Университетке студенттің қатынасының этикалық негіздері
Коммерциялық емес ашық акционерлік қоғам ҒҰМАРБЕК ДӘУКЕЕВ АТЫНДАҒЫ
АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ
Әлеуметтік пәндер кафедрасы
№ 1 С Е М Е С Т Р Л І К Ж Ұ М Ы С
Этика және сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет негіздері
Тақырып: Университет оқытушысының этикалық Кодексі.
Мамандығы: Автоматтандыру және басқару
Орындаған: Туркбенбаев Тұрлан Топ: АУк 20-3
Тексерген: ст. преп. Рабиға Танирбергенова
2020_ж.
(бағасы) (қолы)
Алматы, 2020
Жоспары:
I Кіріспе
II Негізгі бөлім
1. ЖОО оқытушысының кәсіби этикасының принциптері: объективтілік, әділдік, толеранттылық, студенттер мен әріптестерінің құқықтары мен арнамысын құрметтеу, пікірлерінің тәуелсіздігі.
2. Сөйлеу, сөзжарыстыру, пікірталас мәдениеті.
3. Оқытушы мен студенттің іскерлік қарым-қатынасының жаңа технологиялары.
III Қорытынды
Кіріспе
Қазіргі таңда Қазақстан Республикасында 180 жоғары оқу орны жұмыс істейді.Олардың 167-сі азаматтық оқу орындары. Азаматтық оқу орындарының 55-і мемлекеттік, 112-сі мемлекеттік емес жоғарғы оқу орны боп табылады. Бұл университеттерде 542 мың студент білім алады.Ал оларға бірнеше мың мұғалімдер білім береді және олардың өзара қарым - қатынасын біліп, сақтау үшін бірнеше кодекстер, этикалық нормалар қабылданған.
Мен, Алматы университетінің студенті, Қазақстан Республикасының лайықты азаматы болуға жасалынған ұмтылысқа негізделіп, таңдаған болашақ кәсібімнің жоғары қоғамдық маңыздылығын түсініп, жаңа буынын құруға менің қатыстылығымды саналы ұғынып, тәжірибелік қызметте жоғары білікті кәсіпқойларға қажетті, тұрақты құзыреттіліктерді иелену ниетіне негізделіп, бізге туған университетіме сүйіспеншілік және құрмет сезімін бере білген алдыңғы қатардағы студенттердің дәстүрлерін қолдап, жалпы мойындалған моральдық нормалар мен құндылықтарды басшылыққа алып, осы арқылы Алматы университетінің студенттері мен магистранттарының осы Этикалық кодексін (бұдан әрі - Кодекс) қабылдаймыз және оның ережелерін қадағалауға міндеттелеміз.
Кодекстің негізгі мақсаты - жұмысшылар, оқытушылар мен студенттердің ішкі корпоративтік өмірінің деңгейін көтеру мен жүріс - тұрыс стандарттарын анықтап, бекіту болып табылады.Ал кодекстің міндеті - Университеттің негізгі міндетін шешуге жәрдемдесу, яғни білім алатын студенттердің жеке басының үйлесімді және жан - жақты дамуы негізінде жоғарғы кәсіби және білікті мамандарды даярлау.
Жалпы бұл кодекс 7 тараудан тұрады. Олар:
Тарау 1. Жалпы ережелер
Тарау 2. Университетте білім алушылардың құқықтары мен міндеттері
Тарау 3. Оқу кезіндегі мінез-құлықтың этикалық ережелері
Тарау 4. Алматы университетінің тұлға аралық қатынастар этикасы
Тарау 5. Университетке студенттің қатынасының этикалық негіздері
Тарау 6. Этикалық кодексті орындамағандығы үшін жауапкершілік
Тарау 7. Қорытынды ережелер
Сонымен бұл кодекстердің тарауларына, оқытушы мен студенттің этикалық нормаларына тоқталсақ.
Негізгі бөлім
1) ЖОО оқытушысының кәсіби этикасының принциптері: объективтілік, әділдік, толеранттылық, студенттер мен әріптестерінің құқықтары мен арнамысын құрметтеу, пікірлерінің тәуелсіздігі.
Қоғамдағы жоғары білім рөлінің өсуіне байланысты жоғары білім мәселелері философтар мен социологтардың, педагогтар мен психологтардың жұмыстарында зерттелуде, жекелей алғанда білім социологиясының негізгі теориясын қалаушы Дюркгейм "адамзат потенциалын дамыту адамзат қабілетін физикалық еңбекке қолданудан мәдени және интеллектуалды потенциалды дамытуға қолдануға көшуде" деп білімнің қоғам үшін маңыздылығын көрсеткен.
Жалпы білім - бұл өзара байланысқан үш үрдістің бірлігі. Біріншісі - тәрбие, яғни қоғамда қалыптасқан құндылықтарды индивидтің игеруі. Екіншісі, оқу процесі, яғни индивидтің өз таңдаған құндылықтарды игеруге көмектесетін білімді, қабілетті, дағдыларды игеруі. Үшіншісі - құндылықтарды игерумен байланысты құқықтар мен міндеттерді меңгерумен байланысты әлеуметтену процесі.
Осылардың негізінде білімді қоғамның құндылықты, қабілетті, білімді бір адамнан немесе топтан басқасына беруі негіз болатын ресми үрдіс ретінде анықтауға болады. Осындай үрдісті жүзеге асыратын, индивидтердің қоғамдағы өз орнын табуына, яғни құндылықтарды игеріп, жоғары кәсіби білім алуына үлесін тигізетін бірден-бір тұлға ЖОО оқытушысы десе болады.
Социологияда, соның ішінде білім социологиясында ЖОО оқытушыларының өзіндік мақсаттары мен міндеттері бар, ғылыми ізденіс пен педагогикалық іс-әрекетті бірге алып жүрген, жас ұрпаққа кәсіби білім беру мен тәрбиелеуді жүзеге асыратын әлеуметтік кәсіби топ ретінде қарастырады. Өйткені профессорлық-оқытушылар құрамы "әртүрлі кәсіби, білікті, лауазымдық шағын топтардан тұратын, еңбек мәні мен мазмұнымен, өндірістік практикалық іс-әрекеттермен байланысты зерттеулер саласымен, рөлімен және рухани мәдениет дамуымен маңызды ерекшеленетін қиын, іштей дифференциалданған адамдардың әлеуметтік тобын" білдіреді. Көптеген социологтар оқытушыларды бірінші кезекте, қоғам өмірінде үлкен рөл атқаратын және оның рухани потенциалын қалыптастыратын, интеллигенцияның өкілдері ретінде және "интеллектуалды еңбекпен айналысатын және интеллигенттілікке ие адамдардың ерекше әлеуметтік тобы" ретінде қарастырады. Ең алдымен, оқытушылар интеллигенцияның құрамды мәнді бөлігі болғандықтан, жалпы интеллигенция тобының ерекшеліктерін, кәсіби қызметтерін, басқа топтармен байланысын қарастыратын қазіргі концепцияларды қарастыру маңызды болып табылады. Жалпы интеллигенция қоғамның басқа әлеуметтік қабатынан ақыл-ой еңбегінің сапалы мазмұнымен және функциональды ерекшеліктерімен, әлеуметтік рөлімен ерекшеленетіні белгілі.
Интеллигенцияның әлеуметтік табиғаты оның ерекше орны қоғам құрылымында ой еңбегінің масштабының кеңеюінен, материалдық өндірісте, ғылымда, басқаруда және тағы басқа интеллектуалды іс-әрекет мәнінің өсуінен көрінеді және жүзеге асады. Соған сәйкес оқытушылар интеллигенцияның басқа қабаттарынан ой еңбегінің мазмұнымен және функциональды мәнімен, әлеуметтік рөлімен ерекшеленеді. Олардың жұмысы жас ұрпақты кәсіби маман болуға даярлаумен бірге, ғылыми ізденісті жүзеге асырумен айрықшаланады.
Кеңес кезеңінде интеллигенция қауымы ерекше бағаланып, оқытушылар - бұл арнайы педагогикалық дайындығы бар, ақыл-ой, еңбегімен айналысатын, білім саласында қызмет атқаратын интеллигенцияның әлеуметтік кәсіби тобы педагогикалық интеллигенцияға жатқызылған және педагогикалық интеллигенцияға жоғары және орта оқу орындары оқытушылары, оқыту мен тәрбиелеу саласындағы ғалым-мамандар, яғни өсіп келе жатқан ұрпақты оқыту мен тәрбиелеумен кәсіби айналысатындардың барлығы кіреді деп көрсеткен. Оқытушының ең алдымен ЖОО-дағы атқаратын қызметі кәсіби білім беру болғандықтан бұл топқа жатқызылуы шартты сияқты.
Қазақстанның әлеуметтік құрылымында М.С. Әженов интеллигенцияның топтарына ЖОО оқытушыларын көрсетеді. Бұл топ интеллигенция ішінде, бір жағынан мұғалімдерге жақын, өйткені оның негізгі қызметі болып жас ұрпаққа білім беру табылады. Екінші жағынан ЖОО оқытушылары ғалымдардың әлеуметтік-кәсіби тобына жақын, себебі ЖОО-ның оқытушыларының маңызды қызметінің бірі ғылымды бұдан ары дамыту болып табылады. Әрине, ЖООның оқытушысының үшінші қызметі бар - ол студенттерді тәрбилеу.
Мұғалім ретінде олар тұрақталған жалпыға танымал білімді берсе, ғалым ретінде осы білімдерге қоса қазіргі өмірге сай білімдермен толықтырып отыруға міндетті. Оқытушының бұл екі қызметі негізгі болып табылады, бірақ бір - бірімен онша сәйкес келе бермейді. Оқытушылардың негізгі жұмыс күні сабақ берумен, оған дайындалумен, әдістеме жасаумен өтеді. Әрбір жыл сайын оқытушыларға әкімшілік тарапынан оқу жүктемесі міндеттелінеді. Оны орындамаса арнайы шаралар қолданылады.
Сонымен оқытушының негізгі міндеті маманды тек қана біліммен қарулардырып қана қоймай, сонымен қатар олардың жеке басының жан-жақты қалыптасуына, дамуына, шығармашылық қабілетінің жетілуіне, кәсіби мәдениеттің қалыптасуына өз дәрежесінде көңіл бөлу, мүмкіндік жасау болып табылады. Студентті тек болашақ маман ретінде ғана қарамай, оны өз қоғамының азаматы, шығармашылық тұлға келешектің иесі, тірегі ретінде тану, соған мүмкіндік жасау қажет. Ал болашақ мамандарды осы айтылғандарға сәйкес дайындау, оның болашақ кәсіби құзыреттілігіне сәйкес білім беруден бастау алады және осы оқытушының студентке білім беріп, оның тұлға болып қалыптасу үшін бірнеше этикалық кодекстер қабылданған. Оларға:
оқытушы студенттердің білімділігі мен мәдениеттілігіне қамқор болады, өз Отанының шынайы патриоты болуға тәрбиелейді;
оқытушы педагогикалық шеберлігі мен өзінің теориялық білімін үнемі жетілдіріп отыратын кәсіби маман болуы тиіс, білім жолындағы ізденісі негізінде ғылыми-зерттеу жұмыстарын белсенді жүргізіп, нәтижелерді хабарлауда дәлелелдемелермен қамтып, пікір алысу барысында шыншылдық танытады;
оқытушы - ұқыптылық пен парасаттылықтың, имандылық пен өнегеліліктің белгісі, Қазақстан мемлекеттілігінің белсенді насихаттаушысы, жемқорлықтың, жауапкершіліксіздік пен тәртіпсіздіктің ұстамды қарсыласы.
оқытушы өз іс-әрекетімен студенттерге еңбек және оқу тәртібінің ережесін сақтаудың қажеттілігін, әріптестермен сыйласымды қарым-қатынас орнатуды дәлелдейді, өзіне, өзінің сөзі мен іс-әрекетіне талап қояды, өз қателіктерін ашық мойындайды және оны түзетеді.
оқытушы білімгерлер мен өз әріптестерін кәсіби бағалауда шыншылдық танытады, ол жинақы, оның сөзі ісіне сәйкес келеді, қызмет барысында өзінің бағытын ашық көрсетеді және өз көзқарасын дәлелдей біледі.
адам мен азаматтың абыройы мен намысын оның шығу тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дін қатынасына, сеніміне, тұратын жеріне не басқа да жағдайларға тәуелсіз құрметтеуге;
жалпы қабылданған моральдық-этикалық нормаларды сақтауға, мемлекеттік және басқа тілдерді, Қазақстан ұлттарының дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарын құрметтеуге;
сыпайы және әдепті болуға;
ЖОО мүлкіне ұқыпты қарауға;
қызметтік немесе оқу міндеттерін орындау кезінде киім киюде іскерлік стильді ұстануға, сыртқы келбеті көрнекі болуына;
ЖОО миссиясын және білім беру саясатын ұстануға;
ЖОО Жарғысы мен Ішкі еңбек ережелерін сақтауға;
қызметтік міндеттеріне жауапкершілікпен және шығармашылықпен қарауға, жұмыста оң нәтижелерге жетуге;
өздігінен білім алумен айналысу, біліктілігін арттыруға;
жемқорлық көріністеріне қарсы тұруға;
қызметтік ақпаратты пайдақорлық пен басқа да жеке мақсаттарға қолданылуына жол бермеуге;
іске деген өз қатынасымен және жеке мінез-құлқымен ұжымда тұрақты және моральдық-психологиялық жағдай жасауға әсер етуге;
кадрларды жерлестік және тамыр-таныстық белгілері бойынша іріктеу жағдайларына жол бермеуге;
әріптестер тарапынан қызметтік тәртіп қағидаларын бұзу жағдайларына жол бермеуге;
іскерлік және жалпы мәдениетті сақтау, адамгершілік-этикалық қасиеттердің жоғары деңгейін: сыпайылылық, әдептілік, төзімділік, биязылық пен құрмет, адалдық, табандылық, әділеттілік, ибадаттылық, коммуникабельдік, сабырлық, мейірімділік, қатынасу дарындылығын көрсетуге;
басшылыққа оқу және қоғамдық қызмет мәселелері, сонымен қатар, егер жалпы тәртіп қағидаларына қарама-қайшы болмаса, жеке сипаттағы мәселелер жөнінде белгіленген тәртіпте жүгінуге;
міндеттерді және бағынушы қызметкерлер өкілеттіліктерінің көлемін олардың лауазымдарына сәйкес нақты анықтау, бағынушы қызметкерлерге орындай алмайтын бұйрық бермеу және олардың қызметтік міндеттер шеңберінен тыс тапсырмаларды атқаруларын талап етпеуге;
бағынушы қызметкерлерге не болмаса студенттерге қатысты негізсіз айыптарды, дөрекілікті, адами абыройын кемсітуді, жөнсіздікті болдырмауға міндетті.
Яғни оқытушы студенттердің бәріне бірдей қарап, олардың құқықтарына құрметтпен қарауға тиіс. Бұл ереже өзінің әріптестеріне де қатысты болып табылады. Оқытушы толерантты болып, студенттерге әділ қарап, әділ бағалап, пікірлердің тәуелсіздігін сақтау керек.
2) Сөйлеу, сөзжарыстыру, пікірталас мәдениеті.
Тіл - жанды құбылыс. Тіл мәдениеті дегеніміз - бір қарағанда, тілдік норманы сақтап сөйлеу, дұрыс жазу деген түсінік. Алайда бұл ұғым-түсінікке дәл өз мағынасында тереңірек ой жіберсек, сөздік қоры дамыған оралымды, бай тілдің ұлт мәртебесін асқақтатып, халқына қызмет ету үшін қарапайым сөйлеу тілінен бастап, сан түрлі бояуға қаныққан тілге айналуы сатысында соншалықты қиын қалыптасу кезеңі жатыр.
Тіл мәдениетіне барар жолдың бастауы - сөйлей білу. Тіл адамзаттың бір-бірімен пікірлесуін, түсінісуін қамтамасыз ете келіп, тілдік қарым-қатынасты іс жүзіне асырады. Тілдік қатынас - адамның ойлау, пайымдау, сөйлеу, тыңдау, түсінісу, айту, пікірлесу, т.б. әрекетіне тікелей қатысты құбылыс.
Ойдың тілі - сөз. Біз сөз арқылы ғана неше түрлі ойларымызды сыртқа білдіре аламыз. Сөзді қабылдау және оны ұғыну бір-бірімен тығыз байланысты. Адам баласының сана-сезімінің дамуында дыбысты тілдің пайда болуының маңызы зор болды.
Сөйлеу - адам санасының басты белгісі. Тіл, сөйлеу ежелден бері жеке адамның, қоғамның ой-санасын дамытып, жетілдіруде аса маңызды рөл атқарады. Сөз ойлы да мәнерлі болуы тиіс. Әйтпесе, ол көздеген мақсатына жете алмайды. Халқымыз мәнді сөйлейтіндерді сөзі мірдің оғындай екен деп дәріптейді. Ал Ж. Баласағұн ақыл-ойдың көркі - тіл, тілдің көркі - сөз деп тауып айтқан.
Тіл дедік, сөйлеу дедік, ал енді сөйлеу әдебі дегеніміз не?
Сөйлеу әдебі - Тіл практикасының ұлттық, өзіндік ерекшеліктерге ие қағидалары; бұл ережелер әңгімелесушімен сыпайы, биязы байланыс жасауға (байланысты орнату, оны қолдап отыру, байланысты тоқтату) қоғам тарапынан бекітілген қалыпты нысандар мен тілдік бірліктер жүйесі арқылы жүзеге асырылады. Сөйлеу әдебінің жағдаяттары ретінде назар аудару және назарды өзіне аудару, амандасу, танысу, шақыру, өтініш, кеңес беру, ұсыныс жасау, келісу, қарсы болу, кешірім сұрау, көңіл айту, қошемет сөз айту, құттықтау, қоштасу және т.б. түрлерді атауға болады.
Адамның мәдени тұлға ретіндегі табиғатын зерттеуші ғалымдар, адамның мәдениеттілігі мен адамның қасиетін түсіндіру үшін сол адамның өскен, өнген, тәрбиеленген ортасында алған тәлім-тәрбиесі негіз болатындығын айтады. Адам - қоғам өкілі, белгілі бір ортаның саналы тұлғасы. Қоғамдық қарым-қатынастың ішінде адамның түрлі субъекті не объектімен қарым-қатынасында тілдің орны әрдайым басты рөлде болады. Адамдар арасындағы қарым-қатынаста сыпайылық, кішіпейілділік пен адамгершілік қасиеттер тіл арқылы көрініс табады. Сөйлеуші жақтың тыңдаушыға деген құрмет-қадірінің қаншалықты дәрежеде екені де сөз жұмсалым арқылы беріледі. Тіл барлық заттар мен құбылыстарды, т.б. таным белгілерді ұғынуға көмектеседі. Адамның рухы мен ішкі эмоциясын, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ
Әлеуметтік пәндер кафедрасы
№ 1 С Е М Е С Т Р Л І К Ж Ұ М Ы С
Этика және сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет негіздері
Тақырып: Университет оқытушысының этикалық Кодексі.
Мамандығы: Автоматтандыру және басқару
Орындаған: Туркбенбаев Тұрлан Топ: АУк 20-3
Тексерген: ст. преп. Рабиға Танирбергенова
2020_ж.
(бағасы) (қолы)
Алматы, 2020
Жоспары:
I Кіріспе
II Негізгі бөлім
1. ЖОО оқытушысының кәсіби этикасының принциптері: объективтілік, әділдік, толеранттылық, студенттер мен әріптестерінің құқықтары мен арнамысын құрметтеу, пікірлерінің тәуелсіздігі.
2. Сөйлеу, сөзжарыстыру, пікірталас мәдениеті.
3. Оқытушы мен студенттің іскерлік қарым-қатынасының жаңа технологиялары.
III Қорытынды
Кіріспе
Қазіргі таңда Қазақстан Республикасында 180 жоғары оқу орны жұмыс істейді.Олардың 167-сі азаматтық оқу орындары. Азаматтық оқу орындарының 55-і мемлекеттік, 112-сі мемлекеттік емес жоғарғы оқу орны боп табылады. Бұл университеттерде 542 мың студент білім алады.Ал оларға бірнеше мың мұғалімдер білім береді және олардың өзара қарым - қатынасын біліп, сақтау үшін бірнеше кодекстер, этикалық нормалар қабылданған.
Мен, Алматы университетінің студенті, Қазақстан Республикасының лайықты азаматы болуға жасалынған ұмтылысқа негізделіп, таңдаған болашақ кәсібімнің жоғары қоғамдық маңыздылығын түсініп, жаңа буынын құруға менің қатыстылығымды саналы ұғынып, тәжірибелік қызметте жоғары білікті кәсіпқойларға қажетті, тұрақты құзыреттіліктерді иелену ниетіне негізделіп, бізге туған университетіме сүйіспеншілік және құрмет сезімін бере білген алдыңғы қатардағы студенттердің дәстүрлерін қолдап, жалпы мойындалған моральдық нормалар мен құндылықтарды басшылыққа алып, осы арқылы Алматы университетінің студенттері мен магистранттарының осы Этикалық кодексін (бұдан әрі - Кодекс) қабылдаймыз және оның ережелерін қадағалауға міндеттелеміз.
Кодекстің негізгі мақсаты - жұмысшылар, оқытушылар мен студенттердің ішкі корпоративтік өмірінің деңгейін көтеру мен жүріс - тұрыс стандарттарын анықтап, бекіту болып табылады.Ал кодекстің міндеті - Университеттің негізгі міндетін шешуге жәрдемдесу, яғни білім алатын студенттердің жеке басының үйлесімді және жан - жақты дамуы негізінде жоғарғы кәсіби және білікті мамандарды даярлау.
Жалпы бұл кодекс 7 тараудан тұрады. Олар:
Тарау 1. Жалпы ережелер
Тарау 2. Университетте білім алушылардың құқықтары мен міндеттері
Тарау 3. Оқу кезіндегі мінез-құлықтың этикалық ережелері
Тарау 4. Алматы университетінің тұлға аралық қатынастар этикасы
Тарау 5. Университетке студенттің қатынасының этикалық негіздері
Тарау 6. Этикалық кодексті орындамағандығы үшін жауапкершілік
Тарау 7. Қорытынды ережелер
Сонымен бұл кодекстердің тарауларына, оқытушы мен студенттің этикалық нормаларына тоқталсақ.
Негізгі бөлім
1) ЖОО оқытушысының кәсіби этикасының принциптері: объективтілік, әділдік, толеранттылық, студенттер мен әріптестерінің құқықтары мен арнамысын құрметтеу, пікірлерінің тәуелсіздігі.
Қоғамдағы жоғары білім рөлінің өсуіне байланысты жоғары білім мәселелері философтар мен социологтардың, педагогтар мен психологтардың жұмыстарында зерттелуде, жекелей алғанда білім социологиясының негізгі теориясын қалаушы Дюркгейм "адамзат потенциалын дамыту адамзат қабілетін физикалық еңбекке қолданудан мәдени және интеллектуалды потенциалды дамытуға қолдануға көшуде" деп білімнің қоғам үшін маңыздылығын көрсеткен.
Жалпы білім - бұл өзара байланысқан үш үрдістің бірлігі. Біріншісі - тәрбие, яғни қоғамда қалыптасқан құндылықтарды индивидтің игеруі. Екіншісі, оқу процесі, яғни индивидтің өз таңдаған құндылықтарды игеруге көмектесетін білімді, қабілетті, дағдыларды игеруі. Үшіншісі - құндылықтарды игерумен байланысты құқықтар мен міндеттерді меңгерумен байланысты әлеуметтену процесі.
Осылардың негізінде білімді қоғамның құндылықты, қабілетті, білімді бір адамнан немесе топтан басқасына беруі негіз болатын ресми үрдіс ретінде анықтауға болады. Осындай үрдісті жүзеге асыратын, индивидтердің қоғамдағы өз орнын табуына, яғни құндылықтарды игеріп, жоғары кәсіби білім алуына үлесін тигізетін бірден-бір тұлға ЖОО оқытушысы десе болады.
Социологияда, соның ішінде білім социологиясында ЖОО оқытушыларының өзіндік мақсаттары мен міндеттері бар, ғылыми ізденіс пен педагогикалық іс-әрекетті бірге алып жүрген, жас ұрпаққа кәсіби білім беру мен тәрбиелеуді жүзеге асыратын әлеуметтік кәсіби топ ретінде қарастырады. Өйткені профессорлық-оқытушылар құрамы "әртүрлі кәсіби, білікті, лауазымдық шағын топтардан тұратын, еңбек мәні мен мазмұнымен, өндірістік практикалық іс-әрекеттермен байланысты зерттеулер саласымен, рөлімен және рухани мәдениет дамуымен маңызды ерекшеленетін қиын, іштей дифференциалданған адамдардың әлеуметтік тобын" білдіреді. Көптеген социологтар оқытушыларды бірінші кезекте, қоғам өмірінде үлкен рөл атқаратын және оның рухани потенциалын қалыптастыратын, интеллигенцияның өкілдері ретінде және "интеллектуалды еңбекпен айналысатын және интеллигенттілікке ие адамдардың ерекше әлеуметтік тобы" ретінде қарастырады. Ең алдымен, оқытушылар интеллигенцияның құрамды мәнді бөлігі болғандықтан, жалпы интеллигенция тобының ерекшеліктерін, кәсіби қызметтерін, басқа топтармен байланысын қарастыратын қазіргі концепцияларды қарастыру маңызды болып табылады. Жалпы интеллигенция қоғамның басқа әлеуметтік қабатынан ақыл-ой еңбегінің сапалы мазмұнымен және функциональды ерекшеліктерімен, әлеуметтік рөлімен ерекшеленетіні белгілі.
Интеллигенцияның әлеуметтік табиғаты оның ерекше орны қоғам құрылымында ой еңбегінің масштабының кеңеюінен, материалдық өндірісте, ғылымда, басқаруда және тағы басқа интеллектуалды іс-әрекет мәнінің өсуінен көрінеді және жүзеге асады. Соған сәйкес оқытушылар интеллигенцияның басқа қабаттарынан ой еңбегінің мазмұнымен және функциональды мәнімен, әлеуметтік рөлімен ерекшеленеді. Олардың жұмысы жас ұрпақты кәсіби маман болуға даярлаумен бірге, ғылыми ізденісті жүзеге асырумен айрықшаланады.
Кеңес кезеңінде интеллигенция қауымы ерекше бағаланып, оқытушылар - бұл арнайы педагогикалық дайындығы бар, ақыл-ой, еңбегімен айналысатын, білім саласында қызмет атқаратын интеллигенцияның әлеуметтік кәсіби тобы педагогикалық интеллигенцияға жатқызылған және педагогикалық интеллигенцияға жоғары және орта оқу орындары оқытушылары, оқыту мен тәрбиелеу саласындағы ғалым-мамандар, яғни өсіп келе жатқан ұрпақты оқыту мен тәрбиелеумен кәсіби айналысатындардың барлығы кіреді деп көрсеткен. Оқытушының ең алдымен ЖОО-дағы атқаратын қызметі кәсіби білім беру болғандықтан бұл топқа жатқызылуы шартты сияқты.
Қазақстанның әлеуметтік құрылымында М.С. Әженов интеллигенцияның топтарына ЖОО оқытушыларын көрсетеді. Бұл топ интеллигенция ішінде, бір жағынан мұғалімдерге жақын, өйткені оның негізгі қызметі болып жас ұрпаққа білім беру табылады. Екінші жағынан ЖОО оқытушылары ғалымдардың әлеуметтік-кәсіби тобына жақын, себебі ЖОО-ның оқытушыларының маңызды қызметінің бірі ғылымды бұдан ары дамыту болып табылады. Әрине, ЖООның оқытушысының үшінші қызметі бар - ол студенттерді тәрбилеу.
Мұғалім ретінде олар тұрақталған жалпыға танымал білімді берсе, ғалым ретінде осы білімдерге қоса қазіргі өмірге сай білімдермен толықтырып отыруға міндетті. Оқытушының бұл екі қызметі негізгі болып табылады, бірақ бір - бірімен онша сәйкес келе бермейді. Оқытушылардың негізгі жұмыс күні сабақ берумен, оған дайындалумен, әдістеме жасаумен өтеді. Әрбір жыл сайын оқытушыларға әкімшілік тарапынан оқу жүктемесі міндеттелінеді. Оны орындамаса арнайы шаралар қолданылады.
Сонымен оқытушының негізгі міндеті маманды тек қана біліммен қарулардырып қана қоймай, сонымен қатар олардың жеке басының жан-жақты қалыптасуына, дамуына, шығармашылық қабілетінің жетілуіне, кәсіби мәдениеттің қалыптасуына өз дәрежесінде көңіл бөлу, мүмкіндік жасау болып табылады. Студентті тек болашақ маман ретінде ғана қарамай, оны өз қоғамының азаматы, шығармашылық тұлға келешектің иесі, тірегі ретінде тану, соған мүмкіндік жасау қажет. Ал болашақ мамандарды осы айтылғандарға сәйкес дайындау, оның болашақ кәсіби құзыреттілігіне сәйкес білім беруден бастау алады және осы оқытушының студентке білім беріп, оның тұлға болып қалыптасу үшін бірнеше этикалық кодекстер қабылданған. Оларға:
оқытушы студенттердің білімділігі мен мәдениеттілігіне қамқор болады, өз Отанының шынайы патриоты болуға тәрбиелейді;
оқытушы педагогикалық шеберлігі мен өзінің теориялық білімін үнемі жетілдіріп отыратын кәсіби маман болуы тиіс, білім жолындағы ізденісі негізінде ғылыми-зерттеу жұмыстарын белсенді жүргізіп, нәтижелерді хабарлауда дәлелелдемелермен қамтып, пікір алысу барысында шыншылдық танытады;
оқытушы - ұқыптылық пен парасаттылықтың, имандылық пен өнегеліліктің белгісі, Қазақстан мемлекеттілігінің белсенді насихаттаушысы, жемқорлықтың, жауапкершіліксіздік пен тәртіпсіздіктің ұстамды қарсыласы.
оқытушы өз іс-әрекетімен студенттерге еңбек және оқу тәртібінің ережесін сақтаудың қажеттілігін, әріптестермен сыйласымды қарым-қатынас орнатуды дәлелдейді, өзіне, өзінің сөзі мен іс-әрекетіне талап қояды, өз қателіктерін ашық мойындайды және оны түзетеді.
оқытушы білімгерлер мен өз әріптестерін кәсіби бағалауда шыншылдық танытады, ол жинақы, оның сөзі ісіне сәйкес келеді, қызмет барысында өзінің бағытын ашық көрсетеді және өз көзқарасын дәлелдей біледі.
адам мен азаматтың абыройы мен намысын оның шығу тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дін қатынасына, сеніміне, тұратын жеріне не басқа да жағдайларға тәуелсіз құрметтеуге;
жалпы қабылданған моральдық-этикалық нормаларды сақтауға, мемлекеттік және басқа тілдерді, Қазақстан ұлттарының дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарын құрметтеуге;
сыпайы және әдепті болуға;
ЖОО мүлкіне ұқыпты қарауға;
қызметтік немесе оқу міндеттерін орындау кезінде киім киюде іскерлік стильді ұстануға, сыртқы келбеті көрнекі болуына;
ЖОО миссиясын және білім беру саясатын ұстануға;
ЖОО Жарғысы мен Ішкі еңбек ережелерін сақтауға;
қызметтік міндеттеріне жауапкершілікпен және шығармашылықпен қарауға, жұмыста оң нәтижелерге жетуге;
өздігінен білім алумен айналысу, біліктілігін арттыруға;
жемқорлық көріністеріне қарсы тұруға;
қызметтік ақпаратты пайдақорлық пен басқа да жеке мақсаттарға қолданылуына жол бермеуге;
іске деген өз қатынасымен және жеке мінез-құлқымен ұжымда тұрақты және моральдық-психологиялық жағдай жасауға әсер етуге;
кадрларды жерлестік және тамыр-таныстық белгілері бойынша іріктеу жағдайларына жол бермеуге;
әріптестер тарапынан қызметтік тәртіп қағидаларын бұзу жағдайларына жол бермеуге;
іскерлік және жалпы мәдениетті сақтау, адамгершілік-этикалық қасиеттердің жоғары деңгейін: сыпайылылық, әдептілік, төзімділік, биязылық пен құрмет, адалдық, табандылық, әділеттілік, ибадаттылық, коммуникабельдік, сабырлық, мейірімділік, қатынасу дарындылығын көрсетуге;
басшылыққа оқу және қоғамдық қызмет мәселелері, сонымен қатар, егер жалпы тәртіп қағидаларына қарама-қайшы болмаса, жеке сипаттағы мәселелер жөнінде белгіленген тәртіпте жүгінуге;
міндеттерді және бағынушы қызметкерлер өкілеттіліктерінің көлемін олардың лауазымдарына сәйкес нақты анықтау, бағынушы қызметкерлерге орындай алмайтын бұйрық бермеу және олардың қызметтік міндеттер шеңберінен тыс тапсырмаларды атқаруларын талап етпеуге;
бағынушы қызметкерлерге не болмаса студенттерге қатысты негізсіз айыптарды, дөрекілікті, адами абыройын кемсітуді, жөнсіздікті болдырмауға міндетті.
Яғни оқытушы студенттердің бәріне бірдей қарап, олардың құқықтарына құрметтпен қарауға тиіс. Бұл ереже өзінің әріптестеріне де қатысты болып табылады. Оқытушы толерантты болып, студенттерге әділ қарап, әділ бағалап, пікірлердің тәуелсіздігін сақтау керек.
2) Сөйлеу, сөзжарыстыру, пікірталас мәдениеті.
Тіл - жанды құбылыс. Тіл мәдениеті дегеніміз - бір қарағанда, тілдік норманы сақтап сөйлеу, дұрыс жазу деген түсінік. Алайда бұл ұғым-түсінікке дәл өз мағынасында тереңірек ой жіберсек, сөздік қоры дамыған оралымды, бай тілдің ұлт мәртебесін асқақтатып, халқына қызмет ету үшін қарапайым сөйлеу тілінен бастап, сан түрлі бояуға қаныққан тілге айналуы сатысында соншалықты қиын қалыптасу кезеңі жатыр.
Тіл мәдениетіне барар жолдың бастауы - сөйлей білу. Тіл адамзаттың бір-бірімен пікірлесуін, түсінісуін қамтамасыз ете келіп, тілдік қарым-қатынасты іс жүзіне асырады. Тілдік қатынас - адамның ойлау, пайымдау, сөйлеу, тыңдау, түсінісу, айту, пікірлесу, т.б. әрекетіне тікелей қатысты құбылыс.
Ойдың тілі - сөз. Біз сөз арқылы ғана неше түрлі ойларымызды сыртқа білдіре аламыз. Сөзді қабылдау және оны ұғыну бір-бірімен тығыз байланысты. Адам баласының сана-сезімінің дамуында дыбысты тілдің пайда болуының маңызы зор болды.
Сөйлеу - адам санасының басты белгісі. Тіл, сөйлеу ежелден бері жеке адамның, қоғамның ой-санасын дамытып, жетілдіруде аса маңызды рөл атқарады. Сөз ойлы да мәнерлі болуы тиіс. Әйтпесе, ол көздеген мақсатына жете алмайды. Халқымыз мәнді сөйлейтіндерді сөзі мірдің оғындай екен деп дәріптейді. Ал Ж. Баласағұн ақыл-ойдың көркі - тіл, тілдің көркі - сөз деп тауып айтқан.
Тіл дедік, сөйлеу дедік, ал енді сөйлеу әдебі дегеніміз не?
Сөйлеу әдебі - Тіл практикасының ұлттық, өзіндік ерекшеліктерге ие қағидалары; бұл ережелер әңгімелесушімен сыпайы, биязы байланыс жасауға (байланысты орнату, оны қолдап отыру, байланысты тоқтату) қоғам тарапынан бекітілген қалыпты нысандар мен тілдік бірліктер жүйесі арқылы жүзеге асырылады. Сөйлеу әдебінің жағдаяттары ретінде назар аудару және назарды өзіне аудару, амандасу, танысу, шақыру, өтініш, кеңес беру, ұсыныс жасау, келісу, қарсы болу, кешірім сұрау, көңіл айту, қошемет сөз айту, құттықтау, қоштасу және т.б. түрлерді атауға болады.
Адамның мәдени тұлға ретіндегі табиғатын зерттеуші ғалымдар, адамның мәдениеттілігі мен адамның қасиетін түсіндіру үшін сол адамның өскен, өнген, тәрбиеленген ортасында алған тәлім-тәрбиесі негіз болатындығын айтады. Адам - қоғам өкілі, белгілі бір ортаның саналы тұлғасы. Қоғамдық қарым-қатынастың ішінде адамның түрлі субъекті не объектімен қарым-қатынасында тілдің орны әрдайым басты рөлде болады. Адамдар арасындағы қарым-қатынаста сыпайылық, кішіпейілділік пен адамгершілік қасиеттер тіл арқылы көрініс табады. Сөйлеуші жақтың тыңдаушыға деген құрмет-қадірінің қаншалықты дәрежеде екені де сөз жұмсалым арқылы беріледі. Тіл барлық заттар мен құбылыстарды, т.б. таным белгілерді ұғынуға көмектеседі. Адамның рухы мен ішкі эмоциясын, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz