Графика өнерінің қалыптасуы
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
АКАДЕМИК Ә КУАТВЕКОВ АТЫНДАҒЫ ХАЛЫҚТАР ДОСТЫҒЫ УНИВЕРСИТЕТІ
Нурахман Гулмира Илдосқызы
Графика өнерінің
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
5В010700- Бейнелеу өнері және сызу
Шымкент 2020
Ф.7.07-05
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
АКАДЕМИК Ә.ҚУАТБЕКОВ АТЫНДАҒЫ ХАЛЫҚТАР ДОСТЫҒЫ УНИВЕРСИТЕТІ
МҰНАЙ ЖӘНЕ ҚҰРЫЛЫС ӨНДІРІСТЕРІ КАФЕДРАСЫ
Қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі
(ғылыми дәрежесі, А.Т.Ә.)
_____________20__ж.
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
Графика өнері
5В010700- Бейнелеу өнері және сызу
Орындаған: Нурахман Г.И
Ғылыми жетекші
Ғылыми дәрежесі, атағы Абдураев Ж.
Шымкент 2020
Ф.7.07-06
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
академик ә. қуатбеков атындағы халықтыр достығы университеті
факультеті
мұнай және құрылыс өндірістері
5В010700- Бейнелеу өнері және сызу
Бекітемін
Кафедра меңгерушісі
Мұнай және құрылыс өндірістері
( кафедра атауы)
(а.т.ә.. каф.мең.)
_______ ______________ 201_ж.
Тапсырма №___
Диплом жобаны орындауға арналған(жұмысын)
Нурахман Гулмира Илдосқызы Т107-16__
(А.Т.Ә) (тобы)
Жобаның тақырыбы: Графика өнері
Университет бойынша __ ____20___ж. № ___бұйрығымен бекітілген
Аяқталған жобаның өткізу мерзімі (жұмыстың)
Жобаны орындауға берілген мәліметтер(жұмысы)()дачи законченного проекта - ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ______________________
___________________________________ ___________________________________ _
Диплом жобасында (жұмысында) жобалауға жататын сұрақтар тізімі()дачи законченного проекта -
___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________
диплом жобасындағы түсіндірме жазбаның мазмҰны
(диплом жұмысының мазмұны)
№ рс
Бөлімдер
Кеңесші аты-жөні,қолы
1
2
4
ГРАФИКАЛЫҚ МАТЕРИАЛ ТІЗІМІ (нақты міндетті сызбалардың көрсетілуімен)
ҰСЫНЫЛАТЫН НЕГІЗГІ ӘДЕБИЕТТЕР
___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________Тапсырма берілген күні "_____"____________________201__ж.
Диплом жұмысының (жобаның)
Ғылыми жетекшісі Абдураев Ж. ___________________
(Аты-жөні) (қолы)
Тапсырманы орындауға қабылдаған студент __________ Нурахман Г.И
(қолы) (Аты-жөні)
Ф. 7.07 - 07
КҮНТІЗБЕЛІК КЕСТЕ
Диплом жобасын (жұмыс) жазу
Студент (аты-жөні) Нурахман Гулмира Илдосқызы
тобы: Т107-16 мамандығы: 5В010700- Бейнелеу өнері және сызу
(шифр және атауы)
Диплом жұмысының тақырыбы: Графика өнері
№
пп
Бөлімдер
% Орындалу
Орындау мерзімі
Тапсырма берілген күні
Тапсырманың орындалу күні
Кеңесшінің қолы
1
Кіріспе
5
2
Дизайн
10
3
Экстерьер
10
4
Экстерьердегі ланшафтың орны
20
5
Экстерьердегі түс
20
6
Қоғамдық ғимараттартардың экстерьердегі орны
10
7
Сәулеттің даму кезеңіндегі экстерьер
15
8
Қортынды
5
9
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
5
10
Жалпы
100
Жобаның (жұмыстың) ғылыми жетекшісі Абдураев Ж.
___________________________________ ______________
(аты-жөні, қолы, тапсырма беру мерзімі)
Дипломшы Нурахман Гулмира Илдосқызы
(қолы, тапсырма алу мерзімі)
Мазмұны:
1. Анотация ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
2. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
3. Графика өнерінің қалыптасуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...16
4. Графика өнерінің дамуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
5. Графика өнерінің түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 32
6. Графика өнерінің Қазақстанға келуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .37
7. Графикалық тәсілмен бейнелеудің түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..56
8. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...77
9. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..78
АННОТАЦИЯ
Бұл дипломдық жобада бейнелеу өнерінің саласы - графика өнері, оның қалыптасуы, түрлері және Қазақстанға келуі туралы айтылады. Сонымен қатар графика тәсілі арқылы сурет салудың әдістері де көрсетілген.
АННОТАЦИЯ
В этой дипломной работе рассматривается о разделе изобразительного исскуства - графический жанр, о его происхождении, виды и формирование в Казахстане. А также представлены методы рисование графического жанра.
ANNOTATION
In this thesis, the division of fine art is considered - the graphic genre, its origin, species and formation in Kazakhstan. Also, methods for drawing a graphic genre are presented.
Кіріспе
XX ғасырдың басында кеңес билігі мен социалистік қатынастың пайда болуы қарсаңында қазақтың ұлттық мәдениетінің қалыптасуы жүзеге асады. Графика Қазақстанда кеңінен тараған бейнелеу өнерінің алғашқы түрі болды, ал бейнелеу өнерінің жеке түрі ретінде ол Қазақстанда XX ғасырдың басында пайда болып дами бастады. 30 жылдардың басында пайда болған кескіндеме мектебінің ізденістерінің бағыты мен сипатын көпке дейін анықтап берген кескіндемешілер ұжымы қалыптасты. Ол кездері суретші - графиктердің жұмысы кездейсоқ сипатта болып, олар газет бетіндегі мақалаларға иллюстрациялармен және этюдтермен бірге кескіндемелік жұмыстарға қосымша материал қызметін атқарған нобайлармен шектеліп отырды. Сол жылдардағы суретшілердің көптеген графикалық жұмыстары бір - бірінен тек ерекше көркемдік сапасымен ғана ерекшеленбейді, олар жиірек сол кезді бейнелейтін құжат ретінде тарихи қызығушылықты ұсынады. Сол жылдары графикада реңдік шешім үстемдік құрып, басты назар сюжеттік қырына аударылды, өйткені оқиға туындының образдық сипаттылығын әлсірететін оның ішкі заңдылықтарына күрделі талдаусыз, суретшінің жеке қатынасынсыз бейнеленді. Жеке - дара интерпретацияның күші көптеген суретшілердің өмірді көруінің енжарлығымен төмендетіліп, ол өмірлік факторлардың механикалық тіркеуінің шынайылығын эстетикалық ұғуға алып келді. Әбілхан Қастеевтің шығармашылығы ұлттық көркемөнер дамуының негізгі ықпалы болды. Ол 1904 жылы Алматы облысында, кедей шаруаның отбасында дүниеге келді. Балалық шағында шопан болды, 1928 жылы Түркістан - Сібір (Түрксіб) темір жолында қара жұмысшы болып еңбек етті. Алғашқы жеке суреттері мен нобайлары осы жылдары пайда болды. Алматыға келген соң Қастеев суретші Н.Г.Хлудовтың жеке студиясына оқуға түседі. 1934 жылы Алматыда Қазақстанның халық арасындағы таланттарын іздестірудің слеті ұйымдастырылды. Қастеев осы слетке қатысушылардың бірі болды. Екі жыл бойы Қастеев Мәскеудегі Н.К.Крупская атындағы халық шығармашылығының үйінде оқыды. 1936 жылдың аяғынан бері Алматыда өмір сүріп қызмет атқарды. Халық өміріне жақындығы суретшіге біздің өнеріміздің алтын қорына енген шығармаларын дүниеге әкелуге мүмкіндік берді. Оның шығармашылығы тұтастай қазақ халқының тұрмысы мен өмірін бейнелеуге, сондай - ақ туған табиғаттың көріністеріне арналған. Қастеевтің ертедегі акварельдері мен суреттері көбінде иллюстрациялық, этнографиялық және бір сарынды сипатта болды. Бірақ суретшінің қолтаңбасы біртіндеп азды - көпті ықшамды әрі мәнерлі, ал образдары - лирикалы бола бастайды. Қастеевтің шығармаларында сюжеттердің нақтылығы мен дәйектер олардың баяндалуының керемет аңғырттығымен үйлеседі. Суретшінің көзі ең қарапайым нәрседен ерекше нәрсені көруге дейін қабілетті. "Қазақстан-2030" стратегиялық бағдарламасында еліміздің келешектігі дамуына айқынды бағдар берілгені мәлім. Осы орайда ел экономикасында өсіп-өркендеуіне айтарлықтай үлес қосатын бір сала сауықтыру орталықтары екеніне бүгінде көз жеткендей. Жиһангерлік және саяхатшылық-адамның танымдық көкжиегін қеңейтетін, қазіргі замандағы ғаламат мүмкіншілігі бар, пайдасы шаш етектен келетін, біз әлі толық игере алмаған саланың бірі екендігі баршамызға белгілі. Бүгінгі сауықтыру орталықтары, яғни жиһангерлік және саяхатшылық - бұл мемлекет пен қоғамның экономикалық әлеуметтік дамуының, тұлғаның жан-жақты қалыптасуының маңызды факторы. Сондықтан сауықтыру орталықтарында қызмет көрсету рыногында мүдделі министірліктер мен ведомстволардың, уәкілетті органдардың, туристік компаниялардың, фирмалардың және жеке кәсіпкерлердің күш мүмкіншіліктерін жұмылдыруға, біріктіруге ықпал жасау - Қазақстан Республикасының Туризм және спорт жөніндегі агенттігі жұмысының күн тәртібінен берік орын алған.
Қоғамның өндірістік идентификациясы ең алдымен адамның психофи-зикалық жүктемесінің күшейуіменен анықталынады. Ғылыми-техникалық прогресс, урбандалу процесі, экологиялық дисбаланс прессингті нығайтады. Адамның жұмыс қабілеттілігін (рекреацияны) жақсарту үшін арнайы жағдай жасау керек. Рекреация сөзінің мағынасы - дем алу, адамның күшін қалпына келтіру дегенді білдіреді. Осы зерттеуде ОҚО тауларының демалыс, сауықтыру қызметтерінде қолданылу мәселелері мен туристік рекреациялық ресурстары, оның шаруашылығының туризм мен қоршаған орта сферасындағы қарым - қатынасы ретінде қарастырылады. Қазіргі қоғамның даму этаптарының ерекшеліктерінің бірі болып қоршаған ортаның ластануының техногендік факторының өсуі болып табылады. Бұл қауіпті жағдайларда алдымен табиғи туристік ресурстардың дағдарысына әкеледі. Туризм өзінің басты ресурсы - табиғи ортаның үнемі сақталып және жақсарып отыруын қалайды. Сондықтан Қазақстан Республикасында сауықтыру шипа жайларын көбейту мәселесі алда тұр.
Графика өнерінің қалыптасуы
Графика -- (гр. graphein, тырнау, жазу, салу дегеннен) Жазуда қолданылатын таңбалардың (әріп және тыныс белгілерінін) жиынтығы. Жазу танбалары жүйесі мен тілдін фонетикалық жүйесінің ара қатынасын, байланысын білдіреді.
Тырнайтын, жазатын, грифель құралының көмегімен салынатын өнер түрі. Графика өнері каллиграфиямен, жазбамен тығыз байланысты деп табылады. 19 ғ. дейін графика мен сурет түсініктері қатаң ажыратылып қаралды. Графика деп тек баспа техникасымен салынатындарды атаса, суретке -- қолмен салынатын жұмыстарды: нобайды, нұсқа, т.б. жатқызады.[1] Графика - бейнелеу өнерінің бір жанры. Кескіндеме жанрында түс пен бояу негізгі рөл атқарса, графикада (гр. graphein гр. grapho - жазамын) сызықтар, штрихтар, ашық және қара (қоңыр) дақтардың арақатынасы шешуші рөл атқарады, сондай-ақ заттардың ең негізгі белгілері таңдап алынады.Бейне қарындашпен, көмірмен, бормен, қаламұшпен тікелей қағазға түсіріледі немесе арнайы өңделген тақталарға (гравюра) немесе тасқа (литография) бедерленіп, қағазға содан басылады, кейде баспалық-механикалық әдіс арқылы көбейтіледі. Бейнелеу құралдарының қарапайымдылығымен әрі көп таралыммен басып шығаруға ыңғайлылығымен графика бұқаралық байланыс, ақпарат саласында (плакаттар, пошта маркалары, экслибристер, газет-журналдар), кітаптарды, әдеби шығармаларды безендіру үшін, әр түрлі тақырыпқа карикатура, шарж, жалпы нобай, композициялық эскиздер салу үшін, т.б. заттарды көркемдеуде кеңінен қолданылады. Графиканың көп ғасырлық тарихы бар. Батыс Еуропаның Леонардо да Винчи, Микеланджело, Рембрандт, орыс халқының Орест Кипренский, Карл Брюллов, Василий Перов, Илья Репинсынды суретшілері өздерінің графикалық туындылары арқылы әлемдік бейнелеу өнері қорын байытты. Қазақстандағы графикалық суреттердің ежелгі (палеолит дәуірі) үлгілеріне Балқаш, Түркістан, Маңғыстау, т.б. жерлерде жартастарға салынған суреттер жатады. Қазіргі заманғы қазақ бейнелеу өнеріндегі графика 1930 - 50 жылдары аралығында қалыптасты. [2]
Емдік-сауықтыру мақсатындағы саяхаттардың тамыры өте тереңде жатыр. Сонау заманда ежелгі гректер мен римдіктер өздерінің денсаулықтарын жақсарту үшін ауа райы жайлы орындар мен сауықтыру көздерін пайдаланған. Курортты жерлерге тек қана науқас адамдар емес, сонымен бірге физфкалық күштерін қалпына келтіру мақсатында сау адамдар да келген. Ежелгі Грецияда Эпидавр және Кос, ал Римде Байи деп аталатын теңіз жағалауындағы курорттар әйгілі болған.
Уақыт өтіп жатты, бірақ саяхаттардың мақсаты өзгермей қала берді. Емдік қасиеті бар табиғат факторлары өзінің сұранысын жоғалтқан жоқ. Бірақ дем алу және көңіл көтеру мақсатындағы туризм түрімен салыстырғанда емдік туризммен айналысатын туристтер легі азшылықты құрады.
Емдік - сауықтыру орталықтарының ерекшеліктері. Емдік - сауықтыру орталықтары бірқатар айырмашылықтарға ие. Біріншіден, туристің сауықтыр орталығында болу ұзақтығы, белгілі бір себептерге байланыссыз, 3 аптадан кем болмауы тиіс. Тек осы уақыт аралығында ғана емделу мақсатымен келген тұлға қажет сауықтыру шараларын алады. Екіншіден, курорттарда емделу бағасы қымбат тұрады. Дегенмен қазіргі уақытта салыстырмалы түрде арзан сауықтыру орталықтары ұйымдастырылуда. Туристер арнайы емдеу үшін маманданған және денсаулықты нығайтуға арналған курорттардың бірін ғана таңдайды. Бұл таңдау олардың жеке мақсаттарына тікелей байланысты. Соңғы кездері емдік-сауықтыру орталықтарының экономикасы бірнеше өзгерістерді бастан кешуде. Дәстүрлі санаторий-курорттар емдеу орталықтарынан көпфункционалды сауықтыру орталықтарына айналуда. Құрылыстың тұлғасы: Шипажай кешені аумағындағы ландшафт негізінен өзара тығыз байланысты көгалдандырылған жеке учаскелерден: ғимарат алдындағы партер, ғимаратпен тікелей байланысатын алаң, альпинарий, өзені мен су айдыны және шаруашылық аймағы. Графика гректің "грапо" деген сөзінен шыққан, қазақша "жазамын", "сызамын", "суретін саламын" деген мағынаны білдіреді. Қарындашпен, тушьпен салынған сурет немесе гравюралар графикаға жатады. Ол бейнелеу өнерінің бір саласы болып табылады. Кітаптағы иллюстрациялар, газаттегі суреттемелер мен карикатуралар, түрлі көшедегі плакаттар - осының бәрі график суретшілерінің туындылары. Графикада сызықтар, штрихтар, ашық және қоңыр дақтардың арақатынасы жетекші маңызға ие болады. Графика өнерінің кейбір түрлерінде түстер де пайдаланылады. Қазақстан суретшілерінің ұлттық графикаға қосқан үлесі зор. Еліміздің графика өнерін дамытып, сол салада жемісті еңбек етіп жүрген суретшілерден: И. Исабаев, Ә, Рахманов, М. Қисамединов, А. Смағұлов, Б. Табылдиев, К. Баранов, Н. Гаев, В. Гурьев, Е. Сидоркин, Т. Ордабеков, Қ. Қаметов, В. Тимофеев, т. б. атауға болады. Графика өнері каллиграфиямен, жазбамен тығыз байланысты деп табылады. ХІХ ғ. дейін графика мен сурет түсініктері қатаң ажыратылып қаралды. Графика деп тек баспа техникасымен салынатындарды атаса, суретке - қолмен салынатын жұмыстарды: нобайды, нұсқа, т. б. жатқызады. Гравюрлеу француздың grawer - "қию", "тырнау" деген сөзінен шыққан. Гравюра деп бетіне сурет ойып салынған тақтаны да, сондай - ақ одан алынған басылымды да айтамыз. Гравюра Қытайда шамамен VI ғасырда пайда болды. Батыс Еуропада ол XIII - XIV ғасырларда шығып, XVI ғасырда кемеліне жетті. Көптеген график суретшілері байқасақ, олар қарындаш, акварель, тушь сияқты қолайлы әрі ыңғайлы материалды қолданған. Графикаға гравюралардың барлық түрлері де жатады, суреттерден айырмашылығы сол - оларды көп дана етіп көбейтуге болады. Гравюралар бірнеше тақталардан басылады. Гравюраның түрлері өте көп, олар: офорт, ксилография, линогравюра, литография т. б. болып бөлінеді. Графика өнері бейнелеу өнерінің бір түрі. Қазақ графика өнерінің бастауы тас дәуірі мен ата - бабаларымыздың рухына табынуға барып тіреледі. Жартастарға салынған сызықтық суреттер Балқаш, Түркістан, Маңғыстау өлкесінен табылған. Графикаға қарындаш, көмір, тущьты пайдаланып, қолмен салынған суреттер, баспа графиканың әр алуан түрлері - ағашқа жасалған гравюра (ксилография), металға жасалған гравюра (офорт), литогравия, линогрвюра жатады. Кескіндеме сияқты графикаға да - портрет, натюрморт, пейзаж, тарихи, анималистік және т. б. жанрлар тән. Графмкамен кескіндеме арасындағы байланыс ауыспалы. Мысалы, акварель, пастель кейде гуащпен жұмыс істеу техникасын өнердің бір түріне, кейде екіншісіне жатқызады. Бұл - түстің қандай деңгейде пайдаланылғанына, шығармада сызық пен дақтың қайсысы басым екендігіне, оның қолданылатын орнына байланысты. Қолданылу орнына қарай графиканың станокты, кітап, газет - журналдар, қолданбалы графика және плакат сияқты түрлері бар. Станокты графика шығармаларын көрмелерден тамашалауға болады. Графиканың маңызды салаларының бірі - кітап графикасы. Кітаптың ішкі және сыртқы безендіру жұмыстарының барлығы тұтас өнер туындысын құрайды. Әсіресе суретші - иллюстрацияшылардың рөлі зор. Қолданбалы графикаға күнтізбе, құттықтау, ашық хаттар, орауыштардағы зат белгілері (этикетка), пошта маркалары, көшедегі жарнамалар жатады. Компьютерлік графика - графиканың жаңа түрі. Суретшілер қиылысқан сызықтардан, көлемді элементтерден, өрнек, түрлі түсті дақтардан монитор бетінде композиция жасап, одан кейін дайын болған бейнені принтер арқылы басып шығарады.
Графика өнерінің дамуы
Әдебиет пен музыкаға қарағанда, кәсіби 'Қазақ бейнелеу өнерінің қалыптасу және даму жолы өте күрделі болды. Оның бастауында этнограф-ғалым Ш.Уәлиханов тұрды. Кейінгі зерттеулер Шоқан туындыларынан (әсіресе, графикалық суреттері), "Потанин", "Тезек төре", т.б. портреттік жұмыстарынан оның кәсіби суретшілерге тән шеберлігі байқалатынын анықтады. Шоқанның қас-қағым сәтте салған графикалық долбар суреттері қайта өрлеу дәуірі өкілдері (Леонардо Да Винчи, Рафаэль Санти) шығармаларымен сабақтасып жатыр ("Аға сұлтан портреті", "Бақсы", "Қазақ музыканттары", "Шығыс ұйғырларының киімі", т.б.). Шоқан Қазақ Бейнелеу Өнерінің графикалық саласында ғана емес, сонымен қоса, кескіндеме саласында да жоғары шеберлікке жеткен ("Алатау көрінісі", "Жатақ"). Қазақстанда бейнелеу өнерінің кәсіпқой шеберлерін даярлайтын студия 1920 жылы ұйымдастырылып, онда Н.Г. Хлудов, Н.Антонов және мүсінші А.С. Пономарев сабақ берді.
20 ғасырдың 20 - 30 жылдары 'Қазақ бейнелеу өнері шеберлері алғашқы қадамдарын жасады. Жас суретшілер кескіндеме мен графиканың кәсіптік шеберлігін меңгерді. Олар (Н.И. Крутильников, Ә.Қастеев, Ә.Ысмайылов, И.И. Савельев, Б.Сәрсенбаев, Қ.Қожықов, т.б.) өздерінің қарапайым мазмұнға құрылған алғашқы еңбектерінде елімізде болып жатқан өзекті өзгерістерді бейнелеуге ұмтылды.
1928 жылы Семейде бейнелеу өнері шығармаларының алғашқы көрмесі ұйымдастырылды. Қазақстан суретшілерінің кәсіптік шеберлікті тез игеруіне сол кездегі одақтас республикалардың, Мәскеу мен Санкт-Петербург шеберлерінің (Б.В. Иогансон, А.А. Дейнека, С.В. Герасимов, А.А. Пластов) тәжірибесі көп көмектесті.
1933 жылы республика Суретшілер одағының ұйымдастыру комитеті құрылды. 1934 жылы Мәскеудегі Шығыс мәдениетінің мемлекеттік мұражайында қазақ суретшілерінің тұңғыш көрмесі ұйымдастырылып, бір жыл өткен соң Алматыда Қазақ мемл. көркемсурет галереясы ашылды. Әлеум.-экон. және мәдени өмірдің жаңа жағдайлары, түбегейлі уақыт талаптары шығармаларға тың тақырып болды. Ә.Қастеев шығармаларының өзіндік ұлттық бояуы осы кезде жарқырап көрінді. Қазақ Бейнелеу Өнері қалыптасу және өркендеу жолы осы суреткер шығарм-мен тығыз байланысты. Шығармалары бүкіл Отан келбетін бейнелейтін Ә.Ысмайылов та қазақ кескіндемешілерінің аға буынына жатады. Өздерінің шығармашылық жолын республика өмірімен тікелей байланыстырған көптеген орыс шеберлері: кескіндемешілер - А.А. Риттих, Н.В. Соловьев, А.И. Бортников, Н.И. Крутильников, Л.П. Леонтьев, графиктер Г.А. Брылов, Б.А. Чекалин, Л.В. Гербановский, т.б. 30 жылдардағы Қазақ Бейнелеу Өнеріне белсене ат салысты. 1940 жылы маусымда ашылған Қазақстан суретшілерінің І-съезі шығармашылық ұжымның біраз жылғы жұмыстарын қорытындылап, ұлттық өнерді одан әрі дамытудың жолдарын белгілеп берді. 40-жылдардың басында қазақ кескіндемесі мен графикасы едәуір табыстарға жетті. 2-дүниежүзілік соғыс жылдарында республика қыл қалам шеберлері өз өнерлерін фашист-басқыншыларына қарсы үгіт-насихат құралына айналдырып, бүкілхалықтық ерлікті, қаһармандық пен қайсарлықты көрсетуге күш салды. Бұл жылдары Леонтьев, К.Я. Баранов, Риттих, А.И. Черкасский, И.Я. Иткинд, М.С. Лизогуб, т.б. табысты еңбек етті. [1]
2-дүниежүзілік соғыстан кейінгі жылдарда Қазақ Бейнелеу Өнерінің барлық түрі: кескіндеме, мүсіндеме, графика ілгері дамыды. Қазақ және өзбек халықтарына ортақ суреткер - қазақ табиғатын тамсана жазған, алғашқы академик-суретші О.Н. Таңсықбаев Қазақ Бейнелеу Өнерінде ерекше орын алады. Ол елден жырақ жүрсе де (Өзбекстанда тұрған) бар болмысымен, жүрегімен өзін әрқашанда елімен, жерімен бірге сезінген, қазақ табиғатын ерекше бір сүйіспеншілікпен жазған суретшінің бірі болды ("Қазақстан жолдары", "Көш", т.б.). 50-жылдардың соңы (Қ.Телжанов, М.Кенбаев) Қазақ Бейнелеу Өнері жанрлық және ізденіс бағыттарының сонылығымен ерекшеленеді. Қазақ Бейнелеу Өнерінде графика елеулі орын алады. 60-жылдары акварельдің, офорттың,линогравюраның, автолитографияның өзіндік бағыттары бар дарынды шеберлері (А.А. Дячкин, Е.Г. Сидоркин, Н.С. Гаев, Ш.Б. Кенжебаев, И.Г. Квачко, т.б.) өсіп жетілді. Қазақстан бейнелеу өнерінің байырғы шебері В.И. Антощенко-Оленев гравюра мүмкіндіктерін барынша табысты пайдалана білді. Қазақ Бейнелеу Өнерінің шығармалары бұл кезеңде шет елдерде де таныла бастады. Олар Мәскеудегі Третьяков галереясына, Қазақстан мемлекеттік бейнелеу өнері мұражайына қойылды, шет ел мұражайлары сатып алатын болды. Қазақстан суретшілерінің үздік еңбектері ұлт өнерінің қазынасына асыл мұра болып қосылды. Республиканың көптеген облыс орталықтарында (Шымкентте, Қарағандыда, Астанада, Павлодарда, т.б.) шығармашылық ұжымдар құрыла бастады. Қазақ Бейнелеу Өнерінде халықтың өзіндік дүниетанымын, оның мәдениеті мен дәстүрлік ерекшеліктерін танытатын белгілер барған сайын айқын қалыптасты. Бұл кезеңдегі Қазақ Бейнелеу Өнерінің дамуына А.Ғалымбаева, Г.Ысмайылова, Қ.Телжанов, М.Кенбаев, С.Мәмбеев, Ә.Жүсіпов, С.Романов, А.М. Степанов, К.Шаяхметов, Ү.Әжиев, т.б. суретшілердің тақырыптық картиналары үлкен үлес қосты. Ауыл тақырыбы көптеген Қазақстан суретшілерінің назарында болып, әсіресе, шығармашылық жолын 60 - 70-жылдары бастаған шеберлердің ең басты тақырыбына айналды. С.Айтбаев, Ш.Сариев, Т.Тоғызбаев, Ә.Садыханов, О.Нұржұмаев, А.Ақанаев шығармаларына өзіндік дүниетаным, өмірді кең көлемде тани білу, символикаға құштарлық тән болды.
М.Аманжолов, К.Муллашев, Е.Төлепбаев, т.б. шығармаларынан романтикалық-символдық және сезімдік бастаулар көрініс тапты. Бұл суретшілердің шығармалары айқын да күрделі түсімен, шиыршық атқан бояуымен, белсенді кеңістік ортасымен, бейнелердің әсемдігімен және сырлылығымен ерекше көзге түседі. М.Қисамединов еңбектері жұртшылықтың қызығушылығын туғызды. Оның Махамбет Өтемісұлының өлеңдеріне салған суреттерінде (1973) өз халқының азаттығы жолында күрескен батырдың тарихи бейнесін жасады. И.Исабаев қазақ әдебиеті классиктерінің, Қазақстан жазушыларының шығармалары, балалар әдебиеті бойынша суреттер салумен қатар көптеген қондырғылы графика шығармаларын берді. 20 ғасырдың 70 - 80-жылдар шығармаларында өзіндік қолтаңбасы айқын графиктер қатары көбейді. 80 - 90-жылдары Қазақ Бейнелеу Өнері тың ізденіспен, еуропа жаңа сипаттағы ағымдардың әдіснамасын меңгеруімен ерекшеленеді (А.А. Ақанаев, Е.Мергенов, Д.Әлиев, Е.Төлепбаев, Б.Түлкиев, Ж.Аралбаев, т.б.). Одан беріде күнделікті қарапайым қазақ өмірін, белгілі тарихи кезеңдерді жаңаша сипат беріп, ерекше тәсілмен бейнелей білген суретшілер бой көтерді (М.Аманжолов, А.Нақысбеков, К.Каметов, Е.Сергебаев, А.Қорғанбаев, Т.Ордабеков, А.Дүзелханов, т.б.). Елімізге қасірет әкелген, көп жылдар бойы жабық тақырып болып келген Семей атом полигонының, Аралдың қасіретті ащы шындығы бейнеленді (Ақанаев, М.Аманжолов, А.Губашев, Ә.Төлебиев, т.б.). Е.Төлепбаев 2002 ж. халықаралық С.Дали атындағы алтын белгіге ие болды.[2]
* Шипажайдағы күнтізбелік жыл бойында медициналық сауықтырылу мен қалпына келтіру емінен 2200 адам өтеді.
Шипажайдың лицензияланған қызметінің түрлеріне кіретін лицензияланған жұмыстың түрлері мен қызметтерінің тізімі:
* Ересек адамдарды қалпына келтіру мен медициналық сауықтыру.
Алғашқы медициналық-санитарлық көмек:
* дәрігерге дейінгі.
Медициналық реабилиталогия:
* физиоемі, уқалау, емдік дене шынықтыру, спорттық медицина.
Дәстүрлі медицина:
* фитоемі және табиғи шөптермен емдеу.
Емдік-сауықтыру шаралары кешеніне енеді:
1. Демалушының ауыруының күрделілігіне сәйкес келетін санитарлық-гигиеналық емдеу тәртібі.
2. Толық қанды емдік диеталық тиімді алты реттік тамақтандыру.
3. Бекітілген емдік стандарт бойынша демалушының ауруына сәйкес дәруменді және арнайы емдеу.
4. Фитоемі (толық жинақтағы шөптердің жиынтығы мен фито шәйләр).
5. Бекітілген емдік стандарт бойынша демалушының ауыруына сәйкес физиоемдеу (физиоемдеудің барлық түрлері - УКС, парафинді-озокеритті ем, электрофорез, электр ұйқысы, УДЗ, биоптрон, булау және т.б.).
6. Табанмен емдеу (шунгит).
7. Аэроиноемі (ионизатор супер-плюс-турбо аппараты).
8. Тұзды және қылқанды былау.
9. Топтық және жеке ЕДШ.
10. Бекітілген емдік стандарт бойынша демалушының ауруына сәйкес емдік уқалау
11. Шынықтыру.
Емдік-сауықтыру жұмыстары барысымен бірге массаж процедурасы да қатар жүргізіледі.
Негізгі міндеттері:
1. Демалушылардың ауру деңгейіне, сонымен қатар жас ерекшелігіне байланысты қазіргі деңгейдегі емдік-сауықтыру, қалпына келтіру емінің толық кешенді түрі жүргізіледі.
2. Қалпына келтіру емінің жаңа әдістерін талдау, анықтау және енгізу. Медициналық көмек көрсетудің сапасын жақсарту мақсатында, демалушыны сауықтыру кезінде олардың физиологиялық ерекшеліктеріне сәйкес бірқатар сабақтастықтағы шаралар ойластырылып, жүзеге асырылады
Бас жоспар деп обьектіміздің өзінің жан-жағындағы ортамен, белгілі ритімде байланысып ,тоғысып,үилесімділік табып шешім табуын айтады.
Тақырып болып отырған Шымкент қаласына арналған сауықтыру кешенін қала сыртындағы ландщафтты аймаққа орналастыру себебіміз , бұл жоспарымыз тек ғана адамдардың демалыс орны ғана болып қалмастан,халықтың дене шынықтырып,саулық ұстанатын жері, әрі қаламызға қыдырып келушілердің де қонақ болатындай жері, әрі көзгі түсерліктей экономика көзі, халқымыз өнерлілерінің кәсіптену жері деп айтуға болады. Адамдарың қажеттілігіне осындай зәру кезінде бұл жоспарымды қала ортасына орналастыруды жөн көріп отырмын.
Жоспардың ерекшеленуі ,оның тек кең аумақты алып жатуында ғана емес ,оның көгалдануының қажеттілікке қарай кең болуында,мейлі дем алу мақсатында келген адамдар болысын, мейлі дене шынықтыру мақсатында келген адамдар болсын барлығына да табиғаттың таза ауасы керек емес пе?!
Оның үстіне келген адамдардың авто көліктерінің сауықтыру орталығынан бөліктенуінен ойдағыдай болуы да себепкер. Қызмет бабымен келген адамдар кең де таза жолдан келіп,аралығы 6 метірден тасталынған калонналы жабыннан басты есікке кіреді. Оң - сол жағында тамашалаушылаға қабат ішінде еркін жеңіл жүру ұшін сыртқы киімдерді сақтау орыны орналасқан, есіктен ішке қарай жуықпен фонтан арқылы 25 метірдей жұргенде сауықтыру кешенінің төбесінен жарық терезесі тік төбесінен көрініп жарық та кең ораналасқан.
Ғимараттың жертөле қабатында тамақтану орталығы орналасқан, 1-3 жоғары қабаттарда емдеу орталықтары орналасқан. Атап айтқанда тіс емдеу, геникалогиялық ем, массаж, жылу емі,тренажер залы, минералды суды сақтайтын қойма, кислородпен емдеу терапиясы, стерилизация бөлмесі, бухғалтерия- есеп, аптека, электржарық емдеріне арналған бөлмелер. Екінші қабатта дос жарандармен бөлек отыруға да,көлемді қонақжай болатындай әр көлемді залдары бар, жекеинголяциялық ем қабылдау бөлмесі, дәрігерлер бөлмесі, инекциялық, бас дәрігердің, орынбасардың кабинеті, лекциялық зал, кітапхана, әртүрлі үйірмелерге арналған бөлме, медициналық мұрағат орналастырылған. 4,5,6 қабаттарда жеке 1 адамға арналған жатын бөлемелер. Сауықтыру орталығы классикалық стильде орындалған. Қабатымыздың осы қанатының екінші қабатында да тура осы сияқты тағамдану орыны орналасып,тек ұқсастығы көлемі жағынан оң бұрышы Б блогы -22000㎡көлемін, сол жағында А блогы -35000м2 құрайды, негізгі қасбеті екі блокты жалғап тұрады -44850 м2 құрайды.
Негізгі блоктан кіре берісте бірден фойеге кіреміз, онда лестницалық клетка арқылы жоғарыға көтерілу мүмкіндіктері орын алған. А блогының оң жағында ерлер мен әйелдерге арналған санитарлық түйін, құрал-жабдықтарды жуу, қабылдау, жөндеу бөлмелері де қарастырылған, жуынуға қажетті заттардың барлығы сол жерден табылады. Физикалық ғылыммен емдейдін бөлмелер, арнайы диеталық ем, дәрі шөптерге шылау , булау сынды түрлерге айырылып, одан ары қарай араласпа үлкен залға кіреді. Онда жүзуде таяздан тереңге дейін үлкен бір ғана бассейн әр түрлі тереңдікте болады. Жағада сусынданатын орын орналасып ,оның қасында кішкентай балаларға арналған таяз жылы су көлшігі бар.
Екінші қабатта демалатын орталықтар орналасқан. Б блогында үйірме бөлемелі, лекциялық залдар емделушілерге жағдай жасайды. Дипломдық жоба Шымкент қаласының сыртындағы ландшафтық аймақта, көрікті орналасқан.
Құрылыс салу ауданы мына төмендегі климаттық ауа-райымен ерекшеленеді:
* климаттық ауданы - IV-Г;
* Құрылыс ауданының сеймикалылығы - 7 балл;
Сыртқы ауаның температурасы:
* ең суық бескүндіктердегі орташа температура - -17 [0]С (сенімділігі-0.92);
* ең суық тәуліктердегі орташа температура - -25 [0]С (сенімділігі-0.92);
* Желдің жылдамдық қысымы - 0,38 КПа (ІІІ-аудан);
* Қар қабатының салмағы - 0.5 кПа (І -аудан).
Құрылыс алаңының инженерлік - геологиялық және гидрогеологиялық шарттарына қарағанда құрылыс алаңының топырағы жартылай қатты консистенциядан жұмсақ - пластикалы консистенцияға дейін саздақ болып келеді. Қабаттың қуаттылығы 2,8 - 4,7 м. Одан төменде құмды толтырғыштары бар галоечкалы грунт жатыр. Саздақ топырақтың шөккіштік қасиеті жоқ. Шектік салмағы - 18,6 кНм3, ішкі үйкеліс бұрышы - 220, шектік жабысқақтығы - 6 кПа, деформация модулі - 3,6 мПа.
Жер асты сулары шамамен 0,7 - 2,0 метр тереңдікте жатыр. Жер асты суларының максималды шамасы сәуір және тамыз айларына тура келеді, ал минималды шамасы қараша-ақпан айларына тура келеді.
Топырақтардың нормативті тоңу тереңдігі - 0,33 м.
Желдің жиі қайталану бағыты шығыс жақтан болады.
Қорытындылай келгенде құрылыс салынатын жердің инженерлік-геологиялық деректері санитарлық-техникалық талаптарға сай келеді. Осы жобаның құрылысын, алынғын аймаққа салуға болады.
1.5 Құрылыс және әрлеу материалдары
Сыртқы әрлеу-витражды әйнектермен қапталған, фасад детальдарын декоративті сырлау.
Ішкі қабырғалардың түйіскен жапсырмалары әктас цемент ерітіндісімен беттестіріледі, кірпіштен қаланған қабырғалар салынып тегістеліп әктеледі.
Ал су (ылғал) көп қолданылмайтын дәретханалар себелегіш (душ) бөлмелерде қалыңдығы 2,1м дейін күшейтілген қыш шынытастармен әшекейленеді, ішкі жағы әктеледі.
Дәліздер мен кіреберістер баспалдақтары 1,8м биіктікке дейін май сумен екі рет сырланады.
Әрбір бөлменің өңдеу жұмыстарын сол бөлмелердің функциялық арналуына байланысты, құрылыс ережелеріне сәйкес жүргізіледі.
Есік, терезе тұтқалар мен қақпалар тегістеу мен алғашқы сырлаудан кейін, май сумен екі рет боялады.
Жер сипаттамасы
Құрылыс салынатын жердің рельфі салыстырмалы тегіс.
Жер бедері 0,5м төңірегінде өзгеріп отырады.
Зерттелген инженерлік-геологиялық деректерге сүйене отырып, құрылыс орнының топырақ құрамы анықтап алынды. Топырақтың негізгі құрамын құм араластырылған тасты топырақ құрайды.
Құрылыс учаскесінде жер асты сулары жер бетінен 3-4м тереңдікте жатады. Өсімдік өсетін топырақтың қалыңдығы-0,2м.
Ағаштар мен бұталарды орналастыру
Ағаштар мен бұталарды отырғызу үлкен санитарлы-гигиеналық және архитектуралық маңызды іс шаралар болып келеді. Өйткені ағаштар мен бұталарды отырғызу күннің сәулесінен, шаңнан, қардан, желден сақтайды. Ағаштардың көп болуы жақсы көленке береді және қатты самал желдерден, шаң-тозаннан, қалын қардан қорғайды. 1-ші кестеде ағаштар мен бұталардың түрлері көрсетілген.
Жер бедері 0,5м төңірегінде өзгеріп отырады.
Зерттелген инженерлік-геологиялық деректерге сүйене отырып, құрылыс орнының топырақ құрамы анықтап алынды. Топырақтың негізгі құрамын құм араластырылған тасты топырақ құрайды.
Құрылыс учаскесінде жер асты сулары жер бетінен 3-4м тереңдікте жатады. Өсімдік өсетін топырақтың қалыңдығы-0,2м
Таңдап алынған сауықтыру орталығының жобалық шешімдердің сипаттамасы:
Қарастырылып жатқан сауықтыру орталығы Г әрпі пішінді, 6 қабат жобаланған. Қабат биіктігі еденнен келесі үстінгі қабат еденінің деңгейіне дейінгі:
номерлерді жылыту және желдету қондырғыларын арналған қашықтық-80 см берілген, ұстындар аралығы 6м.
1.7 Учаске бас жоспары.
Бас жоспар жасау кезінде ҚР ҚНжЕ 3.01-01-2002 Қала құрылысы. Қала және ауыл құрылысын жобалау және ҚР ҚНжЕ 3.02-02- 2001 Қоғамдық ғимараттар мен үймереттерді жобалау нормаларына сәйкес,желдің бағыты, инсоляция, санитарлы-техникалық және өртке қарсы іс-шаралары сақталған.
Құрылыс жүргізілетін аудан Шымкент қаласының ландшафты аймағында орналасқан.
Сауықтыру кешеніне қыдырып келген адамдарға қызмет ету көзделген.
Бас жоспар берілген территориямен толық байланыстырыла отырып шешілген.
Жобаланып жатқан ғимаратқа келетін негізгі жолдар бұрыннан бар жолдарынан келеді. Сауықтыру кешеннің биіктікке байланысты шешімдері берілген территориядағы биіктік шамасына орайластырылған және атмосфералық жауын шашындарды есепке ала отырып шешілген. Желдің жиі қайталану бағыты шығыс жақтан болады. Рельеф жобасын ұйымдастыру тұрмыстық демалыс орыны территориясындағы суларды табиғи түрде бұруға мүмкіндігін береді. Жабдықтау элементтерінің ішінде қарастырылып отырған материалдар - автомобиль өтетін жолдарға асфальтті төсеме, адам жүретін жолға және үй периметріндегі еңіс бойына плиткалы төсеме орындалу қажет. Құрылыс пен аудандардан бос барлық аумақтарды ағаштар отырғызылған, гүл мен шөптесін өсімдіктер егілген.
Ғимараттың инженерлік жүйелері қалалық орталықтандырылған жүйеге қосуға жоспарланған.
Сәулеттендіру және көгалдандыру. Сауықтыру кешен ішінде қалыпты санитарлық-гигиеналық жағдайлар жасап, тозаңданушы беттерді азайту үшін бүкіл құрылыстан бос аумақты көгалдандыру ескерілген.
Жасыл желектер өз функциялары бойынша қорғау және сәндік ролдерін атқарады.
Қорғау өсімдіктер ретінде келесі түрлер сұрыпталған: бұтақты шегішені, үйеңкі, көп сүйелді қайың, итмұрын, алтын қарақат, сирень. Бұл өсімдіктер жолдар, соқпақтар мен алаңшаларды бойлай учаске периметрі бойынша отырғызылған.
Сәндік көгалдандыру көбінесе тынығу аймағындағы ағаштар мен бұталар топтары түрінде шешілген.. Учаскенің қысқы пейзажын байыту үшін орталық тротуарды бойлай, бас фасадтың қасында шыршалар мен шетендер отырғызу жобаланған.
Сауықтыру кешен аумағын декоративті-көркем түсті сәндету үшін жасыл желектер жолақтар, түрлі пішінді клумбалар түрінде ұйымдастырылып, көпжылдық газонды қоспалармен бірге байланыстырып ойластырылған.
Тротуарлар асфальтобетоннан, жаяу соқпақтар - тас пен гравий-құм қоспасынан жасалған.
Графика өнерінің түрлері
Гравюра деп бетіне сурет ойып салынған тақтаны, сондай-ақ одан алынған басылымды айтады. Гравюраның қағаз бетінде жасалатын қарапайым түрлерімен танысалық. Ол үшін қажетті материалдар: ағаш сабы бар ұшы өткір ине, пышақ немесе алмас, қара тушь, жұмсақ қылқалам, беті жылтыр ақ қағаз. Қара тушьті қағаз бетіне толық жағып шығу қажет. Тушь кепкеннен соң, қағаз бетін инемен тырнап, әр түрлі бейнелер салуға болады. Егер көлемді ашық жерлер қажет болса, қағаз бетін пышақпен немесе алмаспен қыру қажет. Нәтижесінде пайда болған бейне ақ және қара түсті болып өте айқын көрінеді. Бірақ сурет жалғыз дана болып шығады. Көп дана етіп шығару үшін линолеум, картон және шыны сияқты материалдарды пайдалану қажет. Алғаш салған суреттеріңді естеріңе түсіріңдерші. Сендер оны қарындаш, сия немесе акварель бояуымен және міндетті түрде қағазға салдыңдар. Сендер бірақ графикамен шүғылдандық деп ойлаған да жоқсыңдар. Ал графика дегеніміз қағаз бетіне түскен сурет. Графика көбіне-көп ақ-қара, бірен-саран түрлі түсті болып келеді. Сендер күнделікті өмірде графикамен жиі ұшырасасыңдар. Олар - газеттегі сықақ, кітаптардағы иллюстрация, көшелерге жапсырылған жарнама, плакат, почта маркалары, ақша таңбалары, бұйым қорапшаларындағы әріптер, ең ақыры көрме залында, мұражайда, үйде, мектепте ілінген суреттер. Суретшінің қарындашпен, көмірмен, тушьпен, кей жағдайда түрлі түсті қарындашпен, акварельмен салған суреттері, әдетте, бір-ақ дана болады. Оның кітаптағы, журналдағы көшірмелері баспаханаларда арнайы құралдар мен машиналар арқылы дайындалады. Бірақ суретшінің өзінің де көбейте алатын мүмкіндігі бар. Арнайы құрал-штихель арқылы суретші өз еңбегін тақтайға, линолеумге, металға немесе қышқыл арқылы беті айрықша лакпен жүргізілген литографиялық тасқа, мыс және қорғасын табақшаларына инемен сызып, кәдімгі айнаға түскен суреттей теріс салып шығады. Содан кейін сол суреттің бетіне валик арқылы бояу жағады да, өзіне қанша дана керек болса, сонша дана көшірмесін алады. Суретті тақтай және металл арқылы көбейту әдісін гравюра деп атайды. Гравюраны линолеумге, пластмассаға, ағашқа, картонға жасауға болады. Ал литографиялық тас арқылы жасалған көшірмені литография дейді.
Гравюра туындылары кесу іс-әрекеттері арқылы жүргізілетіндіктен, кескішті нық игеруге және онымен кез келген сызықтарды емін-еркін жүргізуді үйрену үшін бірқатар дайындық жаттығуларын жасау қажет.
1- жаттығу. Қарындаш сызығының бойымен бұрыштық кескішпен ені 0,5 мм-ден аспайтын арықша-бедер жүргізіңдер. Содан соң жүргізілген арықшадан шегініп тағы да 0,5 мм келесі бірнеше сызықтар жүргізіңдер. Осылайша бүкіл тақтаның бетін 10x10 см көлемде тік төртбұрыштарға тіліңдер.
2- жаттығу. Толқынды қарындаш сызығының бойымен осылайша арықша жасаңдар, тақтаның бетін тегіс толтырыңдар.
3-жаттығу. Шеңберсызғышпен (циркуль) дөңгелек жүргізіп, оларды да кескішпен тіліп арықша жасаңдар.
Графика - бейнелеу өнерінің көне түрі. Ежелгі суретшілердің үңгір ішіндегі қабырғаларда қалдырған суреттері, көне грек құтыларындағы ою-өрнектер, қайта өрлеу дәуіріндегі көрнекті қылқалам шеберлерінің гравюралары мен суреттерінің бәрі тамаша графикалық туындылар болып есептеледі. Бүгінде графика өнері бейнелеу және мүсін өнері сияқты жан-жақты дамып отыр. Тіпті онсыз біздің өмірді көз алдыңызға елестетудің өзі мүмкін емес. Кез келген балалар кітабын парақтап қарасақ, мәтіннің мәнін түсінуге мүмкіндік беретін суреттерді, яғни графикалық шығармаларды көруге болады.
Ғимараттың қаңқасы - темірбетон құймалы конструкциялық үлгіден және толтырғыш элементтекрі кірпіштен тұрады.
Іргетастар -- құрастырмалы темірбетоннан жасалынған стакан тәріздес және ленталы, олардың орналасу тереңдігі жерасты суларына, алаңның геологиялық ерекшеліктеріне т.б. қабылданған. Яғни, жерден 1,5м төмен. Іргетас конструкциясы, өлшемдер есептеу бөлімінде келтірілген, ал іргетасын жоғарғы деңгейі еденнен 150 мм төмен орналасқан. Іргетас астына қалыңдығы 100 мм В 12,5 классты дайындық қабат қарастырылған.
Іргетас арқалықтары олардың баспалдақтарына орналасады. Ал бұл аралықтар сыртқы қабырғалардан түсетін күш салмақтарды қабылдайды.
Екі блок аралығы металды фермадан тұрады. Ал аралық жабық және жабын темірбетон плиталарынын тұрады.
Қабырға панельдерінің ішкі және сыртқы беттері маркасы 200 құмды цемент ерітіндісімен қалыңдығы 20 мм етіп сыланады. Қабырға 75 маркалы кірпішпен қалап, М-25 маркалы ертіндімен сылайды.
Жылытқыш қабаттың үстіне ылғалдан сақтау үшін бу өткізбейтін қабат төселген. Сонымен бірге іштен, бөлімдерден көтерілген буды, жылуды сыртқа шығармау үшін бу өткізбейтін қабатты плитаның үстіне ыстық битуммен екі рет жағу арқылы орындайды.
Бу өткізбейтін қабаттың материалы -қуысты бетон (немесе көбікті бетон) =600кгм3.
Жылытқыштың үстіне тегістеуіш қабат орналасады -15 мм, ол цемент ерітіндісінен жасалынып, оған қарақағаз төселеді.
Шатырдың еңістігі жабын арқалығы еңістігімен бірдей болады. Орама қарақағаз жабынға паралель жоғарыдан төмен Құнқағар қосымша орама (қағазбен) қабатпен жапсырылып, цинктелген болат қаңылтырмен алады.
Төсеніштің жоғарғы ұшы тік қабырғамен қиылысқан жері цинктелген каңылтырмен болат жапқыштың төменгі жағы қабырғаға цемент ерітіндісімен бекітіліп толтырылады.
Едендер.
Ғимараттың бөлмелердің тағайындалуына байланысты ағаш, керамикалық плитка және мозаикалық едендерден қарастырылған.
Есік және терезе ойықтары
Есік және терезе ойықтарын пластиктен жасалады. Сонымен қатар терезенің сыртқы жағына цинктелган төсеніш төсейді.
Баспалдақ торы -- құрастырмалы темірбетон баспалдақ сатысы мен баспалдақ алаңшасынан тұрады. Бұлардың маңдайша арқалығы құрастырмалы темір бетоннан жасалады. Үй айналасына асфальттан ені 1 м етіп жағалау жасалады.
Қазіргі заманғы жағдайлар қиындыққа мен сапаға қарай кез-келген интерьерді түстер, дизайнерлік мінездемелерді есепке алып орындауға мүмкіндік береді.
Ғимараттың қасбеттері -кірпіш қабырғалар үстіне Керамикалық плиталар әрлеу материалдарымен жасалынған қабаттан тұрады. Ішкі қабырғалар ішіндегі халыққа көрсететін қызметінің түрлі түс алуына байланысты кей бөлмелерде әк ерітіндісімен сыланып, түс қағаздармен жапсырылады, ал кей бөлмелерде дымданудан сақтайтын материалдармен қапталынады, булану бөлмесі сияқты бөлмелерде адамға сыз өтпеу, жылуды жақсы сақтап қалу үшін ағаш материалымен қоршала қапталынады.
Құрылыс алаң сейсмикасы
ҚР ҚНжЕ 2.03-30-2006-не орай құрылыс алаңының сейсмикасы 8-9 баллды құрайды.
Плитаның материалдары: Бетонның классы В25 есепті қарсыласу беріктігі остік сығылуға Rb=14МПа, остік созылуға Rbt=1,05МПа, мөлшерлі қарсыласу беріктегі, остік сығылуға Rbn=18,5МПа, остік созылуға Rbtn=1,6МПа, бастапқы серпімділік модулі Eв=24·10 - 3 МПа (жылумен өңделген бетон үшін).
Алдын ала кернелген жұмысшы арматура классы А-IIIв, есепті қарсыласу бойлық созылуға Rs=450МПа (тек ұзаруын бақылағанда), мөлшерлі қарсыласуы, созылуға Rsn=540МПа, серпімділік модулі Еs=18·10-4МПа диаметр 6-8мм болғанда, Rsw=290МПа диаметр 10-40мм болғанда.
Көпқуысты алдын ала кернелген жабын плитасын шектік
күйдің бірінші тобы бойынша есептеу.
Плита екі тіректе еркін жатыр, тірек ұзындығы 12см-ден кем болмауы шарт. Плитаның есепті ұзындығы
L0=596-2· =584см=5,84м.
Плитаның 1м2 ауданына келетін жүктеме күштің мөлшерлі және есепті мәні кестеде келтірілген.
Графика өнерінің Қазақстанға келуі
XX ғасырдың басында кеңес билігі мен социалистік қатынастың пайда болуы қарсаңында қазақтың ұлттық мәдениетінің қалыптасуы жүзеге асады. Графика Қазақстанда кеңінен тараған бейнелеу өнерінің алғашқы түрі болды, ал бейнелеу өнерінің жеке түрі ретінде ол Қазақстанда XX ғасырдың басында пайда болып дами бастады. 30 жылдардың басында пайда болған кескіндеме мектебінің ізденістерінің бағыты мен сипатын көпке дейін анықтап берген кескіндемешілер ұжымы қалыптасты. Ол кездері суретші - графиктердің жұмысы кездейсоқ сипатта болып, олар газет бетіндегі мақалаларға иллюстрациялармен және этюдтермен бірге кескіндемелік жұмыстарға қосымша материал қызметін атқарған нобайлармен шектеліп отырды. Сол жылдардағы суретшілердің көптеген графикалық жұмыстары бір - бірінен тек ерекше көркемдік сапасымен ғана ерекшеленбейді, олар жиірек сол кезді бейнелейтін құжат ретінде тарихи қызығушылықты ұсынады. Сол жылдары графикада реңдік шешім үстемдік құрып, басты назар сюжеттік қырына аударылды, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
АКАДЕМИК Ә КУАТВЕКОВ АТЫНДАҒЫ ХАЛЫҚТАР ДОСТЫҒЫ УНИВЕРСИТЕТІ
Нурахман Гулмира Илдосқызы
Графика өнерінің
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
5В010700- Бейнелеу өнері және сызу
Шымкент 2020
Ф.7.07-05
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
АКАДЕМИК Ә.ҚУАТБЕКОВ АТЫНДАҒЫ ХАЛЫҚТАР ДОСТЫҒЫ УНИВЕРСИТЕТІ
МҰНАЙ ЖӘНЕ ҚҰРЫЛЫС ӨНДІРІСТЕРІ КАФЕДРАСЫ
Қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі
(ғылыми дәрежесі, А.Т.Ә.)
_____________20__ж.
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
Графика өнері
5В010700- Бейнелеу өнері және сызу
Орындаған: Нурахман Г.И
Ғылыми жетекші
Ғылыми дәрежесі, атағы Абдураев Ж.
Шымкент 2020
Ф.7.07-06
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
академик ә. қуатбеков атындағы халықтыр достығы университеті
факультеті
мұнай және құрылыс өндірістері
5В010700- Бейнелеу өнері және сызу
Бекітемін
Кафедра меңгерушісі
Мұнай және құрылыс өндірістері
( кафедра атауы)
(а.т.ә.. каф.мең.)
_______ ______________ 201_ж.
Тапсырма №___
Диплом жобаны орындауға арналған(жұмысын)
Нурахман Гулмира Илдосқызы Т107-16__
(А.Т.Ә) (тобы)
Жобаның тақырыбы: Графика өнері
Университет бойынша __ ____20___ж. № ___бұйрығымен бекітілген
Аяқталған жобаның өткізу мерзімі (жұмыстың)
Жобаны орындауға берілген мәліметтер(жұмысы)()дачи законченного проекта - ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ______________________
___________________________________ ___________________________________ _
Диплом жобасында (жұмысында) жобалауға жататын сұрақтар тізімі()дачи законченного проекта -
___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________
диплом жобасындағы түсіндірме жазбаның мазмҰны
(диплом жұмысының мазмұны)
№ рс
Бөлімдер
Кеңесші аты-жөні,қолы
1
2
4
ГРАФИКАЛЫҚ МАТЕРИАЛ ТІЗІМІ (нақты міндетті сызбалардың көрсетілуімен)
ҰСЫНЫЛАТЫН НЕГІЗГІ ӘДЕБИЕТТЕР
___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________Тапсырма берілген күні "_____"____________________201__ж.
Диплом жұмысының (жобаның)
Ғылыми жетекшісі Абдураев Ж. ___________________
(Аты-жөні) (қолы)
Тапсырманы орындауға қабылдаған студент __________ Нурахман Г.И
(қолы) (Аты-жөні)
Ф. 7.07 - 07
КҮНТІЗБЕЛІК КЕСТЕ
Диплом жобасын (жұмыс) жазу
Студент (аты-жөні) Нурахман Гулмира Илдосқызы
тобы: Т107-16 мамандығы: 5В010700- Бейнелеу өнері және сызу
(шифр және атауы)
Диплом жұмысының тақырыбы: Графика өнері
№
пп
Бөлімдер
% Орындалу
Орындау мерзімі
Тапсырма берілген күні
Тапсырманың орындалу күні
Кеңесшінің қолы
1
Кіріспе
5
2
Дизайн
10
3
Экстерьер
10
4
Экстерьердегі ланшафтың орны
20
5
Экстерьердегі түс
20
6
Қоғамдық ғимараттартардың экстерьердегі орны
10
7
Сәулеттің даму кезеңіндегі экстерьер
15
8
Қортынды
5
9
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
5
10
Жалпы
100
Жобаның (жұмыстың) ғылыми жетекшісі Абдураев Ж.
___________________________________ ______________
(аты-жөні, қолы, тапсырма беру мерзімі)
Дипломшы Нурахман Гулмира Илдосқызы
(қолы, тапсырма алу мерзімі)
Мазмұны:
1. Анотация ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
2. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
3. Графика өнерінің қалыптасуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...16
4. Графика өнерінің дамуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
5. Графика өнерінің түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 32
6. Графика өнерінің Қазақстанға келуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .37
7. Графикалық тәсілмен бейнелеудің түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..56
8. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...77
9. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..78
АННОТАЦИЯ
Бұл дипломдық жобада бейнелеу өнерінің саласы - графика өнері, оның қалыптасуы, түрлері және Қазақстанға келуі туралы айтылады. Сонымен қатар графика тәсілі арқылы сурет салудың әдістері де көрсетілген.
АННОТАЦИЯ
В этой дипломной работе рассматривается о разделе изобразительного исскуства - графический жанр, о его происхождении, виды и формирование в Казахстане. А также представлены методы рисование графического жанра.
ANNOTATION
In this thesis, the division of fine art is considered - the graphic genre, its origin, species and formation in Kazakhstan. Also, methods for drawing a graphic genre are presented.
Кіріспе
XX ғасырдың басында кеңес билігі мен социалистік қатынастың пайда болуы қарсаңында қазақтың ұлттық мәдениетінің қалыптасуы жүзеге асады. Графика Қазақстанда кеңінен тараған бейнелеу өнерінің алғашқы түрі болды, ал бейнелеу өнерінің жеке түрі ретінде ол Қазақстанда XX ғасырдың басында пайда болып дами бастады. 30 жылдардың басында пайда болған кескіндеме мектебінің ізденістерінің бағыты мен сипатын көпке дейін анықтап берген кескіндемешілер ұжымы қалыптасты. Ол кездері суретші - графиктердің жұмысы кездейсоқ сипатта болып, олар газет бетіндегі мақалаларға иллюстрациялармен және этюдтермен бірге кескіндемелік жұмыстарға қосымша материал қызметін атқарған нобайлармен шектеліп отырды. Сол жылдардағы суретшілердің көптеген графикалық жұмыстары бір - бірінен тек ерекше көркемдік сапасымен ғана ерекшеленбейді, олар жиірек сол кезді бейнелейтін құжат ретінде тарихи қызығушылықты ұсынады. Сол жылдары графикада реңдік шешім үстемдік құрып, басты назар сюжеттік қырына аударылды, өйткені оқиға туындының образдық сипаттылығын әлсірететін оның ішкі заңдылықтарына күрделі талдаусыз, суретшінің жеке қатынасынсыз бейнеленді. Жеке - дара интерпретацияның күші көптеген суретшілердің өмірді көруінің енжарлығымен төмендетіліп, ол өмірлік факторлардың механикалық тіркеуінің шынайылығын эстетикалық ұғуға алып келді. Әбілхан Қастеевтің шығармашылығы ұлттық көркемөнер дамуының негізгі ықпалы болды. Ол 1904 жылы Алматы облысында, кедей шаруаның отбасында дүниеге келді. Балалық шағында шопан болды, 1928 жылы Түркістан - Сібір (Түрксіб) темір жолында қара жұмысшы болып еңбек етті. Алғашқы жеке суреттері мен нобайлары осы жылдары пайда болды. Алматыға келген соң Қастеев суретші Н.Г.Хлудовтың жеке студиясына оқуға түседі. 1934 жылы Алматыда Қазақстанның халық арасындағы таланттарын іздестірудің слеті ұйымдастырылды. Қастеев осы слетке қатысушылардың бірі болды. Екі жыл бойы Қастеев Мәскеудегі Н.К.Крупская атындағы халық шығармашылығының үйінде оқыды. 1936 жылдың аяғынан бері Алматыда өмір сүріп қызмет атқарды. Халық өміріне жақындығы суретшіге біздің өнеріміздің алтын қорына енген шығармаларын дүниеге әкелуге мүмкіндік берді. Оның шығармашылығы тұтастай қазақ халқының тұрмысы мен өмірін бейнелеуге, сондай - ақ туған табиғаттың көріністеріне арналған. Қастеевтің ертедегі акварельдері мен суреттері көбінде иллюстрациялық, этнографиялық және бір сарынды сипатта болды. Бірақ суретшінің қолтаңбасы біртіндеп азды - көпті ықшамды әрі мәнерлі, ал образдары - лирикалы бола бастайды. Қастеевтің шығармаларында сюжеттердің нақтылығы мен дәйектер олардың баяндалуының керемет аңғырттығымен үйлеседі. Суретшінің көзі ең қарапайым нәрседен ерекше нәрсені көруге дейін қабілетті. "Қазақстан-2030" стратегиялық бағдарламасында еліміздің келешектігі дамуына айқынды бағдар берілгені мәлім. Осы орайда ел экономикасында өсіп-өркендеуіне айтарлықтай үлес қосатын бір сала сауықтыру орталықтары екеніне бүгінде көз жеткендей. Жиһангерлік және саяхатшылық-адамның танымдық көкжиегін қеңейтетін, қазіргі замандағы ғаламат мүмкіншілігі бар, пайдасы шаш етектен келетін, біз әлі толық игере алмаған саланың бірі екендігі баршамызға белгілі. Бүгінгі сауықтыру орталықтары, яғни жиһангерлік және саяхатшылық - бұл мемлекет пен қоғамның экономикалық әлеуметтік дамуының, тұлғаның жан-жақты қалыптасуының маңызды факторы. Сондықтан сауықтыру орталықтарында қызмет көрсету рыногында мүдделі министірліктер мен ведомстволардың, уәкілетті органдардың, туристік компаниялардың, фирмалардың және жеке кәсіпкерлердің күш мүмкіншіліктерін жұмылдыруға, біріктіруге ықпал жасау - Қазақстан Республикасының Туризм және спорт жөніндегі агенттігі жұмысының күн тәртібінен берік орын алған.
Қоғамның өндірістік идентификациясы ең алдымен адамның психофи-зикалық жүктемесінің күшейуіменен анықталынады. Ғылыми-техникалық прогресс, урбандалу процесі, экологиялық дисбаланс прессингті нығайтады. Адамның жұмыс қабілеттілігін (рекреацияны) жақсарту үшін арнайы жағдай жасау керек. Рекреация сөзінің мағынасы - дем алу, адамның күшін қалпына келтіру дегенді білдіреді. Осы зерттеуде ОҚО тауларының демалыс, сауықтыру қызметтерінде қолданылу мәселелері мен туристік рекреациялық ресурстары, оның шаруашылығының туризм мен қоршаған орта сферасындағы қарым - қатынасы ретінде қарастырылады. Қазіргі қоғамның даму этаптарының ерекшеліктерінің бірі болып қоршаған ортаның ластануының техногендік факторының өсуі болып табылады. Бұл қауіпті жағдайларда алдымен табиғи туристік ресурстардың дағдарысына әкеледі. Туризм өзінің басты ресурсы - табиғи ортаның үнемі сақталып және жақсарып отыруын қалайды. Сондықтан Қазақстан Республикасында сауықтыру шипа жайларын көбейту мәселесі алда тұр.
Графика өнерінің қалыптасуы
Графика -- (гр. graphein, тырнау, жазу, салу дегеннен) Жазуда қолданылатын таңбалардың (әріп және тыныс белгілерінін) жиынтығы. Жазу танбалары жүйесі мен тілдін фонетикалық жүйесінің ара қатынасын, байланысын білдіреді.
Тырнайтын, жазатын, грифель құралының көмегімен салынатын өнер түрі. Графика өнері каллиграфиямен, жазбамен тығыз байланысты деп табылады. 19 ғ. дейін графика мен сурет түсініктері қатаң ажыратылып қаралды. Графика деп тек баспа техникасымен салынатындарды атаса, суретке -- қолмен салынатын жұмыстарды: нобайды, нұсқа, т.б. жатқызады.[1] Графика - бейнелеу өнерінің бір жанры. Кескіндеме жанрында түс пен бояу негізгі рөл атқарса, графикада (гр. graphein гр. grapho - жазамын) сызықтар, штрихтар, ашық және қара (қоңыр) дақтардың арақатынасы шешуші рөл атқарады, сондай-ақ заттардың ең негізгі белгілері таңдап алынады.Бейне қарындашпен, көмірмен, бормен, қаламұшпен тікелей қағазға түсіріледі немесе арнайы өңделген тақталарға (гравюра) немесе тасқа (литография) бедерленіп, қағазға содан басылады, кейде баспалық-механикалық әдіс арқылы көбейтіледі. Бейнелеу құралдарының қарапайымдылығымен әрі көп таралыммен басып шығаруға ыңғайлылығымен графика бұқаралық байланыс, ақпарат саласында (плакаттар, пошта маркалары, экслибристер, газет-журналдар), кітаптарды, әдеби шығармаларды безендіру үшін, әр түрлі тақырыпқа карикатура, шарж, жалпы нобай, композициялық эскиздер салу үшін, т.б. заттарды көркемдеуде кеңінен қолданылады. Графиканың көп ғасырлық тарихы бар. Батыс Еуропаның Леонардо да Винчи, Микеланджело, Рембрандт, орыс халқының Орест Кипренский, Карл Брюллов, Василий Перов, Илья Репинсынды суретшілері өздерінің графикалық туындылары арқылы әлемдік бейнелеу өнері қорын байытты. Қазақстандағы графикалық суреттердің ежелгі (палеолит дәуірі) үлгілеріне Балқаш, Түркістан, Маңғыстау, т.б. жерлерде жартастарға салынған суреттер жатады. Қазіргі заманғы қазақ бейнелеу өнеріндегі графика 1930 - 50 жылдары аралығында қалыптасты. [2]
Емдік-сауықтыру мақсатындағы саяхаттардың тамыры өте тереңде жатыр. Сонау заманда ежелгі гректер мен римдіктер өздерінің денсаулықтарын жақсарту үшін ауа райы жайлы орындар мен сауықтыру көздерін пайдаланған. Курортты жерлерге тек қана науқас адамдар емес, сонымен бірге физфкалық күштерін қалпына келтіру мақсатында сау адамдар да келген. Ежелгі Грецияда Эпидавр және Кос, ал Римде Байи деп аталатын теңіз жағалауындағы курорттар әйгілі болған.
Уақыт өтіп жатты, бірақ саяхаттардың мақсаты өзгермей қала берді. Емдік қасиеті бар табиғат факторлары өзінің сұранысын жоғалтқан жоқ. Бірақ дем алу және көңіл көтеру мақсатындағы туризм түрімен салыстырғанда емдік туризммен айналысатын туристтер легі азшылықты құрады.
Емдік - сауықтыру орталықтарының ерекшеліктері. Емдік - сауықтыру орталықтары бірқатар айырмашылықтарға ие. Біріншіден, туристің сауықтыр орталығында болу ұзақтығы, белгілі бір себептерге байланыссыз, 3 аптадан кем болмауы тиіс. Тек осы уақыт аралығында ғана емделу мақсатымен келген тұлға қажет сауықтыру шараларын алады. Екіншіден, курорттарда емделу бағасы қымбат тұрады. Дегенмен қазіргі уақытта салыстырмалы түрде арзан сауықтыру орталықтары ұйымдастырылуда. Туристер арнайы емдеу үшін маманданған және денсаулықты нығайтуға арналған курорттардың бірін ғана таңдайды. Бұл таңдау олардың жеке мақсаттарына тікелей байланысты. Соңғы кездері емдік-сауықтыру орталықтарының экономикасы бірнеше өзгерістерді бастан кешуде. Дәстүрлі санаторий-курорттар емдеу орталықтарынан көпфункционалды сауықтыру орталықтарына айналуда. Құрылыстың тұлғасы: Шипажай кешені аумағындағы ландшафт негізінен өзара тығыз байланысты көгалдандырылған жеке учаскелерден: ғимарат алдындағы партер, ғимаратпен тікелей байланысатын алаң, альпинарий, өзені мен су айдыны және шаруашылық аймағы. Графика гректің "грапо" деген сөзінен шыққан, қазақша "жазамын", "сызамын", "суретін саламын" деген мағынаны білдіреді. Қарындашпен, тушьпен салынған сурет немесе гравюралар графикаға жатады. Ол бейнелеу өнерінің бір саласы болып табылады. Кітаптағы иллюстрациялар, газаттегі суреттемелер мен карикатуралар, түрлі көшедегі плакаттар - осының бәрі график суретшілерінің туындылары. Графикада сызықтар, штрихтар, ашық және қоңыр дақтардың арақатынасы жетекші маңызға ие болады. Графика өнерінің кейбір түрлерінде түстер де пайдаланылады. Қазақстан суретшілерінің ұлттық графикаға қосқан үлесі зор. Еліміздің графика өнерін дамытып, сол салада жемісті еңбек етіп жүрген суретшілерден: И. Исабаев, Ә, Рахманов, М. Қисамединов, А. Смағұлов, Б. Табылдиев, К. Баранов, Н. Гаев, В. Гурьев, Е. Сидоркин, Т. Ордабеков, Қ. Қаметов, В. Тимофеев, т. б. атауға болады. Графика өнері каллиграфиямен, жазбамен тығыз байланысты деп табылады. ХІХ ғ. дейін графика мен сурет түсініктері қатаң ажыратылып қаралды. Графика деп тек баспа техникасымен салынатындарды атаса, суретке - қолмен салынатын жұмыстарды: нобайды, нұсқа, т. б. жатқызады. Гравюрлеу француздың grawer - "қию", "тырнау" деген сөзінен шыққан. Гравюра деп бетіне сурет ойып салынған тақтаны да, сондай - ақ одан алынған басылымды да айтамыз. Гравюра Қытайда шамамен VI ғасырда пайда болды. Батыс Еуропада ол XIII - XIV ғасырларда шығып, XVI ғасырда кемеліне жетті. Көптеген график суретшілері байқасақ, олар қарындаш, акварель, тушь сияқты қолайлы әрі ыңғайлы материалды қолданған. Графикаға гравюралардың барлық түрлері де жатады, суреттерден айырмашылығы сол - оларды көп дана етіп көбейтуге болады. Гравюралар бірнеше тақталардан басылады. Гравюраның түрлері өте көп, олар: офорт, ксилография, линогравюра, литография т. б. болып бөлінеді. Графика өнері бейнелеу өнерінің бір түрі. Қазақ графика өнерінің бастауы тас дәуірі мен ата - бабаларымыздың рухына табынуға барып тіреледі. Жартастарға салынған сызықтық суреттер Балқаш, Түркістан, Маңғыстау өлкесінен табылған. Графикаға қарындаш, көмір, тущьты пайдаланып, қолмен салынған суреттер, баспа графиканың әр алуан түрлері - ағашқа жасалған гравюра (ксилография), металға жасалған гравюра (офорт), литогравия, линогрвюра жатады. Кескіндеме сияқты графикаға да - портрет, натюрморт, пейзаж, тарихи, анималистік және т. б. жанрлар тән. Графмкамен кескіндеме арасындағы байланыс ауыспалы. Мысалы, акварель, пастель кейде гуащпен жұмыс істеу техникасын өнердің бір түріне, кейде екіншісіне жатқызады. Бұл - түстің қандай деңгейде пайдаланылғанына, шығармада сызық пен дақтың қайсысы басым екендігіне, оның қолданылатын орнына байланысты. Қолданылу орнына қарай графиканың станокты, кітап, газет - журналдар, қолданбалы графика және плакат сияқты түрлері бар. Станокты графика шығармаларын көрмелерден тамашалауға болады. Графиканың маңызды салаларының бірі - кітап графикасы. Кітаптың ішкі және сыртқы безендіру жұмыстарының барлығы тұтас өнер туындысын құрайды. Әсіресе суретші - иллюстрацияшылардың рөлі зор. Қолданбалы графикаға күнтізбе, құттықтау, ашық хаттар, орауыштардағы зат белгілері (этикетка), пошта маркалары, көшедегі жарнамалар жатады. Компьютерлік графика - графиканың жаңа түрі. Суретшілер қиылысқан сызықтардан, көлемді элементтерден, өрнек, түрлі түсті дақтардан монитор бетінде композиция жасап, одан кейін дайын болған бейнені принтер арқылы басып шығарады.
Графика өнерінің дамуы
Әдебиет пен музыкаға қарағанда, кәсіби 'Қазақ бейнелеу өнерінің қалыптасу және даму жолы өте күрделі болды. Оның бастауында этнограф-ғалым Ш.Уәлиханов тұрды. Кейінгі зерттеулер Шоқан туындыларынан (әсіресе, графикалық суреттері), "Потанин", "Тезек төре", т.б. портреттік жұмыстарынан оның кәсіби суретшілерге тән шеберлігі байқалатынын анықтады. Шоқанның қас-қағым сәтте салған графикалық долбар суреттері қайта өрлеу дәуірі өкілдері (Леонардо Да Винчи, Рафаэль Санти) шығармаларымен сабақтасып жатыр ("Аға сұлтан портреті", "Бақсы", "Қазақ музыканттары", "Шығыс ұйғырларының киімі", т.б.). Шоқан Қазақ Бейнелеу Өнерінің графикалық саласында ғана емес, сонымен қоса, кескіндеме саласында да жоғары шеберлікке жеткен ("Алатау көрінісі", "Жатақ"). Қазақстанда бейнелеу өнерінің кәсіпқой шеберлерін даярлайтын студия 1920 жылы ұйымдастырылып, онда Н.Г. Хлудов, Н.Антонов және мүсінші А.С. Пономарев сабақ берді.
20 ғасырдың 20 - 30 жылдары 'Қазақ бейнелеу өнері шеберлері алғашқы қадамдарын жасады. Жас суретшілер кескіндеме мен графиканың кәсіптік шеберлігін меңгерді. Олар (Н.И. Крутильников, Ә.Қастеев, Ә.Ысмайылов, И.И. Савельев, Б.Сәрсенбаев, Қ.Қожықов, т.б.) өздерінің қарапайым мазмұнға құрылған алғашқы еңбектерінде елімізде болып жатқан өзекті өзгерістерді бейнелеуге ұмтылды.
1928 жылы Семейде бейнелеу өнері шығармаларының алғашқы көрмесі ұйымдастырылды. Қазақстан суретшілерінің кәсіптік шеберлікті тез игеруіне сол кездегі одақтас республикалардың, Мәскеу мен Санкт-Петербург шеберлерінің (Б.В. Иогансон, А.А. Дейнека, С.В. Герасимов, А.А. Пластов) тәжірибесі көп көмектесті.
1933 жылы республика Суретшілер одағының ұйымдастыру комитеті құрылды. 1934 жылы Мәскеудегі Шығыс мәдениетінің мемлекеттік мұражайында қазақ суретшілерінің тұңғыш көрмесі ұйымдастырылып, бір жыл өткен соң Алматыда Қазақ мемл. көркемсурет галереясы ашылды. Әлеум.-экон. және мәдени өмірдің жаңа жағдайлары, түбегейлі уақыт талаптары шығармаларға тың тақырып болды. Ә.Қастеев шығармаларының өзіндік ұлттық бояуы осы кезде жарқырап көрінді. Қазақ Бейнелеу Өнері қалыптасу және өркендеу жолы осы суреткер шығарм-мен тығыз байланысты. Шығармалары бүкіл Отан келбетін бейнелейтін Ә.Ысмайылов та қазақ кескіндемешілерінің аға буынына жатады. Өздерінің шығармашылық жолын республика өмірімен тікелей байланыстырған көптеген орыс шеберлері: кескіндемешілер - А.А. Риттих, Н.В. Соловьев, А.И. Бортников, Н.И. Крутильников, Л.П. Леонтьев, графиктер Г.А. Брылов, Б.А. Чекалин, Л.В. Гербановский, т.б. 30 жылдардағы Қазақ Бейнелеу Өнеріне белсене ат салысты. 1940 жылы маусымда ашылған Қазақстан суретшілерінің І-съезі шығармашылық ұжымның біраз жылғы жұмыстарын қорытындылап, ұлттық өнерді одан әрі дамытудың жолдарын белгілеп берді. 40-жылдардың басында қазақ кескіндемесі мен графикасы едәуір табыстарға жетті. 2-дүниежүзілік соғыс жылдарында республика қыл қалам шеберлері өз өнерлерін фашист-басқыншыларына қарсы үгіт-насихат құралына айналдырып, бүкілхалықтық ерлікті, қаһармандық пен қайсарлықты көрсетуге күш салды. Бұл жылдары Леонтьев, К.Я. Баранов, Риттих, А.И. Черкасский, И.Я. Иткинд, М.С. Лизогуб, т.б. табысты еңбек етті. [1]
2-дүниежүзілік соғыстан кейінгі жылдарда Қазақ Бейнелеу Өнерінің барлық түрі: кескіндеме, мүсіндеме, графика ілгері дамыды. Қазақ және өзбек халықтарына ортақ суреткер - қазақ табиғатын тамсана жазған, алғашқы академик-суретші О.Н. Таңсықбаев Қазақ Бейнелеу Өнерінде ерекше орын алады. Ол елден жырақ жүрсе де (Өзбекстанда тұрған) бар болмысымен, жүрегімен өзін әрқашанда елімен, жерімен бірге сезінген, қазақ табиғатын ерекше бір сүйіспеншілікпен жазған суретшінің бірі болды ("Қазақстан жолдары", "Көш", т.б.). 50-жылдардың соңы (Қ.Телжанов, М.Кенбаев) Қазақ Бейнелеу Өнері жанрлық және ізденіс бағыттарының сонылығымен ерекшеленеді. Қазақ Бейнелеу Өнерінде графика елеулі орын алады. 60-жылдары акварельдің, офорттың,линогравюраның, автолитографияның өзіндік бағыттары бар дарынды шеберлері (А.А. Дячкин, Е.Г. Сидоркин, Н.С. Гаев, Ш.Б. Кенжебаев, И.Г. Квачко, т.б.) өсіп жетілді. Қазақстан бейнелеу өнерінің байырғы шебері В.И. Антощенко-Оленев гравюра мүмкіндіктерін барынша табысты пайдалана білді. Қазақ Бейнелеу Өнерінің шығармалары бұл кезеңде шет елдерде де таныла бастады. Олар Мәскеудегі Третьяков галереясына, Қазақстан мемлекеттік бейнелеу өнері мұражайына қойылды, шет ел мұражайлары сатып алатын болды. Қазақстан суретшілерінің үздік еңбектері ұлт өнерінің қазынасына асыл мұра болып қосылды. Республиканың көптеген облыс орталықтарында (Шымкентте, Қарағандыда, Астанада, Павлодарда, т.б.) шығармашылық ұжымдар құрыла бастады. Қазақ Бейнелеу Өнерінде халықтың өзіндік дүниетанымын, оның мәдениеті мен дәстүрлік ерекшеліктерін танытатын белгілер барған сайын айқын қалыптасты. Бұл кезеңдегі Қазақ Бейнелеу Өнерінің дамуына А.Ғалымбаева, Г.Ысмайылова, Қ.Телжанов, М.Кенбаев, С.Мәмбеев, Ә.Жүсіпов, С.Романов, А.М. Степанов, К.Шаяхметов, Ү.Әжиев, т.б. суретшілердің тақырыптық картиналары үлкен үлес қосты. Ауыл тақырыбы көптеген Қазақстан суретшілерінің назарында болып, әсіресе, шығармашылық жолын 60 - 70-жылдары бастаған шеберлердің ең басты тақырыбына айналды. С.Айтбаев, Ш.Сариев, Т.Тоғызбаев, Ә.Садыханов, О.Нұржұмаев, А.Ақанаев шығармаларына өзіндік дүниетаным, өмірді кең көлемде тани білу, символикаға құштарлық тән болды.
М.Аманжолов, К.Муллашев, Е.Төлепбаев, т.б. шығармаларынан романтикалық-символдық және сезімдік бастаулар көрініс тапты. Бұл суретшілердің шығармалары айқын да күрделі түсімен, шиыршық атқан бояуымен, белсенді кеңістік ортасымен, бейнелердің әсемдігімен және сырлылығымен ерекше көзге түседі. М.Қисамединов еңбектері жұртшылықтың қызығушылығын туғызды. Оның Махамбет Өтемісұлының өлеңдеріне салған суреттерінде (1973) өз халқының азаттығы жолында күрескен батырдың тарихи бейнесін жасады. И.Исабаев қазақ әдебиеті классиктерінің, Қазақстан жазушыларының шығармалары, балалар әдебиеті бойынша суреттер салумен қатар көптеген қондырғылы графика шығармаларын берді. 20 ғасырдың 70 - 80-жылдар шығармаларында өзіндік қолтаңбасы айқын графиктер қатары көбейді. 80 - 90-жылдары Қазақ Бейнелеу Өнері тың ізденіспен, еуропа жаңа сипаттағы ағымдардың әдіснамасын меңгеруімен ерекшеленеді (А.А. Ақанаев, Е.Мергенов, Д.Әлиев, Е.Төлепбаев, Б.Түлкиев, Ж.Аралбаев, т.б.). Одан беріде күнделікті қарапайым қазақ өмірін, белгілі тарихи кезеңдерді жаңаша сипат беріп, ерекше тәсілмен бейнелей білген суретшілер бой көтерді (М.Аманжолов, А.Нақысбеков, К.Каметов, Е.Сергебаев, А.Қорғанбаев, Т.Ордабеков, А.Дүзелханов, т.б.). Елімізге қасірет әкелген, көп жылдар бойы жабық тақырып болып келген Семей атом полигонының, Аралдың қасіретті ащы шындығы бейнеленді (Ақанаев, М.Аманжолов, А.Губашев, Ә.Төлебиев, т.б.). Е.Төлепбаев 2002 ж. халықаралық С.Дали атындағы алтын белгіге ие болды.[2]
* Шипажайдағы күнтізбелік жыл бойында медициналық сауықтырылу мен қалпына келтіру емінен 2200 адам өтеді.
Шипажайдың лицензияланған қызметінің түрлеріне кіретін лицензияланған жұмыстың түрлері мен қызметтерінің тізімі:
* Ересек адамдарды қалпына келтіру мен медициналық сауықтыру.
Алғашқы медициналық-санитарлық көмек:
* дәрігерге дейінгі.
Медициналық реабилиталогия:
* физиоемі, уқалау, емдік дене шынықтыру, спорттық медицина.
Дәстүрлі медицина:
* фитоемі және табиғи шөптермен емдеу.
Емдік-сауықтыру шаралары кешеніне енеді:
1. Демалушының ауыруының күрделілігіне сәйкес келетін санитарлық-гигиеналық емдеу тәртібі.
2. Толық қанды емдік диеталық тиімді алты реттік тамақтандыру.
3. Бекітілген емдік стандарт бойынша демалушының ауруына сәйкес дәруменді және арнайы емдеу.
4. Фитоемі (толық жинақтағы шөптердің жиынтығы мен фито шәйләр).
5. Бекітілген емдік стандарт бойынша демалушының ауыруына сәйкес физиоемдеу (физиоемдеудің барлық түрлері - УКС, парафинді-озокеритті ем, электрофорез, электр ұйқысы, УДЗ, биоптрон, булау және т.б.).
6. Табанмен емдеу (шунгит).
7. Аэроиноемі (ионизатор супер-плюс-турбо аппараты).
8. Тұзды және қылқанды былау.
9. Топтық және жеке ЕДШ.
10. Бекітілген емдік стандарт бойынша демалушының ауруына сәйкес емдік уқалау
11. Шынықтыру.
Емдік-сауықтыру жұмыстары барысымен бірге массаж процедурасы да қатар жүргізіледі.
Негізгі міндеттері:
1. Демалушылардың ауру деңгейіне, сонымен қатар жас ерекшелігіне байланысты қазіргі деңгейдегі емдік-сауықтыру, қалпына келтіру емінің толық кешенді түрі жүргізіледі.
2. Қалпына келтіру емінің жаңа әдістерін талдау, анықтау және енгізу. Медициналық көмек көрсетудің сапасын жақсарту мақсатында, демалушыны сауықтыру кезінде олардың физиологиялық ерекшеліктеріне сәйкес бірқатар сабақтастықтағы шаралар ойластырылып, жүзеге асырылады
Бас жоспар деп обьектіміздің өзінің жан-жағындағы ортамен, белгілі ритімде байланысып ,тоғысып,үилесімділік табып шешім табуын айтады.
Тақырып болып отырған Шымкент қаласына арналған сауықтыру кешенін қала сыртындағы ландщафтты аймаққа орналастыру себебіміз , бұл жоспарымыз тек ғана адамдардың демалыс орны ғана болып қалмастан,халықтың дене шынықтырып,саулық ұстанатын жері, әрі қаламызға қыдырып келушілердің де қонақ болатындай жері, әрі көзгі түсерліктей экономика көзі, халқымыз өнерлілерінің кәсіптену жері деп айтуға болады. Адамдарың қажеттілігіне осындай зәру кезінде бұл жоспарымды қала ортасына орналастыруды жөн көріп отырмын.
Жоспардың ерекшеленуі ,оның тек кең аумақты алып жатуында ғана емес ,оның көгалдануының қажеттілікке қарай кең болуында,мейлі дем алу мақсатында келген адамдар болысын, мейлі дене шынықтыру мақсатында келген адамдар болсын барлығына да табиғаттың таза ауасы керек емес пе?!
Оның үстіне келген адамдардың авто көліктерінің сауықтыру орталығынан бөліктенуінен ойдағыдай болуы да себепкер. Қызмет бабымен келген адамдар кең де таза жолдан келіп,аралығы 6 метірден тасталынған калонналы жабыннан басты есікке кіреді. Оң - сол жағында тамашалаушылаға қабат ішінде еркін жеңіл жүру ұшін сыртқы киімдерді сақтау орыны орналасқан, есіктен ішке қарай жуықпен фонтан арқылы 25 метірдей жұргенде сауықтыру кешенінің төбесінен жарық терезесі тік төбесінен көрініп жарық та кең ораналасқан.
Ғимараттың жертөле қабатында тамақтану орталығы орналасқан, 1-3 жоғары қабаттарда емдеу орталықтары орналасқан. Атап айтқанда тіс емдеу, геникалогиялық ем, массаж, жылу емі,тренажер залы, минералды суды сақтайтын қойма, кислородпен емдеу терапиясы, стерилизация бөлмесі, бухғалтерия- есеп, аптека, электржарық емдеріне арналған бөлмелер. Екінші қабатта дос жарандармен бөлек отыруға да,көлемді қонақжай болатындай әр көлемді залдары бар, жекеинголяциялық ем қабылдау бөлмесі, дәрігерлер бөлмесі, инекциялық, бас дәрігердің, орынбасардың кабинеті, лекциялық зал, кітапхана, әртүрлі үйірмелерге арналған бөлме, медициналық мұрағат орналастырылған. 4,5,6 қабаттарда жеке 1 адамға арналған жатын бөлемелер. Сауықтыру орталығы классикалық стильде орындалған. Қабатымыздың осы қанатының екінші қабатында да тура осы сияқты тағамдану орыны орналасып,тек ұқсастығы көлемі жағынан оң бұрышы Б блогы -22000㎡көлемін, сол жағында А блогы -35000м2 құрайды, негізгі қасбеті екі блокты жалғап тұрады -44850 м2 құрайды.
Негізгі блоктан кіре берісте бірден фойеге кіреміз, онда лестницалық клетка арқылы жоғарыға көтерілу мүмкіндіктері орын алған. А блогының оң жағында ерлер мен әйелдерге арналған санитарлық түйін, құрал-жабдықтарды жуу, қабылдау, жөндеу бөлмелері де қарастырылған, жуынуға қажетті заттардың барлығы сол жерден табылады. Физикалық ғылыммен емдейдін бөлмелер, арнайы диеталық ем, дәрі шөптерге шылау , булау сынды түрлерге айырылып, одан ары қарай араласпа үлкен залға кіреді. Онда жүзуде таяздан тереңге дейін үлкен бір ғана бассейн әр түрлі тереңдікте болады. Жағада сусынданатын орын орналасып ,оның қасында кішкентай балаларға арналған таяз жылы су көлшігі бар.
Екінші қабатта демалатын орталықтар орналасқан. Б блогында үйірме бөлемелі, лекциялық залдар емделушілерге жағдай жасайды. Дипломдық жоба Шымкент қаласының сыртындағы ландшафтық аймақта, көрікті орналасқан.
Құрылыс салу ауданы мына төмендегі климаттық ауа-райымен ерекшеленеді:
* климаттық ауданы - IV-Г;
* Құрылыс ауданының сеймикалылығы - 7 балл;
Сыртқы ауаның температурасы:
* ең суық бескүндіктердегі орташа температура - -17 [0]С (сенімділігі-0.92);
* ең суық тәуліктердегі орташа температура - -25 [0]С (сенімділігі-0.92);
* Желдің жылдамдық қысымы - 0,38 КПа (ІІІ-аудан);
* Қар қабатының салмағы - 0.5 кПа (І -аудан).
Құрылыс алаңының инженерлік - геологиялық және гидрогеологиялық шарттарына қарағанда құрылыс алаңының топырағы жартылай қатты консистенциядан жұмсақ - пластикалы консистенцияға дейін саздақ болып келеді. Қабаттың қуаттылығы 2,8 - 4,7 м. Одан төменде құмды толтырғыштары бар галоечкалы грунт жатыр. Саздақ топырақтың шөккіштік қасиеті жоқ. Шектік салмағы - 18,6 кНм3, ішкі үйкеліс бұрышы - 220, шектік жабысқақтығы - 6 кПа, деформация модулі - 3,6 мПа.
Жер асты сулары шамамен 0,7 - 2,0 метр тереңдікте жатыр. Жер асты суларының максималды шамасы сәуір және тамыз айларына тура келеді, ал минималды шамасы қараша-ақпан айларына тура келеді.
Топырақтардың нормативті тоңу тереңдігі - 0,33 м.
Желдің жиі қайталану бағыты шығыс жақтан болады.
Қорытындылай келгенде құрылыс салынатын жердің инженерлік-геологиялық деректері санитарлық-техникалық талаптарға сай келеді. Осы жобаның құрылысын, алынғын аймаққа салуға болады.
1.5 Құрылыс және әрлеу материалдары
Сыртқы әрлеу-витражды әйнектермен қапталған, фасад детальдарын декоративті сырлау.
Ішкі қабырғалардың түйіскен жапсырмалары әктас цемент ерітіндісімен беттестіріледі, кірпіштен қаланған қабырғалар салынып тегістеліп әктеледі.
Ал су (ылғал) көп қолданылмайтын дәретханалар себелегіш (душ) бөлмелерде қалыңдығы 2,1м дейін күшейтілген қыш шынытастармен әшекейленеді, ішкі жағы әктеледі.
Дәліздер мен кіреберістер баспалдақтары 1,8м биіктікке дейін май сумен екі рет сырланады.
Әрбір бөлменің өңдеу жұмыстарын сол бөлмелердің функциялық арналуына байланысты, құрылыс ережелеріне сәйкес жүргізіледі.
Есік, терезе тұтқалар мен қақпалар тегістеу мен алғашқы сырлаудан кейін, май сумен екі рет боялады.
Жер сипаттамасы
Құрылыс салынатын жердің рельфі салыстырмалы тегіс.
Жер бедері 0,5м төңірегінде өзгеріп отырады.
Зерттелген инженерлік-геологиялық деректерге сүйене отырып, құрылыс орнының топырақ құрамы анықтап алынды. Топырақтың негізгі құрамын құм араластырылған тасты топырақ құрайды.
Құрылыс учаскесінде жер асты сулары жер бетінен 3-4м тереңдікте жатады. Өсімдік өсетін топырақтың қалыңдығы-0,2м.
Ағаштар мен бұталарды орналастыру
Ағаштар мен бұталарды отырғызу үлкен санитарлы-гигиеналық және архитектуралық маңызды іс шаралар болып келеді. Өйткені ағаштар мен бұталарды отырғызу күннің сәулесінен, шаңнан, қардан, желден сақтайды. Ағаштардың көп болуы жақсы көленке береді және қатты самал желдерден, шаң-тозаннан, қалын қардан қорғайды. 1-ші кестеде ағаштар мен бұталардың түрлері көрсетілген.
Жер бедері 0,5м төңірегінде өзгеріп отырады.
Зерттелген инженерлік-геологиялық деректерге сүйене отырып, құрылыс орнының топырақ құрамы анықтап алынды. Топырақтың негізгі құрамын құм араластырылған тасты топырақ құрайды.
Құрылыс учаскесінде жер асты сулары жер бетінен 3-4м тереңдікте жатады. Өсімдік өсетін топырақтың қалыңдығы-0,2м
Таңдап алынған сауықтыру орталығының жобалық шешімдердің сипаттамасы:
Қарастырылып жатқан сауықтыру орталығы Г әрпі пішінді, 6 қабат жобаланған. Қабат биіктігі еденнен келесі үстінгі қабат еденінің деңгейіне дейінгі:
номерлерді жылыту және желдету қондырғыларын арналған қашықтық-80 см берілген, ұстындар аралығы 6м.
1.7 Учаске бас жоспары.
Бас жоспар жасау кезінде ҚР ҚНжЕ 3.01-01-2002 Қала құрылысы. Қала және ауыл құрылысын жобалау және ҚР ҚНжЕ 3.02-02- 2001 Қоғамдық ғимараттар мен үймереттерді жобалау нормаларына сәйкес,желдің бағыты, инсоляция, санитарлы-техникалық және өртке қарсы іс-шаралары сақталған.
Құрылыс жүргізілетін аудан Шымкент қаласының ландшафты аймағында орналасқан.
Сауықтыру кешеніне қыдырып келген адамдарға қызмет ету көзделген.
Бас жоспар берілген территориямен толық байланыстырыла отырып шешілген.
Жобаланып жатқан ғимаратқа келетін негізгі жолдар бұрыннан бар жолдарынан келеді. Сауықтыру кешеннің биіктікке байланысты шешімдері берілген территориядағы биіктік шамасына орайластырылған және атмосфералық жауын шашындарды есепке ала отырып шешілген. Желдің жиі қайталану бағыты шығыс жақтан болады. Рельеф жобасын ұйымдастыру тұрмыстық демалыс орыны территориясындағы суларды табиғи түрде бұруға мүмкіндігін береді. Жабдықтау элементтерінің ішінде қарастырылып отырған материалдар - автомобиль өтетін жолдарға асфальтті төсеме, адам жүретін жолға және үй периметріндегі еңіс бойына плиткалы төсеме орындалу қажет. Құрылыс пен аудандардан бос барлық аумақтарды ағаштар отырғызылған, гүл мен шөптесін өсімдіктер егілген.
Ғимараттың инженерлік жүйелері қалалық орталықтандырылған жүйеге қосуға жоспарланған.
Сәулеттендіру және көгалдандыру. Сауықтыру кешен ішінде қалыпты санитарлық-гигиеналық жағдайлар жасап, тозаңданушы беттерді азайту үшін бүкіл құрылыстан бос аумақты көгалдандыру ескерілген.
Жасыл желектер өз функциялары бойынша қорғау және сәндік ролдерін атқарады.
Қорғау өсімдіктер ретінде келесі түрлер сұрыпталған: бұтақты шегішені, үйеңкі, көп сүйелді қайың, итмұрын, алтын қарақат, сирень. Бұл өсімдіктер жолдар, соқпақтар мен алаңшаларды бойлай учаске периметрі бойынша отырғызылған.
Сәндік көгалдандыру көбінесе тынығу аймағындағы ағаштар мен бұталар топтары түрінде шешілген.. Учаскенің қысқы пейзажын байыту үшін орталық тротуарды бойлай, бас фасадтың қасында шыршалар мен шетендер отырғызу жобаланған.
Сауықтыру кешен аумағын декоративті-көркем түсті сәндету үшін жасыл желектер жолақтар, түрлі пішінді клумбалар түрінде ұйымдастырылып, көпжылдық газонды қоспалармен бірге байланыстырып ойластырылған.
Тротуарлар асфальтобетоннан, жаяу соқпақтар - тас пен гравий-құм қоспасынан жасалған.
Графика өнерінің түрлері
Гравюра деп бетіне сурет ойып салынған тақтаны, сондай-ақ одан алынған басылымды айтады. Гравюраның қағаз бетінде жасалатын қарапайым түрлерімен танысалық. Ол үшін қажетті материалдар: ағаш сабы бар ұшы өткір ине, пышақ немесе алмас, қара тушь, жұмсақ қылқалам, беті жылтыр ақ қағаз. Қара тушьті қағаз бетіне толық жағып шығу қажет. Тушь кепкеннен соң, қағаз бетін инемен тырнап, әр түрлі бейнелер салуға болады. Егер көлемді ашық жерлер қажет болса, қағаз бетін пышақпен немесе алмаспен қыру қажет. Нәтижесінде пайда болған бейне ақ және қара түсті болып өте айқын көрінеді. Бірақ сурет жалғыз дана болып шығады. Көп дана етіп шығару үшін линолеум, картон және шыны сияқты материалдарды пайдалану қажет. Алғаш салған суреттеріңді естеріңе түсіріңдерші. Сендер оны қарындаш, сия немесе акварель бояуымен және міндетті түрде қағазға салдыңдар. Сендер бірақ графикамен шүғылдандық деп ойлаған да жоқсыңдар. Ал графика дегеніміз қағаз бетіне түскен сурет. Графика көбіне-көп ақ-қара, бірен-саран түрлі түсті болып келеді. Сендер күнделікті өмірде графикамен жиі ұшырасасыңдар. Олар - газеттегі сықақ, кітаптардағы иллюстрация, көшелерге жапсырылған жарнама, плакат, почта маркалары, ақша таңбалары, бұйым қорапшаларындағы әріптер, ең ақыры көрме залында, мұражайда, үйде, мектепте ілінген суреттер. Суретшінің қарындашпен, көмірмен, тушьпен, кей жағдайда түрлі түсті қарындашпен, акварельмен салған суреттері, әдетте, бір-ақ дана болады. Оның кітаптағы, журналдағы көшірмелері баспаханаларда арнайы құралдар мен машиналар арқылы дайындалады. Бірақ суретшінің өзінің де көбейте алатын мүмкіндігі бар. Арнайы құрал-штихель арқылы суретші өз еңбегін тақтайға, линолеумге, металға немесе қышқыл арқылы беті айрықша лакпен жүргізілген литографиялық тасқа, мыс және қорғасын табақшаларына инемен сызып, кәдімгі айнаға түскен суреттей теріс салып шығады. Содан кейін сол суреттің бетіне валик арқылы бояу жағады да, өзіне қанша дана керек болса, сонша дана көшірмесін алады. Суретті тақтай және металл арқылы көбейту әдісін гравюра деп атайды. Гравюраны линолеумге, пластмассаға, ағашқа, картонға жасауға болады. Ал литографиялық тас арқылы жасалған көшірмені литография дейді.
Гравюра туындылары кесу іс-әрекеттері арқылы жүргізілетіндіктен, кескішті нық игеруге және онымен кез келген сызықтарды емін-еркін жүргізуді үйрену үшін бірқатар дайындық жаттығуларын жасау қажет.
1- жаттығу. Қарындаш сызығының бойымен бұрыштық кескішпен ені 0,5 мм-ден аспайтын арықша-бедер жүргізіңдер. Содан соң жүргізілген арықшадан шегініп тағы да 0,5 мм келесі бірнеше сызықтар жүргізіңдер. Осылайша бүкіл тақтаның бетін 10x10 см көлемде тік төртбұрыштарға тіліңдер.
2- жаттығу. Толқынды қарындаш сызығының бойымен осылайша арықша жасаңдар, тақтаның бетін тегіс толтырыңдар.
3-жаттығу. Шеңберсызғышпен (циркуль) дөңгелек жүргізіп, оларды да кескішпен тіліп арықша жасаңдар.
Графика - бейнелеу өнерінің көне түрі. Ежелгі суретшілердің үңгір ішіндегі қабырғаларда қалдырған суреттері, көне грек құтыларындағы ою-өрнектер, қайта өрлеу дәуіріндегі көрнекті қылқалам шеберлерінің гравюралары мен суреттерінің бәрі тамаша графикалық туындылар болып есептеледі. Бүгінде графика өнері бейнелеу және мүсін өнері сияқты жан-жақты дамып отыр. Тіпті онсыз біздің өмірді көз алдыңызға елестетудің өзі мүмкін емес. Кез келген балалар кітабын парақтап қарасақ, мәтіннің мәнін түсінуге мүмкіндік беретін суреттерді, яғни графикалық шығармаларды көруге болады.
Ғимараттың қаңқасы - темірбетон құймалы конструкциялық үлгіден және толтырғыш элементтекрі кірпіштен тұрады.
Іргетастар -- құрастырмалы темірбетоннан жасалынған стакан тәріздес және ленталы, олардың орналасу тереңдігі жерасты суларына, алаңның геологиялық ерекшеліктеріне т.б. қабылданған. Яғни, жерден 1,5м төмен. Іргетас конструкциясы, өлшемдер есептеу бөлімінде келтірілген, ал іргетасын жоғарғы деңгейі еденнен 150 мм төмен орналасқан. Іргетас астына қалыңдығы 100 мм В 12,5 классты дайындық қабат қарастырылған.
Іргетас арқалықтары олардың баспалдақтарына орналасады. Ал бұл аралықтар сыртқы қабырғалардан түсетін күш салмақтарды қабылдайды.
Екі блок аралығы металды фермадан тұрады. Ал аралық жабық және жабын темірбетон плиталарынын тұрады.
Қабырға панельдерінің ішкі және сыртқы беттері маркасы 200 құмды цемент ерітіндісімен қалыңдығы 20 мм етіп сыланады. Қабырға 75 маркалы кірпішпен қалап, М-25 маркалы ертіндімен сылайды.
Жылытқыш қабаттың үстіне ылғалдан сақтау үшін бу өткізбейтін қабат төселген. Сонымен бірге іштен, бөлімдерден көтерілген буды, жылуды сыртқа шығармау үшін бу өткізбейтін қабатты плитаның үстіне ыстық битуммен екі рет жағу арқылы орындайды.
Бу өткізбейтін қабаттың материалы -қуысты бетон (немесе көбікті бетон) =600кгм3.
Жылытқыштың үстіне тегістеуіш қабат орналасады -15 мм, ол цемент ерітіндісінен жасалынып, оған қарақағаз төселеді.
Шатырдың еңістігі жабын арқалығы еңістігімен бірдей болады. Орама қарақағаз жабынға паралель жоғарыдан төмен Құнқағар қосымша орама (қағазбен) қабатпен жапсырылып, цинктелген болат қаңылтырмен алады.
Төсеніштің жоғарғы ұшы тік қабырғамен қиылысқан жері цинктелген каңылтырмен болат жапқыштың төменгі жағы қабырғаға цемент ерітіндісімен бекітіліп толтырылады.
Едендер.
Ғимараттың бөлмелердің тағайындалуына байланысты ағаш, керамикалық плитка және мозаикалық едендерден қарастырылған.
Есік және терезе ойықтары
Есік және терезе ойықтарын пластиктен жасалады. Сонымен қатар терезенің сыртқы жағына цинктелган төсеніш төсейді.
Баспалдақ торы -- құрастырмалы темірбетон баспалдақ сатысы мен баспалдақ алаңшасынан тұрады. Бұлардың маңдайша арқалығы құрастырмалы темір бетоннан жасалады. Үй айналасына асфальттан ені 1 м етіп жағалау жасалады.
Қазіргі заманғы жағдайлар қиындыққа мен сапаға қарай кез-келген интерьерді түстер, дизайнерлік мінездемелерді есепке алып орындауға мүмкіндік береді.
Ғимараттың қасбеттері -кірпіш қабырғалар үстіне Керамикалық плиталар әрлеу материалдарымен жасалынған қабаттан тұрады. Ішкі қабырғалар ішіндегі халыққа көрсететін қызметінің түрлі түс алуына байланысты кей бөлмелерде әк ерітіндісімен сыланып, түс қағаздармен жапсырылады, ал кей бөлмелерде дымданудан сақтайтын материалдармен қапталынады, булану бөлмесі сияқты бөлмелерде адамға сыз өтпеу, жылуды жақсы сақтап қалу үшін ағаш материалымен қоршала қапталынады.
Құрылыс алаң сейсмикасы
ҚР ҚНжЕ 2.03-30-2006-не орай құрылыс алаңының сейсмикасы 8-9 баллды құрайды.
Плитаның материалдары: Бетонның классы В25 есепті қарсыласу беріктігі остік сығылуға Rb=14МПа, остік созылуға Rbt=1,05МПа, мөлшерлі қарсыласу беріктегі, остік сығылуға Rbn=18,5МПа, остік созылуға Rbtn=1,6МПа, бастапқы серпімділік модулі Eв=24·10 - 3 МПа (жылумен өңделген бетон үшін).
Алдын ала кернелген жұмысшы арматура классы А-IIIв, есепті қарсыласу бойлық созылуға Rs=450МПа (тек ұзаруын бақылағанда), мөлшерлі қарсыласуы, созылуға Rsn=540МПа, серпімділік модулі Еs=18·10-4МПа диаметр 6-8мм болғанда, Rsw=290МПа диаметр 10-40мм болғанда.
Көпқуысты алдын ала кернелген жабын плитасын шектік
күйдің бірінші тобы бойынша есептеу.
Плита екі тіректе еркін жатыр, тірек ұзындығы 12см-ден кем болмауы шарт. Плитаның есепті ұзындығы
L0=596-2· =584см=5,84м.
Плитаның 1м2 ауданына келетін жүктеме күштің мөлшерлі және есепті мәні кестеде келтірілген.
Графика өнерінің Қазақстанға келуі
XX ғасырдың басында кеңес билігі мен социалистік қатынастың пайда болуы қарсаңында қазақтың ұлттық мәдениетінің қалыптасуы жүзеге асады. Графика Қазақстанда кеңінен тараған бейнелеу өнерінің алғашқы түрі болды, ал бейнелеу өнерінің жеке түрі ретінде ол Қазақстанда XX ғасырдың басында пайда болып дами бастады. 30 жылдардың басында пайда болған кескіндеме мектебінің ізденістерінің бағыты мен сипатын көпке дейін анықтап берген кескіндемешілер ұжымы қалыптасты. Ол кездері суретші - графиктердің жұмысы кездейсоқ сипатта болып, олар газет бетіндегі мақалаларға иллюстрациялармен және этюдтермен бірге кескіндемелік жұмыстарға қосымша материал қызметін атқарған нобайлармен шектеліп отырды. Сол жылдардағы суретшілердің көптеген графикалық жұмыстары бір - бірінен тек ерекше көркемдік сапасымен ғана ерекшеленбейді, олар жиірек сол кезді бейнелейтін құжат ретінде тарихи қызығушылықты ұсынады. Сол жылдары графикада реңдік шешім үстемдік құрып, басты назар сюжеттік қырына аударылды, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz