Тұз қышқылымен өңдеу

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Ш.ЕСЕНОВ АТЫНДАҒЫ КАСПИЙ МЕМЛЕКЕТТІК ТЕХНОЛОГИЯЛАР ЖӘНЕ ИНЖИНИРИНГ УНИВЕРСИТЕТІ

Инжиниринг факультеті

Мұнай газ инжиниринг кафедрасы

5B070800 - Мұнай-газ ісі
мамандық шифры мамандық атауы

(Бакалавриат, магистратура, докторантура) бойынша білім алушылардың
(керегінің астын сызу)
3 курс күндізгі оқыту НГД 18-1 академиялық тобы

Кенжаев Талас Мақсатұлы
(А.Ж.Т.)

КУРСТЫҚ ЖҰМЫСЫ

Ақтау, 2020 ж.
Мазмұны
1 Кіріспе ___________________________________ ________3
2 Тұз қышқылмен өңдеу._____________________________ _____________3
3 Негізгі бөлім ___________________________________ ________6
3.1 Ұңғымалардың төменгі шұңқыр аймағына әсер ету әдістерінің жіктелуі.___9
3.2Қатты кенжар маңы аймағына әсер етудің химиялық әдістері (ПЗП)________9
3.3Тұз қышқылымен өңдеу______________________________ _______________10
3.4Саз қышқылымен өңдеу______________________________ _______________10
3,5Ұңғымаларды қышқылмен өңдеу технологиясы_______________________ __11
4 Ұңғының түп аймағын тұз қышқылмен өңдеу(Есеп)____________________14

5 Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.____________________________ ______19

Кіріспе
Тұз қышқылы, хлорсутек қышқылы, HCl - хлорсутек газының судағы ерітіндісі; бір негізді қышқыл.
Тұз қышқылы XVI ғасырдың аяғында белгілі болды. Оны "тұз спиpті" деген атаумен XVII ғасырдың oртaсында нeміс дәрігeрі И.Р. Глаубер (1604 - 1670) ас тұзы мен күкірт қышқылын әрекеттестіру aрқылы бөліп алды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Физикалық қасиеттері
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Оның ең жоғары концентрациясы 36%, бұл ерітіндінің тығыздығы 1,18 гсм3, буы өткір иісті мөлдір сұйықтық, ауада түтіндене бастайды. Күшті қышқыл, суда жақсы ериді. Тұз қышқылы көптеген металдармен және олардың тотықтарымен әрекеттесіп, көпшілігі суда жақсы еритін тұздар (хлоридтер) түзеді.
Өнеркәсіпте тұз қышқылын өндіру екі сатыдан тұрады: хлорсутек алу және оны сумен абсорбциялау. Таза тұз қышқылын жай заттардан тікелей синтездеу арқылы алады:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
H2+Cl2х2HCl+184кДж;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
органикалық қосылыстарды хлорлау кезінде көп мөлшерде қосымша өнім ретінде түзіледі: RH+Cl2хRCl+HCl, мұндағы R - органикалық радикал. Сату үшін өндірілетін тұз қышқылының құрамындағы хлорсутек 12,2% болса сұйытылған, ал 24%-дан көп болса концентрлі, лабараториялық мақсатта пайдаланылатын 7%-дығы ерітілген деп аталады. Тұз қышқылы 0,3% шамасында адам асқазанында болады, ол оба, сүзек ауруларын туғызатын бактерияларды өлтіреді. Өнеркәсіпте тұз қышқылы металл (мырыш, кальций, барий, т.б.) хлоридтерін және көптеген органик. қосылыстарды синтездеуге жұмсалады. Спирт, глюкоза, қант өндіру, тері илеу және бояу, активтелген көмір алу, металл бетіндегі оксид қабыршағын кетіру, т.б. көптеген процестерде қолданылады. Газ тәрізді хлорсутек (HCl) өте улы, оның ауадағы мөлшері 0,005 мгл-ден асса адам өміріне қауіп тудырады.
2 Тұз қышқылмен өңдеу.
Мұнай мен газ өнімділігі және айдау ұңғыларының жұту қабілеті негізінен өнімді қабатты құрайтын жыныстардың өткізгіштігіне байланысты.
Кез келген ұңғыманың жұмыс істеу аймағындағы жыныстардың өткізгіштігі жоғары болған сайын, соғырлым оның өнімділігі мен қабылдағыштығы жоғары, және керісінше. Бір қабаттың өткізгіштігі, оның әрбір аймағында күрт өзгеруі мүмкін.
Жыныстардың табиғи өткізгіштігі әртүрлі себептермен уақыт өтісімен өзгеруі мүмкін. Ұңғыны бұрғылаумен аяқтаған кезде түп аймағы сүзгіленген сазды ерітіндімен жиі ластанады. Мұнай және газ ұңғымаларын пайдалану кезінде түп аймағындағы жыныстардың өткізгіштігі күрт төмендеуі мүмкін. Себебі кеуектер парафинді және шайырлы тұнбалармен, сонымен бірге саз түйіршіктерімен де тығындалып қалады.
Айдау ұңғыларының түп аймағы айдалатын судың құрамында болатын әртүрлі механикалық қоспалармен (ылай, саз, темір тотығы және т.с.с.) ластанады. Ұңғылардың түп аймағындағы жыныстардың өткізгіштігін жасанды түрде дренажды каналдардың санын және өлшемдерін арттыру, жыныстардың жарылымын көбейту және кеуекті каналдар қабырғаларында отырып қалған парафин, шайыр және ылайлары жою арқылы арттырады.
Ұңғылардың өнімділігін арттыру тәсілдерін шартты түрде мынадай 4 түрге бөлеміз:
1) Химиялық тәсілдер
2) Механикалық тәсілдер
3) Жылыту тәсілдері
4) Комплексті (физика-химиялық)
Қай тәсілді қолдану, қабаттың жағдайына байланысты болады.
Химиялық тәсіл (қышқылмен өңдеу). Бұл тәсіл нашар өткізгіштігі карбонатты жыныстарда жақсы нәтижелер береді. Сонымен қатар бұл тәсіл құрамында карбонатты қосылыстар және карбонатты керіштейтін заттары бар керіштелген құмтастарда қолданылады. Бұл қышқылдың таужыныстардың кейбір түрлерін ерітуге негізделген. Ал бұл өз кезегінде кеуекті каналдарды тазалап кеңейтеді, соның арқасында өткізгіштік артып, ұңғылардың өнімділігі артады.
Механикалық тәсіл (қабатты гидравликалық жару және гидроқұм ағынды перфорация). Әдетте тығыз жыныстармен түзілген қабаттарда жарықшақтарды кеңейту мақсатымен қолданылады.
Жылыту тәсілдері. Кеуекті каналдар қабырғаларын парафиннен, ылайдан тазалауға және түп маңы аймағын химиялық тәсілмен өңдеуді қарқындату үшін қолданылады.
Тұз қышқылмен өңдеу.
Көп жағдайларда ұңғыны өндеуге тұз қышқылын (HCl) қолданылады.
Тұз қышқылымен өндегенде қышқыл мынадай карбонатты жыныстарды ерітеді: әктас, доломиттер әктас, ал бұлар мұнай және газ кен орындарының өнімді қабаттарын құрацшылар.
Тұз қышқылымен карбонаттар әрекетінің өнімдері хлорлы кальций (CaCl) және хлорлы магний () жоғары ерігіштігіне байланысты тұнбаға түспейді. Өнделгеннен кейін олар ұңғыдан өнімімен бірге шығарылады. Әрекеттен түзілетін көмірқышқыл газы да жер бетіне оңай шығарылады.
Тұз қышқылымен өңдеуде ол ұңғы қабырғасындағы жыныстармен бірге кеуекті каналдардағылармен де әрекеттеседі және де ұңғы диаметрі үлкеймейді.
Тұз қышқылымен өңдеуді жүргізудің сұлбасы.
Гидропоршенді сораптарды өндіру сұйығының жұмыс сұйығымен бірігіп немесе бөлініп қозғалысына және т.б. байланысты дара өте үлкен тереңдіктен (4000-4500м) сұйықты көтеруді қамтамасыз етеді.
Гидропоршенді сораптардың артықшылығы - сорапты ауыстыру кезіндегі түсіндіріп - көтеру жұмыстарын автоматтандыру мен қашықтықтан басқару мүмкіндігінің болуы. Олардың кемшілігі гидравликалық қозғалтқыштың жақсы жұмыс істеуі үшін талап ететін ұңғыманы ұқыпты тазалап тұру үшін, оны жұмысшы сұйығымен жабдықтау жүйесін кәсіпшілікке орналастыру қажеттілігіне байланысты.
Тұз қышқылда кейде біраз мөлшерде темір тотығы болады, олар ұңғыны өңдеу кезінде рітіндіден мақта түрінде түсіп қабат кеуектерін тығындап тастауы мүмкін. Темір тотығын қышқылда ерітінді түрде сақтау үшін тұрақтандырғыштар қолданылады. Тұрақтандырғыш ретінде сірке қышқылын алады. Темір тотығының тұз қышқылындағы концентрациясына байланысты сірке қышқылы 0,8-1,6%-ті дайындалған тұз қышқылының көлеміндей қосылады.
Ұңғыдан әрекет өнімдерін жоюды жеңілдету мақсатымен қышқылды дайындау кезінде жеделдеткіштер қосады. Бұл беттік активті заттар әрекет өнімінің беттік керілуін төмендетеді. Кеуек каналдарының қабырғаларында адсорбцияланып, жеделдеткіштер жыныстан судың бөлуінен жеңілдетеді және жыныстардың мұнаймен ылғалдану жағдайын жақсартады. Жеделдеткіштер түрінде әртүрлі беттік-активті заттар - катапин-А,ДС,ОП-10 және басқалары қолданылады.
Тұз қышқылды ерітіндіні орталық қышқылдың базада немесе тікелей ұңғының басында дайындайды.
Ұңғыны тұз қышқылымен өңдеу технологиясы қабаттың физикалық қасиетіне, қуатына және басқа жағдайларға байланысты өзгеруі мүмкін. Қарапайым жағдайда қышқылды қабатқа айдау процесі сорап көмегімен немесе өздігінен ағу арқылы жүргізіледі. Кейде қышқылды айдау алдында сазды және керіш қабыршақтарын бұзу үшін қышқылдық ванна қолданылады. Бұл кезде өнделу интервалындағы оқпанды толтыратындай етіп 6-8%-к қышқыл ерітіндісін айдайды.
Өнімді қабаттары негізінен силикатты заттардан тұратын терригенді жыныстардан құралған қабаттарда, тұз және плавликовті-фторсутекті қышқыл пайдаланады. Бұлар сазқышқыл деп және ұңғыны өңдеудің бұл түрі сазқышқылмен өңдеу деп аталады.
Термоқышқылды өңдеу
Ұңғының түп маңында парафинді және асфальтті-шайырлы заттарға толып өнімділігі түскен кезде, түпті тоздырып барып, осы заттарды еріткеннен кейін қышқыл мен өңдеу тиімдірек болады.
Алдымен қышқылмен және басқа бір заттың арасындағы әрекеттен түзілген экзотермиялық жылу арқылы қыздырылған тұз қышқылы ерітіндісімен ұңғы түбі өңделіп, кейін кәдімгі қышқылмен өңделеді.
Термоқышқылды өңдеуде магний қолданылады. Себебі ол қышқылмен әрекеттескенде үлкен жылу түзіледі және әрекет өнімі толығымен ериді.
1кг магнийді еріту үшін 15%-к 18,6л тұз қышқылы қажет. Ол кезде қышқыл хлорлы магнийлі бейтарап ерітіндіге айналады және 308°С-ге дейін қызады.
Парафинді және шайырды еріту үшін бұдан біраз төмен температура қажет. Сондықтан рационалды түрде магнийді қолданып, бөлінген жылудан ерітінді 75-80°С арасында болуы қамтамасыз етілуі керек.
Әдетте термоқышқылды өңдеу үшін пруткалы магний қолданылады (пруток диаметрі 2-4мм, ұзындығы 60мм). Пруткілерді арнайы наконечниктерге салып, сорапты-компрессорлы құбырлар арқылы ұңғыға белгіленген тереңдікке түсіреді.

Негізгі бөлім
3 Ұңғыны тұз қышқылымен өңдеу
Ұңғымаларды қышқылмен өңдеу кенжарларды, кенжар аймағын, тұзды, парафинді-шайырлы шөгінділерден және өнімнен тазартуға арналған процес
Ұңғымаларды қышқылмен өңдеу ұңғымаларды іске қосу үшін игеру кезінде, сондай-ақ тау жыныстарының өткізгіштігін арттыру үшін кенжарларды, төменгі терең аймағын, тұзды, парафинді-шайырлы шөгінділерден және коррозия өнімдерінен тазартуға арналған. Тұз қышқылының әсерінен ПЗС жыныстарында қуыстар, коррозия арналары пайда болады, нәтижесінде тау жыныстарының өткізгіштігі артады, сондықтан мұнай (газ) өнімділігі мен айдау ұңғымаларының өнімділігі артады.

Қышқылмен емдеудің келесі түрлері бар:
Қышқыл ванналар ашық кенжардың бетін және ұңғыманың қабырғаларын Цемент және саз қабығынан, шайырлы заттардан, коррозия өнімдерінен, кальций шөгінділерінен және жер асты жабдықтарынан тазартуға және тығынмен ұсталған жерасты жабдықтарын босатуға арналған. Қышқыл ваннада Жұмыс ерітіндісінің көлемі берілген аралықтағы оқпан (колонна) көлемінен аспайды, оны қабатқа итерместен кенжарға дейін айдайды. Қышқыл ерітіндісі 16 - 24 сағат өңдеу аралығында сақталады, содан кейін реакция өнімдерімен бірге реакция қышқылы ұңғымадан кері жуу арқылы алынады. Жуу сұйықтығы ретінде су қолданылады.

Қарапайым қышқылмен емдеу олардың өткізгіштігін арттыру үшін ССD жыныстарына әсер етуге арналған. Процесс қышқылды қабатқа міндетті түрде басу арқылы жүзеге асырылады. Алдымен мұнай немесе су сорылады, содан кейін құбыр ашық болған кезде - тұз қышқылының дайындалған Жұмыс ерітіндісінің есептелген мөлшері. Сонымен қатар, қышқылдың бірінші бөлігінің көлемі құбырлар мен резервуардың төбесіне дейін сақиналық кеңістікті толтыратындай етіп есептеледі. Осыдан кейін, клапан ұңғыманың құбыр кеңістігінде жабылады және қысыммен ұңғымаға қышқыл ерітіндісінің қалдықтары енгізіледі. Қышқыл қабатқа ене бастайды. Ұңғыманың құбырларында және сүзгі бөлігінде қалған қышқыл мұнай немесе сумен қабатқа басылады.
Қысыммен қышқылмен өңдеу қышқылды өнімді қабаттың төмен өткізгіш аралықтарына сығу үшін қолданылады. Пайдалана отырып жүргізеді пакера.
Ұңғыманың құбыр сыртындағы кеңістігінің ысырмасы ашық болғанда және нығыздалмаған пакерде ұңғымаға құбырлар Менакер астындағы кеңістіктің көлемінде қышқыл құрамы айдалады, содан кейін пакермен құбыр сыртындағы кеңістік герметикаланады және айдау қарқынының барынша артуымен түсірілген құбырлардың көлемінде қышқыл айдалады. Содан кейін қысымды төмендетпей, қышқылдан кейін сұйықтықтың есептелген көлемі сорылып, клапан жабылады. Ұңғыма қысымның толық төмендеуіне немесе тұрақтануына дейін жалғыз қалады.

Көбікті қышқылмен емдеу едәуір қалыңдықта және төмен қысымда қолданылады. Бұл призабойную зону скважины енгізе отырып аэрированный қышқылы ерітіндісі және ПБЗ түрінде көбік. Мұндай емдеу кезінде қышқыл агрегат, компрессор және аэратор қолданылады. Көбікті Қышқылдандыру келесі артықшылықтарға ие:
қышқыл көбік карбонатты материалды баяу ерітеді, бұл белсенді қышқылдың қабатқа терең енуіне ықпал етеді.
Ø қышқыл көбік тығыздығы төмен және тұтқырлығы жоғары, бұл резервуардың барлық өнімді қалыңдығының әсерінен қамтуды арттыруға мүмкіндік береді.
Ø беттік-белсенді көбіктің құрамы мұнаймен шекарадағы қышқылдың беткі кернеуін төмендетеді, ал көбіктегі Сығылған ауа өңдеуден кейін қысымның төмендеуімен бірнеше есе кеңейеді; мұның бәрі ұңғымаға мұнай ағымының жағдайын жақсартуға көмектеседі және оның дамуын айтарлықтай жеңілдетеді.

Бірнеше өңдеу дегеніміз - ұңғыманы қысқа мерзімде максималды өнімділікке шығару үшін 5-10 күндік өңдеу арасындағы аралықпен CCD бірнеше рет өңделеді.

Қойнауқатты немесе жекелеген өнімді қабаттарды толық қамту мақсатында едәуір қалыңдықтағы қойнауқаттың бірнеше аралықтарын интервалды (сатылы) өңдеу.
Бірінші аралықты өңдегеннен кейін және оны қысқа мерзімде қолданғаннан кейін, резервуардың бүкіл қалыңдығы толығымен жабылғанша аралық мәжбүрлі түрде әрекет етеді. Ұңғымаларда олар бұрғылаудан шыққаннан кейін немесе пайдаланудың бастапқы кезеңінде сатылы өңдеуді жүргізген жөн.

Термохимиялық өңдеу-Ұңғымаларды ыстық тұз қышқылымен, магниймен арнайы ұшында, НКТ-ға өңдеуге белгіленген аралықтың шегінде түсірілген өңдеу. ПЗС-ны асфальт-шайырлы, парафинді және басқа материалдардан тазарту үшін қолданылады.

Термо қышқылды өңдеу - бірінші фазасында термохимиялық өңдеу жүзеге асырылатын аралас процесс, екіншісінде (уақыт үзіліссіз) - қарапайым, қарапайым СКУ. Магниймен толтырылған ұшы құбырларда ұңғымаға түсіріліп, өңделген аралық аймағында орнатылады. Содан кейін майды айдайды және одан кейін, үзіліссіз, 15% тұз қышқылының ерітіндісі. Қышқылды айдау жылдамдығы бүкіл процесс барысында ұштың шығысында бірдей жоспарланған температура мен ерітіндінің тұрақты қышқылдығы болатындай болуы керек. Ұшты жүктеу үшін магний қырыну түрінде немесе шаршы немесе дөңгелек қима түрінде қолданылады.

3.1 Ұңғымалардың төменгі шұңқыр аймағына әсер ету әдістерінің жіктелуі.
Жүргізілетін операциялардың сипатына қарай қабаттардың мұнай беруін қарқындатудың барлық әдістерін (Мун-қойнауқаттың мұнай беруін арттыру әдісі) былайша жіктеуге болады:
1. ХИМИЯЛЫҚ ӘДІСТЕР. Химиялық әсер етудің ең көп таралған әдістері-тұзды қышқылмен емдеу және тұзды және гидрофторлы қышқылдардың қоспасымен қабаттарды өңдеу. Олардың барлығы жыныстың химиялық заттармен әрекеттесуінің химиялық реакцияларына негізделген, нәтижесінде жыныстың бір бөлігі ериді, кеуек каналдары мен жарықтардың мөлшері артады.
2. ФИЗИКА-ХИМИЯЛЫҚ ӘДІСТЕР. Қабаттың төменгі шұңқырлы аймағын (ПЗП) беттік-белсенді заттардың (беттік-белсенді заттардың) және басқа қоспалардың Сулы ерітінділерімен жууға негізделген, олардың көмегімен қалдық су мен ұсақ бөлшектер кеуектерден, кеуектер мен жарықтардан алынады.
3. ЖЫЛУ ӘДІСТЕРІ. Тұнба парафин мен шайырды кеуек арналарының қабырғаларынан алып тастауға арналған. Жылудың көмегімен қабатқа әсер етудің химиялық әдістері де күшейтіледі.
4. МЕХАНИКАЛЫҚ ӘДІСТЕР. Өнімді қабаттарда жаңа арналар құруға және бұрыннан бар арналарды кеңейтуге мүмкіндік береді. "ЮНГ" ААҚ кен орындарында олар гидравликалық сыну қабатын қолдануға негізделген.

3.2ҚАТТЫҢ КЕНЖАР МАҢЫ АЙМАҒЫНА ӘСЕР ЕТУДІҢ ХИМИЯЛЫҚ ӘДІСТЕРІ (ПЗП)
Соңғы жылдары төменгі шұңқырлы аймақты өңдеу үшін қолданылатын қышқылдардың әртүрлілігі артты. Қышқылды өңдеу түрлерінің әртүрлілігі кен орындарының геологиялық және физикалық сипаттамаларының айырмашылығымен түсіндіріледі. Елдің әртүрлі мұнай өндіретін аудандарында қышқыл өңдеудің белгілі бір түрлерін қолдану нәтижелерін жалпылау оларды қолдану тиімділігі қолданылатын әдістің сипаттамасы кен орнының геологиялық және физикалық сипаттамаларын қаншалықты ескеретініне байланысты деп қорытынды жасауға мүмкіндік береді.
Қазіргі уақытта қышқылдар қолданылады:
* сульфаминді,
· углекислую
* күкірт.
Қышқыл өңдеудің (технологияның) келесі түрлері бар:
1. Тұз қышқылын өңдеу:
- қышқыл ванналар;
- қарапайым қышқылмен емдеу;
- қысыммен қышқылмен емдеу;
- терең қышқылмен емдеу;
- көбікқышқылды өңдеу;
- төмен температуралы қабаттарды қышқылмен өңдеу;
2. Глиноқышқылды өңдеу.

Қышқылмен емдеу өндіруші және айдау ұңғымаларында қолданылады.
Біріншіден-дебитті арттыру үшін, екіншіден -- ұңғымалардың қабылдағыштығы.
Ұңғымаларды өңдеу үшін негізінен тұз қышқылы қолданылады, ол өнімді қабаттың жынысын құрайтын әктастармен немесе доломиттермен әрекеттесіп, суда жақсы еритін және резервуардың түбіндегі аймақтан оңай шығарылатын жауын-шашын түзеді.
3.3ТҰЗ ҚЫШҚЫЛЫМЕН ӨҢДЕУ.
Әдістің мәні ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.