Қазіргі кезең биосферасы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Кэйс
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тақырып: Биосфера. Биосфера туралы ілімі және В.И Вернадскийдің биосфералы ноосфералық концепциясы.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Дайындаған: Калмахан Д.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Топ: ММГ-18-3К
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қабылданған: Амирбеков Е
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Мазмұны
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .2
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1. Биосфера туралы ілімі және В.И Вернадскийдің биосфералы ноосфералық концепциясы ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2 .Қазіргі кезең биосферасы.. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Глоссарий ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Кроссворд ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Пайдаланған әдебиеттер: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Кіріспе.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Биосфера.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Биосфера - жердің тіршілік қабаты. Географиялық қабық - литосфера, гидросфера, атмосфера, биосфераның өзара әрекеттесуі. Биосфераны ғылымға 1875ж Зюсс енгізді. Биогеография - организмнің географиялық таралу заңдылықтарын зерттейді. Биоценоз-өсімдіктер мен жануарлардың майда ағзалардың бірлестігі. Географиялық қабық- жекелеген табиғат кешенінен тұрады. Табиғат кешені-табиғат компоненттерінің ұштасуы. Табиғат компоненттеріне топырақ, өсімдік, жануар т.б жатады. Ең ірі табиғат кешені-географиялық қабық немесе материктер мен мұхиттар. Табиғат зонасы-температурасы,жауын-шашыны, өсімдігі, жануары, топырағы өзара ұқсас ірі табиғат кешені. Табиғат зонасы 2 бағытта өзгереді: 1.Ендік зоналылық-табиғат зонасының ендік бағытта экватордан полюстерге қарай алмасып келуі. 2. Биіктік белдеулік-табиғат зоналарының тауларда биіктікке байланысты ауысып келуі. Биіктік белдеулерінің саны таулардың географиялық орнына және биіктігіне байланысты. Бір ендікте жатқан табиғат зонасының әр түрлі болуы мұхиттың алыс-қашықтығына жер бедеріне байланысты. Табиғат зонасы 2-ге бөлінеді: Өтпелі зона-орманды тундра, орманды дала, шөлейт, саванна. Тундра-субарктикалық белдеуде-мүк пен қына басым өскен, топырағы сазды, батпақты болып келеді. Орманды тундра-мүк пен қына қисық бұталы ағаштар өседі. Тайга-қылқан жапырақты орман зонасы,өсімдіктер:қарағай, шырша, самырсын. Дала-шөп басқан ағашсыз жазық жерлер. Шөлейт-дала мен шөлдің арасындағы өтпелі зона. Саванна-әр жерінде жеке немесе шоқ-шоқ бұталы ағаштар өсетін биік шөп басқан табиғат зонасы. Табиғат зонасының ауысып келуі климаттық белдеулермен сәйкес келеді. Арктикалық климаттық белдеу-арктикалық шөл мәңгі мұз басқан. Субэкваторлық климаттық белдеу-саванна Тропиктік климаттық белдеу-шөл Экваторлық климаттық белдеуде мәңгі жасыл ылғалды экваторлық ормандар. Географиялық қабықтағы ырғақтылық-күн мен түннің ауысуы. Географиялық қабықтағы заңдылық тұтастығы. Ырғақтылық заңдылығы-белгілі бір құбылыстардың уақыт ішінде қайталанып отыруы. Табиғат кешенінде жүретін үрдістер жылу мен ылғалға тәуелді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Биосфера -- тірі азғалар өмір сүретін жер қабаты. Жер бетінен 10 -- 15 км биікке көтерілгенге дейінгі және 2 -- 3 км құрғақтан немесе мұхиттардың 10 км түбіне дейінгі жерде азғалар тіршілік етеді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1. Биосфера туралы ілімі және В.И Вернадскийдің биосфералы ноосфералық концепциясы. Биосфера ұғымы -- ғылымға кездейсоқ берілген. 100 жылдан астам уақыт бұрын, 1875 ж Австриялық биолог Эдуард өзінің Альпі тауларының шығу тарихы туралы кітабының ең жалпылама тарауында жер шарының әр түрлі қабаттарының жолында баяндаған кезде осы терминді алғаш рет қолданды. Бірақ бұл үстіртін айтылған сөз ғылыми ойдың дамуында айтарлықтай роль атқара алған жоқ. 1926 жылы орыс минералогы Вернадскийдің екінші лекциясы жарыққа шықты. Сол лекцияда ол Зюзстың еңбегінен кейін 50 жылдан соң біз осы күнге шейін мойындап жүрген биосфера концепциясын тұжырымдады. Биосфера ретінде Вернадский жер қыртысының бүкіл геологиялық тарихы бойында тірі организмдер әсеріне ұшыраған барлық қабаттарды түсіндірді. Соңғы жылдары көптеген ғалымдардың (Д.Ж. Катин және т.б.) биосфера жер бетінің қазіргі кездегі организмдердің тіршілігінің ықпалындағы бөлігі ретінде қарастырылып, биосфера ұғымын таратып жүр. Көптеген ғылыми терминдер әртүрлі жағдайлар бірде кеңірек, бірде тарылу мағынасында қолданып жүр. Айнала қоршаған орта өлі атмосфераның реттелуінсіз өмір сүре алмайды. Себебі ол айнала қоршаған ортаға терең экологиялық және биологиялық өзгерістер енгізді. Жер бетінде мекендейтін өмір сүру ортасымен қоса отырып, өзгеше қабатты биосфера құрайды. Вернадский биосфера тіршілігі үрдісін жан-жақты зерттей келе, биохимиялық элементтердің бір тобын тірі ағзаларға, екіншісін биогенді заттарға, үшіншісін биоталар сирек кездеседі деп бірнеше категорияларға бөлген. Биогенді заттарға күкірт, сутегі, оттегі, азот және фтор жатады. Ол тірі биохимик бір жағынан минеролог болып табылады. Биосферадағы барлық тіршіліктің қозғаушы күші - күн сәулесі. Вернадский биосфераны зат немесе энергия айналуының тұрақты өсіп-дамуының үрдісі адамзат баласының ролін ерекше көңіл аударған. Вернадскийдің дәлелдеуінше, адамзат баласы теңдесі жоқ уақытты биосфера қуатты күш. Академик Вернадскийдің өзінің 1940 жылы жазған еңбегінде: Болашақта планетаның дамуына тіршілік адамзат баласының ақыл-ойымен парасатына байланысты өсіп-дамуы және тәуелді болуы. Ең бастысы - адамзат баласының саналы ақыл-ойы нәтижесіне байланысты болуының тағдыры шешіледі -- деп айтқан.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Грекше bios -- өмір және тіршілік, сфера -- шар деген мағынаны білдіреді. Яғни қоршаған орта деген сөзден алынған. Өсімдіктердің және басқа да тіршілік ететін ортасы деген мағынаны береді. Бұл терминді алған рет австиялық атақты геолог 1875 жылы Э. Зюс ғылымға енгізді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Сонда биосфера - жер шарының осы бір айрықша қабығына қарай ерекшеліктерге тән:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1. Биосферада сұйық күйдегі судың мөлшері айтарлықтай көп.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2. Оған күн энергиясы тасқыны ықпал етеді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Академик В.И. Вернадский (1863-1945) классикалық Биосфера (1926) еңбегінде биосфера туралы ілім ұсынған. Ол биосфераны өмірмен қамтыпған жердің ерекше қабаты - деп анықтады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
В.И. Вернадский келесі компоненттерді белгілейді:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
:: тірі зат - барлық тірі организмдердің жиынтығы;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
:: сірескен зат (косное вещество) - жансыз дене немесе құбылыс (атмосфера газы, магма текті тау жынысы, органикалық емес пайда болуы т.б.);
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
:: биосіреспе заттар - әр текті табиғи денелер (топырақ, судың беткі бөлігі және т.б.);
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
:: биотекті заттар - тіршілік әрекетінің өнімдері (топырақ гумусы, тас көмір, торф, мұнай, тақта тас т.б.);
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
:: радиоактивті ыдырау күйіндегі зат;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
:: шашыранды атомдар заты;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
:: ғарышта пайда болған заттар (ғарыштық тозаң, метеориттер).
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
В.И. Вернадскийдің көзқарасына байланысты барлық жердің болмысы, жер ландшафты, атмосферасы, судың химиялық құрамы, шөгінділер қалыңдығының пайда болғаны үшін тірі заттарға қарыздар. Өмір - жер мен ғарышты байланыстыратын желі іспетті, ғарыштан келетін энергияны пайдалана отырып, сірескен заттарды өзінен өткізеді де, материалдық әлемнің жаңа түрін жасайды. Сонымен, тірі организмдер топырақты жасап, атмосфераны оттегімен байытады. Өзінен кейін бірнеше километр болатын шөгінді жыныстарды, жер қойнауының байлығын қалдырып, жер шарындағы мұхит суларын өздері арқылы бірнеше рет өткізіп отырады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Адам санасы мен ғылыми ойдың ролін бағалай келе В.И. Вернадский мынадай қорытындылар жасады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1.ғылыми шығармашылықтың дамуы адамның өзі тұратын биосфераны өзгертетін күш болып табылады:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
4
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2.биосфераның өзгерістері ғылыми ойдың өсуі мен қатар жүретін құбылыстар:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3.биосфераның бұл өзгерістері адам еркінен тыс, стихиялы түрде,
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
табиғи процесс ретінде жүреді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
4.тіршілік ортасы-биосфера планетасының ұйымдасқан қабықщасы болғандықтан, оның геологиялық тарихына да оны өзгертудің жаңа факторы- адамзаттың ғылыми жұмысының енуі биосыераның жаңа фазаға, жаңа күйге- ноосфераға өтуі табиғи процесс.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
В.И. Вернадскийдің Ноосфера туралы бірер сөз деген мақаласы 1944 жылы жарық көрген ең соңғы еңбегі болды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Ноосфера- саны, ақыл- ой қабаты, экологияның төрт саны.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Ағылшын ғалымы Б.Коммонер (1974жылы) тірі және өлі табиғаттың арасындағы барлық экологиялық өзара қарым- қатынастарды төрт санға біріктірген.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Бірінші заң-барлығы барлығымен байланысты. Бұл заңның негізінде тірі табиғаттағы жалпы байланыстар принципі жатыр. Аталған принцип бойынша табиғаттағы күрделі трофтық немесе басқа да байланыстарда қандай да бір бөлігінің жойылуы күтпеген нәтижелерге әкеліп соқтыруы мүмкін. Әрбір түр көптеген басқа түрлермен байланыста болады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Адамның табиғатқа араласуы күтпеген қолайсыз жағдайларға әкеліп соқтыруы мүмкін. Мысалы, оңтүстік аралдардың бірінде ДДТ препаратының көмегімен масаларға қарсы күрес жүргізілген. Масалар толық жойылды. Бірақ біраз уақыттан соң осы бунақденелілермен қоректенетін кесірткелер қырыла бастаған. Содан соң осы жорғалаушылармен қоректенетін жабайы мысықтардың кеми бастады. Нәтижесінде тышқандардың саны күрт артып кеткен. Кесірткелердің жойылуы нәтижесінде термиттер көбейіп, үйлердің ағаш тіреулерін зақымдаған. Осылай болса масаларда қалыптасқан экожүйенің маңызды құрам бөлігі болып табылады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Екінші заң-материя жойылмайды, жоқтан пайда болмайды, ол бір түрден екінші түрге өтеді. Кез- келген табиғи жүйеле бір ағзалардың экскременттері мен қалдықтары екіншілері үшін азық болып табылады. Жануарлардың тыныс алу нәтижесінде бөлініп шығатын қалдық көмірқышқыл газы жасыл өсімдіктер үшін қорек. Өсімдіктер жануарлар тыныс алуы кезінде сіңіретін оттегіні бөліп шығарады. Жануарлардың қалдықтары- оларды ыдырататын бунақденелілер мен бактериялар үшін азық. Ал, олардың қалдықтары бейорганикалық заттар (азот, фосфор, калий, көмірқышқыл газы және т.б)- өсімдіктер үшін азық көзі болып табылады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Үшінші заңы-табиғат өзі жақсы біледі. Табиғи жүйеге кез- келген ірі антропогенді асер зиянды. Табиғатта егер оны ыдырату жолы болмаса, ешқандай да жаңа органикалық зат жасалмайды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
5
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тірі ағзада жасалатын кез- келген органикалық затты ыдырататын фермент болады. Адамның қолымен жасалған, бұрын табиғатта болмаған жаңа органикалық затты ыдырататын фермент жоқ. Сондықтан бұл зат жинала береді. Бұған улы химикаттар- пестицидтер мен гирбисидтер мысал бола алады. Табиғатқа ірі өзгеріс енгізу алдында барлық мүмкін болатын экологиялық нәтижелер қарастырылуы тиіс. Орта Азия ірі өзендері- Сырдария мен Амударияның суын егістікке пайдалану. Арал теңізінің деңшейінен айтарлықтай төмендеуіне әкеліп соқтырды. Арал күннен- күнге тартылып барады, ал оның ьаңындағы Сарықамыс ойпаты суға толуда. Шөлді жерлер қолдан батпақтанып барады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Іле өзенінде Қапшағай ГЭС-нің салынуы Балқаш көлінің деңгейінің төмендеуіне әкелді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Төртінші заң-тегін ешнарсе жоқ. Ғаламдық экожүйе біртұтас бүтінді құрайды. Адамның еңбек қызметі нәтижесінде экожүйеден алынған нарсенің барлығы қайтарылуы тиіс. Біздің көптеген қателіктеріміз табиғаттағы барлық құбылыстардың өзара ьайланысын практикада пайдалана білуімізге байланысты туындап отыр.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
6
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2.Қазіргі кезең биосферасы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Адамның іс-әрекеті жыл санап биосферадағы өтіп жатқан процестерге әсер етуде. Биосфера белгілі бір деңгейге дейін осы өзінде болып жатқан процестерді реттеп отыруға қабілетті. Бірақ, мұндай әсер етулер шектен тыс өсе берсе биосферадағы тепе - тендік бұзылып, экологиялық апаттарға әкеліп ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.