ.
Олардың ішінде ең маңыздылары:1) гиперлипидемия, 2) артериялық гипертензия; 3) дененің артық массасы (семіздік); 4) дене қимылының аздығы; 5) темекі шегу; 6) көмірсуларға толеранттылықтың өзгеруі (мысалы, қантты сусамыр); 7) несеп қышқылды диатез; 8) генетикалық бейімділік; 9) еркек жыныстылық.
Аталған патогенездік факторларды эпидемиологтар ишемиялық ауруды туындататын қауіпті факторлар деп атап, олардың әсерлілігін елдегі тұрғындардың белгілі бір тобында (әдетте 1000 ер адам алынады) белгіленген мерзім ішінде (әдетте, 10 жыл) жүректің ишемиялық ауруының басты бейнесі -- миокард инфарктісін дамыту көрсеткіші арқылы бағалайды. Бұл тұрғыдан, гиперлипидемияның жеке өзінің инфаркт дамытатын "болжамдық" құны 21% болса, гиперлипидемия, артериялық гипертензия, темекі шегу, семіздік сияқты 4 қауіпті фактор қосарланып, 10 жыл бойы әсер еткен кісілердің жарымына жуығында, -- 44%-ында, жүректің ишемиялық ауруын дамытатыны анықталған.
Оң жақ қабырға астының ауырғаны. Жүрек әлсіздігінен болатын бауырдың өсуіне байланысты. Бауырдың өсуі ішінде нерв тамырлары бар глиссон капсуласының керілуіне әкеп соқтырады ол ауру болып білінеді.
Демікпе: жүрек шамасыздығының белгісі. Жүрек ауруларында жүрек әлсіздігінің нәтижесінде қанның минуттік көлемі азаяды, ол қан айналымы жылдамдығының баяулауына себеп болады. Бұл қанның қан айналым шеңберлерінде іркілуін тудырады. Қанның кіші қан айналым шеңберінде іркілуінен оның оттегімен қанығуы азаяды-гипоксия мен гиперкапния дамиды. Гипоксия мен гиперкапния тыныс алу орталығын қоздырып,демікпе тудырады. [7,15]
Жүрек шамасыздығына тән демікпе әуелі организмге қалыпты күш түскенде,кейін аурудың отырған күйінде байқалады.
Ентігу - тыныс алу жиілігі ырғағының және терендігінің бұзылысымен жүретін ауа жетіспеу жағдайы.
Гипертония (артериялық гипертензия) - қан қысымының жоғарлауы .
Гипотония (гипотензия) - қан қысымының төмендеуі.
Ісік-жүрек шамасыздағының,оның ішінде жүректің оң жақ қарыншасының әлсіздігінің белгісі. Ісіктің пайда болу механизмінің ең бастысы-қан іркілісінен туатын капллярдың вена жақ тізесінде науқастардын терісі қажалып, жараға айналуы мүмкін.Ондай жағдайды гидростатикалық қысымының көтерілуі. Соның салдарынан қанның сары суының айналадағы тканьдерге транссудациясы (көшуі) басталады,оны асцит теп атймыз
Асцит - іш қуысында сұйықтық жиналуы.
Жүрек ырғағының бузылуын аритмия деп атайды.Аритмия кезінде жүректегі автоматизм, қозу немесе откізу механизмінің бірі бузылады. Ол көбіне қобалжығанда,ас қабылдағанда, дене температурасының жоғарлауында, анемия, миокарта, ақау ауруларда дамиды.
Атеросклероз көбінесе ишемиялық аурудың дамуында басым болады, майлы және талшықты бөлшектер жүректің коронарлық артерияларының люменін тарылтады. Бұл жағдайда артерия өте алатын қан көлемі азаяды д, нәтижесінде жүрекке қан ағымы жетіспейді. Бөлшек қалыптастыру тромбозға бейім (қан ұйығыштары), бұл инфарктқа әкелуі мүмкін. [3,68]
Атеросклероз әдетте үлкен және орта артерияларға әсер етеді (мысалы, коронарлық, бүйрек немесе ми артериялары), сонымен қатар қолқа. Қауіп факторлары-бұл тұқым қуалайтын бейімділік, қан қысымының жоғарылауы, семіздік, темекі шегу, қант диабеті, стресс, аз қозғалатын өмір салты және жоғары холестерин мен триглицеридтер.
Коронарлық артериялар арқылы өтетін қан көлемінің төмендеу себептері сирек аневризма, инфекциялық васкулит, мерез және коронарлық артериялардың туа біткен ақаулары болып табылады. Коронарлық артериялардың спазмы нәтижесінде қан ағымы да төмендеуі мүмкін.
Жүректің ишемиялық ауруының кең таралған формаларының бірі - стенокардия болып табылады. Стенокардия миокардтың қабыну аурулары, қандағы стресс гормондарының деңгейінің жоғарылауы және басқа да көптеген факторлардың нәтижесінде пайда болады, бірақ IHD-де олардың пайда болуы миокард ишемиясы ошақтарының болуымен байланысты, бұл мәселені шешуді едәуір қиындатады. [13,83]
Стенокардия жүрекке оттегінің жеткіліксіз түсуі нәтижесінде дамиды және сол қолға, мойынға, жаққа немесе иық пышағына таралуы мүмкін күйдіру, тарылу немесе кеуде қуысының ауырсынуымен сипатталады.Стенокардиямен ауыратын науқас өзін азаптайтын ауырсынуды суреттегенде, әдетте қолын кеудесіне басады немесе сол білегін сипайды.Кеудедегі ауырсыну жүрек айну, құсу, естен тану, тершеңдік, қол-аяғыңыздың салқындауымен қатар жүруі мүмкін.
Жүрек жеткіліксіздігі немесе қан айналымының жеткіліксіздігі тек коронарлық артерия ауруының түрі емес, сонымен қатар басқа бірнеше аурулардың түрі болып табылады. Дәл осы себепті емдеу жеткіліксіз.
Бұл стенокардия жағдайында оны емдеудің көптеген әдістері бар екендігімен түсіндіріледі, ал жүрек жеткіліксіздігі жағдайында емдеу тәсілдері соңғы кездері айтарлықтай өзгерді, дәрігерлерде емдеу әдістері туралы заманауи ақпарат көбіне жиі бола бермейді.
Қазіргі кезде стенокардияның 3 түрі анықталды:
- стенокардия көріністерінің бірі - тұрақты стенокардия, ол кеуде ауырсынуын болжаумен сипатталады және сәйкесінше шабуылдардың жиілігі мен ұзақтығын болжауға болады.Нитроглицерин тұрақты стенокардиямен ауырсынуды емдеу үшін қолданылады. [8,52]
- стенокардияның екінші түрі - тұрақсыз стенокардия, ол кеудедегі прогрессивті ауырсынумен және олардың жүру ұзақтығымен сипатталады. Сондай-ақ,тұрақсыз стенокардиядағы ауырсыну тіпті маңызды емес себептер бойынша пайда болуы мүмкін.
-стенокардияның үшінші және соңғы түрі - бұл коронарлық артериялардың спазмында көрінетін және себепсіз пайда болатын Принцметаль стенокардиясы. [15,107]
1.2 Диагностика
Диагнозды дұрыс қою үшін бірнеше диагностика тәсілдерін пайдаланады:
-Коронароангиография-бұл жүректің қан тамырларының рентген көмегімен инвазивті зерттеу тәсілі;
-Стресс-эхокардтография (ЭКГ)
-Электронды-сәулелі компютерлік томография (ЭСКТ)-кальцийдің артерия қабырғаларында жиналуын анықтайтын диагностика тәсілі.
-Жүректің компьютерлік томографиясы;
-Нуклеарлы стресс-тест
:: Стенокардия кезіндегі электрокардиограмма жүректің зақымданғанын, аритмия бар-жоғын көрсетеді.Ауырсыну тоқтаған кезде электрокардиограмма қалыпты болады.
:: Велосипед эргометриясы немесе жаттығудың басқа әдістері кеудедегі ауырсынуды тудыруы және жүректегі өзгерістерді анықтауы мүмкін.
:: Коронарлық ангиография артерияның тарылуын немесе бітелуін анықтайды.
:: Жаттығу кезінде қанмен қамтамасыз етілу кескінін алу жүректің зақымдалған аймақтарын анықтайды, олар көзбен суық дақтар ретінде байқалады.
0.3 Жүректің ишемиялық ауруы бар науқастардың психологиялық күйінің ерекшеліктері
Шабуылдың басталуы кезінде науқас дүрбелең мен уайымға салынып, мезгілсіз және кенеттен өлім туралы ойлар туындайды. Науқастар екінші шабуыл олардың өмірінің соңы болады деп қорқып өмір сүреді. Олар жүрек қызметінің кез-келген өзгеруіне реакция жасайды және денсаулық олар үшін маңызды өмірлік мақсатқа айналады.
Жүректің ишемиялық ауруы бар науқастар үшін депрессиялық-гипохондриялық бұзылулар тән, олар науқастың жеке басының преморбидті сипаттамаларына, сондай-ақ жүрек-қан тамырлары ауруларының жоғары дәрежесіне байланысты туындайды.
Жүректің ишемиялық ауруы бар науқастарда психологиялық қабылдаудың едәуір сарқылуы байқалады, ал ең маңызды мақсат - сау болуға деген ұмтылыс болуы керек. Осы көріністің фонында өмірдің мағыналық мағынасы бұрмаланып, келешектің болашағы бір-біріне қайшы келеді, тек аурудың және қорқыныштың ауырлығына байланысты тек ситуациялық мазасыздыққа бейім болады. Денсаулық, бақыт, жұмыс ұғымдарының үйлесуіне сәйкес науқастың жеке қарым-қатынасын бағалау болжамды қолайлы болып табылады. Алғашқы ауру күндері, оған қатысты бірқатар факторлар науқастың жағдайына әсер етеді. Науқастар,ең алдымен, жан-жақты дамыған, дені сау, белсенді және физикалық тұрғыдан мықты адамдардан дәрменсіз, әлсіз және сырттан көмекке мұқтаж адамдарға айналғандықтан депрессияға ұшырайды. Бұл жағдай қатты депрессияға және ұзақ уақытты депрессияға әкелуі мүмкін. Әдетте, жақсару диагнозы қойылған кезде өлім қорқынышы әлсірейді, бірақ аурудың басталу фактісін ескере отырып, болашақ туралы күңгірт ойлар, депрессия, мүмкін мүгедектік қорқынышы, отбасының әл-ауқаты туралы алаңдаушылық туындайды. [7,92]
Аурудың белгілері пайда болғаннан кейін психикалық жағдайдың өзгеруі тән, ол келесі белгілерде көрінеді: науқастардың көпшілігіне мазасыздық, қорқыныш, физикалық және психикалық астения, қазіргі және болашақтағы пессимистік баға тән. Бұл белгілердің салмағы аурудың сипатына және ауырлығына байланысты.
Тұлғаның эмоционалды-психологиялық өзгерістерінен басқа, жүректің ишемиялық ауруы жағдайында психикалық белсенділік пен өнімділіктің төмендеуі байқалады, танымдық процестердегі динамикалық өзгерістер де тіркеледі және қабылдаудың кешеуілдеуін талап етеді. Фильмді қарау кезінде жылдам сөйлеу, сюжет параметрлерінің өзгеруі, тез үйлестіру қажеттілігі, жаңа материалды өңдеу және басқа да когнитивті функциялар іс жүзінде бұзылып, ойлау қарқыны бәсеңдей бастайды.
Зерттеулер көрсеткендей, реакциясы бастапқыда кешеуілдеген, коронарлық артерия ауруы бар, ойлау қарқыны тұрақты пациенттерге сәйкес, моносиллабты операцияларды орындау кезінде жауаптардың дұрыстығы және реакция тұрақты және өзгеріссіз жүреді.Тапсырма күрделеніп, неғұрлым күрделі іс-әрекетті орындау қажет болған жағдайда, когнитивті процестердің күрт нашарлауы диагноз қойылады, ал сау адамдар тезірек және қисынды әрекет ететін жерлерде науқастар көптеген қателіктер жібере бастайды. Бір мезгілде қабылдау IHD-ден кейін қол жетпейтін факторға айналады немесе ұзақ мерзімді оңалтуды қажет етеді.
Шындығында, жүректің ишемиялық ауруымен ауыратын барлық науқастарда зейіннің концентрациясы нашарлайды және бірнеше белгілер болған кезде науқас оларға назарын әрең аудара алады. Жиі IHD-ге шалдыққан адамға тек бір өлшемді ойлау түрі қол жетімді. Психикалық жетіспеушілік белгілері жиі диагнозы қойылады, онда науқас зейіннің әлсіреуіне, есте сақтау қабілетінің төмендеуіне және ұмытшақтыққа шағымданады.
Зерттеулер көрсеткендей, бұл шағымдардың негіз -қабылдауда жатыр. Қабылдау көлемінің тарылуына байланысты науқастар 10 сөзді бірден жаттаған кезде қатардың бірнеше алғашқы сөздерін ғана есте сақтай алады. Қайталау кезінде науқастар назарын бұрын жіберіп алған сөздерге аударуға тырысады және алғашқы сөйлеген сөздерін ұмытады. Жатталған материалдың жинақталуы үшінші - төртінші тыңдаудан басталады. Есте сақтаудың өнімділігі ауызша қатардың көптеген элементтерін жабу және бекіту қиындықтарына байланысты төмендейді. Алдын алу шарасы ретінде науқастардың эмоционалды және жеке саласындағы жағымсыз өзгерістерді азайту үшін ауруға адекватты қатынасты қалыптастыруға бағытталған психокоррекциялық жұмыстар жүргізу ұсынылады.
Басқа коронарлық артерия ауруы бар науқастардың физикалық бұзылуларға жиі ұшырайтындығын еске түсірсек, коронарлық артерия ауруы психотерапиядан көп пайда табады.
1.4 Жүректің ишемиялық ауруы бар науқастарға мейіргерлік көмек көрсетуді ұйымдастыру,жетілдіру
Жүрек-қан тамыры жүйесі бұзылған науқас күтімінің негізгі міндеті - жүрек жұмысын жеңілдету. Бұл кезде дене тыныштығының маңызы зор. Жүрек қызыметінің жеткіліксіздігі жеңіл дәрежеде жүрек қызыметін қалпына кетіру үшін төсек тартып жату режимін қатаң сақтау жетіп жатыр. Сондықтан мейіргер науқастың төсектен тұрып кетпеуін қадағалауы тиіс. Барлық физиологиялық жайлар палатада істеліп, дәрет ыдысы мен уткалар төсекке беріледі. Науқасты жуындырады,шашын тарайды, жеке басының гигиенасы бойынша барлық шаралар орындалады.
Жүрек аурумен науқастанған ауруларды күту көп жағдайларды білуді қажет етеді.Мысалы : миокард инфарктісіне шалдыққан, артериялық қысым көтеріліп,кризге ұшыраған немесе жүрек клапанының тесігі тарылудан стеноз жүрек ауруларына тап болған науқастарды күту, оларды емдеу өте біліктілікті, ұстамдылықты, шыдамдылықты талап етеді. Жүрек ауруына ұшыраған науқастар көбінесе ауруханада емделеді, онын үстіне миокард инфарктісін ұшыраған науқастар дәрігердін нұскау бойынша төсекте жатады. Мұндай науқасты күту мен қызмет көрсетуге: оны жаткан орында дәретке отырғызу, таңертен беті-қолын жуу,қажет болса,қолмен тамақтандыру жатады. Төсекте ұзақ жатқандықтан ауырмас үшін науқастың жамбасының астына резеңке дөңгелегін қояды, төсегінің жұмсақ болуын, қыртыстанбауын,оған тамақтын қатқан түйірлері түспеуін қадағалау қажет. Теріні өте мұқият ұстау керек, себебі науқастың ісінуі салдарынан жұқаланып, құрғай бастайды, жарылған жерлер оңай пайда болып,одан ісік сарысуы ағып, терінің кеселге ұшырауына қолайлы жағдай жасайды. Егер науқас өздігінен жуына алмаса, күнделікті таңертең және кешке оның терісін суға немесе қандай да бір дезинфекциялайтын ерітіндіге (камфора спирті, арақ, иіс су, т.б.) малынған мақтамен немесе сүлгімен сүрту қажет. Науқасты ваннаға тек дәргердін рұқсатымен түсіреді. Мейіргер науқастың ішін босатуын қадағалап әрі дәрігердің белгілеуі бойынша (іш босататын) ішектерді тазартатын клизма салуы тиіс.
Палатада және оған жақын сенекте өте тыныштық болуы керек. Науқасты тынышсызданудан, ренішті хабар, шаршататын әңгімелерден сақтау қажет. Палатаны жиі желдетіп жүру керек. Жүрегі ауыратын науқастар оттегіне зәру болғандықтан организмді қажетті мөлшерде оттегімен қамтамасыз етудің маңызы зор. Оттегіні енгізу тәсілін дәрігер белгілейді. [9,27]
Комплекті терапияда емдік тағам үлкен роль атқарады. Тағамдық рацион былайша құрылады: диурезді (несеп бөлу) сұйықты, ас тұзын және кейбір белоктар мен майларды шектей отырып (№10 мен №10а диетасы) диета белгілеу арқылы көбейту. Сондай-ақ жеңіл тамақ күндері де (алма, ірімшік, сүт, т.б.) қолданылады. Калориясы аз, белок құрамы бойынша құнарсыз диетаны тек аз уақытқа белгілейді. Тамақты шағын үлеспен күніне 5-6 рет беру керек. Соңғы тамақ ұйықтаудан 3 сағат бұрын ішілуі тиіс. Тағамдық рационға майсыз ет пен жеткілікті мөлшерде көміртегін (қант, тосап, кисель), жеміс-жидек, В және С топтарындағы витамендерді қосады. Науқастарға аптасына 1-2 рет жеңілдеткіш тағамдарды ұсынуға да болады.
Жедел кардиологиялық көмек - бұл жүрек-қан тамырлары аурулары кезіндегі жедел қан айналым бұзылыстарын диагностикалау, емдеу және алдын-алуды қамтитын шұғыл шаралар кешені.
Кейбір жағдайларда жедел кардиологиялық көмек ағзаның өмірлік маңызды функцияларын ауыстыруды қамтиды және синдромдық сипатта болады, сондықтан жедел медициналық көмек қызметкерлерінің алғашқы медициналық көмек көрсетуі өте маңызды.
Кардиологиялық көмекте алғашқы медициналық көмек көрсету уақытының жоғалуы орны толмас өкініш болуы мүмкін. Жедел кардиологиялық көмектің негізі реанимация мен қарқынды терапияны қажет ететін жағдайлардың белсенді алдын-алу болып табылады, сондықтан оны қамтамасыз ету дәстүрлі клиникалық тәсілді қажет етеді.
Жүрекке алғашқы көмек көрсету принципін анықтайтын факторлар механизмге, себепке, науқастың жағдайының ауырлығына, сондай-ақ асқыну ықтималының қаупіне байланысты болады. [10, 96]
Жедел кардиологиялық көмектің нәтижелеріне кері әсер ететін факторлар:
* Ауруханаға жатпас бұрын жедел жүрек жағдайларының дамуын тудыратын кенеттен басталуы.
* Емдеудің жедел және ұзақ мерзімді нәтижелерінің күтім жасау мерзіміне айқын тәуелділігі.
* Коронарлық артерия ауруы бар науқастардағы жедел терапиялық шаралар мамандандырылған бөлімшелерден тыс жерлерде жүргізілуі және ережеге сәйкес арнайы кардиологтар қарамауы жатады.
Ауруханаға дейінгі медициналық мекемелер алғашқы жедел кардиологиялық көмек көрсеткен кезде ауруханаға жатқызу қажеттілігін анықтай отырып, аурудың өтімділігі мен дәрежесін диагностикалау бойынша бірқатар шараларды жүзеге асырады. [11,47]
Жедел кардиологиялық көмек стандарттары - бұл типтік клиникалық жағдайларда тиісті деңгейдегі ең аз жеткілікті диагностикалық және емдеу шараларының тізімі.
Алғашқы медициналық көмек көрсету үшін әр емдеу мекемесі барлық қажеттіліктермен: медициналық, диагностикалық жабдықтармен, дәрі-дәрмектермен және жоғары білікті қызметкерлермен мамандандырылған болуы керек.
Қазіргі кезде жүрекке жедел көмек көрсетудің бес негізгі деңгейін бөліп көрсетуге болады:
1.Жедел медициналық жәрдем бригадаларының дәрігерлеріне қол жетімді көмек;
2.Ауруханалардың қабылдау бөлімдерінің дәрігерлері үшін (кезекші дәрігерлер) жоғары мүмкіндіктер.
3.Терапевтік емес амбулаториялық емханалардың дәрігерлері көрсете алатын көмек (мамандандырылған диспансерлер, консультациялар және т.б.).
4.Мамандандырылған жедел жәрдем бригадаларының дәрігерлері көрсете алатын көмек; реанимация бөлімшелеріндегі (палаталар, блоктар) дәрігерлерге алғашқы медициналық көмек көрсету мүмкіндігінен әлдеқайда жоғары.
5.Дәрігерлердің терапевтік профильдегі амбулаториялық-емханалық мекемелерде, көпсалалы емханаларда және жалпы тәжірибелік дәрігер кабинетінде көрсете алатын көмек.
Емдеуші дәрігер жасаған жеке бағдарлама шеңберінде науқасқа қол жетімді өзіндік көмек көрсетіледі.
Қорытынды: Жүректің ишемиялық ауруы - бұл ұғым біршама ұжымдық болып табылады және әртүрлі симптоматикалық типтерді, сондай-ақ әртүрлі ауырлық дәрежесіндегі түрлі клиникалық жағдайларды: жедел, созылмалы, қайтымды және қайтымсыз, сондай-ақ IHD зақымданумен аяқталатын жағдайларды қамтиды. [13,79]
Жүрекке алғашқы көмек көрсету принципін анықтайтын факторлар механизмге, себепке, науқастың жағдайының ауырлығына, сондай-ақ ықтимал асқыну қаупіне байланысты қажет.
Алғашқы медициналық көмек көрсету үшін әр емдеу мекемесі барлық қажеттіліктермен: медициналық диагностикалық жабдықтармен, мамандандырылған дәрі-дәрмектермен және жоғары білікті қызметкерлермен жабдықталуы керек.
Жүректің ишемиялық ауруының алдын-алу үшін темекі шегуден бас тарту, стресстің деңгейін төмендету, өлшенген және мезгіл-мезгіл жаттығулар жасау, калориялы тағамды қабылдауды азайту,тұз,май, холестерин қабылдауды азайту ұсынылады.
Алдын алу шараларын мұқият сақтау жүректің ишемиялық ауруының асқыну қаупін болдырмауға көмектеседі. [17,32]
Мейіргердің кардиология бөлімшесіндегі ұйымдастыру жұмысы.
Кардиология бөлімшесі: науқасқа жедел беруге керекті құралдармен, аппараттармен жабдықталу керек.
Мысалы, онда кардиомонитор, электро-кардиограф, электрлі дефибрилятор, қолдан дем алдыру аппараты электрлі дефибрилятор, қолдан дем алдыру аппараты ИВЛ, электрлі сорғыш, қан қысымын өлшейтін аппарат болуы тиіс.
Дәрі-дәрімектер де жеткілікті болуы керек. Мысалы: строфантин, коргликон, қан тамырларынын тесігін кенейтетін дәрілер, зәр айдайтын дәрілер, жүректін соғу ырғағы бұзылғанда колданылатын дәрілер, кан тамырлар тесігін тарылтатын канның ұюуына карсы қолданылатын дәрілер, жүрек шаншыған кезде қолданылатын дәрілер болуы қажет.
Қан қысымын өлшеу
Мақсаты: қан қысымының көрсеткіштерін анықтау және зерттеу нәтижесін бағалау; жүрек қан-тамырлар жүйелерінің функционалды ерекшеліктерін анықтау.
Қолдану көрсеткіштері: науқастың жағдайын бағалау.
Мүмкін болатын асқынулар: қолдағы артерияны ұзақ қысқаннан ауру сезімі болады
Әзірле: тонометрді, қаламсапты, қызу парағын.
Іс-әрекет алгоритмі:
Науқасқа манипуляцияның мақсатын түсіндіріңіз, алдымен осындай емшара жүргізілгенін анықтаңыз, қандай нәтижелер болғанын науқас білеме, өзін қалай жүргізу керек, қандай сезім болу керек.
Науқасқа ыңғайлы қалып беріңіз, отыру немесе жату салмақты босансыған қалыпта, науқастың қолы жазылған қалыпта жатады (алақанмен жоғары) аппаратпен бір деңгейде. Артериальды қысымды әдетте 1-2 рет арасына 2-4 минут салып өлшейді.
Тонометрдің манжетасын науқастың жалаңаштанған иығына, шынтақтың иілген жерінен 2-3 см жоғары жүрек деңгейінде, оның арасына 1 саусақ өтетіндей қылып қондырады: манжетаны иыққа ілмек көмегімен (ілмек, жабысқыш лента) жұмсақ ұлпаны қыспай бекітіңіз.
Манометрді манжетамен бекітіңіз, оны манжетаға бекітіп, тілдің қалпын (сынап бағанасы) шкаланың нөл белгісімен турасын тексертіңіз.
Шынтақ шұңқыры аймағындағы шынтақ артериясынан тамыр соғуды анықтаңыз, фонендоскопты осы жерге қондырыңыз (фонендоскоптың басының қысуы сабырлы болуы керек, онда мәліметі басқаша көрсетіледі).
-Алмұрт тәрізді баллоншадағы вентилді жауып, манжетаға баллоншамен ауаны толтырыңыз. Шынтақ артериясындағы пульсация жоқ болып кеткенше және манометр қалыптан жоғары (немесе осы пациентте) 20-30 мм сынап бағанасын көрсеткенше.
-Вентильді ашыңыз және ақырын манжетадан ауаны жаймен босатып қоя беріңіз. Бағананың немесе тілдің жылдамдығының түсірілуін қараңыз, көрсеткіштер жылдамдығы 2 мм сынап бағанасынан өзгеріп отырады. Бір мезгілде көңіл қойып артериядағы дыбысты тындаңыз және манометрдің көрсеткішін қадағалаңыз.
-Бірінші дыбыс пайда болған мезгілде манометрдің көрсеткішін белгілеңіз (жүрек жиырылған мезгілдегі артериальды қысымның көлемі) - систальдық қан қысымы және дыбыс жойылған мезгілде (жүректің босаңсыту мезгілдегі артериальды қысым) - диастольдық қан қысымы; манжетадан толығымен ауаны шығарыңыз.
Науқастың қолынан тонометрдің манжетасын шешіңіз.
Мәліметті сандық жазу түрінде бақылау парағына және бөлшек түрінде қызу парағына жазыңыз (алымы - систольдық қысым, бөлімі - диостольдық қысым).
1. Емшараны қайталап, алынған мәліметті салыстырыңыз.
Фонендоскоптын басын 2 рет 70% спиртпен зарарсыздандырыңыз.
Науқасқа өлшеген қан қысымының нәтижесін хабарлаңыз.
Жүрек-тамыр жүйесінің қызметі бұзылғанда жедел медициналық жәрдем көрсету.
Ентігу.
Мақсаттары: Қысқа мерзімді - науқастың тыныс алу жақсаруын аптаның соңында белгілейді. Ұзақ мерзімді - шығарар кезде тынышсыздығы жойылады.
Әзірле: Тонометр, секундомер, оттегі жастығы немесе қалталы ингалятор, дәкелер, дәрілік препараттар, шприщтар, мақта шариктері, дез ерітінділер.
Іс-әрекет алгоритмі:
1. Қолды әзірлеңіз, дәрігерді шақыртыңыз;
2. Тыныс алуына кедергі болатын киімдерді босатыңыз;
3. Науқастың басын жоғары қалыпта қойыңыз;
4. Бөлмені күніне 3 рет желдетуді қамтамасыз етіңіз;
5. Әр 2 сағат сайын науқастың тыныс алу жағдайын (жиілігі, ырғағы, тереңділігі) , жөтелдің болуын, тері жамылғыларының түсін бағалаңыз, АҚҚ өлшеңіз;
6. Дәрігердің белгілеуіне сәйкес ылғалдандырылған оттегі ингаляциясын жүргізуді қамтамасыз етіңіз;
7. Дәрілік препараттарды дәрігер тағайындауымен қабылдауды бақылаңыз;
8. Науқасқа тыныс алуды жеңілдету тәсілдерін үйретеңіз ( төсектегі қалпын, оттегі жастығын қолдануды);
9. Науқасқа тірек, жеңілдік беретін тәртібін, оның физикалық белсенділігі туралы туған-туысқандарымен кеңес жүргізіңіз.
10. Қолданылған заттарды дезинфекциялаңыз;
11. Қолды әзірлеңіз.
Ескерту:
Артериальды қысымды екі қолдан өлшейді, алынған сандарды салыстырады.
Артериальды қысымды науқастың өзі өлшейді. Науқасқа қан қысымын өлшеу ережесін және алынған мәліметке талдауды жүргізуге үйретіңіз.
* Қалыптағы АҚ 12080 мм с.б. 13085 мм с.б.
* Артериальды гипертензия (гипертония) қан қысымы жоғары АҚ 14090 мм с.б.
* Артериальды гипотензия (гипотония) қан қысымы төмен АҚ 9060 мм с.б.
Макатэктомия болған жағынан,егер қол сал тартқан не инсульттан кейін әлсіз болса, сол сияқты осы жақтан көк тамырлық инфузия орындалған болса артериальды қан қысымын осы жақтан өлшенбеуі керек.
ТАРАУ II. Жүректің ишемиялық ауруының алдын алу шаралары
Жүректің жедел ауруларын белсенді алдын-алудың негізінде жүрек жағдайларының 3 бағыты бар:
1. Жүрек-қан тамырлары ауруларының алғашқы алдын-алу;
2. Қолданыстағы жүрек-қан тамырлары ауруларының қайталама профилактикасы;
3. Жүрек-қан тамырлары аурулары шиеленіскен жағдайда жедел алдын алу
Жүрек-қан тамырлары ауруларының алғашқы профилактикасы ең тиімді кардиологиялық бағыт болып табылады және салауатты өмір салтын және қауіп факторларымен қарқынды күресті қамтиды. [18.86]
Алғашқы профилактика жүрек-қан тамырлары ауруларымен күресуде және алдын-алуда негізгі болып табылады, бірақ кейде науқастар ғана емес, сонымен қатар дәрігерлер оның өмірі, денсаулығы мен әл-ауқаты үшін маңыздылығын толық түсінбейді, алайда кез келген жағдайда одан бас тартуға жол берілмейді.
Жүректің қайталама профилактикасының негізіне жүрек-қан тамырлары ауруларын (атап айтқанда, жүректің ишемиялық ауруы) уақтылы анықтау және емдеу кіреді. Алайда, елімізде, орташа статистикалық мәліметтерге сәйкес, халықтың 12% -ы ғана тиімді терапия алады.
Жүрек профилактикасының қарастырылған бағыттарының соңғысы жедел жүрек профилактикасы болып табылады, бұл жедел жүрек-қан тамырлары ауруларының алдын алу және алдын-алу бойынша шұғыл шаралар жиынтығын білдіреді.Бұл профилактикалық мүмкіндікті адекватты бағалау да қанағаттанарлықсыз болып қалады, өйткені жедел миокард инфарктісінде қарыншалық фибрилляцияның алдын алу мысалын қарастыра отырып, оны емдеуде лидокаин қолданылады деп айтуға болады.Алайда, кейбір жағдайларда лидокаин іс жүзінде профилактикалық жолмен қолданылмайды, басқаларында барлық науқастарға дифференциалданбаған түрде тағайындалады, үшіншіден, дәрі-дәрмектердің инъекциясы арасындағы дозалар мен интервалдардың жеткіліксіздігі қолданылады деп айту керек.
Жүректің жедел жағдайларын болдырмау үшін қол жетімді мүмкіндіктердің жоқтығын ескере отырып, жақында олардың тиімділігі мен қауіпсіздігін қайта бағалау жүргізіліп, жаңа профилактикалық шаралар әзірленіп жатқанын атап өткен жөн. [21,106]
Айта кету керек, негізінен жүрек-қан тамырлары аурулары (оның ішінде жүректің ишемиялық ауруы) жүйке-психиатриялық бұзылулар мен шамадан тыс жүктеме нәтижесінде көрінеді, егер сіз оларды стресстік жағдайларға жол бермей, байсалды және өлшенген өмір салтын ұстанбайтын болсаңыз, онда бұл қуатты профилактикалық шара болады.
Нейропсихиатриялық бұзылулардың, сәйкесінше жүрек-қан тамырлары ауруларының алдын алу үшін келесі шараларды қабылдауға болады: қорлықты кешіруді үйреніңіз, жанашырлық танытыңыз, шамадан тыс қанық эмоционалды күйлерден аулақ болыңыз, жақсы фильмдерді көріп, жақындарыңызға ғана емес, өзіңізге де жылы сөздер айтыңыз, кітап оқу, кез-келген шығармашылық өмірдің көрінісі, белсенді және қуанышты жақын өмір. Бұл әдістер медициналық араласуды қажет етпейді, сондықтан оларды кез-келген адам ескере алады.
Профилактикалық агент негізінде сіз белсенді және салауатты өмір салтын жүргізе аласыз: жиі жүріңіз, жүгіріңіз, мезгіл-мезгіл жаттығулар жасаңыз, серуендеуге, жүзуге және спортпен айналысыңыз.
Алдын алу шараларының бірі қатаю болуы мүмкін: контрастты душ, ваннаға немесе саунаға бару, салқын сумен жуу немесе жалаң аяқ қармен жүру.
Жоғарыда аталған барлық алдын алу әдістері қан тамырларының қабырғаларын нығайтады, сол арқылы көптеген ауыр жүрек ауруларының алдын алады. Демалыс қалыпқа келтіріліп, ұйқының ұзақтығы күніне 8-10 сағаттан аспауы керек. [24,109]
Тамақты елемеуге болмайды. Майлы,тұзды, ащы тағамдарды мезгіл-мезгіл қабылдау семіздікке әсер етіп қана қоймайды,сонымен бірге қан айналымын бұзады және қан тамырларының қабырғаларын бұзады. Тұзды тағамды көп қабылдаған кезде бүйректен сұйықтық шығарумен байланысты бұзылулар пайда болады,осылайша жүрек пен қан тамырларына қосымша жүктеме пайда болады.
III тарау Шымкент қаласындағы №3 қалалық емханасындағы жүректің ишемиялық ауруларына шалдыққан науқастарға байланысты статистикалық зерттеулер
ДДҰ мәліметі бойынша (2012ж) ЖИА-нан дүние жүзі бойынша жыл сайын 7 миллионнан астам адам көз жұмады. Ғалымдардың айтуы бойынша бұл 2020 жылы бұл көрсеткіш екі есе өскен екен. Жүректің ишемиялық ауруының кездесу жиілігі 40 пен 70 жас аралығында жоғарылайды.ДДҰ статистикалық мәліметінде дүние жүзінің өлім көрсеткіштері бойынша ЖИА бірінші орында(2012ж) [54,109]
ҚР-ның кардиология және ішкі аурулар ғылыми зерттеу институтының мәліметі бойынша елімізде жүре қан - тамыр ауруларынан өлім көрсеткіші 100000 адамға шаққанда 500- 600-ге жеткен. Республикамызда жүре қан-тамыр ауруынан зардап шегетін екі миллионға жуық адам тіркелген. Бұл еліміздің экономикалық белсенді халқаның 12 пайызын құрайды.
Осындай көрсеткішпен кездесетін ЖИА - коронарлық артериялардың атеросклерозынан, тромбозынан, миокардтың оттегіге қажеттілігінің артуынан дамитын жүректің жедел немесе созылмалы ауруы.Жүректің ишемиялық ауруының негізінде коронарлы артериялардың атеросклероздық зақымдануы, миокардқа қан келуінің төмендеуімен сипатталады . Физикалық және эмоциональды күштемелерге жауап ретінде пайда болатын, өткінші ұстама тәрізді ауру сезімімен сипатталатын күштемелі стенокардия аурудың абсолютті белгісі болып табылады. [48,10] Ангинозды ұстама кезінде тамыр соғысының жиілеуі , артериальды қан қысымының жоғарылауы мүмкін. Коронарлы қан тамырлардың спонтанды, прогрессирлеуші түрде зақымдануында ауру сезімі тыныштық жағдайда да дамиды, жиі ұстама түрінде.Ишемиялық аурудың бір асқынуы елеулі ырғақ бұзылыстары және қанайналымның жеткіліксіздігінен тыс жүретін асқынбаған инфаркт миокарды болып табылады. Келесі асқынуы, инфарктан кейінгі кардиосклерозға аритмия, жүрек жеткіліксіздігі тән. [51,9]
Гомеопатия - көп мөлшерде сау адамда аурудың көріністерін шақыратын дәрілік затты, өте аз мөлшерде қолдану арқылы ауруды емдеу әдісі. Қазіргі кезде комбинирленген гомеопатия және гомотоксикологои әдістері кеңінен таралған.
Фармакопунктура -- бұл емдеудің жас әдісі. Бұл әдісті XX ғасырдың ортасында француз дәрігері Мишел Писторнегізін салған. Осы емшараның көптеген оң нәтижесінде, әлемге жылдам таралды. Фармакопунктураның инешаншудан айырмашылығы, онда дәрілік заттарды қолданады.Ережеге сай, емдеуге гомеопатиялық дәрілік заттар қолданылады. Бұл әдістің мәні акупунктура нүктелеріне ине көмегімен аз мөлшерде ( 0,5мл-ге дейін) дәрілік затты енгізуге негізделген. Дәрілік затты таңдау науқастың жеке жағдайына аурудың сипатына байланысты таңдалады. Емшара арнайы жіңішке микроине көмегімен жүргізіледі және ауру сезімі байқалмайды. [60,25]
3.1 Тәжірибелік зерттеулер
Зерттеуге Шымкент қаласындағы № 3 қалалық ауруханасындағы жүректің ишемиялық ауруларына шалдыққан 60 пен 78 жас аралығындағы (орташа 69 +- 9) науқас (3 әйел, 5 ер адам) өз алынды. Науқастарды 2 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қорғауға жіберілген
_______________ Бөлім меңгерушісі______________Бекназаров а Ж.Б.
ЖҮРЕКТІҢ ИШЕМИЯЛЫҚ АУРУЛАРЫНА ШАЛДЫҚҚАН НАУҚАСТАРҒА МЕЙІРГЕРЛІК КҮТІМ КӨРСЕТУДІ ЖЕТІЛДІРУ ТАҚЫРЫБЫНДА ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Мамандығы: 0302000 Мейіргер ісі
Біліктілігі: 0302054 Мейіргер ісінің қолданбалы бакалавры
Орындаған: Бакибаева Каламкас Оташкызы
Ғылыми жетекшісі: Көшкінбаева Мөлдір Талғатқызы
Шымкент 2021 жыл
МАЗМҰНЫ:
НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
АНЫҚТАМАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
БЕЛГІЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
ТАРАУ I Ишемиялық жүрек ауруының теориялық негіздері
1.1Жүректің ишемиялық ауруы (ЖСА):стенокардия,миокард инфарктісі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
1.2 Диагностика ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
1.3 Жүректің ишемиялық ауруы бар науқастардың психологиялық күйінің ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
1.4Жүректің ишемиялық ауруы бар науқастарға мейіргерлік көмек көрсетудіұйымдастыру,жетілдіру әрекеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
ТАРАУ II. Жүректің ишемиялық ауруының алдын алу шаралары ... ... ..18
III тарау Шымкент қаласындағы №3 қалалық емханасындағы жүректің ишемиялық ауруларына шалдыққан науқастарға байланысты статистикалық зерттеулер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..21
3.1 Тәжірибелік зерттеулер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...25
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... .35
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 38
Сауалнама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 46
НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
Берілген дипломдық жұмыста қолданылған келесі негізгі нормативті құжаттық сілтемелер қолданылды:
1."Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексі 155-бабының 7-тармағы
2.Еңбек министрлігінің 2015 жылғы 15 желтоқсандағы № 1024n бұйрығы.
3.Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Әлеуметтік мәні бар аурулардың және айналадағылар үшін қауіп төндіретін аурулардың тізбесін бекіту туралы Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 21 мамырдағы № 367 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы нормативтік құқықтық актісі
4.Аббясов И.Х. Современные требования к образованию в период реформирования сестринского дела Главная медицинская сестра. 2005. № 4. С. 71-75.
5. Агафонова Т.А. Роль и задачи сестринской службы в оказании медико-социальной помощи лицам пожилого и старческого возраста Медицинская помощь. 1996. № 3. С. 15-17.
6. Акимкин В.Г. Медицинская сестра - основное звено в профилактике внутрибольничной инфекции Сестринское дело. 1998. № 5-6. С. 42-43. 8. Алехина В. Сахарный диабет в России и мире - статистика заболеваемости СахарОк, 2017. - №11
АНЫҚТАМАЛАР
Берілген дипломдық жұмыста қолданылған негізгі анықтамалар:
Ишемия термині грек тіліндегі isho - кідірту, тоқтату және haima - қан (ишемия - қан сақтау) екі сөзден шыққан
Жүректің ишемиялық ауруы -- жүректе қан айналымы толық тоқтағандықтан немесе қажетті шамадан кем болғандықтан дамитын сырқат
Гипертония (артериялық гипертензия) - қан қысымының жоғарлауы .
Гипотония (гипотензия) - қан қысымының төмендеуі.
Демікпе: жүрек шамасыздығының белгісі
Коронароангиография-бұл жүректің қан тамырларының рентген көмегімен инвазивті зерттеу тәсілі;
Асцит - іш қуысында сұйықтық жиналуы.
Жедел кардиологиялық көмек стандарттары - бұл типтік клиникалық жағдайларда тиісті деңгейдегі ең аз жеткілікті диагностикалық және емдеу шараларының тізімі.
Фармакопунктура -- бұл емдеудің жас әдісі. Бұл әдісті XX ғасырдың ортасында француз дәрігері Мишел Писторнегізін салған. Осы емшараның көптеген оң нәтижесінде, әлемге жылдам таралды. Фармакопунктураның инешаншудан айырмашылығы, онда дәрілік заттарды қолданады
БЕЛГІЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР
ЕПМ-Емдік профилактикалық мекеме
ҚРДСМ - Қазақстан Республикасының Денсаулық Сақтау Министрлігі
МК-Мейірбикелік күтім
МҚ- Медициналық қызметкер
ӨС - Өмір сапасы
ЭК синдромы -Эмоционалды күю синдромы
ЖИА- Жүректің ишемиялық ауруы
КІРІСПЕ
Жұмыстың өзектілігі.Жүректің ишемиялық ауруы (ЖИА) кезіндегі мейірбикелік процестің ерекшеліктерін қарастырудың себебі жүрек-қан тамырлары ауруларының алдын алуға және емдеуге тікелей қатысатын арнайы оңалту орталықтарын жетілдіру және жаңарту қажеттілігіне байланысты болды.
Жүрек-қан тамырлары аурулары әлемде жыл сайын тіркеледі. Статистикалық мәліметтерге сүйенер болсақ 32 миллионнан астам адам және жыл сайын 15 миллионнан астам адам жүрек-қан тамырлары ауруларынан 65 жасқа толмай көпшілігі көз жұмады.
Тарихи деректерге сүйенсек, ишемиялық ауру терминін 1962 жылы ДДҰ сарапшылар комитеті ұсынған.
Ишемия термині грек тіліндегі isho - кідірту, тоқтату және haima - қан (ишемия - қан сақтау) екі сөзден шыққан. [1.2]
Бұл ұғымның мәнін қарапайым тілмен түсіндірер болсақ, ишемия дегеніміз - жүректің белгілі бір аймағында жүрек бұлшық етіне қан беруі бұзылып, анемия пайда болатын ағзаның күйі, соның салдарынан миокардтың қанға қажеттілігі (дәлірек айтсақ, оттегі және қанмен жүретін басқа қоректік заттар) сәйкес келмейді. Екінші жағынан жүрек қанының (дәлірек айтқанда, коронарлық) қан ағымының деңгейі және қанмен берілетін оттегінің мөлшерінің төмендігі.
Жүректің ишемиялық ауруы (ЖИА) туралы айтар болсақ, бұл әртүрлі симптоматикалық кіші типтерді, сондай-ақ әртүрлі ауырлық дәрежесіндегі клиникалық жағдайларды қамтитын өте ұжымды тұжырымдама: жедел, созылмалы,қайтымды және қайтымсыз, сонымен қатар ЖИА зақымданумен немесе өліммен аяқталатын жағдайлар. [3, 56]
Жүректің ишемиялық ауруының алғашқы белгілері коронарлық артерияның тарылу (стеноз) дәрежесі кем дегенде 50% жеткенде және айқын стенокардия ұстамалары - люмен 70-80% немесе одан да көп тарылған кезде пайда болады. Көбінесе, алдыңғы қарыншалық артерия. Коронарлық артерия ауруының патогенезінде артериялардың атеросклеротикалық зақымдануларынан басқа, көбінесе басқа факторлар ерекше рөл атқарады, олар қан тамырларының ішкі қабырғасының күйін (эндотелий) және эндотелий тіршілік ету барысында үнемі өндіретін химиялық қосылыстарды (эндотелий факторларын) қамтиды.
Ауру барысында көптеген физикалық-химиялық процестер жүреді, олар аурудың даму процесін нашарлатуы немесе тұрақтандыруы мүмкін: тромбоциттер факторлары, вазоспазм, гормоналды теңгерімсіздік және метаболизмнің бұзылуы (липидтердің, ақуыздардың, көмірсулардың метаболикалық бұзылыстары). Қазіргі уақытта осы факторлардың көпшілігі зерттелмеген күйде қалып отыр, өйткені ЖИА көбінесе әртүрлі жолдармен көрінеді. Қазіргі уақытта коронарлық артерия ауруының патогенезінде негізгі факторлар қарастырылады - тамырлардың атеросклерозы, коронарлық артериялардың спазмы, тромбоциттердің өтпелі агрегаттары (тромбоциттердің жинақталуы). [3,68]
Науқастарды қадағалау мен күтуде, сондай-ақ жүрек-қан тамырлары аурулары өршіген кезде алғашқы медициналық көмек көрсетуде стационарлық мекемелерде және үйде мейіргер қызметтері ерекше функцияны орындайды.
Жұмыстың мақсаты:Ишемиялық жүрек ауруына шалдыққан науқастардың қимыл қозғалысын қалыптастыруда медбикелік көмектің тиімділігін зерттеу.
Зерттеудің міндеттері: 1.Жүректің ишемиялық ауруының ерекшелігін талдау;
2.Профилактикалық шараларды, жүректің ишемиялық ауруы бар науқастарды күтудің негізгі рөлі мен принциптерін талдау;
3. Жүректің ишемиялық ауруларына шалдыққан науқастардың жүректің ишемиялық ауруы кезіндегі мейіргерлік процесті талдау.
Зерттеу нысандары: Ишемиялық ауруларына шалдыққан науқастар
ТАРАУ I ИШЕМИЯЛЫҚ ЖҮРЕК АУРУЛАРЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ
НЕГІЗДЕРІ
1.1Жүректің ишемиялық ауруы (ЖСА): стенокардия, миокард инфарктісі
Ишемиялық жүрек ауруы -- жүрек бұлшықетінің оттегі мен қоректік заттарға деген қажеттілігімен сипатталады, ол қан ағымының төмендеуі нәтижесінде коронарлық артериялар арқылы нашар ағып кетуіне байланысты орындалмайды.
Жүректің ишемиялық ауруы -- жүректе қан айналымы толық тоқтағандықтан немесе қажетті шамадан кем болғандықтан дамитын сырқат. Сол себепті ишемиялық ауруы жүректің тәждік (коронарлық) артерияларының ауруы деп те аталады. Бұл сырқаттың әлеуметтік мәнін ескере отырып.Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы 1965 жылы оны "дербес" ауру деп таныды.Бүгінгі таңда ишемиялық ауру әсіресе экономикасы өркендеген елдерде кең таралған, тіпті оны эпидемиялы аурулар тобына жатқызбақ ой бар. Жүректің ишемиялық ауруы кенеттен қазаға ұшыратуымен қауіпті. Ол жүрек-тамыр сырқаттарынан болатын өлім-жітімнің 23-ін қамтиды. Бұл ауруға жасы 40 -- 65-тер шамасындағы ер адамдар жиірек шалдығады.[5,32]
Миокард инфарктісінің тікелей әсерлі себептері: жүрек артерияларының спазмы;олардың іргесінде тромбылардың түзілуі; саңылауында тромбылық эмболдардың пайда болуы; осы артериялар атеросклероздан тарылып, миокардқа оны зорықтыратындай күштің түсуі. Дегенмен, бұлар жүрек бұлшық етінде некроз бен оның зардаптарын дамытатын жергілікті ғана себептер. Жүректің ишемиялық ауруының атеросклероз және гипертония ауруымен тығыз байланыстылығын ескерсек, оның этиологиясы аталған себептермен шектеліп қана қоймайтыны түсінікті. Атеросклероз бен гипертония ауруын өрістететін этиологиялық факторлардың барлығы, әсіресе психика-эмоциялық зорығу, жүректің ишемиялық ауруының дамуына да себеп болады. Сондықтан атеросклероз бен гипртония ауруы және жүректің ишемиялық ауруы "үзеңгілесе" дамиды. Атеросклероз миокард инфарктісінің бірен-саранында ғана жүрек артерияларын зақымдамайды. Ишемиялық аурудың, атеросклероздың және гипертония ауруының патогенездік факторлары ортақ.
Олардың ішінде ең маңыздылары:1) гиперлипидемия, 2) артериялық гипертензия; 3) дененің артық массасы (семіздік); 4) дене қимылының аздығы; 5) темекі шегу; 6) көмірсуларға толеранттылықтың өзгеруі (мысалы, қантты сусамыр); 7) несеп қышқылды диатез; 8) генетикалық бейімділік; 9) еркек жыныстылық.
Аталған патогенездік факторларды эпидемиологтар ишемиялық ауруды туындататын қауіпті факторлар деп атап, олардың әсерлілігін елдегі тұрғындардың белгілі бір тобында (әдетте 1000 ер адам алынады) белгіленген мерзім ішінде (әдетте, 10 жыл) жүректің ишемиялық ауруының басты бейнесі -- миокард инфарктісін дамыту көрсеткіші арқылы бағалайды. Бұл тұрғыдан, гиперлипидемияның жеке өзінің инфаркт дамытатын "болжамдық" құны 21% болса, гиперлипидемия, артериялық гипертензия, темекі шегу, семіздік сияқты 4 қауіпті фактор қосарланып, 10 жыл бойы әсер еткен кісілердің жарымына жуығында, -- 44%-ында, жүректің ишемиялық ауруын дамытатыны анықталған.
Оң жақ қабырға астының ауырғаны. Жүрек әлсіздігінен болатын бауырдың өсуіне байланысты. Бауырдың өсуі ішінде нерв тамырлары бар глиссон капсуласының керілуіне әкеп соқтырады ол ауру болып білінеді.
Демікпе: жүрек шамасыздығының белгісі. Жүрек ауруларында жүрек әлсіздігінің нәтижесінде қанның минуттік көлемі азаяды, ол қан айналымы жылдамдығының баяулауына себеп болады. Бұл қанның қан айналым шеңберлерінде іркілуін тудырады. Қанның кіші қан айналым шеңберінде іркілуінен оның оттегімен қанығуы азаяды-гипоксия мен гиперкапния дамиды. Гипоксия мен гиперкапния тыныс алу орталығын қоздырып,демікпе тудырады. [7,15]
Жүрек шамасыздығына тән демікпе әуелі организмге қалыпты күш түскенде,кейін аурудың отырған күйінде байқалады.
Ентігу - тыныс алу жиілігі ырғағының және терендігінің бұзылысымен жүретін ауа жетіспеу жағдайы.
Гипертония (артериялық гипертензия) - қан қысымының жоғарлауы .
Гипотония (гипотензия) - қан қысымының төмендеуі.
Ісік-жүрек шамасыздағының,оның ішінде жүректің оң жақ қарыншасының әлсіздігінің белгісі. Ісіктің пайда болу механизмінің ең бастысы-қан іркілісінен туатын капллярдың вена жақ тізесінде науқастардын терісі қажалып, жараға айналуы мүмкін.Ондай жағдайды гидростатикалық қысымының көтерілуі. Соның салдарынан қанның сары суының айналадағы тканьдерге транссудациясы (көшуі) басталады,оны асцит теп атймыз
Асцит - іш қуысында сұйықтық жиналуы.
Жүрек ырғағының бузылуын аритмия деп атайды.Аритмия кезінде жүректегі автоматизм, қозу немесе откізу механизмінің бірі бузылады. Ол көбіне қобалжығанда,ас қабылдағанда, дене температурасының жоғарлауында, анемия, миокарта, ақау ауруларда дамиды.
Атеросклероз көбінесе ишемиялық аурудың дамуында басым болады, майлы және талшықты бөлшектер жүректің коронарлық артерияларының люменін тарылтады. Бұл жағдайда артерия өте алатын қан көлемі азаяды д, нәтижесінде жүрекке қан ағымы жетіспейді. Бөлшек қалыптастыру тромбозға бейім (қан ұйығыштары), бұл инфарктқа әкелуі мүмкін. [3,68]
Атеросклероз әдетте үлкен және орта артерияларға әсер етеді (мысалы, коронарлық, бүйрек немесе ми артериялары), сонымен қатар қолқа. Қауіп факторлары-бұл тұқым қуалайтын бейімділік, қан қысымының жоғарылауы, семіздік, темекі шегу, қант диабеті, стресс, аз қозғалатын өмір салты және жоғары холестерин мен триглицеридтер.
Коронарлық артериялар арқылы өтетін қан көлемінің төмендеу себептері сирек аневризма, инфекциялық васкулит, мерез және коронарлық артериялардың туа біткен ақаулары болып табылады. Коронарлық артериялардың спазмы нәтижесінде қан ағымы да төмендеуі мүмкін.
Жүректің ишемиялық ауруының кең таралған формаларының бірі - стенокардия болып табылады. Стенокардия миокардтың қабыну аурулары, қандағы стресс гормондарының деңгейінің жоғарылауы және басқа да көптеген факторлардың нәтижесінде пайда болады, бірақ IHD-де олардың пайда болуы миокард ишемиясы ошақтарының болуымен байланысты, бұл мәселені шешуді едәуір қиындатады. [13,83]
Стенокардия жүрекке оттегінің жеткіліксіз түсуі нәтижесінде дамиды және сол қолға, мойынға, жаққа немесе иық пышағына таралуы мүмкін күйдіру, тарылу немесе кеуде қуысының ауырсынуымен сипатталады.Стенокардиямен ауыратын науқас өзін азаптайтын ауырсынуды суреттегенде, әдетте қолын кеудесіне басады немесе сол білегін сипайды.Кеудедегі ауырсыну жүрек айну, құсу, естен тану, тершеңдік, қол-аяғыңыздың салқындауымен қатар жүруі мүмкін.
Жүрек жеткіліксіздігі немесе қан айналымының жеткіліксіздігі тек коронарлық артерия ауруының түрі емес, сонымен қатар басқа бірнеше аурулардың түрі болып табылады. Дәл осы себепті емдеу жеткіліксіз.
Бұл стенокардия жағдайында оны емдеудің көптеген әдістері бар екендігімен түсіндіріледі, ал жүрек жеткіліксіздігі жағдайында емдеу тәсілдері соңғы кездері айтарлықтай өзгерді, дәрігерлерде емдеу әдістері туралы заманауи ақпарат көбіне жиі бола бермейді.
Қазіргі кезде стенокардияның 3 түрі анықталды:
- стенокардия көріністерінің бірі - тұрақты стенокардия, ол кеуде ауырсынуын болжаумен сипатталады және сәйкесінше шабуылдардың жиілігі мен ұзақтығын болжауға болады.Нитроглицерин тұрақты стенокардиямен ауырсынуды емдеу үшін қолданылады. [8,52]
- стенокардияның екінші түрі - тұрақсыз стенокардия, ол кеудедегі прогрессивті ауырсынумен және олардың жүру ұзақтығымен сипатталады. Сондай-ақ,тұрақсыз стенокардиядағы ауырсыну тіпті маңызды емес себептер бойынша пайда болуы мүмкін.
-стенокардияның үшінші және соңғы түрі - бұл коронарлық артериялардың спазмында көрінетін және себепсіз пайда болатын Принцметаль стенокардиясы. [15,107]
1.2 Диагностика
Диагнозды дұрыс қою үшін бірнеше диагностика тәсілдерін пайдаланады:
-Коронароангиография-бұл жүректің қан тамырларының рентген көмегімен инвазивті зерттеу тәсілі;
-Стресс-эхокардтография (ЭКГ)
-Электронды-сәулелі компютерлік томография (ЭСКТ)-кальцийдің артерия қабырғаларында жиналуын анықтайтын диагностика тәсілі.
-Жүректің компьютерлік томографиясы;
-Нуклеарлы стресс-тест
:: Стенокардия кезіндегі электрокардиограмма жүректің зақымданғанын, аритмия бар-жоғын көрсетеді.Ауырсыну тоқтаған кезде электрокардиограмма қалыпты болады.
:: Велосипед эргометриясы немесе жаттығудың басқа әдістері кеудедегі ауырсынуды тудыруы және жүректегі өзгерістерді анықтауы мүмкін.
:: Коронарлық ангиография артерияның тарылуын немесе бітелуін анықтайды.
:: Жаттығу кезінде қанмен қамтамасыз етілу кескінін алу жүректің зақымдалған аймақтарын анықтайды, олар көзбен суық дақтар ретінде байқалады.
0.3 Жүректің ишемиялық ауруы бар науқастардың психологиялық күйінің ерекшеліктері
Шабуылдың басталуы кезінде науқас дүрбелең мен уайымға салынып, мезгілсіз және кенеттен өлім туралы ойлар туындайды. Науқастар екінші шабуыл олардың өмірінің соңы болады деп қорқып өмір сүреді. Олар жүрек қызметінің кез-келген өзгеруіне реакция жасайды және денсаулық олар үшін маңызды өмірлік мақсатқа айналады.
Жүректің ишемиялық ауруы бар науқастар үшін депрессиялық-гипохондриялық бұзылулар тән, олар науқастың жеке басының преморбидті сипаттамаларына, сондай-ақ жүрек-қан тамырлары ауруларының жоғары дәрежесіне байланысты туындайды.
Жүректің ишемиялық ауруы бар науқастарда психологиялық қабылдаудың едәуір сарқылуы байқалады, ал ең маңызды мақсат - сау болуға деген ұмтылыс болуы керек. Осы көріністің фонында өмірдің мағыналық мағынасы бұрмаланып, келешектің болашағы бір-біріне қайшы келеді, тек аурудың және қорқыныштың ауырлығына байланысты тек ситуациялық мазасыздыққа бейім болады. Денсаулық, бақыт, жұмыс ұғымдарының үйлесуіне сәйкес науқастың жеке қарым-қатынасын бағалау болжамды қолайлы болып табылады. Алғашқы ауру күндері, оған қатысты бірқатар факторлар науқастың жағдайына әсер етеді. Науқастар,ең алдымен, жан-жақты дамыған, дені сау, белсенді және физикалық тұрғыдан мықты адамдардан дәрменсіз, әлсіз және сырттан көмекке мұқтаж адамдарға айналғандықтан депрессияға ұшырайды. Бұл жағдай қатты депрессияға және ұзақ уақытты депрессияға әкелуі мүмкін. Әдетте, жақсару диагнозы қойылған кезде өлім қорқынышы әлсірейді, бірақ аурудың басталу фактісін ескере отырып, болашақ туралы күңгірт ойлар, депрессия, мүмкін мүгедектік қорқынышы, отбасының әл-ауқаты туралы алаңдаушылық туындайды. [7,92]
Аурудың белгілері пайда болғаннан кейін психикалық жағдайдың өзгеруі тән, ол келесі белгілерде көрінеді: науқастардың көпшілігіне мазасыздық, қорқыныш, физикалық және психикалық астения, қазіргі және болашақтағы пессимистік баға тән. Бұл белгілердің салмағы аурудың сипатына және ауырлығына байланысты.
Тұлғаның эмоционалды-психологиялық өзгерістерінен басқа, жүректің ишемиялық ауруы жағдайында психикалық белсенділік пен өнімділіктің төмендеуі байқалады, танымдық процестердегі динамикалық өзгерістер де тіркеледі және қабылдаудың кешеуілдеуін талап етеді. Фильмді қарау кезінде жылдам сөйлеу, сюжет параметрлерінің өзгеруі, тез үйлестіру қажеттілігі, жаңа материалды өңдеу және басқа да когнитивті функциялар іс жүзінде бұзылып, ойлау қарқыны бәсеңдей бастайды.
Зерттеулер көрсеткендей, реакциясы бастапқыда кешеуілдеген, коронарлық артерия ауруы бар, ойлау қарқыны тұрақты пациенттерге сәйкес, моносиллабты операцияларды орындау кезінде жауаптардың дұрыстығы және реакция тұрақты және өзгеріссіз жүреді.Тапсырма күрделеніп, неғұрлым күрделі іс-әрекетті орындау қажет болған жағдайда, когнитивті процестердің күрт нашарлауы диагноз қойылады, ал сау адамдар тезірек және қисынды әрекет ететін жерлерде науқастар көптеген қателіктер жібере бастайды. Бір мезгілде қабылдау IHD-ден кейін қол жетпейтін факторға айналады немесе ұзақ мерзімді оңалтуды қажет етеді.
Шындығында, жүректің ишемиялық ауруымен ауыратын барлық науқастарда зейіннің концентрациясы нашарлайды және бірнеше белгілер болған кезде науқас оларға назарын әрең аудара алады. Жиі IHD-ге шалдыққан адамға тек бір өлшемді ойлау түрі қол жетімді. Психикалық жетіспеушілік белгілері жиі диагнозы қойылады, онда науқас зейіннің әлсіреуіне, есте сақтау қабілетінің төмендеуіне және ұмытшақтыққа шағымданады.
Зерттеулер көрсеткендей, бұл шағымдардың негіз -қабылдауда жатыр. Қабылдау көлемінің тарылуына байланысты науқастар 10 сөзді бірден жаттаған кезде қатардың бірнеше алғашқы сөздерін ғана есте сақтай алады. Қайталау кезінде науқастар назарын бұрын жіберіп алған сөздерге аударуға тырысады және алғашқы сөйлеген сөздерін ұмытады. Жатталған материалдың жинақталуы үшінші - төртінші тыңдаудан басталады. Есте сақтаудың өнімділігі ауызша қатардың көптеген элементтерін жабу және бекіту қиындықтарына байланысты төмендейді. Алдын алу шарасы ретінде науқастардың эмоционалды және жеке саласындағы жағымсыз өзгерістерді азайту үшін ауруға адекватты қатынасты қалыптастыруға бағытталған психокоррекциялық жұмыстар жүргізу ұсынылады.
Басқа коронарлық артерия ауруы бар науқастардың физикалық бұзылуларға жиі ұшырайтындығын еске түсірсек, коронарлық артерия ауруы психотерапиядан көп пайда табады.
1.4 Жүректің ишемиялық ауруы бар науқастарға мейіргерлік көмек көрсетуді ұйымдастыру,жетілдіру
Жүрек-қан тамыры жүйесі бұзылған науқас күтімінің негізгі міндеті - жүрек жұмысын жеңілдету. Бұл кезде дене тыныштығының маңызы зор. Жүрек қызыметінің жеткіліксіздігі жеңіл дәрежеде жүрек қызыметін қалпына кетіру үшін төсек тартып жату режимін қатаң сақтау жетіп жатыр. Сондықтан мейіргер науқастың төсектен тұрып кетпеуін қадағалауы тиіс. Барлық физиологиялық жайлар палатада істеліп, дәрет ыдысы мен уткалар төсекке беріледі. Науқасты жуындырады,шашын тарайды, жеке басының гигиенасы бойынша барлық шаралар орындалады.
Жүрек аурумен науқастанған ауруларды күту көп жағдайларды білуді қажет етеді.Мысалы : миокард инфарктісіне шалдыққан, артериялық қысым көтеріліп,кризге ұшыраған немесе жүрек клапанының тесігі тарылудан стеноз жүрек ауруларына тап болған науқастарды күту, оларды емдеу өте біліктілікті, ұстамдылықты, шыдамдылықты талап етеді. Жүрек ауруына ұшыраған науқастар көбінесе ауруханада емделеді, онын үстіне миокард инфарктісін ұшыраған науқастар дәрігердін нұскау бойынша төсекте жатады. Мұндай науқасты күту мен қызмет көрсетуге: оны жаткан орында дәретке отырғызу, таңертен беті-қолын жуу,қажет болса,қолмен тамақтандыру жатады. Төсекте ұзақ жатқандықтан ауырмас үшін науқастың жамбасының астына резеңке дөңгелегін қояды, төсегінің жұмсақ болуын, қыртыстанбауын,оған тамақтын қатқан түйірлері түспеуін қадағалау қажет. Теріні өте мұқият ұстау керек, себебі науқастың ісінуі салдарынан жұқаланып, құрғай бастайды, жарылған жерлер оңай пайда болып,одан ісік сарысуы ағып, терінің кеселге ұшырауына қолайлы жағдай жасайды. Егер науқас өздігінен жуына алмаса, күнделікті таңертең және кешке оның терісін суға немесе қандай да бір дезинфекциялайтын ерітіндіге (камфора спирті, арақ, иіс су, т.б.) малынған мақтамен немесе сүлгімен сүрту қажет. Науқасты ваннаға тек дәргердін рұқсатымен түсіреді. Мейіргер науқастың ішін босатуын қадағалап әрі дәрігердің белгілеуі бойынша (іш босататын) ішектерді тазартатын клизма салуы тиіс.
Палатада және оған жақын сенекте өте тыныштық болуы керек. Науқасты тынышсызданудан, ренішті хабар, шаршататын әңгімелерден сақтау қажет. Палатаны жиі желдетіп жүру керек. Жүрегі ауыратын науқастар оттегіне зәру болғандықтан организмді қажетті мөлшерде оттегімен қамтамасыз етудің маңызы зор. Оттегіні енгізу тәсілін дәрігер белгілейді. [9,27]
Комплекті терапияда емдік тағам үлкен роль атқарады. Тағамдық рацион былайша құрылады: диурезді (несеп бөлу) сұйықты, ас тұзын және кейбір белоктар мен майларды шектей отырып (№10 мен №10а диетасы) диета белгілеу арқылы көбейту. Сондай-ақ жеңіл тамақ күндері де (алма, ірімшік, сүт, т.б.) қолданылады. Калориясы аз, белок құрамы бойынша құнарсыз диетаны тек аз уақытқа белгілейді. Тамақты шағын үлеспен күніне 5-6 рет беру керек. Соңғы тамақ ұйықтаудан 3 сағат бұрын ішілуі тиіс. Тағамдық рационға майсыз ет пен жеткілікті мөлшерде көміртегін (қант, тосап, кисель), жеміс-жидек, В және С топтарындағы витамендерді қосады. Науқастарға аптасына 1-2 рет жеңілдеткіш тағамдарды ұсынуға да болады.
Жедел кардиологиялық көмек - бұл жүрек-қан тамырлары аурулары кезіндегі жедел қан айналым бұзылыстарын диагностикалау, емдеу және алдын-алуды қамтитын шұғыл шаралар кешені.
Кейбір жағдайларда жедел кардиологиялық көмек ағзаның өмірлік маңызды функцияларын ауыстыруды қамтиды және синдромдық сипатта болады, сондықтан жедел медициналық көмек қызметкерлерінің алғашқы медициналық көмек көрсетуі өте маңызды.
Кардиологиялық көмекте алғашқы медициналық көмек көрсету уақытының жоғалуы орны толмас өкініш болуы мүмкін. Жедел кардиологиялық көмектің негізі реанимация мен қарқынды терапияны қажет ететін жағдайлардың белсенді алдын-алу болып табылады, сондықтан оны қамтамасыз ету дәстүрлі клиникалық тәсілді қажет етеді.
Жүрекке алғашқы көмек көрсету принципін анықтайтын факторлар механизмге, себепке, науқастың жағдайының ауырлығына, сондай-ақ асқыну ықтималының қаупіне байланысты болады. [10, 96]
Жедел кардиологиялық көмектің нәтижелеріне кері әсер ететін факторлар:
* Ауруханаға жатпас бұрын жедел жүрек жағдайларының дамуын тудыратын кенеттен басталуы.
* Емдеудің жедел және ұзақ мерзімді нәтижелерінің күтім жасау мерзіміне айқын тәуелділігі.
* Коронарлық артерия ауруы бар науқастардағы жедел терапиялық шаралар мамандандырылған бөлімшелерден тыс жерлерде жүргізілуі және ережеге сәйкес арнайы кардиологтар қарамауы жатады.
Ауруханаға дейінгі медициналық мекемелер алғашқы жедел кардиологиялық көмек көрсеткен кезде ауруханаға жатқызу қажеттілігін анықтай отырып, аурудың өтімділігі мен дәрежесін диагностикалау бойынша бірқатар шараларды жүзеге асырады. [11,47]
Жедел кардиологиялық көмек стандарттары - бұл типтік клиникалық жағдайларда тиісті деңгейдегі ең аз жеткілікті диагностикалық және емдеу шараларының тізімі.
Алғашқы медициналық көмек көрсету үшін әр емдеу мекемесі барлық қажеттіліктермен: медициналық, диагностикалық жабдықтармен, дәрі-дәрмектермен және жоғары білікті қызметкерлермен мамандандырылған болуы керек.
Қазіргі кезде жүрекке жедел көмек көрсетудің бес негізгі деңгейін бөліп көрсетуге болады:
1.Жедел медициналық жәрдем бригадаларының дәрігерлеріне қол жетімді көмек;
2.Ауруханалардың қабылдау бөлімдерінің дәрігерлері үшін (кезекші дәрігерлер) жоғары мүмкіндіктер.
3.Терапевтік емес амбулаториялық емханалардың дәрігерлері көрсете алатын көмек (мамандандырылған диспансерлер, консультациялар және т.б.).
4.Мамандандырылған жедел жәрдем бригадаларының дәрігерлері көрсете алатын көмек; реанимация бөлімшелеріндегі (палаталар, блоктар) дәрігерлерге алғашқы медициналық көмек көрсету мүмкіндігінен әлдеқайда жоғары.
5.Дәрігерлердің терапевтік профильдегі амбулаториялық-емханалық мекемелерде, көпсалалы емханаларда және жалпы тәжірибелік дәрігер кабинетінде көрсете алатын көмек.
Емдеуші дәрігер жасаған жеке бағдарлама шеңберінде науқасқа қол жетімді өзіндік көмек көрсетіледі.
Қорытынды: Жүректің ишемиялық ауруы - бұл ұғым біршама ұжымдық болып табылады және әртүрлі симптоматикалық типтерді, сондай-ақ әртүрлі ауырлық дәрежесіндегі түрлі клиникалық жағдайларды: жедел, созылмалы, қайтымды және қайтымсыз, сондай-ақ IHD зақымданумен аяқталатын жағдайларды қамтиды. [13,79]
Жүрекке алғашқы көмек көрсету принципін анықтайтын факторлар механизмге, себепке, науқастың жағдайының ауырлығына, сондай-ақ ықтимал асқыну қаупіне байланысты қажет.
Алғашқы медициналық көмек көрсету үшін әр емдеу мекемесі барлық қажеттіліктермен: медициналық диагностикалық жабдықтармен, мамандандырылған дәрі-дәрмектермен және жоғары білікті қызметкерлермен жабдықталуы керек.
Жүректің ишемиялық ауруының алдын-алу үшін темекі шегуден бас тарту, стресстің деңгейін төмендету, өлшенген және мезгіл-мезгіл жаттығулар жасау, калориялы тағамды қабылдауды азайту,тұз,май, холестерин қабылдауды азайту ұсынылады.
Алдын алу шараларын мұқият сақтау жүректің ишемиялық ауруының асқыну қаупін болдырмауға көмектеседі. [17,32]
Мейіргердің кардиология бөлімшесіндегі ұйымдастыру жұмысы.
Кардиология бөлімшесі: науқасқа жедел беруге керекті құралдармен, аппараттармен жабдықталу керек.
Мысалы, онда кардиомонитор, электро-кардиограф, электрлі дефибрилятор, қолдан дем алдыру аппараты электрлі дефибрилятор, қолдан дем алдыру аппараты ИВЛ, электрлі сорғыш, қан қысымын өлшейтін аппарат болуы тиіс.
Дәрі-дәрімектер де жеткілікті болуы керек. Мысалы: строфантин, коргликон, қан тамырларынын тесігін кенейтетін дәрілер, зәр айдайтын дәрілер, жүректін соғу ырғағы бұзылғанда колданылатын дәрілер, кан тамырлар тесігін тарылтатын канның ұюуына карсы қолданылатын дәрілер, жүрек шаншыған кезде қолданылатын дәрілер болуы қажет.
Қан қысымын өлшеу
Мақсаты: қан қысымының көрсеткіштерін анықтау және зерттеу нәтижесін бағалау; жүрек қан-тамырлар жүйелерінің функционалды ерекшеліктерін анықтау.
Қолдану көрсеткіштері: науқастың жағдайын бағалау.
Мүмкін болатын асқынулар: қолдағы артерияны ұзақ қысқаннан ауру сезімі болады
Әзірле: тонометрді, қаламсапты, қызу парағын.
Іс-әрекет алгоритмі:
Науқасқа манипуляцияның мақсатын түсіндіріңіз, алдымен осындай емшара жүргізілгенін анықтаңыз, қандай нәтижелер болғанын науқас білеме, өзін қалай жүргізу керек, қандай сезім болу керек.
Науқасқа ыңғайлы қалып беріңіз, отыру немесе жату салмақты босансыған қалыпта, науқастың қолы жазылған қалыпта жатады (алақанмен жоғары) аппаратпен бір деңгейде. Артериальды қысымды әдетте 1-2 рет арасына 2-4 минут салып өлшейді.
Тонометрдің манжетасын науқастың жалаңаштанған иығына, шынтақтың иілген жерінен 2-3 см жоғары жүрек деңгейінде, оның арасына 1 саусақ өтетіндей қылып қондырады: манжетаны иыққа ілмек көмегімен (ілмек, жабысқыш лента) жұмсақ ұлпаны қыспай бекітіңіз.
Манометрді манжетамен бекітіңіз, оны манжетаға бекітіп, тілдің қалпын (сынап бағанасы) шкаланың нөл белгісімен турасын тексертіңіз.
Шынтақ шұңқыры аймағындағы шынтақ артериясынан тамыр соғуды анықтаңыз, фонендоскопты осы жерге қондырыңыз (фонендоскоптың басының қысуы сабырлы болуы керек, онда мәліметі басқаша көрсетіледі).
-Алмұрт тәрізді баллоншадағы вентилді жауып, манжетаға баллоншамен ауаны толтырыңыз. Шынтақ артериясындағы пульсация жоқ болып кеткенше және манометр қалыптан жоғары (немесе осы пациентте) 20-30 мм сынап бағанасын көрсеткенше.
-Вентильді ашыңыз және ақырын манжетадан ауаны жаймен босатып қоя беріңіз. Бағананың немесе тілдің жылдамдығының түсірілуін қараңыз, көрсеткіштер жылдамдығы 2 мм сынап бағанасынан өзгеріп отырады. Бір мезгілде көңіл қойып артериядағы дыбысты тындаңыз және манометрдің көрсеткішін қадағалаңыз.
-Бірінші дыбыс пайда болған мезгілде манометрдің көрсеткішін белгілеңіз (жүрек жиырылған мезгілдегі артериальды қысымның көлемі) - систальдық қан қысымы және дыбыс жойылған мезгілде (жүректің босаңсыту мезгілдегі артериальды қысым) - диастольдық қан қысымы; манжетадан толығымен ауаны шығарыңыз.
Науқастың қолынан тонометрдің манжетасын шешіңіз.
Мәліметті сандық жазу түрінде бақылау парағына және бөлшек түрінде қызу парағына жазыңыз (алымы - систольдық қысым, бөлімі - диостольдық қысым).
1. Емшараны қайталап, алынған мәліметті салыстырыңыз.
Фонендоскоптын басын 2 рет 70% спиртпен зарарсыздандырыңыз.
Науқасқа өлшеген қан қысымының нәтижесін хабарлаңыз.
Жүрек-тамыр жүйесінің қызметі бұзылғанда жедел медициналық жәрдем көрсету.
Ентігу.
Мақсаттары: Қысқа мерзімді - науқастың тыныс алу жақсаруын аптаның соңында белгілейді. Ұзақ мерзімді - шығарар кезде тынышсыздығы жойылады.
Әзірле: Тонометр, секундомер, оттегі жастығы немесе қалталы ингалятор, дәкелер, дәрілік препараттар, шприщтар, мақта шариктері, дез ерітінділер.
Іс-әрекет алгоритмі:
1. Қолды әзірлеңіз, дәрігерді шақыртыңыз;
2. Тыныс алуына кедергі болатын киімдерді босатыңыз;
3. Науқастың басын жоғары қалыпта қойыңыз;
4. Бөлмені күніне 3 рет желдетуді қамтамасыз етіңіз;
5. Әр 2 сағат сайын науқастың тыныс алу жағдайын (жиілігі, ырғағы, тереңділігі) , жөтелдің болуын, тері жамылғыларының түсін бағалаңыз, АҚҚ өлшеңіз;
6. Дәрігердің белгілеуіне сәйкес ылғалдандырылған оттегі ингаляциясын жүргізуді қамтамасыз етіңіз;
7. Дәрілік препараттарды дәрігер тағайындауымен қабылдауды бақылаңыз;
8. Науқасқа тыныс алуды жеңілдету тәсілдерін үйретеңіз ( төсектегі қалпын, оттегі жастығын қолдануды);
9. Науқасқа тірек, жеңілдік беретін тәртібін, оның физикалық белсенділігі туралы туған-туысқандарымен кеңес жүргізіңіз.
10. Қолданылған заттарды дезинфекциялаңыз;
11. Қолды әзірлеңіз.
Ескерту:
Артериальды қысымды екі қолдан өлшейді, алынған сандарды салыстырады.
Артериальды қысымды науқастың өзі өлшейді. Науқасқа қан қысымын өлшеу ережесін және алынған мәліметке талдауды жүргізуге үйретіңіз.
* Қалыптағы АҚ 12080 мм с.б. 13085 мм с.б.
* Артериальды гипертензия (гипертония) қан қысымы жоғары АҚ 14090 мм с.б.
* Артериальды гипотензия (гипотония) қан қысымы төмен АҚ 9060 мм с.б.
Макатэктомия болған жағынан,егер қол сал тартқан не инсульттан кейін әлсіз болса, сол сияқты осы жақтан көк тамырлық инфузия орындалған болса артериальды қан қысымын осы жақтан өлшенбеуі керек.
ТАРАУ II. Жүректің ишемиялық ауруының алдын алу шаралары
Жүректің жедел ауруларын белсенді алдын-алудың негізінде жүрек жағдайларының 3 бағыты бар:
1. Жүрек-қан тамырлары ауруларының алғашқы алдын-алу;
2. Қолданыстағы жүрек-қан тамырлары ауруларының қайталама профилактикасы;
3. Жүрек-қан тамырлары аурулары шиеленіскен жағдайда жедел алдын алу
Жүрек-қан тамырлары ауруларының алғашқы профилактикасы ең тиімді кардиологиялық бағыт болып табылады және салауатты өмір салтын және қауіп факторларымен қарқынды күресті қамтиды. [18.86]
Алғашқы профилактика жүрек-қан тамырлары ауруларымен күресуде және алдын-алуда негізгі болып табылады, бірақ кейде науқастар ғана емес, сонымен қатар дәрігерлер оның өмірі, денсаулығы мен әл-ауқаты үшін маңыздылығын толық түсінбейді, алайда кез келген жағдайда одан бас тартуға жол берілмейді.
Жүректің қайталама профилактикасының негізіне жүрек-қан тамырлары ауруларын (атап айтқанда, жүректің ишемиялық ауруы) уақтылы анықтау және емдеу кіреді. Алайда, елімізде, орташа статистикалық мәліметтерге сәйкес, халықтың 12% -ы ғана тиімді терапия алады.
Жүрек профилактикасының қарастырылған бағыттарының соңғысы жедел жүрек профилактикасы болып табылады, бұл жедел жүрек-қан тамырлары ауруларының алдын алу және алдын-алу бойынша шұғыл шаралар жиынтығын білдіреді.Бұл профилактикалық мүмкіндікті адекватты бағалау да қанағаттанарлықсыз болып қалады, өйткені жедел миокард инфарктісінде қарыншалық фибрилляцияның алдын алу мысалын қарастыра отырып, оны емдеуде лидокаин қолданылады деп айтуға болады.Алайда, кейбір жағдайларда лидокаин іс жүзінде профилактикалық жолмен қолданылмайды, басқаларында барлық науқастарға дифференциалданбаған түрде тағайындалады, үшіншіден, дәрі-дәрмектердің инъекциясы арасындағы дозалар мен интервалдардың жеткіліксіздігі қолданылады деп айту керек.
Жүректің жедел жағдайларын болдырмау үшін қол жетімді мүмкіндіктердің жоқтығын ескере отырып, жақында олардың тиімділігі мен қауіпсіздігін қайта бағалау жүргізіліп, жаңа профилактикалық шаралар әзірленіп жатқанын атап өткен жөн. [21,106]
Айта кету керек, негізінен жүрек-қан тамырлары аурулары (оның ішінде жүректің ишемиялық ауруы) жүйке-психиатриялық бұзылулар мен шамадан тыс жүктеме нәтижесінде көрінеді, егер сіз оларды стресстік жағдайларға жол бермей, байсалды және өлшенген өмір салтын ұстанбайтын болсаңыз, онда бұл қуатты профилактикалық шара болады.
Нейропсихиатриялық бұзылулардың, сәйкесінше жүрек-қан тамырлары ауруларының алдын алу үшін келесі шараларды қабылдауға болады: қорлықты кешіруді үйреніңіз, жанашырлық танытыңыз, шамадан тыс қанық эмоционалды күйлерден аулақ болыңыз, жақсы фильмдерді көріп, жақындарыңызға ғана емес, өзіңізге де жылы сөздер айтыңыз, кітап оқу, кез-келген шығармашылық өмірдің көрінісі, белсенді және қуанышты жақын өмір. Бұл әдістер медициналық араласуды қажет етпейді, сондықтан оларды кез-келген адам ескере алады.
Профилактикалық агент негізінде сіз белсенді және салауатты өмір салтын жүргізе аласыз: жиі жүріңіз, жүгіріңіз, мезгіл-мезгіл жаттығулар жасаңыз, серуендеуге, жүзуге және спортпен айналысыңыз.
Алдын алу шараларының бірі қатаю болуы мүмкін: контрастты душ, ваннаға немесе саунаға бару, салқын сумен жуу немесе жалаң аяқ қармен жүру.
Жоғарыда аталған барлық алдын алу әдістері қан тамырларының қабырғаларын нығайтады, сол арқылы көптеген ауыр жүрек ауруларының алдын алады. Демалыс қалыпқа келтіріліп, ұйқының ұзақтығы күніне 8-10 сағаттан аспауы керек. [24,109]
Тамақты елемеуге болмайды. Майлы,тұзды, ащы тағамдарды мезгіл-мезгіл қабылдау семіздікке әсер етіп қана қоймайды,сонымен бірге қан айналымын бұзады және қан тамырларының қабырғаларын бұзады. Тұзды тағамды көп қабылдаған кезде бүйректен сұйықтық шығарумен байланысты бұзылулар пайда болады,осылайша жүрек пен қан тамырларына қосымша жүктеме пайда болады.
III тарау Шымкент қаласындағы №3 қалалық емханасындағы жүректің ишемиялық ауруларына шалдыққан науқастарға байланысты статистикалық зерттеулер
ДДҰ мәліметі бойынша (2012ж) ЖИА-нан дүние жүзі бойынша жыл сайын 7 миллионнан астам адам көз жұмады. Ғалымдардың айтуы бойынша бұл 2020 жылы бұл көрсеткіш екі есе өскен екен. Жүректің ишемиялық ауруының кездесу жиілігі 40 пен 70 жас аралығында жоғарылайды.ДДҰ статистикалық мәліметінде дүние жүзінің өлім көрсеткіштері бойынша ЖИА бірінші орында(2012ж) [54,109]
ҚР-ның кардиология және ішкі аурулар ғылыми зерттеу институтының мәліметі бойынша елімізде жүре қан - тамыр ауруларынан өлім көрсеткіші 100000 адамға шаққанда 500- 600-ге жеткен. Республикамызда жүре қан-тамыр ауруынан зардап шегетін екі миллионға жуық адам тіркелген. Бұл еліміздің экономикалық белсенді халқаның 12 пайызын құрайды.
Осындай көрсеткішпен кездесетін ЖИА - коронарлық артериялардың атеросклерозынан, тромбозынан, миокардтың оттегіге қажеттілігінің артуынан дамитын жүректің жедел немесе созылмалы ауруы.Жүректің ишемиялық ауруының негізінде коронарлы артериялардың атеросклероздық зақымдануы, миокардқа қан келуінің төмендеуімен сипатталады . Физикалық және эмоциональды күштемелерге жауап ретінде пайда болатын, өткінші ұстама тәрізді ауру сезімімен сипатталатын күштемелі стенокардия аурудың абсолютті белгісі болып табылады. [48,10] Ангинозды ұстама кезінде тамыр соғысының жиілеуі , артериальды қан қысымының жоғарылауы мүмкін. Коронарлы қан тамырлардың спонтанды, прогрессирлеуші түрде зақымдануында ауру сезімі тыныштық жағдайда да дамиды, жиі ұстама түрінде.Ишемиялық аурудың бір асқынуы елеулі ырғақ бұзылыстары және қанайналымның жеткіліксіздігінен тыс жүретін асқынбаған инфаркт миокарды болып табылады. Келесі асқынуы, инфарктан кейінгі кардиосклерозға аритмия, жүрек жеткіліксіздігі тән. [51,9]
Гомеопатия - көп мөлшерде сау адамда аурудың көріністерін шақыратын дәрілік затты, өте аз мөлшерде қолдану арқылы ауруды емдеу әдісі. Қазіргі кезде комбинирленген гомеопатия және гомотоксикологои әдістері кеңінен таралған.
Фармакопунктура -- бұл емдеудің жас әдісі. Бұл әдісті XX ғасырдың ортасында француз дәрігері Мишел Писторнегізін салған. Осы емшараның көптеген оң нәтижесінде, әлемге жылдам таралды. Фармакопунктураның инешаншудан айырмашылығы, онда дәрілік заттарды қолданады.Ережеге сай, емдеуге гомеопатиялық дәрілік заттар қолданылады. Бұл әдістің мәні акупунктура нүктелеріне ине көмегімен аз мөлшерде ( 0,5мл-ге дейін) дәрілік затты енгізуге негізделген. Дәрілік затты таңдау науқастың жеке жағдайына аурудың сипатына байланысты таңдалады. Емшара арнайы жіңішке микроине көмегімен жүргізіледі және ауру сезімі байқалмайды. [60,25]
3.1 Тәжірибелік зерттеулер
Зерттеуге Шымкент қаласындағы № 3 қалалық ауруханасындағы жүректің ишемиялық ауруларына шалдыққан 60 пен 78 жас аралығындағы (орташа 69 +- 9) науқас (3 әйел, 5 ер адам) өз алынды. Науқастарды 2 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz