Нарық жағдайында кәсіпорындағы өндірістік бағдарламаның қалыптасуының теориялық негіздері

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 52 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

I Нарық жағдайында кәсіпорындағы өндірістік бағдарламаның қалыптасуының теориялық негіздері.

1. 1 Өндірістік бағдарлама: оның түсінігі, құрлымы мен көрсеткіштері . . . 5

1. 2 Өндірістік бағдарламаны жоспарлаудың әдістері . . . 9

1. 3 Ұзақ мерзімді стратегияға сай эконмиканың даму жағдайындағы өндірістік бағдарламаның қалыптасуының негізгі бағыттары . . . 20

II «КТЗ» АҚ өндірістік бағдарламасын талдау.

2. 1 «КТЗ» АҚ экономикалық көрсеткіштерінің қысқаша сипаттамасы . . . 23

2. 2 Кәсіпорынның өнім өндіруі мен өткізуін талдау . . . 30

2. 3 «КТЗ » АҚ өндірістік бағдарламасының құрылымын талдау . . . 36

III Кәсіпорын өндірістік бағдарламасын қалыптастыруды жетілдрудің негізгі бағыттары.

3. 1 Қазақстан Республыкасы машина жасау саласындағы өндірістік бағдарламаны қалыптастыру . . . 44

3. 2 «КТЗ» АҚ өндірістік бағдарламаны жетілдіру жолдарының қалыптасуы . . . 48

Қорытынды . . . 52

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 53

КІРІСПЕ

Курстық жұмыс тақырыбының өзектілігі болып, Президентіміз Н. Ә. Назарбаевтың 2004 жылдың 19 науырызындағы халыққа Жолдауында айтылғандай «елдің дамуын бәсеке қаблетті экономика құру арқылы жүргізу керек»/1/, яғни халықаралық стандартарға сәйкес келетін кәсіпорындар құрып, өндірістік шикізаттық бағытынан өндеуші өенркәсіпке көшудің маңызы зор. Сол арқылы елдің өенркәсібінде тепе - теңдік орнатуымыз қажет. Мұнайдың шикізат ретінде экспортқа жіберілуін азайтып өз елімізде өңдеу, машина жасау өнеркәсібін дамытып, елдің басты салаларына күрделі қаржы бөлу мәселесі тұр.

Дәстүрлі экономика кезінде кезінде мемлекет өнеркәсіптің барлық салаларын бір орталықтан басқарылып, кәсіпорындарға мемлекет тарапынан тапсырыс беретін болған. Бұл жағдайда қажеттіліктер салалалық министрліктермен анықталатын болған, ал өндірістік бағдарлама ең басты стратегиялық жоспар болып табылады.

Алайда бір орталықтан басқару кәсіпорындардың өз бетімен қызмет етуіне кедергі келтірді. Олар мемлекеттік стратегияны жүзеге асырушылар ғана болды, оның басты міндеті болып өндірістік бағдарламаны орындау болып табылды.

Нарықтық экононмикада бір жағынан тұтынушылар билігі, екінші жағынан кәсіпкерлік іс - әрекеттің бостандығы мемлекеттің араласуының шекті болуы және бәсекелестік өндірістік бағдарламаны жасаудың өзіне үлкен зерттеулер жасауды қажет етті, яғни маркеттингтік зерттеулер, бәсекелестердің, тұтынушыларды, мемлекеттік саясатты және тағы басқа әсер етуші факторларды ескеріп өндірістік бағдарламаны жасау.

Біздің жағдайымызда ол «КТЗ» АҚ шығаратын транформатор құрылғылары, бұл кәсіпорын Қазақстанда біреу ғана болғандықтан онда тұтынушылар өте көп, бәсекелестер жоқ. Ал жалпы алғанда өндірістік бағдарламаны жасау мәселесі нарық экономикасы жағдайында маңызды болып табылады.

Курстық жұмыс тақырыбының мақсатына болып нарық экономикасы жағдайында өндірістік бғдарламаны қалыптастыруда жаңаша ұсыныстарды қарап, оның теориялық және практикалық негіздерін зерттеу.

Курстық жұмыстың тақырыбына сай міндеттері болып:

нарық жағдайында өндірістік бағдарламаның қалыптасуының теориялық негіздерін ашып көрсету;
өндірістік бағдарламаны жоспарлаудың әдістерін қарастыру;
транформатор өнімдерін өндіретін кәсіпорынның өндірістік бағдарламасын жасаудағы ерекшеліктерін анықтау;
кәсіпорынның өндірістік бағдарламасының құрылмын талдау саналады.

Зерттеп отырған тақырыптың мәні болып, нарық жағдайындағы кәсіпорынның өндірістік бағдарламасының қалыптасу үрдісі болып табылады.

Зерттеудің обьектісіне трансформатор құралдарын шығаратын «Кентау транформатор зауыты» АҚ табылады.

Зерттеліп отырған тақырыптың теориялық маңызы, өндірістік бағдарламаны қалыптастырудағы ұсыныстар мен жаналықтарды енгізу жатады.

Курстық жұмыстың қүрылымы мен көлемі кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен және қосымшадан тұрады. Курстық жұмыстың I тарауында өндірістік бағдарламаның қалыптасуының теориялық негіздері қарастырылса, II тарауында өндірістік бағдарламаға түрлі талдаулар жасалды. Ал III тарауында өндірістік бағдарламаның қалыптастыруды жетілдіру жолдары қарастырылды.

1 НАРЫҚ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ КӘСІПОРЫНДАҒЫ ӨНДІРІСТІК

БАҒДАРЛАМАНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ.

1. 1 Өндірістік бағдарлама: оның түсінігі, құрылымы мен көрсеткіштері

Өндірістік бағдарлама тұтынушылар үшін өнім өндіретін кез келген кәсіпорында жасалады. Өндірістік бағдарламаны жасаған кезде әртүрлі факторларды ескеруді қажет етеді. Өндіріс саласына байланысты өнімнің бірнеше түрлерін анықтайды. : материалдық емес өндіріс (өнеркәсіп, ауылшаруашылық, құрылыс тағы басқа) және материалдық емес өндіріс (тасымалдау, сауда, білім беру, денсаулық сақтау және т. б) кез келген өндірісте өндірілетін өнімдердің сыныптамалары мен топтамалары болады, сол бойынша мысалға өнеркәсіпте машина жасау, тігу және тоқыма, аяқ киім тігу өнеркәсіптері бар. Қызмет те өз кезегінде бөлінеді: темір жол, теңіз, әуе, автомобильдік және басқа да тасымалдар.

Тауарлар мен қызметтердің әр түрлі түрлері өндірістік бағдарламаның номенклатурасы деп аталады. Өнім ассортименті өндірісте ерекше бір тауарлардың үлес салмағымен сипатталады.

Кәсіпорынның өндірістік бағдарламасы - тұтынушылардың тапсырысы мен келісім - шартқа байланысты өндірілетін өнімдер мен қызметтер жиынтығы болып табылады. Өндірістік бағдарламаны жасағанда кәсіпорынның негізгі мақсаты ескеріледі, яғни өнім табыстылығы мен капитал рентабельділігінің жоғары деңгейін сақтай отырып өндірісті кеңейту. Осы жоспарларды орындау ұшін кәсіпорын ұзақ мерзімді даму стратегиясын жасайды.

Ұзақ мерзімді стратегиясын жасағанда өндірістік бағдарламада көрсетілген өнім номенклатурасының өмірлік циклының ұзақтығын ескерген жөн. Әрбір тауардын өмірлік циклы 4 кезңнен тұрады: басы, дамуы, жетілуі, ескіруі. Сатылған өнім көлемі мен тауардың өмірлік циклының фазасы бойынша келесідей өзгерістерге үшырайды.

Тауардың өмірлік циклының фазалары

сурет

Егер кәсіпорын бір ғана тауар шығарса, оның қаржылық жағдайда, жақсарту, кемелдену және төмендеу кезендерінен өтеді. Ал егер де кәсіпорын бірнеше түрлі өнімдерді өндірсе игіліксіз кезеңдер өзімен өзі тегістелeді.

Қаржылық жағдайда тұрақтылыққа жеткізу үшін тауардың өмірлік циклының барлық фазаларын жетік меңгеріп, оны дер кезінде басқарып бағытын беру керек.

Тауардың өмірлік циклының соңғы фазаларын ескеріп, әрқашан өндірістің диверсификациясын жасау қажет.

Нарықтық жағдайда дамып отырған әрбір кэсіпорынньщ тактикалық жоспарының басты бөлімі болып өндірістік бағдарлама табылады. Кәсіпорынның өндірістік бағдарламасы оның шығаратын өнім ассортименті мен номенклатурасына сэйкес қажепіліктерді аыықтайды. Сонымен бірге өндірістік бағдарлама қажетті өндіріс қуатын, жүмысшылар санын, шикізаттар мен материалдар көлемін және көлік қажеттілігін белгілейді.

Өндірістік бағдарлама көптеген басқа жоспарлармен тығыз байланысты: еңбек және жалақы бойынша, өндіріс шығындары бойынша, табыс пен рентабелділік және қаржы жоспарымен.

Өнеркәсіптік кәсіпорындар біздің жағдайда «Кентау Трансформатор зауыты» АҚ өз өндірістік бағдарламасын мемлекеттік тапсырыстар бойынша, жеке тұтынушылар тапсырысымен және тағы басқа нарықтық қажеттіліктерді ескере отырып жасайды.

Мемлекеттік тапсырыстар көбінесе халықшаруашылық маңызы бар, сирек кездесетін өнім өндірушілерге ғана беріледі. Мемлекеттік тапсырыстар экономикасы дамыған барлық елдерде тараған және оның негізгі қагидаларына қайшы келмейді. Сонымен бірге мемлекеттік тапсырыстар алған кәсіпорьшның беделін арттырады және ол кобінесе тендер арқылы беріледі. Мемлекеттік тапсырыс негізінен оны ең тиімді және сапалы орындайтын кәсіпорындарға беріледі.

Сонымен әрбір кэсіпорын өндірістік бағдарламаны қажет етеді және оны кұрау кезінде маркетингтік зерттеулерге сүйену керек. Маркетингтік зерттеуге сүйену жоспарлауға және өндірістік шешімдерді қабылдауға эсер етеді және де өз кезегінде өндірістік бағдарламаға да әсер етеді. Осыған орай өндірістік бағдарламаны жасағанда оның түбінде тауарлық стратеғияға, тауарлық саясатқа және өндіріс стратегиясына сұйенген жөн (2-сурет) .

Диверсификация - капитал . мен табыстың тиімділігін жоғалту тәуекелімен инвестицияланған және басқа жолмек кәсіпорынға түскен қаражатты бірнеше обьектілер арасында бөлу.

Өндірістік диверсификация - бір уақытта бір-бірімен байланыссыз енім түрлерін шығару және өнім ассортиментін кеңейту.

Өндірістік бағдарламаны диверсификациялау алдында нарықтағы сұраныс пен ұсьнысты зерттеу кажет, одан кейін өнімнің қай түрін өндіруді жоғарылату керектігі анықталады. Кейіннен барып өндірістік бағдарламаның орындалуына қарай диверсификациялау қажеттілік деңғейі табылады.

Сонымен кәсіпорынның тиімді жұмысының тұбінде тұтынушылардың қажеттілігін толық қанағаттандыру жатыр. 80-жылдары кәсіпорынның тиімділікке жеткізетін қағидасы ашылды, ол - ресурсты бағыт. Ол бағыттың өкілдерінің айтуынша нарық тұтынушының ғана нарығы сипатына иеленгенде, кәсіпорын сәттілігі оның потенциалымен анықталады. Екі түрлі қағиданың өкілдерінің бірінікі ғана дүрыс деп айту қате болар еді. Әрине біздің айтуымызша өндірістік бағдарламаны жасағанда нарықтық қағида басты орын алғанымен ресурстық қағиданың өз орнын мойындамасқа болмайды, оның себебі өз ресурстарын жақсырақ меңгеріп, өндірістік бағдарламасы құраған кәсіпорын сөзсіз бәскеге қабілеті жоғары болатыны бәріне мәлім.

Ресурстық бағыт ең бірінші өндірістік стратегияның жасалуымен тығыз байланысты, ал ол экономикалық әдебиеттерді қарасақ оның негізгі ұш тұрін бөліп қарауға болатынын көрсетті, шығындардьт минималдау, сапаға негізделген және уақыт факторын тиімді пайдалану стиратегиясы. Сондықтан да жетістікке толық жету үшін екі қағиданы да ұйлестірген ұлкен көрегендік болады. Біздің зерттеп отырған кәсіпорын «КТЗ» ААҚ Қазақстан Республикасында трансформатор құралдарын өндіретін жалғыз кәсіпорын болып табылады. Сондықтан да кәсіпорында өндірістік бағдарлама жасағанда ұлкен зерттеулерді қажет етпейді, өйткені оған жасалған тапсырыстар 2005 жылға дейін толық қамтылған. Негізгі тақырып бойьтнша толық зеттерулерді келесі тарауларында қарастыратын боламыз.

Өндірістік бағдарлама екі бөлімнен тұрады: өнім өндірудің натуралды тұрдегі жоспары және құндық түрдегі өндіріс жоспары. Натуралды түрдегі өндіріс жоспары тауардың белгілі ассортиментіне, номенклатурасына және сапасына сәйкес өнім өндіру көрсеткіштерінен түрады. Натуралды түрдегі өнім көлемінің өлшеуіштері ретінде: дана, тонна, шаршы метр, куб жэне тағы баска. Кейбір кәсіпорындарда екі түрлі өлшеуіштер қолданылады, мысалға: мата өндірісінде погондық және шаршы метрмен қағазда тонна және шаршы метрмен, құбырларды тонна және поғондық метрмен. Жоспарда екі өлшеуішті қолдану өндірістің нақты көлемі мен оның түтынушылық қасиеттерін толығырақ сипаттауға мүмкіндік береді. Арналуы бойынша бірдей, бірақ түтынушылық қасиеттері эр түрлі тауарларды жоспарлау кезінде шартты - натуралды өлшем бірліктері қолданылады, мысалға: қуаты бойынша әртүрлі отын түрлерін өндіруде жоспарлау кезінде қуаттылығы тоннасы 7000 Ккалл тең отынды шартты отын тоннамен өлшейді. Құрылыс материалдарыи өндіруді жоспарлау шартты қуаттылығы миллион данамен есептелсе, консерві өндіру шартты банкамен. Тауардың бірдей түрін өндіретін, бірақ қуаттылығында, көлемінде, - еңбек сиымдылығында айырмашылығы бар кәсіпорындарда да шартты және шартты-натуралды көрсеткіштер қолданылады. Ал біздің зерттеп отырған кәсіпорын «КТЗ» АҚ өндіретін өнімі данамен және Квт қуаттылықиен өлшенеді. Өнімді натуралды түрде өндіру мен өткізу нақты өндірілген өнімді нарық қажеттілігімен, өндірістің қуатылығымен және қажетті өндіріс ресурстарымен сәйкестендіруге мүмкіндік береді. Алайда натуралды өлшеуіштерді қолдану көп арналымды диверсификациялық кәсіпорындарда өндірістің жалпы көлемі мен құрылымын табуды, шығындарды есептеуді, өнім сатудан тұскен табыс пен таза табысты есептеуді қамтамассыз ете алмайды. Оны есептеу үшін ақшалай түрдегі өнім өндіру жоспарын жасау қажет. Ақшалай түрдегі өнім өндіру жоспары келесі көсеткіштерді қамтиды. Өткізілген өиім (жалпы табыс), тауарлық өнім, жалпы өнімдер. Бұл бөлімнің негізгі бағалық көрсеткіші болып сатылған өнім табылады. Өткізілген өнім болып құны тұтынушымен немесе өткізуші ұйыммен төленген өнім болып табылады. Оның көлемі жоспарлау бойынша жабдықтауға арналған өнімдер бағасының соммасымен тапсырыс берушімен төлеуге арналган дайын өнімдер, жартылай фабрикаттар, қосалқы бөлшектер, халық тұтынатын тауарларға, жасалган жұмыстар мен көрсетілген қызметтер және тағы басқа келісім шарт бойынша өткізіліп жатқан өнімдер бағасы болып табылады.

Өткізілген өнімнің жоспарлы көлемі (Пр) ақшалай түрде келесі формуламен есептелінеді.

Мұндағы: Пт - і-лік өнім түрінің тауарлық көлемі, кәсіпорынның көтерме бағасы бойынша; Onn Equation. 3, - жоспарлы жылдың басы мен аяғына кэсіпорыиньщ коймасында і-лік дайын өнімнің қалдығының өзгерісі; ДОпі жоспарланған жылдың басы мен аяғына қарай і-лік дайын өнімнің жөнелтілген, бірақ тапсырыс берушімен әлі төленбеген қалдығының өзгерісі; п - тауарлық өнімнің түрлер саны (і - 1, 2, 3, . . . , п) .

Өткізілген өнім жоспарлы жылғы кәсіпорынның жалпы табысын (Дв) сипаттайды. Осы сатылған өнім бірлігінің санын бағасына көбейткенге тең.

; Двi=Цi*Оni (2)

мұндағы Дві - і-лік өиім түрін сатқаннан түскен кәсіпорынның жалпы табысы.

Ці- і-лік өнім түрінің бірлігі бағасы (көтерме, келісім бойынша), Опі -натуралды түрдегі і-лік өнім түрінің сатылуы қажет өнІм көлемі. (і = 1, 2, 3, . . . , п) .

Жоспарда жалпы табыстан басқа орташа табыста ескерілуі қажет. Бұл кәсіпорынмен өнімнің бір данасын сатқаннан түсетін ақша қаражаты.

Орташа табыс көлемі (Дсі) і-лік өнім түрін сатқаннан түсетін табыстың сатылған өнім бірлігіне қатынасымен анықталады.

= (3)

Жоспарлы кезеңде өткізу бағасын өзгерту жағдайы болғанда орташа табыс еріксіз орташа бағаға айналады.

Дсі = Ці, (4)

Тауарлық өнімдер өз қүрамына: өндіруге жоспарланған дайын өнім (техникалык бақылау бөлімімен қабылданъш, комплектіленіп дайын өнімдер қоймасына өткізілген), жартылай фабрикаттар, комплектілік бөлшектер мен қосалқы бөлшектер, кооперацияланған жабдықтар бойынша басқа жаққа жіберілуге арналған тауарлар, толықтай жөндеуге, құрал -жабдықтар мен қүрылғылар кұнының қосындысынан тұрады. Ол көтерме бағамеы және салыстырмалы бағалармен сипатталады. Алғашқысы қаржылық жоспармен қатыстыру ұшін қолданылса, екіншісі өндіріс кұрылымының өзгерісін, есу қарқынын, динамикасын есептеу ұшін қолданылады. Тауарлық өнімнің жоспарлық көлемі (Пт) келесі формуламен есептеледі:

; (5)

мұндағы: Аnі - натуралды турдегі і-лік өнім түрінің өндіру жоспары;

Ці- і-лік өнім түрінің қазіргі бағасы; п - тауарлық енім түрлер саны. (і = 1, 2, 3, . . . , п) ; т - өндірістік сипаттағы жүмыстар түрлер саны.

Тауарлық өнім өндірілген дайын өнім көлемін сипаттайды және ол, өндіріс шығындарын, қаржылық жетістіктерді, рентабелділікті және басқа өндіріс тиімділік көрсеткіштерін есептеу үшін қолданылады. Жалпы өнім - барлық шығарылған дайын өнім мен керсетілген қызметтер қүнының қосындысынан тұрады, соның ішінде аяқталмаған өндіріс. Ол әдетте салыстармалы бағамен анықталады.

Жалпы өнім көлемі (Пв) келесі формуламен анықталады.

Пв= Пт+(Нк-Нн) +(Ик-Ин) ; (6)

Мүндағы: Нк, Нн - жоспарлы кезеңдегі жылдың басы мен аяғына аяқталмаған өндірістің қалдықтары акшалай тұрде. Ик, Ин - жоспарлы кезеңнің басы мен аяғына өздері жасаған қүрылғылар мен қүрал-жабдықтар қалдықтары.

Ішкі шаруашылық айналым мен аяқталмаған өндірісі жоқ кейбір кәсіпорындарда, мысалға тамақ өнеркәсібінде өзіндік құрамы бойынша жалпы өнімдер тауарлыкпен сэйкес келеді. Жалпы өнімді жалпы айналымнан ажырата білу қажет, оның мазмұны - барлық бірліктегі өнімдердің соммасы ретінде түсіндіріледі. Тауарлық және жалпы онімнің көрсеткіштері кэсіпорынның іс-әрекетінде кең өріс алғанымен бір үлкен кемшілігі бар. Олар кәсіпорынның соңғы жетістіктеріне қосқан өзіндік үлесіне қате мәлімет береді. Ол кейбір кэсіпорындарда кездесетін шығыидар көлемінен 80-90% жететін материалдық шығындар құнымен түсіндіріледі.

1. 2 Өндірістік бағдарламаны жоспарлаудың әдістері.

Кәсіпорынның өндірістік бағдарламасы жоспарлы кезеңде өндіріс қуатына сәйкес өнім шығаруға байланысты қалыптасады. Мүндағы мәселе кәсіпорынның өрщірістік қуаты, өндіруге жоспарланған көлемнен көп немесе аз болуы мүмкін. Кэсіпорынның мүмкіндігін анықтайтын негізгі фактор ретінде өндіріс қуаты табылады. Сондықтан да кәсіпорынның өндіріс қуаты өткізу көлемінен жоғары болса, өндіріс шығындары біршама көп болады. Ал қарама-қарсы болғанда өнім көлемі өндіріс қуатынан жоғары болса, мұндай жағдайда өндіріс жоспары орындалмайды. Бұл орайда өндірістік бағдарлама өндіріс қуаты мен өндіріс көлемі арасындағы ортақ шешімге келтіруші ролін атқарады. Өндірістік бағдарлама өнім көлемін белгілеп қана қоймай кәсіпорынның кұрылымдық бөлімдерінің жоспарларын есептеудің негізі болып табылады. Құрылымдық белімдердеғі өндірістік жоспарды жасағанда тек қаиа тауарлық өнімдер ғана ескеріліп қоймай, сонымен бірге аяқталмаған өндірісті есептеу қажет. Соңғы өнімді өндіру әдетте өндірістік бағдарламамен белгіденеді. Цехтар бойынша өндіріс көлемі өнімнің жоспарлы өзіндік құнына сәйкес немесе есепті ішкі өндірісті бағамен есептейді. Кішігірім кәсіпорында цехтардың өндірістік бағдарламасы натуралды жэне шартты натуралды түрде есептеледі, ал үлкен кәсінорындар құнды және натуралды көрсеткіштермеы есептелінеді. Кәсіпорынның өндірістік бағдарламасы бір жылға есептеледі және ол кварталдарға бөлінеді, ал кварталдар айлар бойынша көрсетіледі. Бағдарламаыың қалыптасуының типтік алгоритімі 1-суретте көрсетілғеи.

Жоспарлы немесе есепті кезецдерде, жоспардың орындалуының негізгі міндеттері болып:

Кұндық жэне натуралды көрсеткіштер бойынша өнімнің шығару менөткізу жоспарының орындалуын тексеру; жоспарлы көрсеткіштердің оң немесе теріс орындалуына әсері менсебептерін талдау;

- келешектегі өсу қорын анықтау және өндірістің тиімділігін көтеру;

талдау барысында анықталған қорларды пайдаланудағы іс шаралардыжасау мен өнім көлемін және оның сапасын арттыру; жеке шараларды енгізудің күнтізбелік мерзімін белгілеу, мен жұмыстардың орындалуына жауаптыларды белгілеу, сонымен қатар іс-әрекеттердің тиімділігін анықтау. Мемлекеттік тапсырысты қамтитын өнімдерге көнілді ерекше бөлу қажет. Ассортимент бойынша жоспардьщ орындалуын бағалау келесі түрде жүре алады:

- ең кіші пайыздық әдістеме бойынша (жоспардың ең кіші пайыздық
орындалуын қамтыйтьш номенклатура калпы) ;

тауардьщ жалпы тізімінде үлес салмағы бойынша; орташа пайыздың көмегімен, ал ол өз кезегінде нақты өндірілген өнімнің өндіріс көлеміне катынасымен анықталады (жоспардан тыс немесе өндірістік бағдарламада қарастырылмаған өиімдерді өндіру ассортименті бойынша жоспарға кірмейді) . Мұнда сонымен қатар ассортимент бойынша жоспардың орьндалуына сыртқы және ішкі себептер анықталу қажет. Жеке номенклатуралық ұстанымнан қиыс кету өндірістік бағдарламада өзгерістер туғызады. Өндіріі құрылымындағы өзгеріс барлық экономикалық көрсеткіштерге әсер етеді.

Өндірістік бағдарламаны жоспарлау

Шығарған өнім қүнының өзгерісі өндіріс қүрылымының әсерін орташа бағам әдісімен анықтауға болады. Бұл үшін ең бірінші өнімнің нақты құрылымындағы өнімнің орташа бағамын анықтау одан соң, жоспарлы кезеңдегісін анықтайды. Екеуінің айырмасы нақты шығарылған өнім көлемімен көбейтіледі (натуралдық түрде) .

Дәл осындай жетістікке қарапайым түрде жетуге болады. Өнім ендіру жоспарындағы құндық және натуралдық тұрлерінің айырмасын жоспарланған өнім өндіруғе көбейту керек (қүндық түрде) . Өндірістік бағдарламаның орындалуын талдағанда басты орындарының бірін өндірістің ырғақтылығына беруге болады. Өндіріс ырғақтылығы - өндіріс жоспарымен белгіленген өнімді өндірумен сипатталады. Өнімді шығару ырғақтылығын есептеу үшін ырғақтылық коэффициенті қолданылады. Ол нақты шығарылған өнім көлемі соммасының талдап отырғаи уақыт кезегіндегі жоспарлы өнім шығаруға қатынасымен анықталады. Сонымен бірге ырғақтылық бойынша жоспарды орындағанда нақты өндірілген өнім көлемі есептеледі, бірақ ол жоспардың көлемінен артық болмауы қажет. /б/

Ырғақтылық коэффициеыті (Кр) келесі формуламен есептелінеді.

(7)

мүндағы: Апі- і-лік кезеңде жоспарлы өнім өндірудің натуралды немесе құндық түрі. Азі - орындалған жоспарда ескерілген нақты онім шығару. п -есепті кезең үзақтығы.

Кэсіпорын ырғақтылық коэффициентін есептеу өнім өндірудің бірқалыптылығын анықтаумен қатар, кэсіпорынның жіберіп алған мүмкіндіктерін есептеуге де мүмкіндік береді. Ырғақтылықтың жоғарлауына негізделген өндіріс көлемі қорының өсуін әртүрлі эдіспен есептеуге болады. Оның ең қарапайым талданып отырған кезеңде жоспарлы жэне есепті кезеңдердегі өнім шығарулардың айырмасы ретінде анықтшіады. Берілген кезеңдегі талдау өнім сапасын бағалаумен аяқталады. Өнім сапасын талдау келесі көрсеткіштер жүйесі бойынша жасалуы мүмкін:

-- жалпылама көрсеткіштер (жалпы өндірістегі жаңа өнімнің үлес салмағы, сертификацияланған өнімнің үлсс салмағы, босекеқабілетті өнімнің үлес салмағы) ;

өнімнің қасиеттерін сипаттайтын бірретті жэне кешенді көрсеткіштер(пайдалылық, сенімділік, технологиялық, эстетикалық) ; жанама көрсеткіштер (ақаудан болған шығындар, сапасыз өнімдер үшінпеня мен штрафтар, рекламацияны жою үшін шығындар) .

Баллдық одіс: оньщ мэні өнім сапасының орташа есептелген баллын анықтау. Сапа бойынша проценттік жоспардың орындалуы нақты жэне

жоспарлы деңгейін салыстыру арқылы есептелінеді. Біздің зерттеп отырған кәсіпорында сапаны тексеру өте қарапайым жүреді. Трансформаторлардың қуатына байланысты ток күшін қосады да оны трансформатор көтерс алса сынақтан өтеді. Өнімді өндіру жосцарьшың орындалуыы жалпылама талдау өндіріс көлемі қорын өсуін анықтауға септігін тигізеді және оның келесі бөлімдерге топталады.

- өндірілген өнімнің сапасын жоғарлату, жаңа өнімді игеру, жасау;

- прогрессивті технологияны енгізу, ендірістік процесстерді
механизациялау және автоматтизациялау;

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.