Психологиялық - педагогикалық қолдаудың теориялық негіздері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 2
1. Психологиялық-педагогикалық қолдаудың теориялық негіздері ... ... ... ... ... ... 4
2. Білім беру бағдарламаларын әзірлеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
3. Білім берудің әртүрлі деңгейлеріндегі психологиялық-педагогикалық қолдау міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
4. Психологиялық-педагогикалық қолдаудың негізгі кезеңдері мен нәтижелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
5. Бастауыш сынып оқушыларына педагогикалық - психологиялық қызмет көрсету міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...16
6. Бірінші сыныпқа қабылданған балалардың таным процестерін зерттеу ... ... ...18
7.ҰБТ-ға психологиялық дайындық - балалар денсаулығының алдын алу шарасы
ретінде ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19
8. Қашықтықтан оқыту жүйесіндегі психологиялық - педагогикалық қолдау...24
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .27

Кіріспе
Денсаулық - адамның өмір бойы мұқият күтімін қажет етеді. Психикалық денсаулықсыз дене денсаулығы болмайды. Физиологиялық деңгейде психикалық денсаулық мидың, дәлірек айтқанда жүйке жүйесінің жоғарғы бөлігінің жұмысы ретінде қарастырылады. Олардың қызметінің нәтижесі психикалық процестер яғни, мінез-құлық, сана, есте сақтау, сөйлеу, назар, ерік, ойлау қабілеті болып табылады. Мектептегі оқытудың жетістігі осы процестердің дұрыс қалыптасуына тікелей байланысты.
Қарқынды дамып келе жатқан ақпараттық орта білім беру бағдарламаларының мазмұны мен оқу процесіне күн сайын өз әсерін күшейтуде. Мұндай жағдайда оқушылардың үлкен білім ағынын игерудің тиімділігін арттыру, бала ағзасын стресстің жоғарылауына бейімдеу мәселелері өзекті болып табылады. Жалпы, балалардың психосоматикалық денсаулығын сақтаудың маңыздылығы артып келеді.
Балалар уақытның едәуір бөлігін өткізетін әлеуметтік ортаны құрайтын мектеп, көбінесе, олар үшін психологиялық қиындықтар туғызады. Дүниежілік Денсаулық Сақтау Ұйымы (ДДСҰ) конференциясының мәліметтері бойынша, мектеп балалар үшін төрт проблема кешенін тудырады.
Олардың біріншісі, ойыннан жұмысқа, отбасынан ұжымға, еркін белсенділіктен тәртіпке көшу - мектепке барумен тікелей байланысты. Бұл жағдайда баланы мектепке бейімдеудегі қиындықтардың дәрежесі баланың оқуға қаншалықты дайындалғанына байланысты.
Екіншіден, оқушы оқу процесінің талаптарына сәйкес келетін ережелерге бейімделуі керек.
Үшіншіден, оқу бағдарламаларын күрделендіруді талап ететін қоғамның технизациясы, оны компьютерлендіру мектеп білімін игерудегі қиындықтарды күрт арттырады.
Төртіншіден, мектепте жоғары деңгейге бағытталған бәсекелестік элементінің болуына байланысты, үлгерімі төмен оқушылар оқшауланады. Мұндай балаларда өздерінің жеке басы туралы теріс ой пайда болуы мүмкін. Олар өздерін сәтсіздікке ұшыраған, жолы болмайтын адамдардың рөлінде қабылдайды, бұл олардың одан әрі дамуына кедергі келтіреді және психосоматикалық бұзылулардың пайда болу қаупін арттырады.
Бұл бағыттағы нақты қадамдардың бірі-оқу процесін міндетті психологиялық-педагогикалық қолдаумен белгілі бір әлеуметтік-психологиялық жағдай жасау арқылы балалар мен жасөспірімдерге жайлы, психологиялық сау білім беру ортасын құру.
Білім саласындағы түрлі рефорламарды жүзеге асыру барысында оқушыларды педагогикалық-психологиялық қолдау өте маңызды. Оқу-тәрбие-үдерісін педагогикалық-психологиялық қолдау - оқушының субъективті тәжірибесі мен жеке қажеттіліктерін ескере отырып, оның жеке-тұлғалық қасиеттерін оңтайлы қалыптастыруға, танымдық дамуын оқу-тәрбие үдерісі арқылы қамтамасыз етуге бағытталған педагогтің және оқу-тәрбие үдерісіне қатысушылардың біріккен іс-әрекетінің жүйесі.

1. Психологиялық-педагогикалық қолдаудың теориялық негіздері
Психологиялық-педагогикалық қолдау - бұл мектеп ортасында баламен қарым-қатынас жасайтын ересектердің кәсіби қызметі. Бала мектепке келіп, мектеп ортасына түсіп, өзінің белгілі бір міндеттерін атқарады, психикалық және жеке даму, әлеуметтену, білім алу және т.б. жеке мақсаттарын жүзеге асырады.
Оқушының сәтті білім алып , әлеуметтік және психологиялық дамуы үшін қолайлы ортаны қалыптастыру психологиялық - педагогикалық қолдаудың негізі болып табылады. Атап айтқанда, психолог, мектеп процесінде баламен мұғаліммен біріге жұмыс жүргізіп, бір жағынан, оған білім алу және даму үшін берілген мүмкіндіктерді барынша пайдалануға, екінші жағынан, мектеп өмірінен бөлек сыртқы жағдайларға бейімделуіне көмектеседі.
Баланы психологиялық-педагогикалық қолдауды қарым-қатынасты қолдау ретінде 3 кезеңде қарастыруға болады: олардың дамуы, түзетілуі, қалпына келуі.
Оқу-тәрбие процесінде баланы белгілі бір жастағы даму нормасына сәйкес психологиялық-педагогикалық қолдаудың мақсаты оның қалыпты дамуын қамтамасыз ету болып табылады .
Психологиялық-педагогикалық қолдау міндеттері:
тәрбиеленушілердің зияткерлік, тұлғалық және адамгершілік дамуын психологиялық қолдау;
баланың даму проблемаларының туындауының алдын алу;
балаға дамудың, оқытудың, әлеуметтенудің өзекті міндеттерін шешуге көмектесу (жәрдемдесу): оқу қиындықтары, білім беру және кәсіби бағытты таңдаудағы проблемалар, эмоциялық-ерік саласының бұзылуы, құрдастарымен, педагогтармен, ата-аналармен өзара қарым-қатынас проблемалары;
педагогтар мен ата-аналардың психологиялық құзыреттілігін арттыруға жәрдемдесу;
қажет болған жағдайда білім беру процесінің барлық субъектілерімен дамыту және түзету іс-шараларын ұйымдастыру;
қосымша білім беру бағдарламаларын психологиялық-педагогикалық өолдауды қамтамасыз ету;
білім алушылардың, ата-аналардың, педагогтердің психологиялық-педагогикалық құзыреттілігін (психологиялық мәдениетін) дамыту.
Психологиялық-педагогикалық қолдау жұмыстарының түрлері (бағыттары):
Алдын алу.
Диагностика (жеке және топтық - скрининг).
Кеңес беру (жеке және топтық)
Дамытушылық жұмыс (жеке және топтық)
Түзету жұмыстары (жеке және топтық)
Психологиялық ағарту және білім беру: психологиялық мәдениетті қалыптастыру, оқушылардың, білім беру мекемелері әкімшілігінің, педагогтардың, ата-аналардың психологиялық-педагогикалық құзыреттілігін дамыту.
Білім беру және оқу бағдарламаларының, жобалардың, құралдардың, білім беру ортасының, білім беру мекемелерінің мамандарының кәсіби қызметінің толыққанды сараптамасын жасау.
Білім беруді дамыту жүйесінде түзету және дамыту жұмыстарын ажыратуға болады. Егер түзету жұмысында қолдау жүйесінің маманы баланы жақындатуға тырысатын психикалық дамудың белгілі бір стандартына ие болса, онда даму жұмысында ол баланың өзі үшін оңтайлы даму деңгейіне көтеріле алатын жағдайларды жасау үшін дамудың орташа жас нормаларына назар аударады. Соңғысы орташа деңгейден жоғары немесе төмен болуы мүмкін. Түзету жұмысы ауытқуларды "түзетудің" мағынасын, ал баланың дамуы әлеуетті мүмкіндіктерін ашудың мағынасын анықтайды.

2. Білім беру бағдарламаларын әзірлеу
Бүгінгі таңда психологиялық-педагогикалық қолдау жүйесінде жоғарыда қарастырылған дәстүрлі қызмет түрлерімен қатар білім беру бағдарламаларын әзірлеу (жобалау) сияқты кешенді бағыт жүзеге асырылуда.
Мұндай мүмкіндіктер оқу және білім беру бағдарламаларының арасындағы айырмашылыққа байланысты ашылады. Оқу бағдарламасында білім, білік, дағдыларды игеруге баса назар аударылады. Білім беру бағдарламасында тұлғаның танымдық , эмоционалды, мотивациялық және қажеттілік сипаттамаларының жиынтығында қалыптасуына, дамуына және тәрбиесіне баса назар аударылады. Осылайша, білім беру бағдарламасының, оқу бағдарламасынан айырмашылығы: білім беру процесінде баланың бастапқы мүмкіндіктерін зерттеуді қамтитын білім беру ғана емес, сонымен қатар даму динамикасындағы диагностикалық, болжау, түзету функцияларын да орындауы. Сондықтан, білім беру бағдарламасында білім беру процесін психологиялық-педагогикалық қолдау жүйесін құруды қарастырады.
Білім берудің кез-келген кезеңі үшін білім беру бағдарламаларын жобалаудың негізі - белгілі бір жастағы баланың дамуының жас-нормативтік моделі болып табылады, онда жағдайлар мен даму түрлерінің реттілігі түрінде оқушының дамуына сипаттама беріледі. Білім беру бағдарламасын педагог-психолог және мұғалімдер бірлесіп әзірлейді.Жобалау процесі бірнеше кезеңнен тұрады.
1-кезең: мотивациялық - мұғалім мен психолог арасындағы эмоционалды байланыс орнату, ынтымақтастықтың күтілетін нәтижелері мен жағдайларын бірлесіп талқылау, кәсіби үміттерді нақтылау.
2-кезең: тұжырымдамалық - педагог үшін алда тұрған жұмыстың мәні мен мазмұнын ашу, ортақ тілді әзірлеу, мұғалім мен психологтың балаға қатысты рөлін, мәртебесін және жалпы кәсіби ұстанымын айқындау, олардың арасында функционалдық міндеттерді бөлу, ынтымақтастықтың жалпы мақсатын, міндеттерін, уәждерін, мағыналарын қалыптастыру.
3-кезең: жобалық - дамудың қолда бар деңгейін бағдарлы диагностикалау негізінде білім беру бағдарламасының жобасын әзірлеу; білім беру процесінің басқа қатысушыларын бағдарлама жобасымен таныстыру: білім беру процесіне қатысушыларды психологиялық-педагогикалық даярлау.
4-кезең: жобаны іске асыру - білім беру бағдарламасын іс жүзінде іске асыру: бір мезгілде ағымдағы педагогикалық диагностика, бағдарламаны іске асыру процесін талдау және рефлексия жүргізіледі, қиындықтар кезінде оларды шешудің себептері мен бағыттарын анықтау үшін ағымдағы психологиялық диагностика жүргізіледі.
5-кезең: рефлексивті-диагностикалық-процесті аяқтау: қорытынды диагностика, нәтижелерді бірлесіп талдау, рефлексия, білім берудің (дамудың) келесі сатысына көшудің білім беру бағдарламасын жобалау бойынша ұсыныстар енгізу.
Бүгінгі таңда психологиялық-педагогикалық қолдау балалармен түзету және дамыту жұмыстарының әртүрлі әдістерінің жиынтығы ғана емес, сонымен қатар даму, оқыту, тәрбиелеу, әлеуметтену мәселелерін шешуде баланы қолдау мен қолдаудың күрделі технологиясы, ерекше мәдениеті ретінде әрекет етеді. Бұл психологиялық-педагогикалық қолдау жөніндегі маман диагностика, кеңес беру, түзету әдістемелерін меңгеріп қана қоймай, проблемалық жағдайларды жүйелі талдау, оларды шешуге бағытталған іс-әрекеттерді бағдарламалау және жоспарлау, осы мақсатта білім беру процесіне қатысушыларды (бала, құрдастар, ата-аналар, мұғалімдер, әкімшілік) бірлесіп ұйымдастыру қабілетіне ие екендігін болжайды.
3. Білім берудің әртүрлі деңгейлеріндегі психологиялық-педагогикалық қолдау міндеттері
Бастауыш мектеп - мектепте оқуға дайындығын анықтау, мектепке бейімделуді қамтамасыз ету, оқушылардың оқу іс-әрекетіне қызығушылығын арттыру, танымдық және оқу мотивациясын дамыту, Тәуелсіздік пен өзін-өзі ұйымдастыруды дамыту, тілек пен "оқу қабілетін" қалыптастыруға, шығармашылық қабілеттерін дамытуға қолдау көрсету.
Негізгі мектеп - негізгі мектепке көшуді қолдау, оқытудың жаңа жағдайларына бейімделу, жеке және құндылық-семантикалық өзін-өзі анықтау және өзін-өзі дамыту мәселелерін шешуге қолдау көрсету, жеке мәселелер мен әлеуметтену мәселелерін шешуге көмектесу, өмірлік дағдыларды қалыптастыру, невроздардың алдын алу, ата-аналармен және құрдастарымен сындарлы қарым-қатынас орнатуға көмектесу, девиантты мінез-құлықтың, нашақорлықтың алдын алу.
Жоғары мектеп - бейіндік бағдарлауға және кәсіби өзін-өзі анықтауға көмек көрсету, экзистенциалды мәселелерді шешуге қолдау көрсету (өзін-өзі тану, Өмірдің мағынасын іздеу, жеке тұлғаға қол жеткізу), уақытша перспективаны дамыту, мақсат қою қабілеті, психоәлеуметтік құзыреттілікті дамыту, девиантты мінез-құлықтың, нашақорлықтың алдын алу.
Бұл ретте балаларды дамыту мен білім берудегі өтпелі кезеңдерге ерекше назар аудару қажет, қолдау деңгейлерін бөлуді көздейді.
Сынып (топ) деңгейі. Бұл деңгейде жетекші рөлді оқыту, тәрбиелеу және дамыту мәселелерін шешуде балаға қажетті педагогикалық қолдауды қамтамасыз ететін мұғалімдер мен сынып жетекшісі атқарады. Олардың қызметінің негізгі мақсаты-проблемалық жағдайларды шешуде дербестікті дамыту, баланың бейімсіздігінің, өткір проблемалық жағдайлардың туындауының алдын алу.
Мекеме деңгейі. Бұл деңгейде жұмысты балалардың дамуындағы проблемаларды анықтайтын және оқытудағы қиындықтарды жеңуге, мұғалімдермен, ата-аналармен, құрдастарымен өзара әрекеттесуге алғашқы көмек көрсететін педагог-психологтар, логопедтер, әлеуметтік педагогтар (оңтайлы түрде қызметке біріктірілген, консилиум және т.б.) жүргізеді. Бұл деңгейде оқушылардың маңызды топтарын қамтитын профилактикалық бағдарламалар жүзеге асырылады, әкімшілікпен және мұғалімдермен сараптамалық, консультативтік, білім беру жұмыстары жүзеге асырылады.
Кіші жəне орта мектеп жасындағы балалардың психодиагностикалық ерекшеліктері. Оқушылардың танымдық процестерін дамытуда жүргізілетін жұмыстары арқылы зейіннің қасиеттерінде, ес пен қабылдауды, сөйлеу мен ойлауда жəне т.б. процестерде үлкен орын алуы тиіс. Оқытушыларға бастауыш класс оқушыларының білімнің тиімділігін, олардың даму деңгейі мен зейіннің жоғары дамығанына, əсіресе, ырықты зейіннің жоғары болуы маңызды орын алады. Балалардың санасын бақылау үшін, оқу əрекетіндегі 208 зейінін анықтау объектісіне туралау, есте сақтау, ойлау мен сөйлеуде алдарына мақсат қойылады. Зейіннің - барлық психикалық таным процестерімен байланысты жəне соның көмегімен анықталады. Көбінесе өте тығыз байланыс - ырықты зейін мен ес процесінің арасында оқуға дайындығын қалыптастырудың алғашқы кезеңінде көрінеді. Оқытушы бала алдында - тек зейінін дамыту туралы ғана емес, сонымен қатар, оқыту материалдарын есте сақтау қажет деген мақсат қояды. Мектепке дейінгі кезеңнің соңында балаларда ырықты зейін басымырақ қалыптасады жəне сөздік қоры дами бастайды, бұл құбылыстар əдістердің жиынтығы мен нақты қимылдары арқылы іске асады. Ол мектеп жасына дейінгі ересек балалардың ырықты зейіні мен ырықты ес процесінің əрі қарай дамуына көмектеседі, оған себеп əрекеттер - ойындар болады. Ойын кезінде балалар көп нəрсені есінде қалдырады жəне бір нəрсені көздеуі нақты болады. Балаларды мектептегі оқуға дайындауда, сөйлеу процесінің дамуы, балалардың мектептегі оқу жағдайын жақсартатын бірденбір əсер болып табылады, өйткені сөз - ол мұғаліммен сөйлесу, сол арқылы білімді игеру жəне психикалық процестердің дамы мен жетілуі болып табылады. Л. С. Выготский, ерікті мінез-құлықты əлеуметті дей отырып, ол бала еркінің дамуын, қоршаған ортамен байланысты деп есептеген. Негізінен, бұл жағдайды баланың үлкендермен əңгімелескенінен байқаған. Л. С. Выготский мен Л. С. Рубинштейіннің айтуынша, ерікті актінің пайда болуы, мектепке дейінгі балалардың ерікті мінез-құлқының дамуынан туындайды. Д. Б. Элькониннің айтуы бойынша, этикалық сатының пайда болуы, ересектер мен балалардың арасындағы қарым-қатынастың өзгеруіне байланысты. Оның айтуы бойынша, мектепке дейінгі жастағы балаларда, ерте жастағы балаларға қарағанда қарым-қатынастың жаңа типі пайда болады. А. Н. Леонтьев өзінің көптеген зерттеулерінің нəтижесінде, əріптестерімен бірге жүргізілген жұмыстарында ерекше жағдайды көрсетті. Ол мектепке дейінгі жастағы балаларда алғаш өз еркіне бағындыратын мотивтер жүйесі туындайды жəне балаға тəн ерекшеліктер көрінеді, сондықтан да оны алғаш рет жеке адем ерекшеліктері көрінетін кезең деп атады. Өзін-өзі бақыла системасының мотивтері баланың мінез-құлқын реттеп отырады жəне барлық жағынан даму деңгейін анықтайды. Мұндай көрсеткіштер психологиялық зерттеулер нəтижесінде көрсетілген.
рсеткіштер психологиялық зерттеулер нəтижесінде көрсетілген. Сонымен қатар, А. В. Брушлинский оның ойлау қабілетінің 209 мүмкіндігі нақты шешілгеніне дейінгі мəселелерді шешу тəсілін көрсетеді. Бұл мəселенің зерттеу кездерінде В. Вундт, О. Зельц, Э. Клапаред тұрды жəне негізін қалауға Дж. Брунер, У. Найссер, Б. Ф. Ломов, Н. Н. Подьякова, Е. Н. Брушлинский, Д. Б. Богоявленская, С. Я. Чернявский, Л. Л. Гурова жəне т.б. жұмыстарында да көрсетілген. Сонымен қатар, психологиялық зерттеулерде жеткіліксіз танылым, таң қалуға дейінгі бейнелердің диалектикалығы жəне диалектикалық ойлаудың құрылымы мен қатынасы туралы сұрақ тудырады.

4. Психологиялық-педагогикалық қолдаудың негізгі кезеңдері мен нәтижелері
Психологиялық-педагогикалық қолдау жүйесін енгізуден күтілетін нәтижелер:
* оқушылардың сәтті бейімделуі;
* өзінің Жеке, физикалық, интеллектуалдық және басқа да әлеуетін одан әрі дамытуға қабілетті оқушылардың үйлесімді дамуы;
* мектеп түлектерін сәтті бейімдеу және әлеуметтендіру;
* оқушылардың психологиялық жағдайына мониторинг жасау;
үлгерімі нашар оқушылардың білім деңгейін арттыру;
* дарынды оқушыларды сәтті бейімдеу.
Психологиялық - педагогикалық қолдауды жүйе ретінде қарастыра отырып, бірнеше негізгі кезеңдерді бөлуге болады:
диагностикалық кезең - бұл кезеңнің мақсаты-мәселенің мәнін, оның тасымалдаушыларын және оны шешудің әлеуетті мүмкіндіктерін түсіну. Ол проблемалық жағдайдың сигналын бекітуден басталады, содан кейін диагностикалық зерттеу жоспары жасалады. Бұл кезеңде проблемалық жағдайдың барлық қатысушыларымен сенімді байланыс орнату, оларға мәселені вербализациялауға көмектесу және оны шешу мүмкіндіктерін бірлесіп бағалау маңызды.
іздеу кезеңі - мақсат-мәселені шешудің жолдары мен әдістері туралы қажетті ақпаратты жинау, бұл ақпаратты проблемалық жағдайдың барлық қатысушыларына жеткізу, баланың өзі ақпаратты түсінуі үшін жағдай жасау (ақпаратты бейімдеу мүмкіндігін қоса алғанда)
консультациялық-проективтік (немесе шарттық) кезең. Бұл кезеңде психологиялық - педагогикалық қолдау мамандары барлық мүдделі тұлғалармен мәселені шешудің ықтимал нұсқаларын, әртүрлі шешімдердің оң және теріс жақтарын талқылайды, мәселені шешудің іс-шаралар жоспарын жасайды. Мәселені шешу жоспары жасалғаннан кейін оны жүзеге асыру бойынша міндеттерді бөлу, іс-әрекеттердің реттілігін анықтау, оны орындау мерзімдерін және түзету мүмкіндігін нақтылау қажет. Функцияларды бөлу нәтижесінде мәселені шешу үшін тәуелсіз әрекеттер жасау мүмкіндігі туындайды.
жобалау кезеңі - іздеу және консультациялық-проективтік біріктірілген.
қызмет кезеңі - қажетті нәтижені шешу жоспарын жүзеге асыруда көмекке қол жеткізуді қамтамасыз етеді.
рефлексивті кезең - бұл белгілі бір мәселені шешу үшін қызмет нәтижелерін, қолдау қызметін түсіну кезеңі. Бұл кезең жеке мәселені шешудің соңғы кезеңі немесе жаппай проблемалардың алдын-алу және түзетудің арнайы әдістерін жобалауда басталуы мүмкін.
Оқушылардың дамуын психологиялық-педагогикалық қолдаудың маңызды бағыты-балалардың денсаулығын сақтау және нығайту.
Осы бағыттағы жұмыстың нақты міндеттері::
салауатты өмір салтын қалыптастыру;
өзін-өзі реттеу және стрессті басқару дағдыларын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.