Қазақ тіліндегі ақ сөзінің метонимиялық қолданылуы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

университеті

Курстық жұмыс

Тақырыбы: «Қазақ тіліндегі "Ақ" сөзінің ментонемиялануы»

Орындаған:

Қабылдаған:

2021 жыл

Жоспары:

Кіріспе

Негізгі бөлім

1. Қазақ тіліндегі "Ақ" сөзінің метонимиялануы.

1. 1 Тіл біліміндегі метонимияның зерттелуі

1. 2 "Ақ" сөзінің метонимиялық қолданылуы

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Курстық жұмыстың өзектілігі: Метафораға қарағанда, метонимияның (ауыс мағынасы бір, зат пен екінші бір заттың өз ара ұқсастығының негізінде жасалатын сөздердің) қолданылу аясы әлдеқайда тар. Метафора стиль түр-лерінің қай-қайсысында (бірінде аз да, басқасында одан көбірек) қолданылатын болса, метонимия мүлдем олай емес. Метонимия тілдегі стильдердің бәрінде бірдей қолданылмайды. Ал ғылыми стиль (тіпті қоғамдық ғылымның өзінде де) мен ресми-кеңсе сти-лінде жалпы кездеспейді. Оның көбірек қолданылатын жері - көр-кем әдебиет стилі. Метонимияның көркем әдебиет стиліндегі қол-данылуы метафорадан гөрі өзгешелеу: яғни бұл екі тропаның жа-зушы шығармаларындағы жұмсалу дәрежесін бірдей деуге болмайды. Өйткені, метонимияны көркем әдебиетте қолдану мәсе-лесі, яғни оның шығармадағы аздығы немесе көптігі ең алдымен әрбір жеке автордың сөз қолдануындағы өзіндік шеберлігімен ты-ғыз байланысты.

Көріктеу құралдарының тіліміздегі өнімді қолданатын бір түрі - метонимия (алмастыру) .

«Метонимия» гректің сөзі ( «metonymia»), атын өзгертіп, алмастырып атау деген мағынаны білдіреді.

Метонимия дегеніміз - бір жақ аттары алынып, өз мағынасында емес, екінші мағына аралығында жақындығымен бірінің орнына екіншісі алмастырылып қолданылатын және сол құбылысты түгел көрсете алатын көркемдік тәсіл. Фразеологизмдердің жаны сөйлеу стилінде басым болғандықтан, көркемдік тәсілдердің бұл үлгілері фразеологиялық тіркестерде молынан кездеседі.

Тіл білімінің зерттеуші ғалымдары метонимияға әр түрлі анықтама берген.

І. Кеңесбаев пен Ғ. Мұсабаевтың анықтауынша, «Бір сөздің орнына екінші бір сөздің ауыс қолданылуынан шығатын іргелес ұғым метонимия деп аталады». Ал, Ә. Хасенов былай деп анықтама береді: « Метонимия дегеніміз - белгілі бір заттар мен құбылыстардың сыртқы және ішкі мән-мағынасының реалды байланыстылығына қарай алмастыру амалы»

Қазақ халқының ірі ғалым лингвисі, аудармашы, түрколог, А. Байтұрсынов метонимияға өз пікірін былай жеткізеді: «Арасында жақындығы бар екі нәрсенің атын ауыстырып, бірінің орнына бірін айту түрі болса, ондай ауысу, алмастыру (яғни метонимия) деп аталады».

Бұл жұмыстың мақсаты: Қазақ тіліндегі "Ақ" сөзінің ментонемиялануын анықтау

Метонимияның метафорадан айырмашылығы - метафора негізінен ұқсас екі затты немесе құбылысты бір атаумен ( сөзбен) атаса, метонимия ойда сақталынып тұтас бір сөзді айтпай-ақ, сол сөздің екінші бір сөз мағынасына сыйыстырып жібереді, оның себебі - метонимия қазақ тілінде ертеден қалыптасқан ұғымдарға сәйкес жасалынады.

Метафораға қарағанда метонимияның қолдану аясы тар болады. Метафора стиль түрлерінің кез-келгенінде қолданылады, ал, метонимия көркем шығармалар стилінде көбірек қолданыс табады. Сөздердің метонимиялық мағынасы жазба әдебиеттен гөрі сөйлеу тілінде жиірек қолданылады.

Қазақ тіл білімінде метонимияға арналған толық зерттеулер өте аз.

Метонимияны тілдік құбылыс ретінде қазақ тілінде тұңғыш зерттеген Л. Нұржекеева ғылымда метонимияны синекдохадан бөліп, екеуін троптың екі басқа түрі деп қарайтындар да бар екенін айта келіп, өзінің соңғы пікірге қосылатынын айтып, бұл ойын жан-жақты дәлелдей отырып, жаңа ғылыми ереже ұсынады. Ол ереже метонимия мен синекдоханың негізгі табиғаты мен ерекшеліктерін түгел қамтиды. Сондықтан синекдоханы метонимияның бір түрі деп қарастырады

Зерттеу объектісі: қазақ тілі сабағында "Ақ" сөзінің метонимиялануын талдау.

Зерттеу міндеттері:

1. Қазақ тіліндегі "Ақ" сөзінің метонимиялануы.

2. Тіл біліміндегі метонимияның зерттелуі

3. "Ақ" сөзінің метонимиялық қолданылуы

Зерттеу құрылымы: Кіріспенің аяқталуында курстық жұмыстың құрылымы жайында қысқаша сипаттама берілді. Жұмыс кіріспеден, бір тараудан, қорытындыдан тұрады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.