Жердің жасын анықтау әдістері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
АЛЬ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Факультеті География және табиғатты пайдалану
Кафедрасы Геодезия және картография
СӨЖ

Тақырыбы Тау жыныстарының жасын анықтау. Жердің жасын анықтау әдістері.

Орындаған: Отарбай А.
Тексерген: Қожахметова Ү.

Жоспары
I.Кіріспе
II.Негізгі бөлім
2.1.Жалпы шолу
2.2.Тау жыныстарының жасын анықтау
2.3Жердің жасын анықтау әдістері
III.Қорытынды
IV.Қолданылған әдебиеттер

Кіріспе

Таудың жасын анақтау бұл сан ғасырлардан бері келе жатқан ұғым болып саналады. Таудың жасын анықтау үшін ғалымдар әр дәуір сайын бір неше әдістер ойлап тауып жатыр. Тау дегеніміз ол мыңдаған жылдар бойы қалыптасып келе жатқан дене. Ол жер асты тақталарының бір-бірімен түйісу нәтижесінде пайда болған дене. Жердің ғаламшарлық даму кезеңі оның алғаш ғаламшар болып қалыптасуынан бастап жер қыртысының құрылуына дейінгі уақыт аралығын қамтиды. Жердің ғарыштық дене ретінде пайда болуы туралы ғылыми түсінік Күн жүйесіне кіретін басқа ғаламшарлардың жаратылысы жөніндегі жалпы көзқарастар негізінде қалыптасқан. Жер Күн жүйесіне енетін 9 ғаламшардың бірі екенін сендер 6 - сыныптан білесіңдер. Ол бұдан 4, 5 - 4, 6 млрд. жыл бұрын пайда болды. Жерді құрайтын алғашқы заттар есебінен литосфера, гидросфера және атмосфера қабаттарының (шамамен 3, 7 - 3, 8млрд. жыл бұрын) қалыптаса бастау мерзімімен бұл кезең аяқталды.

Жалпы шолу

Жердің жасын және оның геологиялық даму тарихын анықтау үшін салыстырмалы және абсолюттік есептеу (геохронология) әдістерін пайдаланады.
Тау жыныстарының салыстырмалы жасын анықтауда шөгінді тау жыныстарын кұрайтын қабаттарының ретті орналасу заңдылығына сүйенеді. Бұл заңдылық, бойынша, тау жыныстарының бұзылмаған қабаттарының жоғарғысы төменгісімен салыстырғанда жасырак болады. Бұл заңдылык дәлелдеуді қажет етпейді, егер астыңғы қабат болмаса, онда оны жауып жатқан үстіңгі қабат та түзіле алмайтыны түсінікті.
Тау жыныстарының салыстырмалы жасын анықтау үшін ежелгі геологиялық дәуірлерде тіршілік еткен жәндіктер мен өсімдіктер дүниесінің таска айналған калдықтарын зерттеудің маңызы зор. Тіршілік дүниесі жердің даму тарихында ең карапайым түрлерден басталып, ең күрделі түрлерге дейін дамып жетілген.
Сөйтіп, ғалымдар Жер бетінде өмір сүрген тіршілік дүниесінің казба қалдықтарын және жер қыртысын құрайтын тау жыныстарының құрамы мен құрылысын зерттеу негізінде Жердің даму тарихын бір жүйеге келтірді. Соның нәтижесінде геохронологиялық кесте жасалды. Ол 1900 жылы Дүниежүзілік геологиялық конгресте бекітілді. Бұл кесте ғылымның дамуымен ұдайы жетілдіріліп отырылады.
Жер қыртысының даму тарихындағы эралар үзақ кезеңдерге топтастырылған. Жер тарихы бес эраға бөлінеді. Ең алғашқы тіршілік бастамасы - Жердің көне тарихына байланысты. Бұл уақыт архей (гр. ἀρχαῖος археос - көне тіршілік деген мағынада) деп аталады. Одан кейінгі уакыттар:
протерозой (гр. PIρότερος протерос - алғашқы),
палеозой (гр. PIᾰλαιός палеос - кене),
мезозой (гр. μέσος мезос - орта),
кайнозой (гр. καινός кайнос - жаңа) болып бөлінеді.

Геохронологиялық кестедегі кезеңдердің атаулары шегінді жыныстардың алғашқы табылған орындарына қарай, жергілікті жер атауларына (кембрий, девон, пермь, юра) немесе халыктардың атына (ордовик, силур), жыныстардың құрамына (тас көмір, бор) байланысты аталады. Хронологиялық кестенің жүйелерін ажырата білу үшін шартты белгілер қабылданған. Геологиялық карталарда индекстері (белгілері), оның латынша аттарының алғашқы әріптері арқылы белгіленеді (мысалы, архей - AR), кезеңдердің индекстері оның латынша атының бірінші әріптерімен белгіленеді (мысалы, пермь - Р).
Тау жыныстарының абсолюттік жасын анықтау ісі ғалымдар XX ғасырдың басында радиоактивті элементтердің ыдырау заңын анщаннан кейін басталды. Әр элемент әр түрлі, бірақ қашан да тұракты жылдамдыкпен ыдырайтынын ғалымдар тәжірибе жүзінде дәлелдеген. Мысалы, уран (торий) ыдыраған кезде қорғасын атомдары түзіледі. Уранның ыдырау жылдамдығын пайдалану арқылы тау жынысының жасын анықтауға болады, 100 грамм ураннан 74 млн жылда 1 грамм қорғасын бөлінеді.
Радиологиялық әдістерді қолдану нәтижесінде жер кабаттарын құрайтын көптеген тау жыныстарының жасын анықтауға мүмкіндік туды.
Яғни жердің жасын анықтауда салыстырмалы және абсолюттік әдістердің негізінде геохронологиялық кестені құрастыруға мүмкіндік алған.[1]
Бұл әдістерді екі топқа бөлуге болады: салыстырмалы және абсолютті. Сондықтан салыстырмалы және абсолютті геохронология бар. Салыстырмалы геохронология әдістері жер шарының қай қабаттары жас, қайсысы үлкен екенін анықтауға мүмкіндік береді. Абсолютті хронология жер шарын құрайтын тау жыныстарының жасын анықтауға мүмкіндік береді. Салыстырмалы геохронология әдістерін қарастырайық, оның мәні құрамына кіретін жыныстарды бөлшектеу
Оны қабаттарға бөліп, қайсысы жас, қайсысы үлкен екенін анықтаңыз. Осылайша, геологиялық оқиғалардың дәйектілігін белгілеп, геологиялық уақыт кестесін құру қажет. Жоғарыда айтқанымыздай, жер шарының қабаттарын және осы қабаттардағы өсімдіктер мен жануарлардың қалдықтарын зерттейтін және сипаттайтын геология саласы стратиграфия деп аталады.
Қабаттар көлденең болса, белгілі бір орынға жыныстардың салыстырмалы жасын оңай анықтауға болады. Жер қабаттарын, олардың бір-бірімен байланысын, сонымен қатар олардың ретімен зерттеу әдісін стратиграфиялық әдіс деп атайды.

Тау жыныстарының жасын анықтау

Қазіргі кезде тау жыныстарының жасы үш әдіспен анықталады: стратиграфиялық, палеонтологиялық және абсолютті.
Стратиграфиялық (латынша stratum - қабат, graphos - сипаттама) әдісі. Бұл салыстырмалы әдіс, оның мәні тау жыныстарының салыстырмалы жасын жер қыртысында сол немесе басқа қабат немесе қабат жатқан жер геологиялық бөлімде анықтайтындығында жатыр. Шынында да, төменде жатқан жыныс жоғарғы жағындағы тасқа қарағанда ерте пайда болған. Бірақ тектоникалық процестер кезінде, жер қыртысы қозғала бастаған кезде, тау жыныстарының салыстырмалы жасын анықтау мүмкін емес. Мысалы, Кузбасста кейбір шөгінді қабаттар 89 - 90 ° бұрышта жатады. Осылайша, стратиграфиялық әдіс тек шөгінді жыныстар үшін олардың тыныш төсеніштерінде қолданылады. Бұл әдіспен тау жыныстарының абсолюттік жасын есептеу мүмкін емес, өйткені жер қыртысында шөгінділердің жинақталу жылдамдығы әр түрлі.
Палеонтологиялық (грекше палаёс - ежелгі, отоси - болмыс, логос - оқыту) әдісі. Бұл әдістің мәні мынада: тау жыныстарының жасын олардағы жойылған организмдердің - өсімдіктер мен жануарлардың қалдықтары анықтайды. Бұл әдістің негізін қалаушылар ағылшын гидроэлектр инженері В.Смит және француз ғалымы Дж.Кювье болды. Қазба жұмыстары кезінде әртүрлі дәрежеде жетілдірілген организмдердің қалдықтары тау жыныстарының қабаттарында кездеседі. Организмдердің қалдықтары неғұрлым жетілдірілген болса, жыныс та соғұрлым жас болады. Мысалы, сүтқоректілердің сүйектері табылған тұқым динозаврлардың қалдықтары табылғаннан әлдеқайда жас. Әрине, бұл әдіс салыстырмалы, бірақ одан да жетілдірілген, өйткені ол жыныстардың төсеніш жағдайларына байланысты емес.
Абсолютті әдіс. Бұл ең дәл және жыл сайын жыныстардың жасын анықтауға мүмкіндік береді. Ол 1396 жылы Анри Беккерель радиоактивтілік құбылысын ашқаннан кейін қолданыла бастады. Радиоактивті ыдырау кезінде кейбір элементтер басқаларына тұрақтыларға айналатындығы және олардың ыдырау кезеңі ішкі және сыртқы жағдайларға (температура, қысым, ылғалдылық және т.б.) мүлдем тәуелді емес екендігі анықталды. Тау жынысында қалған негізгі элемент мөлшерінің қатынасын және соңғы ыдыраудың көбейтіндісін, оның өзгеру кезеңін біле отырып, тау жыныстарының абсолюттік жасын анықтауға болады. Сонымен, 0 г 238U I миллиард жыл ішінде 0,116 г 206Pb айналады. 238U қалдықтары 0,865 г.Қалған массасы радиацияға кетеді. Ескі таймдер деп аталатын ежелгі магмалық және метаморфтық жыныстардың жасын анықтау үшін уран-қорғасын, торий-қорғасын әдістері қолданылады. Осы әдістер арқылы Жерде белгілі ежелгі жыныстардың жасы - 3,8 миллиард жыл (Оңтүстік Америка) екендігі анықталды. Бұл кейбір метеориттерден (4,7 миллиард жыл) және Айдың кейбір жыныстарынан (4,7 миллиард жылға дейін) аз. Күн жүйесінің жасына сәйкес ол 5 миллиард жыл деп есептеледі.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.