Қазақстан тарих пәні

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Коммерциялық емес ашық акционерлік қоғамы Ғ.Ж.Дәукееватындағы Алматы энергетика жәнебайланысуниверситеті.

№1 Семестрлікжұмыс
Қазақстан тарих пәні
Тақырыбы : С.Асфендияровтың Қазақстан тарихын зерттеудегі шығармашылық қызметі.
Мамандық: Аспап жасау
Орындаған:Мусаханов Әлиби
ПСк 20-6
Тексерген: Байдильдина Х.С

___________ _____________ _____ ___________ 2020ж (бағасы) (қолы)

Алматы, 2020

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3
Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4
С.Асфендияровтың Қазақстан тарихын зерттеудегі шығармашылық қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
8

Кіріспе
С. Ж. Асфендиаровтың саяси және шығармашылық жағынан кемелденуіне 1921-1922 және 1925-1928 жылдары Москвада қызмет атқаруы зор ықпал етті. Ол мұнда М. И. Калинин, А. С. Енукидзе, Г. И. Петровский, И. М. Варейкис, А. С. Киселев сияқты белгілі қайраткерлермен араласты. Мәселен, 1921 жылдың күзінде Түркістан Компартиясы Орталық Комитетінің мүшесі А. Р. Рахымбаев екеуі Түркістан өлкесіндегі жағдайды баяндап, В. И. Ленинге хат жолдады. Бұл документпен танысқан большевиктер басшысы оның әр жеріне өзінің белгілерін соғады. Әзірге біздің қолымызда С.Ж. Асфендиаров өмірінің осынау тұсын нақтылай түсетін де- 4 ректер жоқ. Әйтсе де, Кремль көсемі хат авторларының іскерлік және интеллектуалдық әлеуетін дөп басып, дұрыс байқаған тәрізді. Өйткені кейін өз қолымен Түркбюро құрамына сайланатын кандидаттардың бірі ретінде Санжар Жағыпарұлының фамилиясын жазған.

Негізгі бөлім
С.Асфендияровтың Қазақстан тарихын зерттеудегі шығармашылық қызметі.

Санжар Асфендияров 1889 жылы Ташкентте дүниеге келген . Оның саяси қызметке араласуы Кеңес үкіметінің орнауымен тұспа-тұс болған еді сол себепті, Санжар Асфендияров кеңестік жүйеде әртүрлі саяси қызметтер атқарды Сондықтан да қайраткердің ғылыми мұрасы сол кезеңнің идеологиясы шеңберінде жазылған.
С. Асфендиаровтың тарихи еңбектерінде негізінен кеңестік идеологияның нышандары айқын көрініс береді. Сондықтан ғылыми зерттеулерінде субъективті факторлар мен партиялық принциптер қазақ тарихының объективті жазылуына кедергі болды.
30-жылдарда тарих ғылымының алдында Сталин қазан революциясының заңды, объективті әлемдік құбылыс екенін дәлелдеу мақсатын қойды. Қазақ тарихын маркстік-лениндік тұрғымен жазу міндеті С. Асфендиаровқа жүктелді. Неліктен осындай мақсат қойылды? Бұл маңызды сұрақ. Өйткені маркстік-материалистік тарихи концепция қоғамдық экономикалық формациялар тізбегі ретінде жалпы адамзаттық біртұтас тарих теориясын енгізіп, бүкіл әлемде социалистік (коммунистік) қоғамның әлеуметтік революция арқылы жеңіске жететіндігін жариялады. Қазақстан да осы жолдан өтуі тиіс болды .
С.Ж. Асфендиаровтың саяси және шығармашылық кемелденуіне 1921-1922 және 1925-1928 жылдары Мәскеуде қызмет атқаруы ықпал етті. 1927 жылы С. Асфендиаров біржолата ғылыми жұмысқа ауысып, РСФСР Орталық Атқару Комитеті жанындағы Н.Н. Нариманов атындағы Шығыстану институтының директоры болып тағайындалды. Бұл РСФСР Орталық Атқару Комитетіне қарайтын сол кездегі 11 ғылыми және жоғары оқу орындарының бірі еді. Осыдан кейін ол көп ұзамай Москва мемлекеттік университетінің Шығыс тарихы бойынша профессоры атағына ие болды.
С. Асфендиаров ХХ ғасырдың 30-шы жылдары КСРО Ғылым академиясының Қазақстандық базасының іргетасын қалаған ұйымдастырушылардың және алғашқы жетекшілерінің бірі болды. С. Асфендиаров 1932 жылы мамырда академиктер А.Н. Самойлович, Б.А. Келлер, О.Э. Брицке және М.Н. Төлепов, Г. Барышников сынды профессорлармен бірге Казақстандық базаның төралқа құрамына енген болатын. Қоғамдық ғылымдар бөлімі хатшысының қызметін атқарған С. Асфендиаров ғалымдардың назарын тарих ғылымының өзекті мәселелерін, мәдениет ескерткіштерін, өлкені мекен еткен халықтардың бай әдеби мұрасын зерттеп тануға атсалысты. С. Асфендиаров сынды ғалым-қайраткерлердің аянбай еңбек етуінің арқасында Қазақстандық база уақыт өте келе нағыз ғылыми-ұйымдастырушылық орталыққа айналады.
ХХ ғасырдың тарихында қазақ ғылымын дамытуда айрықша зор мәнге ие болған Қазақстанды зерттеу қоғамы Қазақ КСР Ғылым академиясының құрылуына негізгі бастама болды. Осы Қазақстанды зерттеу қоғамының жұмысына белсенді атсалысқандардың бірі, Кеңестік Қазақстандағы мәдениет пен тарих ғылымында өзіндік орны бар Санжар Жафарұлы Асфендиаров болды.
1933 жылы С. Асфендиаров КСРО Ғылым академиясы төралқаның өтінішімен Қазақ филиалының тарихи-археографикалық комиссиясының жетекшісі болып, артынан Қазақ АКСР Халық ағарту халық комиссарының орынбасары болып тағайындалып, Қазақстанның университет, кітапхана және ғылым басқармасын басқарады.
1933 жылы 2 тамызда ол Алматы қаласында өткен ғылыми қызметкерлердің жиналысында сөйлеген сөзінде ғылыми кадрлар даярлау мәселесіне тоқталып: Күн тәртібінде ұлттық мәдениеттің ғылыми-зерттеу институтын құру жөнінде де мәселе туып тұр. Ұлттық мәдениетіміздің қорындағы мақал-мәтелдер сияқты ауыз әдебиетінің құнды қазыналары жыл санап ізсіз жоғалып, құрып бара жатқаны жөнінде өткен жылы Исаев жолдас айтып еді. Бүгінде халық шығармашылығының сол ескерткіштерін сақтап қалу ешкімді де ойлантпай, алаңдатпай отырғаны қиналтады. Мұның бәрі із-түзсіз жоғалып кетуі мүмкін ғой. Ал келер ұрпаққа тарихи мол мұра қалдыру - біздің парызымыз [4, 223 б.] -- деп мәдени мұра мәселесіне айрықша көңіл бөледі.
ХХ ғасырдың 20-30 жылдарында Қазақстан тарихын зерттеуде ілгерілеу байқалды. Дегенмен де, зерттеушілердің еңбектері жаңа және академик Р.Б. Сүлейменов тілімен айтқанда, ең жаңа дәуірдің күрделі де, зәру мәселелеріне ғана арналды. Ал С.Ж. Асфендияров қазақ тарихын ежелгі дүниеден бері қарай мүмкіндігінше тұтастай алып зерттеді.
1933 жылы Большевик Казахстана журналда Қазақстан тарихын тұтастай алып зерттеу жөнінде ғалым, Қазақтар тарихының кейбір негізгі мәселелері деген мақаласында былай деп жазды: Біз мәселені тұтасынан тұңғыш рет қойып отырмыз, қазақтардың тарихын құрауға біз тұңғыш рет кірісіп отырмыз [5, 254 б.].
Шығыстағы революциялық және ұлт-азаттық қозғалыстардың тарихын зерттеуге назар аударған С. Асфендиаров бұл мәселе бойынша өз пікірімен 1932 жылы Алматы қаласында жарық көрген Шығыстағы ұлттық-революциялық қозғалыстардың тарихы атты еңбегінде өз тұжырымдарын көрсетті.
1935 жылы профессор С. Асфендиаров П.А. Кунтемен біріге, кеңестік деректануда алғаш рет Материалдар мен деректердегі Қазақстанның өткені құжаттар жинағының бірінші томын, бір жылдан соң екінші томын жарыққа шығарады. Жинақта көне және орта ғасырлық авторлардың, саяхатшылардың, тарихшылардың шығармаларынан үзінділер келтіріледі. Шынында тұнғыш рет ғылыми айналымға енген көптеген шығыс және орыс нарративтері кірген бұл уникалды деректер жинағының жарыққа шығуы республиканың ғылыми өмірінде айтарлықтай орын алған оқиға болды [6].
Осы жинақтан кейін 1935 жылы С. Асфендиаровтың Қазақ тарихының очерктері атты мектепке арналған оқулығы баспадан жарық көрді. Автор оқулықта қазақ тарихын марксистік-лениндік конценция, тап күресі тұрғысында жазады. Мәселен, осы еңбектегі кезеңдеу мәселесінде автор қазақ тарихын 3 дәуірге бөледі:
1) Хандық кезең,
2) Бодандық заманы,
3) Кеңес дәуірі.
Бұл еңбекте қазақ тарихының көне заманы есепке алынбай, хронологиялық ауқымы шектеледі. Сонымен қатар, қазақ тарихының шынайы бастауы ретінде кеңестік кезеңді қарастыруы да саяси жүйенің ықпалымен жазылғанын аңғартады.
Профессор С. Асфендиаров зерттеулерінің негізгі арқауы - қазақтың XIX ғасырдың екінші жартысы мен XX ғасыр басында отаршыл империялық орыс үкіметінің зорлық-зомбылық қанауы мен езгісіне түcкен өмірі саяси-экономикалық, әлеуметтік жағдайынан туындаған зардабы. Иә, бұл қазақтар тарихының отарлық кезеңі болатын. Автор Қазақстан тарихының екінші бөлімін Қазақстан - Россия империялизмінің отары деп атады. Осы еңбектен үзінді келтірейік: Российский капитализм.., вырос на крови миллионов трудящихся, его история вписано в летопись человечества пламеняющим языком меча и огня. Тағы да бір үзінді: ...завоевание царизмом Казахстана, а затем и Средней Азии сопровождалось насилиями и жестокостью, не уступающим тем, которые так мастерски изобразил К. Маркс .
Санжар Асфендиаровтың 1935 жылы жарық көркем шығармасы - Шатер мира повесі. Бұл шығармада Түркістан өлкесі тарихының аса күрделі кезеңі 1907-1921 жылдар оқиғалары баяндалады. Онда С.Ж. Асфендияровтың бүркеншік есімі - С. Джафаров болып берілген.
Ғалым Х. Әбжановтың айтуынша, шығарманың авторы Санжар Асфендиаров деуге бірнеше негіздер бар. Біріншіден, ғалымның басқа еңбектерінде айтылған ойлар, қорытындылар мен пікірлер повесте қайталанады. Екіншіден, повестің бас кейіпкері Аға-Аббастың прототипі - Санжар Жағыпарұлының өзі. Аға-Аббастың 1917-1921 жылдар аясындағы өмірі, қызметі мен өсуі - С. Асфендиаровтың өткен жолы, өмір белестері. Үшіншіден, Тұрар Рысқұловтың жазғандары. Казахстанская правда газетінде 1936 жылы жарық көрген мақаласында Т. Рысқұлов Шатер мира повесін С. Джафаров деген емес, С.Ж. Асфендиаров жазды деп ашық көрсеткен.
Сол кезеңдегі идеологиялық қыспаққа қарамастан, патша үкіметінің қазақ жерін отарлау саясатын ашық әшкерелеп жазған еңбегі Қазақстандағы 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс атты монографиясы болды.
Ғылыми еңбек патшалық отарлау саясатының қазақ халқыны бағытталған әрекеттеріне тоқталып, әлеуметтік-экономикалық және ұлттық мүдделерден туындаған көтерілістің себептерін ашуға көмектеседі [9].
Санжар Асфендияров ғылыми-зерттеу жұмыстарымен қатар педагогикалық қызметті ілгерілету тұрғысында бірталай жұмыстар атқарды. Мәселен, 1934 жылы Қазақ АКСР Халық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.