Геометрияны оқытудың тиімді әдістері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 32 бет
Таңдаулыға:

"Кеңістіктегі тікбұрышты координаталар жүйесі және векторлар" тарауын жаңартылған оқу бағдарламасы бойынша оқыту әдістемесі

МАЗМҰНЫ:
Кіріспе
I. Мектепте жаңартылған технологияларды қолданудың теориялық негіздері
1.1 Жаңартылған білім беру бағдарламасының маңызы
1.2 Мектеп бағдарламасындағы геометрияны оқытудың тиімді әдіс-тәсілдері
II Жаңартылған технологияларды қолдану бойынша тәжірибелік-эксперименттік жұмыс
2.1 Геометрияны оқытудың тиімді әдістері
2.2 Кеңістіктегі тікбұрышты координаталар жүйесі және векторлар тарауын жаңартылған оқу бағдарламасы бойынша оқыту әдістемесі
Қорытынды
Әдебиеттер тізімі

Кіріспе

ХХІ ғасырда білім мазмұнының жаһандануы, инновациялық және ақпараттық технологиялардың тез даму тенденциясы білім мазмұны мен оқытудың әдіс-тәсілдеріне жаңаша көзқарасты талап етеді.

Еліміздің білім беру жүйесін дамыту стратегиясы Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2016-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында айқындалып, оның мазмұны қоғамның даму талаптарына сай жастардың бойында білімділік пен бәсекеге қабілеттілік қасиеттерді қалыптастыруға бағытталып отыр. Жаңа экономикалық қатынастардың үдемелі инновациялық сипаты адам капиталын дамытуды алға қою туралы көзқарастарды тудыруда[1].

Қазақстандағы өмір сүру жағдайы мен қызметінің жаңартылған өзгерістері табиғи түрде және білім беру жүйесінде көрініс табады. Бүгін әсіресе тұлға - алған білімдері мен дағдыларын шығармашылықпен қолдана алатын, қызметті барынша тиімді етіп жасай алатындай етіп түрлендіре алуы қажет. Нәтижесінде білім беруді дамытудың қазіргі кезеңінде оқытуды ұйымдастырудың әдістерін, құралдары мен нысандарын жаңарту қажеттілігі туындады. Аталған мәселе оқу процесіне жаңа педагогикалық технологияларды әзірлеумен және енгізумен байланысты. Білім беруді жаңартылған оқытуды ұйымдастырудың дәстүрлі емес әдістері мен формаларын пайдалануды, оқушылардың танымдық іс-әрекеті мен шығармашылық дербестігін неғұрлым оңтайлы дамытуға ықпал ететін оқытудың педагогикалық жағдайларын жасауды талап етеді.

Өкінішке орай, мектепте жаңартылған технологияларды тиімді пайдалану үшін педагогикалық жағдайларды жүзеге асыруға ерекше көңіл бөлінбейді. Осылайша, жаңартылған технологияларды пайдалану қажеттілігі мен негізгі мектепте оқытудың нақты жағдайлары арасында қарама-қайшылық бар. Біз негізгі мектепте жаңа технологияларды тиімді пайдаланудың педагогикалық шарттарын анықтау мен іске асырудағы осы қарама-қайшылықтың ықтимал шешімдерінің бірін көріп отырмыз.

Геометрияда есептерді шешудің әртүрлі әдістері қолданылады - бұл синтетикалық (таза геометриялық) әдіс, түрлендіру әдісі, векторлық, координаттар әдісі және басқалар. Олар мектепте әртүрлі орын алады. Негізгі әдіс синтетикалық болып саналады, ал басқаларының ішінде координаттар әдісі ең жоғары орын алады, өйткені ол алгебрамен тығыз байланысты. Синтетикалық әдістің рақымына түйсігі, болжамдары, қосымша құрылыстары арқылы қол жеткізіледі. Координаталық әдіс мұны қажет етпейді: есептерді шешу көп жағдайда алгоритмделген, бұл көп жағдайда мәселені іздеуді және шешуді жеңілдетеді.

Бұл әдісті зерттеу мектеп геометриясының ажырамас бөлігі деп сеніммен айтуға болады. Бірақ есептерді координаталық әдіспен шешу кезінде алгебралық есептеу шеберлігі қажет екенін және жоғары деңгейдегі тапқырлықты қажет етпейтінін ұмытпауымыз керек, бұл өз кезегінде оқушылардың шығармашылық қабілеттеріне теріс әсер етеді. Сондықтан студенттерге әртүрлі есептерді координаталық әдіспен шешуді үйренуге мүмкіндік беретін координаттар әдісін зерттеу әдістемесі қажет, бірақ бұл әдісті геометриялық есептерді шешудің негізгі әдісі ретінде көрсетпейді. Бұл таңдалған тақырыптың өзектілігін анықтайды: "негізгі мектеп геометриясының мектеп курсындағы координаттар әдісін зерттеу".

Бұл жұмыстың зерттеу нысаны студенттердің геометрияны зерттеу процесі болып табылады.
Зерттеу пәні-негізгі мектеп геометриясы курсында жаңартылған оқу бағдарламасн зерттеу.
Жұмыстың мақсаты-мектеп геометрия курсында координаттар әдісін зерттеу және қолдану әдістемесін жасау.
Гипотеза: мектептегі координаттар әдісін үйрену тиімдірек болады, егер:
1. негізгі дағдыларды қалыптастыру бойынша пропедевтикалық жұмыс жүргізілді;
2. планиметрияның жүйелік курсында студенттер осы әдістің құрылымымен танысады;
3. әдістің жеке компоненттерін қалыптастыру үшін ойластырылған тапсырмалар жүйесі қолданылады.
Зерттеу пәні, мақсаты және гипотезасы келесі міндеттерді анықтайды:
1. Кейбір қолданыстағы оқулықтардағы координаталар әдісін, сондай-ақ осы тақырып бойынша Математика бағдарламасының мазмұнын зерттеу нұсқаларын талдау.
2. Нақты математикалық есептер мысалында координаталар әдісі мен оны қолдану әдістерінің сипаттамасы.
3. Координаттар әдісін сәтті игеру үшін қажетті дағдыларды таңдау және осы дағдыларды қалыптастыратын міндеттерді таңдау.
4. Тәжірибелік тексеру.

Жұмыс мақсаттарына жету, гипотезаны тексеру және жоғарыда аталған міндеттерді шешу үшін келесі әдістер қолданылды:
а) координаттар әдісіне қатысты математика бойынша бағдарламаны, оқу құралдарын, әдістемелік материалдарды талдау;
б) білім беру процесінің барысын, оқушылардың қызметін бақылау.
Негізгі тәжірибелік база Обор кентінің жалпы орта білім беру мектебі болды.

I. Мектепте жаңартылған технологияларды қолданудың теориялық негіздері

1.1 Жаңартылған білім беру бағдарламасының маңызы

Әлемдік білім беру жүйесінің көшінен қалмай, дамудың басым бағыттарын негізге ала отырып, өркениетке аяқ басу білім беру мазмұнына жаңа талаптарды алға тартуда. Қазіргі білім беру жүйесіндегі жаңарулар, ең алдымен, жастардың мәдени, эмоционалдық, зияткерлік, әлеуметтік және рухани жағынан даму мүмкіндігін қамтамасыз етуге бағытталуда.

Білім беру бағдарламасының, оқыту тәсілдерінің және бағалаудың қалай құрылуы қажеттігінің мысалын Хименес-Алейхандренің дәлелдерді құрудың оңтайлы оқу ортасына арналған ұсынысынан көруге болады.

1) Оқушылар оқу үдерісіне белсене қатысады. Олар білімдерін бағалап, өздері ұсынған қорытындыларының дәлелдерін ұсынуы және бір-біріне сын тұрғысынан қарауы тиіс.

2) Мұғалімдер оқушыларға бағытталған және дәлелдерді құру мен талдауға арналған рөлдік модельдер ретінде әрекет ететін оқыту тәсілдерін қолданады.

3) Білім беру бағдарламасы проблемаларды шешудің тәсілдерін қамтуы тиіс.

4) Оқушылар мен мұғалімдер пікірлерді бағалауда білікті болуы тиіс және оқушылар тек жазбаша тестілеу бойынша ғана бағаланбауы тиіс.

5) Оқушылар өздерінің алған білімдерін қолдана алуы және білімдердің қалай алынғанын талдай білуі тиіс.

6) Оқушыларға диалогке және бірлескен оқуға қатысуға мүмкіндік беру керек.

Бастауыш білім берудің мақсаты: кең ауқымды дағдылардың негіздерін меңгерген оқушы тұлғасының үйлесімді қалыптасып дамуына қолайлы білім беру ортасын құру жөнінде атап айтсақ:

Білімді функционалдықпен және шығармашылықпен қолдану;

Сын тұрғысынан ойлау;

Зерттеу жұмысын жүргізу;

Ақпататтық - коммуникациялық технологияларды қолдану;

Коммуникативті қарым - қатынас тәсілдерін, оның ішінде тілдік дағдыларды пайдалану;

Топпен және жеке жұмыс жасай білу.

Бастауыш сынып пәндеріне арналған оқу бағдарламаларындағы оқу мақсаттары оқушылардан шынайы проблемаларды анықтап зерттей білуді талап етеді. Сондай-ақ, Бастауыш сынып пәндері бойынша критериалды бағалау және оқытуды жоспарлау тарауында бағалау және жоспарлау әдіс-тәсілдері анағұрлым толық қарастырылған. Сонымен қатар педагогиканың түрлі аспектілері қарастырылған: қарым-қатынас жасау дағдылары (мұғалімнің жетекшілігімен жүретін оқылым және жазылым, дәлелдеу), белсенді оқу, зерттеуге негізделген оқу.

Педагогиканың барлық осы аспектілері сындарлы оқыту теориясымен үйлеседі. Сындарлы оқыту тәсілдері білім берудің дәстүрлі әдістерімен салыстырғанда, оқыту кезінде жоғары нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Сындарлы оқыту тәсілдері оқушылардың алдыңғы білімдерімен ұштастыра отырып, жаңа білім алуы туралы тұжырымдамаға негізделеді. Бұл жерде ең маңыздысы оқушылардың алдыңғы алған дағдылары жаңа дағдыларды меңгеруге үлкен ықпалын тигізеді, ал егер ол ескерілмесе, онда білім тереңге бармай, үстірт меңгерілген таяз білім болмақ. Мұндай үстірт білім оқушыға қазіргі әлемде жетістікке жету үшін қажетті жоғарыда аталған сын тұрғысынан ойлау, рефлексия және басқа да дағдыларын, алған білімін қолдануына кері әсерін тигізеді. Оқушылар білімді толықтай меңгеру үшін ақпаратты енжар қабылдамай, сабаққа белсенді қатысуы керек. Оқушылардың алған білімдерімен жұмыс істеуге, оны әрі қарай өңдеп, өз дағдыларын арттыруға мүмкіндік беретін жаттығуларды орындауға мүмкіндіктері болуы аса маңызды болып табылады.

Жаңартылған оқу бағдарламасының басты ерекшеліктері мынада:

- Пән мазмұнының спиралді қағидатпен берілуі

- Блум таксономиясы бойынша оқу мақсаттарының иерархиясы;

- бір білім беру аясындағы және пәнаралық байланыстарды жүзеге асыру мақсатында ортақ тақырыптардың берілуі

- оқу үдерісін ұзақ мерзімді, орта мерзімді және қысқа мерзімді жоспарлар арқылы ұйымдастыру;

- оқытудың тәрбиелік әлеуетін арттыру, оқушының адамгершілік-рухани қасиеттерін қалыптастыру;

- білім беру деңгейлері аралығында пән бойынша сабақтастықты ескеруге мүмкіндік беретін толық оқу курсы бойынша педагогикалық мақсат қою;

- бөлімдердің мазмұны мен ұсынылған тақырыптардың уақыт талабына сәйкес келуі, әлеуметтік дағдыларды қалыптастыруға назар аударылуы;

- оқытудағы жүйелі-әрекеттік ұстаным (оқушының білім алу үдерісіне белсенді қатысу)

Қазақ тілінде оқытатын мектептердегі бастауыш сыныптың білім беру бағдарламасы спираль тәріздес құрылымға негізделген. Оқушылар бастауыш сыныпта оқу бағдарламасы аясында игерілетін негізгі дағдыларға мезгіл-мезгіл қайта оралып отырады. Мысалы, оқу бағдарламаларындағы кейбір оқу мақсаттары оқушылардың шынайы өмірде кездесетін проблемаларды анықтап, оларды зерттеуін талап етеді. Оқушы сыныптан сыныпқа ауысуына қарай бұл проблемалар күрделене түседі. Проблемаларды шешу тәсілі негізінен дүниетану мен жаратылыстану пәндерінде қамтылған және математика бойынша оқу бағдарламасының негізгі тәсілдерінің бірі болып табылады: проблемаларды шешу қабілеті сандар, алгебра, геометрия, әсіресе математикалық модельдеу бөлімдерінің құрамдас бөлігі болып табылады. Проблемаларды шешуге арналған жаттығулар оқушыларға таныс емес мәселелерді қамту арқылы олардың қызығушылығын оятып, оларды жаңалық ашуға және өз тұжырымдарын жасауға ынталандыруы тиіс. Олар оқушылардың дайын стандартты жолдарды пайдаланбай, мәселенің шешімін іздеп, оны өз бетінше табуға ұмтылуды және заңдылықтарды зерделеуін қажет етеді, сол арқылы белсенді оқуына ықпал етеді.

Белсенді оқу

Белсенді оқу оқушының мұғалімді енжар тыңдап қана қоймай, белсенді жұмысқа тартылуын көздейтін оқыту және оқу әдістерінің бірі болып табылады. Бұл тәсілдер оқу үдерісі жаттығудың алдында емес, оны орындау барысында жүзеге асырылатын құбылыс екендігін түсіндіреді. Сыныпта қолданылатын бұндай тәсілдерге топтық жұмыс, ойын баламалары және пән бойынша белгілі тақырыптағы ойындар кіреді. Бастауыш сыныптарда ойын шынайы өмірдің белгілі бір аспектілерін модельдеу және зерттеу үшін ұсынылған мүмкіндік болып табылады. Домино және карта сияқты дәстүрлі ойындар математика сабақтарындағы кездейсоқтық пен ықтималдық мәселесін қарастыруда оңтайлы болмақ. Шарада, тақтада сөздерді біріктіру немесе сөздерді жіктеу сияқты ойындар - тіл үйренуді қамтамасыз етудің және оны көрсетудің бірден-бір қызықты әрі тартымды тәсілдерінің бірі. Көптеген стратегиялық ойындарды (мысалы, Алға) деп аталатын ежелгі қытай ойыны) тұрғындар мен қоғамның өсуін модельдеу үшін пайдалануға болады.

Бастауыш сынып мұғалімдерінің қолданылатын тағы да бірқатар тәсілдер:

:: Мұғалімнің жетекшілігімен жүретін оқылым мен жазылым;

:: Қарым-қатынас жаттығуларын пайдалану;

:: Проблема шешу мақсатында жеке және топта жұмыс істеу;

:: Орындау арқылы білім алу (әрекет ету арқылы);

:: Ашық сұрақтарды пайдалану;

:: Дәлел ұсынуға ынталандыру;

:: Зерттеу барысында бірлесіп жұмыс істеу;

:: Зерттеуге негізделген оқу, оның барысында оқушылар мәселені жеке өздері зерделейді.

Тілдесу арқылы қарым-қатынас жасау дағдылары

Тілді оқытудың тәсілдері көп екені белгілі, алайда әлеуметтік-лингвистикалық тәсіл тілдің әлеуметтік моделіне назар аударады. Оқушылар үшін қандай да әлеуметтік жағдайда қандай тіл орынды екенін түсіну маңызды (жазбаша және ауызша). Оқушылар тиісті әлеуметтік тілді, соның ішінде нақты жағдайға сәйкес келетін грамматиканы, құрылымды және лексиканы таңдай алу үшін мұғалімдер мәтіннің мақсатын және оның кімге, қандай аудиторияға арналғанын түсінуге көмектесу керек. Оқушылар қарым-қатынас жасауда өзінің тілді тиімді қолдана алатынын көрсету үшін мұғалімдердің оқушыларды түрлі мәнмәтіндермен таныстыруы маңызды болып табылады.

Оқылым, жазылым, айтылым және тыңдалым - бастауыш сыныптардағы барлық пәндер үшін маңызды болып табылатын қарым-қатынас жасау дағдылары. Сондықтан оқушыларға осы 4 дағдыны барынша жетілдіруге мүмкіндік берудің маңызы зор. Нақты белгілі бір дағдыны жақсарту тәсілдерінің бірі - осы дағдыға ерекше назар аудара отырып, содан кейін бірнеше тілдік дағдыны қамтитын жаттығуларды біртіндеп енгізу болып табылады. Мысалы, тақырыпты талқылау тиісті лексиканы қолдануды көздейді, сол арқылы оқылым бойынша тапсырмаға қызығушылық туғызады, осыдан кейін оқығанның негізінде жазбаша тапсырма орындаудың үлгісі ұсынылады. Дағдыларды осылайша біртіндеп енгізудің тағы бір жолы - аудио-мәтін тыңдап немесе бейнематериал көрсетуге болады, содан кейін пікірталас жүргізуге немесе жазбаша тапсырма орындауға болады. Сонымен қатар, қарым-қатынас жасау тәсілі тілді жай ғана пайдаланып қоймай, тілдесуге арналған мақсатты қамтамасыз етеді. Қарым-қатынас жасаудың мақсаты, айталық, бірнәрсе туралы белгілі бір фактіні анықтау үшін сұхбаттасу немесе әңгімені тыңдап, содан кейін мазмұнын айту болуы мүмкін.

Жаңартылған білім беру бағдарламасы оқыту мен оқуға сындарлы көзқарасты қолдайды, ол оқушыларды мұғаліммен және бір-бірімен диалог жүргізуге ынталандыруды көздейді. Диалог аясын кеңейту үшін мұғалім сабақты оқушылар оны тыңдап қана қоятындай емес, нақты пән немесе тақырып туралы ойлана алатындай белсенді етіп жүргізу керек. Мұғалім сұрақ қоюды ойластырған кезде ол сұрақтарға берген оқушының жауабы жаңа сұрақ тудыратындай болуы тиіс. Салмақты жауап беруді қажет ететін тиісті сұрақ қою үшін мұғалім алдымен қойылған сұраққа қандай жауап ала алатынын ойластыруы керек. Егер мұғалімнің сұрақтары бұлыңғыр болса, онда өзі де бұлыңғыр, екіұшты жауап алады. Сонымен қатар, сұрақтар оқушылардың жауаптарын шектемеу керек, керісінше, оқушыларға мәселені мейлінше зерделеп, жауапты өз бетінше қалыптастыруға еркіндік ұсыну керек. Оқушылар өзінің жауабымен белгілі үлес қосатындығын сезінуі үшін мұғалім жауаптарды зейін қойып, айқын қызығушылықпен тыңдауы керек. Бастауыш сыныпта оқитын оқушылар анағұрлым жан-жақты және күрделі жауап бере алады.

Мұғалімнің жетекшілігімен жүретін оқылым және жазылым

Мұғалімнің жетекшілігімен жүретін оқылым оқудың сындарлылық теориясына негізделеді, яғни оқушылар жаңа ұғым туралы сын тұрғысынан ойлана отырып, оның мәнін, мағынасын ұғынады, оны бұған дейінгі білімімен байланыстырады. Мұғалімнің жетекшілігімін жүретін оқылымдағы мұғалімнің рөлі мұқият ойластырылған сұрақ қойып, нұсқау беріп, пікір таластыруға тартып және бағамдай отырып, тапсырманы орындардың алдында, орындау барысында және орындағаннан кейін ойлануға жетелеу әрі қолдау көрсету болып табылады . Мүмкіндіктері бірдей оқушылар топ болып мұғалім таңдаған мәтінмен немесе тапсырмамен жұмыс істейді. Олар оқылымжазылым әдіс-тәсілдерін пайдалануды және материалдарды өз сыныптастарымен және мұғалімдермен талқылауды үйренеді.

Дәлелдеу

Жоғары деңгейлі ойлау дағдыларын қалыптастыру және оларды қолдану - бастауыш сыныптың білім беру бағдарламасының өзекті аспектісі. Осы ойлау дағдыларын қалыптастырудың ең басты тәсілдерінің бірі - дәлелдеу. Дәлелдеу бастауыш сыныптарда кез келген пікірталас бастау, жүргізу және оны бағамдау үшін маңызды, әсіресе, математика үшін оның маңызы өте зор, себебі онда бір есептің бір ғана шешімі болғанымен, оған жетудің тәсілдері толып жатыр. Бұл сондай-ақ Қазақстандағы жаңартылған білім беру бағдарламасында басым болып табылатын бірнеше құндылықтар мен дағдыларды, мысалы, шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау, қарым-қатынас жасау дағдыларын дамытудың негізгі тәсілі.

Кестеде көрсетілгендей, төменгі сынып оқушыларына арналған тапсырмаларда әртүрлі ақпарат көздері қолданылады. Алдағы уақытта оқушылар тақырыпты түсіну үшін ақпаратты пайдалана бастайды. 4-сыныпқа қарай оқушылар дәлелдеу дағдыларын пайдаланады, соның нәтижесінде олар жиналған деректердің негізінде өз көзқарасын ортаға салып, талқылауға қатысады.

Дәлелдеу үдерісі зерттеуге негізделген оқу тәсілін толықтырады. Зерттеу тақырыбы белгіленгеннен кейін мұғалім оқушыларға шағын топтарда жұмыс істеп, сурет, диаграмма, график немесе алгоритмдерді пайдалану арқылы зерттеу немесе проблеманы елестетуді ұсынады. Содан кейін оқушылар өз ақпаратын басқа топпен немесе топтармен салыстыруы керек. Түсіндіру және дәлел келтіру деп аталатын келесі кезең оқушыларға өздерінің көзқарастарын түсіндіруге, түзетуге, ретке келтіріп, кез келген қате пайымдауларды анықтауға мүмкіндік береді. Әрбір топ идеяларды талқылау және мақұлдау үшін барлық сыныпқа өз шешімдерін ұсынады.

ХХІ ғасырдың қарқынды ілгерілеу ырғағына қатар ілесу үшін, өзара тығыз байланысты және көпмәдениетті әлемде қалыптасқан қазіргі жағдайда оқушылардың өз бетінше оқу дағдыларын дамыту аса маңызды болып табылады.

Бастауыш сыныпта оқыту оқушыларды төменде аталған мүмкіндіктер есебінен дамытуды көздейді:

:: ғылыми-зерттеу дағдыларын қалыптастыруға мүмкіндік ұсыну;

:: кез келген қабылданатын ақпаратқа сын тұрғысынан қарап, талдай білу дағдысын белсенді дамыту;

:: өзіндік рефлексия және тәуелсіз, өз бетінше ойлануға ынталандыру;

:: кез келген өмірлік жағдайда немесе жұмыста кездесетін негізгі жаһандық проблемаларды түсіну және оларға сәйкес әрекет ете білуге ынталандыру.

Бастауыш сыныптарда оқытылатын пәндерді оқу арқылы оқушылар өз түсінігін кеңейте отырып, өзінің ой-пікірі үшін жауапты болуға үйренеді. Оқушылар өзіндік көзқарасы мен пайымдауын қалыптастырып, дамытуға, мұқият зерделеуге және өз ойын сенімді айта білуге дағдыланады. Мысалы, олар дәлелдерді талдау мен бағамдауды және ойлау дағдылары туралы ойлануды үйренеді. Сонымен қатар, пәнаралық байланыс орнату арқылы олар ақпаратты тиімді пайдалануды үйренетін болады.

:: Оқушыларға пән мен тақырып арқылы байланыс орнатуға көмектесу үшін мұғалім мақсатты сұрақ-жауап жүргізе алады;

:: Мұғалім оқушыларға портфолиосындағы жұмыстарын тақырыптар бойынша сақтауға ұсына алады, бұл пәнаралық байланысты айқын көруге мүмкіндік береді.

Сабақтарды жоспарлаудың басты аспектісі ретінде оқушыларға пәнаралық байланыс орнатуға көмек көрсетумен қатар, оқушылардың білім-білік дағдыларының артуына қарай жүзеге асырылатын лайықты педагогикалық тәсілдерді таңдау болып табылады. Мысалы, мұғалім оқушылардан пән бойынша білімі мен дағдыларын қолдануын талап ететін проблема шешу тапсырмасын бере алады. Тіпті оқушылардың өз күшіне деген сенімі артып, өз бетінше жұмыс істеп үйренген күннің өзінде де мұғалім жай ғана сырттан бақылаушы болмай, оқуға ынталандырушы болуы маңызды екенін ұмытпаған жөн.

Қорытындылай келгенде, мұғалім үшін мыналар маңызды болмақ:

- сабаққа тың ойлар мен ынталандырушы материалдарды енгізу;

- оқушылар өзінің ойлауы мен оқуы туралы ойлана алуына жағдай жасау үшін логикалық ойлау мен зерттеу дағдыларын енгізу;

- оқушыларға өздеріне қызықты салаларда сұрақ құрастыруға көмектесу;

- топтық жұмыс жүргізуді көздейтін жаттығуларды енгізу;

- оқушыларды бір-бірімен қарым-қатынас жасап, диалог құруға ынталандыру;

- оқушылардың қызығушылықтарын қанағаттандыру;

- оқушыларды өз бетінше ойлануға жетелеу;

- оқушылардың логикалық ойлау дағдыларын дамытуға көмектесетін сұрақ қою;

- оқушыларға өздерінің ойлау дағдылары мен ғылыми-зерттеу дағдыларын қолдануды ескертіп отыру;

- жекелеген оқушылармен көзбе-көз кездесу ұйымдастыру;

- оқушыларға өзіндік жұмыстарда жетістікке жетуге мүмкіндік беретін жобаларды жоспарлау және ұйымдастыру.

Қорыта айтқанда, міндет ауыр, мақсат айқын. Отандық іс-тәжірибе негізінде әлемдік тәжірибедегі алдыңғы қатарлы идеяларды басшылыққа ала отырып, функционалды сауаттылығымызды арттыру үшін сыни тұрғыда ойлай алатын мұғалімдер қатарын көбейтсек, жақсы нәтижеге жететініміз сөзсіз. Шын ілім адамдарды биік ізгілікке үйретеді, ол - адамдардың жаңаруы- деп атап көрсеткен ойшылдың сөзімен аяқтағым келеді.

1.2 Мектеп бағдарламасындағы геометрияны оқытудың тиімді әдіс-тәсілдері

Мұғалімнің басты мақсаты-оқушыға қажетті білім берумен шектелмей алған білімін керек уақытында қолдана білуге үйрету. Осы мақсатта оқушыға дайын ақпаратты бермей, оны өз бетімен жұмыс істеуге, ізденуге үйрету қажет. Ол үшін әр ұстаз оқытуда білім берудің озық тәсілдерін қолдануы керек. Осы орайда геометрия пәнін оқытуда жаңа әдіс-тәсілдерді қолдану қарастырылуда. Білім беру жүйесінде мұғалімдердің біліктілігін арттыруда енгізілген Кембридж университетінің әдістерін еліміздің түкпір-түкпіріндегі мұғалімдер оқып , жаңа әдістерді өз тәжірибелеріне енгізу үстінде.
Кембридж бағдарламасының негізігі міндеті-сындарлы оқыту болып табылады. Бағдарлама мазмұнының оқыту әдістері заманауи идеялардың жеті негізгі модулі түрінде берілген:
- білім беру мен білім алудағы жаңа тәсілдер ;
- сыни тұрғыдан ойлауға үйрету;
- білім беру үшін бағалау және оқытуды бағалау;
- білім беруде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану;
- талантты және дарынды балаларды оқыту;
- оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес білім беру және оқыту;
- білім берудегі басқару және көшбасшылық.

Бұл модульдер арқылы геометрия пәнін оқыту нәтижесінде оқушыларға қалай оқу керектігін үйреніп, ынтасы жоғары, өзіне сенімді, сыни көзқарастары жүйелі дамыған, ақпараттық технологияларда құзырлылық танытатын оқушы ретінде қалыптасуына көмектеседі.

Қайсыбір мұғалім болсын, сыныптың сабаққа қызығушылығын ояту үшін түрлі әдістерге жүгінеді. Мұғалім сұрап, оқушы жауап беретін бір сарынды дәстүрлі әдістегі сабақтар баланы жалықтырып,пәнге қызығушылығын төмендетіп,білім сапасына да әсер ететіні сөзсіз. Қазіргі өркениетке ілесетін адам өмір бойы білімге құштар болуы керек. Өздігінен білім алатын, жан-жақты ізденетін, талпынатын, алдағы өмір жолын өзі болжай алатын тұлға тәрбиелеу-ұстаздың қолында. Кембридж тәсілдеріне негізделген бағдарлама арқылы білімімізді жетілдіріп, Қазақстанның болашағы саналатын жастарды тәрбиелесек, үлкен жетістіктің бірі деуге болады.

Бағдарламаның негізігі мақсаты қазіргі заманауи әдіс-тәсілдеріміздің барлығын тәжірибемізбен ұштастыру.
Жаңа әдіс ретінде Диалог арқылы оқыту мен Қалай оқу керектігін үйрету қарастырылып отыр.

Диалог негізінде білім беру оқушының ой-пікірін жүйелеу мен дамытуына көмектеседі. Мұғалімдердің сыни тұрғыдан ойлауы өзінің жұмыс тәжірбесін, жаңа тәсілдерді қолдану және бағалау әрекеттерін сыни тұрғыдан бағалауды қамтиды. Мұғалімдер мен оқушылар үшін өздерінің қандай мақсатқа жетуді көздейтінін, мақсатқа жету өлшемдерін түсінуге не үшін керек екендігін білу маңызды.
Курс бағдарламасынан алған білімімді практикаммен ұштастырғанда жеті модулдің бір-бірімен тығыз байланыста екенін түсіндік. Бағдарлама мақсаттарына сүйеніп, математиа пәнінен сабақ беруде, өзімнің сабақ беру әдістерімнің өз қырынан өзгергенін байқадым.

Геометрия сабақтарында диалогтік тәсілмен оқытуды және сыни тұрғыдан ойлауға үйрету модулінің әдістерін кеңінен қолданамыз.
Мысалы, 8 сыныпқа өткізген Үшбұрышқа іштей және сырттай сызылған шеңбер сабағында сыни тұрғыдан ойлау, Блум таксономиясы әдістерін кеңінен қолдандық. Сабақты Блум әдісі бойынша жүргізіп отырдық.

Есеп. Теңбүйірлі үшбұрышты сырттай сызылған шеңбердің ұзындығы 20PI-ге тең. Егер үшбұрыш табаны 12 болса, онда осы үшбұрыштың ауданын табыңдар.

Шешуі: Шеңбер радиусы 10 екені белгілі. Берілген шеңберге табаны ортақ екі теңбүйірлі үшбұрыш салуға болатыны белгілі. Бірінші үшбұрышта С1 - сүйір, екінші үшбұрышта С2 - доғал.
1-жағдай. FD=2R , мұндағы R-шеңбер радиусы. Бұл арадан = . С1-сүйір болғандықтан, = . Косинустар теоремасы бойынша , бұдан ∆AC1B-ның ауданы S=
2-жағдай. Бұл арада , бірақ себебі -доғал бұрыш.∆AC2B - ның ауданы 12.
Жауабы 108 немесе 12.

Біздің бұл жерде байқағанымыз сабақта оқушылар диалогті оқыту, сыни тұрғысынан оқыту модулдерін басшылыққа ала отырып, өз ойларын алдымен топта әңгімелеп жинақтап,іздестіріп алып, сосын бір пікірге келіп постермен қорғап жатты. Оқушылардың бір-бірімен пікір алмасуы, яғни диалогтің орын алуы сабаққа деген өызығушылықтарын арттырды. Соның ішіндегі дарынды және талантты балалардың көзқарастарына, түсініктемелеріне сыни тұрғыдан қарап, өз ой-пікірін ашық айта алатын қабілеті орташа балалардың белсенділігі байқалды.

Қорытынды: Мұғалім геометрия сабағына және өзіне есеп бере отырса жұмыс жасау қарқыны жақсарып жанданады. Тек сонда ғана алдағы жұмыстарда дұрыс мақсат қойып, алға қарай шығармашылықпен жылжудың жобасын жасау мүмкін болады. Білім берудің қазіргі таңдағы тиімді әдістерінің дәстүрлі білім беруден артықшылықтары мол. Жаңа әдістерді пайдалана отырып біз: оқушылардың өз бетінше дамуына, оқушы мен оқытушы арасында байланыс орнатуына, оқушының жан-жақты ізденуіне, оқушының өзін және өзгені бағалауына, өз ойларын жетік айтуына қол жеткіземіз деген ойдамыз.

II Жаңартылған технологияларды қолдану бойынша тәжірибелік-эксперименттік жұмыс

2.1 Геометрияны оқытудың тиімді әдістері

Менің ойымша, мектепте математиканы оқыту кезіндегі негізгі қиындықтар геометрияға тура келеді. Егер "кәдімгі" мектепте математиканы оқыған 9-шы сыныптың қазіргі заманғы түлегі білімдерінің объективті кесіндісін өткізсе, сурет ұзарады. Тіпті жақсы оқушыларда геометрия бойынша есептерді шешу формулалардың қарапайым аралығына, олардың қандай да бір жарайтынына үмітпен жетеді. Қиындықтарды шешу үшін қосымша құрылымдарды орындау, практикалық міндеттерді шешуге өз білімдерін қолдану талап етілетін міндеттер, дәлелдерге міндеттер тудырады.

"Геометрия" Модулінің 1 бөлімінде бар болғаны 5 және оның ішінде 2 яғни 40% шешу керек, бұл модульдер бойынша бағалау кезінде пайыздық қатынаста ең үлкен талап болып табылады.
№ 9 тапсырма (қысқаша жауаппен) оқушылардың тікбұрышты үшбұрыштың үшбұрышының өткір бұрыштарының бірін таба білуін, оның басқа өткір бұрышын біле білуін тексерді. Тапсырманы бітірушілердің 88,4 % орындады. Өте жоғары нәтиже. 2015 жылы № 9 тапсырмада басқа катет пен гипотенузаны біле отырып, тікбұрышты үшбұрышта белгісіз катет табу қажет болды. Орындау деңгейі 87 % құрады.№ 10 тапсырмада (қысқаша жауаппен) тең Сан үшбұрышта (жақтары - радиустары) тең (екі әрекетте) негізінде бұрыштарды ескере отырып, шеңбердің басқа доғасына сүйенетін орталық бұрышты біле отырып, жазылған бұрышты табу қажет болды. Орындалу деңгейі 69,4% құрады. 2015 жылы оқушыларға сол доғаға (бір әрекет, бірақ нәтижесінде ондық бөлшек шығады) сүйенетін орталық бұрыштың градустық өлшемін біле отырып, жазылған бұрышты есептеу қажет болатын тапсырма ұсынылды. Тапсырманы оқушылардың 75 % орындады.

№ 11 тапсырмада (қысқаша жауаппен) оқушыларға квадрат ауданын есептеу ұсынылды, оның периметрін біле отырып. Орындалу деңгейі 79,6% құрады. Нәтиже өте жоғары емес. 2015 жылы емтиханда тапсырмада трапецияның екі бұрышын біле отырып, тең Сан трапецияның аз бұрышының градустық өлшемін табу қажет болды. Тапсырманы дәл осындай деңгейде орындады - оқушылардың 79%.

№ 12 тапсырма (қысқаша жауаппен) оқушылардың торлы қағазда бейнеленген фигураның ауданын есептеу қабілетіне бағытталған. Орындалу деңгейі 70,7% құрады. Жеткіліксіз жоғары көрсеткіш. 2015 жылы оқушылар клет қағазында бейнеленген үшбұрыштың орташа сызығын табу керек болды. Тапсырманы 83 % дұрыс орындады.

№ 13 тапсырма (қысқаша жауаппен) оқушылардың ой-пікірлердің логикалық дұрыстығын бағалай білуін, ұсынылған үш геометриялық тұжырымдардан дұрыс тұжырымдарды таңдай отырып, қате қорытындыларды тани білуін тексерді. Орындалу деңгейі 59,5%. ММС 2015-да осындай тапсырманы орындау деңгейі әлдеқайда жоғары болды - 76%. "Геометрия" Модулінің базалық тапсырмаларын орындау бойынша қорытынды жасай отырып, оқушылардың жоғары емес деңгейде № 10 және № 13, сондай-ақ 2015 жылдағыдай тапсырмаларды орындағанын атап өтеміз.
2 бөлім тапсырмалары

№ 24 тапсырма. Геометриялық есептеу есебі. Тапсырма үшін ең көп ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.