Ыбырай Алтынсарин әңгімелерін сахналау сайысы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының Қостанай педагогикалық колледжі коммуналдық мемлекеттік қазыналық кәсіпорыны

Педагогикалық оқулар,
ағартушы, жаңашыл-педагог,
жазушы, этнограф, фольклоршы, қоғам қайреткері Ыбырай Алтынсариннің құрметіне арналған.

Тақырыбы: Ыбырай Алтынсариннің шығармалары-тәрбиенің алтын діңгегі.

Студенттің аты-жөні, тобы
Тулепова Адия, М-41

Ғылыми жетекшінің аты-жөні,
тегі, лауазымы

Бейсенбаева Гүлім Галибекқызы
№2 мектеп бөлімінің меңгерушіісі

г.Костанай, 2020год
МАЗМҰНЫ

1. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
2. Ы.Алтынсарин шығармалары- тәрбиенің алтын діңгегі ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
2.1. Ы.Алтынсариннің тәлім-тәрбиелік мұраларының мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
2.2. Қазіргі заманның оқу-тәрбие процесіндегі тұңғыш педагог- Ы.Алтынсарин еңбектерінің алатын орны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
3.Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
Пайдалынған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10

Кіріспе
Қазақстан Республикасының білім беру жүйесінің қазіргі кезеңін әлемдік деңгейдегі білім беру тенденциясынан бөліп қарауға болмайды. Қазіргі қоғамда болып жатқан кең шеңбердегі өзгерістер үшінші мыңжылдықтың білімді, тәрбиелі жас ұрпағын қалыптаструшыларға үлкен міндет жүктері сөзсіз. Бүгінгі қоғам алдында тұрған ең жауапты міндет - тәуелсіз мемлекетіміздің уығы боп қадалатын қоғам мүшелерін, жастарды тиянақты білім беру, адамгершілік қасиеттерге тәрбиелеу .
Қазақ халқы ерте кезеңнен бері бала тәрбиесіне мән беріп, аса үлкен жауапкершілікпен қараған. Соның ішінде бала тәрбиесінің дұрыс қалыптасуына өзінің шығармалары арқылы ықпал еткен қазақтың ұлы ақындарының бірі - Ыбырай Алтынсарин. Еңбектері арқылы өмір шындығын таныта білген кемеңгер, заманының ең маңызды білім мен тәрбие мәселесін көтеріп қана қоймай, оны шығармаларына арқау еткен өшпес жұлдыз, ерекше дарын иесі. Ыбырай Алтынсарин қазақтың ағартушылық тарихында және ұлттық мектебінің қалыптасуында терең із қалдырды. Оның өз бойындағы қуатын халықтың арман-тілегі үшін аямай көрсете білгені - бүгінгі ұрпақ үшін мол тәжірибе бола білді.
Жұмыстың өзектілігі: Қазіргі бастауыш мектепте тұңғыш педагог- Ыбырайдың әңгімелерін қолдана отытырып оқу-тәрбие процесінің жүзеге асырылу деңгейін зерттеу.
Жұмыстың мақсаты: ХІХ ғасырдағы Ыбырай атамыздың тәлім-тәрбиелік иделары мен ойларының қазіргі мектептегі оқу-тәрбие процесі мен бала тәрбиесінен алатын орнын анықтау.
Осы мақсаттан келесі міндеттер туындайды:
* Ы. Алтынсаринның шығармаларының тәлім-тәрбиелік маңызын қарастырып, мәнін айқындау.
* Бастауыш сынып әдебиеттік оқу пәнінен, оқу бағдарламалары мен оқулықтарын зерттей келе, Ыбырай Алтынсарин шығармаларындағы тәрбиелік идеялардың оқу-тәрбие процесіндегі қолдануын зерттеу.
* Бүгінгі күндегі Ыбырай атамыздың мемориалдық-мұражайынан ақпарат жинап, виртуалды экскурсины жүзеге асырып, оны қолданысқа енгізу.

2.Ы.Алтынсарин шығармалары- тәрбиенің алтын діңгегі
2.1.Ы.Алтынсариннің тәлім-тәрбиелік мұраларының мәні
Кел, балалар , оқылық! деп ұлы педагог алғашқылардың бірі болып балаларды оқуға, білім алуға шақырды. Бірақ та ол қазақ жастарын оқуға үндеумен қатар балаға жастайынан дұрыс тәрбие беру, өмірде бар жақсы да асыл қасиетерді бойға сіңіруге, бір сөзбен айтқанда адамның адам деген ардақты есімін ақтай алатын тұлға қалыптастыруға бар күш жігерін салып, соның негізінде өзінің жазушылық , аудармашылық еңбектерінің негізгі мәнін тәрбиелік бағытта жүзеге асырды.
Ұлы ағартушы, педагогтың өмір бойы жазып қалдырған мұраларын тәрбиелік жағынан еңбек пен өнерге баулитын және адамгершілікке тәрбиелейтін шығармалар деп екі топқа бөліп қарастыруға болады. Еңбекті сүю, қадірлеу -- Ыбырай әңгімелері мен өлеңдеріндегі негізгі такырыптардың бірі. Ол еңбек адамның өмірі үшін ерекше маңызды рөл атқарады, еңбексіз өнер де, білім де қолға келмейді де еңбекті бірінші орынға қойып, тәрбие негізі адал еңбекте деп тұжырым жасайды. Осыған дәлел, оның бұл тақырыпта жазған көптеген әңгімелері мен өлеңдері бар. Мысалы, "Өрмекші, кұмырсқа, карлығаш" әңгімесінде аталған жәндіктер мен құстың тіршілік етуімен таныстыра отырып, окушысын еңбекті сүюге тәрбиелейді. "Жұмыссыз, еңбексіз жүрген бір жан не бір жәндік жоқ. Сен де солар секілді еңбек ет, боска жүрме" -- деген ой айтады жазушы. Еңбек тақырыбын қозғаған Өрмекші, құмырсқа, қарлығаш", "Бай баласы мен жарлы баласы", "Дүние қалай етсең табылады?", "Байлық", "Әке мен бала", "Асыл шөп", "Қыпшақ Сейіткұл", "Киіз үй мен ағаш үй", т.б. әңгімелері -- өзінің өнегелігімен, бейнелілігімен, көркемдігімен еріксіз есте қалатын туындылар.
Жазушының келесі бір топ әңгімелері адамгершілік тәрбие мәселесіне жазылған. Адамзат баласы шыр етіп жерге түскеннен бастап ата-ананың аялы алақаны мен ыстық ықыласына бөленіп өсетіні белгілі. Ата-ана баласына көптеген асыл қасиеттерді үйретіп, жақсы азамат болуын тілейді және үміттенеді. Бұл тақырыпта да жазған Ыбырайдың әңгімелері мен өлеңдері бар. Оның анық та , айқын дәлелін келесі өлең жолдарынан көруге болады.
Кім сендерді балалар, сүйе-тұғын,
Қуанышыңа қуанып, қайғыңа күйе-тұғын?
Түн ұйқысын төрт бөліп кірпік қақпай,
Шешең байғұс дамылсыз жүре-тұғын.... дей келе Ыбырай атамыздың ананың бала өміріндегі ролі мен ананың балаға деген шексіз махаббатын, ынтызарлығын осы Ананың сүюіолең шумақтары арқылы паш етті.
Сонымен қатар, Бақша ағаштары, Таза бұлақ және тағы басқа да әңгімелерінде , Әй, жігіттер!, Азған елдің хандары , Әй, достарым! сияқты өлеңдерінен тәрбиенің ізі жатыр деп толықтай сеніммен айтуға болады.
Ы. Алтынсариннің аудармалар мұрасы да едәуір елеулі. Ол И.А.Крыловтың мысалдарын, Л.Н. Толстойдың әңгімелерін орыс тілінен қазақ тіліне аударғанда негізгі мәні мен тәрбиелік маңыздылығын сақтай отырып, аударды.
Қазақ даласындағы білімнің көзін ашқан, Ыбырай Алтынсариннің айтып кеткен нақыл сөздерінде де өнегелі, тәрбиелік мәні, өмірлік мазмұны бар болса керек. Тұңғыш педагогтың пікірі мен тәрбиелік өсиетін ұстаздық , адамгершілік, тіл туралы, еңбек тақырыптарына арнаған келесі нақыл сөздері мен мақал-мәтелдерінен көре аламыз.
1. Әр нәрсенің сыртына қызықпа, асылы ішінде.
2. Байлық -- қанағат пен еңбекте.
3. Жақсы ой мен жақсы сөз - жақсы істерге жетелейді.
4. Еңбекпен табылған дәм тәтті
5. Өнер, білім - бәрі де оқуменен табылған.
Қорыта келгенде, Ыбырай шығармалары қысқа мазмұнды болса да, олардың ішіндегі тәрбие берер терең мағыналы сөздердің болуы, әр әңгіменің тағылымдық мәніне ерекше көңіл аудару ұлы ағартушы Ыбырай шығармаларының өзіндік ерекшеліктері бар екенін анықтауға болады. Оларды түсініп оқыған адам ғана ұлы ұстаздың шебер тәрбиеші екендігіне көз жеткізеді.

2.2. Қазіргі заманның оқу-тәрбие процесіндегі тұңғыш педагог- Ы.Алтынсарин еңбектерінің алатын орны.
Ы.Алтынсаринның ХІХ ғасырдың аяғында өзінің педагогикалық қызметінде ұстанған негізгі принциптері ХХІ ғасырға аяқ басқан, бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына қосылуға ұмтылыс жасап отырған Қазақстанның қазіргі рухани - мәдени дамуында өзінің өзектілігін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.