Заттардың химиялык эквиваленті

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 83 бет
Таңдаулыға:

ӘӨЖ 577. 1 ББК24. 1я73

Мазмұны

Авторлар:

Ниязбекова А. Б. химия ғылымдарының кандидаты, БКМУ-нің доценті

Даулеткалиева С. С. химия кафедрасының окытушысы

Пікір жазған : Әл-Фараби атындағы КазМУ-нің химия ғылымдарының докторы, профессор Куанышева Ғ. С.

Н 65 Ниязбекова А. Б., Дәулеткалиева С. С. «Бейорганикалық химиядан сарамандық жұмыстар», 1 бөлім. Орал қаласы -2004 ж. 93 бет.

Казак тілінде кұрастырған «Бейорганикалық химиядан сарамандык жұмыстар» жоғарғы оку орындарының химия мамандығының студенттеріні; арналған. Оку-әдістемелік кұралы ұш бөлімнен тұрады. Әрбір бөлімді тараулар кұрайды. Тараулардың әрбіреуі такырыбы бойынша бакылау сұрактардан, тәжірибелерден, жаттығу және есептерден тұрады.

М. Өтемісұлы атындағы БКМУ, «Жаратылыстану» факультетінің ғылыми кеңесінде хаттама № 10, 28. 06. 04 ж бекітілген.

1704 00(05) 04

І5ВЫ 9965-709-47-5

I. Химиялык лабораторияда жұмыстарды орындау
техникасы. Лабораториялык аспаптар мен
кұралдар 2

II. Заттарды тазарту. Заттардын тазалығьш

аныктау әдістері 17

Заттардың химиялык эквиваленті 26
Заттардың салыстырмалык молекулалык

салмактарын аныктау 31

V. Химиялык реакциялардың жылдамдығы.

Химиялык тепе-теңдік. Катализ 34

VI. Ерітінділер. Ерітінділердің касиеттері.

Заттардың ерігіштігі 40

VII. Ерітінділерді әзірлеу 47

VIII. Электролиттік диссоциация 53

IX. Электролит ерітінділерде жұретін реакциялар 59

X. Сутектік көрсеткіш. Тұздар гидролизі 63

XI. Бейорганикалык косылыстардын негізгі кластары.

Негіздер, кышкылдар және тұздардың алу жолдары 67

XII. Тотығу-тотыксыздану реакциялар 72

XIII. Кешенді косылыстар 79

Косымша 86

Пайдаланған әдебеттер 92

Ниязбекова А. Б, Дәулеткалиева С. С.

Бейорганикалық химиядан сарамандық жұмыстар

I - бөлімі

Жоғарғы оқу бөлімдерінің химия мамандығының студенттеріне арналған оқу әдістемелік кұралы

Орал - 2004 ж.

I. Химиялық лабораторияда жұмыстарды орындау техникасы. Лабораториялық аспаптар мен құралдар

Лабораторияда жұмыс істеу ережелері

Химиялық лабораторияда жұмыс істеуге кірісер алдында әрбір студент төмендегі ережелерді міндетті түрде есте сақтауы тиіс:

Жұмыс орнын тәртіппен таза ұстау. Егер стол үстіне заттөгілсе, не стол ластанса оны сүртіп алу қажет. Ол үшінлабораторияда шүберек немесе сүлгі болуы керек.
Жұмыс орнында сабаққа қажеті жоқ портфель, бас киімтағы басқа заттар болмасын.
Аммиак пен қышқылдарды және денсаулыққа зияндыұшқыш ерітінділерді жұмыс орнында қыздыруға рұқсатетілмейді. Ондай жұмыстар арнаулы тартпалы шкафтаорындалады.
Қажетсіз қағаздар, сынған ыдыстар шелекке тасталынады.
Реактивтерді пайдаланғанда мынадай тазалық пенұқыптылық, сақталсын:

а) ертінді құйылған шөлмектерді, құрғақ реактивтер
салынған банкаларды жабық ұстаңыз, тек пайдалану
алдында ғана ашыңыз;

ә) шөлмектерді жапқанда тығындарды ауыстырып алмау, ауысып кетсе реактивтер ластанып, пайдалануға жарамай қалады;

б) салынып (құйылып) алынған реактивтердің
(ертінділердің)

артық мөлшерін ыдысқа қайта салмаңыз (құймаңыз), былай еткенде ол ластанып, жарамсыз болып қалуы мұмкін;

в) жалпы пайдалануға қойылған реактивтерді өз
столыңызға қоймаңыз. Жалпы және жеке пайдалануға
тиісті реактивтерді реттеп, өз орындарына қойыңыз;

г) күміс тұзы ертінділердің артығын тартпалы шкафтағы
арнаулы ыдысқа құйыңыз;

д) ертінділері бар шөлмектерден реактивтерді құйғанда,
оның этикеткасын (ластамау, бүлдірмеу үшін) әр уақытта
үстіне қаратып, алақанның астына келтіре ұстаңыз;

е) шөлмектен ерітінді құйып алу үшін, оны ашқанда
тығынын қолда ұстаңыз, не тығынның ыдысқа енетін

жағын жоғары қаратып, стол үстіне қойыңыз;

ж) егер жұмысты орындағанда алынатын заттың мөлшері
дәл көрсетілмесе, реактивтерді 1-2 миллиметрден артық
алмаңыз. Реактивтерді үнемдеп жұмсауды есте сақтаңыз;

з) реактивтердің дәмін татуға болмайды, өйткені көптеген
реактивтер организмге улы әсер етеді.

6. Лабораторияда кездейсоқ оқиғаларды болдырмау үшін

сақтық шараларын естен шығармау керек.

Қыздырылған ыстық заттарды бірден стол үстіне қоймаңыз, өйткені столдың беті бүлінеді. Оларды (аспаптарды, құралдарды) асбест тордың үстіне қою керек.

Лабораторияда тыныштық сақталсын. Жұмыс кезінде

студенттер қажет болған жағдайдың өзінде де жайлап

сөйлесу керек.

9. Әрбір студент жұмыстарды жеке-жеке орындайды. Оқытушының айтуымен ғана жұмысты екеу ара, үшеу ара орындауға болады.

10. Тәжірибе шықпай қалғанда абыржымай тәжірибенің орындалуына көз жіберіп, жіберілген кемшілікті еске түсіріңіз. Оқытушыдан ақыл-кеңес алғаннан кейін тәжірибені қайта орындаңыз.

П. Жұмысты толық орындап болған соң, стол үстін тәртіпке келтіріп, содан кейін ғана лабораториядан шығуға болады.

2. Лабораториядағы жұмыс кезіндегі сақтық шараларын есте ұстау.

1. Улы және жағымсыз иісті заттармен жасалатын барлық

тәжірибелер тартпалы шкафта орындалады.

Бөлініп жатқан газды ыдысқа еңкейіп иіскеуге болмайды.
Күшті қышқылдарды, мысалы күкірт қышқылын, сұйылтқанда қышқылға су құймайды, керісінше суғасақтықпен, ыдыстың қабырғасы арқылы күкіртқышқылын құяды.
Реактивтерді құйғанда бетке және киімге шашырамауүшін оған еңкейіп, не үңіліп қарауға болмайды.
Сұйық заттарды қыздырғанда да оған еңкейіп қарамаңыз. Сұйықтық ыдыстың шашырып кетуі мүмкін.
Пробиркадағы затты қыздырғанда, оның аузын өзіңізге нежолдастарыңызға қаратып қоймаңыз.

7. Егер бетіңізге не қолыңызға сұйықтық шашыраса, дереу сумен жуу керек. Күшті қышқылдың шашырандысын кеп

мөлшердегі сумен, содан кейін қышқыл тиген
жерді соданың әлсіз ертіндісімен, ал сілті тиген кеткенше сумен мұқият жуу керек. быны

Тәжірибелерді оңай от алғыш ұшқыш заттармен
оттан қашық жерде не тартпалы шкафта жұргізілсін
Жанып жатқан бензин, спирт, эфирді сөндіру
жалынға құм шашады.

10. Горелка жалынында не қыздырылған заттар
ертіндісімен немесе күйікке қарсы қолданылады,
сұйықтық сіңірілген мақтаны, не дәкені күйген жерге қою керек.

11. Уланғанда, кесіп алғанда және қатты күйгенде алғашқы көмек көрсетіп, тез арада дәрігерге хабарлау керек.

12. Лабораториядан шығарда газ горелкаларды шүмегінің

жабықтығын және электр аспаптарының ажыратылуын мұқият тексеріңіз

Лабораториялық журнал

Орындалған лабораториялық жұмыстардың қорытындысы лабораториялық журнал(дәптерге) жазылады. Бұл журнал студенттің жұмысты орындағаны туралы жазба түріндегі есебі болып табылады. Тәжірибелерді орындау барысында оның нәтижесін дәптерге бірден жазу керек. Жеке қағаздарға жазуға рұқсат етілмейді. Лабораториялық жұмысты орындағаны туралы журналда мынадай деректер болуға тиіс: 1) жұмыстың орындалған күні; 2) жұмыстың нөмірі және тақырыбы; 3) жеке тәжірибелердің нөмірі мен аттары; 4) тәжірибені орындағанда қолданылған аспаптардың сызбанұсқасы мен суреттері; 5) тәжірибенің қысқаша мазмұны, тәжірибенің жүру жағдайлары, реакциялардың сапалық дәлелдемелері(ертіндінің түсінің өзгеруі, тұнбаның түзілуі, не оның еруі, тұнбаның түсі, мөлшері, газдың бөлінуі, оның иісі, түсі, қыздыру не салқындату)
; 6) жаслған тәжірибелердегі химиялық реакциялардың теңдеулері; 7) бақылаудың сандық көрсеткіштері(кейде кесте түрінде беруге де болады) ; 8) сандық сипаттағы тәжірибелердегі есептеулер; 9) қорытынды. Барлық жазулар, есептеулер орындалып, суреттер салынғаннан кейін жұмысты орындаушы-студент өзінің қолын қояды.

Лабораториялық жұмыстардың толық және дұрыс орындалғанына, студенттің орындалған жұмыстарды саналы меңгергеніне көз жеткізгеннен кейін практикалық жұмыстың жетекшісі әрбір жұмысты жеке-жеке қабылдап, өзінің қолын қояды.

Лабораториялық құралдар мен аспаптар

Таразы және таразымен жұмыс істеу

Химиялық лабораториядағы қажетті құралдардың бірі - таразы. Әрбір студент таразымен жұмыс істей білуі керек. Әдетте, химия лабораториясында технохимиялық таразыда зат 0, 01 г дәлдікке дейін өлшенеді. Бұл таразы көбіне заттарды синтездеуде реакцияға кірісетін және реакция нәтижесінде түзілетін заттарды өлшеу үшін пайдаланылады.

Аналитикалық таразы анализ өнімдерін өлшегенде қолданылады. Өлшеу дәлдігі 0, 0001-0, 0002 г.

Технохимиялық таразы үшін салмағы дәл гирлер, ал ана-литиқалық таразы үшін аналитикалық гирлер қолданылады. Таразының гирлері арнаулы қорапта белгілі реттілікпен орна-ластырылады. Гирлердің салмақ дәлдіктері бұзылмау үшін оларды тек қысқышпен ұстайды.

Заттарды бюкске, сағат шынысына тағы басқа ыдыстарға салып өлшеу керек. Технохимиялық таразының (2-сурет) тіктеуішін вертикаль бағытқа келтіріп, стол үстіне орналастырады. Таразының дәл орналасуы үшін, оның төменгі жағындағы тіреуіш-винттерін қалаған бағытта бұрайды. Таразы іске қосылмай тұрғанда(арретирленгенде) призмаларға кұш тұспейтіндей етіп қояды. Ол ұшін тұтқаны бұрау арқылы арретирлейді, бұл жағдайда таразы табақшалары, тіреуден призмада, одан кұйентеге орналасады. Таразыда өлшеуді бастамай тұрып, оның дұрыс жұмыс істей-тініне көз жеткізу керек. Ол ұшін арретирді тұсіріп стрелканың шкала бойынша ауытқуын байқайды. Егер таразы дұрыс орналастырылып, дәл жұмыс істейтін болса, стрелка шкала бойынша оң және сол бағытқа бірдей мөлшерде ауытқиды. Міне, бұл таразы табақшасының тепе-теңдікте екендігін көрсетеді.

Өлшенген салмақты таразы табақшасындағы ұсақ гирлердің салмағын қосып жазу арқылы

7 ғ

Сурет . Таразы: 1-тіктеуіш; 2-тіреуіш винт; 3-тұтқа; 4-табақ; 5- күйенте; 6- қалыптастырғыш винт; 7- стрелка; 8- шкала.

, -5

технохимиялық таразының дұрыс жұмысістемейтіндігі байқалса, ал байқалған ақауды өлшеушіжөндей алмайтын болса, бұл туралы оқытушыға нелаборантқа хабарлайды.
Таразы табақшаларына ылғалды, былғаныш және қатты, ыстық нәрселерді, ұнтақ заттарды салуға болмайды.
Өлшенетін зат таразының сол жақтағы табақшасына, гирлероң жақтағы табақшасының дәл ортасына салынады.
Гирлерді ластанудан сақтау үшін жалаң өзін стол үстінеқоюға болмайды. Гирлерді қысқышпен ұстап, өзіне сәйкескелетін қорап ұяшықтарына орналастыру керек.
Өлшеуге қажетті ұсақ гирлерді басқа таразының ұсақ гирлерсалатын қорабынан алуға болмайды. Егер заттың салмағынтеңестіруге алынған қораптағы ұсақ гирлердің біреуі небірнешеуі жетіспесе, онда өлшеу реттілігінің дұрыссақталмағандығы.
Лабораториялық жұмыс барысында алынған затты бірнешерет өлшеу қажет болса, тек бір таразыда ғана өлшеуұсынылады.
Өлшеуді аяқтағаннан кейін таразыда бөгде заттарқалдырмауға тиіс.
Жұмыс аяқталғаннан соң таразыны және ұсақ гирлерді тек-серіп, таразыны арритерлеп қою тапсырылады .

Химиялық ыдыс және онымен пайдалану

Әртүрлі химиялық тәжірибелерді өткізген кезде арнайы

жұқа және қалың шыны ыдыстармен пайдаланады. Химиялық

ыдысқа қойылған негізгі талаптары, олардың химиялық және

термикалық беріктігі. Химиялық беріктігі - шынының әртүрлі

сілті мен қышқылдарға жене тағы басқа химиялық

қосылыстарға қарсы тұрақтылығы. Термикалық беріктік - ол

шыны ыдыстың температураның өзгеруіне шыдамдылығы. Оны

коргенде айыруға болады, сыртында ақ белгісі бар жұқа шыны

ндыстар. Ал қалың шыны ыдыстарды қыздыруға болмайды,

олар жоғарғы температураға шыдамайды.

Ең жақсы шыны пирекс болады, ол химиялық және термикалық беріктігі жоғары, ұлғаю коэффициенті төмен. Пирекстен жасалған шынының құрамында -80% кремнийдің

(IV) тотығы бар .

Жұмсару тсмпературасы 620°С болғандықтан оны жоғарғы температурада өткізетін тәжірибелерде қолдануға бол-майды. Ондай тәжірибелерде жоғары температураға шыдамды құрамында 99, 95 % кремний тотығы бар жұмсару температурасы 1650 °С-қа тең кварц ыдысын пайдаланады. Лабораторияға арналған шыны ыдыстарды негізінде ТУ (термикалық берік), ХУ-1, ХУ-2 (химиялық берік) тиісті шынылардан жасайды.

Химиялық лабораторияда жиі пайдаланатын ыдыстар

3-ші суретте көрсетілген.

Пробиркалар. (З-сурет, 1) Қарапайым және калибрленген болады тәжірибелерді аз реактивтермен өткізген кезде, жалпы ғылыми және оқу лабораторияларда пайдаланатын ыдыс. Реактив мөлшері пробирканың ішінде жарты көлемінен аспауға тиісті.

Лабораториялық стакан. (3-сурет, 2) . Размері әртүрлі, шүмекті және шүмексіз қарапайым және градуировкасы бар болады. Әртүрлі лабораториялық жұмысқа пайдаланады (сүзуге, тұндырута т. б. )

Колбалар. (3-сурет, 3, 4, 5, 6, 7) Әртүрлі көлемді және формалы ( дөңгелек, тегіс түпті және тегіс түпті конус бүйірлі

колбалар)

Вюрц колбасы (3-сурет, 5) - дөңгелек түпті, мойнында

өсіндісі бар, сұйықтарды атмосфералық қысымда айдауға

пайдаланады.

Бюхнерколбасы (3-сурет, 7) - фильтратты бөлуге арналған жанында өсіндісі бар колба .

Кристалдаткыштар(3-сурет, 8) - қаныққан зат ерітінділерінен кристалдарды алуға пайдаланады. Эксикаторлар (3-сурет, 10) - зат сақтау және зат кептіруте арналған ыдыс. Оның төменгі бөлігін ылғал сорғыш затпен толтырады (кептірген кальций оксиді, концентрлі күкірт қышқылы, фосфор оксиді V), үстінде фарфордан жасаған торға затты бюкспен немесе тигельмен қояды .

Б ю к с т е р (3-сурет, 11) - сұйық және қатты заттарды таразыға өлшеуге және сақтауға арналады.

Аллонждар (3-сурет, 12) - зат айдайтын аспаптарда қоспа элементінің ролін атқарады.

Хлоркальций түт іктер(3-сурет, 13) - әртүрлі заттарды, немесе ерітінділерді ауаның құрамындағы су, көмірқышқыл газ және т. б. керексіз заттарды сіңіруінен сақтайды. Хлоркальций түтіктердің ішін газ, ылғал сорғыш материалдармен толтырады.

U - т ә р і з д і түтік (3-сурет, 14) - электродты үрдістерді байқауға, немесе суды, хлорсутекті ыдыратуға арналған. Тоңазытқыштар (3-сурет, 15) - зат суытатын немесе зат қайнағанда пайда болатын булардың конденсациясын еткізетін аспап. Оларды заттарды айдау жоне экстракцияландыру т. б. процестерге қолданады.

Ш ы н ы с а уы т т а р(3-сурет, 16) . Дрексель шыны сауытты газдарды жууға, Тищенко шыны сауытты газдарды сұйық және қатты сіңіргіштермен тазалауға арналған лабораториялық аспаптар.

С а ғ а т ш ы н ы с ы (3-сурет, 17) - қатты заттарды таразыға өлшеуте және химиялық реактивтер ластанбау үшін кейде ыдыстардың бетіне жабуға қолданады.

Реторталар (3-сурет, 18) - әртүрлі препарат алу жұмыстарына пайдаланады ( азот қышқылын және т. б. заттар алу) .

Құйғыштар(3-сурет9, 19) Химиялық құйғыштар сұйықтарды сүзуге және құюға керек; тамшылатып құйғыш - реакциялық ортаға аз мөлшерден ептеп сұйық реактивті құюға пайдаланады; бөлектеп құйғыш - әртүрлі араласпайтын сұйықтарды бөліп алуға арналған.

Шыны ыдыстардан басқа лабораторияларда фарфор ыдыстармен пайдаланады олар шыны ыдысқа қарағанда химиялық және термиқалық бсріктігі жоғары. Олар әртүрлі көлемді және әртүрлі формалы арнайы болып келеді. Тостакандар . (4-сурет, 1) Химиялық тостақандар ерітінділерді суалтуға және қайнатуға, кристалданған заттарды кептіруге т. б. жұмыстарға пайдалануға болады.

Стакандар . (4-сурет, 2) - әртүрлі ерітінділерді құюға және басқа көп жұмыстарды атқаруға арналған көп қырлы ыдыстың бірі болады. Олардың беріктігі әртүрлі шыныдан, кейде сыртында градуировкасы бар болады .

Фарфор тигельдер (4-сурет, 3) . Түбінен ауызы кендеу келетін жалпақ түпті, дөңгелек, отқа төзімді қақпағы бар ыдыс; жоғары температурада материалдың аз ғана мөлшерін балқытуға, қыздыруға, қайнатута т. б. операцияларға арналған.

Б ю х н е р құйғыштары (4-сурет, 4) . Лабораториялық жағдайда сүзуге арналған құрал, әдетте түбі тор көз болып орналасқан фарфор құйғыш.

Келілер мен түйгіштер(4-сурет, 5) . Формасы жарты шарға ұқсайтын қабырғасы қалың форфор келі түйгішімен. Размерлері әртүрлі болып келеді. Лабораториялық жағдайда қатты заттарды ұсақтауға арналған ыдыс.

2-сурет . Суйық заттарды өлшеуге арналған ыдыстар

Химиялық лабораторияда сұйық заттарды өлшеп
пайдалануға керек болғандықтан әртүрлі өлшеуіш ыдыстармен
қолданады. Ол ыдыстар сыртқы қабырғаларында

градуировкасы немесе белгісі бар ыдыстар (2 сурет) .

Тәжірибе кезеңінде пайдаланатын ыдыс таза болуға тиіс. Ыдыстарды бірінші водопровод суымен жуып, содан соң бірнеше рет дистилденген сумен шайқайды. Егер ыдыс өте ластанған болса суға аздап тұз қышқылын немесе «хром коспасын» (концентрлі күкірт қышқылымен калий дихроматының қоспасы) . Жуған ыдысты төңкеріп кептіргіш ілгіші бар тақтайға кептіреді. Егер ыдысты тез кептіруге керек болса, оны электр кептіргіш шкафта кептіреді.

Сурет-3 . (жоғарғы) Шыны ьідыстар :пробирка-1, стакан-2, түбі жалпақ колба-З дөңелек түпті колбалар-4, Вюрц колбасы-5, бүйірлі колба-6, фильтратты бөлуге арналған жанында өсіндісі бар-7, кристалдаткыштар-8, құйғыш - 9, эксикатор - Ю, бюктер-11, аллонждар-12, хлоркалышйлық тұтіктер-13, 1] -тәрізді тұтік-14, мұздатқыш-15, шайқағыш және кептіргіш шыны ыдыстар-16, сағат шьінысы-47, рсторталар-18, тамшылатып құйғыштар-19.

Сурет-4 (төменгі) Фарфор ыдыстар: тостақан-1; стакан-2; тигель қақпағымен (отқа тозімді ыдьіс) -3; Бюхнер құйғышы-4; келі мен түйгіш-5-қасық-6.

Шыны және тығынмен жұмыс істеу Қарапайым аспаптар құрастыру

Химия лабораториясында студенттер қарапайым аспаптар құрастыра білуге тиіс.

І. Шыны тутікті кесу жөне оның ұшын балқыту.

Белгілі ұзындықтағы шыны түтікті кесу үшін, алдымен оның кесілетін жері белгіленеді де сумен ылғалдандырылады. Шыны түтікті стол жиегіне қойып сол қолдың сұқ саусағы және бас бармағымен берік ұстап, он қолымен ұш қырлы егеу арқылы түтікке белгі түсіріледі. Сонан соң түтікке түсірілген белгіні екі қолдың ортасына және өзінен кері бағытта келетіндсй етіп ұстап екі жаққа абайлап тартса, белгі салған жерден морт сынады. Егер аз күш түскенде түтік бөлінбесе , түтікке салынған белгіні екінші рет терендете түсу қажет. Түтік кесілгеннен кейін оның ұштарын жанарғы жалынында көлбеу түтітті осінен айналдыра ұстап қыздырады. Балқу аяқталысымен түтітті асбестелген тордың үстіне қойып салқындатады. Стол ұстіне ыстық шыныны қоюға болмайтындығы неліктен?

2. Шыны тутікті ию.

Жанарғы жалынында шыны түтіктің иілетін жері осінен айналдыра біркелкі қыздырылады. Түтікті балқып жұмсай бастасымен жайлап иеді. Түтіктің дұрыс иілуі біркелкі қыздыруға және жайлап күш салмай июге байланысты. Егер түтік тез иілсе, иілген жері жоғары жағынан ойыс не төменгі жағы шығыңқы болады. Бұлай июге болмайды.

З. Шыны түтікті созу.

Шыны түтікті созу не капилляр жасау қажет болғанда түтіктің 4-5 сантиметрлік бойын жанарғы жалынында үнемі өз осінен біркелкі айнаддыра отырып қыздырады, шыны балқыған кезде оны қажетті диаметрде созуға болады.

4. Тығынды таңдау (іріктеу) .

Лабораторияда шыны, резеңке және қабық тығындар қолданылады. Қабық тығынының диаметрі ыдыс аузының диаметрінен сәл ғана үлкендеу болуы керек. Қабық тығынды тығын қысқыштың арасына салып, айналдыра отырып, ыдыстың аузына енгенше қысады. Қолба, пробиркаларды тығындау үшін ыдыстың ауыз жағынан сол қолмен ұстап, оң қолмен абайлап тығынды бұрап тығындайды. Ыдыстың түбінен не өте қашықтан ұстап тығындауға болмайды. Тығынның кемінде

11

үштен екі бөлігі ыдысқа (пробиркаға, колбаға, банкаға) еніп тұруы керек.

5. Тығынды тесу.

Резеңке тығынды тесу үшін, тығынның жіңішке жағынан оған енгізілетін түтіктің диаметрінен кішірек тығын тескішті (5-сурет, 8) тандап алады. Тығынды сол қолға, ал тығын тескішті оң қолға ұстап, оны горизонталь бағытта теседі. Оң қолмен тығын тескішті баса ұстап, тескішпен оңға және солға жарты айналым жасайды. Тескіш тығынға толық енгенде оны басқа тығынның үстіне қойып, онан әрі оңнан солға қарай бұрай түседі. Егер бұлай жасалмаса, тесілген тығынның екінші жағы жыртылып, тегіс болмай шығады. Тесіп болғаннан кейін тығын тескішті қалған резеңкені сүмбі (не шегемен) итеріп шығарады.

6 . Жуғыштың бөлшектерін әзірлеу және оны құрастыру

Мұндағы мақсат: а) сыйымдылығы 300-500 мл тегіс түпті колбаға (7-сурет, 1) сәйкес қабық не резеңке тығын тандап алу; ә) диаметрі 6 миллиметрдей шыны түтіктің біреуін 175° (2), ал екіншісін (3) колба биіктігінен сәл ұзындау етіп, 45° бұрыш жасай ию; б) ұшын тамшылатқыш ұшындай сүйірлеу етіп, конусының ұзындығы 2 см, тесігінің диаметрі 1 мм болатындай етіп, шыны түтікті созу (4) және ұшындағы капиллярды кесіп күйдіру; в) иілген екі түтіктің екі жағын да, кішкене түтікшенің сүйірленбеген жағын қыздырып балқыту; г) жоғарыда айтылған әдісті қолданып тығыннан екі тесік жасау; д) ұзындығын 2-3 см етіп, резеңке түтікшені өлшеп алу; е) әзірленген бөлшектерден 6-суретте көрсетілгендей аспап -жуғыш құрастыру.

5-сурет. 1-штатив; 2- пробирка тұтқыш; 3-асбес торы; 4-Пробирка салатын штатив; 5-тығынды қысқыш; 6-сүмбі-шетка; 7-тигель қысқышы; 8-тығын тескіш бұрғьшар жинағы; 9-тығынтескіш аспап.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.