Туристік кәсіпорындарда жарнама қызметінің жетілдіру жолдары

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 37 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

М. Әуезов атындағы ОҚУ

«Туризм» кафедрасы

Курстық жұмыс

Тақырыбы: «Туристік салада маркетингтік және жарнама қызметін ұйымдастыру»

5В090200 - «Туризм» мамандығы бойынша

Орындаған: ЭФ-17-8К2, Ерсұлтан М. М

Ғылыми жетекші: Арапова Г. М

Шымкент - 2020

МАЗМҰНЫ

Кіріспе

Кіріспе: 1 Туризмдегі жарнамалық іс-әрекетті ұйымдастырудың теориялық аспектілері

3: 6

Кіріспе: 1. 1 Қазіргі нарықтық экономикадағы жарнама

3: 6

Кіріспе: 1. 2 Туристік өнімді өндіру мен өткізуді жасақтаудағы Интернет - технологиялардың мүмкіндіктері

3: 8

Кіріспе: 1. 3Туризм саласындағы жарнама қызметтерінің арнайы сипаттамасы

3: 10

Кіріспе: 2 Туристік агенттіктің өндірістік-шаруашылық іс-әрекетін талдау

3: 16

Кіріспе: 2. 1 Қазақстандағы туризм индустриясының маркетинг қызметінің қазіргі жағдайын талдау

3: 16

Кіріспе: 2. 2 Туристік кәсіпорынның дамуына жарнаманың әсері

3: 21

Кіріспе: 2. 3 «GSM TRAVEL» туристік агенттігінің маркетингтік қызметі мен экономикалық құндылық анализі

3: 24

Кіріспе: 3 Туристік кәсіпорындарда жарнама қызметінің жетілдіру жолдары

3: 29

Кіріспе: 3. 1 Туристік кәсіпорындарда жарнама қызметінің даму мәселелері мен перспективалары

3: 29

Кіріспе: 3. 2Туризмде жарнама қызметінің тиімділігің арттыру жолдары бойынша ұсыныстар

3: 31

Кіріспе: Қорытынды

3: 32

Кіріспе: Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

3: 33

Кіріспе: А қосымшасы -

Кіріспе: Б қосымшасы -

Кіріспе

Туризм қазіргі уақытта сыртқы экономикалық қызметтің жақсы серпінді дамып келе жатқан салалардың бірі болып табылады . Қызметі халықтың өзгеше қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған туризмнің ұлттық экономикадағы ірі өз алдына салаға айналуы осыдан байқалады. Осы қажеттіліктердің алуан түрлілігі туристік кәсіпорындармен ғана қанағаттандырылып қоймайды, сонымен қатар экономика дамуына мултипликаттық әсері факторларының бірі ретінде туризм мәнісін себепші ететін басқа салалардағы кәсіпорындармен қанағаттандырады.

АҚШ Маркетинг Ассоциациясының анықтамасы бойынша, жарнама дегенiмiз тауарларды, қызметтердi, идеяларды тұтынушыларға қарай жылжытуына арналған кез - келген әрекеттер нысандары және нақтылы жағдайды есепке ала отырып, анағұрлым тиiмдi тәсiлдер мен әдiстердi қолдана отырып, әлеуеттi тұтынушылардың назарларын жарнамалау объектiсiне аудару үшiн орындалатын ақылы қызметтер деп анықталған.
Жарнама науқаны мен құралдарының тиiмдiлiгiн нақты абсолюттi санмен анықтау мүмкiн емес. Мұнда жарнаманың экономикалық тиiмдiлiгi жарнаманың сату көлемiне тигiзетiн әсерiмен анықталады.

Курстық жұмыс мақсаты : Туристік салада маркетингтік және жарнамалық қызметінің ұйымдастырылу жағдайын талдау, қызметтің қазіргі жағдайын бағалау арқылы жетілдіру жолдарын қарастыру болып табылады. Берілген мақсат келесідей міндеттерді шешеді:

Туризмдегі жарнамалық іс-әрекетті ұйымдастыруды жетілдіру жолдары;
Жарнамалық қызметті мемлекеттік реттеуді жетілдіру жолдары;
Қазақстан туристік индустриясының маркетинг қызметіне талдау жүргізу, оны дамыту жолдары.
Туризмде жарнама қызметі тиімділігін арттыру жолдары бойынша ұсыныстар қарастыру.

Туристік саладағы жарнамалық қызметтің туристік ресурстары - маркетингтік қызмет-жұмыстың зерттеу объектісі болып табылады. Зерттеулердің теориялық-әдістемелік негізі ретінде Жолдасбеков А. А, Арапова Г. М., Жолдасбекова Б. А. «Туристік бизнесті ұйымдастыру және жоспарлау» атты туризмдегі жарнамалық қызмет жайлы түсініктеме берілген еңбегі алынды.

Курстық жұмыс кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Аталмыш жұмыста Қазақстан туризміндегі жарнама саласының жалпы жағдайы мен өзекті мәселелері қарастырылды. Сонымен қатар, туризм саласындағы жарнамалық қызметті дамытуға кедергі келтіретін негізгі мәселелер аталынып, оларды шешу жолдары көрсетілді.

1 Tуpиздeгi жaрнaмaлық ic -әркетті ұйымдaстырудың тeориялық аспeктілepi 1. 1 Қaзiргi нaрықтық экoнoмикaдaғы жaрнaмa

Жaрнaмa- бұл қaзiргi шынaйылықтың aйқын бeт-бeйнeсi: oның кiрiспeйтiн сaлaсы жoқ, кәсiби мaмaндaнғaн. Жaрнaмaның бaсты мiндeтi -яғни aқпaрaт бepу және сoғaн сeндiру ғaсыpлаp өткeнiмeн eш өзгeргeн жoқ. Бiзгe күндe бeтпe-бeт кeздeсiп жүpгeн жapнaмa қaзіpгi зaмaнғы, эвoлюциядaн өткeн құбылыс бoлғaнымeн, түп-тaмыpы өткeн ғaсырлaрдaн бaстaу aлады.

Бүгiнде жарнаманы даттаушылар, сынаушылар көп-ақ, өйткені қазіргі оның рөлі -тауарды немесе қызметті өткізу, сол үшін қоғамға ықпал ету болып кетті.

Кейбір сыншылардың пайымдауынша, ең дұрыс жарнаманың өзінде өнім туралы тек жағымды ақпарат беріледі, алнашарларында мүлдем ұрыс мәлімет берілмейді.

Басқалары жарнаманы адамдардың еркін психологиялық тұрғыдан байлау, қулық әрекетке бару, адамдарды қолдары жетпейтін заттарды сатып алуға итермелеу деп айыптайды. Үшіншілері жарнаманы адамдарды қорлайтындығы үшін, нашар жасалатыны және тағы да басқа көптеген кемшіліктері үшін сынайды.

Жарнама әртүрлі коммуникациялық үрдістер көмегімен таратылады. Қазіргі ғылым коммуникация құбылысын әртүрлі тұрғылардан қарастырады. Жалпы алғанда коммуникация дегеніміз ақпарат, хабарлама тарату, таңдалған аудитория, адресаттарға ақпарат тарату әдістері мен формалары.

Әлеуметнамалық тұрғыдан, бұл нысандарға ықпал етудің күрделі үрдісі, аралық нәтижелері көп, адамдар арасындағы өзара қарым-қатынастарды іске асыратын механизм.

Экономикалық тұрғыдан -бұл тұтынушыларды қосқандағы (үй шаруашылығы) шаруашылық сала субъектілері арасындағы байланысты (коммуникацияны) қамтамасыз етудің күрделі үрдісі. Коммуникация мен маркетингтік коммуникациялар құбылысы біртұтас жүйелі нысанды құрайды.

Қазіргі сервистік компаниялар маркетингтік коммуникациялар кешенін құрайтын түрлі формалардағы коммуникацияларды пайдаланады. Мұндай кешеннің элементтерінің тиімділіктері әртүрлі, сондықтан нақты мақсаттық аудиторияларға немесе нарық сегменттеріне арналған.

Дербес коммуникациялар сервистік қызметкерлердің тұтынушымен тікелей қатынас жасауын меңзейді, мысалы, телефон байланысы, жекелей сату, т. б. арқылы.

Жақсыз коммуникациялар ақпараттың қызмет жеткізушіден мақсаттық аудиториянықұрайтын тұтынушыларға осындай ақпаратты арнайы тасымалдаушылардың көмегімен жеткізіледі.

Коммуникациялардың дамуы олардың дербес және жақсыз формаларының арасындағы айырмашылықтарының жоғалуына апарады. Айталық, электронды каналдар бойынша жарнамалық хат-хабарларды тарату адресаттар аясы өте ауқымды болғанымен жекелей қарым-қатынас жасағанмен бірдей болып көрінеді.

Жарнама жаппай байланыс құралы ретінде нарықта ақпаратты таратуда жетекші орындардың бірінде тұр. Қазіргі таңда жарнаманың көптеген анықтамалары бар.

Біріншіден Жарнама дегеніміз -коммуникация үрдісінің және ақпараттандыру үрдісінің немесе қоғаммен байланысты ұйымдастырудың элементі.

Екіншіден Жарнама дегеніміз -тауарлар, қызметтер, өнімдер туралы нақты пікірді бекіту мақсатында әртүрлі тасымалдағыштар арқылы ақпаратты дербестелмеген, жақсыз жөнелту жөніндегі ақылы қызмет. Жарнаманы тауарлар мен қызметтер сапасын, сондай-ақ идеяларды тұтынушының мұқтаждықтары мен сұраныстары тіліне аудару формасы ретінде қарастыруға болады.

Үшіншіден Жарнама дегеніміз идеяларды, тауарлар мен қызметтерді қандай болмасын бір демеушінің алға жылжытуы мен дербестелмеген көрінісінің кез-келген ақылы формасы.

Жарнамаға мынадай белгілер тән: ақылы қызметтер, нақты жарнама беруші (қызметті төлеуші), тұтынушылардың көптігі, оның ішінде жеке тұлғалар, қоғамдық, мемлекеттік, кәсіпкерлік және басқа құрылымдар, мақсаттық аудиторияға түпкілікті ықпалдың белгісіздігі.

Жарнаманың мақсаттық аудиторияға бағытталуы арқасында шығындар азайып, ақпараттылығы күшейе түседі.

Кейбір мамандар жарнаманы тауарлар мен қызметтер сапасын, сондай-ақ идеяларды тұтынушының мұқтаждықтары мен сұраныстары тіліне аударатын коммуникация формасы деп қарастырады.

Бұдан шығатыны, әртүрлі анықтамаларда «жарнама» деген ұғымның жан-жақты күрделі, көпқырлы түсініктемелері беріледі. Сонымен бірге жарнаманың маркетингтік коммуникацияның басты құралы ретіндегі негізгі белгілерін бөліп көрсетуге болады. Олардың ішіндегі маңыздылары:

1. Жақсыз сипаты. Коммуникациялық сигнал әлеуетті клиентке нақты қызметкерден емес, делдал арқылы жеткізіледі.

2. Жарнамалық мәтіннің сатушыдан сатып алушыға біржақты бағытталуы.

3. Жарнаманың тиімділігін өлшеу тұрғысынан белгісіздігі. Бұл сапасы алдыңғының логикалық жалғасы болып табылады. Коммуникациядағы кері байланыстың ықтималдық және белгісіздік сипаты болады. Сатып алу жайты субъективті сипаттағы, ресімдеуге көнбейтін, жарнамаға тікелей қатысы жоқ бірқатар факторларға байланысты. Мысалы, өте жақсы жарнамалық науқан уақыт бойынша жарнамаланып жатқан өнімдердің үлкен топтамасын шығарудағы ақаумен тұспа-тұс келуі мүмкін.

4. Қоғамдық сипаты. Жарнамаланатын тауар заңды және жалпыға ортақ болуы тиіс. Сондықтан да заңмен тыйым салынған есірткінің жарнамасын еш жерден кездестіре алмайсыз.

5. Жарнамалық хабарландыруда жарнаманың кімнің есебінен жүзеге асырылып жатқаны айқын көрініп тұрады (демеуші, жарнама беруші, субъект) .

6. Жарнаманың бейтараптылық сипаты болмайды. Жарнамалық мәтінде негізгі назарға жарнамаланатын тауардың немесе фирманың тек артықшылықтары ғана алынып, ешқашанда кемшіліктері жарияланбайды.

7. Көзге түсерлігі мен нанымдылығы. Жарнамалық дәйектердің көп рет қайталануы тұтынушыға психологиялық ықпал жасап, оны сатып алуға итермелейді. Нақты нарықтық жағдайда анықталатын мақсаттарға қарай жарнама келесі міндеттерді шеше алады:

-ақпараттандыру, яғни жаңа ауар, нақты оқиға, фирма, т. б. туралы білімдарлықты және білімді қалыптастыру;

-иландыру-тұтынушының фирма бет-бейнесі мен оның тауарларын тиісті түрде қабылдауын біртіндеп қалыптастыру, сатып алушыны тауарды сатып алуға үгіттеу, сатып алғаны үшін көтермелеу, мадақтау;

-есіне салу (мәлімет беруді қолдау, сатып алу кезінде тауар туралы ақпарат есіне түсетіндей жадыда ұстау, ол тауарды қайдан алуға болатынын ескерті) және басқа да міндеттер[4] .

Түптің түбінде, коммерциялық үгіт-насихат, өткізуді ойластыру мен жекелей сату (осының бәрі маркетинг-микс деп аталады) маркетингтік коммуникацияның келесі негізгі мақсаттары мен тәсілдеріне қол жеткізуге бағытталған: сұранысты қалыптастыру және тауарды өткізуге талпыну. Америка жарнама маманы Альфред Дж. Сименнің бейнелі сөздерімен айтатын болсақ: "Жарнама -бұл тұтынушыларға молшылықты ұсынатын экономиканың от алдыру білтесі, әрі механизмдерін майлағыш зат". (1) . Сондай міндеттердің қатарына ақпараттандыру міндеті де жатады. Бірақ оның міндеті жай ақпараттандыру емес. Жарнаманың функциясы -сату. Тауарларды сату. Идеяларды сату. Өмір сүру салтын сату.

Жарнама функцияларының көп болуы себепті, маркетингтік коммуникацияның бұл формасының әмбебаптығына және көпжақтылығына байланысты оның жекелеген түрлерін терең талдау қажет. Жарнаманы жіктеу кезінде көптеген критерийлер пайдаланылады. Солардың кейбірлеріне тоқталайық:

1) Жарнаманы демеушісінің, коммуникация субъектісінің типіне қарай жіктеу. Мұндай жарнаманың келесідей түрлері бар: өндірушінің атына берілетін жарнама, сауда делдалдары атына берілетін жарнама, жеке тұлғалардың атынан берілетін, үкімет атынан және басқа қоғамдық институттар атынан берілетін жарнамалар.

2) мақсаттық аудиторияның типіне қарай жарнама былай бөлінеді: бизнес саласына арналған жарнама (өндірістік тұтынушылар үшін), жеке тұтынушыға арналған жарнама.

3) аудиторияның белгілі бір тобына бағытталуына қарай жарнаманың түрлері: іріктемелі жарнама; сатып алушылардың белгілі бір тобына (нарық сегментіне) бағытталған жарнама; белгілі бір топқа арналған емес, бұқаралық жарнама.

4) жарнама іс-әрекеті қамтитын аумаққа қарай жарнаманың жіктелуі: жергілікті жарнама (оны шартты түрде сатылатын орнына қарай және сыртқы жарнама деп бөледі), аймақтық жарнама, жалпы ұлттық жарнама, халықаралық жарнама.

5) жарнамалық іс-әрекет нысаны мен оның сипаттамаларына қарай жарнама былай бөлінеді: тауар жарнамасы (нақты тауарға немесе тауар топтамасына деген сұранысты қалыптастыру мен ынталандыру), бедел жарнамасы (нақты фирманы, ұйымды жарнамалау), идея жарнамасы, т. б.

6) Жарнамалық науқанның мақсатына қарай жарнама сұранысты қалыптастырушы, өткізуші, тауарлар мен қызметтерді орналастырушы.

Нақты тауардың жарнамалық науқандағы мақсатын оның өмірлік циклына сәйкес анықтау жарнама шиыршығы" ұғымының негізіне алынды. Ол кіріспелік, сендірерлік және еске саларлық жарнамаларды біртіндеп біріктіреді.

7) Жарнаманың ықпал ету тәсіліне қарай жіктелуі (чех жарнама маманы Б. Геклдың ұсынысы бойынша) : көрінетін (көрме қабырға, жарықпен түсірілген немесе басылған жарнама, т. б. ), естілетін (радиожарнама, телефон арқылы жарнамалау, т. б. ), көрінетін-сезілетін (хош иісті парақша), көрінетін-естілетін (теле-, бейне және кино жарнама) және басқалары.

8) Аудиторияға ықпал ету сипатына қарай жайдарлы және айбарлы жарнама болып бөлінеді.

Айбарлы жарнама сипатына қарай төнімді өткізуге талпыну құралдарына ұқсас және олармен кешенді түрде пайдаланылады. Формасына қарай сатып алушыға агрессиялық қысым жасап, оны жарнамаланып жатқан тауарды сатып алуға мәжбүрлейді, айбарлы жарнама қысқа мерзімге есептелген.

Жайдарлы жарнама тауар туралы хабар беріп қана қоймай, оның айналасына қолайлы, жайлы ахуал қалыптастырады. Жайдарлы жарнама орташа және ұзақ мерзімді перспективаға арналған.

9) жарнамалық мәтінді таратудың пайдаланылатын құралдарына қарай баспа жарнама, мерзімді басылымды жарнама, радио және тележарнама, көліктегі жарнама, т. б. болып бөлінеді.

Туристік өнімді өндіру мен өткізуді жасақтаудағы Интернет - технологиялардың мүмкіндіктері

Интернет желісі байланыстың ұшқырлығы мен сапалылығын арттырып, коммуникация мен іс сапарлар шығындарын азайтуға, іс-әрекет географиясын кеңейтіп, клиенттер мен серіктерді көбейтуге мүмкіндік береді. Интернеттің жоғарыда аталған мүмкіндіктерінің көпшілігі қазіргі кезде туристік салада қолданылуда. Алайда туристік мекемелерді жаһандық желіні пайдаланудың келесі формалары қызықтырады:

- коммуникациялар және тиімді байланыс;

- жарнама және туристік өнімді өткізу;

- маркетингтік зерттеулер;

- фирма мен оның туристік өнімін электронды түрде таныстыру;

-электронды халықаралық және аймақаралық туристік көрмелердің және жәрмеңкелердің мүмкіншіліктерін пайдалану;

-алдын-ала иемдену мен резервке қою жүйесін пайдалану;

- турды өз бетіндік қалыптастыру мен туристік жолдаманы сатып алу;

- елдер мен бағыттар бойынша туристік өнімнің электронды каталогтарын пайдалану;

- елтанушылық ақпаратты, елдің түкпір-түкпіріндегі ауа райының жедел болжамдарымен, түрлі көлік құралдарының қозғалыс кестелерімен танысу;

-әртүрлі тасымалдағыштар мен басқалай туристік қызметтер бойынша, қонақ үйлерінің тарифтері мен бағалары бойынша жедел мәлімет алу;

-Интернет желісін өзара есеп айырысу үшін пайдалану;

- виртуалдық туристік кеңсені құру, т. б.

Интернеттің мүмкіндіктерін туристік өнімді қалыптастыру және ілгерілету үшін қолдануға болады, соның ішінде:

- қажетті ақпаратты іздеу мен жүйелеу;

- маркетингтік зерттеулер;

- туристік қызметтерді тиімді жарнамалау;

- серіктестер іздеу;

- туристік қызметтерді алдын-ала иемдену мен резервке қою;

- туристік өнімді өткізу;

-қабылданған жарнамалық стратегияның тиімділігін талдау.

Жаһандық әлемдік желідегі тез, сенімді коммуникациялар болашақта туристік өнімді қарқынды ілгерілетуге мүмкіндік береді.

Интернет-жарнама түрлерің қарастыратын болсақ, олар:

Мелиялық жарнама - тесттік-графикалық жарнамалық материалдарды сайт беттерінде орналастыру. Көптеген белгілері бойынша бұқаралық ақпарат құралдарындағы (БАҚ) жарнамаға ұқсас. Бірақ баннердің гиперсілтемесінің бар болуы жіне анимацияланған бейненің мүмкіндігі медиялық жарнаманың әсер ету мүмкіндігін аса кеңейтеді. Әдетте, медиялық жарнама баннерлік жарнаманың формасына ие болады.

Контексттік жарнама - тесттік-графикалық жарнамалық материалдарды тұтынушыларға іздеу функциясын ұсынатын сайт беттерінде орналастыру. Бұл жарнама түрі іздеу нәтижелерінің жанында орналасады, ал белгілі бір жарнаманың көрсетілуі тұтынушының іздеу сұрауына байланысты болып келеді. Әдетте, контексттік жарнама тексттік жарнама формасына ие болады.

Жарнаманың басқа түрлері медиялық және және контексттік жарнамалардың белгілерін біріктіреді.

Электрондық пошта (e-mail) -тұтынушыларға өзара ақпараттармен алмасуға мүмкіндік беретін желілік қызмет, жарнамалық хабарламалаларды жіберудегі электрондық поштаның артықшылықтары:

Электрондық пошта желіні қолданушы тұтынушылардың барлығында бар.
E-mail хабарламаның push-технологиясын білдіреді.
Жеке тұтынушыға үндеу мүмкіндігін береді.
Тұтынушыға қызықты болып көрінген хат оның достарына жіберілуі мүмкін.

e-mail көмегімен алға басу үшін мынадай әдістер қолданылады:

Жазылушыларға жіберілетін хаттар.

Интернетте әр түрлі тақырыптарға арналаған жіберілім тізімдері көп. Бұл жіберілімді қабылдаушы тұтынушылар сол жіберілімге өздері жазылған және олар кез-келген уақытта сол жазылымды тоқтатуға құқығы бар. Жіберілімдердің мынадай түрлері бар:

Ашық (барлық қалаушыларға)
Жабық (адамдардың белгілі бір тобына)
Тегін (жобалаушылардың қалауына байланысты) (http://kazseo. com)
Тегін емес

Тақырып бойынша хаттардың жіберілуі адамдардың белгілі бір тобына арналғандықтан және де оның мыңдаған жазылушылары бар болғандықтан ол тиімді марктинг құралы болып табылады. Кейбір компаниялар өздерініңресми сайттарында тұтынушыларға жіберілімге жазылуды ұсынады. Бұл жіберілімдер тұтынушыға сайт жаңартулары, компания жаңалықтары жайлы ақпараттар беріп, сол сайтқа тұтынушылардың келесі рет кіруіне жағдай жасайды.

Интернет-жарнаманың құқықтық тұрғылары

Интернет-жарнама қыруар пайда әкеледі. Мысалы, АҚШ-та 2001 жылы олар сыртқы жарнаманың табыстарынан асып түсіп, 1995 жылғы 20 миллионмен салыстырғанда пайда 5 миллиард долларға жеткен. Ал 2010 жылы табыс 20 миллиард долларға жетеді деп болжамдалған болатын. Сонымен бірге Интернеттегі жарнама өте қымбат тұрады. Айталық, Yandex іздеу жүйесінің бірінші, басты бетінде жарнамалық ақпарат орналастыру үшін 96 мың доллар төлеу керек.

Айта кететін жайт, посткеңестік кеңістіктегі ғылыми қауымдастықта қазіргі қолданыстағы жарнама туралы заңның интернет-жарнамаға қолданылуы туралы бірыңғай пікірлері жоқ. Ол пікірлер екіге жарылған. Біріншісіне сәйкес жарнама туралы қолданыстағы жай заңдарға Интернеттегі жарнама бағынбайды (Л. Терещенко) . Екінші топтағы ғалымдардың пікірінше, бағынуы мүмкін, алайда ерекшеліктері ескеріледі (СВ. Малахов, В. Мещенков, С Петровский) .

«Жарнама туралы» заң жарғыларын зерделей отырып, мынадай қорытынды жасауға болады: заңға интернет-жарнаманы жасақтау, тарату және орналастыру кезінде туындайтын қатынастар бағынады. Жарнаманың анықтамасына ұқсастыра отырып, интернет-жарнаманың анықтамасын құрып көрейік -бұл белгілі бір жеке және заңды тұлғалар, тауарлар, идеялар және бастамаларға қызығушылық тудыру мақсатында белгілі бір адамдар шеңберіне арнап Интернет желісі арқылы электронды түрде таратылатын ақпарат.

Бүгінде интернет-жарнама орналастырылуы, түрлері жөнінен сан алуан, олардың ішіндегі негізгілері -баннер, мәтіндік блоктар, байрик және қыстырмалар. Интернете жарнама әдетте қосарландыру тәсілімен орналастырылады, тұтынушының экранындағы бір бөлігін сұратылатын ақпараттық материалдармен қатар жарнама тасымалдағыштар алып тұрады. Әдетте мұндай жарнама ақпараттық ресурс мазмұнымен тығыз байланысты. Алайда соңғы кезде сөздерді сатудың қызық тәжірибесі орын алуда. Оған сәйкес жарнама берушілер тұтынушылардың ай сайынғы ақпараттық сұраныстарының нәтижесі бойынша ең танымал сөздерді сатып алып, осы сөздерден тұратын жарнамасын сайттарға орналастырады. Мысалы, соңғы жылдары ең көп сатылған сөздер «Гарри Потер» және «Ұялы (телефондарды) сату».

Қазіргі шетелдік заңнаманы және оның тәжірибесін талдау бойынша анықталғаны, бұл қарастырылып отырған мәселе бас ауыртпайтынелдер бар екен. Мысалы, спам мәселелері АҚШ-та жақсы реттеліп тұрады (кейде нәтижесіз болғанымен) . АҚШ Федералдық сауда комиссиясы мұндай жарнамалардың түрлерімен күресуді қажеттілік деп тауып, осы бағыттағы ұзақ мерзімді бағдарламасын жариялады. Сондай-ақ 2002 жылы АҚШ-та Федералдық сауда комиссиясынан (FTC), «Халықаралық интернет-күштер» (International Netforce) арнайы органынан, атқарушы биліктің сегіз федералдық органдарынан және Канаданың 4 арнайы маманданған агенттігінен тұратын арнайы орган құрылды.

Бүгінде АҚШ-тың 19 штатында Интернетте жарнаманы күштеп таңуға қарсы арнайы заң нормалары қабылданғанымен, тиімділігі әлі шамалы.

Осылайша тіпті арнайы құқықтың реттеудің өзі тиімділікке апармайды, өйткені интернет-жарнаманың техникалық қиындықтармен қатысты өз ерекшеліктері бар.

Сондықтан қазіргі таңда көптеген елдердің заңнамасы осы мәселені шешуге ұмтылуда. Айта кететін жайт, көптеген салалардағы сияқты мемлекеттердің ішкі құқығында айырмашылық бары аңғарылады. Қазақстанда заңды саналатын әрекет, басқа елде заңсыз болуы мүмкін. Мысалы, АҚШ-та сайтта нәсіл кемсітушілік және нацистік мазмұндағы жарияланымдар, тиісті компьютерлік ойындарды сату заңға қайшы келмейді.

Бір қызықты жайт, барлық дерлік қазіргі мемлекеттерде заңды, әділ де шыншыл жарнаманы қолдайтын заңдар қабылданған. Қазақстанға келетін болсақ, бұндай нормалар «Жарнама туралы» заңда қарастырылған, онда сапасыз, жалған сөйлейтін, әдеп сақталмайтын, жасырын бүкпелі жарнамаға тыйым салынға. Алайда аталған нормалар іс жүзіне аспай, сөз жүзінде қалуда, өйткені тәжірибе жүзінде жарнаманың осы талаптарға сай келмейтінін дәлелдеу өте қиын. Бұл заңгерліктен гөрі, адамгершілік мазмұнға толы «шыншылдық» және «жарнаманың әділдігі» деген терминдердің ресми дұрыс түсінілмеуінен болып отыр[5] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.