Психикалық дамуы тежелген төменгі сынып оқушыларының үрдісін ұйымдастыру

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы білім және ғылымминистрлігі
Ш.Есенов атындағы Каспий мемлекеттік Технологиялар

инжиниринг университеті

Педагогика факультеті
Педагогикалық технологиялар кафедрасы

Курстық жұмыс

Пәні: Инклюзивті білім беру
Мамандығы: 5В011700-Қазақ тілі мен әдебиеті

Орындаған: Асан Сымбат Еркінқызы,
2-курс студенті
оқу формасы: күндізгі

Жетекші: Ерубаева А.Р., аға оқытушы
_____________________

Курстық жұмысты
қорғау уақыты ___ ___ 2020 ж.

Бағасы _____________

Ақтау, 2020

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Ш.ЕСЕНОВ атындағы КАСПИЙ МЕМЛЕКЕТТІК ТЕХНОЛОГИЯЛАР ИНЖИНИРИНГ УНИВЕРСИТЕТІ

Педагогика факультеті
Педагогикалық технологиялар кафедрасы
Пәні: Инклюзивті білім беру
Мамандығы: 5В011700 - Қазақ тілі мен әдебиеті
ТАПСЫРМА
Курстық жұмысты орындауға арналған
Студент: Асан Сымбат Еркінқызы
Тақырыбы: Психикалық дамуы тежелген төменгі сынып оқушыларының үрдісін ұйымдастыру
Тапсырманы орындауға (зерттеуге) қатысты негізгі сұрақтар:
1) Психикалық дамуы тежелген балалардың қоршаған орта туралы белгілі бір деңгейдегі білім қорын қалай қалыптастырамыз?
2) Психикалық дамуы тежелген төменгі сынып оқушыларының оқыту үрдісін ақпараттандыру қалай жүзеге асырылады?
3) Психикалық дамуы тежелген төменгі сынып оқушыларына жүргізілетін дамыту жұмыстарының түрлері?
Негізгі әдебиеттер:
1.Кушербаев А. Психикалық дамуы тежелген балалармен жүргізілетін түзете дамыту жұмыстарының ерекшеліктері Дефектология. 2011. №3. 17 б.
2.Астапов В.М., Лебединская О.И., Шапиро Б.Ю. Теоретико-методологические аспекты подготовки специалистов со- циально-педагогической сферы для работы с детьми, имеющими отклонения в развитии. -- М., 2005. -- 256 с.
3.Кальпебаева Г. Психикалық дамуы тежелген балаларды ақыл-есі төмен балалардан ажырату. Дефектология. 2010. №4. 15 б.
4.Специальная психология Под ред. В.И.Лубовского. -- М.: Академия, 2005. -- 47 с.
5. Мазанова Е.В. Логопедия. - Москва, 2004.
Курстық жұмыстың көлемі: ___ бет.
Курстық жұмысты тапсыру мерзімі ___ ___ 2020 ж. дейін
Курстық жұмыс жетекшісі ________ Ерубаева А.Р. ___ ___ 2020 ж.

Мазмұны

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4-6
1.Психикалық дамуы тежелген төменгі сынып оқушыларды оқыту және тәрбиелеу ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6-9
1.1.Психикалық дамуы тежелген төменгі сынып оқушыларын қоршаған орта туралы белгілі бір деңгейдегі білім қорын
қалыптастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6-9
1.2.Психикалық дамуы тежелген төменгі сынып оқушыларын оқытудың ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9-16
2.ПСИХИКАЛЫҚ ДАМУЫ ТЕЖЕЛГЕН БАЛАЛАРДЫҢ ОҚЫТУ ҮРДІСІН АҚПАРАТТАНДЫРУ ЖҮЙЕСІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ..16-20
2.1.Психикалық дамуы тежелген төменгі сынып оқушыларын даму ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...16-20
2.2.Психикалық дамуы тежелген төменгі сынып оқушыларын жалпылама пәндерде оқыту үдерісін қалыптастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20-24
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24-25
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...26

КIРICПE

Курcтық жұмыc өзeктiлiгi: Бүгінгі таңда мектеп жаңа қоғамның мектебі, болашақтың мектебі, баланың жеке басының, даралықтың, бәсекеге қабілеттіліктің, елдің болашағының дамуына ықпал ететін саналы халықтық мәдениетке бағытталған мектеп болуы керек.
Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында: Білім беру жүйесінің негізгі міндеттері: білім беру бағдарламаларын әзірлеу үшін жағдай жасау және жеке тұлғаның шығармашылық, рухани және физикалық қабілеттерін дамыту, берік білім қалыптастыру. салауатты өмір салтының негіздері . айтылды. Осыған байланысты қоғамда оқушының жеке басының үйлесімді дамуына бағытталған ең жақсы міндеттер тұр.
Курcтық жұмыc мaқcaты: Ең бастысы, елдің болашақ азаматын жан-жақты білім беру арқылы дамыту. Орта мектептегі үлгерімі төмен балалар тобында психикалық дамуы тежелген балаларды азайту.
Курcтық жұмыc мiндeттeрi: 1. Ақыл-есінің дамуы тежелуі - бұл баланың интеллектуалды қабілеттерінің жасына сәйкес келмеуі. Сондықтан баланың психикалық дамуы тежелуінің әртүрлі себептерін тоқтату;
2. Ақыл-ес дамуының негізгі бұзылыстары - интеллектуалдық деңгейдің, таным процестерінің, логикалық есте сақтаудың, ойлаудың, кеңістіктің масштабының төмендеуі;
3. Бұл балалар құрдастарына қарағанда кешірек жүреді және кеш сөйлейді (олар барлық жағынан кеш болады). Мұндай жағдайлардың алдын алу;
4. Мұндай балалар төмен салмақпен, қысқа бойлықпен, сөйлеу қабілетсіздігімен, әлсіздікпен, шаршаумен, ауырсынумен, дамымаған ойлауымен, тез ойлана білумен сипатталады. Осы мәселе бойынша мұқият жұмыс жасаңыз
Курcтық жұмыcтың зeрттeу бoлжaмы: Психикалық дамуы тежелген балалар, жалпы алғанда, оқу бағдарламасын меңгеру қиын болған студенттер тобының мүшелері. Мұндай балалар білімі мен дағдыларына, жеке қол жетімділігі мен мінез-құлқына байланысты мектепті бастауға дайын емес.
Негізінен, олардың оқуда қиындықтары көп: олар үшін мектепте қалыптасқан тәртіп ережелерін сақтау өте қиын. Оқу кезіндегі қиындықтар олардың жүйке жүйесінің әлсіреуімен күшейеді - жүйкелері тозады, нәтижесінде тез шаршайды, жұмысқа қабілеттілігін жоғалтады, бастаған жұмысын аяқтамайды, ынта жоқ.
Бұл балалардың оқу үлгерімінің ерекшеліктеріне келетін болсақ, бұл балалардың оқуға қабілетсіздігі 1-сыныптан басталады, бірақ көптеген сарапшылар байқамауы мүмкін. Сіз өзіңіздің бизнесіңізді білсеңіз ғана.
Бірақ айқын белгілер 2-3 сыныптарда белгілі болады.
Курcтық жұмыcтың көлемі: Қарқынды дамып келе жатқан заманауи тренд көптеген елдерде бәсекелес. Сол сияқты біздің елде де бәсекелестік күшейіп келеді. Білім беру реформасы - бұл Қазақстанның нақты бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етудің маңызды құралдарының бірі, - деді Президент
Ақыл-ойдың дамуы уақытша болуы мүмкін. Сондай-ақ балалар мен ересектердің конституциялық ақымақтық деп аталатын зияткерлік мүгедектіктің туа біткен жеңіл түрлері бар.
Елеулі өзгергіштікке қарамастан, ПДТ бар балалар олигофренияны, педагогикалық немқұрайдылықты шектеуге мүмкіндік беретін көрші белгілермен сипатталады.
ПДТ бар балаларда жеке анализаторлардың бұзылыстары, сондай-ақ деменция болмайды, алайда полиморфты-клиникалық белгілері - жетілмеген мінез-құлықтың күрделі формасы, жалпы мектепте тікелей бағытталған әрекеттің тез нашарлауы түріндегі функционалдық бұзылулардың болуы .

1.Психикалық дамуы тежелген төменгі сынып оқушыларды оқыту және тәрбиелеу
1.1.Психикалық дамуы тежелген төменгі сынып оқушыларын қоршаған орта туралы белгілі бір деңгейдегі білім қорын қалыптастыру

Салыстыру кезінде жалпы білім беретін оқу орындарындағы оқушыларды зерттеу және ұжымдастыру кезінде ғалымдар үлгерімі төмен оқушылардың 50% -ы келесі бес басымдықтың бәрінен артта екенін анықтады. Берілген ақпарат негізінде бұл балалардың ПДТ бар балалар тобына жататындығы анықталды. Мектептегі оқу процесінде сәтсіздік проблемасы негізінен бастауыш сыныптарда анықталатындықтан, түзету және дамыту жұмыстарының көп бөлігі осы кезеңде жоспарланып, басталады.
Сонымен қатар, төменгі сыныптардағы оқушыларды жүйелі білім алуға ақыл-ой қабілеттерін дамыту міндеті жүктелген.
:: Ақыл-ой дамуы тежелген студенттер қоршаған орта, базалық білім туралы белгілі бір деңгейге ие болуы керек;
:: ақыл-ой дамуы тежелген төменгі сынып оқушыларының ойлау қабілеттерін игеру;
:: Ақыл-есі төмен төменгі сыныптардың сөйлеу тілі белгілі бір деңгейде (фонетикалық мәліметтер, лексика, грамматика, сөйлеу деңгейі) дамуы керек;
Ақыл-есі кем оқушылардың танымдық белсенділігі;
:: Ақыл-ой дамуы тежелген студенттер өздерінің іс-әрекеттері мен іс-әрекеттерін реттей алуы керек.
Жеке тұлғалардың қажеттіліктері мен тілектеріне сәйкес, ақыл-ой дамуы тежелген, төмен үлгерімді оқушылар ойлау қабілетін дамытып, алған білімдерін жаңа жағдайларда қолдана білуі керек.
Заманауи зерттеулер психикалық дамуы тежеу проблемасы, әсіресе төменгі сыныптарда, бүкіл әлемдегі психологтар мен тәрбиешілер үшін ең өзекті және өзекті мәселелердің бірі болып табылатындығын нақты көрсетті. [1]
Ақыл-ой дамуы тежелген төмен оқушыларды психикалық аурулары ғана емес, сонымен қатар олардың дене мүшелері мен тілдері дамымаған деп қарастырмау керек.
Мысалы, біз ақыл-ойы төмен төменгі сынып оқушыларында тіл кемістігін байқаймыз.
Алайда, бұл жағдай түрлі сөйлеу патологиясымен байланысты емес, яғни кез-келген сөйлеудің бұзылуы, ол психикалық ауытқулары жоқ, ақыл-есі кем балалар мен төменгі сынып оқушыларында көрінеді. Алайда, ақыл-ойы төмен төменгі топтар тобында да сөйлеудің фонетикалық және фонемалық дамымауы жағдайлары жиі кездеседі, сондықтан біз шара қолдануымыз керек.
Түзету білімінің төменгі сыныптарындағы психикалық дамуы тежелген оқушылар Қазақстан Республикасының Мемлекеттік жалпыға міндетті білім стандартына сәйкес білім алатындығын бәріміз білеміз. Біз кейбір жағдайларда ақыл-ойы дамымаған кейбір оқушылардың жүйелі сөйлеу бұзылыстары болатынын білеміз, бұл олардың тақырыпты игеруіне кедергі келтіреді.
Сондықтан бұл студенттерді оқытудағы түзету міндеттерінің бірі - ауызекі сөйлеу тілін жан-жақты дамыту.
Ақыл-ойы төмен төменгі сыныптардың тілін дамыту - бүгінгі таңда білім берудегі маңызды мәселелердің бірі. Бастауыш мектеп бағдарламасында төменгі сынып оқушыларына жас ерекшеліктеріне сай тапсырмалар мен жаттығулар қарастырылған, сондықтан тіл дамыту дегеніміз - мәтіндерді оқу, әңгімелеу, сұрақтарға жауап беру, эссе мен эссе жазуды қамтитын процесс.
Мамандарды түзету процесінде нұсқаулардың дұрыс және жоғары деңгейде ұйымдастырылуына байланысты ақыл-есі кем балалар өз жасындағы балалардың даму деңгейіне көтерілуі мүмкін. Оқу мекемесіндегі ПДТ балалары нәтижеге жету үшін үнемі назардан тыс қалмауы керек. Егер психолог, сынып жетекшісі, ата-аналар тығыз байланыста болса, баламен жұмыс нәтижелі болады, яғни баланың өзіне деген сенімін арттыру арқылы түзету жұмыстарын жүргізген дұрыс.
ПДТ баламен үнемі ұйымдастырылуы керек. Дидактикалық материалды, қазақ тіліндегі оқулықтардың жеткілікті түрде қолданылуы, көрнекі құралдардың эстетикалық және педагогикалық талаптарға сәйкес келуі, ойын құралдарының әртүрлілігі, ауызша емес техникалық құралдарды дұрыс қолдану - бұл баланың сөйлеу дағдыларын меңгеру шарттарының бірі. .
Танымдық және сөйлеу белсенділігінің дамуына әкелетін әдістердің бірі - ойын. Ойын баланың қарым-қатынасқа, сезімдерге, ойлар мен эмоцияларға деген қажеттіліктерін білдіруді қамтиды. Ойынды дұрыс ұйымдастыру арқылы баланың сөздік қоры дамиды, ол басқа балалармен қарым-қатынаста өзін жайлы сезінеді және қоршаған орта туралы білімін кеңейтеді. Ойын барысында қолданылатын сөздер баланың күнделікті өмірде қолданатын сөздік қорына енеді. [2]
Бала белгілі бір әлеуметтік ортада өседі, айналасындағы заттар мен құбылыстар туралы біледі, олармен тікелей байланыста болады, табиғи қасиеттерін дамытады, ақыл-ой сезімдерін танымдық белсенділікпен байланыстырады.
Сезімнің бұл түрі балалардың білімін, дүниетанымын, көзқарасын қалыптастырады. Баланың шындықты білуді таңдауы, ең алдымен, баланы барлық нәрсенің, құбылыстың, оқиғаның мән-жайын толық түсінуге, оларды тереңірек түсінуге, іздену әрекетіне жетелейтін таңдаудан басталады.
Ақыл-ой дамуы тежелген балаларды оқытудың негізгі әдісі - интеграция. Қазіргі уақытта интеграция басты назарда. Бірлескен білім беру арқылы баланың дамуының бір ерекшелігі жалпы білім беру стандартының қалыпты жағдайға жақын болуымен сипатталады.
Интеграция әдісі - білімді түзету және дамыту заңы.
Тұжырымдама бойынша біріктірілген оқыту келесі принциптерге негізделеді:
- ерте дамудың бұзылуын түзету, дамуында ауытқулары бар балалардың бірнеше функцияларын қалпына келтіру мүмкіндігі;
- түзету көмегі бірге оқитын әр балаға міндетті;
- аралас оқыту негізінде балаларды таңдау. Терең психоэмоционалды дамуы бар балалар қалыпты балалар қатарында тәрбиеленбейді. [3]
Қазіргі қазақстандық қоғамдағы тұлғаға деген қызығушылықтың өсуі бізге балалардың құқықтары мәселелерін шешуге, мүмкіндігі шектеулі балаларға әлеуметтік, психологиялық, медициналық және педагогикалық көмек көрсетуге және оқуға байланысты жаңа мәселелерді белсенді түрде қарауға мүмкіндік береді.
2002 жылдың 11 шілдесінде Қазақстан Республикасының 3343-II Мүгедек балаларға әлеуметтік, медициналық-педагогикалық түзету көмегі туралы Заңының қабылдануына байланысты әкімдікте мүгедек балаларға әлеуметтік көмек орталықтары ашылды. еңбек және әлеуметтік қорғау бөлімдері.
Жетілмеген оқушыларды дұрыс диагностикалау, оларды табысты және нәтижелі оқуға мүмкіндік беретін арнайы сыныптар мен топтарға орналастыру, болашақта әлеуметтік ортаға бейімделу - бүгінгі күннің маңызды әлеуметтік-педагогикалық мәселесі.
Мектеп жасындағы ақыл-есі кем балалардың дамуы негізінен осы балалар үшін жасалған оқу бағдарламасы арқылы жүзеге асырылады.
Оқу бағдарламасында балалардың танымдық белсенділіктерін дамыту, қоршаған ортамен танысу және әртүрлі құбылыстар мен олардың өзгеру себептерін анықтау, тіл дамыту, жұмысқа орналасу, әртүрлі пәндерді арнайы дидактикалық әдістермен меңгеру қарастырылған.
Түзету білім беру сыныптарындағы психикалық дамуы тежелген студенттер Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім стандартына сәйкес білім алады.
Ақыл-ой дамуы тежелген кейбір балалардың жүйелі сөйлеу бұзылыстары бар, бұл олардың тақырыпты игеруіне кедергі келтіреді. Бұл оқушыларды оқытудағы түзету міндеттерінің бірі - ауызекі сөйлеу тілін жан-жақты дамыту.
Оқушылардың тілін дамыту - қазіргі кездегі білім берудің басты мәселесі. Бастауыш мектеп бағдарламасында балаларға жасына сәйкес тапсырмалар мен жаттығулар кіреді. Сол сияқты тіл дамыту мәтіндерді оқу, әңгімелеу, сұрақтарға жауап беру және рефераттар мен рефераттар жазу арқылы жүзеге асырылады.
Ақыл-ой дамуы тежелген студенттерді оқытуда тіл дамыту жұмысы келесі бағыттар бойынша ұйымдастырылған.
Сабақты түсіндіру барысында психикалық дамуы тежелген баламен тиімді қарым-қатынас жасау және тыңдаушыны қызықтыру.
Баланың тіл дамыту үшін қажет әдісін қолданыңыз.
Мәтінмен, жаттығулармен таныстыру, қазақ халқының фольклорымен таныстыру.
Нақыл сөздер, мысалдар, өлеңдер, қызықты әңгімелер, тіл дамытудағы сөйлеулер.
Сөздік жұмыс, жаңа сөздерді оқып, оларды іс жүзінде қолдану.
Баланы әдеби тілде сөйлеуге және жазуға үйрету. Оқушылардың тілін дамыту маңызды мәселелердің бірі болып табылады. Тілді дамытудың тиімді құралдарының бірі - жұмбақ айту және шешімін табу. Баланың тілін дамытатын орта.
Атап айтқанда, оның айналасындағы түрлі оқиғалар, оның отбасы, оқыған кітаптары, көрген фильмдері ақыл-ойы дамымаған баланың ойлау қабілеттерін дамытады, ол қорытынды шығаруға үйренеді. Ертегілер тіл дамытуда маңызды рөл атқарады.
Ертегілерді оқу немесе тыңдау, мазмұнын қайталау, сөздік қорын кеңейту, қарым-қатынас тілін дамытып, қиялға мүмкіндік туғызады. Ақыл-есі кем баланың тілін дамыту мен үйрету жолдары бар.
Тіл дамытудың қандай формасы болмасын, бәрі баланың тілін, жазу және тіл мәдениетін дамытуға бағытталған.
Сөйлеу терапиясы сабақтарында фольклорды ақыл-есі кем оқушылардың сөздік қорын дамыту барысында қолдану олардың ауызекі сөйлеу тілі мен тұлғалық дамуына жағымды әсер етеді.
Егер біз стандартты оқу бағдарламасына сәйкес келетін негізгі лексикалық тақырыптар бойынша фольклор үлгілерін сұрыптап, қолдана алсақ, онда сабақтарымызды басқа тілден аудармастан немесе материал жоқ деген себепсіз тиімді өткізе аламыз.
Психикалық дамуы тежелген оқушылардың танымдық процестерін, жас ерекшеліктерін, сөйлеу деңгейін ескере отырып, фольклорды қолдануға болады: мақал-мәтелдер, жұмбақтар, жұмбақтар, ертегілер, аңыздар, риторика.
Ертегілер - ақыл-ой дамуы тежелген оқушылардың сөздік қорын дамытуда фольклордың маңызды үлгілерінің бірі.
Ертегілердің бай қиялдары ақыл-ой дамуы тежелген оқушылардың ой-өрісін оятады, өмірдің сан алуан құпияларын ашады, сана мен ақыл-ой белсенділігінің дамуына, ерте қалыптасуына, осы негізде сөйлеудің дамуына ықпал етеді. Бұл әңгімені ақыл-ойы дамымаған студенттер жақсы көреді, өйткені ол ғасырлар бойы айтылып, ұрпақтан-ұрпаққа беріліп, халықтың дана және дана идеялары жиналып, көркем әрі жеңіл тілде ұсынылған.
Психикалық дамуы тежелген балалар осындай ерекшеліктері балалардың талғамдарын күшейтеді, сөйлеу, қарым-қатынас мәдениетін дамытады, оларды жүйелі түрде айтуға үйретеді. Психикалық дамуы тежелген студенттерге фольклор үлгілерін қолдануда келесі негізгі шарттарды ескеру қажет
- осы фольклор үлгілерін қолдануда оқушылардың жас ерекшеліктерін ескеру қажет;
- ақаулықтың түрі мен көлемін ескеру қажет;
- балалардың мүдделері де ескерілуі керек;
Жоғарыда аталған әдістерді қолдану ақыл-есі кем студенттердің сөйлеу тілін дамытып қана қоймайды, сонымен бірге олардың танымдық процестерін, басқалармен қарым-қатынасын дамытуға, студенттерге тыныштықты, бірлікті, бір сөзбен айтқанда адами қасиеттерді оятуға ықпал етеді.
Нақыл сөздер сөйлеуді, ойлауды, көзқарасты дамытуда, ақыл-есі кем оқушыларды тәрбиелеуде ерекше рөл атқарады.
Нақыл сөздер балаларға терең ойлауға, бейнелі сөйлеуге, сөздік қорын дамытуға көмектеседі. Жалпы, мақал-мәтелдерді ақыл-есі кем оқушылар тобының сөйлеу тілін дамыту үшін қолдануға болады.
Екіншіден, балалар суретті көріп, оны атайды және мақалдың бөлігіне сәйкес келеді, яғни тапсырма баланың сөйлеуі арқылы орындалады. Фольклордың тағы бір түрі - жұмбақтар. Балалар фольклорындағы жұмбақтар баланың ой-өрісін, тіл байлығын дамытады.
Бұл баланы ойлануға, жасырылған нәрсенің шешімін табуға үйретеді. Жұмбақтың тәрбиелік мәніне назар аудара отырып, біз балалардың ақыл-ой логикасы мен тілін дамытуға көңіл бөліп, ақыл-есі кем балалардың жасына сәйкес жұмбақтарды таңдап алдық. Бұл баланың ой-өрісін, танымдық қабілетін, қиялын және тапқырлығын дамытуда таптырмас құрал.
Ол оларды дұрыс сөйлеуге бағыттайды, баланың тіліне, әр сөздегі өзінің тартымды әрекеттеріне күледі. Адамдар баланы жастайынан дұрыс сөйлеуге үйретеді. Алдау - баланы дұрыс және анық сөйлеуге үйрететін, тілін дамытатын халықтық өнердің жанры.
Ол көбінесе ақыл-есі кем балалар үшін бастауыш сынып оқушылары үшін қолайлы екендігіне таңданбаңыз.
Яғни, балаға тән ерекше дыбыстарды және оларды дұрыс айту қиын болатын кейбір сөздерді үйрету.
Психикалық дамуы тежелген балалардың көпшілігі мектепке келгенге дейін белгілі бір сөздер немесе дыбыстар айта алмайды. Кейбір ересек балалар еркін сөйлейді.
Мұндай балаларды ерте жастан бастап дұрыс сөйлеуге үйрету үшін халық мұндай жаңсақ түсініктерді пайдаланды. Балалар жиі айта алмайтын және сөйлемейтін р дыбысы. Осыған байланысты р дыбысын құрайтын көптеген жаңылтпаштар бар.
Бала тілін қайрауға үйреткен және оның дүниетанымын дамыту үшін жаңылыстыратын сөздерді ойлап тапқан қазақ халқы нәрестенің тілі шығып, алғашқы сөздерді айта бастағанда кейбір дыбыстарды айту қиынға соғады.
Дауыссыз және сүрінбестен сөйлеу үшін айту қиын, дыбыстар мен сөздерді дұрыс айту керек.
Сонда ғана бала өз ойларын толық және жүйелі түрде жеткізе алады. Жаңылтпаш сөздерді жаттау арқылы баланың сөздік қоры байыды, қиялы дамиды. Халық баланың тілінің дөрекілігі туралы жалған мәлімдеме жасады.
Ақыл-ой дамуы тежелген балалар проблемасын жан-жақты зерттеу 60-шы жылдары басталды.
Осы жылдар ішінде енгізілген орта білім беру жүйесіндегі өзгерістер орта мектептердің оқу жоспарларын қиындатты, нәтижесінде көптеген балалардың білім алуы төмендеді. Кейбіреулер тіпті бағдарламаны игере алмады, ал білім сапасы күрт нашарлады.
Осы кезеңде академиялық үлгерім сапасы мен білім деңгейін жақсарту мақсатында ғылыми зерттеулер шетелде қалыптаса бастады. АҚШ, Англия, Германия сияқты дамыған елдерде үлгерімі төмен, ынтасы төмен балалар ғылыми, психологиялық және педагогикалық әдістермен оқытылады.,Мидың аздаған зақымдануы бар балалар топтары анықтала бастады. Барлық мектеп жасындағы балалардың кемшілігі - сәтсіздік.
Ал басты себебі - бастауыш мектеп жасында айқын байқалатын ақыл-ой әрекетінің кейбір түрлері баяулайды немесе уақытша қалыптаспайды. Бұл ауытқу көбінесе 5-6 және 11-12 жас аралығында болады.
Оларды ақыл-ой кемістігі бар балалардан ажырату үшін Сухарева Г.С. психикалық дамуы тежелген балалар немесе психикалық дамуы тежелген балалар терминін енгізді. Бұл термин әлі күнге дейін қолданылады.
Балаларға арналған PDT мектепке дейінгі ұйымдары алғаш рет 1973 жылы Нижний Новгородта У.В. Уленкованың жетекшілігімен ашылды. Мектепке дейінгі ұйымдарға арналған типтік бағдарламалар құжат түрінде тек 1990 жылы шығарылды (
Осы стандартты бағдарлама негізінде балаларды мектепке дейінгі ұйымдарға қабылдау жүзеге асырылады (К.С. Лебединская классификациясына сәйкес). 10-12 бала ПМПК арқылы топтарға қабылданады.
Баланың диагнозы мен қорытындысын анықтау қиын болған кезде, бала белгілі бір уақытқа бақылау тобына жіберіледі. Қорытынды комиссияның жұмысы хаттамаға жазылады.
Арнайы мекемеге қабылдаудың маңызды шарттары Егер психикалық дамуы тежелген, энурез, шизофрения, эпилепсия, есту, көру, қозғалыс бұзылыстары болса, балалар бұл мекемеге қабылданбайды.
Психикалық дамуы тежеу - психологиялық-педагогикалық ұғым. Көптеген авторлардың пікірінше, бұл психикалық немесе психомоторлы функциялардың дамымағандығын және кез-келген қолайсыз факторлардың әсерінен ми жүйелерінің баяу жетілуін көрсетеді.
Қазіргі мәліметтерге сәйкес, балалар популяциясындағы әртүрлі гендердің ақыл-есі кем балалар саны 10-15% құрайды.
Ақыл-ойдың тежелуі - әртүрлі себептердің нәтижесінде пайда болуы мүмкін: соматикалық ауру, орталық жүйке жүйесіне органикалық зақымдану нәтижесінде. Бұл ұғым психологиялық-педагогикалық ұғым. Психикалық дамуы тежелген балаларды педагогикалық шектеулі балалардан ажырату керек, өйткені екі жағдайда да білім деңгейі төмен.
Ақыл-ойдың дамуы тежелу миға органикалық зақымданудың әлсіз көріністеріне байланысты (босану кезінде немесе туғаннан кейін пайда болады, туылған кезде, сондай-ақ өмірдің алғашқы кезеңдерінде). Олигофрениядан, яғни ақыл-ойдың тежелуінен айырмашылығы, патогендік фактор балалардың дамуының бұзылуына әкеледі, бұл белгілердің қайтымдылығынан көрінеді. Мұнда түзету және емдеу жұмыстарынан кейін симптомдардың толық қалпына келуіне қол жеткізуге болады.
ПДТ бар балаларды топтастыру саласындағы ең танымал ғалымдардың бірі-К.С.Лебединская, оның зерттеуінің нәтижесінде ПДТ этиопатогенетикалық жүйесін ұсынды.
Психикалық дамуы тежелуінің негізгі клиникалық түрлері этиопатогенетикалық принциптерге сәйкес жіктеледі:

1) Конституциялық шығу тегі психикалық дамудың тежелуі тұқым қуалайтын, яғни адам ағзасының физиологиялық және психологиялық жағынан баяу дамуы. Балалардың эмоционалды өрісі жасына сәйкес келмейді. Мұндай балалардың ойынға құмарлығы бар.
2) Соматогендік тежелудің ақыл-ойының тежелу себептеріне әртүрлі типтегі соматикалық жетіспеушілік, сондай-ақ созылмалы астения немесе әртүрлі жұқпалы аурулардың салдары жатады.
Мұндай балалар қорқақ, сенімсіз, ауру, тітіркендіргіш және жыртқыш, өйткені олар кез-келген жағымсыз жағдайға оңай ұшырайды.

1.2.Психикалық дамуы тежелген төменгі сынып оқушыларын оқытудың ерекшеліктері

Даму сыныптарындағы ақыл-ой дамуы тежелген төменгі сынып оқушыларын түзету Қазақстан Республикасының міндетті білім берудің мемлекеттік стандартына сәйкес қамтамасыз етіледі.
Ақыл-ой дамуы тежелген төменгі сыныптардағы кейбір оқушылардың тақырыпты игеруіне кедергі болатын жүйелі сөйлеу бұзылыстары бар.
Бұл оқушыларды оқытудағы түзету міндеттерінің бірі - ауызекі сөйлеу тілін жан-жақты дамыту. Оқушылардың тілін дамыту - қазіргі кездегі білім берудің басты мәселесі. Бастауыш мектеп бағдарламасында балаларға жасына сәйкес тапсырмалар мен жаттығулар кіреді.
Сол сияқты тілді дамыту мәселелеріне мәтіндерді оқу, әңгімелеу, сұрақтарға жауап беру, рефераттар мен рефераттар жазу арқылы қол жеткізіледі.
Ақыл-ой дамуы тежелген студенттерді оқытуда тіл дамыту жұмысы келесі бағыттар бойынша ұйымдастырылған.
Сабақты түсіндіру барысында психикалық дамуы тежелген баламен тиімді қарым-қатынас жасау және тыңдаушыны қызықтыру.
Баланың тіл дамыту үшін қажет әдісін қолданыңыз.
Мәтінмен, жаттығулармен таныстыру, қазақ халқының фольклорымен таныстыру.
Нақыл сөздер, мысалдар, өлеңдер, қызықты әңгімелер, тіл дамытудағы сөйлеулер.
Сөздік жұмыс, жаңа сөздерді оқып, оларды іс жүзінде қолдану. [4]
Баланы әдеби тілде сөйлеуге және жазуға үйрету. Оқушылардың тілін дамыту маңызды мәселелердің бірі болып табылады. Тілді дамытудың тиімді құралдарының бірі - жұмбақ айту және шешімін табу. Баланың тілін дамытатын орта.
Атап айтқанда, оның айналасындағы түрлі оқиғалар, оның отбасы, оқыған кітаптары, көрген фильмдері ақыл-ойы дамымаған баланың ойлау қабілеттерін дамытады, ол қорытынды шығаруға үйренеді. Ертегілер тіл дамытуда маңызды рөл атқарады.
Ертегілерді оқу немесе тыңдау, мазмұнын қайталау, сөздік қорын
қарым-қатынас тілін кеңейтеді, дамытады және қиялға мүмкіндік береді. Ақыл-есі кем баланың тілін дамыту мен үйрету жолдары бар. Тіл дамытудың қандай формасы болмасын, бәрі баланың тілін, жазу және тіл мәдениетін дамытуға бағытталған.
Сөйлеу терапиясы сабақтарында фольклорды ақыл-есі кем оқушылардың сөздік қорын дамыту барысында қолдану олардың ауызекі сөйлеу тілі мен тұлғалық дамуына жағымды әсер етеді.
Егер біз стандартты оқу бағдарламасына сәйкес келетін негізгі лексикалық тақырыптар бойынша фольклор үлгілерін сұрыптап, қолдана алсақ, онда сабақтарымызды басқа тілден аудармастан немесе материал жоқ деген себепсіз тиімді өткізе аламыз.
Психикалық дамуы тежелген оқушылардың танымдық процестерін, жас ерекшеліктерін, сөйлеу деңгейін ескере отырып, фольклорды қолдануға болады: мақал-мәтелдер, жұмбақтар, жұмбақтар, ертегілер, аңыздар, риторика.
Ертегілер - ақыл-ой дамуы тежелген оқушылардың сөздік қорын дамытуда фольклордың маңызды үлгілерінің бірі.
Ертегілердің бай қиялдары ақыл-ой дамуы тежелген оқушылардың ой-өрісін оятады, өмірдің сан алуан құпияларын ашады, сана мен ақыл-ой белсенділігінің дамуына, ерте қалыптасуына, осы негізде сөйлеудің дамуына ықпал етеді. Бұл әңгімені ақыл-ойы дамымаған студенттер ұнатады, өйткені ол ғасырлар бойы айтылып, ұрпақтан-ұрпаққа беріліп, халықтың дана және тапқыр ойлары жиналып, көркем және жеңіл тілде ұсынылған. [5]
Ертегілердің осындай ерекшеліктері балалардың талғамын күшейтеді, сөйлеу, қарым-қатынас мәдениетін дамытады, үнемі айтып отыруға үйретеді.
Ақыл-ой дамуы тежелген студенттерге фольклор үлгілерін қолдануда келесі негізгі шарттарды ескеру қажет
- осы фольклорлық үлгілерді қолдануда оқушылардың жас ерекшеліктерін ескеру қажет;
- мәселенің түрі мен көлемін ескеру қажет;
- балалардың мүдделері ескерілуі керек;
Жоғарыда аталған әдістерді қолдану ақыл-есі кем студенттердің сөйлеу қабілетін дамытып қана қоймайды, сонымен бірге олардың танымдық процестерін, басқалармен қарым-қатынасын дамытуға, студенттерде тыныштықты, бірлікті, бір сөзбен айтқанда адами қасиеттерді оятуға ықпал етеді.
Нақыл сөздер сөйлеуді, ойлауды, көзқарасты дамытуда, ақыл-есі кем оқушыларды тәрбиелеуде ерекше рөл атқарады. Нақыл сөздер балаларға терең ойлауға, бейнелі сөйлеуге, сөздік қорын дамытуға көмектеседі. Жалпы, мақал-мәтелдерді ақыл-есі кем оқушылар тобының сөйлеу тілін дамыту үшін қолдануға болады.
Екіншіден, балалар суретті көріп, оны атайды және мақалдың бөлігіне сәйкес келеді, яғни тапсырма баланың сөйлеуі арқылы орындалады. Фольклордың тағы бір түрі - жұмбақтар. Балалар фольклорындағы жұмбақтар баланың ой-өрісін, тіл байлығын дамытады.
Бұл баланы ойлануға, жасырылған нәрсенің шешімін табуға үйретеді. Жұмбақтың тәрбиелік мәніне назар аудара отырып, біз балалардың ақыл-ой логикасы мен тілін дамытуға көңіл бөліп, ақыл-есі кем балалардың жасына сәйкес жұмбақтарды таңдап алдық. Бұл баланың ой-өрісін, танымдық қабілетін, қиялын және тапқырлығын дамытуда таптырмас құрал.
Ол оларды дұрыс сөйлеуге бағыттайды, баланың тіліне, әр сөздегі өзінің тартымды әрекеттеріне күледі. Адамдар баланы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.