Фонема мен дыбыс

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Филология және көптілді білім беру институты
Академик С.Қирабаев атындағы Қазақ тілі мен әдебиеті кафедрасы

СОӨЖ
Тақырыбы: Фонема мен дыбыстың арақатынасын сипаттайтын теориялық мәлімет пен мысалдар жазу
6В02301- "Филология" мамандығы
1-курс

Орындаған: Дуанбекова Айзере
Қабылдаған: Қоқанова Жарқынай

Жоспар:
1.Фонема
2.Дыбыс
3.Фонема мен дыбыс

IV Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Алматы,2020
1.Фонема
Фонетикадан тағы бір маңызды болып табылатын бірлік -- фонема. Фопеча гректің рһопета (дыбыс) деген сөзінен алынған термин. Фопема -- сөздер мен морфемаларды құрастырып, оларды бір-бірінен мағына жэне форма жағынан ажыратуға септігі бар тілдің ең кішкене функциялык единицасы. Лингвистикада бұл термин дыбыстық тілдегі ең кішкентай бірлік магынасында жұмсалады. Тілде бүгінде колданылып жүрген тілдің ең кішкене бөлшектерінен басқа біз ойлағаннан әлдеқайда көп эр түрлі дыбыстар бар, олар әрбір жеке тілде сөздердің мағыналары мен формаларын ажырата алатындай санаулы ғана дыбыстар типіне, фонемаларға топтастырылады. Мысалы: он, өн, ұн, үн, ін, ән, ен деген сөздерде карапайым түсінікке бір ғана н дыбысы бар. Егер мэн беріп карайтын болсақ, дауысты дыбыстардың әсерінен н дыбысы бірде жуан, бірде жіңішке, бірде еріндік, бірде езулік болып дыбысталады. Дауысты дыбыстардың әсерінен эртүрлі реңкпен айтылганымен, кызметіне карай бір-ақ фонема деп танылады. Белгілі бір дыбыстың айтылуындағы ауыткушылық, реңкті тіл білімінде аллофон (гр. аііоа -- басқа) деп атаймыз.
Фонема туралы ілімнің алғаш (1870) негізін салған -- орыс және поляк тілдерін зерттеуші И. А. Бодуэн де Куртенэ. Түркітануда жэне казақ тіл білімінде бұрын-соңды айтылган пікірлерді, зерттеулерді сараптай келе, профессор Ә.Жүнісбеков осы ұғымның түркі тілдерінің табиғатына аса үйлесімді еместігін, ол үндіевропа тілдеріндегі фонемаға оңтүстік-шығыс тілдерінде тонема сәйкес келетінін, ал кұрылым-жүйесі бұлардан мүлдем бөлек, түркі тілдерінде бұған сингармема деген атаудың лайыкты болатынын дәлелдеді. Үндіевропа тілдері түркі тілдерінің кұрылымдылық жүйесімен салыстырғанда түбегейлі айырмашылықтары бары белгілі. Мысалы: орыс тілінің ерекшелігі бойынша сөз ішінде және буын ішінде жуан жэне жіңішке дыбыстар қатар тұра береді. Ал қазақ тілінің табиғатына бұл заңцылық сәйкес келмейді. Сондықтан казак тілінің ерекшелігіне сэйкес фонема мен дыбысты бір-бірінен жақын ұғым ретінде түсінеміз.
2.Дыбыс
Адамның тілінің дыбыстық жағы сөйлеу кезінде іске асады. Ұзақұғасырлар бойы дамып келе жаткан тіл, ең алдымен, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.