Жасөспірімдер тұлғасының құндылық бағдары және өзін - өзі бағалауы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 46 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі

Е. А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті

Философия және психология факультеті

Әлеуметтік жұмыс және әлеуметтік педагогика кафедрасы

Курстық жұмыс

Тақырыбы: Жасөспірімдер тұлғасының құндылық бағдары және өзін-өзі бағалауы

Орындаған: Спис-31 тобының студенті Өміржанова А. Б

Тексерген: аға оқытушы Туткышева Г. Т

Қарағанды 2020

Мазмұны

Кіріспе . . . 3-4

1. Жасөспірімдер тұлғасының құндылық бағдары және өзін-өзі бағалау теориясы . . . 5

1. 1«Құндылық» және «Құндылық бағдар» ұғымдарына психологиялық талдау . . . 5-7

1. 2 Жастардың өзіндік бағалауын теориялық және эмпирикалық зерттеу . . . 7-9

2. Жасөспірімдердің құндылығы мен өзін бағалауға педагогикалық қолдау. 10

2. 1 Жасөспірімдердің өзін-өзі реттеуі және өзіндік құндылық бағдары . . . 10-19

2. 2 Жасөспірімдердің өзін-өзі бағалауын арттыру әдістері . . . 19-30

Қорытынды . . . 31-32

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 33

Қосымша(лар) . . . 34-35

Кіріспе

Курстық жұмыстың өзектілігі:

Курстық жұмыстың мазмұны:

Курстық жұмыстың мақсаты:

Курстық жұмыстың міндеттері:

Зерттеу нысаны:

Зерттеу пәні: өзін-өзі тануды және өзін-өзі дамытуды педагогикалық қолдаудың принциптері әдістері мен тәсілдері ерекшеліктері, оның бағыттары, оны іс жүзінде жүзеге асырудың негізгі тетіктері .

Ежелгі философтардың бірі: "адам - барлық заттардың өлшемі" деп айтып кеткен. Ал адамның өлшемі не? Жауабы анық, ол - оның істері мен әрекеттері. Адамның құндылығы, оның жеке тұлға ретінде жетілуі туралы дәл осы істері мен іс-әрекеттері бойынша пікір түйеді. Егер екпінді қызмет нәтижесінен (істер мен іс-әрекеттерден) адамға ауыстырып, өзіне "адам ненің есебіне әрекет жасауға қабілетті?" деген сұрақ қойса (яғни адамның құндылығы неде?), онда жауаптар бірдей болмайды. Біреулері талантқа сенсе, өзгелері - басқа адамдармен қарым-қатынас жасай білуге, ал басқалары өмірдегі және еңбектегі табысты қалыптасқан мән-жайлармен түсіндіреді.

Өзін-өзі тану және өзін-өзі дамыту құндылығын бекіту көптеген діни, философиялық, психологиялық-педагогикалық тұжырымдамаларда байқалады. Мысалы, Ежелгі Шығыс дінінде адамның шынайы мәнін ұғыну, әлемнің бірігуіне қол жеткізу құралы болып табылатын өзін-өзі танудың және өзін-өзі дамытудың біртұтас үйлесімді жүйесі әзірленген. Христиандықта өзін-өзі тану - Құдайдың бастауының ашылуы, ал өзін-өзі дамыту - Құдайға сену және шіркеудің құпияларына баулу жолы. Гуманистік бағытталған психология мен педагогикада өзін-өзі белсендіруге деген қажеттілік адамның жоғары қажеттілігі ретінде қарастырылады, оны қанағаттандыру оған өзін толық көлемде жүзеге асыруға, сол миссияны орындауға, онда өзіне өмір мен тағдырдың ұйғарылған мақсатын орындауға мүмкіндік береді.

Тек осы жағдайда ғана ол өзінің өмір сүруінің мәнін табады, қоршаған адамдардың міндеттеуімен емес, өзі қандай адам болуға қабілетті, сондай адам болады.

Әрбір адам өзін-өзі құрады және өзінің өмірлік жолын таңдайды, басқа адамдармен қарым-қатынасын өзі қалыптастырады, сондай-ақ қателіктерін өзі жасайды және түзетеді. Сондықтан ғылым мен практикада қолданылатын "қалыптастыру", "тәрбие" және т. б. ұғымдар - бұл жеткілікті шартты ұғымдар. Отбасының, білім беру мекемелерінің міндеті қажетті нәтижелерге қол жеткізу мақсатында өсіп келе жатқан адамның жеке тұлғасына тікелей әсер етпеу, өзін-өзі құру, өзін-өзі қалыптастыру және өзін-өзі тәрбиелеу үшін қажетті жағдайлар жасау, өзін-өзі тану және өзін-өзі дамыту тетіктерін өзектендіру болып табылады.

Курстық жұмыстың құрылымы:

Жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады.

1 Жасөспірімдер тұлғасының құндылық бағдары және өзін-өзі бағалау теориясы

1. 1 «Құндылық» және «Құндылық бағдар» ұғымдарына психологиялық талдау

Ғылыми дереккөздерінде «құндылық» сөзі философия, әлеуметтану, педагогика және психология ғылымдарындағы негізгі тұжырымдамалардың бірі. Бірқатар психологиялық еңбектерде құндылықтың пәнаралық сипаты ерекеше атап өтіледі, дегенмен «құндылық» сөзінің нақты анықтамасы жоқ, сондықтан оған бірнеше анықтама беріледі. Осы тұрғыда Д. А. Леонтьев былай деді: «құндылық» сөзінің нақты анықтамасы жоқ» . . . Әртүрлі авторлар түрліше, бір-біріне тән емес және бір-біріне сәйкес келмейтін мағыналарда пайдаланады. Сондықтан әр ғылымда әр ғалым әртүрлі анықтама берген [1] .

«Құндылық» феноменіне қызығушылық сонау антикалық дәуірден бастау алған. Диоген Лаэртский алғаш рет «құндылық» сөзіне анықтама берген, оның анықтамасы бойынша: «Құндылық, біріншіден кез-келген игілікке тән жәрдемдесіп, өмірге бейімделу, екіншіден, табиғатпен сәйкестендіріп, өмірмен бірге әрекет ететін пайда, үшіншіден, тәжірибеде сатушы тағайындайтын тауардың айырбас бағасы». Сонымен антикалық дәуірдегі философтардың ойынша, құндылық табиғатпен сәйкестендірілген тіршілік етуге бейімделуімен сипатталған, игілікке қол жеткізудің құралы болып саналған [2] .

Философиялық лексикада «құндылық» түсінігі 60-жылдары енгізілген. XIX ғасыр неміс философы Р. Г. Лотце («Практикалық философияның негіздері» атты өз еңбегінде) оны субьектінің «маңыздылығы» ретінде қарастырды. Бірақ оған дейін И. Кант өз еңбегінде: «Құндылық - ерік-жігерге бағытталған талап, адамның алдында тұрған мақсаты және тұлғаға әр түрлі факторлардың маңыздылығы», - деп қарастырған [3] .

Әлеуметтік психологияда құндылық ұғымына идеал, мақсат, мүдде, нанымдар кіреді, сонымен қатар әлеуметтік тәжірибені меңгеру арқылы басқа да идеологиялық көріністер қалыптасады. Л. С. Рубинштейннің анықтамасы бойынша, құндылық адам өміріндегі бір нәрсенің маңыздылығы, тек мойындалған құндылық ғана маңызды рөл атқаруы мүмкін [4] .

Смелзер «құндылық» ұғымын адам жетістікке жету үшін ұмтылуы тиіс қоғамдағы ортақ мақсат деп түсіндірген [5] .

Н. И. Лапин бұл түсінікке мынадай анықтама береді: «Құндылық - фундаменталды нормалардың рөлін атқаратын, жалпыланған мақсаттар мен оларды жетілдіру жолдары. Олар қоғамның интеграциялануын қамтамасыз етеді, адамдарға өмірлік жағдайдағы әлеуметтік мінез-құлықтарын таңдауға көмектеседі» [6] .

В. Т. Тугариновтың ойынша, адамдар нені қастерлейді, соның барлығы құндылық деп анықталады. В. П. Тугаринов құндылықтардың екі тобын бөліп қарастырды:

өмірдің құндылықтары - өмір, денсаулық, өмірдегі қуаныш, адамдармен қарым-қатынас, т. б.

мәдени құндылықтар - материалдық (техника, баспана, тамақ, киім, т. б. ) ;

әлеуметтік саяси (қоғамдық тәртіп, қоршаған әлем, қауіпсіздік, бостандық, еркіндік, адамгершілік) ;

рухани құндылықтар (білім, ғылым, өнер) .

А. Г. Здравомыслов құндылықтардың әлемін адамдардың рухани іс-әрекеті, рухани байлығы, жалпы айтқанда рухани мәдениеті деп біледі [7] .

М. Г. Казакинаның анықтамасы бойынша: «құндылық - бұл сыртқы құбылыс (зат, құбылыс, іс- әрекет), сананың дәлелі (идеал, бейне, ғылыми концепция) құндылық - бұл, біз баға беретін объект».

Ш. Шварц құндылықтың екі деңгейін қарастырады:

нормативтік деңгейдегі әлеуметтік идеалдар;

тұлға деңгейіндегі әлеуметтік идеалдар. Бірінші деңгей тұрақты, себебі әрекет ету туралы жалпы қабылданған пікірлерді көрсетеді. Екінші деңгей, адамның сипатына және адамның жеке тәжірибесіне байланысты оның іс-әрекеттері [8] .

Әлеуметтік психологияда «құндылық бағдарлары» түсінігі екі мағынада қолданылады:

«идеологиялық, саяси, моральдық, эстетикалық және шындық тақырыбын бағалаудың басқа да себептері, оған бағдар беру;

объектілердің мәніне қарай дифференциациялау әдісі.

Құндылық бағдар әлеуметтік тәжірибені игеру арқылы қалыптасады және жеке тұлғаның мақсат, идеалдар, наным мен мүдделерінде көрініс табады.

Құндылық бағдар тұлғаның бағытының дамуымен байланысты және адамның өмірге деген, өзіне деген және тұлғалық бағытқа деген көзқарастарын сипаттайды. Психологиялық бағытта «құндылық бағдар» феноменіне көптеген анықтамалар берілген.

Философиялық сөздікте (Мәскеу, 1983ж. ) құндылық бағдар ұғымына: «Жеке тұлғаның өмірдегі тәжірбесінен жинақтаған ішкі жан дүниесінің маңызды элементі, адамның саяси, философиялық, адамгершілік сенімі мен құштарлығы, мінез-құлықтың адамгершілік қағидалары» - деп анықтама берілген.

Ал ғылыми әдебиеттерде «құндылық бағдар» ұғымына әртүрлі анақтамалар беріледі. Ғалымдардың бір тобы құндылық бағдарды адамның жалпы әлеуметтік бағыттылығы деп қарастырса, екінші бір тобы құндылық бағдарды жеке тұлғаның әлеуметтік құндылықтарға деген субъективті қатынасы деп көрсетеді, ал үшінші тобы «құндылық бағдар» ұғымына психологиялық тұрғыдан түсініктемелер береді. Кейбір зерттеушілер «құндылық» түсінігін белгілі бір сапалы қасиеттердің жеке бөлініп шығуымен түсіндіреді.

В. Н. Мясищевтің пікірі бойынша: «Құндылық бағдар - жеке тұлғаның рухани дамуының негізі, жеке тұлғаның қоғамға, белгілі бір топқа, еңбекке, өзіне деген саналы қатынасы» болып табылады.

К. К. Платоновтың пікірінше: «Құндылық бағдар - жеке тұлғаның әлеуметтік тепе-теңдігінің мазмұны мен адам өмірінің эмоционалды дүниесімен байланысты».

В. А. Ядов бойынша «Құндылық бағдар - жеке тұлғаның қарым-қатынасының неғұрлым күрделі иерархиялық ұйымдасқан құрылым компоненттерін көрсетеді» [9] .

Құндылық бағдар - күрделі әлеуметтік-психологиялық құбылыс болып табылады және жеке тұлғаның қарым-қатынас жүйесінің ажырамас бөлігі болып табылады. Сондай-ақ, жеке тұлғаның қызметін бағдарлау және қызметінің мазмұны, адамға жалпыға ортақ көзқарасты айқындайтын, өз алдына, мағынасы мен бағытын көрсете отырып, мінез-құлық сипаты, әрекеттер көрінісі. Сонымен, құндылық бағдар бір жағынан алғанда, жеке тұлғаның нақты іс-әрекетке деген көзқарасы мен іс- әрекетке қатынасын білдірсе, екінші жағынан белгіленген мақсаттар жүйесі. Ол - жоғары деңгейде объектілерді, хал-жағдайды, қажеттілікті, мақсатты таңдауды түсіндіреді, қоғам мен адамдарға жақсылық пен жамандықты, ақиқат пен адасуды, әсемдік пен сүйкімсіздікті, әділеттілік пен әділетсіздікті, рұқсаттылықты, тыйымсалушылықты, мәнді мен мәнсіздікті ажыратуға көмектеседі. Құндылық бағдар адам дамуының ең негізгі факторы болып табылады.

1. 2 Жастардың өзіндік бағалауын теориялық және эмпирикалық зерттеу

Тұлғаның өзіндік бағалауын түсіндіруші келесі бағыттардың бірі гуманистік психология. Осы бағыт өкілдерінің пікірінше, өзіндік бағалау тұлғаның мәнін бейнелейді. Яғни, тұлғаның өзіне эмоциялық-құндылық қатынастарды білдіреді. Бұл бағыт өкілі К. Роджерс пікірінше, «Мен» құрамдастарының арасындағы мән неғұрлым жақындасқан сайын, соғұрлым өзіндік бағалау жоғары болады. Ол өзіндік сана мен өзіндік бағалауды тұлға құрылымында орталық буынға жатқызды. Яғни, өзіндік бағалау тұлғаның әлеуметтік ортада бағдарлануын және ішкі талаптар мен сыртқы жағдайлардың келісімділігін қамтамасыз етеді. Тұлғаның психикалық тұтастығының маңызды жағдайларының бірі өзіндік бағалаудағы тәжірибе күшімен бұрын қалыптасқан құндылықтар жүйесін өзгертуге бейімділігі деп қарастырды. Бірақ К. Роджерс идеалды және шынайы «Мендерді» арақатынасын жасайтын жалғыз фактор деп есептей отырып, тұлға ортасын және тұлғааралық қарым-қатынас рөлін асыра бағалайды. Осы орайда, автор өз зерттеулерінде тұлғаның өзіндік санасы қалыптасуындағы әлеуметтік-экономикалық қатынастардың рөлін ескермеді.

К. Роджерс өзіндік бағалау теориясын және өзіндік бағалауға психотерапиялы әсер ету курсын ұйымдастырды. Оның ойынша өмірлік жағдайларға ең оңай бейімделу өзіндік бағалаудың икемділігін дамыту болып табылады, яғни өзіне деген адекватты қатынасты дамыту, бұл басқа адамдармен қарым қатынасты дұрыс қалыптастыруға, өзін-өзі сыйлаудың жоғарылауына әкеледі. Адам үшін «Меннің» саналы компоненттері адамның мінез-құлқын реттеудің негізгі құралы болып табылады. Кеңес психологиясында өзін-өзі бағалау мәселесі теориялық деңгейде терең зерттелінген. (Б. Г. Ананьев, Л. И. Божович, С. Л. Рубинштейн, И. В. Чеснокова, В. А. Ядов және т. б) .

Өзіндік бағалауды түсіндіруде К. Левин мотивтер, қызығушылықтар, талаптану деңгейі және олардың динамикалық арақатынасын қарастырды. Осы орайда, түрлі тапсырмаларды орындаудағы жетістіктер мен сәтсіздіктерге, талаптану деңгейіне, шағын топтардағы статусқа өзін-өзі бағалаудың тәуелділігі туралы фактілер анықтала бастады.

Өзіндік бағалау компоненттері болып табылатын өзіндік сана-сезімдердің онтогенетикалық даму ерекшеліктері Б. Г. Ананьевтің, С. Л. Рубинштейннің, Л. С. Выготскийдің жұмыстарында қарастырылады.

Сондай-ақ, кеңес психологтары өзіндік бағалаудың әлеуметтік детерминациясына мән береді. Белгілі ғалымдар Л. И. Божович, А. А. Бодалев еңбектерінде тұлғаның өз қасиеттері мен құрылымдарын ұғыну және өзіндік бағалаудың белгілі бір деңгейі - өзін-өзі тәрбиелеудің алғышарты, осы процестің маңызды факторы деп есептеді. Авторлар пікірінше, өзіндік бағалау деңгейі мен тұлғаның өзін-өзі тәрбиелеуге тәуелділігі өзіндік реттелуде қарқындылықты қамтамасыз етеді.

Я. П. Коломинский зерттеулері бойынша өзі қатарлас құрбылар тарапынан қолдау таппаған жағдайда жоғары сынып оқушысы өзінің топтан өзге жерлерде дәрежесін шектен тыс жоғары бағалауға бейім келеді.

Тұлғаның жастық позициясы өзіндік бағалау ерекшеліктерін детерминациялайды. Оның дамуы сыртқы ортамен өзара әрекеттесуде тұлға бағытын өзгертуге мүмкіндік береді. Мұнда өзін-өзі реттеу процесінің мәні мен өзін-өзі бағалау дамуы - өзін-өзі тәрбиелеудің қозғаушы күші болып табылады [10] .

Өзіндік бағалау - еңбектің, танымның және қарым-қатынастың күрделі өнімі. Мұның негізінде тұлға өз мінез-құлығы мен әрекетін, сондай-ақ айналасындағылармен мақсатқа бағытты қатынасын ұйымдастырады.

Тұрақты өзіндік бағалаудың қалыптасуын, оның талаптану деңгейімен байланысын жә- не мінез-құлық мотиві ретіндегі рөлін Е. И. Савонько, Е. А. Серебрякова, Л. С. Славина 1 және т. б. ғалымдар еңбектерінде кездестіреміз. Өзіндік бағалаудың тұрақсыздығы өзіне қатынастың қалыптаспауының салдары болып табылмайды. Өзіндік бағалаудың қалыптасуында тұрақсыз болып келетін екі кезең бар: Оның құрылу кезеңі; Жаңа жағдайларға байланысты оның «тербелісі», «сынуы». Екінші кезеңдегі өзін-өзі бағалаудың тұрақсыздығы жаңа және ескі өзінөзі бағалау арасындағы күрестен туындайды.

Өзін-өзі бағалау сипатындағы ерекшелік ақиқат өмірлік әрекеттер арқылы анықталады. Бұл жерде негізгі фактор бағалау қатынасында бейнеленетін адамның іс-әрекеті және айналасындағылармен қарым-қатынасы болып табылады.

Кеңестік ғалымдар Л. И. Божович және Л. В. Благонадежина еңбектерінде: «Тұрақты өзін-өзі бағалау баланың психикалық дамуында маңызды рөлге ие. Тұрақты өзін-өзі бағалаудың және талаптану деңгейінің қалыптасуы психикалық даму фактор ретінде ішкі қарама-қайшылықтар туындауына алып келуі мүмкін», - деп көрсетті.

Өзіндік бағалау тұлға өмірлік іс-әрекеті процесінде қалыптаса отырып, оның дамуында маңызды қызмет атқарады және мінез-құлығы мен іс-әрекетін реттеуші ретінде алға шығады. Көптеген зерттеулерде өзін-өзі бағалауды психика дамуында белгілі қызметті орындаушы тұлға құрылымы ретінде қарастырды (лисина, серебрякова) .

Кейбір зерттеулерде мектепке дейінгі кезеңнен бастап балалардың өз әрекетін басқаруы ерекше «ішкі механизмді» иеленеді деп көрсетті (Д. Б. Эльконин) .

Кез келген психологиялық зерттеуге жүйелі түрде талдау жасап қарастыратын болсақ, тұлға өмірінде өзіндік бағалаудың маңыздылығы айқын көрінеді. Себебі, өмірлік мақсаттар қою, оған жету жолдарын қарастыру әрбір тұлға- ның өзіне деген қатынасы арқылы айқындалады.

Сонымен қатар, өзіндік бағалау тұлғада өзін құрметтеу, өзін қабылдау, яғни «Мен» аумағы енетін өзіне деген қандай да бір позитивті қатынастың туындауы болып табылады [11, 12] .

Өзіндік бағалау тұлға дамуы барысында құрылады. Біртіндеп әлеуметтік тәжірибені меңгеру процесінде қайта құрылып, тұлғаның өзіндік санасын қалыптастыра отырып, оның құрамына кіреді. Өзін-өзі бағалау өзіндік санада көрінеді. Тұлғаның өзіндік санасы негізінде қоғамдық сана қалыптасады.

Тұлғаның өзіндік бағалауы өзіндік сана бөлігі ретінде функционалданады. Өзіндік бағалау өзіне қатынасты, индивидтің сыни тұрғыда қаралатын өзіндік сананың арнайы функциясы. Өзіндік бағалау тұлғаның жайлылық немесе жайсыздық жағдайын детерминанттайтын өзіндік сананың тірек бөлшегі болып табылады. Яғни, өзіндік бағалау тұлғаның өзі туралы білімдерінің қайнар көзі. Белгілі ғалымдар В. В. Столин, С. Р. Пантилеев өзін-өзі бағалауды өзіндік қатынас құрылымында қарастырды.

Р. С. Пантилеевтің пікірінше, өзіндік бағалау тұлға дамуында әлеуметтенудің алғашқы тәжірибесінің әсерінен дамиды. Осыған орай, өзіндік бағалау - даму барысында биологиялықтың, психологиялықтың және психоәлеуметтіктің өзара әрекеттестігінің нәтижесі болып табылады. (Пантилеев) . Өзін-өзі бағалау тұлға мінезқұлқының дамуында қоғамдағы өз орнын қабылдау үшін ерекше маңызға ие. Тұлға есейген сайын өзіндік бағалау шынайы сипатта көріне бастайды.

Сондай-ақ, өзіндік бағалау әлеуметтік ортада өзара әрекеттесу негізінде қалыптасатындығын тұжырымдайтын зерттеулер де белгілі. Яғни, тұлға өзін қоршаған адамдармен өзара әрекеттесе отырып, өз орнын анықтайды да, соның негізінде өзіндік бағалау қалыптасады

Тақырыпқа байланысты жоғарыда айтылған мәселелер бойынша біз зерттеудің келесі кезеңінде алдымызға төмендегідей мақсат қойдық. Зерттеуімізге мынандй әдістемелер алынды; AС. А. Буддасидің тұлғаның өзіндік бағалауы әдістемесі; B Дембо-Рубинштейн әдістемесі; FО. И. Мотковтың тұлғаның өзіндік бағалауы әдістемесі; G-Жастардың достарымен қарымқатынасын бағалау анкетасы алынды.

Қазіргі жастардың өзіндік бағалауын достарымен қарым-қатынас арқылы дамытса, онда оның интеллектуалдық қабілеттілігі, қарым-қатынаста өзін-өзі бақылау деңгейі, ата-аналар мен құрбыларымен тіл табысқыштық қабілеттілігі қалыптасады - деген болжам құрылды.

Мұнда, «корреляциялық зерттеу - адамдардың индивидуалды айырмашылықтары мен олардың мінез-құлқын сипаттайтын екі өзгергіштіктің арақатынасын зерттеу» болып табылады.

Корреляциялық байланыстардың жеке классификациясы төмендегідей сипатта: жоғары мәнді корреляция r р≤0, 01 статистикалық мәнділік деңгейіне сәйкес; мәнді корреляция r р≤0, 05 статистикалық мәнділік деңгейіне сәйкес; сенімді байланыс тенденциясы r р≤0, 10 статистикалық мәнділік деңгейіне сәйкес; мәнсіз корреляция r статистикалық мәнділік деңгейіне жетпейді.

Статистикалық-математикалық талдау әдістемелерінің бірі - Спирменнің корреляция коэффициентін рангілеу. Әдістеме жеке немесе топ зерттелушілерінің әрқайсысының рангтік көрсеткіштерін салыстыруға мүмкіндік береді. Осыған орай, ғылыми жұмысымыздың зерттеу әдістемелерінің ақиқаттылығы, дұрыстығы және статистикалық мәнділігі Спирменнің коэффициентті рангілерінің арасындағы байланысты салыстыру арқылы тексерілді.

Осы орайда жастардың өзіндік бағалауын құрбыларымен қарым-қатынас арқылы анықтау мақсатында С. А. Будассидің әдістемесі тұлғаның өзіндік бағалауына сандық зерттеу жүргізуге мүмкіндік береді. Рангілеу негізінде жүзеге асырылады. Нұсқау. Сізге тұлға қасиеттерін сипаттайтын 48 сөзден тұратын тізім беріледі. Оның ішінен сіздің қиялыңыздағы тұлға эталонын сипаттайтын («менің идеалым» деп атайық) 20 қасиетті таңдауыңыз керек. Ұсынылған сөздер қатарында жағымсыз қасиеттер де берілген. Таңдап алынған 20 қасиетті d1 қатарына орналастыру керек. Бірінші бағанада маңызды, жағымды тұлға қасиеттері, ал соңғы бағаналарда жағымсыз тұлға қасиеттері жазылуы тиіс (мысалы, 20-шы ранг жағымды қасиет болып саналса, 19-шы рангке маңыздылығы одан төмен тұлға қасиеті жазылады. Осылай 1-ші рангке дейін жалғаса береді) . Біреуіне берілген баға екіншісінде қайталанбауы тиіс.

2. Жасөспірімдердің құндылығы мен өзін бағалауға педагогикалық қолдау

2. 1 Жасөспірімдердің өзін-өзі реттеуі және өзіндік құндылық бағдары

Жасөспірімнің бойында құндылықтарды дамытудың екі аспектісін белгілеуге болады: мазмұндық және процедуралық.

Мазмұндық компонент құндылықтар туралы, мінез-құлық нормалары, құндылықтарға сәйкес белгілі бір мінез-құлық қажеттілігін түсіну, меңгерілген білімдерге сәйкес әрекет етуге дайындық және жасөспірімдердің жас ерекшеліктеріне байланысты бірқатар белгілерге (тұрақсыздық, жетіспеушілік) ие болу арқылы жүзеге асырылады.

Процедуралық аспект жасөспірімдердің моральдық құндылықтарды меңгеру кезеңдерін қамтиды: моральдық нормалардың семантикалық мазмұнын тану және оны мінез-құлықта жүзеге асыруға арналған құндылықтар.

Жоғарыда аталғандардың әрқайсысы жасөспірімдерге арналған өнегелі құндылықтардың жеке маңыздылығына байланысты, оның мәнін, дайындығын, әлеуметтік және педагогикалық жағдайдажүретін даму процесіндегімінез-құлығында жүзеге асыруға қабілеттілігінің болуымен шартталады.

Қалыптастыру процесі дамуды қамтамасыз ететін үш өзара байланысты фазалардың болуын болжайды. Тұлғаның қоғамдық құндылықтарын, оның әрекет етуімен иемдену кезеңі әлемге деген құндылық қатынасын тудырады - «Әлем бейнесі», құндылық қатынастарын тұлғаның құндылық бағдарларының иерархиялық жүйесінде қалыптастыру. Берілген құндылықтарға негізделген трансформация фазасы, өзара іс-қимыл жасайтын «Шынайы мен» - «Мен идеал» - «Өмірлік идеал», «Мен» бейнесінің өзгеруін қамтамасыз етеді. Құрастыру фазасы - түпкілікті, адамның өмірлік перспективасын бағдарлық критерий ретінде қалыптастыруды қамтамасыз етеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.