Түкті жүн маталарының қасиеттері
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі
Аймақтық әлеуметтік - инновациялық университеті
Садыбекова Майра Нұрланқызы
Тақырыбы: Түкті жүн маталарының қасиеттері мен өндіріс тәсілінің технологиясы
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
5В012000-Кәсіптік оқыту мамандығы
Шымкент, 2020
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі
Аймақтық әлеуметтік - инновациялық университеті
Физика-математика және кәсіби білім факультеті
Көркем еңбек және бейнелеу өнер кафедрасы
Қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі,
_______ Ахмет Л.С.
қолы аты - жөні
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Түкті жүн маталарының қасиеттері мен өндіріс тәсілінің технологиясы
Орындаған: ________ Садыбекова Майра Нұрланқызы
қолы аты - жөні
Ғылыми жетекші
Көркем еңбек пәнінің мұғалімі ________
ғылыми дәрежесі қолы аты - жөні
Норма бақылаушы ________ Жузеева К.Е.
қолы аты - жөні
Шымкент, 2020
Аймақтық әлеуметтік - инновациялық университеті
Факультет Физика-математика және кәсіби білім
Кафедра Көркем еңбек және бейнелеу өнер
Мамандық 5В012000-Кәсіптік оқыту
Бекітемін
Кафедра меңгерушісі,
_____ Ахмет Л.С.
__ _____ 20___ ж.
Дипломдық жұмысты орындауға
ТАПСЫРМА
Студент _______ Садыбекова Майра Нұрланқызы__________________
Т.А.Ж.
___________________________________ ___________________________
курс, топ, мамандық, оқу түрі
1. Дипломдық жұмыс тақырыбы: Кәсіптік оқыту сабақтарында автоматты жобалау жүйесі элементтерін пайдалану
университет ректорының 20___ ж. № ______ бұйрығымен бекітілген.
2. Аяқталған дипломдық жұмысты тапсыру мерзімі ____ _______20___ ж.
3. Жұмысты орындауға бастапқы мәліметтер (заңдар, әдебиет көздері, өндірістік мәліметтер)
___________________________________ ______________________________________________________________ ___________________________________
4. Дипломдық жұмыстар қарастырылуы тиіс сұрақтар тізімі
___________________________________ ______________________________________________________________ ______________________________
5. Графикалық материалдар тізімі (сызбалар, кестелер, диаграммалар , т.б.) ___________________________________ _____________________________
___________________________________ _______________________________
6. Ұсынылатын негізгі әдебиеттер тізімі ___________________________________ ______________________________________________________________ _________________________________
7. Жұмыс бойынша кеңес берулер ( бөлімдер бойынша)
Бөлімнің атауы, номері
Ғылыми жетекші, кеңес беруші
Тапсырманы алу мерзімдері
Тапсырма бердім (қолы)
Тапсырманы қабылдап алдым (қолы)
1 бөлім
2 бөлім
3 бөлім
8. Дипломдық жұмысты орындау кестесі
№
Жұмыс кезеңдері
Кезеңдерді орындау мерзімдері
Ескерту
1
Дипломдық жұмыс тақырыбын бекіту
2
Дипломдық жұмысты орындау үшін мәліметтерді жинау
3
Дипломдық жұмыстың теориялық бөлімін дайындау (1 Бөлім)
4
Дипломдық жұмыстың талдамалық бөлімін дайындау (2,3 Бөлім)
5
Дипломдық жұмыстың толық мәтінінің алғашқы нұсқасын аяқтау
6
Дипломдық жұмысты алдын-ала қорғауға ұсыну
7
Дипломдық жұмысты сын пікірге ұсыну
8
Дипломдық жұмыстың соңғы нұсқасын ұсыну (жетекшінің пікірі мен сын пікірімен қоса)
9
Дипломдық жұмысты қорғау
Тапсырманы беру мерзімі _____ ________ 20___ ж.
Ғылыми жетекші _________Арыстанова Ж.
Тапсырманы қабылдап алдым: студент ______Садыбекова М.Н
Мазмұны.
Кіріспе.
1. Түкті жүн маталарын қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5-10
1.1.Түкті жүн маталарын жіктеу және кодтау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ...11-20 1.2.Түкті жүн маталарының қасиеттері.Жүн маталарын өндіру технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21-23
Негізгі бөлім.
2.Өндіріс технологиясының немесе өндіріс тәсілінің түкті жүн матасының сапасына әсері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24- 28
2.1.Польтоларға арналған түкті жүн алудың технологиялары ... ... ... ... ... . ...29-33
2.2.Материалдың сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 34-36
2.3.Модельдің компазициялық шешімін негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..45-48
Экономикалық бөлім.
3.Түкті жүн маталарының бәсекеге қабілеттілігін бағалау . Түкті жүн маталарына стандарттар. Мемлекеттік және халықаралық стандарттардың талаптарына сәйкес нормаланатын сапа көрсеткіштері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...49-50
3.1.Түкті жүн маталарын қабылдау, сынау және пайдалану ережесіне стандарттар. Жүн маталарын таңбалау, тасымалдау және сақтау ережесіне стандарттар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .51-54
Еңбек қорғау бөлімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...58-60
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .61-62
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .63
Кіріспе.
Жүн маталарының әртүрлі атаулары түріндегі тауар өнімі, өнімнің бәсекеге қабілеттілігіне әсер ететін негізгі қасиеттері, жүн маталарын қолдану саласы зерттелді. Жүн маталарының тұтынушылық қасиеттері анықталды. Жүн маталарын өндіру технологиясын зерттеу және сипаттау кезінде өндіріс шикізатының, өндірістің негізгі сатыларының сипаттамасы берілді, өндіріс технологиясының және шикізаттың өнім сапасына әсері анықталды. Жүн маталары сапасының нормаланған көрсеткіштерін анықтау үшін (ақаулар, бояудың тұрақтылығы, сұрыптылығы және т.б.) тиісті стандарттар зерттелді. Жүн маталарының сапасын бақылау мәселелері, дайын өнімді қабылдау, таңбалау, тасымалдау және сақтау ережелері зерделенді.
Дипломдық жобаның мақсаты:
1) Арнайы пәндер бойынша білімді жинақтау және бекіту және оларды жұмыста техника қолдану мүмкіндігі.
2) тігін бұйымдарын өңдеу бойынша білімді, іскерлікті және дағдыларды бекіту бұйымдарды.
Дипломдық жобаның міндеттері:
1) осы тақырып бойынша әдеби, нормативтік анықтамалық көздерді зерттеу.
2) кәсіпорында жұмыс істейтін бұйымдарды өңдеудің қазіргі заманғы әдістерін қолдану.
3) жартылай жүн матадан демисезон пальтоын технологиялық дайындау дағдыларын қалыптастыру.
Кіші жастағы әйелдер үшін жартылай пішінді маусымдық Пальто жартылай жүнді пальтадан жасалған. Ілмектер мен түймелерге екі өңірлі ілгек. Жағасы өткір ұштары мен лацкандары бар қайырмалы. Ұзын жеңдер жапсырылған бір тігісті. Алдыңғы және артқы жағында иық тігісінен бұйымның төменгі жағына дейінгі тік рельефтер. Шлицамен орташа тігістер бар. Иық сызығы шағын погондармен сызылған. Бел сызығының бойымен үш белдік, жеңінің төменгі жағында екі белдік бар. Жылыту астары құйма. Әрлеу жолдары жағасы, лацкандары, борты, рельефтері, шлицасы, белдігі, паталары, жапырақтары, шлевкалары мен погондары бойынша тігіледі. Жүннен немесе аралас талшықтардан жасалған пальталық маталарды қолдану ұсынылады. Жүн маталары маталардың ең құнды топтарының бірі болып табылады. Олар әдемі, берік, майыспайды және жоғары жылу қорғау қасиеттеріне ие, сондықтан қысқы киім дайындау үшін кеңінен қолданылады. Адамдардың киімге деген қажеттілігін қанағаттандыру әр түрлі факторлармен байланысты. Олардың ішіндегі ең маңыздысы: қоғамдық өндірісті, атап айтқанда киім өндірісін дамыту; халықтың материалдық әл-ауқаты мен мәдени деңгейінің өсуі; халықтың саны мен құрамы (әлеуметтік, жыныстық-жастық және т. б.) болып табылады.); адам организмінің Конституциялық (морфологиялық, функционалдық) және психологиялық ерекшеліктері; табиғи-климаттық жағдайлар. Адамның киім ілгішінің құрамы, әртүрлі материалдардан (жүн, жібек, мақта-мата және т.б.) жасалған әртүрлі маусымдық мақсаттағы бұйымдардың саны белгілі бір жердің климаттық ерекшеліктерімен айқындалады. Қыста қатты желмен және жазда қысқа және салқынмен ерекшеленетін аудан гардеробқа Үлбір киімдерді, желге төзімді бұйымдарды, жүн іш киімдерді, жоғарғы трикотаж бұйымдарды және басқаларды қосу қажеттігіне себепші болады. Бұл бұйымдардың ішінде жүн маталары маңызды орын алады. Жүн маталарын басқаларға қарағанда әлдеқайда ертерек жасай бастады. Жүннің кейбір қасиеттері қарама-қайшы көрінеді: мәселен, жүн суды итереді, бірақ ылғалды басқа табиғи талшықтардан белсенді сіңіреді. Жүн қыста жылы, бірақ жазда салқын береді; өзі дем алады және сіздің теріңізге дем алуға мүмкіндік береді. Осының бәрі-жүннің табиғи иректілігінің және олардың арасындағы ауа қуысының арқасында, олар киімге "термос" қасиеттерін береді және ыстықтан да, суықтан да қорғайды. Жүн терді сіңіріп, оны Терінің бетінен алып тастай алады. Жүн дененің ылғалды булануын киімнің сыртқы жағына апарады, онда олар ауаға ұшып кетеді. Барлық маталардың жалпы ассортиментінде жүндер салыстырмалы түрде аз үлес салмағын алады (шамамен 7 %). Алайда, олар басқа ұлпалардың алдында үлкен артықшылықтарға ие: жоғары жылу қорғау және желден қорғау қасиеттері, жақсы қалыптылық, Серпімділік және қызмет ету мерзімі. Сондықтан олар қысқы және маусымдық пальто, ерлер костюмдерін, нысанды киімдерді, әйелдер мен балалар көйлектерін және басқа да бұйымдарды тігу үшін қажет. Жүннің барлық пайдалы қасиеттерін толық пайдалану және белгілі бір мақсаттағы және ассортименттегі маталарды өндіру маңызды. Бұл курстық жұмыс практикалық тағайындаудың, қолданудың, ассортиментінің, қасиеттерінің, шикізат құрамының, жүн маталары мен т. б. өндірісінің толық сипаттамасын қамтиды. Бірінші тарауда жүн маталарын қолдану саласы және олардың ассортименті сипатталады. Екінші тарауда жүн маталарын жіктеу және кодтау берілген. Үшінші және төртінші тарауларда жүн маталарын өндіру кезінде қажетті негізгі тұтыну қасиеттері, шикізат пен материалдар және технологиялық процестің негізгі кезеңдері қарастырылған. Бесінші тарауда жүн маталарының бәсекеге қабілеттілігін есептеу қажет. Алтыншы және жетінші тарауларда стандарттардың талаптарына сәйкес сапаның ормаланатын көрсеткіштері қаралды, қаралып отырған өнімге стандарттар көрсетілген, сондай-ақ жүн маталарын таңбалау, орау, тасымалдау және сақтау ережелері сипатталады. Сегізінші тарауда жүн маталарына бағаның толық сипаттамасы берілген. Курстық жұмысты жазу үшін: Баженков В. И., Барченкова В. И., Гусейнова Т. С., Купрашевич В. И., Легкун Я. А., Мелеченко В. Т, Самбук Г. П., Сухарев М. И., Шепелев А. Ф. және т.б. авторлардың әдебиеттері, сонымен қатар журналдардан мақалалар, заңдар, стандарттар және басқа да көздер қолданылды. 1. Жүн маталарын қолдану таза жүн маталары - құрамында 95-100% жүн бар немесе сыртқы әсерлерді жасау үшін енгізетін 10% - ға дейін басқа талшықтары бар маталар. Жүн маталары халықтың қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қолданылады, яғни. жылы, сыртқы киімдерді, күзгі-қысқы маусымның киімдерін тігу, түрлі даналық бұйымдарды (көрпелер, орамалдар, шарфтар, палантиндер, жапқыштар, дастархандар, Шаля) өндіру үшін, сондай - ақ халық шаруашылығы салаларында-техникалық Маталар және т.б. жүн маталарының қазіргі заманғы ассортиментінде 1000 артикулдан артық болады және олардың талшықты құрамы, құрылысы мен әрлеу түрлері бойынша алуан түрлілігімен сипатталады. Схема түрінде жүн маталарының ассортиментін елестетеміз: Камвольды маталар тоқыманың анық көрінген суреті бар тегіс емес бетінің болуымен сипатталады. Ширатылған иірімжіпті қолдану бұл маталарға жоғары тозуға төзімділікті, сондай-ақ суреттің айқындығын және бет бетінің тазалығын қамтамасыз етеді. Камвольды маталар тегіс боялған, ала маталы, меланжды, ала маталы және меланжды әсерлері бар және аз мөлшерде ағартылған және толтырылған. Мақсаты бойынша бөлінеді платьевые, пальтовые және костюмные .. Клетчатая камвольная мата көйлек маталары-камвольді топтағы ең жұқа, жеңіл және аз тығыз маталар. Олардың қалыңдығы 0,8 мм аспайды, ал салмағы 1 м2 әдетте 130 - 250 г шамасында болады. . Жүн маталары киім КамВоль маталарының ассортименті кашемир мен бекітпелерді қамтиды. Кашемир-көйлек тобында ең таралған мата. Ол жеңіл және жұмсақтығымен ерекшеленеді, саржев немесе одан алынған өрімдермен өндіріледі, соның нәтижесінде оның бетінде нақты диагональ тыртықтары бар. Әйелдер мен балалар көйлектерін, сарафан, юбка және т.б.тігу үшін қолданылад. Бекітпелер-беттің ұсақ түйіршікті күшті құрылымы бар маталар. Жоғары қаттылық, созылу және жақсы шапалақтықпен сипатталады. Костюм маталары. Артикулдардың саны мен метражы бойынша костюм маталары камвольды маталар ассортиментінде ең үлкен үлес салмағын алады. Көйлекті КамВоль маталарымен салыстырғанда олар үлкен массамен, ені мен қалыңдығымен сипатталады, сондай-ақ сыртқы безендірумен ерекшеленеді. Костюмдік камвольды маталардың 1 м2 салмағы 220 - дан 440 гм2-ге дейін, ал олардың ені 120-дан 140 см-ге дейін ауытқиды.1.3. Жүндік костюм маталары талшықты құрамға байланысты костюмдік камволды маталар таза жүн және жартылай жүн. Ең жоғары сапалы таза жүн маталары. Олар биязы немесе жартылай жүннен өндіріледі. Ең типтік таза жүн маталары: бостондар, бекітпелер, трико және шевиоттар. Бостон-45 градус бұрышпен, биязы немесе жартылай биязы жүннен жасалған кескішпен саржалық өрімнен жасалған таза жүнді мата. Бостондардың маңызды кемшілігі-киімдерді кию кезінде олар оңай қарды және қарқынды үйкеліске ұшырайтын сол киім учаскелерінде жылтырауды бастайды. Креп - 75-78 градус бұрышпен немесе 30 градус бұрышпен жүретін шағын қос тыртықпен аралас өрімнің тегіс емес тығыз мата. Олар кейбір пушистость және жылтырға ие. Трико алдын ала боялған талшықтардан жасалады, Меланж әсерімен және т.б. болуы мүмкін. Бұл құрылымы мен түсі әртүрлі костюмдердің ең көп тобы. Шевиоттар-бұл саржалық өрім түзілген рельефті диагональ тыртықтары түрінде анық білінетін тоқыма суреті бар тегіс боялған мата. Мазмұны жүн шевиотах ауытқиды 32 63% - ға дейін.Пальтолық маталар. Пальталық маталардың ассортименті салыстырмалы түрде аз. Олар ерлер мен әйелдер жазғы және әйелдер қысқы пальто тігу үшін, сондай-ақ плащ тігу үшін қолданылады. Типтік пальталық маталарға габардиндер мен түрлі пальт маталар жатады.. Жүн пальто маталары Габардин - солдан оңға қарай жоғары бағытталған ашық айқын кескіші бар бір түсті тығыз мата. Бойынша волокнистому құрамы габардины болады чистошерстяными және жартылай жүн тектес.Жұқа дөңес маталар. Камвольді Шұға маталары иірудің аппараттық тәсілінің салыстырмалы қалың пушистый иірімжіптен өндіріледі. Биязы дөңес маталар биязы, жартылай биязы және жартылай кебекті жүннен таза түрде немесе вискозды, лавсан, нитронды, капронды және басқа да талшықтармен бірге, сондай-ақ мақта-мата, вискозды иірімжіп пен вискозды, капронды және басқа да кешенді жіптерді қолдана отырып шығарылады. :: Кашемир - тегіс боялған, тең тығыз, құрамында 30% жүн, 30% нитрон және 40% вискоза бар саржалық өрімі бар; * шотландка-саржалық немесе мата тоқылған мата, әрқашан аралас жүн иірімжіптен жасалған торға көмкерілген ::. Шотландка мақсаты бойынша жұқа дөңес маталар: көйлек, костюм, пальта, драп, шұға және көрпе болып бөлінеді. Жұқа дөңес маталар көбінесе бөртпе, саржалық немесе ұсақ түтікшелермен шығарылады. Бұл маталар көбінесе жартылай жүннен жасалады және олар күзгі-қысқы күнделікті киімге арналған. Камвольды көйлектен олар үлкен массамен, қалыңдығымен, жұмсақтығымен және жылу қорғағышымен ерекшеленеді, бірақ оларға эстетикалық қасиеттері бойынша жол береді. Түктің болуы салдарынан жұқа дөңес көйлек маталары камвольмен салыстырғанда әлдеқайда аз. Алайда жіңішке дөңес көйлекті маталарды шығару көлемі айтарлықтай аз және камвольды көйлекті маталармен салыстырғанда олардың ассортименті аз. Биязы дөңес костюм маталары биязы, жартылай биязы және қысқа жүннен жасалады. Талшықты құрамы бойынша бұл маталар негізінен жартылай жүн. Кейбір маталар шағын бұйралауға ұшырайды, нәтижесінде олардың бетінде шағын түкті бар, ол арқылы ткацкий суреті жақсы көрінеді. Камвольды маталармен салыстырғанда олардың қалыңдығы бірнеше үлкен және жоғары жылу қорғау қасиеттері бар.. Қоңыр жүн костюм мата жіңішке пальто маталарының заманауи ассортименті жүздеген артикулдарды құрайды. Олардың көпшілігі әртүрлі жасанды және синтетикалық талшықтарды қолдану арқылы өндіріледі.Пальто тігу үшін жүн маталар пальто тән ерекшелігі-бұл олардың көпшілігі бір қабатты тоқымамен жасалады. Алайда, кейбір бөлігі бір жарым және екі қабатты түптеу арқылы өндіріледі, бұл олардың драптардан айырмашылығын қиындатады. Әрлеу түріне байланысты пальталық жұқа дөңес маталар тегіс боялған, ала маталы және меланжевый, түкті және түксіз, тегіс тегіс беті бар немесе түрлі тоқыма бедерлі суреттері бар болуы мүмкін. Драп - бұл қалың, тығыз және ауыр маталар, әдетте иірудің аппараттық тәсілінің иірімжіптерінен бір жарым және екі қабатты тоқымамен жасалады. Кейбір драпов артикулдары қарапайым өрістерді жасайды. Өрімнің түріне байланысты драп бір жарым және екі қабатты болуы мүмкін. Көптеген драптар бет жағынан, ал кейбіреулері - екі жағынан. Ең танымал драптар: велюр-пушистый, жұмсақ, төмен төселген түкті; ратин - ұсақ бұйра түрінде оралған түкті. Драп ерлер, әйелдер және балалар Қысқы және маусымдық пальто, сондай-ақ ведомстволық шинель тігу үшін қолданылады. Шұғалар тегіс киізден жасалған, әдетте мата, сирек саржалық өрімді жасыратын жақсы тығыз маталарды білдіреді. Шұғаның әрленуінің сипатына байланысты сорылмаған және түктелген. Бойынша волокнистому құрамы - чистошерстяными және полушерстяными. Көрпелер жылудан қорғау қасиеттерінің артуына ықпал ететін қарқынды екі жақты түктеу нәтижесінде жұмсақ түкті қатқан. Ұзын жүннен жасалған көрпелер, негізінен қой, сондай-ақ түйе және ешкі. Құрамы бойынша таза жүн және жартылай жүн болуы мүмкін. Әрлеу тегіс боялған, жаккард суреті бар, жиегі бар.. Жүн көрпе қылшық-дөңес маталар. Сыртқы түріне, құрылымына және тәсілдеріне әзірлеу мата. Олардың арасындағы негізгі айырмашылық қылшық-дөңес маталарды өндіру үшін негізінен қылшық жүнді және сирек жартылай кебекті қолданылады. Қалпына келтірілген жүн де кеңінен қолданылады. Сонымен қатар, дөрекі дөңес такни қалың аппараттық иірімжіптен өндіріледі. Осының салдарынан олар едәуір қалыңдықпен, салмақпен және қаттылықпен сипатталады. Қатты дөңес маталар тозуға төзімді, деформацияға төзімді, жоғары жылу қорғанысымен ерекшеленеді. Олардың кемшіліктеріне үлкен қатаңдық пен нашар емделуді жатқызуға болады.Бұл топқа пальтоны, нысанды киімді тігу үшін пайдаланылатын Шұға, түкті маталар, сондай-ақ көрпелер мен арнайы маталар (аяқ киім байкалары, Шұға, тігінші, қышқылдан қорғайтын және т.б.) кіреді. Сукна-ауыр, жақсы тығыз маталар. Олар көбінесе қара түстерге боялған, сирек меланжевый өрімімен өңделеді. Грубосукон Шұғаны әдетте түктенбейді. Түкті маталар. Олардың ерекшелігі-шаш, түкті қырқу және уату жолымен алынатын жоғары тарақты түктің болуы, нәтижесінде түкті матаның жазықтығына перпендикуляр орналасады. Материалдың жоғары кеуектілігі бұйымдарға жақсы жылу қорғау қасиеттерін қамтамасыз етеді. Бұл топтың маталары пальто жасау үшін қолданылады. Қылшық-дөңес көрпелер жұқа-дөңес, мақта-мата негізі және үйрегі бар меланжевый жартылай жүннен жасалған, жүн мен мақтадан тұратын тар ассортиментте шығарылады. Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, жүн маталарын халық шаруашылығының әртүрлі салаларында және халықтың мұқтаждығын қанағаттандыру үшін қолданады. Жүн маталарының ассортименті кең алуан түрлі және камвольды, жіңішке және өрескел тоқыма маталарымен ерекшеленеді. Оның айрықша ерекшелігі-жылу қорғау қасиеттерінің болуы, ол осы маталарды жылы және қысқы киім үшін пайдалануды алдын ала анықтайды.
2. Жүн маталарын жіктеу және кодтау жіктеме деп белгіленген ережелер мен қағидаттарға сәйкес көп нысанды жинақта жүйелендірілген бөлу деп аталады. ТМД елдеріндегі мемлекеттік сыныптама Өнеркәсіптік және ауыл шаруашылығы өнімдерінің жалпы мемлекеттік сыныптауышында (РБ ОКП) ұсынылған. Жалпымемлекеттік жіктеуіш өнеркәсіптік және ауыл шаруашылығы өнімдерінің, өндірілетін тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің номенклатурасын болжау және есепке алу кезінде ақпаратты автоматтандырылған өңдеу жүйелерінде қолдануға арналған. Ол Беларусь Республикасының техникалық-экономикалық және әлеуметтік ақпаратын жіктеу мен кодтаудың бірыңғай жүйесінің құрамына кіреді. СКП-бұл кодтардың және өнім топтамаларының атауларының жүйелендірілген жиынтығы, жіктеудің иерархиялық жүйесі бойынша құрылған сатып алу-сату мәні болып табылады. Жалпымемлекеттік жіктеуіш өнеркәсіптік және ауыл шаруашылығы өнімдерін кодтау кезінде ақпаратты автоматтандырылған өңдеу жүйелерінде қолданылатын халықаралық жіктемелерді ескере отырып, Беларусь Республикасының өнімі туралы деректердің салыстырмалылығын қамтамасыз ететін бірыңғай ақпараттық тілді құруға арналған. мынадай міндеттерді шешу үшін: :: мемлекеттік статистика жөніндегі жұмыстардағы есептік функциялар кешенін іске асыру; :: өнім өндірушілер мен тұтынушылар арасындағы өндірістік салада байланыстарды ұйымдастыру; :: өнімді каталогтаудың мемлекеттік жүйесін құру; :: Беларусь Республикасында өндірілетін өнім туралы ақпаратты Халықаралық ұйымдарға ұсыну; :: Халықаралық ақпараттық деректер банктерімен жұмыс істеу кезінде кодтарды сұраныс тілі ретінде пайдалану. РБ ОКП-да жіктеудің иерархиялық әдісі қолданылады. Код ұзындығы-тоғыз сандық ондық белгі. 1 саты - секция - латын әліпбиінің бір әрпімен белгіленеді; аралық саты - кіші секция латын әліпбиінің екі әрпімен белгіленеді; 2 саты - бөлім - екі таңбалы сандық кодпен белгіленеді; 3 саты - топ - үш таңбалы сандық кодпен белгіленеді; 4 саты - сынып - төрт таңбалы сандық кодпен белгіленеді; 5 саты - санат - бес таңбалы сандық кодпен белгіленеді; 6 саты - кіші санат - алты таңбалы сандық кодпен белгіленеді; сандық кодпен; - 7 саты-түр, жеті, сегіз таңбалы сандық кодпен белгіленеді; 8 саты-кіші түр, тоғыз таңбалы сандық кодпен белгіленеді. РБ ОКП кодының төрт разряды ОКРБ 005 кодының разрядтарына сәйкес келеді. Анықтамалықты пайдалана отырып, мысалы "әйелдер сыртқы киіміне арналған кард - шашылған жүннен немесе кард - шашылған жануарлардың биязы қылынан жасалған маталарды" былайша кодтауға болады: DB 17.20.10.223, мұнда - "қайта өңдеу өнеркәсібінің өнімдері" секциясы; DB - "Тоқыма және тоқыма бұйымдары" қосалқы секциясы; - "Тоқыма" бөлімі; .2-топ " тоқыма материалдары ";.20-сынып "тоқыма материалдары "; .20.1 - "мақтадан басқа, арнайы маталардан басқа, табиғи талшықтардан жасалған маталар" санаты;20.10 - "мақтадан басқа, арнайы маталардан басқа, табиғи талшықтардан жасалған маталар" кіші санаты;20.10.220 - "киімге арналған кард-шашылған жүннен немесе жануарлардың кард-шашылған биязы қылынан жасалған маталар" түрі;20.10.223 кіші түрі - "әйелдер киіміне арналған кард-шашылған жүннен немесе жануарлардың кард-шашылған биязы қылынан жасалған маталар" .Қазіргі уақытта СКП мәні төмендейді,жіктеу және кодтау жүйесінде "Беларусь Республикасының Сыртқы экономикалық қызметінің тауар номенклатурасы" СЭҚ ТН сыртқы экономикалық қызметті тарифтік және тарифтік емес реттеу шараларын жүзеге асыруға, статистикалық есепті жүргізуді және статистикалық ақпаратпен алмасуды жетілдіруге арналған. СЭҚ ТН бойынша тауардың тоғыз таңбалы сандық коды бар және мынадай элементтерден тұрады: алғашқы 6 цифр Тауарларды сипаттау мен кодтаудың үйлестірілген жүйесі бойынша тауардың кодын білдіреді, 7 және 8 цифр-бұл ЕО құрамдастырылған номенклатурасы бойынша тауардың кодын білдіреді, 9 цифр елдің мүдделерін ескере отырып, позицияларды нақтылауға ұлттық тауарларды бөлуге арналған. Демек, нарықтық экономика жағдайында жіктеу маңызды рөл атқарады, өйткені барлық қызмет салаларында өнім туралы ақпаратты өңдеуді автоматтандыруға мүмкіндік береді, өнімнің тұтынушылық қасиеттері мен сапасын зерттеуге, дүкендер мен қоймаларда орналастыру кезінде олардың есебін және сақталуын ұтымды ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Классификация стандарттарды, каталогтарды, анықтамалықтарды және т.б. әзірлеу кезінде қолданылады. Жүн маталарының қасиеттері жүн маталары белгілі бір қасиеттердің жиынтығымен сипатталады, олардың арқасында олар белгілі бір қажеттілікті қанағаттандырады. Пайдалану (тұтыну) кезінде көрінетін қасиеттер пайдалану деп аталады. Жүн маталары әртүрлі тауарларды өндіру үшін пайдаланылады, сондықтан тағайындау оларды бағалау үшін қасиеттерді таңдауды анықтайды. Қасиеттердің күрделі топтары жеке (қарапайым) қасиеттерді біріктіреді. Қандай да бір қасиеттерді күрделі қасиеттердің белгілі бір тобына жатқызу кейде шартты сипатқа ие, өйткені ол тіндердің пайдалану қасиеттеріне әртүрлі әсер етуі мүмкін. Мәселен, ылғалды-жылумен өңдеу (шөгу) кезінде тіндердің сызықтық өлшемдерінің өзгеруі тіндердің технологиялық қасиеттерін сипаттау үшін маңызды. Алайда, шөгу тозуға төзімділігі мен эстетикалық қасиеттерін бағалауда да маңызды. Қасиеттердің орналасу тәртібі, әртүрлі мақсаттағы маталар мен талшықты құрам үшін олардың маңыздылығы өзгеруі мүмкін. Мәселен, тіпті бір топ шегінде, мысалы пальталық жүн маталар, жоғарыда көрсетілген күрделі қасиеттердің маңыздылығы әртүрлі жыныстық-жастық топтар үшін бірдей емес. Әлеуметтік сауалнаманың нәтижесінде 18-27 жастағы әйелдер үшін пальталық тіндердің эстетикалық қасиеттері (50% - ға жуық), содан кейін гигиеналық және тозуға төзімділігі (25% - дан) аса маңызды екендігі анықталды, ал үлкен жастағы әйелдер үшін (45 жастан жоғары) тозуға төзімділігі (40 %) және гигиеналық қасиеттері (30%) аса маңызды болып табылады [26, с. 95]. Жүн маталарының тұтынушылық қасиеттері олардың пайдалылығын анықтайды және пайдалану процесінде көрінеді. Оларды шартты түрде келесі кластарға бөлуге болады: эргономикалық қасиеттері; тіндердің қызмет ету мерзіміне әсер ететін қасиеттері (беріктігі); эстетикалық қасиеттері. Кесте түрінде жүн маталарының қасиеттерін елестетеміз: эргономикалық қасиеттері жүн матадан жасалған бұйымдарды пайдалану қолайлылығын қамтамасыз етеді. Маталар қамтамасыз ететін қажеттіліктің түріне байланысты эргономикалық қасиеттерді ішкі кластарға бөлу орынды: бұйымды пайдалану ыңғайлылығын негіздейтін қасиеттер; тігу ыңғайлылығын негіздейтін қасиеттер; гигиеналық қасиеттер. Бұйымды пайдаланудың ыңғайлылығын негіздейтін жүн маталарының қасиеттері бұйымның антропометриялық және физиологиялық қажеттіліктеріне (матаның қаттылығы, қалыңдығы, үйкеліс коэффициенті, қатты-серпімді қасиеттері) сәйкестігін қамтамасыз ететін қасиеттерді және бұйымды пайдалануға дайындаудың ыңғайлылығын негіздейтін қасиеттерді (ластануы, тазалау және форманы қалпына келтіру жеңілдігі) қамтиды. Бұйымды тігудің ыңғайлылығын тудыратын қасиеттер-шашылуы, ойылуы, жіптердің қозғалуы, иілгіштігі, сыртқы безендірудің сипаты. Жүн матасы ағзаны сыртқы ортаның зиянды әсерінен қорғауды қамтамасыз етуі, Климаттық ортамен өзара әрекеттескен кезде тіршілік әрекетінің қалыпты жағдайларын жасауы тиіс. Жүн маталарына арналған гигиеналық қасиеттерден жылу қорғағыш қасиеттер аса маңызды болып табылады . Жүн матасының қызмет ету мерзіміне әсер ететін қасиеттері (беріктігі) - бұйымдардың өлшемдерінің, пішінінің, бетінің жай-күйінің, бүтіндігінің тұрақтылығын қамтамасыз ету. Жүн маталарының қызмет ету мерзімі олардың әртүрлі әсерлерге төзімділігімен (механикалық, физикалық, химиялық, микробиологиялық және т.б.), пайдалану кезінде қасиеттері мен сыртқы түрін сақтау қабілеттілігімен, сондай-ақ әлеуметтік факторлармен (Моданың өзгеруі салдарынан моральдық тозу) анықталады. Пайдалану барысында түрлі факторлар матаға жеке да, бірге да әсер етеді, бұл оның біртіндеп тозуына әкеледі. Жүн маталарының қызмет ету мерзімі көбінесе бастапқы талшықты материалдарға, маталардың құрылысына, қасиеттеріне және пайдалану жағдайларына байланысты. Бұйымның өлшемдері мен формасының тұрақтылығы шөгудің дәрежесімен, қалыңдықтың тұрақтылығымен, созылу, майысу кезіндегі қайтымды деформация шамасымен, материалдардың қаттылығымен негізделеді. Жүн маталар бетінің өзгеріске төзімділігі ластану, тұздану, жылтырлықтың пайда болуы, түкті жалтырату, түкті құлату, пиллинг пайда болуы дәрежесімен анықталады. Жүн матасының жалпы бұзылуына төзімділігі бұйымның физикалық беріктігін анықтайды. Жүн матасының тозуы әдетте механикалық созылатын жүктемелердің, уатудың, жуудың, тазалаудың, жарықтың, климаттық факторлардың әсерінен болады.Жүн маталарының эстетикалық қасиеттері тұтыну қасиеттерінің барлық топтары арасында басым. Матаны таңдау кезінде сатып алушылар, ең алдымен, оның сыртқы түріне назар аударады. Матаның сұлулығының маңызды өлшемі оның эстетикалық сыртқы түрінің сән талаптарына сәйкестігі болып табылады. Жаңа сән пайда ескірген маталар ішінара немесе толық өзінің эстетикалық құндылығын жоғалтады, бұл олардың тұтыну құнын жоғалтуға әкеледі. Жүн маталарының ақпараттық мәнерлілігіне көркем мәнерлілігі, түпнұсқалығы, жаңашыл көркем-колористикалық безендірілуі қол жеткізіледі. Композициялық тұтастық суреттің, фактураның барлық элементтерінің бірлігімен, үйлесімділігімен негізделеді. Бұл ретте элементтердің келісілуі, өлшемділігі, тепе-теңдігі ескеріледі. Колористикалық безендіру процесінде жүн маталарына берілген қасиеттер ерекше маңызға ие. Оларға мыналар жатады: түс, колористикалық сурет, суреттің композициясы, жылтыр. Түсі матаның қасиеті ретінде екі аспектіде көрінеді: физикалық қасиеттер (түстік тондар, Қанықтық, жарық) және эмоциялық-психикалық әсер ету арқылы. Бұл тұрғыда түстер тыныштандыратын, қуыратын, қуанышты, суық, жылы, көлемді, ауыр, жеңіл деп қабылданады. Жүн маталарының колористикалық суреттері безендіру тәсілі бойынша әртүрлі. Сурет тақырыбы - геометриялық, өсімдік, пейзаждық, пәндік, астральды, каллиграфиялық ою-өрнек және т. б. ерекше эстетикалық құндылық болып табылады. Матаның колористикалық безендірілуін оның көркем мәнерлілігі, бірегейлігі, жаңалығы, түстер гаммасы мен суретінің сән бағытына сәйкестігі бойынша бағалайды. Бояудың тұрақтылығы-жүн матаның әр түрлі жеке әсерлерде (Жарық, үйкеліс, тер, үтіктеу, жуу және т.б.) бояуды сақтау қабілеті. Фактура-талшықтық құрамы, негізі мен үйректің құрылымы, матаның құрылымы және оны өңдеу ерекшеліктері әсер ететін жүн матасының жалпы сипаты. Фактура матаның сыртқы түрін анықтайтын маңызды фактор болып табылады.
Жүн матасының түрлі формадағы қатпарларды қалыптастыру қабілеті. Көрсеткіш дөңгелек бетіне ілінетін маталарға қатпарлардың санымен анықталады. Материал неғұрлым жұқа және жеңіл болса, соғұрлым ұсақ қатпарлар пайда болады. Жүн матасының бүктемелерінің түзілуіне қарсы тұру және майланудан кейін өз пішінін қалпына келтіру қабілеті. Әдетте, барлық жүн маталары жоғары төмендету коэффициенті бар. Қозғалу-бұйымды пайдалану кезінде әртүрлі жүктеменің әсерінен жіптердің ығысуында көрінетін жүн матасының қасиеті. Бұл қасиет теріс, өйткені өнімнің сыртқы түрін нашарлатады. Пиллингуем - матадан шығыңқы талшықтарды домалату нәтижесінде пилльнің (шарлардың) түзілуіне бейімділігі.Сондай-ақ, жүн талшығының кейбір қасиеттерін анықтауға болады, ол жүн матасының қасиеттерін жақсы сипаттауға мүмкіндік береді. Жүннің қасиеттері өзінің бірегей-оған жоғары киіну тән, бұл талшықтың бетінде қабыршақты қабаттың болуымен түсіндіріледі. Жүн маталары жоғары жылу қорғау қасиеттеріне ие, жоғары серпімділікке ие. Жүнге сілтілер бұзылатын, қышқылдарға төзімді. Сондықтан, егер құрамында өсімдік қоспалары бар жүн талшықтары қышқыл ерітіндісімен өңделсе, онда бұл қоспалар ериді, ал жүн талшықтары бұрынғы күйінде қалады. Мұндай тазалау процесі карбонизация деп аталады. Жүн маталарының гигроскопиясы жоғары (15-17%), бірақ басқа маталарға қарағанда ол баяу сіңеді және құрғақ сезініп, ылғалды береді. Суда ол қатты ісінеді, көлденең қиманың ауданы 30-35% - ға артады. Ылғалданған талшық созылған күйінде кептіруге болады, қайта ылғалданған кезде талшықтың ұзындығын қалпына келтіреді. Жүннің Бұл қасиеті үтіктеу және олардың жекелеген бөлшектерін тарту үшін жүн матадан жасалған тігін бұйымдарын ылғалды-жылумен өңдеу кезінде ескеріледі. Жүн маталарының кемшілігі аз термотөзімділігі болып табылады-100-110°С температурада талшықтар сынғыш, қатты болады, олардың беріктігі төмендейді. Барлық аталған қасиеттер зертханалық әдістермен анықталады. Матаның құрылымын, соңғы әрленуін және көркемдік-колористикалық безендірілуін тек қана көзбен (көзбен) анықтайды. Осылайша, жүн маталары маталардың сапасына, олардың қызмет ету мерзіміне, сыртқы түріне, олардың гигиеналық жағдайына, адам ағзасына зиян келтірмеушілікке, осындай маталардан жасалған бұйымдарды кию кезінде барынша қолайлы жағдай жасауға, сондай-ақ жүн матадан жасалған түрлі бұйымдарды тігудің ыңғайлылығына әсер ететін қасиеттердің үлкен жиынтығына ие. Жүн маталарын өндіру технологиясы жүн маталарының ерекшелігі әртүрлі шикізат құрамы болып табылады. Оларды өндіру үшін биязы, жартылай жіңішке, жартылай кесілген және ірі қой, ешкі, түйе және қалпына келтірілген (қайталама) жүн, жүн өндірісінің кері шегелері мен бұрыштары, қысқа (штапельді) вискозды, лавсан, капронды, нитронды талшықтар, вискозды және капронды жіптер, сондай-ақ мақта-мата иірімжіп қолданылады. Жүн маталарын өндіру мынадай блок-схемада көрсетілген кезеңдерді қамтиды : жүн матасының матасы екі өзара перпендикуляр бағытта орналасқан жіптердің екі жүйесінің өрілуі нәтижесінде қалыптасады. Матаның бойымен өтетін жіптер негізгі (негіз) деп аталады, ал матаның көлденең орналасқан жіптер нақты (үйрек) деп аталады. Жүн матасын өндіру операциялары тоқу деп аталады. Жүн маталарының құрылымын қалыптастырудағы негізгі рөлге ие, ол екінші фактор болып табылады. Тоқу процессіне Дайындық операциялары мен тоқу кіреді. Дайындық операцияларының мақсаты негіз жіптерін және үйректі тоқуға дайындау болып табылады. Орау ұзындығын ұлғайту үшін үлкен бобиналарға шағын орамдардан жіптерді қайта орау болып табылады және орау машиналарында жүзеге асырылады. Жіптердің тоқу станогында және матада біркелкі орналасуын арттыру үшін оларды белгілі бір тартумен бобинаға орналастырады. Бұл жүн мата құрылымының үлкен біртектілігін қамтамасыз етеді. Жіптерді қайта ораған кезде түбіт, сордан тазартылады, ең айқын ақаулар жойылады. Түсіру процесі негіз жіптерін белгілі бір тәртіпте жинақтау машинасында жинақтаудың үлкен санынан біріктіру білікшесіне ораудан тұрады.
Шлихтау желімдейтін және жұмсартатын заттармен негіз жіптерін сіңдіруден тұрады. Бұл оларға үлкен тегістікті береді және беріктікті арттырады, бұл тоқу станогында жіптердің аз үзілуін қамтамасыз етеді. Шлихталарды дайындау кезінде желім зат ретінде крахмал, желатин, синтетикалық заттар, ұсталық желім қолданылады[33, C. 232]. Берд тістері арасындағы ремизок галереясының көзінде негізді тесу-тесу (тесу). Үйрек жіптерін дайындау оларды орау және ылғалдау болып табылады. Үйректің жіптері тоқу процесіне ыңғайлы (қайық шпулалары, бобиндер) формасы мен өлшемдері соғылмаларға оралады. Бұл ретте жіптер қоқыстан тазартылады, кейбір иіру ақаулары жойылады, сондай-ақ орамның ұзындығы артады. Жіптерге үйректің жоғары икемділігін беру, ширатуды бекіту, шұкрутиналарды, шпуладан жіптің слетдерін жою және үзікті азайту үшін оларды ылғалдандырып, бумен немесе эмульсиямен өңдейді. Өзіндік тоқымашылық. Осы операция барысында негіз және үйрек жіптерінен жүн матасының құрылымы қалыптасады. Әдеттегі тоқу станогында матаның түзілу процесін қарастырайық келген негіз жіптерінің тоқу станогының схемасы 2 жартасты айналып өтіп, көлденең бағытқа жақын бағытты хабарлайды, 3 бөлу таяқшалары арқылы және 4 ремизок көздері арқылы өтеді. Ремизкалар негіздің бір жіптерін көтереді және басқаларын түсіреді, нәтижесінде олардың арасында бос кеңістік пайда болады-зев 5, онда қайық 6 нақтылау жіптерін салады. Соңғысы бердо бекітілген батанның 8-нің ка-налық қозғалысы нәтижесінде Берд 7 тістері өңделетін матаның құлақшасына келеді. Содан кейін ремизкалар мен оларда тесілген жіптер тігінен жылжи отырып, қалпын өзгертеді. Ремизоктардың орын ауыстыруы және тоқу зевінің пайда болуы кезінде Бердпен батан матаны кептіруден шығып, қайықты кесіп өтетін кеңістік пайда болады, қайтадан зеваға нақтылау жіптерін төсей отырып. Кезекті үйрек жібін қолданғаннан кейін 9 қабылдау білігі белгілі бір бұрышқа бұрылады, негіздің шағын бөлігі беріледі және 10 кеудесін иіп, 11 бағыттаушы білікшені бүгіп, өндірілген мата 12 тауар білігіне оралады [26, c.87]. Сыртқы түрін және басқа да тұтыну қасиеттерін жақсарту үшін жүн маталары өңдеу деп аталатын химиялық және физикалық-механикалық процестердің кешенді әсеріне ұшырайды. Әрлеу операцияларының мақсаты жүн матасын белгілі бір қасиеттермен беру және бір мезгілде ол өндірілген талшықтың пайдалы қасиеттерін сақтау болып табылады. Жүн маталарын әрлеу бірнеше дәйекті кезеңдерден тұрады: алдын ала әрлеу, колористік кезең, қорытынды әрлеу. Алдын ала әрлеудің мақсаты матаны колористикалық әрлеуге (бояуға немесе өрнектелген безендіруге) дайындау немесе ағартылған маталарға қажетті қасиеттер беру болып табылады. Жүн маталарын өңдеу мақта-мата және зығырдан айтарлықтай ерекшеленеді, бұл жүн талшығының құрылысы мен қасиеттеріне байланысты. Бұдан басқа, жүн маталарының жекелеген түрлері олардың шикізат құрамына, иірімжіптің түріне және сүріктің құрылымына байланысты әр түрлі өңдеу операцияларына ұшырайды. Шаю. Үлкен рельефті және тоқыма суретінің тазалығын алу үшін тек кейбір тарақты маталарды Төгеді. Бұл операцияны газ плиталары машиналарында орындайды, тек тегіс жүн маталары плиткалық машиналарда төгіледі. Шәй. Бұл тарақты жүн маталарының арнайы өңдеу операциясы. Роликке оралған тарылған матаны 15-20 минут бойы қайнаған сумен өңдейді, содан кейін салқындатады. Бұл ретте иіру және тоқу процестерінде сору кезінде талшықтарда пайда болған ішкі кернеулер алынады. Жылу мен ылғалдың әсерінен жүн кератині белгіленген күйге ауысады, содан кейін иірімжіп пен мата бірқалыпты құрылым алады, ол келесі өңдеуде бұзылмайды. Сонымен қатар, қайнату машинаның жұмыс бөліктерінің матаның қатпарларына ұзақ механикалық әсерінің нәтижесінде пайда болатын сынықтардың пайда болуын ескертеді. Жуу қоспаларды алып тастау және жүн маталарын кейінгі операцияларға дайындау болып табылады. Құлату. Бұл Шұға тіндерін өндірудегі ең маңызды операциялардың бірі. олардың құрылымы мен қасиеттерін қалыптастыру. Валкаға аппаратты иірімжіптен жасалған таза жүнді де, жартылай жүнді маталар да ұшырайды. Құлату процесінде матаның ұзындығы мен ені бойынша шөгу салдарынан нығыздалуы, сондай-ақ оның қалыңдығының артуы орын алады. Матаның бетінде талшықтарды шаймалау нәтижесінде киіз тәрізді қатқан. Құлағаннан кейін мата жұмсақ, тығыз болады, оның жылу қорғанысы, беріктігі және тозуға төзімділігі артады. Киізден жасалған тоқу суретін жауып, матаны тегістейді және оның көрінісін жақсартады. Карбонизация. Бұл операция тек механикалық жолмен матадан алып тастау мүмкін емес целлюлоза қоспаларынан тазарту үшін таза жүн маталар үшін жүргізіледі. Карбонизацияны жуғаннан кейін немесе құлағаннан кейін, ал кейде бояудан кейін жүзеге асырады Целлюлоза қоспаларын алып тастау үшін мынадай концентрациядағы минералды қышқылдар қолданылады, бұл кезде жүн талшығы зақымдалмайды, ал целлюлоза гидроцеллюлозаға өтіп немесе көміртеді. Түктеу. Шұға маталарының кейбір түрлері оларға белгілі бір артикулға сәйкес келетін сыртқы түр беру үшін, сондай-ақ жоғары жұмсақтық, пушистость және жылудан қорғау үшін түктенеді. Беление. Жүн маталары өте сирек ақуызға ұшырайды, өйткені олардың беріктігі айтарлықтай төмендейді. Жүн талшығының бояғыш пигменттері қабықты қабатта орналасқан, сондықтан ағартқыш заттар оларды бұзады, қабық қабатына да әсер етеді. Жүн маталарын (талшықтарды, иірімжіпті) ақуыздау химиялық және оптикалық тәсілдермен жүргізіледі. Химиялық тәсіл кезінде ағартқыш заттар ретінде қалпына келтіргіштер (натрий бисульфиті, гидросульфит) және тотықтырғыштар (сутегі тотығы, натрий қос тотығы) қолданылады. Ылғалды декатировка. Матадағы кернеуді теңестіру және одан әрі өңдеу кезінде сынықтардың пайда болуының алдын алу үшін тарақты және жұқа дөңес маталар Сулы декатировкаға ұшырайды, мақсаты және жүзеге асыру шарттары бойынша бұл операция пісіруге жақын. Бірақ пісіруге қарағанда мата бұл жағдайда тек ыстық су ғана емес, бу да әсер етеді. Жүн маталарын колористикалық өңдеу екі операциядан тұрады: бояу және басу. Бояу процесі белгілі бір түсті біркелкі бояу алу мақсатында матаға бояу жағудан тұрады. Жүн матасын басу органикалық бояғыштар немесе пигменттер арқылы түрлі-түсті сурет салу болып табылады. Жүн маталарын соңғы өңдеу келесі операцияларды қамтиды: кептіру және кеңейту, қырқу және тазалау, аппретирлеу, престеу, қорытынды декатирлеу. Кептіру және кеңейту әр түрлі құрылымдағы кептіру-кеңейту машиналарында жүзеге асырылады, онда енін бір мезгілде тегістеу және стандартты нормаларға дейін жеткізу және маталарды кептіру жүргізіледі. Таза жүнді маталардағы ылғалдың құрамын 13 - ке дейін, ал жартылай жүнді маталарда-10-12% - ға дейін жеткізеді [33, C.262]. Шаш қию және тазалау. Камвольды маталар талшықтар мен түйіндердің шеткі ұштарын беткі бетінен алып тастау үшін қырқады, бұл ретте матаның беті тегіс болады және тоқу суреті жақсы анықталады. Шұға түкті маталар шашты түктің биіктігі бойынша тегістеу үшін қырқады. Аппретациялауға жеңіл тарақты (камвольды) маталар тығыздығын, толтырылуын және жұмсақтығын беру, сондай-ақ жылтырлығын азайту үшін ұшырайды. Нығыздау матаны қалыңдығына қарай тегістеу және тегістіктің бетін беру мақсатында қырқудан және тазалаудан кейін Шұға маталарын өңдеу кезінде қолданылады. Қорытынды декаттау-барлық жүн маталары үшін соңғы өңдеу операциясы. Оны бұйымдарды тігу және пайдалану процесінде матаның шөгуін болдырмау, сондай-ақ маталарға біркелкі жылтыр беру үшін жүргізеді. Тіндерді ыстық бумен еркін күйде өңдейді,содан кейін біртіндеп салқындатады. Жоғарыда аталғандарды негізге ала отырып, шикізат базасын және жүн маталарын өндіру тәсілдерін кеңейту бойынша орындалатын жұмыстар технологияны жетілдіруге және өндіріс шығындарын азайтуға бағытталған. Тіндердің сапасын жақсарту үшін өндіріс кезеңінде жоғары эргономикалық, эстетикалық көрсеткіштерге қол жеткізуге, сондай-ақ бар ақауларды жоюға тырысады. Бұл операциялар жүн маталары мен олардан жасалған бұйымдардың бәсекеге қабілеттілік деңгейін арттыруға мүмкіндік береді. . Жүн маталарының бәсекеге қабілеттілік деңгейін бағалау тауардың бәсекеге қабілеттілігі - бұл нақты қажеттіліктің сәйкестік дәрежесі бойынша да, оны қанағаттандыруға арналған шығындар бойынша да аналогтан айырмашылықты көрсететін оның сипаттамасы. Бағалау тауардың неғұрлым ақпараттық және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Аймақтық әлеуметтік - инновациялық университеті
Садыбекова Майра Нұрланқызы
Тақырыбы: Түкті жүн маталарының қасиеттері мен өндіріс тәсілінің технологиясы
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
5В012000-Кәсіптік оқыту мамандығы
Шымкент, 2020
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі
Аймақтық әлеуметтік - инновациялық университеті
Физика-математика және кәсіби білім факультеті
Көркем еңбек және бейнелеу өнер кафедрасы
Қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі,
_______ Ахмет Л.С.
қолы аты - жөні
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Түкті жүн маталарының қасиеттері мен өндіріс тәсілінің технологиясы
Орындаған: ________ Садыбекова Майра Нұрланқызы
қолы аты - жөні
Ғылыми жетекші
Көркем еңбек пәнінің мұғалімі ________
ғылыми дәрежесі қолы аты - жөні
Норма бақылаушы ________ Жузеева К.Е.
қолы аты - жөні
Шымкент, 2020
Аймақтық әлеуметтік - инновациялық университеті
Факультет Физика-математика және кәсіби білім
Кафедра Көркем еңбек және бейнелеу өнер
Мамандық 5В012000-Кәсіптік оқыту
Бекітемін
Кафедра меңгерушісі,
_____ Ахмет Л.С.
__ _____ 20___ ж.
Дипломдық жұмысты орындауға
ТАПСЫРМА
Студент _______ Садыбекова Майра Нұрланқызы__________________
Т.А.Ж.
___________________________________ ___________________________
курс, топ, мамандық, оқу түрі
1. Дипломдық жұмыс тақырыбы: Кәсіптік оқыту сабақтарында автоматты жобалау жүйесі элементтерін пайдалану
университет ректорының 20___ ж. № ______ бұйрығымен бекітілген.
2. Аяқталған дипломдық жұмысты тапсыру мерзімі ____ _______20___ ж.
3. Жұмысты орындауға бастапқы мәліметтер (заңдар, әдебиет көздері, өндірістік мәліметтер)
___________________________________ ______________________________________________________________ ___________________________________
4. Дипломдық жұмыстар қарастырылуы тиіс сұрақтар тізімі
___________________________________ ______________________________________________________________ ______________________________
5. Графикалық материалдар тізімі (сызбалар, кестелер, диаграммалар , т.б.) ___________________________________ _____________________________
___________________________________ _______________________________
6. Ұсынылатын негізгі әдебиеттер тізімі ___________________________________ ______________________________________________________________ _________________________________
7. Жұмыс бойынша кеңес берулер ( бөлімдер бойынша)
Бөлімнің атауы, номері
Ғылыми жетекші, кеңес беруші
Тапсырманы алу мерзімдері
Тапсырма бердім (қолы)
Тапсырманы қабылдап алдым (қолы)
1 бөлім
2 бөлім
3 бөлім
8. Дипломдық жұмысты орындау кестесі
№
Жұмыс кезеңдері
Кезеңдерді орындау мерзімдері
Ескерту
1
Дипломдық жұмыс тақырыбын бекіту
2
Дипломдық жұмысты орындау үшін мәліметтерді жинау
3
Дипломдық жұмыстың теориялық бөлімін дайындау (1 Бөлім)
4
Дипломдық жұмыстың талдамалық бөлімін дайындау (2,3 Бөлім)
5
Дипломдық жұмыстың толық мәтінінің алғашқы нұсқасын аяқтау
6
Дипломдық жұмысты алдын-ала қорғауға ұсыну
7
Дипломдық жұмысты сын пікірге ұсыну
8
Дипломдық жұмыстың соңғы нұсқасын ұсыну (жетекшінің пікірі мен сын пікірімен қоса)
9
Дипломдық жұмысты қорғау
Тапсырманы беру мерзімі _____ ________ 20___ ж.
Ғылыми жетекші _________Арыстанова Ж.
Тапсырманы қабылдап алдым: студент ______Садыбекова М.Н
Мазмұны.
Кіріспе.
1. Түкті жүн маталарын қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5-10
1.1.Түкті жүн маталарын жіктеу және кодтау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ...11-20 1.2.Түкті жүн маталарының қасиеттері.Жүн маталарын өндіру технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21-23
Негізгі бөлім.
2.Өндіріс технологиясының немесе өндіріс тәсілінің түкті жүн матасының сапасына әсері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24- 28
2.1.Польтоларға арналған түкті жүн алудың технологиялары ... ... ... ... ... . ...29-33
2.2.Материалдың сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 34-36
2.3.Модельдің компазициялық шешімін негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..45-48
Экономикалық бөлім.
3.Түкті жүн маталарының бәсекеге қабілеттілігін бағалау . Түкті жүн маталарына стандарттар. Мемлекеттік және халықаралық стандарттардың талаптарына сәйкес нормаланатын сапа көрсеткіштері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...49-50
3.1.Түкті жүн маталарын қабылдау, сынау және пайдалану ережесіне стандарттар. Жүн маталарын таңбалау, тасымалдау және сақтау ережесіне стандарттар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .51-54
Еңбек қорғау бөлімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...58-60
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .61-62
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .63
Кіріспе.
Жүн маталарының әртүрлі атаулары түріндегі тауар өнімі, өнімнің бәсекеге қабілеттілігіне әсер ететін негізгі қасиеттері, жүн маталарын қолдану саласы зерттелді. Жүн маталарының тұтынушылық қасиеттері анықталды. Жүн маталарын өндіру технологиясын зерттеу және сипаттау кезінде өндіріс шикізатының, өндірістің негізгі сатыларының сипаттамасы берілді, өндіріс технологиясының және шикізаттың өнім сапасына әсері анықталды. Жүн маталары сапасының нормаланған көрсеткіштерін анықтау үшін (ақаулар, бояудың тұрақтылығы, сұрыптылығы және т.б.) тиісті стандарттар зерттелді. Жүн маталарының сапасын бақылау мәселелері, дайын өнімді қабылдау, таңбалау, тасымалдау және сақтау ережелері зерделенді.
Дипломдық жобаның мақсаты:
1) Арнайы пәндер бойынша білімді жинақтау және бекіту және оларды жұмыста техника қолдану мүмкіндігі.
2) тігін бұйымдарын өңдеу бойынша білімді, іскерлікті және дағдыларды бекіту бұйымдарды.
Дипломдық жобаның міндеттері:
1) осы тақырып бойынша әдеби, нормативтік анықтамалық көздерді зерттеу.
2) кәсіпорында жұмыс істейтін бұйымдарды өңдеудің қазіргі заманғы әдістерін қолдану.
3) жартылай жүн матадан демисезон пальтоын технологиялық дайындау дағдыларын қалыптастыру.
Кіші жастағы әйелдер үшін жартылай пішінді маусымдық Пальто жартылай жүнді пальтадан жасалған. Ілмектер мен түймелерге екі өңірлі ілгек. Жағасы өткір ұштары мен лацкандары бар қайырмалы. Ұзын жеңдер жапсырылған бір тігісті. Алдыңғы және артқы жағында иық тігісінен бұйымның төменгі жағына дейінгі тік рельефтер. Шлицамен орташа тігістер бар. Иық сызығы шағын погондармен сызылған. Бел сызығының бойымен үш белдік, жеңінің төменгі жағында екі белдік бар. Жылыту астары құйма. Әрлеу жолдары жағасы, лацкандары, борты, рельефтері, шлицасы, белдігі, паталары, жапырақтары, шлевкалары мен погондары бойынша тігіледі. Жүннен немесе аралас талшықтардан жасалған пальталық маталарды қолдану ұсынылады. Жүн маталары маталардың ең құнды топтарының бірі болып табылады. Олар әдемі, берік, майыспайды және жоғары жылу қорғау қасиеттеріне ие, сондықтан қысқы киім дайындау үшін кеңінен қолданылады. Адамдардың киімге деген қажеттілігін қанағаттандыру әр түрлі факторлармен байланысты. Олардың ішіндегі ең маңыздысы: қоғамдық өндірісті, атап айтқанда киім өндірісін дамыту; халықтың материалдық әл-ауқаты мен мәдени деңгейінің өсуі; халықтың саны мен құрамы (әлеуметтік, жыныстық-жастық және т. б.) болып табылады.); адам организмінің Конституциялық (морфологиялық, функционалдық) және психологиялық ерекшеліктері; табиғи-климаттық жағдайлар. Адамның киім ілгішінің құрамы, әртүрлі материалдардан (жүн, жібек, мақта-мата және т.б.) жасалған әртүрлі маусымдық мақсаттағы бұйымдардың саны белгілі бір жердің климаттық ерекшеліктерімен айқындалады. Қыста қатты желмен және жазда қысқа және салқынмен ерекшеленетін аудан гардеробқа Үлбір киімдерді, желге төзімді бұйымдарды, жүн іш киімдерді, жоғарғы трикотаж бұйымдарды және басқаларды қосу қажеттігіне себепші болады. Бұл бұйымдардың ішінде жүн маталары маңызды орын алады. Жүн маталарын басқаларға қарағанда әлдеқайда ертерек жасай бастады. Жүннің кейбір қасиеттері қарама-қайшы көрінеді: мәселен, жүн суды итереді, бірақ ылғалды басқа табиғи талшықтардан белсенді сіңіреді. Жүн қыста жылы, бірақ жазда салқын береді; өзі дем алады және сіздің теріңізге дем алуға мүмкіндік береді. Осының бәрі-жүннің табиғи иректілігінің және олардың арасындағы ауа қуысының арқасында, олар киімге "термос" қасиеттерін береді және ыстықтан да, суықтан да қорғайды. Жүн терді сіңіріп, оны Терінің бетінен алып тастай алады. Жүн дененің ылғалды булануын киімнің сыртқы жағына апарады, онда олар ауаға ұшып кетеді. Барлық маталардың жалпы ассортиментінде жүндер салыстырмалы түрде аз үлес салмағын алады (шамамен 7 %). Алайда, олар басқа ұлпалардың алдында үлкен артықшылықтарға ие: жоғары жылу қорғау және желден қорғау қасиеттері, жақсы қалыптылық, Серпімділік және қызмет ету мерзімі. Сондықтан олар қысқы және маусымдық пальто, ерлер костюмдерін, нысанды киімдерді, әйелдер мен балалар көйлектерін және басқа да бұйымдарды тігу үшін қажет. Жүннің барлық пайдалы қасиеттерін толық пайдалану және белгілі бір мақсаттағы және ассортименттегі маталарды өндіру маңызды. Бұл курстық жұмыс практикалық тағайындаудың, қолданудың, ассортиментінің, қасиеттерінің, шикізат құрамының, жүн маталары мен т. б. өндірісінің толық сипаттамасын қамтиды. Бірінші тарауда жүн маталарын қолдану саласы және олардың ассортименті сипатталады. Екінші тарауда жүн маталарын жіктеу және кодтау берілген. Үшінші және төртінші тарауларда жүн маталарын өндіру кезінде қажетті негізгі тұтыну қасиеттері, шикізат пен материалдар және технологиялық процестің негізгі кезеңдері қарастырылған. Бесінші тарауда жүн маталарының бәсекеге қабілеттілігін есептеу қажет. Алтыншы және жетінші тарауларда стандарттардың талаптарына сәйкес сапаның ормаланатын көрсеткіштері қаралды, қаралып отырған өнімге стандарттар көрсетілген, сондай-ақ жүн маталарын таңбалау, орау, тасымалдау және сақтау ережелері сипатталады. Сегізінші тарауда жүн маталарына бағаның толық сипаттамасы берілген. Курстық жұмысты жазу үшін: Баженков В. И., Барченкова В. И., Гусейнова Т. С., Купрашевич В. И., Легкун Я. А., Мелеченко В. Т, Самбук Г. П., Сухарев М. И., Шепелев А. Ф. және т.б. авторлардың әдебиеттері, сонымен қатар журналдардан мақалалар, заңдар, стандарттар және басқа да көздер қолданылды. 1. Жүн маталарын қолдану таза жүн маталары - құрамында 95-100% жүн бар немесе сыртқы әсерлерді жасау үшін енгізетін 10% - ға дейін басқа талшықтары бар маталар. Жүн маталары халықтың қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қолданылады, яғни. жылы, сыртқы киімдерді, күзгі-қысқы маусымның киімдерін тігу, түрлі даналық бұйымдарды (көрпелер, орамалдар, шарфтар, палантиндер, жапқыштар, дастархандар, Шаля) өндіру үшін, сондай - ақ халық шаруашылығы салаларында-техникалық Маталар және т.б. жүн маталарының қазіргі заманғы ассортиментінде 1000 артикулдан артық болады және олардың талшықты құрамы, құрылысы мен әрлеу түрлері бойынша алуан түрлілігімен сипатталады. Схема түрінде жүн маталарының ассортиментін елестетеміз: Камвольды маталар тоқыманың анық көрінген суреті бар тегіс емес бетінің болуымен сипатталады. Ширатылған иірімжіпті қолдану бұл маталарға жоғары тозуға төзімділікті, сондай-ақ суреттің айқындығын және бет бетінің тазалығын қамтамасыз етеді. Камвольды маталар тегіс боялған, ала маталы, меланжды, ала маталы және меланжды әсерлері бар және аз мөлшерде ағартылған және толтырылған. Мақсаты бойынша бөлінеді платьевые, пальтовые және костюмные .. Клетчатая камвольная мата көйлек маталары-камвольді топтағы ең жұқа, жеңіл және аз тығыз маталар. Олардың қалыңдығы 0,8 мм аспайды, ал салмағы 1 м2 әдетте 130 - 250 г шамасында болады. . Жүн маталары киім КамВоль маталарының ассортименті кашемир мен бекітпелерді қамтиды. Кашемир-көйлек тобында ең таралған мата. Ол жеңіл және жұмсақтығымен ерекшеленеді, саржев немесе одан алынған өрімдермен өндіріледі, соның нәтижесінде оның бетінде нақты диагональ тыртықтары бар. Әйелдер мен балалар көйлектерін, сарафан, юбка және т.б.тігу үшін қолданылад. Бекітпелер-беттің ұсақ түйіршікті күшті құрылымы бар маталар. Жоғары қаттылық, созылу және жақсы шапалақтықпен сипатталады. Костюм маталары. Артикулдардың саны мен метражы бойынша костюм маталары камвольды маталар ассортиментінде ең үлкен үлес салмағын алады. Көйлекті КамВоль маталарымен салыстырғанда олар үлкен массамен, ені мен қалыңдығымен сипатталады, сондай-ақ сыртқы безендірумен ерекшеленеді. Костюмдік камвольды маталардың 1 м2 салмағы 220 - дан 440 гм2-ге дейін, ал олардың ені 120-дан 140 см-ге дейін ауытқиды.1.3. Жүндік костюм маталары талшықты құрамға байланысты костюмдік камволды маталар таза жүн және жартылай жүн. Ең жоғары сапалы таза жүн маталары. Олар биязы немесе жартылай жүннен өндіріледі. Ең типтік таза жүн маталары: бостондар, бекітпелер, трико және шевиоттар. Бостон-45 градус бұрышпен, биязы немесе жартылай биязы жүннен жасалған кескішпен саржалық өрімнен жасалған таза жүнді мата. Бостондардың маңызды кемшілігі-киімдерді кию кезінде олар оңай қарды және қарқынды үйкеліске ұшырайтын сол киім учаскелерінде жылтырауды бастайды. Креп - 75-78 градус бұрышпен немесе 30 градус бұрышпен жүретін шағын қос тыртықпен аралас өрімнің тегіс емес тығыз мата. Олар кейбір пушистость және жылтырға ие. Трико алдын ала боялған талшықтардан жасалады, Меланж әсерімен және т.б. болуы мүмкін. Бұл құрылымы мен түсі әртүрлі костюмдердің ең көп тобы. Шевиоттар-бұл саржалық өрім түзілген рельефті диагональ тыртықтары түрінде анық білінетін тоқыма суреті бар тегіс боялған мата. Мазмұны жүн шевиотах ауытқиды 32 63% - ға дейін.Пальтолық маталар. Пальталық маталардың ассортименті салыстырмалы түрде аз. Олар ерлер мен әйелдер жазғы және әйелдер қысқы пальто тігу үшін, сондай-ақ плащ тігу үшін қолданылады. Типтік пальталық маталарға габардиндер мен түрлі пальт маталар жатады.. Жүн пальто маталары Габардин - солдан оңға қарай жоғары бағытталған ашық айқын кескіші бар бір түсті тығыз мата. Бойынша волокнистому құрамы габардины болады чистошерстяными және жартылай жүн тектес.Жұқа дөңес маталар. Камвольді Шұға маталары иірудің аппараттық тәсілінің салыстырмалы қалың пушистый иірімжіптен өндіріледі. Биязы дөңес маталар биязы, жартылай биязы және жартылай кебекті жүннен таза түрде немесе вискозды, лавсан, нитронды, капронды және басқа да талшықтармен бірге, сондай-ақ мақта-мата, вискозды иірімжіп пен вискозды, капронды және басқа да кешенді жіптерді қолдана отырып шығарылады. :: Кашемир - тегіс боялған, тең тығыз, құрамында 30% жүн, 30% нитрон және 40% вискоза бар саржалық өрімі бар; * шотландка-саржалық немесе мата тоқылған мата, әрқашан аралас жүн иірімжіптен жасалған торға көмкерілген ::. Шотландка мақсаты бойынша жұқа дөңес маталар: көйлек, костюм, пальта, драп, шұға және көрпе болып бөлінеді. Жұқа дөңес маталар көбінесе бөртпе, саржалық немесе ұсақ түтікшелермен шығарылады. Бұл маталар көбінесе жартылай жүннен жасалады және олар күзгі-қысқы күнделікті киімге арналған. Камвольды көйлектен олар үлкен массамен, қалыңдығымен, жұмсақтығымен және жылу қорғағышымен ерекшеленеді, бірақ оларға эстетикалық қасиеттері бойынша жол береді. Түктің болуы салдарынан жұқа дөңес көйлек маталары камвольмен салыстырғанда әлдеқайда аз. Алайда жіңішке дөңес көйлекті маталарды шығару көлемі айтарлықтай аз және камвольды көйлекті маталармен салыстырғанда олардың ассортименті аз. Биязы дөңес костюм маталары биязы, жартылай биязы және қысқа жүннен жасалады. Талшықты құрамы бойынша бұл маталар негізінен жартылай жүн. Кейбір маталар шағын бұйралауға ұшырайды, нәтижесінде олардың бетінде шағын түкті бар, ол арқылы ткацкий суреті жақсы көрінеді. Камвольды маталармен салыстырғанда олардың қалыңдығы бірнеше үлкен және жоғары жылу қорғау қасиеттері бар.. Қоңыр жүн костюм мата жіңішке пальто маталарының заманауи ассортименті жүздеген артикулдарды құрайды. Олардың көпшілігі әртүрлі жасанды және синтетикалық талшықтарды қолдану арқылы өндіріледі.Пальто тігу үшін жүн маталар пальто тән ерекшелігі-бұл олардың көпшілігі бір қабатты тоқымамен жасалады. Алайда, кейбір бөлігі бір жарым және екі қабатты түптеу арқылы өндіріледі, бұл олардың драптардан айырмашылығын қиындатады. Әрлеу түріне байланысты пальталық жұқа дөңес маталар тегіс боялған, ала маталы және меланжевый, түкті және түксіз, тегіс тегіс беті бар немесе түрлі тоқыма бедерлі суреттері бар болуы мүмкін. Драп - бұл қалың, тығыз және ауыр маталар, әдетте иірудің аппараттық тәсілінің иірімжіптерінен бір жарым және екі қабатты тоқымамен жасалады. Кейбір драпов артикулдары қарапайым өрістерді жасайды. Өрімнің түріне байланысты драп бір жарым және екі қабатты болуы мүмкін. Көптеген драптар бет жағынан, ал кейбіреулері - екі жағынан. Ең танымал драптар: велюр-пушистый, жұмсақ, төмен төселген түкті; ратин - ұсақ бұйра түрінде оралған түкті. Драп ерлер, әйелдер және балалар Қысқы және маусымдық пальто, сондай-ақ ведомстволық шинель тігу үшін қолданылады. Шұғалар тегіс киізден жасалған, әдетте мата, сирек саржалық өрімді жасыратын жақсы тығыз маталарды білдіреді. Шұғаның әрленуінің сипатына байланысты сорылмаған және түктелген. Бойынша волокнистому құрамы - чистошерстяными және полушерстяными. Көрпелер жылудан қорғау қасиеттерінің артуына ықпал ететін қарқынды екі жақты түктеу нәтижесінде жұмсақ түкті қатқан. Ұзын жүннен жасалған көрпелер, негізінен қой, сондай-ақ түйе және ешкі. Құрамы бойынша таза жүн және жартылай жүн болуы мүмкін. Әрлеу тегіс боялған, жаккард суреті бар, жиегі бар.. Жүн көрпе қылшық-дөңес маталар. Сыртқы түріне, құрылымына және тәсілдеріне әзірлеу мата. Олардың арасындағы негізгі айырмашылық қылшық-дөңес маталарды өндіру үшін негізінен қылшық жүнді және сирек жартылай кебекті қолданылады. Қалпына келтірілген жүн де кеңінен қолданылады. Сонымен қатар, дөрекі дөңес такни қалың аппараттық иірімжіптен өндіріледі. Осының салдарынан олар едәуір қалыңдықпен, салмақпен және қаттылықпен сипатталады. Қатты дөңес маталар тозуға төзімді, деформацияға төзімді, жоғары жылу қорғанысымен ерекшеленеді. Олардың кемшіліктеріне үлкен қатаңдық пен нашар емделуді жатқызуға болады.Бұл топқа пальтоны, нысанды киімді тігу үшін пайдаланылатын Шұға, түкті маталар, сондай-ақ көрпелер мен арнайы маталар (аяқ киім байкалары, Шұға, тігінші, қышқылдан қорғайтын және т.б.) кіреді. Сукна-ауыр, жақсы тығыз маталар. Олар көбінесе қара түстерге боялған, сирек меланжевый өрімімен өңделеді. Грубосукон Шұғаны әдетте түктенбейді. Түкті маталар. Олардың ерекшелігі-шаш, түкті қырқу және уату жолымен алынатын жоғары тарақты түктің болуы, нәтижесінде түкті матаның жазықтығына перпендикуляр орналасады. Материалдың жоғары кеуектілігі бұйымдарға жақсы жылу қорғау қасиеттерін қамтамасыз етеді. Бұл топтың маталары пальто жасау үшін қолданылады. Қылшық-дөңес көрпелер жұқа-дөңес, мақта-мата негізі және үйрегі бар меланжевый жартылай жүннен жасалған, жүн мен мақтадан тұратын тар ассортиментте шығарылады. Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, жүн маталарын халық шаруашылығының әртүрлі салаларында және халықтың мұқтаждығын қанағаттандыру үшін қолданады. Жүн маталарының ассортименті кең алуан түрлі және камвольды, жіңішке және өрескел тоқыма маталарымен ерекшеленеді. Оның айрықша ерекшелігі-жылу қорғау қасиеттерінің болуы, ол осы маталарды жылы және қысқы киім үшін пайдалануды алдын ала анықтайды.
2. Жүн маталарын жіктеу және кодтау жіктеме деп белгіленген ережелер мен қағидаттарға сәйкес көп нысанды жинақта жүйелендірілген бөлу деп аталады. ТМД елдеріндегі мемлекеттік сыныптама Өнеркәсіптік және ауыл шаруашылығы өнімдерінің жалпы мемлекеттік сыныптауышында (РБ ОКП) ұсынылған. Жалпымемлекеттік жіктеуіш өнеркәсіптік және ауыл шаруашылығы өнімдерінің, өндірілетін тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің номенклатурасын болжау және есепке алу кезінде ақпаратты автоматтандырылған өңдеу жүйелерінде қолдануға арналған. Ол Беларусь Республикасының техникалық-экономикалық және әлеуметтік ақпаратын жіктеу мен кодтаудың бірыңғай жүйесінің құрамына кіреді. СКП-бұл кодтардың және өнім топтамаларының атауларының жүйелендірілген жиынтығы, жіктеудің иерархиялық жүйесі бойынша құрылған сатып алу-сату мәні болып табылады. Жалпымемлекеттік жіктеуіш өнеркәсіптік және ауыл шаруашылығы өнімдерін кодтау кезінде ақпаратты автоматтандырылған өңдеу жүйелерінде қолданылатын халықаралық жіктемелерді ескере отырып, Беларусь Республикасының өнімі туралы деректердің салыстырмалылығын қамтамасыз ететін бірыңғай ақпараттық тілді құруға арналған. мынадай міндеттерді шешу үшін: :: мемлекеттік статистика жөніндегі жұмыстардағы есептік функциялар кешенін іске асыру; :: өнім өндірушілер мен тұтынушылар арасындағы өндірістік салада байланыстарды ұйымдастыру; :: өнімді каталогтаудың мемлекеттік жүйесін құру; :: Беларусь Республикасында өндірілетін өнім туралы ақпаратты Халықаралық ұйымдарға ұсыну; :: Халықаралық ақпараттық деректер банктерімен жұмыс істеу кезінде кодтарды сұраныс тілі ретінде пайдалану. РБ ОКП-да жіктеудің иерархиялық әдісі қолданылады. Код ұзындығы-тоғыз сандық ондық белгі. 1 саты - секция - латын әліпбиінің бір әрпімен белгіленеді; аралық саты - кіші секция латын әліпбиінің екі әрпімен белгіленеді; 2 саты - бөлім - екі таңбалы сандық кодпен белгіленеді; 3 саты - топ - үш таңбалы сандық кодпен белгіленеді; 4 саты - сынып - төрт таңбалы сандық кодпен белгіленеді; 5 саты - санат - бес таңбалы сандық кодпен белгіленеді; 6 саты - кіші санат - алты таңбалы сандық кодпен белгіленеді; сандық кодпен; - 7 саты-түр, жеті, сегіз таңбалы сандық кодпен белгіленеді; 8 саты-кіші түр, тоғыз таңбалы сандық кодпен белгіленеді. РБ ОКП кодының төрт разряды ОКРБ 005 кодының разрядтарына сәйкес келеді. Анықтамалықты пайдалана отырып, мысалы "әйелдер сыртқы киіміне арналған кард - шашылған жүннен немесе кард - шашылған жануарлардың биязы қылынан жасалған маталарды" былайша кодтауға болады: DB 17.20.10.223, мұнда - "қайта өңдеу өнеркәсібінің өнімдері" секциясы; DB - "Тоқыма және тоқыма бұйымдары" қосалқы секциясы; - "Тоқыма" бөлімі; .2-топ " тоқыма материалдары ";.20-сынып "тоқыма материалдары "; .20.1 - "мақтадан басқа, арнайы маталардан басқа, табиғи талшықтардан жасалған маталар" санаты;20.10 - "мақтадан басқа, арнайы маталардан басқа, табиғи талшықтардан жасалған маталар" кіші санаты;20.10.220 - "киімге арналған кард-шашылған жүннен немесе жануарлардың кард-шашылған биязы қылынан жасалған маталар" түрі;20.10.223 кіші түрі - "әйелдер киіміне арналған кард-шашылған жүннен немесе жануарлардың кард-шашылған биязы қылынан жасалған маталар" .Қазіргі уақытта СКП мәні төмендейді,жіктеу және кодтау жүйесінде "Беларусь Республикасының Сыртқы экономикалық қызметінің тауар номенклатурасы" СЭҚ ТН сыртқы экономикалық қызметті тарифтік және тарифтік емес реттеу шараларын жүзеге асыруға, статистикалық есепті жүргізуді және статистикалық ақпаратпен алмасуды жетілдіруге арналған. СЭҚ ТН бойынша тауардың тоғыз таңбалы сандық коды бар және мынадай элементтерден тұрады: алғашқы 6 цифр Тауарларды сипаттау мен кодтаудың үйлестірілген жүйесі бойынша тауардың кодын білдіреді, 7 және 8 цифр-бұл ЕО құрамдастырылған номенклатурасы бойынша тауардың кодын білдіреді, 9 цифр елдің мүдделерін ескере отырып, позицияларды нақтылауға ұлттық тауарларды бөлуге арналған. Демек, нарықтық экономика жағдайында жіктеу маңызды рөл атқарады, өйткені барлық қызмет салаларында өнім туралы ақпаратты өңдеуді автоматтандыруға мүмкіндік береді, өнімнің тұтынушылық қасиеттері мен сапасын зерттеуге, дүкендер мен қоймаларда орналастыру кезінде олардың есебін және сақталуын ұтымды ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Классификация стандарттарды, каталогтарды, анықтамалықтарды және т.б. әзірлеу кезінде қолданылады. Жүн маталарының қасиеттері жүн маталары белгілі бір қасиеттердің жиынтығымен сипатталады, олардың арқасында олар белгілі бір қажеттілікті қанағаттандырады. Пайдалану (тұтыну) кезінде көрінетін қасиеттер пайдалану деп аталады. Жүн маталары әртүрлі тауарларды өндіру үшін пайдаланылады, сондықтан тағайындау оларды бағалау үшін қасиеттерді таңдауды анықтайды. Қасиеттердің күрделі топтары жеке (қарапайым) қасиеттерді біріктіреді. Қандай да бір қасиеттерді күрделі қасиеттердің белгілі бір тобына жатқызу кейде шартты сипатқа ие, өйткені ол тіндердің пайдалану қасиеттеріне әртүрлі әсер етуі мүмкін. Мәселен, ылғалды-жылумен өңдеу (шөгу) кезінде тіндердің сызықтық өлшемдерінің өзгеруі тіндердің технологиялық қасиеттерін сипаттау үшін маңызды. Алайда, шөгу тозуға төзімділігі мен эстетикалық қасиеттерін бағалауда да маңызды. Қасиеттердің орналасу тәртібі, әртүрлі мақсаттағы маталар мен талшықты құрам үшін олардың маңыздылығы өзгеруі мүмкін. Мәселен, тіпті бір топ шегінде, мысалы пальталық жүн маталар, жоғарыда көрсетілген күрделі қасиеттердің маңыздылығы әртүрлі жыныстық-жастық топтар үшін бірдей емес. Әлеуметтік сауалнаманың нәтижесінде 18-27 жастағы әйелдер үшін пальталық тіндердің эстетикалық қасиеттері (50% - ға жуық), содан кейін гигиеналық және тозуға төзімділігі (25% - дан) аса маңызды екендігі анықталды, ал үлкен жастағы әйелдер үшін (45 жастан жоғары) тозуға төзімділігі (40 %) және гигиеналық қасиеттері (30%) аса маңызды болып табылады [26, с. 95]. Жүн маталарының тұтынушылық қасиеттері олардың пайдалылығын анықтайды және пайдалану процесінде көрінеді. Оларды шартты түрде келесі кластарға бөлуге болады: эргономикалық қасиеттері; тіндердің қызмет ету мерзіміне әсер ететін қасиеттері (беріктігі); эстетикалық қасиеттері. Кесте түрінде жүн маталарының қасиеттерін елестетеміз: эргономикалық қасиеттері жүн матадан жасалған бұйымдарды пайдалану қолайлылығын қамтамасыз етеді. Маталар қамтамасыз ететін қажеттіліктің түріне байланысты эргономикалық қасиеттерді ішкі кластарға бөлу орынды: бұйымды пайдалану ыңғайлылығын негіздейтін қасиеттер; тігу ыңғайлылығын негіздейтін қасиеттер; гигиеналық қасиеттер. Бұйымды пайдаланудың ыңғайлылығын негіздейтін жүн маталарының қасиеттері бұйымның антропометриялық және физиологиялық қажеттіліктеріне (матаның қаттылығы, қалыңдығы, үйкеліс коэффициенті, қатты-серпімді қасиеттері) сәйкестігін қамтамасыз ететін қасиеттерді және бұйымды пайдалануға дайындаудың ыңғайлылығын негіздейтін қасиеттерді (ластануы, тазалау және форманы қалпына келтіру жеңілдігі) қамтиды. Бұйымды тігудің ыңғайлылығын тудыратын қасиеттер-шашылуы, ойылуы, жіптердің қозғалуы, иілгіштігі, сыртқы безендірудің сипаты. Жүн матасы ағзаны сыртқы ортаның зиянды әсерінен қорғауды қамтамасыз етуі, Климаттық ортамен өзара әрекеттескен кезде тіршілік әрекетінің қалыпты жағдайларын жасауы тиіс. Жүн маталарына арналған гигиеналық қасиеттерден жылу қорғағыш қасиеттер аса маңызды болып табылады . Жүн матасының қызмет ету мерзіміне әсер ететін қасиеттері (беріктігі) - бұйымдардың өлшемдерінің, пішінінің, бетінің жай-күйінің, бүтіндігінің тұрақтылығын қамтамасыз ету. Жүн маталарының қызмет ету мерзімі олардың әртүрлі әсерлерге төзімділігімен (механикалық, физикалық, химиялық, микробиологиялық және т.б.), пайдалану кезінде қасиеттері мен сыртқы түрін сақтау қабілеттілігімен, сондай-ақ әлеуметтік факторлармен (Моданың өзгеруі салдарынан моральдық тозу) анықталады. Пайдалану барысында түрлі факторлар матаға жеке да, бірге да әсер етеді, бұл оның біртіндеп тозуына әкеледі. Жүн маталарының қызмет ету мерзімі көбінесе бастапқы талшықты материалдарға, маталардың құрылысына, қасиеттеріне және пайдалану жағдайларына байланысты. Бұйымның өлшемдері мен формасының тұрақтылығы шөгудің дәрежесімен, қалыңдықтың тұрақтылығымен, созылу, майысу кезіндегі қайтымды деформация шамасымен, материалдардың қаттылығымен негізделеді. Жүн маталар бетінің өзгеріске төзімділігі ластану, тұздану, жылтырлықтың пайда болуы, түкті жалтырату, түкті құлату, пиллинг пайда болуы дәрежесімен анықталады. Жүн матасының жалпы бұзылуына төзімділігі бұйымның физикалық беріктігін анықтайды. Жүн матасының тозуы әдетте механикалық созылатын жүктемелердің, уатудың, жуудың, тазалаудың, жарықтың, климаттық факторлардың әсерінен болады.Жүн маталарының эстетикалық қасиеттері тұтыну қасиеттерінің барлық топтары арасында басым. Матаны таңдау кезінде сатып алушылар, ең алдымен, оның сыртқы түріне назар аударады. Матаның сұлулығының маңызды өлшемі оның эстетикалық сыртқы түрінің сән талаптарына сәйкестігі болып табылады. Жаңа сән пайда ескірген маталар ішінара немесе толық өзінің эстетикалық құндылығын жоғалтады, бұл олардың тұтыну құнын жоғалтуға әкеледі. Жүн маталарының ақпараттық мәнерлілігіне көркем мәнерлілігі, түпнұсқалығы, жаңашыл көркем-колористикалық безендірілуі қол жеткізіледі. Композициялық тұтастық суреттің, фактураның барлық элементтерінің бірлігімен, үйлесімділігімен негізделеді. Бұл ретте элементтердің келісілуі, өлшемділігі, тепе-теңдігі ескеріледі. Колористикалық безендіру процесінде жүн маталарына берілген қасиеттер ерекше маңызға ие. Оларға мыналар жатады: түс, колористикалық сурет, суреттің композициясы, жылтыр. Түсі матаның қасиеті ретінде екі аспектіде көрінеді: физикалық қасиеттер (түстік тондар, Қанықтық, жарық) және эмоциялық-психикалық әсер ету арқылы. Бұл тұрғыда түстер тыныштандыратын, қуыратын, қуанышты, суық, жылы, көлемді, ауыр, жеңіл деп қабылданады. Жүн маталарының колористикалық суреттері безендіру тәсілі бойынша әртүрлі. Сурет тақырыбы - геометриялық, өсімдік, пейзаждық, пәндік, астральды, каллиграфиялық ою-өрнек және т. б. ерекше эстетикалық құндылық болып табылады. Матаның колористикалық безендірілуін оның көркем мәнерлілігі, бірегейлігі, жаңалығы, түстер гаммасы мен суретінің сән бағытына сәйкестігі бойынша бағалайды. Бояудың тұрақтылығы-жүн матаның әр түрлі жеке әсерлерде (Жарық, үйкеліс, тер, үтіктеу, жуу және т.б.) бояуды сақтау қабілеті. Фактура-талшықтық құрамы, негізі мен үйректің құрылымы, матаның құрылымы және оны өңдеу ерекшеліктері әсер ететін жүн матасының жалпы сипаты. Фактура матаның сыртқы түрін анықтайтын маңызды фактор болып табылады.
Жүн матасының түрлі формадағы қатпарларды қалыптастыру қабілеті. Көрсеткіш дөңгелек бетіне ілінетін маталарға қатпарлардың санымен анықталады. Материал неғұрлым жұқа және жеңіл болса, соғұрлым ұсақ қатпарлар пайда болады. Жүн матасының бүктемелерінің түзілуіне қарсы тұру және майланудан кейін өз пішінін қалпына келтіру қабілеті. Әдетте, барлық жүн маталары жоғары төмендету коэффициенті бар. Қозғалу-бұйымды пайдалану кезінде әртүрлі жүктеменің әсерінен жіптердің ығысуында көрінетін жүн матасының қасиеті. Бұл қасиет теріс, өйткені өнімнің сыртқы түрін нашарлатады. Пиллингуем - матадан шығыңқы талшықтарды домалату нәтижесінде пилльнің (шарлардың) түзілуіне бейімділігі.Сондай-ақ, жүн талшығының кейбір қасиеттерін анықтауға болады, ол жүн матасының қасиеттерін жақсы сипаттауға мүмкіндік береді. Жүннің қасиеттері өзінің бірегей-оған жоғары киіну тән, бұл талшықтың бетінде қабыршақты қабаттың болуымен түсіндіріледі. Жүн маталары жоғары жылу қорғау қасиеттеріне ие, жоғары серпімділікке ие. Жүнге сілтілер бұзылатын, қышқылдарға төзімді. Сондықтан, егер құрамында өсімдік қоспалары бар жүн талшықтары қышқыл ерітіндісімен өңделсе, онда бұл қоспалар ериді, ал жүн талшықтары бұрынғы күйінде қалады. Мұндай тазалау процесі карбонизация деп аталады. Жүн маталарының гигроскопиясы жоғары (15-17%), бірақ басқа маталарға қарағанда ол баяу сіңеді және құрғақ сезініп, ылғалды береді. Суда ол қатты ісінеді, көлденең қиманың ауданы 30-35% - ға артады. Ылғалданған талшық созылған күйінде кептіруге болады, қайта ылғалданған кезде талшықтың ұзындығын қалпына келтіреді. Жүннің Бұл қасиеті үтіктеу және олардың жекелеген бөлшектерін тарту үшін жүн матадан жасалған тігін бұйымдарын ылғалды-жылумен өңдеу кезінде ескеріледі. Жүн маталарының кемшілігі аз термотөзімділігі болып табылады-100-110°С температурада талшықтар сынғыш, қатты болады, олардың беріктігі төмендейді. Барлық аталған қасиеттер зертханалық әдістермен анықталады. Матаның құрылымын, соңғы әрленуін және көркемдік-колористикалық безендірілуін тек қана көзбен (көзбен) анықтайды. Осылайша, жүн маталары маталардың сапасына, олардың қызмет ету мерзіміне, сыртқы түріне, олардың гигиеналық жағдайына, адам ағзасына зиян келтірмеушілікке, осындай маталардан жасалған бұйымдарды кию кезінде барынша қолайлы жағдай жасауға, сондай-ақ жүн матадан жасалған түрлі бұйымдарды тігудің ыңғайлылығына әсер ететін қасиеттердің үлкен жиынтығына ие. Жүн маталарын өндіру технологиясы жүн маталарының ерекшелігі әртүрлі шикізат құрамы болып табылады. Оларды өндіру үшін биязы, жартылай жіңішке, жартылай кесілген және ірі қой, ешкі, түйе және қалпына келтірілген (қайталама) жүн, жүн өндірісінің кері шегелері мен бұрыштары, қысқа (штапельді) вискозды, лавсан, капронды, нитронды талшықтар, вискозды және капронды жіптер, сондай-ақ мақта-мата иірімжіп қолданылады. Жүн маталарын өндіру мынадай блок-схемада көрсетілген кезеңдерді қамтиды : жүн матасының матасы екі өзара перпендикуляр бағытта орналасқан жіптердің екі жүйесінің өрілуі нәтижесінде қалыптасады. Матаның бойымен өтетін жіптер негізгі (негіз) деп аталады, ал матаның көлденең орналасқан жіптер нақты (үйрек) деп аталады. Жүн матасын өндіру операциялары тоқу деп аталады. Жүн маталарының құрылымын қалыптастырудағы негізгі рөлге ие, ол екінші фактор болып табылады. Тоқу процессіне Дайындық операциялары мен тоқу кіреді. Дайындық операцияларының мақсаты негіз жіптерін және үйректі тоқуға дайындау болып табылады. Орау ұзындығын ұлғайту үшін үлкен бобиналарға шағын орамдардан жіптерді қайта орау болып табылады және орау машиналарында жүзеге асырылады. Жіптердің тоқу станогында және матада біркелкі орналасуын арттыру үшін оларды белгілі бір тартумен бобинаға орналастырады. Бұл жүн мата құрылымының үлкен біртектілігін қамтамасыз етеді. Жіптерді қайта ораған кезде түбіт, сордан тазартылады, ең айқын ақаулар жойылады. Түсіру процесі негіз жіптерін белгілі бір тәртіпте жинақтау машинасында жинақтаудың үлкен санынан біріктіру білікшесіне ораудан тұрады.
Шлихтау желімдейтін және жұмсартатын заттармен негіз жіптерін сіңдіруден тұрады. Бұл оларға үлкен тегістікті береді және беріктікті арттырады, бұл тоқу станогында жіптердің аз үзілуін қамтамасыз етеді. Шлихталарды дайындау кезінде желім зат ретінде крахмал, желатин, синтетикалық заттар, ұсталық желім қолданылады[33, C. 232]. Берд тістері арасындағы ремизок галереясының көзінде негізді тесу-тесу (тесу). Үйрек жіптерін дайындау оларды орау және ылғалдау болып табылады. Үйректің жіптері тоқу процесіне ыңғайлы (қайық шпулалары, бобиндер) формасы мен өлшемдері соғылмаларға оралады. Бұл ретте жіптер қоқыстан тазартылады, кейбір иіру ақаулары жойылады, сондай-ақ орамның ұзындығы артады. Жіптерге үйректің жоғары икемділігін беру, ширатуды бекіту, шұкрутиналарды, шпуладан жіптің слетдерін жою және үзікті азайту үшін оларды ылғалдандырып, бумен немесе эмульсиямен өңдейді. Өзіндік тоқымашылық. Осы операция барысында негіз және үйрек жіптерінен жүн матасының құрылымы қалыптасады. Әдеттегі тоқу станогында матаның түзілу процесін қарастырайық келген негіз жіптерінің тоқу станогының схемасы 2 жартасты айналып өтіп, көлденең бағытқа жақын бағытты хабарлайды, 3 бөлу таяқшалары арқылы және 4 ремизок көздері арқылы өтеді. Ремизкалар негіздің бір жіптерін көтереді және басқаларын түсіреді, нәтижесінде олардың арасында бос кеңістік пайда болады-зев 5, онда қайық 6 нақтылау жіптерін салады. Соңғысы бердо бекітілген батанның 8-нің ка-налық қозғалысы нәтижесінде Берд 7 тістері өңделетін матаның құлақшасына келеді. Содан кейін ремизкалар мен оларда тесілген жіптер тігінен жылжи отырып, қалпын өзгертеді. Ремизоктардың орын ауыстыруы және тоқу зевінің пайда болуы кезінде Бердпен батан матаны кептіруден шығып, қайықты кесіп өтетін кеңістік пайда болады, қайтадан зеваға нақтылау жіптерін төсей отырып. Кезекті үйрек жібін қолданғаннан кейін 9 қабылдау білігі белгілі бір бұрышқа бұрылады, негіздің шағын бөлігі беріледі және 10 кеудесін иіп, 11 бағыттаушы білікшені бүгіп, өндірілген мата 12 тауар білігіне оралады [26, c.87]. Сыртқы түрін және басқа да тұтыну қасиеттерін жақсарту үшін жүн маталары өңдеу деп аталатын химиялық және физикалық-механикалық процестердің кешенді әсеріне ұшырайды. Әрлеу операцияларының мақсаты жүн матасын белгілі бір қасиеттермен беру және бір мезгілде ол өндірілген талшықтың пайдалы қасиеттерін сақтау болып табылады. Жүн маталарын әрлеу бірнеше дәйекті кезеңдерден тұрады: алдын ала әрлеу, колористік кезең, қорытынды әрлеу. Алдын ала әрлеудің мақсаты матаны колористикалық әрлеуге (бояуға немесе өрнектелген безендіруге) дайындау немесе ағартылған маталарға қажетті қасиеттер беру болып табылады. Жүн маталарын өңдеу мақта-мата және зығырдан айтарлықтай ерекшеленеді, бұл жүн талшығының құрылысы мен қасиеттеріне байланысты. Бұдан басқа, жүн маталарының жекелеген түрлері олардың шикізат құрамына, иірімжіптің түріне және сүріктің құрылымына байланысты әр түрлі өңдеу операцияларына ұшырайды. Шаю. Үлкен рельефті және тоқыма суретінің тазалығын алу үшін тек кейбір тарақты маталарды Төгеді. Бұл операцияны газ плиталары машиналарында орындайды, тек тегіс жүн маталары плиткалық машиналарда төгіледі. Шәй. Бұл тарақты жүн маталарының арнайы өңдеу операциясы. Роликке оралған тарылған матаны 15-20 минут бойы қайнаған сумен өңдейді, содан кейін салқындатады. Бұл ретте иіру және тоқу процестерінде сору кезінде талшықтарда пайда болған ішкі кернеулер алынады. Жылу мен ылғалдың әсерінен жүн кератині белгіленген күйге ауысады, содан кейін иірімжіп пен мата бірқалыпты құрылым алады, ол келесі өңдеуде бұзылмайды. Сонымен қатар, қайнату машинаның жұмыс бөліктерінің матаның қатпарларына ұзақ механикалық әсерінің нәтижесінде пайда болатын сынықтардың пайда болуын ескертеді. Жуу қоспаларды алып тастау және жүн маталарын кейінгі операцияларға дайындау болып табылады. Құлату. Бұл Шұға тіндерін өндірудегі ең маңызды операциялардың бірі. олардың құрылымы мен қасиеттерін қалыптастыру. Валкаға аппаратты иірімжіптен жасалған таза жүнді де, жартылай жүнді маталар да ұшырайды. Құлату процесінде матаның ұзындығы мен ені бойынша шөгу салдарынан нығыздалуы, сондай-ақ оның қалыңдығының артуы орын алады. Матаның бетінде талшықтарды шаймалау нәтижесінде киіз тәрізді қатқан. Құлағаннан кейін мата жұмсақ, тығыз болады, оның жылу қорғанысы, беріктігі және тозуға төзімділігі артады. Киізден жасалған тоқу суретін жауып, матаны тегістейді және оның көрінісін жақсартады. Карбонизация. Бұл операция тек механикалық жолмен матадан алып тастау мүмкін емес целлюлоза қоспаларынан тазарту үшін таза жүн маталар үшін жүргізіледі. Карбонизацияны жуғаннан кейін немесе құлағаннан кейін, ал кейде бояудан кейін жүзеге асырады Целлюлоза қоспаларын алып тастау үшін мынадай концентрациядағы минералды қышқылдар қолданылады, бұл кезде жүн талшығы зақымдалмайды, ал целлюлоза гидроцеллюлозаға өтіп немесе көміртеді. Түктеу. Шұға маталарының кейбір түрлері оларға белгілі бір артикулға сәйкес келетін сыртқы түр беру үшін, сондай-ақ жоғары жұмсақтық, пушистость және жылудан қорғау үшін түктенеді. Беление. Жүн маталары өте сирек ақуызға ұшырайды, өйткені олардың беріктігі айтарлықтай төмендейді. Жүн талшығының бояғыш пигменттері қабықты қабатта орналасқан, сондықтан ағартқыш заттар оларды бұзады, қабық қабатына да әсер етеді. Жүн маталарын (талшықтарды, иірімжіпті) ақуыздау химиялық және оптикалық тәсілдермен жүргізіледі. Химиялық тәсіл кезінде ағартқыш заттар ретінде қалпына келтіргіштер (натрий бисульфиті, гидросульфит) және тотықтырғыштар (сутегі тотығы, натрий қос тотығы) қолданылады. Ылғалды декатировка. Матадағы кернеуді теңестіру және одан әрі өңдеу кезінде сынықтардың пайда болуының алдын алу үшін тарақты және жұқа дөңес маталар Сулы декатировкаға ұшырайды, мақсаты және жүзеге асыру шарттары бойынша бұл операция пісіруге жақын. Бірақ пісіруге қарағанда мата бұл жағдайда тек ыстық су ғана емес, бу да әсер етеді. Жүн маталарын колористикалық өңдеу екі операциядан тұрады: бояу және басу. Бояу процесі белгілі бір түсті біркелкі бояу алу мақсатында матаға бояу жағудан тұрады. Жүн матасын басу органикалық бояғыштар немесе пигменттер арқылы түрлі-түсті сурет салу болып табылады. Жүн маталарын соңғы өңдеу келесі операцияларды қамтиды: кептіру және кеңейту, қырқу және тазалау, аппретирлеу, престеу, қорытынды декатирлеу. Кептіру және кеңейту әр түрлі құрылымдағы кептіру-кеңейту машиналарында жүзеге асырылады, онда енін бір мезгілде тегістеу және стандартты нормаларға дейін жеткізу және маталарды кептіру жүргізіледі. Таза жүнді маталардағы ылғалдың құрамын 13 - ке дейін, ал жартылай жүнді маталарда-10-12% - ға дейін жеткізеді [33, C.262]. Шаш қию және тазалау. Камвольды маталар талшықтар мен түйіндердің шеткі ұштарын беткі бетінен алып тастау үшін қырқады, бұл ретте матаның беті тегіс болады және тоқу суреті жақсы анықталады. Шұға түкті маталар шашты түктің биіктігі бойынша тегістеу үшін қырқады. Аппретациялауға жеңіл тарақты (камвольды) маталар тығыздығын, толтырылуын және жұмсақтығын беру, сондай-ақ жылтырлығын азайту үшін ұшырайды. Нығыздау матаны қалыңдығына қарай тегістеу және тегістіктің бетін беру мақсатында қырқудан және тазалаудан кейін Шұға маталарын өңдеу кезінде қолданылады. Қорытынды декаттау-барлық жүн маталары үшін соңғы өңдеу операциясы. Оны бұйымдарды тігу және пайдалану процесінде матаның шөгуін болдырмау, сондай-ақ маталарға біркелкі жылтыр беру үшін жүргізеді. Тіндерді ыстық бумен еркін күйде өңдейді,содан кейін біртіндеп салқындатады. Жоғарыда аталғандарды негізге ала отырып, шикізат базасын және жүн маталарын өндіру тәсілдерін кеңейту бойынша орындалатын жұмыстар технологияны жетілдіруге және өндіріс шығындарын азайтуға бағытталған. Тіндердің сапасын жақсарту үшін өндіріс кезеңінде жоғары эргономикалық, эстетикалық көрсеткіштерге қол жеткізуге, сондай-ақ бар ақауларды жоюға тырысады. Бұл операциялар жүн маталары мен олардан жасалған бұйымдардың бәсекеге қабілеттілік деңгейін арттыруға мүмкіндік береді. . Жүн маталарының бәсекеге қабілеттілік деңгейін бағалау тауардың бәсекеге қабілеттілігі - бұл нақты қажеттіліктің сәйкестік дәрежесі бойынша да, оны қанағаттандыруға арналған шығындар бойынша да аналогтан айырмашылықты көрсететін оның сипаттамасы. Бағалау тауардың неғұрлым ақпараттық және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz